സൗന്ദര്യാരാധകനാണല്ലോ മഹാകവി വള്ളത്തോൾ. സൗന്ദര്യത്തിന്റെ ബഹിസ്സ്വരൂപത്തിലാണു് അദ്ദേഹത്തിന്റെ തൂലിക സാധാരണ വ്യാപരിക്കുന്നതു്. എന്നാൽ ചിലപ്പോൾ അതു് അന്തസ്സത്തയിലേയ്ക്കും കടന്നുചെല്ലാറുണ്ടു്. ജ്ഞാനം എന്ന കവിത ഇതിനു് ഒരുത്തമോദാഹരണമാകുന്നു. സൗന്ദര്യംതന്നെ സത്യം എന്ന സൂക്ഷ്മ തത്ത്വത്തെ കവി ഇതിൽ തികഞ്ഞ കലാവിലാസത്തോടെ സാക്ഷാത്കരിച്ചിട്ടുണ്ടു്. ഇതുപോലെ ആഴവും പരപ്പുമുള്ള കവിത വള്ളത്തോൾ ചുരുക്കമായിട്ടേ എഴുതിയിട്ടുള്ളു. സ്വതേ അതിഗഹനവും അത്യന്തസൂക്ഷ്മവും അമൂർത്തവുമായ ഒരു വിഷയമാണല്ലോ ജ്ഞാനം. വർണ്ണനാചാതുരികൊണ്ടു് അതൊരു കലാശില്പമാക്കിത്തീർക്കുകയെന്നതു തുലോം ദുഷ്കരമായ കവികർമ്മമാണു്. വള്ളത്തോൾ ഇതിൽ പരിപൂർണ്ണ വിജയം നേടിയിരിക്കുന്നു. ആശയഗാംഭീര്യത്തിലും ഭാവനാമധുരിമയിലും ‘ജ്ഞാനം’ വള്ളത്തോൾക്കവിതയുടെ പരമോന്നതശൃംഗത്തിൽ പരിലസിക്കുന്നുവെന്നു പറയാം.

വള്ളത്തോളിന്റെ ‘വെടികൊണ്ടപക്ഷി’യെപ്പോലെ ഹൃദയംകവരുന്ന ഒരു കവിതയാണു് ‘മിഥ്യാഭിമാന’വും. ആപാതമധുരം, ആലോചനാമൃതം, അലങ്കാരസുന്ദരം എന്നൊക്കെ ഈ കവിതയെ വിശേഷിപ്പിക്കാം. പൗനഃപുന്യേന അനുസന്ധേയമാകത്തക്കവണ്ണം പ്രതിപാദ്യവസ്തുവിലും പ്രതിപാദനരീതിയിലും രസാവിഷ്കരണത്തിലും കവിയുടെ കവനപാടവം പ്രദർശിതമായിരിക്കുന്നു. വള്ളത്തോൾസ്സരസ്വതി സർവ്വാംഗീണമായ ലാവണ്യത്തോടെ ഇതിൽ ലാലസിക്കുന്നുണ്ടു്. ഭാവസ്ഫുരത്തായ സംഭവങ്ങൾ തിരഞ്ഞെടുത്തു കവിതാവിഷയമാക്കുന്നതിൽ കവിക്കുള്ള അന്യാദൃശമായ നിരീക്ഷണവിചക്ഷണതയും ഔചിത്യബോധവും ഈ കവിതയിലും കളിയാടുന്നു. കുറെ ആടുകളുടെ കശാപ്പുശാലയിലേക്കുള്ള പോക്കാണു് ഇതിലെ പ്രതിപാദ്യം. ‘ഒറ്റക്കയർകൊണ്ടു ബദ്ധകണ്ഠങ്ങളായ’ എട്ടുപത്താടുകളെ ഒരു ദിനാന്തത്തിൽ ഒരുത്തൻ കൊലസ്ഥലത്തേയ്ക്കു നടത്തിക്കൊണ്ടുപോകുന്നു. ഇതുകണ്ടു ശോകകല്ലോലിതമായ കവിഹൃദയത്തിൽനിന്നു പൊന്തിവന്ന ഭാവവും ചിന്തയും വാഗ്രൂപംപൂണ്ടു കവിതാസ്രോതസ്സായി ബഹിർഗ്ഗമിക്കുകയാണു്. ദയാലുവായ ഒരു സാധാരണന്റെ ഹൃദയത്തെപ്പോലും കരുണാർദ്രമാക്കുന്ന ഈ കാഴ്ച സാത്വികനായ ഒരു കവിയുടെ സംശുദ്ധഹൃദയത്തെ എന്തുമാത്രം വൃഥാമഥിതമാക്കുമെന്നു പറയേണ്ടതില്ലല്ലോ. ശോകത്തിന്റെ പരകോടിയിൽ നിർവ്വേദംവന്നു് അതിൽനിന്നു ചില ചിന്താരത്നങ്ങൾ പുറപ്പെടുന്നുണ്ടു്. ഈ ചിന്താരത്നങ്ങളുടെ പ്രഭാപരിവേഷമാണു് പ്രസ്തുത കവിതയെ സർവ്വോപരി സമ്മോഹനമാക്കുന്നതു്.

‘യുദ്ധയാത്രയിൽക്കാലാൾകൾപോലവേ’ എന്നു കവി ആടുകൾക്കു് ഔപമ്യം കൽപിച്ചിരിക്കുന്നതു നല്ലൊരു മനോധർമ്മമായിട്ടുണ്ടു്. ഒറ്റക്കയർകൊണ്ടു കെട്ടപ്പെട്ടതു മൂലം പട്ടാളക്കാരെപ്പോലെ ഓരോവരിയായി ക്രമംതെറ്റാതെയാണല്ലോ അവറ്റയുടെ നടപ്പു്. പട്ടാളക്കാർക്കു് സ്വന്തമായി ഒരഭിപ്രായമോ സ്വാതന്ത്ര്യമോ ഇല്ല. അവരും അടിച്ചവഴിയേ പോർക്കളത്തിൽചെന്നു മരണമടയുന്നു. കശാപ്പുശാലയിലേയ്ക്കു നയിക്കപ്പെടുന്ന ആടുമാടുകൾക്കു് ഉപമാനമാകത്തക്കവണ്ണം ദയനീയവും നികൃഷ്ടവുമാണു് അവരുടെ അവസ്ഥ. ഇങ്ങനെ സർവ്വഥാ പ്രസക്തിയും പ്രയോജനവുമുള്ള ഒരുപമാനമാണു് വള്ളത്തോൾ പ്രയോഗിച്ചിരിക്കുന്നതു്.

എത്ര മനോഹരമായ ചിത്രീകരണം! പിഞ്ചിലകളോടു മന്ത്രിക്കുന്നതിലും തോടിനെ പുഞ്ചിരിക്കൊള്ളിക്കുന്നതിലുമുള്ള രസവത്തായ ഉൽപ്രേക്ഷ ആ മിണ്ടാപ്രാണികളും പ്രകൃതിയും തമ്മിലുള്ള അകൃത്രിമബന്ധത്തിന്റെ മധുരധ്വനി സഹൃദയരിൽ സംജാതമാക്കുന്നു. ‘യത്രവിശ്വം ഭവത്യേക നീഡം’ എന്ന ചൊല്ലിലെ കുടുംബബന്ധം ഇവിടെയും നിഴലിക്കുന്നില്ലേ? ആന്തരികവും ജീവപരവുമായ ആ ഏകീഭാവത്തിന്റെ കഴുത്തിൽ കത്തിവെയ്ക്കലാണു് അടുത്തു നടക്കാൻപോകുന്ന വധമെന്ന പ്രതീതിയും ഇതിനെത്തുടർന്നു നമ്മിലുണ്ടാകും.

കവി മനുഷ്യനെ ഇരുകാലിമൃഗമാക്കിയ ഈ സന്ദർഭം ഒന്നാംതരം. വിവേകത്തിന്റെയും കാരുണ്യത്തിന്റെയും കണികയെങ്കിലുമുള്ളവൻ ഈ നിഷ്ഠുരകർമ്മത്തിനു മുതിരുമോ? അഥവാ രണ്ടുകാലിൽ നടക്കുന്ന ഈ മൃഗം മനുഷ്യവർഗ്ഗത്തിന്റെ തന്നെ ഒരു പ്രതിനിധിയാകാം. മൃഗസാമ്രാജ്യത്തിന്റെ അതിർത്തിരേഖയിൽത്തന്നെയല്ലേ ഇന്നും. മനുഷ്യന്റെ നില്പു്? മൃഗത്തെക്കാളേറെ അധഃപതിച്ചവരും അവന്റെ കൂട്ടത്തിലില്ലേ?

കവി ഒരു തത്വചിന്തകനാകുകയാണു് അടുത്ത വരികളിൽ,

അജ്ഞത ആനന്ദമാണു് (Ignorance is bliss) എന്ന ആംഗലവചനംതന്നെ ഇവിടെയും പ്രതിധ്വനിക്കുന്നു. ഒരുവിധത്തിൽ നോക്കിയാൽ അജ്ഞത—ഒന്നും അറിയാത്ത അവസ്ഥയാണു് മനസ്സിനു സ്വസ്ഥതയുണ്ടാക്കുന്നതു്. ബോധം തെളിയുന്തോറും ഒരെത്തും പിടിയും കിട്ടാതെ മനുഷ്യൻ അമ്പരക്കുകയല്ലേ?

എന്നു കവി വിസ്മയപൂർവം വിലപിക്കുന്നു. പക്ഷേ, ഇത്ര രസനിർഭരമായ കവിതകളെഴുതി അഹിംസാവേശവും ഭൂതദയാമയമായ ഭാവവും പ്രകടിപ്പിക്കുന്ന കവികൾതന്നെ ‘മൈ വിഴുങ്ങി മൈ വീർപ്പിക്കുകയാണെങ്കിൽ’ ആ പൊരുത്തക്കേടും അത്ഭുതകരമല്ലേ? ഈ പ്രകൃതിവൈപരീത്യത്തിനെന്താണു് സമാധാനം? ‘ജീവോ ജീവസ്യ ജീവനം’ എന്നതു പ്രപഞ്ചസ്വഭാവമത്രേ. അതു മാറ്റുക ആർക്കും സാധ്യമല്ല.

ഭാരതം ശാന്തിപർവ്വത്തിലെ ഈ അർജ്ജുനവാക്യം ഹിംസാത്മകമായ പ്രപഞ്ചസ്വഭാവത്തെ നിസ്സങ്കോചം വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. അഹിംസാമന്ത്രം ഉപദേശിക്കുന്ന കവിയും ജിഹ്വാലൗല്യംവഴിയായി തിരിഞ്ഞുമറിഞ്ഞു ഹിംസാവലയത്തിൽത്തന്നെ ചെന്നുചാടുകയാണു്! കവിയുടെ അനന്തരോക്തിയിൽ കാണുന്നതുപോലെ എല്ലാം ‘കാലവിചേഷ്ടിതം’ എന്നു സമാധാനിച്ചുകൊണ്ടു് ഇനിയും നമുക്കു വള്ളത്തോൾക്കവിത പാടാം:

ഇതിലെ ഉൽപ്രേക്ഷയും ഹൃദയഹാരിയായിരിക്കുന്നു. അന്തിച്ചുവപ്പിനെ ചോര വാർന്നൊലിക്കുന്നതായിക്കല്പിച്ചു് അവിടെ ആ മാംസികന്റെ മുറ്റം പ്രതിഫലിപ്പിച്ചതിലുള്ള സ്വാരസ്യം അനുഭവൈകവേദ്യമത്രേ.

ഈ കവിതയുടെ പേരിനെ സാർത്ഥകമാക്കുന്നതും നമ്മുടെ ചിന്തയെപ്പിടിച്ചു കുലുക്കുന്നതുമായിട്ടുള്ള ഭാഗം ഒടുവിലത്തേതാണു്.

ഇതിലെ ഓരോ ആശയവും ആലോച്യമാനഗംഭീരമെന്നുതന്നെ പറയണം. വലിയൊരു കശാപ്പുശാലയായ ഈ പ്രപഞ്ചം മൃത്യുവിന്റെ ചന്തതന്നെയാണല്ലാ. അവിടേയ്ക്ക് ഒരു മുന്നറിയിപ്പുംകൂടാതെ തെളിക്കപ്പെടുന്ന മനുഷ്യർക്കും കശാപ്പുമൃഗങ്ങൾക്കും തമ്മിലുള്ള സാദൃശ്യകല്പന എത്ര ചമത്കാരകാരിയായിരിക്കുന്നു! അതിലെ ചിന്താ സൗന്ദര്യം വാചാമഗോചരമെന്നേ പറയേണ്ടു. വെട്ടുകിട്ടുമ്പോൾ വീഴുന്ന മട്ടു് ഇരുകൂട്ടർക്കും ഒന്നുതന്നെ. വലിയ ചന്തയിലെ വെട്ടേല്ക്കുന്നവൻ ചെറിയ ചന്തയിലെ വെട്ടുകാരനാകുന്നതും ബഹുവിചിത്രമായിട്ടില്ലേ? ജീവിതത്തിന്റെ പരിണാമത്തെസ്സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ഈവിധം മൃഗസാദൃശ്യം വഹിക്കുന്ന മനുഷ്യൻ മൃഗത്തെക്കാളേറെ ബുദ്ധിയുള്ളവനാണോ എന്ന ചോദ്യം നമ്മിലൊരു ഞെട്ടലുണ്ടാക്കിയേയ്ക്കാം. എന്നാലും അതു് ആലോചിച്ചു രസിക്കാൻ വകയുള്ളതാണു്. ‘മിഥ്യ നിന്നഭിമാനം’ എന്ന കവിവചനം നമ്മുടെ ചിന്തയ്ക്കൊരു നികഷോപലവുമത്രേ.

(സാഹിതീകൗതുകം—1965.)