SFNസായാഹ്ന ഫൌണ്ടേഷൻ
images/Bodhisattva1.jpg
Bodhisattva Leading the Way, a photograph by Safa Daneshvar .
ഗു­ഹാ­ക്ഷേ­ത്രം അഥവാ ചീ­ന­ത്തെ ഒരു സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ ക­ലാ­സ­ങ്കേ­തം
കേസരി ബാ­ല­കൃ­ഷ്ണ­പി­ള്ള
images/Dunhuang_Mogao.jpg
ആയിരം ബു­ദ്ധ­ന്മാ­രു­ടെ ഗു­ഹാ­ക്ഷേ­ത്രം.

ഓരോ പ­രി­ഷ്ക്കാ­ര­ത്തി­നും ഓരോ പ്ര­ത്യേ­ക­മാ­യ ക­ലാ­രീ­തി­യു­ണ്ടെ­ന്നും, മ­റ്റെ­ല്ലാ­ത്തി­നേ­യും­കാൾ അധികം ഒരു ജ­ന­ത­യു­ടെ പ­രി­ഷ്ക്കാ­ര­ത്തെ മ­റ്റൊ­ന്നി­ന്റെ പ­രി­ഷ്ക്കാ­ര­ത്തിൽ നി­ന്നും വേർ­തി­രി­ക്കു­വാൻ ഇതു് ഉ­ത­കു­മെ­ന്നും ഓ­സ്വാൾ­ഡ് സ്പെം­ഗ്ലർ എന്ന പ്ര­സി­ദ്ധ ജർ­മ്മൻ ചി­ന്ത­കൻ അ­ഭി­പ്രാ­യ­പ്പെ­ട്ടി­ട്ടു­ണ്ടു്. ഓരോ പ­രി­ഷ്ക്കാ­ര­ത്തി­ന്റേ­യും പ്ര­ത്യേ­ക­ത ക­ലാ­രീ­തി­യിൽ മാ­ത്ര­മ­ല്ല, അ­തി­ന്റെ ശാ­സ്ത്ര­ങ്ങ­ളി­ലും സ­ന്മാർ­ഗ്ഗ­ദർ­ശ­ന­ങ്ങ­ളി­ലും ചി­ന്താ­ഗ­തി­യിൽ­പ്പോ­ലും കാ­ണാ­വു­ന്ന­താ­ണെ­ന്നും സ്പെം­ഗ്ലർ വി­ചാ­രി­ക്കു­ന്നു. ഒ­രു­ദാ­ഹ­ര­ണ­മെ­ടു­ത്തു് ഇതിനെ വി­ശ­ദീ­ക­രി­ക്കാം. ഭാ­ര­തീ­യ­രു­ടെ കലയും ശാ­സ്ത്ര­ങ്ങ­ളും സ­ന്മാർ­ഗ്ഗാ­ദർ­ശ­ന­ങ്ങ­ളും ചി­ന്താ­ഗ­തി­യും, മറ്റു ജ­ന­ത­ക­ളു­ടെ കലയിൽ നി­ന്നും വ്യ­ത്യാ­സ­പ്പെ­ട്ടി­രി­ക്കും.

images/Oswald_Spengler-1.jpg
ഓ­സ്വാൾ­ഡ് സ്പെം­ഗ്ലർ

ഒരു പ­രി­ഷ്ക്കാ­ര­ത്തി­ന്റെ ക­ലാ­പ­ര­മാ­യ പ്ര­ത്യേ­ക രീതി ആ പ­രി­ഷ്ക്കാ­ര­ത്തി­ന്റെ ജ­ന­യി­താ­ക്ക­ളാ­യ ജ­ന­ങ്ങൾ നിർ­മ്മി­ക്കു­ന്ന നി­സ്സാ­ര­മാ­യ ഒ­രി­ഷ്ടി­ക­യി­ലും, അ­വ­രു­ടെ ഉ­ത്ത­മ­ക­ലാ­കാ­ര­ന്മാർ നിർ­മ്മി­ക്കു­ന്ന ഉ­ത്ത­മ­കൃ­തി­ക­ളി­ലും ഒ­ന്നു­പോ­ലെ പ്ര­തി­ബിം­ബി­യ്ക്ക­പ്പെ­ട്ടി­രി­ക്കും. രീതി എ­ന്ന­തു വി­ശ്വ­ത്തി­ന്റെ സ്വ­ഭാ­വ­ത്തിൽ നി­ന്നും ജ­നി­ക്കു­ന്നു­വെ­ന്നും, ഒരു പ­രി­ഷ്ക്കാ­ര­ത്തി­ന്റെ മൌ­ലി­ക­മാ­യ ല­ക്ഷ­ണ­നിർ­വ്വ­ച­ന­ത്തെ അഥവാ, പ്ര­തി­രൂ­പ നിർ­വ്വ­ച­ന­ത്തെ­യാ­ണു് അതു നിർ­വ്വ­ഹി­ക്കു­ന്ന­തെ­ന്നും, ഒരു പ­രി­ഷ്ക്കാ­ര­ത്തി­ന്റെ ച­രി­ത്ര­ഗ­തി­യിൽ ഒ­രൊ­റ്റ രീ­തി­യ്ക്കു്—അ­താ­യ­തു്, ആ പ­രി­ഷ്കാ­ര­ത്തി­ന്റെ പ്ര­ത്യേ­ക രീ­തി­യ്ക്കു്—മാ­ത്ര­മേ സ്ഥാ­ന­മു­ള്ളൂ എ­ന്നും­കൂ­ടി സ്പെം­ഗ്ലർ ചൂ­ണ്ടി­ക്കാ­ണി­ച്ചി­ട്ടു­ണ്ടു്.

സ്പെം­ഗ്ല­റു­ടെ സി­ദ്ധാ­ന്ത­ത്തി­ലെ സ­ത്യാം­ശം

സ്പെം­ഗ്ല­റു­ടെ പ്ര­സ്തു­ത സി­ദ്ധാ­ന്ത­ത്തി­ന്റെ കു­റ­വു്, അതു് ഒരു പ­രി­ഷ്ക്കാ­ര­ത്തെ പ­രി­വർ­ത്ത­ന­ര­ഹി­ത­വും ത­ന്നി­മി­ത്തം നി­ശ്ച­ല­വു­മാ­ക്കു­ന്നു എ­ന്നു­ള്ള­ത­ത്രേ. ഇ­തി­നും, ഒരു പ­രി­ഷ്ക്കാ­ര­ത്തി­നു വ­ളർ­ച്ച­യും ക്ഷ­യ­വും ഉ­ണ്ടാ­കു­ന്ന­താ­ണെ­ന്നു­ള്ള സ്പെം­ഗ്ല­റു­ടെ പ്ര­ധാ­ന സി­ദ്ധാ­ന്ത­ത്തി­നും ത­മ്മിൽ പൊ­രു­ത്ത­വു­മി­ല്ല. പ­രി­ഷ്ക്കാ­രം ച­ല­നാ­ത്മ­ക­മാ­യ ഒ­ന്നാ­ണെ­ന്നും,അതു സാ­ധി­ച്ച­തിൽ നി­ന്നും സാ­ധ്യ­മാ­യ­തി­ലേ­ക്കു­ള്ള ഒരു ഗതി, അഥവാ പ്രാ­ഥ­മി­ക മ­നു­ഷ്യ­സ്വ­ഭാ­വ­ത്തിൽ നി­ന്നു മ­നു­ഷ്യാ­തീ­ത­മാ­യ ഒരു സ്വ­ഭാ­വ­ത്തി­ലേ­ക്കു് എ­ത്തു­വാ­നു­ള്ള ഒരു ശ്ര­മ­മാ­ണെ­ന്നും സൂ­ക്ഷ്മ­നി­രീ­ക്ഷ­ണം നമ്മെ പ­ഠി­പ്പി­ക്കു­ന്നു­മു­ണ്ടു്.

images/Pierre_Corneille.jpg
കൊ­ണ്ണെ­യിൽ

വാ­സ്ത­വ­ത്തിൽ സ്പെം­ഗ്ല­റു­ടെ സി­ദ്ധാ­ന്ത­ത്തിൽ ഒരു മൌ­ലി­ക­മാ­യ സ­ത്യാം­ശം അ­ട­ങ്ങി­യി­രി­ക്കു­ന്നു. ഒരു പ­രി­ഷ്ക്കാ­ര­ത്തി­നു സ­ഹ­ജ­മാ­യ രീതി മ­റ്റൊ­ന്നി­ന്റേ­തിൽ നി­ന്നും വ്യ­ത്യാ­സ­പ്പെ­ട്ടി­രി­ക്കു­ന്ന­തു് അ­വ­യു­ടെ മൌലിക സ്വ­ഭാ­വ­ത്തെ സം­ബ­ന്ധി­ച്ച­ല്ല, പി­ന്നെ­യോ അവ ഓരോ ഭാ­വ­ങ്ങൾ­ക്കും പ്രാ­ധാ­ന്യം കൽ­പ്പി­ക്കു­ന്ന­തി­ലു­ള്ള വ്യ­ത്യാ­സ­ങ്ങ­ളെ ആ­സ്പ­ദി­ച്ചാ­ണു്. ഇ­താ­ണു് സ്പെം­ഗ്ല­റു­ടെ വാ­ദ­ത്തി­ലെ സ­ത്യാം­ശം. ചില ഉ­ദാ­ഹ­ര­ണ­ങ്ങൾ മുഖേന ഇതിനെ വി­ശ­ദീ­ക­രി­ക്കാം. പ്രാ­ചീ­ന ഗ്രീ­ക്കു­കാർ പ്ര­തി­മാ­ശി­ല്പ­ത്തിൽ അ­തി­യാ­യ താ­ല്പ­ര്യം കാ­ണി­ച്ച­തും, അ­റ­ബി­ക­ളും ജർ­മ്മൻ­കാ­രും അതിൽ ഉ­ദാ­സീ­ന­രാ­യും സം­ഗീ­ത­ത്തിൽ ത­ല്പ­ര­രാ­യും ഭ­വി­ച്ച­തും ഒരു പ­രി­ഷ്ക്കാ­ര­ത്തി­നും മ­റ്റൊ­ന്നി­നും ത­മ്മി­ലു­ള്ള രീതി വ്യ­ത്യാ­സ­ത്തിൽ നി­ന്നു ജ­ന്യ­മാ­യ­താ­കു­ന്നു. ഈ രീ­തി­വ്യ­ത്യാ­സം നി­മി­ത്ത­മാ­ണു് ഭാ­ര­തീ­യർ ആ­ദ്ധ്യാ­ത്മി­ക ഭാ­വ­ങ്ങ­ളി­ലും, പ്രാ­ചീ­ന ഗ്രീ­ക്കു­കാർ സ്വയം പ്ര­ക­ട­ന­ത്തി­ലും കൂ­ടു­തൽ താ­ല്പ­ര്യം കാ­ണി­ച്ച­തു്. പ്രാ­ചീ­ന ഗ്രീ­ക്കു­കാർ കായിക സൗ­ന്ദ­ര്യ­ത്തെ അ­ള­വു­കോ­ലാ­ക്കി ജീ­വി­ത­ത്തെ അ­ള­ന്നി­രു­ന്നു. “കലോസ് ” എന്ന ഗ്രീ­ക്കു­ഭാ­ഷ­യി­ലെ വി­ശേ­ഷ­ണ­പ­ദം സൌ­ന്ദ­ര്യ­ത്തേ­യും സ­ന്മാർ­ഗ്ഗ­ത്തേ­യും ഒ­ന്നു­പോ­ലെ സൂ­ചി­പ്പി­ക്കു­ന്നു­ണ്ടു്. ക്രൂ­ര­ത­ക­ണ്ടാൽ ഒ­ര­സ്വാ­സ്ഥ്യം ഒ­രിം­ഗ്ലീ­ഷു­കാ­ര­നു സാ­ധാ­ര­ണ­യാ­യി തോ­ന്നു­ന്ന­താ­ണു്. നേ­രെ­മ­റി­ച്ചു് ഒരു പ്രാ­ചീ­ന ഗ്രീ­ക്കു­കാ­ര­നു സാ­ധാ­ര­ണ­യാ­യി അതു ക­ണ്ടാൽ അ­സ്വാ­സ്ഥ്യം ജ­നി­ക്കു­ന്ന­ത­ല്ല. എ­ന്നാൽ ഇം­ഗ്ല­ണ്ടി­ലെ വ്യ­വ­സാ­യ കേ­ന്ദ്ര­ങ്ങ­ളാ­യ ന­ഗ­ര­ങ്ങ­ളി­ലെ ഇ­ന്ന­ത്തെ വൈ­രൂ­പ്യം കാ­ണു­ക­യാ­ണെ­ങ്കിൽ ഒരു പ്രാ­ചീ­ന ഗ്രീ­ക്കു­കാ­ര­നു ക്ഷോ­ഭം തോ­ന്നു­ക­ത­ന്നെ ചെ­യ്യു­ന്നു.

images/Edit_de_Nantes.jpg
നാ­ന്റെ­സി­ലെ ഈ­ഡി­ക്ട്.
സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ­ക­ല

സ്പെം­ഗ്ല­റു­ടെ സി­ദ്ധാ­ന്തം മു­ഴു­വ­നും വാ­സ്ത­വ­മാ­ണെ­ങ്കിൽ, ഒരു സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ­ക­ല സൃ­ഷ്ടി­ക്കു­വാൻ സാ­ദ്ധ്യ­മ­ല്ലെ­ന്നു സി­ദ്ധി­ക്കു­ന്ന­താ­ണ­ല്ലോ. അ­ത­നു­സ­രി­ച്ചു ദേ­ശീ­യ­ക­ല­കൾ മാ­ത്ര­മേ സാ­ദ്ധ്യ­മാ­വു­ക­യു­ള്ളു. എ­ന്നാൽ യൂ­റോ­പ്പി­ന്റേ­യും ഏ­ഷ്യ­യു­ടെ­യും ച­രി­ത്ര­ത്തിൽ സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ കലകൾ അ­ഭി­വൃ­ദ്ധി പ്രാ­പി­ച്ചി­രു­ന്ന കാ­ല­ഘ­ട്ട­ങ്ങൾ കാ­ണാ­വു­ന്ന­താ­ണു്. മ­ദ്ധ്യ­കാ­ല­ങ്ങൾ, 18-ാം ശ­താ­ബ്ദം എന്നീ കാ­ല­ഘ­ട്ട­ങ്ങ­ളിൽ യൂ­റോ­പ്പിൽ ഒരു സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ ക­ല­യ്ക്കു വലിയ പ്ര­ചാ­രം സി­ദ്ധി­ച്ചി­രു­ന്നു. മ­ദ്ധ്യേ­ഷ്യ­യിൽ ക്രി­സ്ത്വ­ബ്ദ­ത്തി­ന്റെ പ്രാ­രം­ഭ­കാ­ലം മു­ത­ല്ക്കു ഒ­മ്പ­താം ശ­താ­ബ്ദം­വ­രെ ഒരു സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ­ക­ല അ­ഭി­വൃ­ദ്ധി­പ്രാ­പി­ച്ചി­രു­ന്നു എ­ന്നു­ള്ള­തി­നു ല­ക്ഷ്യ­ങ്ങ­ളു­ണ്ടു്. ഫ്രാൻ­സി­ലെ നാ­ട­ക­കാ­ര­ന്മാ­രാ­യ കൊ­ണ്ണെ­യിൽ, റസീൽ എ­ന്നി­വ­രു­ടെ നാ­ട­ക­കൃ­തി­കൾ 18-ാം ശ­താ­ബ്ദ­ത്തി­ലെ യൂ­റോ­പ്പി­ലെ സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ നാ­ട­ക­ങ്ങ­ളാ­യി­രു­ന്നു. ചീ­ന­ത്തി­ന്റെ പ­ശ്ചി­മ­ഭാ­ഗ­ത്തു­നി­ന്നു പ്ര­സി­ദ്ധ സ­ഞ്ചാ­രി­യും പു­രാ­ത­ന വ­സ്ത്വ­ന്വേ­ഷ­ക­നു­മാ­യ സർ ആറെൽ സ്റ്റേ­യിൻ 20-ാം ശ­താ­ബ്ദ­ത്തി­ന്റെ ആ­ദ്യ­ദ­ശ­ക­ത്തിൽ ക­ണ്ടു­പി­ടി­ച്ച ക­ലാ­കൃ­തി­കൾ പ്ര­സ്തു­ത മ­ദ്ധ്യേ­ഷ്യ­യി­ലെ സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ കലയെ ഉ­ദാ­ഹ­രി­ക്കു­ന്നു­ണ്ടു്.

ഇ­ത്ത­രം സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ ക­ലാ­കൃ­തി­ക­ളു­ടെ വി­ജ­യ­ത്തി­നു് ആ കൃ­തി­ക­ളി­ലും, അവ വാ­യി­ച്ചോ കണ്ടോ ര­സി­ക്കു­ന്ന­വ­രി­ലും ചില പ്ര­ത്യേ­ക ഗു­ണ­ങ്ങൾ ഉ­ണ്ടാ­യി­രു­ന്നേ മ­തി­യാ­വൂ. ക­ലാ­കൃ­തി­ക­ളെ സം­ബ­ന്ധി­ച്ചി­ട­ത്തോ­ളം, അവയിൽ ക­ലാ­പ­ര­മാ­യ ശ്രേ­ഷ്ഠ­ത ഉ­ണ്ടാ­യി­രു­ന്നാൽ മാ­ത്രം പോരാ.

images/Racine.jpg
റസീൽ

വി­ദേ­ശി­ക­ളേ­യും കൂടി ര­സി­പ്പി­ക്കു­ന്ന­തി­നു പ­ര്യാ­പ്ത­മാ­യ ഗു­ണ­ങ്ങ­ളും അവയിൽ ഉ­ണ്ടാ­യി­രി­ക്ക­ണം. വാ­യ­ന­ക്കാ­രേ­യും കാ­ഴ്ച­ക്കാ­രേ­യും സം­ബ­ന്ധി­ച്ചി­ട­ത്തോ­ളം, അവരിൽ ഒരു സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ മ­നഃ­സ്ഥി­തി­യും, പലതരം ക­ലാ­രീ­തി­ക­ളെ ഗ്ര­ഹി­ച്ചു ര­സി­ക്കു­ന്ന­തി­നു­വേ­ണ്ട വി­ശാ­ല­മാ­യ സം­സ്ക്കാ­ര­വും വേ­ണ്ട­താ­ണു്. മ­ദ്ധ്യ­കാ­ല­ങ്ങ­ളിൽ യൂ­റോ­പ്പി­ന്റെ സ­ക­ല­ഭാ­ഗ­ങ്ങ­ളി­ലും ക­ത്തോ­ലി­ക്ക മതം പ്ര­ച­രി­ച്ചി­രു­ന്ന­തു് ഈ സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ മ­നഃ­സ്ഥി­തി യൂ­റോ­പ്പി­ലെ ജ­ന­ത­ക­ളിൽ ആ­ക­മാ­നം ജ­നി­പ്പി­ച്ചി­രു­ന്നു. പ്രൊ­ട്ട­സ്റ്റ­ന്റു­മ­ത­ക്കാർ­ക്കു് ആ­രാ­ധ­നാ സ്വാ­ത­ന്ത്ര്യം നൽ­കി­യി­രു­ന്ന നാ­ന്റെ­സി­ലെ ഈ­ഡി­ക്ട് ഫ്ര­ഞ്ചു­ഗ­വൺ­മെ­ന്റ് 18-ാം ശ­താ­ബ്ദ­ത്തിൽ പിൻ­വ­ലി­ച്ച­പ്പോൾ പ്രോ­ട്ട­സ്റ്റ­ന്റു മ­ത­ക്കാ­രാ­യ ഫ്ര­ഞ്ചു­കാർ ഇം­ഗ്ല­ണ്ടി­ലും യൂ­റോ­പ്പി­ലെ മറ്റു രാ­ജ്യ­ങ്ങ­ളി­ലും പോയി കു­ടി­പാർ­ക്കു­ക­യു­ണ്ടാ­യി.

ഇതു 18-ാം ശ­താ­ബ്ദ­ത്തി­ലെ പ്ര­സ്തു­ത ഫ്ര­ഞ്ചു നാ­ട­ക­ങ്ങ­ളെ വി­ദേ­ശി­കൾ­ക്കും ര­സി­ക്ക­ത്ത­ക്ക­വ­യാ­ക്കി­ച്ച­മ­യ്ക്കു­വാൻ സ­ഹാ­യി­ച്ചു. ബു­ദ്ധ­മ­ത­ത്തി­ന്റെ പ്ര­ചാ­ര­ത്തോ­ടു­കൂ­ടി മ­ദ്ധ്യേ­ഷ്യ­യിൽ ഒരു സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ മ­നഃ­സ്ഥി­തി­ജ­നി­ച്ച­തു ക്രി­സ്ത്വ­ബ്ദ­ത്തി­ന്റെ പ്രാ­രം­ഭ­ശ­ത­ക­ങ്ങ­ളിൽ അവിടെ ഒരു സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ ക­ല­യു­ടെ ജ­ന­ന­ത്തി­നു സ­ഹാ­യ­ക­ര­മാ­യി ഭ­വി­യ്ക്കു­ക­യും ചെ­യ്തു.

മ­ദ്ധ്യേ­ഷ്യ­യി­ലെ ബു­ദ്ധ­മ­തം
images/Aurel_Stein.jpg
സർ ആറെൽ സ്റ്റേ­യിൻ

മ­ദ്ധ്യ­കാ­ല­ങ്ങ­ളി­ലെ യൂ­റോ­പ്പിൽ ക­ത്തോ­ലി­ക്ക­മ­തം ജ­നി­പ്പി­ച്ച സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ മ­നഃ­സ്ഥി­തി­പോ­ലെ­യു­ള്ള ഒ­ന്നു് മ­ദ്ധ്യേ­ഷ്യ­യിൽ ക്രി­സ്ത്വ­ബ്ദ­ത്തി­ന്റെ ആ­ദ്യ­ത്തെ എ­ട്ടൊ­മ്പ­തു ശ­താ­ബ്ദ­ങ്ങ­ളിൽ മ­ഹാ­യാ­ന ബു­ദ്ധ­മ­തം സൃ­ഷ്ടി­ക്കു­ക­യു­ണ്ടാ­യി. ഇ­തി­ന്റെ ഫ­ല­മാ­യി ഈ ലേ­ഖ­ന­ത്തി­ന്റെ വി­ഷ­യ­മാ­യ ചീ­ന­ത്തെ തുൻ-​ഹുവങ്ങിലെ “ആയിരം ബുദ്ധ”ന്മാ­രു­ടെ ഗു­ഹാ­ക്ഷേ­ത്രം, ഭാരതം, പാ­ര­സി­കം, ചീനം, സിറിയ, ഏ­ഷ്യാ­മൈ­നർ, ഗ്രീ­സ്സ്, ഈ­ജി­പ്ത് എന്നീ രാ­ജ്യ­ങ്ങ­ളി­ലെ ക­ല­ക­ളു­ടെ സ­മ്മേ­ള­നം കൊ­ണ്ടു­ണ്ടാ­യ ഒരു സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ ചി­ത്ര­ക­ല­യു­ടെ സ­ങ്കേ­ത­മാ­യി ഭ­വി­ച്ചു. ഈ സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ കല മ­ദ്ധ്യേ­ഷ്യ­യിൽ ചീനം മു­ത­ല്ക്കു കാ­സ്പി­യൻ ക­ട­ലി­ന്റെ കി­ഴ­ക്കേ തീരം വ­രെ­യു­ള്ള ദേ­ശ­ങ്ങ­ളിൽ പ്ര­സ്തു­ത കാ­ല­ഘ­ട്ട­ത്തിൽ പ്ര­ച­രി­ച്ചി­രു­ന്നു. ഇ­തി­ന്റെ അ­വ­ശി­ഷ്ട­ങ്ങ­ളു­ള്ള പ്രാ­ചീ­ന ബൌദ്ധ സ്തൂ­പ­ങ്ങ­ളും ക്ഷേ­ത്ര­ങ്ങ­ളും ഈ പ്ര­ദേ­ശ­ങ്ങ­ളി­ലെ­ല്ലാം ഇ­ന്നും കാ­ണാ­മെ­ങ്കി­ലും, അതു് അധികം കേ­ടു­കൂ­ടാ­തെ അ­വ­ശേ­ഷി­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള­തു് തുൻ-​ഹുവങ്ങിലാണു്. ഈ ക­ല­യു­ടെ ക­ണ്ടു­പി­ടു­ത്തം ഏ­ഷ്യ­യു­ടെ ക­ലാ­ച­രി­ത്ര­ര­ച­ന­യിൽ ഒരു വലിയ വി­പ്ല­വം ജ­നി­പ്പി­ക്കു­ക­യും ചെ­യ്തു.

“ആയിരം ബുദ്ധ”ന്മാ­രു­ടെ ഗു­ഹാ­ക്ഷേ­ത്രം

ചീ­ന­യു­ടെ പ­ടി­ഞ്ഞാ­റേ അ­റ്റ­ത്തു­ള്ള പ്രോ­വിൻ­സാ­യ സിൻ­കി­യാ­ങ്ങി­ന്റെ തെ­ക്കു കി­ഴ­ക്കേ ഭാ­ഗ­ത്തു കി­ഴ­ക്കൻ ലാ­റ്റി­റ്റ്യൂ­ഡ് 94 ഡി­ഗ്രി­യും വ­ട­ക്കൻ ലാ­റ്റി­റ്റ്യൂ­ഡ് 40 ഡി­ഗ്രി­യും ത­മ്മിൽ കൂ­ട്ടി­മു­ട്ടു­ന്ന സ്ഥ­ല­ത്തി­നു സ­മീ­പി­ച്ചു സു­ലോ­ഹോ എന്ന ന­ദി­ക്കു് അല്പം തെ­ക്കാ­യി തുൻ-​ഹുവങ്ങ് എന്ന ഗ്രാ­മം ഇ­ന്നു് സ്ഥി­തി­ചെ­യ്യു­ന്നു­ണ്ടു്. ഇ­ന്ന­ത്തെ ബ്രി­ട്ടീ­ഷിൻ­ഡ്യ, ചീനം, ഏ­ഷ്യാ­റ്റി­ക് റഷ്യ, അ­ഫ്ഗാ­നി­സ്ഥാൻ എന്നീ രാ­ജ്യ­ങ്ങൾ ത­മ്മിൽ കൂ­ട്ടി­മു­ട്ടു­ന്ന­തു് പ്ര­സ്തു­ത സിൻ­കി­യാ­ങ് പ്രോ­വിൻ­സി­ന്റെ പ­ശ്ചി­മ­ഭാ­ഗ­ത്തി­നു സ­മീ­പ­ത്തു­വെ­ച്ചാ­ണു്. തുൻ-​ഹുവങ്ങ് ഗ്രാ­മ­ത്തി­നു ഒ­രൊ­മ്പ­തു മൈൽ തെ­ക്കു­കി­ഴ­ക്കാ­യി കി­ട­ക്കു­ന്ന ഒരു നിര കു­ന്നു­ക­ളു­ടെ ച­രി­വി­ലാ­ണു് “ആയിരം ബുദ്ധ”ന്മാ­രു­ടെ ഗു­ഹാ­ക്ഷേ­ത്രം നിർ­മ്മി­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്ന­തു്. തുൻ-​ഹുവങ് സ്ഥി­തി­ചെ­യ്യു­ന്ന പ്ര­ദേ­ശ­ത്തി­നു പണ്ടു ചീനർ നൻഷാൻ, അഥവാ, ലൂലൻ എ­ന്നും, പ്ര­ചീ­ന ഭാ­ര­തീ­യർ ഉ­ത്ത­ര­കു­രു എ­ന്നും പേ­രി­ട്ടി­രു­ന്നു. ദീർ­ഘാ­യു­സ്സി­നും സ്ത്രീ­സ്വാ­ത­ന്ത്ര്യ­ത്തി­നും ഉ­ത്ത­ര­കു­രു പു­രാ­ണ­ങ്ങ­ളിൽ പ്ര­സി­ദ്ധി നേ­ടി­യി­രു­ന്നു. പ്ര­സ്തു­ത കു­ന്നു­ക­ളു­ടെ ച­രി­വിൽ പാ­റ­തു­ര­ന്നു നിർ­മ്മി­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള അ­ഞ്ഞൂ­റിൽ­പ്പ­രം വ­ലു­തും ചെ­റു­തു­മാ­യ ഗുഹകൾ എ­ല്ലാ­റ്റി­നും കൂ­ടി­യാ­ണു് “ആയിരം ബുദ്ധ”ന്മാ­രു­ടെ ഗു­ഹാ­ക്ഷേ­ത്രം എന്ന പേ­രി­ട്ടി­രി­ക്കു­ന്ന­തു്. ഈ ഗു­ഹ­ക­ളിൽ ഏ­റ്റ­വും വലിയവ സ്ഥി­തി­ചെ­യു­ന്ന തെ­ക്കേ­ഭാ­ഗ­ത്തു് ഇ­ന്നും ജ­ന­ങ്ങൾ ആരാധന ന­ട­ത്തി­വ­രു­ന്നു­ണ്ടു്. മറ്റേ അ­റ്റ­ത്തു­ള്ള ചെറിയ ഗു­ഹ­കൾ­ക്കു് ഇ­ന്നു് വലിയ കേടു സം­ഭ­വി­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്നു. ഇവ ആ­രാ­ധ­നാ സ്ഥ­ല­ങ്ങ­ള­ല്ല, ബൌ­ദ്ധ­ഭി­ക്ഷു­ക്ക­ളു­ടെ പാർ­പ്പി­ട­ങ്ങൾ മാ­ത്ര­മാ­യി­രു­ന്നു എന്നു വി­ചാ­രി­ക്കു­വാൻ കാ­ര­ണ­വു­മു­ണ്ടു്.

തെ­ക്കെ അ­റ്റ­ത്തു് ഒ­ന്നി­നു­മീ­തെ ഒ­ന്നാ­യി നിർ­മ്മി­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള ഗു­ഹ­ക­ളു­ടെ സംഖ്യ കു­ന്നി­ന്റെ പൊ­ക്ക­മ­നു­സ­രി­ച്ചു വ്യ­ത്യാ­സ­പ്പെ­ട്ടി­രി­ക്കു­ന്നു. മു­ക­ളി­ലു­ള്ള ഗു­ഹ­കൾ­ക്കു പുറമെ മരം കൊ­ണ്ടു­ണ്ടാ­ക്കി­യ കോ­ണി­പ്പ­ടി­ക­ളും വ­രാ­ന്ത­ക­ളും ജീർ­ണ്ണി­ച്ചു നിൽ­ക്കു­ന്ന­തു കാണാം. ഈ ഗു­ഹ­ക­ളിൽ ഭൂ­രി­ഭാ­ഗ­വും ചീ­ന­ത്തെ തങ് വംശ ച­ക്ര­വർ­ത്തി­ക­ളു­ടെ കാ­ല­മാ­യ എ. ഡി. ഏഴാം ശ­താ­ബ്ദം മു­തൽ­ക്കു പ­ത്താം ശ­താ­ബ്ദം വ­രെ­യു­ള്ള കാ­ല­ഘ­ട്ട­ത്തി­ലാ­ണു് നിർ­മ്മി­ച്ച­തു് എ­ന്നാ­ണു് വി­ദ­ഗ്ദ്ധാ­ഭി­പ്രാ­യം. അ­വി­ടെ­യു­ള്ള ഉ­ത്ത­മ­ങ്ങ­ളാ­യ ചു­മർ­ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളു­ടേ­യും പ്ര­തി­മ­ക­ളു­ടേ­യും മറ്റു ക­ലാ­കൃ­തി­ക­ളു­ടേ­യും നിർ­മ്മാ­ണ­കാ­ലം ഈ ക്ഷേ­ത്ര­ത്തി­ന്റെ നിർ­മ്മാ­ണ കാ­ല­ത്തി­നു സ­മീ­പി­ച്ചാ­ണെ­ന്നു വി­ചാ­രി­ക്കു­വാൻ കാ­ര­ണ­മു­ണ്ടു്. എ­ന്നാൽ പിൽ­ക്കാ­ല­ത്തു­ള്ള, അ­താ­യ­തു പ­ത്താം ശ­താ­ബ്ദ­ത്തി­നു സ­മീ­പി­ച്ചു­ള്ള, ക­ലാ­കൃ­തി­കൾ­കൂ­ടി ഇവിടെ കാ­ണു­ന്ന­തി­നാൽ, ഇവയിൽ ചിലതു പിൽ­ക്കാ­ല­ത്തു നിർ­മ്മി­ച്ച­വ­യാ­ണെ­ന്നും അ­നു­മാ­നി­ക്കാം.

images/budha-158.jpg
ശ­യി­ക്കു­ന്ന ബു­ദ്ധ­ന്റെ ശി­ല്പം.
ഗു­ഹ­ക­ളു­ടെ നിർ­മ്മാ­ണ രീതി

ഓരോ ഗു­ഹ­യി­ലും ഓരോ ഗർ­ഭ­ഗൃ­ഹ­വും, അഥവാ ശ്രീ­കോ­വി­ലും, ഓരോ പു­റ­ന്തി­ണ്ണ­യു­മു­ണ്ടു്. ഈ പു­റ­ന്തി­ണ്ണ­യിൽ കൂ­ടി­യാ­ണു് കാ­റ്റും വെ­ളി­ച്ച­വും ഗർ­ഭ­ഗൃ­ഹ­ത്തിൽ പ്ര­വേ­ശി­ച്ചി­രു­ന്ന­തു്. ചില വലിയ ഗു­ഹ­ക­ളിൽ ഗർ­ഭ­ഗൃ­ഹ­ത്തി­നും പു­റ­ന്തി­ണ്ണ­യ്ക്കും പുറമേ ഗർ­ഭ­ഗൃ­ഹ­ത്തോ­ളം വീ­തി­യും എ­ന്നാൽ അ­തി­നേ­ക്കാൾ ഇ­ടു­ങ്ങി­യ­തു­മാ­യ സു­ഖ­നാ­സി­ക­ളും കൂടി കാണാം. ചില വലിയ ഗു­ഹ­ക­ളി­ലെ ഗർ­ഭ­ഗൃ­ഹ­ങ്ങൾ­ക്കു 54 അടി നീ­ള­വും, 26 അ­ടി­വീ­തി­യു­മു­ണ്ടു്. ഗർ­ഭ­ഗൃ­ഹ­ത്തിൽ ഒ­ട്ട­ധി­കം അ­ല­ങ്കാ­ര­ങ്ങ­ളോ­ടു­കൂ­ടി­യ ച­ന്ദ്ര­ക്ക­ലാ രൂ­പ­മു­ള്ള പീ­ഠ­ങ്ങൾ സ്ഥി­തി­ചെ­യ്യു­ന്നു. ഈ പീ­ഠ­ത്തിൽ ഭീ­മാ­കാ­യ­നാ­യ ഒരു ബു­ദ്ധ­ന്റെ പ്ര­തി­മ­യു­ണ്ടു്. പീ­ഠ­ത്തി­ന്റെ പി­റ­കി­ലാ­യി പാ­റ­കൊ­ത്തി­യു­ണ്ടാ­ക്കി­യ­തും, ഒരു വി­താ­ന­വും സ്ക്രീ­നു­മാ­യി ഉ­പ­ക­രി­ക്കു­ന്ന­തു­മാ­യ ഒരു മ­റ­വു­കാ­ണാം. ഇതു ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളാൽ അ­ലം­കൃ­ത­മാ­ണു്. പീ­ഠ­ത്തി­ലു­ള്ള ഭീ­മ­ബു­ദ്ധ­ന്റെ മൺ­പ്ര­തി­മ­യ്ക്കു ചു­റ്റും പ­ത്തോ­ളം ബോ­ധി­സ­ത്വ­ന്മാ­രു­ടേ­യും ശി­ഷ്യ­ന്മാ­രു­ടേ­യും പ്ര­തി­മ­കൾ സ്ഥി­തി­ചെ­യ്യു­ന്നു. ഇ­തി­ന്റെ നാ­ലു­മൂ­ല­യി­ലും ലോ­ക­പാ­ല­ക­ന്മാ­രാ­യ വൈ­ശ്ര­വ­ണൻ, ധൃ­ത­രാ­ഷ്ട്രൻ, വി­രു­ധ­കൻ, വി­രൂ­പാ­ക്ഷൻ എ­ന്നി­വ­രു­ടെ പ്ര­തി­മ­കൾ കാണാം. ജ­ന­ങ്ങൾ­ക്കു പീ­ഠ­ത്തെ പ്ര­ദ­ക്ഷി­ണം ചെ­യ്യു­വാൻ വേ­ണ്ടി ചു­മ­രി­നും പീ­ഠ­ത്തി­നും ഇ­ട­യ്ക്കു കുറേ സ്ഥലം വി­ട്ടി­ട്ടു­ണ്ടു്. ഈ ഗു­ഹ­ക­ളിൽ ഒ­ന്നിൽ ഒരു ഭീ­മാ­കാ­യ­നാ­യ ബു­ദ്ധൻ നിർ­വ്വാ­ണ­മ­ട­ഞ്ഞു ശ­യി­ക്കു­ന്ന­തു കാണാം. രണ്ടു ഗു­ഹ­ക­ളിൽ ഭീ­മാ­കാ­യ­രാ­യ ബു­ദ്ധ­ന്മാർ ഇ­രി­ക്കു­ന്ന മ­ട്ടിൽ പ്ര­തി­ഷ്ഠി­ച്ചി­ട്ടു­ണ്ടു്. ഈ വി­ഗ്ര­ഹ­ങ്ങൾ­ക്കു് എൺ­പ­ത­ടി­വീ­തം പൊ­ക്ക­മു­ണ്ടു്. ഗു­ഹ­ക­ളു­ടെ വളരെ ഉ­യർ­ന്ന മു­കൾ­ത്ത­ട്ടു­കൾ­ക്കു ഒരു മേ­ശ­വി­ള­ക്കി­ന്റെ ഗ്ലോ­ബ് ചി­മ്മി­നി ര­ണ്ടാ­യി മു­റി­ച്ചാൽ ഉ­ണ്ടാ­കു­ന്ന രൂ­പ­മു­ണ്ടു്.

പ്ര­തി­മ­ക­ളു­ടെ നിർ­മ്മാ­ണ രീതി

ഈ ഗു­ഹ­ക­ളി­ലെ പ്ര­തി­മ­കൾ അ­വ­യി­ലെ ചു­മർ­ച്ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളെ­ക്കാ­ള­ധി­കം ഇന്നു ന­ശി­ച്ചു­പോ­യി­രി­ക്കു­ന്നു. പ്ര­തി­മ­ക­ളു­ടെ ദുർ­ബ്ബ­ല­മാ­യ നിർ­മ്മാ­ണ­രീ­തി­യാ­ണു് ഇതിനു കാരണം. മരം കൊ­ണ്ടു­ള്ള ഒരു ച­ട്ട­മു­ണ്ടാ­ക്കി, അം­ഗ­ങ്ങൾ നിർ­മ്മി­ക്കു­വാ­നാ­യി അ­തി­നോ­ടു വേ­യ്ക്ക­മ്പു­കെ­ട്ടു­കൾ കൂ­ട്ടി­ച്ചേർ­ത്തു, നനഞ്ഞ ക­ളി­മ­ണ്ണു പൂശി, മ­രം­കൊ­ണ്ടു­ള്ള ഉ­പ­ക­ര­ണ­ങ്ങൾ കൊ­ണ്ടു തേ­ച്ചു രൂപം കൊ­ടു­ത്തു്, അനേകം കോ­ട്ടു് ചാ­യ­മി­ട്ടാ­ണു് ഈ പ്ര­തി­മ­കൾ നിർ­മ്മി­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്ന­തു്. ഈ പ്ര­തി­മ­ക­ളിൽ ഏ­റ്റ­വും പ്രാ­ചീ­ന­മാ­യ­വ അ­വ­യു­ടെ നിർ­മ്മാ­താ­ക്ക­ളു­ടെ ക­ലാ­സാ­മർ­ത്ഥ്യം സ്പ­ഷ്ട­മാ­ക്കു­ന്നു­ണ്ടു്. ഈ പ്ര­തി­മ­ക­ളിൽ കാ­ണു­ന്ന ക­ലാ­രീ­തി പ്ര­സി­ദ്ധ­മാ­യ ഗാ­ന്ധാ­ര ക­ലാ­രീ­തി­യാ­ണു്. ഭാ­ര­തീ­യ ക­ലാ­രീ­തി­യും പ്രാ­ചീ­ന ഗ്രീ­ക്കു ക­ലാ­രീ­തി­യും കൂടി ക­ലർ­ന്നു ബി. സി. ഒ­ന്നാം ശ­താ­ബ്ദ­ത്തി­നു സ­മീ­പി­ച്ചു് ഇ­ന്ത്യ­യു­ടെ പ­ശ്ചി­മോ­ത്ത­ര ഭാ­ഗ­ത്തു ജ­നി­ച്ച ക­ലാ­രീ­തി­യെ­യാ­ണു് ഗാ­ന്ധാ­ര രീ­തി­യെ­ന്നു പേ­രി­ട്ടി­ട്ടു­ള്ള­തു്. ചീ­ന­യി­ലെ പ്ര­തി­മാ­ശി­ല്പ­രീ­തി­യു­ടെ ഒ­രം­ശ­വും ഇതിൽ കാ­ണു­ന്നി­ല്ല. എ­ന്നാൽ ഈ ഗു­ഹ­ക­ളി­ലെ ചുമർ ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളിൽ ഗാ­ന്ധാ­ര­രീ­തി­യും ചീ­ന­രീ­തി­യും ക­ലർ­ന്ന ഒരു സ­ങ്കീർ­ണ്ണ (അഥവാ സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ) ചി­ത്ര­രീ­തി കാ­ണാ­വു­ന്ന­താ­ണു്. “ആയിരം ബുദ്ധ”ന്മാ­രു­ടെ ഗു­ഹാ­ക്ഷേ­ത്ര­ത്തി­ന്റെ ക­ലാ­പ­ര­മാ­യ പ്രാ­ധാ­ന്യം അതിൽ നി­ന്നു ക­ണ്ടെ­ടു­ത്തി­ട്ടു­ള്ള ചു­മർ­ച്ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളി­ലും, പ­ട്ടു­ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളി­ലും, കൊ­ടി­ച്ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളി­ലും, തു­ന്നൽ­പ്പ­ണി­ക­ളി­ലു­മാ­ണു് മു­ഖ്യ­മാ­യി സ്ഥി­തി­ചെ­യ്യു­ന്ന­തു്. എ. ഡി. ഏഴാം ശ­താ­ബ്ദം മു­തൽ­ക്കു പ­ത്താം ശ­താ­ബ്ദം വ­രെ­യു­ള്ള ബൗ­ദ്ധ­ചി­ത്ര­ക­ല­യു­ടെ ഉ­ത്ത­മ­കൃ­തി­ക­ളാ­ണു് ഇവ.

images/Luoyang_Longmen_Grottoes_anagoria.jpg
ലോ­ങ്മെൻ ഗുഹകൾ.

തുൻ-​ഹുവങ്ങിലെ പ്ര­സ്തു­ത സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ ചി­ത്ര­ക­ലാ­രീ­തി പ­ണ്ടു് കേ­ര­ള­വു­മാ­യി ക­ച്ച­വ­ടം ന­ട­ത്തി­യി­രു­ന്ന ചീന ക്രി­സ്ത്യാ­നി­കൾ മുഖേന കേ­ര­ള­ത്തി­ലും പ്ര­വേ­ശി­ക്കു­ക­യു­ണ്ടാ­യി. കേ­ര­ളീ­യ ക്രി­സ്ത്യാ­നി­ക­ളു­ടെ പ്രാ­ചീ­ന ചി­ത്ര­ക­ലാ­രീ­തി­യെ ഭേ­ദ­പ്പെ­ടു­ത്തു­വാൻ ഇതിനു സാ­ധി­ക്കു­ക­യും ചെ­യ്തു. ഭാ­ര­തീ­യ ക­ലാ­രീ­തി­യും, ബൈ­സൻ­ടൈൻ (അ­താ­യ­തു് ഏ­ഷ്യാ­മൈ­ന­റി­ലെ ഗ്രീക്ക്-​റോമാ) ക­ലാ­രീ­തി­യും, പാ­ര­സി­ക ക­ലാ­രീ­തി­യും ത­മ്മിൽ ക­ലർ­ന്ന­തിൽ നി­ന്നു ജ­നി­ച്ച കേ­ര­ളീ­യ ക്രി­സ്ത്യാ­നി­ക­ളു­ടെ ചി­ത്ര­ക­ല­യു­ടെ സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ സ്വ­ഭാ­വം ചീ­ന­ത്തു­നി­ന്നു വന്ന പ്ര­സ്തു­ത ക­ലാ­രീ­തി വർ­ദ്ധി­പ്പി­ച്ചു. ചീ­ന­യിൽ നി­ന്നു­വ­ന്ന ഈ സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ ക­ലാ­രീ­തി തി­രു­വി­താം­കൂ­റി­ലെ തൊ­ടു­പു­ഴ­ത്താ­ലൂ­ക്കി­ലെ ചു­ങ്കം­പ­ള്ളി മു­ത­ലാ­യ ചില പ്രാ­ചീ­ന പ­ള്ളി­ക­ളിൽ ഇ­ന്നും സൂ­ക്ഷി­ച്ചു­വെ­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള ചില തു­ണി­ച്ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളിൽ കാ­ണാ­വു­ന്ന­താ­ണു്.

ഗു­ഹ­ക­ളി­ലെ ചു­മർ­ച്ചി­ത്ര­ങ്ങൾ

“ആയിരം ബുദ്ധ”ന്മാ­രു­ടെ ഗു­ഹാ­ക്ഷേ­ത്ര­ത്തിൽ ക­ണ്ടു­പി­ടി­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള ചില പ്ര­ധാ­ന ചു­മർ­ച്ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളേ­യും പ­ട്ടു­ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളേ­യും കൊ­ടി­ച്ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളേ­യും തു­ന്നൽ­പ്പ­ണി­ക­ളേ­യും വി­വ­രി­ച്ചു് അ­വി­ട­ത്തെ സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ കലയെ വി­ശ­ദീ­ക­രി­ക്കാം. ആ­ദ്യ­മാ­യി ചു­മർ­ച്ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളെ­പ്പ­റ്റി പ്ര­തി­പാ­ദി­ക്കാം. ചെറിയ ഗു­ഹ­ക­ളു­ടെ ചു­മ­രു­ക­ളി­ലും മു­കൾ­ത്ത­ട്ടി­ലും ഡ­യാ­പ്പർ വേ­ല­യു­ടെ രൂ­പ­ത്തി­ലു­ള്ള അ­ല­ങ്കാ­ര­ങ്ങൾ വ­ര­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്നു. ഇ­വ­യു­ടെ ഇ­ട­യ്ക്കു് അനേകം ബു­ദ്ധ­ന്മാ­രു­ടെ ചെ­റു­ചി­ത്ര­ങ്ങൾ നി­ര­നി­ര­യാ­യി ചാ­യം­കൊ­ണ്ടു വ­ര­ച്ചി­ട്ടു­ണ്ടു്. ഇ­ങ്ങ­നെ ഓരോ ഗർ­ഭ­ഗൃ­ഹ­ത്തി­ലും വ­ര­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള അ­സം­ഖ്യം ബു­ദ്ധ­ന്മാ­രു­ടെ ചെ­റു­ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളിൽ നി­ന്നാ­ണു് ഈ ക്ഷേ­ത്ര­ത്തി­നു് “ആയിരം ബുദ്ധ”ന്മാ­രു­ടെ ഗു­ഹാ­ക്ഷേ­ത്ര­മെ­ന്ന പേരു ല­ഭി­ച്ച­തു്. ഇ­ത്ത­രം അ­ല­ങ്കാ­ര­ങ്ങൾ മ­ദ്ധ്യേ­ഷ്യ­യി­ലെ പ്രാ­ചീ­ന ബു­ദ്ധ­ക്ഷേ­ത്ര­ങ്ങ­ളിൽ പ­ല­തി­ലും കാ­ണാ­വു­ന്ന­താ­ണു്. മ­നോ­ഹ­ര­മാ­യ ല­ത­ക­ളു­ടെ ചി­ത്ര­ങ്ങൾ കൊ­ണ്ടു് ഈ ചു­മർ­ച്ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളു­ടെ വ­ക്കു­കൾ അ­ലം­കൃ­ത­ങ്ങ­ളാ­ക്കി­യി­രി­ക്കു­ന്നു. ചെറിയ ഗർ­ഭ­ഗൃ­ഹ­ങ്ങ­ളു­ടെ ഭി­ത്തി­ക­ളിൽ സു­ഖാ­വ­തി മു­ത­ലാ­യ ബൗ­ദ്ധ­സ്വർ­ഗ്ഗ­ങ്ങ­ളി­ലെ രം­ഗ­ങ്ങൾ ചി­ത്രീ­ക­രി­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്നു. ഇ­വ­യു­ടെ മ­ദ്ധ്യ­ത്തിൽ ഒരു ബു­ദ്ധൻ പ­ത്മാ­സ­ന­ത്തിൽ ഇ­രി­ക്കു­ന്ന­തു കാണാം. അ­ദ്ദേ­ഹ­ത്തി­നു ചു­റ്റും ബോ­ധി­സ­ത്വ­ന്മാ­രും ശി­ഷ്യ­ഗ­ണ­ങ്ങ­ളു­മു­ണ്ടു്. നൃ­ത്തം ചെ­യ്യു­ന്ന ഗ­ന്ധർ­വ്വ­സ്ത്രീ­ക­ളേ­യും, താ­മ­ര­നി­റ­ഞ്ഞ പൊ­യ്ക­ക­ളേ­യും ഈ സ്വർ­ഗ്ഗ­രം­ഗ­ങ്ങ­ളിൽ ചി­ത്രീ­ക­രി­ച്ചി­ട്ടു­ണ്ടു്. ബു­ദ്ധൻ ഇ­രി­ക്കു­ന്ന ഉ­ദ്യാ­ന­ത്തി­ന്റെ ചി­ത്രീ­ക­ര­ണ­ത്തിൽ ക­ടും­ചാ­യ­ങ്ങ­ളും, ചാ­യ­ബ്ര­ഷി­ന്റെ അ­നി­യ­ന്ത്രി­ത­മാ­യ ഗ­തി­യും പ്ര­ദർ­ശി­പ്പി­ക്കു­ന്ന ചീന ക­ലാ­രീ­തി­യും, ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളു­ടെ സാ­മാ­ന്യ­മാ­യ പ്ലാൻ, രൂ­പ­ങ്ങ­ളു­ടെ സംഘടന, വി­ഗ്ര­ഹ­ങ്ങ­ളു­ടെ ല­ക്ഷ­ണ­ങ്ങൾ എ­ന്നി­വ­യിൽ ല­ളി­ത­ങ്ങ­ളാ­യ ഔ­ട്ട്ലൈൻ രേ­ഖ­ക­ളെ കാ­ണി­ക്കു­ന്ന­തും ഇ­ളം­ചാ­യ­ങ്ങ­ളു­ള്ള­തു­മാ­യ ഗാ­ന്ധാ­ര ക­ലാ­രീ­തി­യും കാ­ണാ­വു­ന്ന­താ­ണു്. ഈ സ്വർ­ഗ്ഗ­രം­ഗ­ങ്ങൾ ത­ന്നെ­യാ­ണു് അവിടെ നി­ന്നു ക­ണ്ടെ­ടു­ത്തി­ട്ടു­ള്ള ചില പ­ട്ടു­ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളി­ലും കാ­ണു­ന്ന­തു്.

images/Dunhuang_Mogao_cave-1.jpg
മ­ഞ്ജു­ശ്രീ, വി­മ­ല­കീർ­ത്തി എ­ന്നി­വ­രു­ടെ കൂ­ടി­ക്കാ­ഴ്ച­യു­ടെ വി­ശ­ദാം­ശ­ങ്ങൾ, ഗു­ഹാ­ക്ഷേ­ത്ര­ത്തിൽ നി­ന്നു്.

വലിയ ഗു­ഹ­ക­ളു­ടെ ചു­മ­രു­ക­ളിൽ പ­ന്ത്ര­ണ്ട­ടി പൊ­ക്ക­ത്തിൽ ചുമർ ചി­ത്ര­ങ്ങൾ വ­ര­ച്ചി­ട്ടു­ണ്ടു്. ഇ­വ­യു­ടെ വ­ട­ക്കും തെ­ക്കു­മു­ള്ള ചു­മ­രു­ക­ളെ ഒ­മ്പ­ത­ടി വീ­തി­യു­ള്ള അഞ്ചു ഖ­ണ്ഡ­ങ്ങ­ളാ­യി ഭാ­ഗി­ച്ചും, മ­റ്റു­ള്ള ചു­മ­രു­ക­ളെ ഒ­രൊ­റ്റ ത­ല­മാ­യി ഗ­ണി­ച്ചു­മാ­ണു് ചി­ത്ര­ങ്ങൾ എ­ഴു­തി­യി­രി­ക്കു­ന്ന­തു്. ബൗ­ദ്ധ­സ്വർ­ഗ്ഗ­ങ്ങ­ളി­ലെ വി­വി­ധ­രം­ഗ­ങ്ങ­ളാ­ണു് ഈ ഖ­ണ്ഡ­ങ്ങ­ളി­ലും ചി­ത്രീ­ക­രി­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള­തു്. ഗർ­ഭ­ഗൃ­ഹ­ത്തി­ന്റെ ദ്വാ­ര­ത്തെ അ­ഭി­മു­ഖീ­ക­രി­ക്കു­ന്ന ചു­മ­രിൽ ബു­ദ്ധ­ന്റെ പുർ­വ്വ­ജ­ന്മ­ക­ഥ­ക­ളെ വി­വ­രി­ക്കു­ന്ന ജാ­ത­ക­ക­ഥ­ക­ളാ­ണു് വ­ര­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്ന­തു്. അർ­ദ്ധ­ലൗ­കി­ക­ങ്ങ­ളാ­യ ഈ ജാതക ക­ഥാ­രം­ഗ­ങ്ങ­ളു­ടെ ചി­ത്രീ­ക­ര­ണ­ത്തിൽ ചീ­ന­ക­ലാ­രീ­തി ധാ­രാ­ള­മാ­യി പ്ര­യോ­ഗി­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്ന­തു കാണാം.

ഒരു വലിയ ചു­മർ­ചി­ത്രം

പ്ര­സ്തു­ത ക്ഷേ­ത്ര­ത്തി­ന്റെ തെ­ക്കെ അ­റ്റ­ത്തു­ള്ള സാ­മാ­ന്യം വലിയ ഒരു ഗു­ഹ­യിൽ, വി­ശേ­ഷ­മാ­യ ഒരു ചു­മർ­ചി­ത്രം കാണാം. 27 അടി നീ­ള­മു­ള്ള ഒരു ചുമരു മു­ഴു­വ­നും ഈ ചി­ത്രം കൊ­ണ്ടു­നി­റ­ഞ്ഞി­രി­ക്കു­ന്നു. ഇതിലെ കഥയെ ആ­സ്പ­ദി­ച്ചു മ­ദ്ധ്യേ­ഷ്യ­യി­ലെ മറ്റു ചില പ്രാ­ചീ­ന ബു­ദ്ധ­ക്ഷേ­ത്ര­ങ്ങ­ളി­ലും ചു­മർ­ച്ചി­ത്ര­ങ്ങൾ കാ­ണു­ന്നു­ണ്ടു്. പ്ര­സ്തു­ത ഗു­ഹ­യി­ലെ ഈ ചി­ത്ര­ത്തി­ന്റെ വ­ല­തു­ഭാ­ഗ­ത്തു് ഒരു കൊ­ടു­ങ്കാ­റ്റ­ടി­ക്കു­ന്ന­തി­നെ വളരെ ത­ന്മ­യ­ത്വ­ത്തോ­ടു­കൂ­ടി സാ­ദൃ­ശ്യാ­ത്മ­ക രീ­തി­യിൽ ചി­ത്രീ­ക­രി­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്നു. അ­തി­ന്റെ മ­ദ്ധ്യ­ത്തിൽ കൊ­ടു­ങ്കാ­റ്റി­ന്റെ ശ­ക്തി­കൊ­ണ്ടു നിലം പ­തി­ക്കു­വാൻ ഭാ­വി­ക്കു­ന്ന ഒരു കൂ­ടാ­രം കാണാം. അ­തി­ന്റെ കർ­ട്ട­നു­ക­ളേ­യും തൊ­ങ്ങ­ലു­ക­ളേ­യും കാ­റ്റ­ടി­ച്ചു മേ­പ്പോ­ട്ടു­യർ­ത്തു­ന്നു. വളരെ മോ­ടി­യാ­യി വ­സ്ത്രം ധ­രി­ച്ചു­കൊ­ണ്ടു് ആ കൂ­ടാ­ര­ത്തി­ന­ക­ത്തി­രി­ക്കു­ന്ന ഒരു രാ­ജാ­വു് കൂ­ടാ­രം വീഴാൻ പോ­കു­ന്ന­തു­ക­ണ്ടു് ഒരു വ­ശ­ത്തേ­ക്കു ച­രി­യു­ന്നു. അ­ദ്ദേ­ഹ­ത്തി­ന്റെ അ­നു­ച­ര­ന്മാ­രിൽ ചിലർ കാ­റ്റ­ടി­ച്ചു പ­റ­ത്തു­ന്ന ത­ല­മു­ടി­യോ­ടും വ­സ്ത്ര­ങ്ങ­ളോ­ടും കൂടി കൂ­ടാ­ര­ത്തി­ന്റെ മു­കൾ­ഭാ­ഗം വീ­ഴാ­തി­രി­ക്കാൻ ഏ­ണി­വെ­ച്ചു് അ­തി­ന്റെ മു­ക­ളിൽ കയറി അതിനെ ഉ­റ­പ്പി­ക്കാൻ ഭാ­വി­ക്കു­ന്നു. അനേകം മ­നു­ഷ്യർ ഈ രംഗം ക­ണ്ടു് അ­ത്ഭു­ത­പ്പെ­ട്ടു നിൽ­ക്കു­ക­യും ചെ­യു­ന്നു.

images/Dunhuang_Cave_16.jpg
ആറെൽ സ്റ്റേ­യിൻ 1907-ൽ ഗു­ഹാ­ക്ഷേ­ത്ര­ത്തിൽ നി­ന്നു് എ­ടു­ത്ത ചി­ത്രം.

ആ ചു­മ­രി­ന്റെ ഇ­ട­ത്തു­വ­ശ­ത്തു കാ­റ്റു­ണ്ടാ­ക്കി­യ പ്ര­ക്ഷോ­ഭ­ക­ര­മാ­യ രം­ഗ­ത്തി­ന്റെ ഭാ­വ­ത്തി­നു നേരെ വി­പ­രീ­ത­മാ­യ ഒരു ഭാവം കാ­ണി­ക്കു­ന്ന രം­ഗ­മാ­ണു് നാം കാ­ണു­ന്ന­തു്. ഇവിടെ കാഷായ വ­സ്ത്രം ധ­രി­ച്ചു് ഒരു ബു­ദ്ധൻ പ്ര­ശാ­ന്ത ഭാ­വ­ത്തോ­ടു­കൂ­ടി മെ­ല്ലെ വീ­ശി­ക്കൊ­ണ്ടി­രി­ക്കു­ന്നു. അ­ദ്ദേ­ഹ­ത്തി­ന്റെ ഇ­രി­പ്പി­ട­ത്തി­നു മു­ക­ളിൽ അ­ല­ങ്ക­രി­ച്ച ഒരു വി­താ­നം കാണാം. അ­ദ്ദേ­ഹ­ത്തി­ന്റെ മു­മ്പി­ലും കീ­ഴി­ലു­മാ­യി ചില മ­നു­ഷ്യർ ക­ഷ്ട­ത­കൾ അ­നു­ഭ­വി­ക്കു­ന്ന­തി­നെ ചി­ത്രീ­ക­രി­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്നു. ഒ­രാ­ളു­ടെ ശി­ര­സ്സി­നെ മ­റ്റൊ­രു­ത്തൻ കു­നി­ച്ചു­പി­ടി­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്നു. മ­റ്റൊ­രു­ത്ത­ന്റെ ക­ര­ങ്ങൾ പു­റ­കോ­ട്ടു ബ­ന്ധി­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്നു. ഒരു സ്ത്രീ ആ ബു­ദ്ധ­നോ­ടു സഹായം അ­ഭ്യർ­ത്ഥി­ക്കു­ന്ന­തു­പോ­ലെ അ­ദ്ദേ­ഹ­ത്തി­ന്റെ നേർ­ക്കു ക­ര­ഞ്ഞും­കൊ­ണ്ടു കൈ­നീ­ട്ടു­ന്നു. മു­ക­ളിൽ ഒരു ഭി­ക്ഷു ഒരു മണി അ­ടി­ക്കു­വാൻ ഭാ­വി­ക്കു­ന്നു. സ­മീ­പ­ത്തു­ള്ള മ­റ്റൊ­രാൾ ആ കൊ­ടു­ങ്കാ­റ്റ­ടി­യ്ക്കു­ന്ന രംഗം ചൂ­ണ്ടി­ക്കാ­ണി­ക്കു­ന്നു. ചു­മ­രി­ന്റെ മ­ദ്ധ്യ­ഭാ­ഗ­ത്തി­ലും കൊ­ടു­കാ­റ്റു­കൊ­ണ്ടു വ­ല­യു­ന്ന മ­നു­ഷ്യ­രെ ചി­ത്രീ­ക­രി­ച്ചി­ട്ടു­ണ്ടു്. ബു­ദ്ധ­ന്റെ പ്ര­ശാ­ന്ത­ത­യും മ­റ്റു­ള്ള­വ­രു­ടെ പ്ര­ക്ഷോ­ഭ­വും ഒ­ന്നി­ച്ചു കാ­ണി­ച്ചു് പാ­ര­ത്രി­ക­വും ലൗ­കി­ക­വു­മാ­യ ജീ­വി­ത­ങ്ങൾ ത­മ്മി­ലു­ള്ള വ്യ­ത്യാ­സ­ങ്ങൾ കാ­ണി­ക്കു­വാ­നാ­യി­രി­ക്കാം ചി­ത്ര­കാ­രൻ ഉ­ദ്ദേ­ശി­ച്ചി­രു­ന്ന­തു്. അ­ധി­ക­മാ­യ ഭാ­വ­നാ­ശ­ക്തി­യും ക­ലാ­കൌ­ശ­ല­വും ഈ ചി­ത്രം പ്ര­ദർ­ശി­പ്പി­ക്കു­ന്നു­ണ്ടു്.

പ­ട്ടു­ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളും കൊ­ടി­ച്ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളും

സി­ല്ക്ക് ഗാസിൽ വ­ര­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള പ­ട്ടു­ചി­ത്ര­ങ്ങൾ­ക്കു് ആറു ച­തു­ര­ശ്ര അടി വി­സ്താ­ര­മു­ണ്ടു്. ചു­മ­രു­ക­ളിൽ തൂ­ക്കി­യി­ടു­വാ­നു­ദ്ദേ­ശി­ച്ചാ­ണു് ഇവ ഉ­ണ്ടാ­ക്കി­യി­ട്ടു­ള്ള­ത്; ഇവയിൽ പ­ല­തി­ലും ബു­ദ്ധ­ന്റെ ബോ­ധി­യ്ക്കു­മു­മ്പു­ള്ള അ­ദ്ദേ­ഹ­ത്തി­ന്റെ ജീ­വ­ച­രി­ത്ര­സം­ഭ­വ­ങ്ങ­ളെ ചി­ത്രീ­ക­രി­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്നു. ജനനം, ബാ­ല്യ­ത്തി­ലെ അ­ത്ഭു­ത­സം­ഭ­വ­ങ്ങൾ, അ­ന്തഃ­പു­ര­ജീ­വി­തം, കൊ­ട്ടാ­രം പ­രി­ത്യ­ജി­ച്ചു പോ­കു­ന്ന­തു്, ആ­റു­വർ­ഷ­ത്തെ ത­പ­സ്സു്, നൈ­ര­ഞ്ജ­നാ ന­ദീ­തീ­ര­ത്തിൽ വെ­ച്ചു­ണ്ടാ­യ അ­വ­സാ­ന­ത്തെ സംഭവം എ­ന്നി­വ­യാ­ണു് ഈ ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളു­ടെ വി­ഷ­യ­ങ്ങൾ. ഈ പ­ട്ടു­ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളിൽ ചീ­ന­ക­ലാ­രീ­തി ഗാ­ന്ധാ­ര­ക­ലാ­രീ­തി­യെ വ­ള­രെ­യ­ധി­കം ഭേ­ദ­പ്പെ­ടു­ത്തി­യി­രി­ക്കു­ന്ന­തു കാണാം. പ­ട്ടു­ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളു­ടെ കൂ­ട്ട­ത്തിൽ വി­ശേ­ഷ­മാ­യ ക­ലാ­സാ­മർ­ത്ഥ്യം പ്ര­ദർ­ശി­പ്പി­ക്കു­ന്ന ഒ­ന്നി­നെ വി­വ­രി­ക്കാം. ഉ­ത്ത­ര­ദി­ക്കി­ലെ ലോ­ക­പാ­ല­നാ­യ വൈ­ശ്ര­ണ­വൻ മേ­ഘ­വാ­ഹ­ന­നാ­യി അ­നു­ച­ര­രാ­യ യ­ക്ഷ­ന്മാ­രോ­ടു­കൂ­ടി സ­മു­ദ്ര­ത്തിൽ ച­രി­ക്കു­ന്ന­താ­ണു് ഈ ചി­ത്ര­ത്തി­ന്റെ വിഷയം. അ­ദ്ദേ­ഹ­ത്തി­ന്റെ ഇ­ട­ത്തു­വ­ശ­ത്തു് ഒരു ചെറിയ സ്തൂ­പം വ­ഹി­ച്ചു­കൊ­ണ്ടു് ഒരു മേഘം ഉ­യ­രു­ന്നു. വൈ­ശ്ര­വ­ണ­ന്റെ വലതു കൈയിൽ ഒരു നീണ്ട കു­ന്ത­മു­ണ്ടു്. അ­ദ്ദേ­ഹ­ത്തി­ന്റെ ഗ­തി­വേ­ഗം സൂ­ചി­പ്പി­ക്കു­ന്ന അഗ്നി ജ്വാ­ല­കൾ അ­ദ്ദേ­ഹ­ത്തി­ന്റെ തോ­ളു­കൾ­ക്കു പു­റ­കിൽ നി­ന്നു­യ­രു­ന്നു. വി­ല­യേ­റി­യ ക­സ­വു­വെ­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള അ­ദ്ദേ­ഹ­ത്തി­ന്റെ വ­സ്ത്ര­ങ്ങ­ളേ­യും സു­വർ­ണ്ണ ക­വ­ച­ത്തേ­യും വളരെ സൂ­ക്ഷ്മ­മാ­യി ചി­ത്രീ­ക­രി­ച്ചി­ട്ടു­ണ്ടു്. വൈ­ശ്ര­വ­ണ­ന്റെ അ­നു­ച­ര­ന്മാ­രു­ടെ വേ­ഷ­ഭൂ­ഷാ­ദി­ക­ളി­ലും ഈ സൂ­ക്ഷ്മ­മാ­യ ശ്ര­ദ്ധ പ­തി­ഞ്ഞി­രു­ന്നു എന്നു കാണാം. അ­നു­ച­ര­ന്മാർ­ക്കു വിവിധ മു­ഖ­ഭാ­വ­ങ്ങൾ നൽകി അവരെ ത­മ്മിൽ ത­മ്മിൽ വേർ­തി­രി­ച്ചി­ട്ടു­ണ്ടു്. വ­ല­ത്തു­വ­ശ­ത്താ­യി ഒരു യക്ഷൻ ഒരു ഗ­രു­ഡ­നെ എ­യ്യു­വാൻ ഭാ­വി­ക്കു­ന്നു. സ­മു­ദ്ര­ത്തിൽ തിരകൾ അ­ടി­യ്ക്കു­ന്ന­തി­നെ ഇതിൽ ഭം­ഗി­യാ­യി ചി­ത്രീ­ക­രി­ച്ചി­ട്ടു­ണ്ടു്. പു­റ­കിൽ ദൂ­രെ­യാ­യി വൈ­ശ്ര­വ­ണ­ന്റെ വാ­സ­സ്ഥാ­ന­മാ­യ മേ­രു­പർ­വ്വ­ത­വും കാണാം.

images/Grotta_nr_275.jpg
മൈ­ത്രേ­യ ബു­ദ്ധൻ.

പ­ട്ടു­കൊ­ടി­ക്കൂ­റ­ക­ളിൽ വ­ര­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളിൽ ഒ­ന്നി­ന്റെ മു­ക­ളി­ല­ത്തെ ഖ­ണ്ഡ­ത്തിൽ ബു­ദ്ധ­ന്റെ മാ­താ­വാ­യ മാ­യാ­ദേ­വി­യു­ടെ സ്വ­പ്ന­ത്തേ­യും, അ­തി­നു­കീ­ഴിൽ ഗർ­ഭി­ണി­യാ­യ മാ­യാ­ദേ­വി­യെ ലും­ബി­നി ഉ­ദ്യാ­ന­ത്തി­ലേ­ക്കു് ഒരു പ­ല്ല­ക്കിൽ ചീ­ന­രു­ടെ വേഷം ധ­രി­ച്ച പ­ങ്ങ­ന്മാർ അ­തി­വേ­ഗ­ത്തിൽ വ­ഹി­ച്ചു കൊ­ണ്ടു­പോ­കു­ന്ന­തി­നേ­യും, അ­തി­നു­ശേ­ഷം ശി­ശു­വാ­യ ഗൌതമൻ ആ­ദ്യ­മാ­യി ന­ട­ന്നു­തു­ട­ങ്ങു­മ്പോൾ ഓരോ ചുവടു പ­തി­ഞ്ഞ സ്ഥ­ല­ത്തും ഓ­രോ­താ­മ­ര­പ്പു­വു് മു­ള­യ്ക്കു­ന്ന­തി­നേ­യും ചി­ത്രീ­ക­രി­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്നു. ഒ­ടു­വി­ല­ത്തെ ഈ മൂ­ന്നു ചി­ത്ര­ഭാ­ഗ­ങ്ങ­ളി­ലും കാ­ണി­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള ഭൂ­ഭാ­ഗ­ക്കാ­ഴ്ച സു­പ്ര­സി­ദ്ധ­മാ­യ ചീ­ന­ഭൂ­ഭാ­ഗ ചി­ത്ര­രീ­തി­യി­ലാ­ണു് വ­ര­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്ന­തു്.

images/Birth_of_Buddha.jpg
ബു­ദ്ധ­ന്റെ ജ­ന­ന­ത്തെ സൂ­ചി­പി­ക്കു­ന്ന ചി­ത്രം.

കൊ­ടി­ച്ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളിൽ ചില ബോ­ധി­സ­ത്വ­ന്മാ­രെ ശുദ്ധ ഭാ­ര­തീ­യ­രീ­തി­യി­ലും, മറ്റു ചില ബോ­ധി­സ­ത്വ­ന്മാ­രെ മ­ദ്ധ്യേ­ഷ്യ­യി­ലെ സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ രീ­തി­യി­ലും വ­ര­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്നു. സിം­ഹാ­സ­നാ­രൂ­ഢ­നാ­യ മ­ഞ്ജു­ശ്രീ ബോ­ധി­സ­ത്വ­നേ­യും, ഗ­ജാ­രൂ­ഢ­നാ­യ സ­മ­ന്താ­ഭ­ക­ദ്ര­ബോ­ധി­സ­ത്വ­നേ­യും, വജ്രം ആ­യു­ധ­മാ­ക്കി­യു­ള്ള വ­ജ്ര­പാ­ണി ബോ­ധി­സ­ത്വ­നേ­യും, ജപമാല ധ­രി­ച്ച മൈ­ത്രേ­യ­നേ­യും ഇവയിൽ കാ­ണാ­വു­ന്നാ­ണു്. ഇ­വ­രെ­ല്ലാ­വ­രേ­യും­കാൾ അധികം തവണ ഈ ചി­ത്ര­ങ്ങൾ­ക്കു വി­ഷ­യീ­ഭ­വി­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്ന സ്ത്രീ­ഭാ­വ­ത്തി­ലു­ള്ള അ­വ­ലോ­കി­തേ­ശ്വ­ര ബോ­ധി­സ­ത്വ­നെ കുവാൻ-​യിൽ എന്ന ഒരു സ്ത്രീ­ബോ­ധി­സ­ത്വ­നാ­ക്കി­ച്ച­മ­ച്ച­തു സു­പ്ര­സി­ദ്ധ­മാ­ണു്. ഭാ­ര­തീ­യ രീ­തി­യിൽ വ­ര­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള ബോ­ധി­സ­ത്വ­ന്മാർ പി­ന്നീ­ടു ഉ­ണ്ടാ­യ­വ­രാ­ണു്. ഒ­ടു­വി­ല­ത്തെ ഈ ബോ­ധി­സ­ത്വ­ചി­ത്ര­ങ്ങൾ­ക്കു മ­റ്റ­വ­യെ­ക്കാൾ അധികം ക­ലാ­മാ­ഹാ­ത്മ്യം ഉ­ണ്ടെ­ന്നേ നി­ഷ്പ­ക്ഷ നി­രൂ­പ­കൻ അ­ഭി­പ്രാ­യ­പ്പെ­ടു­ക­യു­ള്ളു.

തു­ന്നൽ­പ്പ­ണി
images/Mural_Avolokitesvara.jpg
അ­വ­ലോ­കി­തേ­ശ്വ­ര­ന്റെ ചുമർ ചി­ത്രം (സ്വർ­ണ്ണം കൊ­ണ്ടു് അ­ല­ങ്ക­രി­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്നു).

പ്ര­തി­മ­കൾ­ക്കും ചി­ത്ര­ങ്ങൾ­ക്കും പുറമേ “ആയിരം ബുദ്ധ”ന്മാ­രു­ടെ ഗു­ഹാ­ക്ഷേ­ത്ര­ത്തിൽ വിവിധ നി­റ­ങ്ങ­ളി­ലു­ള്ള തു­ന്നൽ­പ്പ­ണി­കൾ ക­ണ്ടു­പി­ടി­ച്ചി­ട്ടു­ണ്ടു്. ഒ­മ്പ­ത­ടി പൊ­ക്ക­മു­ള്ള ഇ­വ­യി­ലൊ­ന്നിൽ ക­ലാ­മ­ഹി­മ­യു­ള്ള ഒരു ചി­ത്രം തു­ന്നി­യി­രി­ക്കു­ന്നു. ഇ­തി­ന്റെ മ­ദ്ധ്യ­ത്തിൽ ബു­ദ്ധൻ നിൽ­ക്കു­ന്നു­ണ്ടു്. അ­ദ്ദേ­ഹ­ത്തി­ന്റെ പി­റ­കിൽ കാ­ണി­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള പാറ ഈ ചി­ത്ര­ത്തി­ലെ രംഗം, സു­പ്ര­സി­ദ്ധ­മാ­യ ഗൃ­ധ്ര­കു­ട­മാ­ണെ­ന്നു സൂ­ചി­പ്പി­ക്കു­ന്നു­ണ്ടു്. ബു­ദ്ധ­ന്റെ ഇ­രു­വ­ശ­ങ്ങ­ളി­ലു­മാ­യി രണ്ടു ശി­ഷ്യ­ന്മാർ നിൽ­ക്കു­ന്നു. പ്രാ­യാ­ധി­ക്യം നി­മി­ത്തം ഇ­വ­രി­ലൊ­രാൾ അ­ദ്ദേ­ഹ­ത്തി­ന്റെ പ്ര­ഥ­മ­ശി­ഷ്യ­നാ­യ ക­ശ്യ­പ­നാ­ണെ­ന്നു് അ­നു­മാ­നി­ക്കാം. അ­ലം­കൃ­ത വേ­ഷ­ങ്ങ­ളോ­ടു­കൂ­ടി­യ രണ്ടു ബോ­ധി­സ­ത്വ­ന്മാ­രേ­യും ഇതിൽ ചി­ത്രീ­ക­രി­ച്ചി­ട്ടു­ണ്ടു്. ഇ­വ­രു­ടെ മു­ക­ളിൽ മേ­ഘ­ങ്ങ­ളിൽ നി­ന്നു­കൊ­ണ്ടു രണ്ടു ഗ­ന്ധർ­വ്വ­ന്മാർ ബു­ദ്ധൻ നിൽ­ക്കു­ന്ന സ്ഥ­ല­ത്തി­നു മു­ക­ളിൽ ഒരു വി­താ­നം താ­ങ്ങി­പ്പി­ടി­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്നു.

images/Dunhuang_Mogao_textile_embroidery.jpg
ന­ടു­ക്കു് ഒരു ചെറിയ താ­റാ­വു­ള്ള എം­ബ്രോ­യി­ഡ­റി പാനൽ.

കൊ­ടി­ക്കൂ­റ­ക­ളു­ടെ മു­കൾ­ഭാ­ഗ­ത്തു തു­ന്നി­പ്പി­ടി­പ്പി­ക്കു­വാൻ ഉ­ദ്ദേ­ശി­ച്ചു നിർ­മ്മി­ച്ച ത്രി­കോ­ണാ­കൃ­തി­യു­ള്ള തു­ന്നൽ­പ്പ­ണി­ക­ളും അവിടെ നി­ന്നു ക­ണ്ടെ­ടു­ത്തി­ട്ടു­ണ്ടു്. സി­ല്ക്ക് ഡ­മാ­സ്ക് കൊ­ണ്ടാ­ണു് ഇവയെ നിർ­മ്മി­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള­തു്. ഇവയിൽ കാ­ണു­ന്ന വിവിധ വർ­ണ്ണ­മു­ള്ള നെ­യ്ത്തു രീ­തി­യ്ക്കും ഈ­ജി­പ്തി­ലെ ആദിമ ക്രി­സ്ത്യാ­നി­ക­ളു­ടെ ശ­വ­കു­ടീ­ര­ങ്ങ­ളിൽ നി­ന്നു ക­ണ്ടെ­ത്തി­യി­ട്ടു­ള്ള പ­ട്ടു­ക­ളി­ലെ നെ­യ്ത്തു­രീ­തി­യ്ക്കും ത­മ്മിൽ വളരെ അ­ടു­ത്ത സാ­ദൃ­ശ്യം കാണാം. ഈ രീ­തി­യി­ലു­ള്ള പ­ണി­യ്ക്കു “സ­സ്സാ­നി­യൻ”, അ­താ­യ­തു പാ­ര­സി­ക­രീ­തി­യി­ലു­ള്ള പണി എ­ന്നാ­ണു് പേ­രി­ട്ടി­രി­ക്കു­ന്ന­തു്. ഈ സാ­ദൃ­ശ്യം നി­മി­ത്തം ഇവയെ ക­ണ്ടു­പി­ടി­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള ചീ­ന­ത്തി­നും, ഇ­വ­യി­ലെ നെ­യ്ത്തു­രീ­തി­യു­ടെ ഉ­ത്ഭ­വ­സ്ഥാ­ന­മാ­യ ഈ­ജി­പ്തി­നും, ത­മ്മിൽ ഒരു ബ­ന്ധ­മു­ണ്ടാ­യി­രു­ന്നേ മ­തി­യാ­വു എന്നു പ­ശ്ചി­മേ­ഷ്യ­യി­ലെ പ്രാ­ചീ­ന ക­ലാ­രീ­തി­യിൽ അ­തി­വി­ദ­ഗ്ദ്ധ­നാ­യ പ്രൊ­ഫ­സ്സർ സ്ട്രി­സി­ഗൌ­സ്തി അ­ഭി­പ്രാ­യ­പ്പെ­ട്ടി­ട്ടു­ണ്ടു്. ത്രി­കോ­ണാ­കൃ­തി­യി­ലു­ള്ള ഈ തു­ന്നൽ­പ്പ­ണി­ക­ളിൽ ഒ­ന്നിൽ പല നി­റ­ങ്ങ­ളു­ള്ള ചെ­ടി­കൾ വ­രു­ന്ന­തും താ­റാ­വു­കൾ നി­റ­ഞ്ഞ­തു­മാ­യ ഒരു കു­ള­ത്തി­ന്റെ ചി­ത്രം കാണാം. ഇതു പ്രാ­ചീ­ന ഈ­ജി­പ്തി­ലെ ചി­ത്ര­ങ്ങ­ളിൽ കാ­ണു­ന്ന ഒരു സാ­ധാ­ര­ണ വി­ഷ­യ­മാ­കു­ന്നു. “ആയിരം ബുദ്ധ”ന്മാ­രു­ടെ ക്ഷേ­ത്ര­ത്തിൽ നി­ന്നു ക­ണ്ടെ­ടു­ത്തി­ട്ടു­ള്ള­തും, ക­യ്യെ­ഴു­ത്തു ഗ്ര­ന്ഥ­ങ്ങൾ വെ­യ്ക്കു­ന്ന­തി­നു­ദ്ദേ­ശി­ച്ചു നിർ­മ്മി­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള­തു­മാ­യ ഒരു പ­ട്ടു­റ­യിൽ പാ­ര­സി­ക ക­ല­യു­ടെ ഒരു പ്ര­ത്യേ­ക വി­ഷ­യ­മാ­യ രണ്ടു ചി­റ­കു­ള്ള സിം­ഹ­ങ്ങ­ളു­ടെ ചി­ത്ര­ങ്ങൾ തു­ന്നി­പ്പി­ടി­പ്പി­ച്ചി­ട്ടു­ണ്ടു്. ഈ­ജി­പ്തി­ലേ­യും പേർ­സ്യ­യി­ലേ­യും പ്ര­ത്യേ­ക ക­ലാ­വി­ഷ­യ­ങ്ങൾ തുൻ-​ഹുവങ്ങിലെ ക്ഷേ­ത്ര­ത്തിൽ വ­ന്നു­ചേർ­ന്ന­തും അ­വി­ട­ത്തെ ചി­ത്ര­ക­ല­യു­ടെ സർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ­ത്വ­ത്തെ ന­ല്ല­പോ­ലെ പ്ര­ത്യ­ക്ഷ­പ്പെ­ടു­ത്തു­ന്നു­ണ്ടു്.

images/Western_Paradise.jpg
അ­മി­താ­ഭൻ ചു­ജൊ­ഹൈ­മി­നെ സു­ഖാ­വ­തി­യി­ലേ­യ്ക്കു് സ്വാ­ഗ­തം ചെ­യ്യു­ന്നു.

പ­ട്ടു­നിർ­മ്മാ­ണ­വും പ­ട്ടു­നെ­യ്ത്തും ചീ­ന­യി­ലാ­ണു് ഉ­ത്ഭ­വി­ച്ച­തു്. ലോ­ക­ത്തി­ലെ മറ്റു രാ­ജ്യ­ക്കാർ ചീ­ന­ത്തു­നി­ന്നാ­ണു് പ­ണ്ടു് പ­ട്ടു് വാ­ങ്ങി­യി­രു­ന്ന­തും. അ­തി­നാൽ ഈ­ജി­പ്തി­ലെ ക­ലാ­രീ­തി­യി­ലും പാ­ര­സി­ക­ക­ലാ­രീ­തി­യി­ലു­മു­ള്ള തു­ന്ന­ലു­കൾ കു­ത്തി­പ്പി­ടി­പ്പി­ച്ചു തി­രി­ച്ചു ചീ­ന­ത്തു­ള്ള തുൻ-​ഹുവങ്ങിൽ കൊ­ണ്ടു­വ­ര­പ്പെ­ട്ടു എ­ന്നു­ള്ള­തു് അ­സം­ഭാ­വ്യ­മാ­ണു്. പ്ര­സ്തു­ത ഈ­ജി­പ്ത് രീ­തി­യി­ലും പാ­ര­സി­ക­രീ­തി­യി­ലു­മു­ള്ള തു­ന്ന­ലു­കൾ തുൻ-​ഹുവങ്ങിലുള്ള ചീ­നർ­ത­ന്നെ കു­ത്തി­പ്പി­ടി­പ്പി­ച്ചി­രു­ന്നി­രി­ക്ക­ണ­മെ­ന്നു വി­ചാ­രി­ക്കു­ന്ന­തേ സ്വാ­ഭാ­വി­ക­മാ­യി­രി­ക്കു­ക­യു­ള്ളു. ഇ­ങ്ങ­നെ വി­ചാ­രി­ക്കു­ന്ന­തി­നു മറ്റു കാ­ര­ണ­ങ്ങ­ളു­ണ്ടു്. പ­സ­ഫി­ക് മ­ഹാ­സ­മു­ദ്ര­തീ­ര­ത്തു­ള്ള ചീ­ന­ത്തെ പ്രോ­വിൻ­സാ­യ ഷൻ­ടു­ങ്ങി­ലെ കി­യാ­സെ­യാ­ങ് എന്ന ന­ഗ­ര­ത്തി­ലെ ഒരു പ്രാ­ചീ­ന ക്ഷേ­ത്ര­ത്തിൽ എ. ഡി. 2-ാം ശ­താ­ബ്ദ­ത്തിൽ നിർ­മ്മി­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള ചില പ്ര­തി­മാ­ശി­ല്പ­വേ­ല­കൾ, ഈ­ജി­പ്തി­ലെ പൌ­രാ­ണി­ക ഐ­തി­ഹ്യ­ങ്ങൾ അ­ന്ന­ത്തെ ചീനർ അ­റി­ഞ്ഞി­രു­ന്നു എന്നു സം­ശ­യ­ര­ഹി­ത­മാ­യ വി­ധ­ത്തിൽ കാ­ണി­ക്കു­ന്നു­ണ്ടു്. ഒ­രു­ദാ­ഹ­ര­ണ­മെ­ടു­ത്തു കാ­ണി­ക്കാം. പേ എന്ന ദേവി ക­യ്യും കാലും കു­ത്തി ക­മി­ഴ്‌­ന്നു നി­ന്നു വളഞ്ഞ ആകാശം നിർ­മ്മി­ച്ചു എ­ന്നു­ള്ള പ്രാ­ചീ­ന ഈ­ജി­പ്തി­ലെ പു­രാ­ണ­ക­ഥ­യെ പ്ര­സ്തു­ത ചീന പ്ര­തി­മാ ശി­ല്പ­വേ­ല­ക­ളിൽ ഒന്നു വി­ഷ­യ­മാ­ക്കി­യി­രി­ക്കു­ന്നു. അ­തു­പോ­ലെ­ത­ന്നെ പാ­ര­സി­ക മ­ത­ഗ്ര­ന്ഥ­ങ്ങ­ളി­ലെ ആ­ശ­യ­ങ്ങ­ളു­മാ­യി പ്ര­സ്തു­ത ശി­ല്പ­വേ­ല­യു­ടെ നിർ­മ്മാ­താ­ക്കൾ­ക്കു് പ­രി­ച­യ­മു­ണ്ടാ­യി­രു­ന്നു എ­ന്നും അവ കാ­ണി­ക്കു­ന്നു­ണ്ടു്. ഉ­ദാ­ഹ­ര­ണ­മാ­യി ദൈ­വ­ത്തെ ഒരു ര­ക്ഷ­ക­നാ­യി സ­ങ്കൽ­പി­ക്കു­ന്ന പാ­ര­സി­കാ­ശ­യം പ്ര­സ്തു­ത ശി­ല്പ­വേ­ല­ക­ളി­ലൊ­ന്നിൽ പ്ര­തി­ബിം­ബി­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്ന­തു കാണാം. ഒ­ബേ­ലി­സ്കു­കൾ എന്ന പേ­രു­ള്ള പ്രാചീന-​ഈജിപ്തിലെ സ്തം­ഭ­ങ്ങ­ളും ചീ­ന­ത്തെ പ്ര­സ്തു­ത ശി­ല്പ­വേ­ല­യിൽ കാ­ണാ­വു­ന്ന­താ­ണു്.

images/obelisk_Luxor_temple.jpg
ല­ക്സ­റിൽ ഉ­ണ്ടാ­യി­രു­ന്ന ഒ­ബേ­ലി­സ്കി­ന്റെ ശേ­ഷി­പ്പു്.
മി­റാ­നി­ലെ ഒരു ചു­മർ­ചി­ത്രം

മ­ദ്ധ്യേ­ഷ്യ­യി­ലെ ഈ ചി­ത്ര­ക­ല­യി­ലെ സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ­ത്വം അതിലെ ചി­ല­കൃ­തി­കൾ നിർ­മ്മി­ച്ചി­രു­ന്ന ചി­ത്ര­കാ­ര­ന്മാ­രു­ടെ ജീ­വി­ത­ങ്ങ­ളി­ലും പ്ര­തി­ബിം­ബി­ച്ചി­രു­ന്നു. ഈ ചി­ത്ര­കാ­ര­ന്മാ­രിൽ ഒ­രാ­ളി­ന്റെ പേര് ന­മു­ക്കു ല­ഭി­ച്ചി­ട്ടു­ണ്ടു്. സിൻ­കി­യാ­ങ് പ്രോ­വിൻ­സി­ന്റെ മ­ദ്ധ്യ­ഭാ­ഗ­ത്തിൽ, തുൻ-​ഹുവങ്ങിനു പ­ടി­ഞ്ഞാ­റു്, ലോ­പ്നോർ എന്ന കാ­യ­ലി­നെ സ­മീ­പി­ച്ചു്, സർ ആറൈൽ സ്റ്റൈ­യിൽ ക­ണ്ടു­പി­ടി­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള മിറാൻ എന്ന സ്ഥ­ല­ത്തെ ഒരു പ്രാ­ചീ­ന ബൌ­ദ്ധ­ക്ഷേ­ത്ര­ത്തി­ന്റെ ചു­മ­രിൽ സു­പ്ര­സി­ദ്ധ ബൌ­ദ്ധ­ജാ­ത­ക­ക­ഥ­യാ­യ വെ­സ്സ­ന്ത­ര ജാ­ത­ക­ത്തിൽ നി­ന്നു­ള്ള രം­ഗ­ങ്ങൾ തിതൻ എന്ന പേ­രു­ള്ള ഒരു ചി­ത്ര­കാ­രൻ വ­ര­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്നു. ഈ ചി­ത്ര­ത്തിൽ­ത്ത­ന്നെ അ­ദ്ദേ­ഹ­ത്തി­ന്റെ പേ­രെ­ഴു­തി­യി­ട്ടു­ണ്ടു്. വെ­സ്സ­ന്ത­രൻ എന്ന രാ­ജ­കു­മാ­ര­ന്റെ കഥ സു­പ്ര­സി­ദ്ധ­മാ­യ ഒ­ന്നാ­ണു്. മ­ഴ­യി­ല്ലാ­യ്മ നി­മി­ത്തം തന്റെ രാ­ജ്യ­ത്തെ ബാ­ധി­ച്ച ക്ഷാ­മ­ത്തി­നു പ­രി­ഹാ­ര­മാർ­ഗ്ഗ­ങ്ങൾ ആ­രാ­ഞ്ഞ­പ്പോൾ, അതിനു പ­റ്റി­യ പ്ര­തി­വി­ധി കുരു രാ­ജ്യ­ത്തി­ലെ അ­ഞ്ജ­ന­വ­സ­ദ­യെ­ന്ന ആനയെ തന്റെ രാ­ജ്യ­ത്തിൽ കൊ­ണ്ടു­വ­രു­ന്ന­താ­ണെ­ന്നു് ക­ലിം­ഗ­രാ­ജാ­വു് അ­റി­ഞ്ഞു. അ­തി­നാൽ കുരു രാ­ജ്യ­ത്തു നി­ന്നു് ആനയെ കൊ­ണ്ടു­വ­രാൻ അ­ദ്ദേ­ഹം ദൂ­ത­ന്മാ­രെ നി­യോ­ഗി­ച്ചു. കു­രു­രാ­ജാ­വി­ന്റെ പു­ത്ര­നും, ദാ­ന­ശീ­ല­ത്തി­നു സു­പ്ര­സി­ദ്ധ­നു­മാ­യ വെ­സ്സ­ന്ത­രൻ ഉ­ട­നെ­ത­ന്നെ ആനയെ ക­ലിം­ഗ­ത്തി­ലേ­ക്കു അ­യ­ച്ചു­കൊ­ടു­ക്കു­ക­യും ചെ­യ്തു. ഈ വിവരം അ­റി­ഞ്ഞ­യു­ട­നെ കുരു രാ­ജാ­വാ­യ ശിബി തന്റെ പ്ര­ജ­ക­ളു­ടെ നിർ­ബ­ന്ധം നി­മി­ത്തം പ്ര­സ്തു­ത ആനയെ കൊ­ടു­ത്ത­തി­നു ശി­ക്ഷ­യാ­യി പു­ത്ര­നാ­യ വെ­സ്സ­ന്ത­ര­നെ നാ­ടു­ക­ട­ത്തി. വെ­സ്സ­ന്ത­ര­നും ഭാ­ര്യ­യാ­യ മാ­ദ്രി­യും ത­ങ്ങ­ളു­ടെ ര­ണ്ടു­കു­ട്ടി­ക­ളോ­ടും കൂടി കാ­ട്ടിൽ­പോ­യി പാർ­ത്തു. ഇ­വി­ടെ­വെ­ച്ചു വെ­സ്സ­ന്ത­രൻ തന്റെ രണ്ടു സ­ന്താ­ന­ങ്ങ­ളേ­യും അവരെ ഭൃ­ത്യ­രാ­ക്കു­വാ­നാ­യി ആ­വ­ശ്യ­പ്പെ­ട്ട ഒരു ബ്രാ­ഹ്മ­ണ­നു മ­ടി­കൂ­ടാ­തെ ദാനം ചെ­യ്തു. ഈ ദാ­ന­ശീ­ലം കണ്ടു അ­ത്ഭു­ത­പ്പെ­ട്ടു് വെ­സ്സ­ന്ത­ര­നെ ഒ­രി­ക്കൽ­ക്കൂ­ടി പ­രീ­ക്ഷി­ക്കു­വാ­നാ­യി ഇ­ന്ദ്രൻ അവിടെ വേഷം മാ­റി­ച്ചെ­ന്നു. അ­ദ്ദേ­ഹം, വെ­സ്സ­ന്ത­ര­നോ­ടു മാ­ദ്രി­യെ ത­നി­ക്കു ദാനം ചെ­യ്യ­ണ­മെ­പേ­ക്ഷി­ച്ചു. വെ­സ്സ­ന്ത­രൻ ഉടനെ മ­ടി­കൂ­ടാ­തെ തന്റെ ഭാ­ര്യ­യെ, വേഷം മാ­റി­വ­ന്ന ഇ­ന്ദ്ര­നു് ദാനം കൊ­ടു­ക്കു­ക­യു­ണ്ടാ­യി. ഇതു ക­ണ്ടു് സ­ന്തോ­ഷി­ച്ചു് ഇ­ന്ദ്രൻ തന്റെ യ­ഥാർ­ത്ഥ­രൂ­പ­ത്തിൽ വെ­സ്സ­ന്ത­ര­ന്റെ മു­മ്പിൽ പ്ര­ത്യ­ക്ഷ­പ്പെ­ട്ടു് അ­ദ്ദേ­ഹ­ത്തെ അ­നു­ഗ്ര­ഹി­ക്കു­ക­യും മാ­ദ്രി­യെ തി­രി­ച്ചു­കൊ­ടു­ക്കു­ക­യും ചെ­യ്തു. താ­മ­സി­യാ­തെ വെ­സ്സ­ന്ത­ര­നു തന്റെ കു­ട്ടി­ക­ളേ­യും തി­രി­ച്ചു­കി­ട്ടി. അ­ന­ന്ത­രം അ­ദ്ദേ­ഹം തന്റെ നാ­ട്ടിൽ­ച്ചെ­ന്നു് അ­വി­ട­ത്തെ രാ­ജാ­വാ­യി­ത്തീ­രു­ക­യും ചെ­യ്തു. ഈ ക­ഥ­യി­ലെ രം­ഗ­ങ്ങ­ളെ­യാ­ണു് അ­തി­യാ­യ ക­ലാ­കൌ­ശ­ല­പൂർ­വ്വം തിതൻ മി­റാ­നി­ലെ ചു­മ­രിൽ ഗാ­ന്ധാ­ര­രീ­തി­യിൽ ചി­ത്രീ­ക­രി­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്ന­തു്.

images/Thonburiwatsuwannaram.jpg
വെ­സ്സ­ന്ത­ര ജാ­ത­ക­ത്തെ ആ­സ്പ­ദ­മാ­ക്കി­യു­ള്ള ചു­മർ­ചി­ത്രം, 19-ാം നൂ­റ്റാ­ണ്ടു്.

എ­ന്നാൽ അ­വി­ടെ­യു­ള്ള മ­റ്റൊ­രു ചെറിയ ചു­മർ­ചി­ത്ര­ത്തെ ഈ തിതൻ തന്നെ റോ­മാ­സാ­മ്രാ­ജ്യ­ത്തി­ന്റെ ഒരു ഭാ­ഗ­മാ­യി­രു­ന്ന ഏ­ഷ്യാ­മൈ­ന­റി­ലെ ക­ലാ­രീ­തി­യി­ലാ­ണു് വ­ര­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള­തു്. ഈ ക­ലാ­കാ­ര­ന്റെ പേരും ഈ സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ­ത്വം സൂ­ചി­പ്പി­ക്കു­ന്നു­ണ്ടു്. തിതൻ എ­ന്ന­തു തി­തു­സ് (thitus) എന്ന നാ­മ­ത്തി­ന്റെ പാ­ശ്ചാ­ത്യ പ്രാ­കൃ­ത രൂ­പ­മാ­ണു്. ആ ക­ലാ­കാ­രൻ പ­ശ്ചി­മ ഏ­ഷ്യ­ക്കാ­ര­നോ സു­റി­യാ­നി­യോ ആ­ണെ­ന്നു് ഈ പേർ കാ­ണി­ക്കു­ന്നു. ഇ­ങ്ങ­നെ പ­ശ്ചി­മേ­ഷ്യ­ക്കാ­ര­നാ­യ ഒരു ചി­ത്ര­കാ­രൻ ഒരു ബൌ­ദ്ധ­ജാ­ത­ക കഥയെ ആ­സ്പ­ദി­ച്ചു ഭാ­ര­തീ­യ­രീ­തി­യും ഗ്രീ­ക്കു­രീ­തി­യും ക­ലർ­ന്ന ഗാ­ന്ധാ­ര­രീ­തി­യും, ഗ്രീ­സ്സി­ലേ­യും റോ­മി­ലേ­യും പ­ശ്ചി­മേ­ഷ്യ­യി­ലേ­യും രീ­തി­കൾ ക­ലർ­ന്ന ഒരു രീ­തി­യി­ലും, ചീ­ന­ത്തു­ള്ള ഒരു ബൌ­ദ്ധ­ക്ഷേ­ത്ര­ത്തിൽ ചി­ത്രം വ­ര­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്ന­തു് തുൻ-​ഹുവങ്ങിലെ ചി­ത്ര­ക­ല­യു­ടെ സർ­വ്വ­ദേ­ശി­യ­ത്വം ന­ല്ല­പോ­ലെ പ്ര­ത്യ­ക്ഷ­പ്പെ­ടു­ത്തു­ന്നു­ണ്ടു്.

(1940 ആ­ഗ­സ്റ്റ് 18, മാ­തൃ­ഭൂ­മി ആ­ഴ്ച­പ്പ­തി­പ്പു്.)

കേ­സ­രി­യു­ടെ ല­ഘു­ജീ­വ­ച­രി­ത്രം

Colophon

Title: Guhakshethram Adhava Cheenaththe Oru Sarvadesheeya Kalasanketham (ml: ഗു­ഹാ­ക്ഷേ­ത്രം അഥവാ ചീ­ന­ത്തെ ഒരു സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ ക­ലാ­സ­ങ്കേ­തം).

Author(s): Kesari Balakrishna Pillai.

First publication details: Sayahna Foundation; Trivandrum, Kerala; 2021-04-11.

Deafult language: ml, Malayalam.

Keywords: Article, Kesari Balakrishna Pillai, Guhakshethram Adhava Cheenaththe Oru Sarvadesheeya Kalasanketham, കേസരി ബാ­ല­കൃ­ഷ്ണ­പി­ള്ള, ഗു­ഹാ­ക്ഷേ­ത്രം അഥവാ ചീ­ന­ത്തെ ഒരു സാർ­വ്വ­ദേ­ശീ­യ ക­ലാ­സ­ങ്കേ­തം, Open Access Publishing, Malayalam, Sayahna Foundation, Free Software, XML.

Digital Publisher: Sayahna Foundation; JWRA 34, Jagthy; Trivandrum 695014; India.

Date: December 10, 2022.

Credits: The text of the original item is copyrighted to the author. The text encoding and editorial notes were created and​/or prepared by the Sayahna Foundation and are licensed under a Creative Commons Attribution By NonCommercial ShareAlike 4​.0 International License (CC BY-​NC-SA 4​.0). Commercial use of the content is prohibited. Any reuse of the material should credit the Sayahna Foundation and must be shared under the same terms.

Cover: Bodhisattva Leading the Way, a photograph by Safa Daneshvar . The image is taken from Wikimedia Commons and is gratefully acknowledged.

Production history: Data entry: the author; Typesetter: LJ Anjana; Editor: PK Ashok; Encoding: JN Jamuna.

Production notes: The entire document processing has been done in a computer running GNU/Linux operating system and TeX and friends. The PDF has been generated using XeLaTeX from TeXLive distribution 2021 using Ithal (ഇതൾ), an online framework for text formatting. The TEI (P5) encoded XML has been generated from the same LaTeX sources using LuaLaTeX. HTML version has been generated from XML using XSLT stylesheet (sfn-​tei-html.xsl) developed by CV Radhakrkishnan.

Fonts: The basefont used in PDF and HTML versions is RIT Rachana authored by KH Hussain, et al., and maintained by the Rachana Institute of Typography. The font used for Latin script is Linux Libertine developed by Phillip Poll.

Web site: Maintained by KV Rajeesh.

Download document sources in TEI encoded XML format.

Download Phone PDF.