കവിപുത്രൻ ഉശനസ്സ് ഋഷി; ഗായത്രി ഛന്ദസ്സ്; അഗ്നി ദേവത. (‘ദ്വാരകാമന്ദിരം’പോലെ)
പ്രേഷ്ഠാതിഥിയാമഗ്നിയെ,
മിത്രംപോലൻപണപ്പോനെ,
നൽത്തേർപോലെ ലാഭദനെ.1
ലി,ദ്ദേഹത്തെയമരന്മാർ
രണ്ടുമട്ടിൽ നിയമിച്ചു.
കൊണ്ടാർ, മർത്ത്യപ്പരിഷയിൽ:2
ദത്താന്നരാം നേതാക്കളെ;
ശ്രദ്ധയാ കേൾ, നുതി; താൻതാൻ
പുത്രനെയും പാലിയ്ക്ക, നീ!3
നംഗിരസ്സാമഗ്നേ, ദേവ,
അന്നപുത്ര, വരേണ്യനും
പിന്നിടുന്നോനുമാം നിന്നെ?4
ചേതസ്സോടെ തരേണ്ടൂ, ഞാൻ?
എന്നാളിൽ ഞാനി,താ, നമ –
സ്സെന്നോതേണ്ടൂ, ബലസൂനോ?5
ഞങ്ങൾതൻ സ്തവത്തിന്നെല്ലാം
ധന്യമായ ഗൃഹത്തെയു,-
മന്നത്തെയും ധനത്തെയും!6
പ്രീതി ചേർപ്പതി,പ്പോൾ ബ്ഭവാൻ?
ഗോതതിയുണ്ടാമല്ലോ, നിൻ
സ്തോതാവിന്നു ഗൃഹപതേ!7
ദാരനാമസ്സുപ്രജ്ഞനെ
പാരം മോടിപ്പെടുത്തുന്നു,
(ധീരർ) നിജഗൃഹങ്ങളിൽ!8
നാരും കൊല്ലില്ല,വൻ കൊല്ലും;
പാരം വളരുമേ, നല്ല
വീരന്മാരൊത്തവനഗ്നേ!9
[1] യജമാനരോടു്: പ്രേഷ്ഠാതിഥി = ഏറ്റവും പ്രിയനായ അതിഥി. നൽത്തേർപോലെ – തേർ ധനലാഭമുണ്ടാക്കുമല്ലോ.
[2] വിദ്യോദാരകവിയെ – ഉൽക്കൃഷ്ടജ്ഞാനനായ ഒരു ക്രാന്തകർമ്മാവിനെ ഇരുകാര്യങ്ങളിൽ ഏർപ്പെടുത്താറുണ്ടല്ലോ. അതുപോലെ അഗ്നിയെ രണ്ടുമട്ടിൽ ഗാർഹപത്യൻ, ആഹവനീയൻ എന്ന നിലകളിൽ – നിയമിച്ചു.
[3] സത്താരുണ്യ = നല്ല യൗവ്വനത്തോടുകൂടിയവനേ. ദത്താന്നരാം നേതാക്കളെ – ഹവിസ്സർപ്പിച്ച യജമാനരെ. പുത്രൻ – ഞങ്ങളുടെ മകൻ.
[4] അന്നപുത്ര – അന്നം (ഹവിസ്സു)കൊണ്ടു വളരുന്നവനാകയാലാണു്, അന്നപുത്രത്വം കല്പിച്ചിരിയ്ക്കുന്നതു്. പിന്നീടുന്നോനും – ശത്രുക്കളെ.
[5] തരേണ്ടൂ – ഹവിസ്സ് ഞാൻ എങ്ങനെ യജിയ്ക്കും, എന്നു വണങ്ങി സ്തുതിയ്ക്കും?
[6] സ്തുതിയ്ക്കുന്ന ഞങ്ങൾക്കു നല്ല ഗൃഹവും അന്നവും ധനവും അരുളണം (തരണം) എന്നർത്ഥം.
[7] പ്രീതി ചേർപ്പത് – അഗ്നി സന്നിഹിതനായാൽ, കർമ്മങ്ങൾക്ക് പ്രീതിയായി. ഭവാൻ ഇപ്പോൾ ഏതൊരു കർമ്മവാന്റെ അടുക്കലായിരിയ്ക്കാം? നിന്നെ സ്തുതിച്ചാൽ ഗോക്കളെ കിട്ടുമല്ലോ; ഞങ്ങളും സ്തുതിയ്ക്കുന്നു. ഗൃഹപതേ – ഗാർഹപത്യരൂപിൻ.
[8] സുപ്രജ്ഞനെ – അഗ്നിയെ. മോടിപ്പെടുത്തുന്നു – പരിചരിയ്ക്കുന്നു. ധീരർ – ധീമാന്മാർ, യജമാനന്മാർ.
[9] അവൻ – ആർ അങ്ങയെ സ്തുതിയ്ക്കുമോ, അവൻ. സാരക്ഷേമം – പ്രബലമായ ക്ഷേമത്തോടെ. കൊല്ലൂം – ശത്രുക്കളെ. വീരന്മാർ – പുത്രാദികൾ.