മഞ്ഞു​തു​ള്ളി​യി​ലൂ​ടെ സൂ​ര്യ​ര​ശ്മി കട​ന്നു വരു​ന്ന​തു​പോ​ലെ അപ​രി​ചി​ത​രിൽ ആരെ​ങ്കി​ലും നി​ങ്ങ​ളെ നോ​ക്കി പു​ഞ്ചി​രി പൊ​ഴി​ച്ചാൽ അതി​ന്റെ സത്യ​സ​ന്ധ​ത​യിൽ തെ​ല്ലു​പോ​ലും സം​ശ​യി​ക്കേ​ണ്ട​തി​ല്ല. കി​ര​ണ​ത്തി​നു ചൂ​ടു​ള്ള​തു​പോ​ലെ ആ പു​ഞ്ചി​രി​ക്കും ഊഷ്മ​ളത കാണും. സ്നേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ​യോ ബഹു​മാ​ന​ത്തി​ന്റെ​യോ ചൂ​ടാ​ണ​തു്. ജീ​വി​തം ധന്യ​മാ​ക്കു​ന്ന​തു് ഈ അപ​രി​ചി​ത​രു​ടെ മന്ദ​സ്മി​ത​ങ്ങ​ളാ​ണു്. ഇതു പറ​യാ​വു​ന്ന​ത​ല്ല. ബന്ധു​ക്ക​ളു​ടെ​യും സ്നേ​ഹി​ത​രു​ടെ​യും മന്ദ​ഹാ​സ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു് കടു​ത്ത ശത്രുത. വെ​റു​പ്പു്. പ്ര​തി​കാ​ര​വാ​ഞ്ഛ ഇവ മറ​ച്ചു​വ​ച്ചു അവർ പു​ഞ്ചി​രി​യി​ടും. അതി​ന്റെ പ്ര​കാ​ശ​ത്തി​ന്റെ പി​റ​കിൽ കൊടും തി​മി​ര​മാ​യി​രി​ക്കും പല​പ്പോ​ഴും. സാ​ഹി​ത്യ​കൃ​തി​കൾ അപ​രി​ചി​ത​രെ​പ്പോ​ലെ​യാ​ണു്. അവ ചി​രി​ക്കു​ന്നു നമ്മ​ളെ നോ​ക്കി. സത്യ​സ​ന്ധ​ത​യു​ടെ ചൂ​ടു​ണ്ടെ​ന്നു കരുതി നമ്മൾ അവ​യോ​ടു് അടു​ക്കു​ന്നു. പല​പ്പോ​ഴും നി​രാ​ശ​യാ​ണു ഫലം.

ഇരു​പ​ത്തി​യേ​ഴു​വർ​ഷ​ങ്ങ​ളാ​യി ആവർ​ത്തി​ക്കു​ന്ന ഈ സത്യം ഇപ്പോ​ഴും പറ​യേ​ണ്ട​താ​യി വന്നി​രി​ക്കു​ന്നു. കോ​ട്ട​യ​ത്തെ ഡി. സി. ബു​ക്ക്സ് പ്ര​സാ​ധ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന ഏതു പു​സ്ത​ക​വും നമ്മൾ കണ്ടാൽ വാ​ങ്ങി​ച്ചു​പോ​കും. എങ്കി​ലും റഫ്റൻ​സി​നു​ള്ള ഗ്ര​ന്ഥ​ങ്ങ​ള​ല്ലാ​തെ വേ​റൊ​ന്നും ഞാൻ മേ​ടി​ക്കി​ല്ല. ഈ ദൃ​ഢ​നി​ശ്ച​യ​ത്തി​നു് ഇള​ക്കം തട്ടി ഞാൻ അടു​ത്ത​കാ​ല​ത്തു് ഒരെ​ഴു​ത്തു​കാ​രി​യു​ടെ നീ​ണ്ട​ക​ഥ​ക​ളു​ടെ സമാ​ഹാ​ര​ഗ്ര​ന്ഥം വാ​ങ്ങി​പ്പോ​യി. പു​സ്ത​കം എന്നെ നോ​ക്കി പു​ഞ്ചി​രി​പൊ​ഴി​ച്ച​താ​ണു മേ​ടി​ക്ക​ലി​നു ഹേതു. പു​ഞ്ചി​രി​യു​ടെ പി​റ​കിൽ കൊ​ടും​വി​ഷ​മാ​ണു​ള്ള​തെ​ന്നു പി​ന്നീ​ടേ അറി​ഞ്ഞു​ള്ളു. നാലോ അഞ്ചോ നീ​ണ്ട​ക​ഥ​ക​ളിൽ ആദ്യ​ത്തെ​തു മാ​ത്ര​മേ ഞാൻ വാ​യി​ച്ചു​ള്ളു എന്നു സമ്മ​തി​ക്കു​ന്നു. ഒരു​ത്ത​ന്റെ വി​വാ​ഹം നി​ശ്ച​യി​ക്കു​ന്നു. അപ്പോൾ വധു​വി​ന്റെ കു​ടും​ബ​ത്തി​ലെ ഒരു സ്ത്രീ​ക്കു ഭ്രാ​ന്താ​ണെ​ന്നു് അയാൾ​ക്കു കള്ള​ക്ക​ത്തു കി​ട്ടു​ന്നു. ഭ്രാ​ന്തു​ള്ള​വൾ കഴി​ഞ്ഞു​കൂ​ടു​ന്ന ആശു​പ​ത്രി​യിൽ വരൻ പോ​കു​ന്നു. ഭ്രാ​ന്തി തന്റെ വധു​വി​ന്റെ ചേ​ച്ചി​യാ​ണെ​ന്നു് അയാൾ മന​സ്സി​ലാ​ക്കു​ന്നു. പി​രി​മു​റു​ക്ക​ത്താൽ അയാൾ​ക്കും വരു​ന്നു ഭ്രാ​ന്തു്. വര​ന്റെ ആത്മ​ഹ​ത്യ​യോ​ടെ കഥ പര്യ​വ​സാ​ന​ത്തി​ലെ​ത്തു​ന്നു. കാ​പ​ട്യം, അസാ​ധു​ത്വം, അസം​ഭാ​വ്യത, മെ​ലോ​ഡ്രാമ ഇവ​യെ​ല്ലാം ഒത്തു​ചേർ​ന്നു് ഒരു കഥയിൽ കാ​ണ​ണ​മെ​ങ്കിൽ ചെ​ല്ലു​വിൻ ഭവാ​ന്മാ​രി​ക്ക​ഥ​തൻ നി​ക​ട​ത്തിൽ. പു​ഞ്ചി​രി​യു​ടെ പി​റ​കിൽ തമ​സ്സു​ക​ണ്ടു് ശേ​ഷ​മു​ള്ള രചനകൾ വാ​യി​ക്കാ​തെ ഞാൻ പു​സ്ത​കം ദൂ​രെ​യെ​റി​ഞ്ഞു​ക​ള​ഞ്ഞു. ആർ​ജ്ജ​വം കലർ​ന്ന പു​ഞ്ചി​രി​യു​ള്ള രച​ന​ക​ളേ. നി​ങ്ങൾ എന്റെ മലയാള സാ​ഹി​ത്യ​ത്തിൽ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ങ്ങ​ളാ​വു​ക​യി​ല്ലേ?

തെ​ക്കൻ തി​രു​വി​താം​കൂ​റി​ലെ മു​ഞ്ചിറ എന്ന പ്ര​ദേ​ശം. അവി​ടെ​യാ​ണു് ഞാൻ ഒന്നാം​ക്ലാ​സ്സിൽ പഠി​ച്ച​തു്. വീ​ട്ടിൽ നി​ന്നു് ഒരു നാ​ഴി​ക​യോ​ളം നട​ക്ക​ണം സ്ക്കൂ​ളി​ലേ​ക്കു്. കൂ​ട്ടു​കാ​രാ​യി ആരു​മി​ല്ല. റോഡ് മി​ക്ക​വാ​റും വിജനം. റോഡിൽ നി​ന്നി​റ​ങ്ങി ഒരു വയൽ വര​മ്പി​ലൂ​ടെ ഏറെ​ദൂ​രം നട​ന്നാൽ ഉയർ​ന്ന സ്ഥ​ല​ത്തു വി​ദ്യാ​ല​യം. അവിടെ നാ​ലു​മ​ണി വരെ പഠി​ക്ക​ലാ​ണു്. കൂ​ട്ടു​കാ​ര​നാ​യി ഒരു പയ്യ​നു​ണ്ടു്. അയാൾ അടു​ത്തി​രി​ക്കും. പേരു് പര​മേ​ശ്വ​രൻ നായർ. ഏതോ ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​ന്റെ മക​നാ​ണു്. മു​ഷി​ഞ്ഞ നി​ക്ക​റി​ട്ടു് അതി​നോ​ടു തു​ന്നി​ച്ചേർ​ത്ത നാടൻ തു​ണി​കൊ​ണ്ടു് നെ​ഞ്ചും മു​തു​കും മറ​ച്ചു് അതി​ദുഃ​ഖ​ത്തോ​ടു കൂടി ഞാൻ ബഞ്ചി​ലി​രി​ക്കു​ന്ന​തു് ഇന്നോർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു. തി​രി​ച്ചു​പോ​രു​മ്പോൾ ചി​ല​പ്പോൾ വലിയ മഴ​യാ​യി​രി​ക്കും. അതി​മ​ദ്യ​പ​നും സന്മാർ​ഗ്ഗ​നി​ഷ്ഠ​യി​ല്ലാ​ത്ത​വ​നു​മായ ജന​യി​താ​വ് കുട വാ​ങ്ങി​ത്ത​ന്നി​ട്ടി​ല്ല. മഴ നന​ഞ്ഞു് വഴു​ക്ക​ലു​ള്ള വര​മ്പി​ലൂ​ടെ നട​ന്നു് പലതവണ വയ​ലി​ലേ​ക്കു് മറി​ഞ്ഞു​വീ​ണു് ഞാൻ റോ​ഡി​ലേ​ക്കു് കയറും. പി​ന്നെ​യും നട​ന്നു് നട​ന്നു് വീ​ട്ടി​ലെ​ത്തും. ചി​ല​പ്പോൾ തസ്കര പ്ര​മാ​ണി​യായ വെ​ള്ളാ​യ​ണി​പ്പ​ര​മു ചാ​രു​ക​സേ​ര​യിൽ കി​ട​ക്കു​ന്ന ജന​യി​താ​വി​നോ​ടു് സം​സാ​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തു് ഞാൻ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. അയാ​ളു​ടെ ചു​ട്ടി​ക്ക​ര​യൻ തോർ​ത്തും കു​ടു​മ​യും എന്റെ ചി​ത്ത​ദർ​പ്പ​ണ​ത്തിൽ ഇപ്പോ​ഴും പ്ര​തി​ഫ​ലി​ക്കു​ന്നു. കു​ട​യി​ല്ലാ​തെ നന​ഞ്ഞൊ​ലി​ച്ചു് നനഞ്ഞ സ്ലേ​റ്റും കു​തിർ​ന്ന പാ​ഠ​പു​സ്ത​ക​വു​മാ​യി വരാ​ന്ത​യിൽ കയ​റു​ന്ന എന്നെ ജന​യി​താ​വ് ‘… മോൻ നന​ഞ്ഞു വന്നി​രി​ക്കു​ന്ന​തു കണ്ടി​ല്ലേ? പോടാ അപ്പു​റ​ത്തു്’ എന്നു ശകാ​രി​ക്കും. ഞാൻ വീ​ട്ടി​ന്റെ പി​റ​കു​വ​ശ​ത്തു് തല​തോർ​ത്താ​തെ ചെ​ന്നി​രു​ന്നു ദൂ​രെ​ക്കാ​ണു​ന്ന മര​ങ്ങ​ളി​ലെ പച്ചി​ല​ച്ചാർ​ത്തു​ക​ളി​ലേ​ക്കും അതിൽ അങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടും ചാ​ടു​ന്ന പക്ഷി​ക​ളെ​യും നോ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കും. എന്റെ വി​ഷാ​ദം തെ​ല്ല​ക​ലും.

ഭൂ​ത​കാ​ലം പു​ന​രാ​വി​ഷ്ക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നു വേ​ണ്ടി ഞാൻ കു​റെ​ക്കാ​ലം മുൻ​പു് മു​ഞ്ചി​റ​യി​ലേ​ക്കു് പോയി. ഞാൻ താ​മ​സി​ച്ച വീടോ അതിനു മുൻ​പി​ലു​ള്ള പാതയോ പാ​ത​യിൽ നി​ന്നു ഞാ​നി​റ​ങ്ങു​ന്ന വയലോ ആ വി​ദ്യാ​ല​യ​മോ കാണാൻ കഴി​ഞ്ഞി​ല്ല. അവി​ട​ത്തെ പ്ര​സി​ദ്ധ​മായ ചെ​റു​വാ​ത്തോ​ട്ട​ത്തു വീടും കണ്ടി​ല്ല. പക്ഷേ അന്ന​ത്തെ വി​ഷാ​ദം മു​ഴു​വൻ വീ​ണ്ടു​മു​ള്ള സന്ദർ​ശ​ന​കാ​ല​ത്തെ നി​മി​ഷ​ങ്ങ​ളിൽ വന്നു​കൂ​ടി. ദുഃഖം സഹി​ക്കാ​നാ​വാ​തെ ഞാൻ പ്ര​ധാ​ന​പ്പെ​ട്ട റോ​ഡി​ലേ​ക്കു തി​ടു​ക്ക​ത്തിൽ നട​ന്നു തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തേ​ക്കു​ള്ള ബസ്സിൽ കയറാൻ. മു​ഞ്ചി​റ​യിൽ അക്കാ​ല​ത്തു മട്ടി എന്നു പേ​രു​ള്ള മര​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അതി​ന്റെ കറ​യ്ക്കു് മട്ടി​പ്പാ​ല് എന്നു് പേരു്. ഘനീ​ഭ​വി​ച്ച മട്ടി​പ്പാ​ല് നെ​രി​പ്പോ​ടി​ലെ കനലിൽ ഇട്ടാൽ സൗ​ര​ഭ്യ​മാർ​ന്ന പുക ഉയരും. കറു​പ്പു നി​റ​മാ​ണെ​ങ്കി​ലും അക്കാ​ല​ത്തു സു​ന്ദ​രി​യാ​യി​രു​ന്ന അമ്മ അവ​രു​ടെ ചു​രു​ണ്ട തല​മു​ടി​യിൽ ഈ പുക കയ​റ്റു​ന്ന​തു് ഞാൻ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഇതെ​ഴു​തു​മ്പോ​ഴും മട്ടി​പ്പാ​ലി​ന്റെ സൗ​ര​ഭ്യം എന്റെ മൂ​ക്കി​ന​ക​ത്തു്. മു​ന്നിൽ ജന​യി​താ​വി​ന്റെ രക്ത​രൂ​ക്ഷി​ത​ങ്ങ​ളായ കണ്ണു​ക​ളും വെ​ള്ളാ​യ​ണി​പ്പ​ര​മു​വി​ന്റെ കു​ടു​മ​യും.

ചില സം​ഭ​വ​ങ്ങൾ മന​സ്സിൽ ആഘാ​ത​മേ​ല്പി​ച്ചാൽ അവ​യു​ള​വാ​ക്കു​ന്ന ക്ഷ​ത​ങ്ങൾ വർ​ഷ​ങ്ങ​ളേ​റെ​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞാ​ലും അപ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ങ്ങ​ളാ​വു​ക​യി​ല്ല. അജാ​ഗ​രി​ത​ഹൃ​ത്തിൽ കി​ട​ന്ന ഈ ഓർ​മ്മ​ക​ളെ പ്ര​ത്യാ​ന​യി​ച്ച​തു് ശ്രീ. യു. കെ. കു​മാ​ര​ന്റെ ‘വീടു് സം​സാ​രി​ക്കു​ന്നു’ എന്ന നല്ല കഥ​യാ​ണു് (മാ​തൃ​ഭൂ​മി ആഴ്ച​പ്പ​തി​പ്പ്). ഒരു ഡോ​ക്ടർ തന്റെ വീടു് ഒരു മു​സ്ലി​മി​നു് വിൽ​ക്കു​ന്നു. ഉത്കൃ​ഷ്ട പു​രു​ഷ​നാ​ണു് മു​സ്ലിം. ഡോ​ക്ട​രു​ടെ ഓർ​മ്മ​കൾ വീ​ട്ടി​നോ​ടു ചേർ​ന്നു നിൽ​ക്കു​ന്നു. ഒരു ദിവസം അയാൾ അവി​ടെ​പ്പോ​യി താ​മ​സി​ച്ചു് പൂർ​വ​കാ​ല​സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളെ വർ​ത്ത​മാ​ന​കാ​ല​ത്തി​ലേ​ക്കു കൊ​ണ്ടു​വ​രു​ന്നു. സഹ​താ​പ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി. പര​ഹൃ​ദ​യ​ജ്ഞാ​ന​ത്തോ​ടു കൂടി വി​കാ​രം ചോർ​ന്നു പോ​കാ​തെ കു​മാ​രൻ ഡോ​ക്ട​റെ​യും അയാ​ളു​ടെ സ്നേ​ഹി​തൻ മു​സ്ലി​മി​നെ​യും ചി​ത്രീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു. കഥയിൽ പ്ര​വേ​ശി​ക്കാ​തെ അകലെ നിൽ​ക്കു​ന്ന ഡോ​ക്ട​റു​ടെ ഭാ​ര്യ​യും നമ്മു​ടെ മന​സ്സിൽ പ്ര​വേ​ശി​ക്കു​ന്നു. സാ​യാ​ഹ്ന​വേ​ള​യിൽ അന്ത​രീ​ക്ഷ​ത്തിൽ ഭ്ര​മ​ണം ചെ​യ്യു​ന്ന കൃ​ഷ്ണ​പ്പ​രു​ന്തു് അസ്ത​മ​യ​സൂ​ര്യ​ന്റെ അരു​ണിമ പകർ​ന്നെ​ടു​ത്തു് വാ​രി​ദ​ശ​ക​ല​ത്തിൽ ചെ​ന്നു​മു​ട്ടി ആ അരു​ണി​മ​യാ​കെ അതി​ലേ​ക്കു് സം​ക്ര​മി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു് ഞാൻ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. അതു​പോ​ലെ കഥാ​കാ​രൻ തന്റെ ജീ​വി​തം കൊ​ണ്ടു നേ​ടി​യെ​ടു​ത്ത സഹാ​നു​ഭൂ​തി സമ്പൂർ​ണ്ണ​മാ​യും രണ്ടു കഥാ​പാ​ത്ര​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു സം​ക്ര​മി​പ്പി​ക്കു​ന്നു.

ചു​ണ്ടു​കൾ ചും​ബ​ന​ത്തി​നു​ള്ള​വ​യാ​ണെ​ന്നു് ഞാൻ യൗ​വ​ന​കാ​ല​ത്തു് വി​ശ്വ​സി​ച്ചി​രു​ന്നു. കാലം കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ അവ പാ​ടാ​നു​ള്ള​വ​യാ​ണെ​ന്നു് കരുതി. കാലം പി​ന്നെ​യും കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ അവ അന്ന​നാ​ള​ത്തി​ലേ​ക്കു് ഭക്ഷ​ണം കൊ​ണ്ടു പോ​കാ​നു​ള്ള​വ​യാ​ണെ​ന്നു് വി​ചാ​രി​ച്ചു. ഭയ​ജ​ന​ക​മായ ഈ വാർ​ദ്ധ​ക്യ​കാ​ല​ത്തു് അവ മൗ​ന​മു​ദ്രി​ത​ങ്ങ​ളാ​കേ​ണ്ട​വ​യാ​ണെ​ന്നു് ഗ്ര​ഹി​ച്ചു.

കെ. പി. എസ്. മേ​നോ​ന്റെ ഏതോ പു​സ്ത​കം വാ​യി​ച്ച ഓർ​മ്മ​യിൽ നി​ന്നു കു​റി​ക്കു​ക​യാ​ണു് ഞാൻ. ചൈ​ന​യി​ലോ അതി​ന​ടു​ത്തു​ള്ള ഏതോ പ്ര​ദേ​ശ​ത്തി​ലോ നടന്ന സംഭവം. അടു​ത്ത​ടു​ത്ത രണ്ടു വലിയ മര​ങ്ങൾ. ആയി​ര​ക്ക​ണ​ക്കി​നാ​ളു​കൾ ഓരോ മര​ത്തി​ലും കയറി സ്വ​ന്തം ഭാരം കൊ​ണ്ടു് അവ​യു​ടെ കൊ​മ്പു​കൾ താ​ഴ്ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​രും. എന്നി​ട്ടു് ശിക്ഷ അർ​ഹി​ക്കു​ന്ന​വ​ന്റെ ഒരു കാല് ഒരു മര​ത്തി​ന്റെ കൊ​മ്പി​ലും മറ്റേ​ക്കാ​ല് മറ്റേ മര​ത്തി​ന്റെ കൊ​മ്പി​ലും കെ​ട്ടും. കെ​ട്ടി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞാൽ ആളുകൾ ഒരു​മി​ച്ചു താ​ഴ​ത്തേ​ക്കു ചാടും. കൊ​മ്പു​കൾ പൊ​ടു​ന്ന​നെ ഉയരും. ഉയ​രു​ന്ന​തോ​ടൊ​പ്പം ബന്ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​വ​ന്റെ ശരീരം രണ്ടാ​യി പി​ള​രും. ഇതു കഥ​യ​ല്ല. കെ. പി. എസ്. മേനോൻ കണ്ട​താ​വാം. അല്ലെ​ങ്കിൽ കണ്ട​യാ​ളു​കൾ അദ്ദേ​ഹ​ത്തോ​ടു പറ​ഞ്ഞ​താ​വാം. ഏതാ​ണ്ടു നാ​ല്പ​തു​വർ​ഷം മുൻ​പു് ഞാൻ വാ​യി​ച്ച​റി​ഞ്ഞ​താ​ണി​തു്. അതു​കൊ​ണ്ടു് ഓർമ്മ വ്യ​ക്ത​മ​ല്ല.

പീ​ഡ​ന​ത്തി​ന്റെ മറ്റൊ​രു​രീ​തി. തട​വു​കാ​ര​നെ ദന്ത​ഡോ​ക്ട​റു​ടെ കസേ​ര​യിൽ കെ​ട്ടി​വ​യ്ക്കു​ന്നു. ഡോ​ക്ടർ അയാ​ളു​ടെ കേ​ടി​ല്ലാ​ത്ത പല്ല് ഡ്രിൽ ചെ​യ്യു​ന്നു. തു​ര​ന്നു തു​ര​ന്നു ഞര​മ്പി​ലെ​ത്തു​ന്നു ഉപ​ക​ര​ണം. അപ്പോൾ അസ​ഹ​നീ​യ​മായ വേദന കൊ​ണ്ടു പു​ള​ഞ്ഞു തട​വു​കാ​രൻ കു​റ്റ​സ​മ്മ​തം നട​ത്തു​ന്നു.

ഈ രണ്ടു മർ​ദ്ദ​ന​മു​റ​ക​ളും ശ്രീ വേണു നമ്പ്യാർ കു​ങ്കു​മം വാ​രി​ക​യി​ലെ​ഴു​തിയ ‘മാ​റ്റം’ എന്ന കഥ​യു​ടെ പാ​രാ​യ​ണം ജനി​പ്പി​ക്കു​ന്ന പീ​ഡാ​നു​ഭ​വ​ത്തോ​ടു തട്ടി​ച്ചു നോ​ക്കു​മ്പോൾ എത്ര നി​സ്സാ​രം! ഒരു പാവം രോഗി. അയാളെ ഡോ​ക്ടർ വേ​ണ്ട​പോ​ലെ നോ​ക്കു​ന്നി​ല്ല. നി​സ്സ​ഹാ​യാ​വ​സ്ഥ​യി​ലായ അയാൾ എവി​ടെ​യോ വീ​ഴു​ന്നു മരി​ക്കാ​നാ​യി. കഥ​യെ​ഴു​തു​ക​യെ​ന്നാൽ കൃ​ത്രി​മ​ശൈ​ലി​യിൽ കുറെ മധു​ര​പ​ദ​ങ്ങൾ സങ്ക​ല​നം ചെ​യ്യു​ക​യാ​ണെ​ന്നു വേണു നമ്പ്യാർ ധരി​ച്ചു വച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. “വെ​ള്ള​മേ​ഘം വാ​ങ്മ​യ​ര​ഹി​ത​മായ ഒരു നിർ​വൃ​തി പോലെ നഗ​രാ​കാ​ശ​ത്തി​ലൂ​ടെ അതി​വേ​ഗം സഞ്ച​രി​ച്ചു. ഒരു പഹാ​ഡി​പ്പെൺ​കൊ​ടി​യും പി​ന്നെ ഒരു പൊൻ നക്ഷ​ത്ര​വും വി​ദൂ​ര​ത​യി​ലെ​വി​ടെ​യോ ആ വെ​ള്ള​മേ​ഘ​ത്തെ കാ​ത്തി​രു​ന്നു” ഇതു നപും​സ​ക​പ്രാ​യ​മായ കഥ​യി​ലെ രണ്ടു വാ​ക്യ​ങ്ങ​ളാ​ണു്. ഇത്ത​രം കലാ​ഭാ​സ​ങ്ങൾ ജീർ​ണ്ണി​ച്ചു വരു​ന്ന നമ്മു​ടെ സാ​ഹി​ത്യ​സം​സ്ക്കാ​ര​ത്തെ കൂ​ടു​തൽ ജീർ​ണ്ണി​പ്പി​ക്കു​ക​യേ​യു​ള്ളൂ.

ഒരു ദിവസം ഞാൻ ശൂ​ര​നാ​ട്ടു കു​ഞ്ഞൻ​പ്പി​ള്ള​സ്സാ​റി​നെ കാണാൻ ചെ​ന്ന​പ്പോൾ അദ്ദേ​ഹം ഒരു പു​സ്ത​ക​മെ​ടു​ത്തു് എന്നെ​ക്കാ​ണി​ച്ചു് ‘ഈ വി​ശി​ഷ്ട ഗ്ര​ന്ഥം വാ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടോ’ എന്നു ചോ​ദി​ച്ചു. പണി​ക്ക​രു​ടെ The Vedic Experience – Mantramanjari എന്ന പു​സ്ത​കം. ഗ്ര​ന്ഥ​കാ​രൻ റൈ​മു​ന്ദോ​പ്പ​ണി​ക്കർ. ഞാൻ സാ​റി​നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: “പണി​ക്ക​രു​ടെ ഈ പു​സ്ത​കം മാ​ത്ര​മ​ല്ല Myth, faith and Hermeneuties എന്ന പു​സ്ത​ക​വും ഞാൻ ഒരു വർഷം മുൻപു വാ​യി​ച്ചു” “ആരാ​ണു് സാർ ഇദ്ദേ​ഹം?” എന്നാ​യി എന്റെ ചോ​ദ്യം. “അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ” എന്നു സാ​റി​ന്റെ മറു​പ​ടി​യും. റൈ​മു​ന്ദോ​പ്പ​ണി​ക്ക​രു​ടെ പു​സ്ത​ക​ങ്ങൾ വാ​യി​ച്ചു തീർ​ന്ന​യു​ട​നെ ഞാൻ എറ​ണാ​കു​ള​ത്തെ ഒരു ഫി​ലോ​സ​ഫി ലക്ച​റ​റോ​ടു പണി​ക്ക​രെ​ക്കു​റി​ച്ചു ചോ​ദി​ച്ചി​രു​ന്നു. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പു​ച്ഛം കലർ​ന്ന മറു​പ​ടി ഏതാ​ണ്ടി​ങ്ങ​നെ: “ഓ, അയാൾ ഒരു കത്തോ​ലി​ക്കൻ, കെ. എം. പണി​ക്ക​രു​ടെ കു​ടും​ബ​ത്തിൽ നി​ന്നും നേ​ര​ത്തേ യൂ​റോ​പ്പിൽ കു​ടി​യേ​റി​പ്പാർ​ത്ത​വൻ”. ഫി​ലോ​സ​ഫി ലക്ചർ പറ​ഞ്ഞ​തു​കൊ​ണ്ടു ഞാനതു വി​ശ്വ​സി​ക്കു​ക​യും പല​രോ​ടും റൈ​മു​ന്ദോ​പ്പ​ണി​ക്കർ സർദാർ കെ. എം. പണി​ക്ക​രു​ടെ ബന്ധു​വാ​ണെ​ന്നു പറ​യു​ക​യും ചെ​യ്തു. എന്റെ തെ​റ്റ് ഇപ്പോ​ഴാ​ണു് എനി​ക്കു മന​സ്സി​ലാ​യ​തു്. ശ്രീ. പി. ടി. നരേ​ന്ദ്ര​മേ​നോൻ മല​യാ​ളം വാ​രി​ക​യി​ലെ​ഴു​തിയ ‘വേ​രു​കൾ’ എന്ന വി​ജ്ഞാ​ന​പ്ര​ദ​മായ ലേ​ഖ​ന​ത്തിൽ നി​ന്നു് റൈ​മു​ന്ദോ​പ്പ​ണി​ക്കർ​ക്കു് കെ. എം. പണി​ക്ക​രോ​ടോ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കു​ടും​ബ​ത്തോ​ടോ ഒരു ബന്ധ​വു​മി​ല്ലെ​ന്നു മന​സ്സി​ലാ​ക്കാൻ കഴി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു. നരേ​ന്ദ്ര​മേ​നോ​ന്റെ ലേഖനം റൈ​മു​ന്ദോ​യു​ടെ സഹോ​ദ​രി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണു്. എങ്കി​ലും മഹാ​നായ ആ തത്ത്വ​ചി​ന്ത​ക​ന്റെ, പണ്ഡി​ത​ന്റെ ജീ​വി​ത​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു കു​റ​ച്ചൊ​ക്കെ മന​സ്സി​ലാ​ക്കാൻ അതു സഹാ​യി​ക്കു​ന്നു.

റൈ​മു​ന്ദോ​പ്പ​ണി​ക്കർ The Vedic Experience എന്ന ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തിൽ: “The word advitiya or nondual has sometimes been considered to stem from a monistic world view, but this is not necessarily so. Even gramatically the word is painstakingly chosen to denote, not ekatva, kaivalya, ekatma and the like but a—dvaita, that is negation of all duality” (pp. 656).

ബോ​ധ​മ​ണ്ഡ​ല​ത്തി​ലി​രു​ന്നാൽ അസു​ഖ​ദാ​യ​ക​ങ്ങ​ളാ​കാ​വു​ന്ന ചി​ന്ത​ക​ളെ​യും സങ്ക​ല്പ​ങ്ങ​ളെ​യും അബോ​ധ​മ​ണ്ഡ​ല​ത്തി​ലേ​ക്കു തള്ളി​നീ​ക്കു​ന്ന പ്ര​വർ​ത്ത​ന​ത്തി​നു മനഃ​ശാ​സ്ത്ര​ത്തിൽ ‘റി​പ്രെ​ഷൻ’ (Repression = നി​രോ​ധം) എന്നു പറയും. സി​സ്റ്റർ ഇലി​സ​ബ​ത്തു് കാ​ല​ത്തു ഉണർ​ന്നെ​ഴു​ന്നേ​റ്റ​പ്പോൾ ഒരാൺ പാവയെ മേ​ശ​പ്പു​റ​ത്തു കണ്ടു. തന്റെ കളി​ക്കൂ​ട്ടു​കാ​ര​നാ​യി​രു​ന്ന എമേർ​സ​നെ ഓർ​മ്മി​ച്ചു അവൾ ആ പാ​വ​യ്ക്കു് അതേ പേ​രി​ട്ടു. പാ​വ​യോ​ടു​ള്ള ഇലി​സ​ബ​ത്തി​ന്റെ അടു​പ്പം കണ്ടു മദർ സു​പ്പീ​രി​യ​റി​നു അസൂയ. അവർ പാവയെ മോ​ഷ്ടി​ച്ചു് അതി​ന്റെ ജന​നേ​ന്ദ്രി​യം അറ​ത്തു​ക​ള​ഞ്ഞി​ട്ടു അതിനെ കു​ഴി​ച്ചി​ട്ടു. ഈ പ്ര​ക്രി​യ​യും ലൈം​ഗിക നി​രോ​ധ​മ​ത്രേ. പാവയെ നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട ഇലി​സ​ബ​ത്തു് ന്യൂ​റോ​ട്ടി​ക്കാ​യി. കഥ ഒരി​ട​ത്തു​മെ​ത്തു​ന്നി​ല്ല. എത്തു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നു കണ്ടു അത​ങ്ങ​നെ പൊ​യ്ക്കൊ​ള്ള​ട്ടെ എന്നു ശ്രീ താഹ മാ​ടാ​യി കരു​തു​ന്നു (ദേ​ശാ​ഭി​മാ​നി വാരിക – ചു​ഴ​ലി​ക്കാ​റ്റി​ന്റെ വരവു്) ആളുകൾ താ​മ​സി​ക്കാ​ത്ത ചില കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളി​ലെ മട്ടു​പാ​വു​ക​ളിൽ നി​ന്നു അരയാൽ വളർ​ന്നു് അന്ത​രീ​ക്ഷ​ത്തിൽ ശാഖകൾ വീശി നിൽ​ക്കു​ന്ന​തു് ഞാൻ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. വാ​യ​ന​ക്കാ​രും കണ്ടി​രി​ക്കും. ഈ കാ​ഴ്ച​യെ​ക്കാൾ വി​രൂ​പ​മായ കാഴ്ച വേറെ കാ​ണു​മാ​യി​രി​ക്കും. പക്ഷേ അധി​ക​മാ​യി കാ​ണു​കി​ല്ല. ഇതു​പോ​ലെ ആളൊ​ഴി​ഞ്ഞ കഥാ​ഭ​വ​ന​ത്തി​ന്റെ മട്ടു​പ്പാ​വിൽ നി​ന്നു വളർ​ന്നു അന്ത​രീ​ക്ഷ​ത്തിൽ ശാ​ഖോ​പ​ശാ​ഖ​കൾ വീശി നിൽ​ക്കു​ന്ന വൈ​രൂ​പ്യ​മാ​ണു് ഇക്കഥ. നി​ജ​സ്ഥി​തി​യി​ല്ലാ​ത്ത ഇത്ത​രം മനഃ​ശാ​സ്ത്ര തത്ത്വ​ങ്ങ​ളെ അവ​ലം​ബി​ച്ചു എത്ര​യോ ആളുകൾ എത്ര​യോ കഥകൾ എഴു​തി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു. ഭാ​വ​നാ​ദാ​രി​ദ്ര്യം കൊ​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കാം താഹ മാ​ടാ​യി നമ്മ​ളെ ഇങ്ങ​നെ കഥാ​ര​ചന കൊ​ണ്ടു ക്ലേ​ശി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​ത്.

“ആദ്യം അവർ നി​ങ്ങ​ളെ അവ​ഗ​ണി​ക്കും. പി​ന്നീ​ടു് പരി​ഹ​സി​ക്കും. അതിനു ശേഷം നി​ങ്ങ​ളോ​ടു സമരം ചെ​യ്യും. അപ്പോൾ നി​ങ്ങൾ ജയി​ക്കും” ഇതു പറ​ഞ്ഞ​തു ഗാ​ന്ധി​ജി​യാ​ണു്. അതി​നാൽ അവ​ഗ​ണ​ന​യി​ലും പരി​ഹ​സി​ക്ക​ലി​ലും സമരം ചെ​യ്യ​ലി​ലും വി​ഷ​മി​ക്കാ​തി​രി​ക്കു. നമ്മൾ ജയി​ക്കാ​തി​രി​ക്കി​ല്ല.

അമേ​രി​ക്കൻ കവി സിൽ​വീയ പ്ല​ത്തും (Sylvia Plath 1932–1963) ഇം​ഗ്ലീ​ഷ് കവി റ്റെ​ഡ് ഹ്യൂ​സും (Ted Hughes, born 1930. യൂസ് എന്നും ഉച്ചാ​ര​ണം) തമ്മി​ലു​ള്ള ദാ​മ്പ​ത്യ​ജീ​വി​തം ആദ്യ കാ​ല​യ​ള​വിൽ പ്ര​ണ​യാ​ധി​ഷ്ഠി​ത​വും അന​ന്തര കാ​ല​യ​ള​വിൽ വഞ്ച​നാ​ത്മ​ക​വു​മാ​യി​രു​ന്നു. റ്റെ​ഡ് ഹ്യൂ​സി​ന്റെ പര​സ്ത്രീ​ഗ​മ​ന​ത്തിൽ മനം​നൊ​ന്തു സിൽ​വീയ പ്ല​ത്തു് ആത്മ​ഹ​ത്യ ചെ​യ്തു. 1963-​ലാണു് ആത്മ​ഹ​ന​ന​മെ​ങ്കി​ലും പ്ല​ത്തു് അതിനു മുൻപു തന്നെ ഹ്യൂ​സി​നെ ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചി​രു​ന്നു. സ്നേ​ഹ​ത്തിൽ വിലയം കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന കാ​ല​ത്തു് എന്തൊ​രു ചാ​പ​ല്യ​മാ​ണു് പ്ല​ത്തി​ന്! കേ​ട്ടാ​ലും: “As soon as Hughes made a move to kiss her on the neck, Sylvia, ready to show that she could her own such matters, reached up and bit his cheek so hard her teeth broke skin causing him to flinch” (‘The Silent Woman’, Sylvia Plath and Ted Hughes, Janet Malcolm, Vintage Books). ഹ്യൂ​സ് പ്ര​ണ​യി​നി​യെ ചും​ബി​ക്കാൻ ഭാ​വി​ക്കു​ന്നു. പ്ല​ത്തു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കവിൾ കടി​ച്ചു മു​റി​ക്കു​ന്നു. ആ കാ​ല​ത്തു തന്നെ ഹ്യൂ​സ് വെ​റു​പ്പും കാ​ണി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഒരു ദിവസം രണ്ടു​പേ​രും ഒരു കു​ന്നി​ന​ടു​ത്തു് ഇരി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അപ്പോൾ കാരണം കണ്ടെ​ത്താൻ വയ്യാ​ത്ത ദേ​ഷ്യം ഹ്യൂ​സി​നു​ണ്ടാ​യി. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മുഖം വെ​ളു​ത്തു ശരീരം വള​ഞ്ഞു പി​രി​ഞ്ഞ അവ​സ്ഥ​യി​ലാ​യി, നോ​ട്ടം തീ​ക്ഷ​ണ​വും. സിൽ​വിയ പ്ല​ത്തു് അറി​യു​ന്ന​തി​നു മുൻപു തന്നെ ഹ്യൂ​സ് അവ​രു​ടെ മു​ക​ളി​ലാ​യി; ശ്വസം മു​ട്ടി​ച്ചു തു​ട​ങ്ങി. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ വി​ര​ലു​കൾ കൂ​ടു​തൽ അമർ​ന്നു അവ​രു​ടെ കഴു​ത്തിൽ. താൻ മരി​ക്കു​മെ​ന്നു പ്ല​ത്തി​നു ഉറ​പ്പാ​യി. ബോധം കെ​ടു​ന്ന​തി​നു അല്പം മുൻപു ഹ്യൂ​സ് വി​ര​ലു​കൾ​ക്കു അയവു വരു​ത്തി. ഭയ​ജ​ന​ക​മായ സംഭവം!

ആത്മ​ക​ഥാ​പ​ര​മായ The Bell Jar എന്ന നോ​വ​ലെ​ഴു​തി 1963-ൽ പ്ര​സാ​ധ​നം ചെ​യ്തു പ്ല​ത്തു്. ഒരു മാസം കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ അവർ ആത്മ​ഹ​ത്യ ചെ​യ്തു. മര​ണ​ത്തി​നു​ള്ള അഭി​ലാ​ഷം ഈ നോ​വ​ലിൽ മാ​ത്ര​മ​ല്ല, അവ​രു​ടെ പല കവി​ത​ക​ളി​ലു​മു​ണ്ടു്. Tulips എന്ന കവിത നോ​ക്കാം. കവി ആശു​പ​ത്രി​യിൽ കി​ട​ക്കു​മ്പോൾ ആരോ റ്റ്യൂ​ലി​പ് പു​ഷ്പ​ങ്ങൾ അവിടെ കൊ​ണ്ടു​വ​യ്ക്കു​ന്നു. പക്ഷേ കവി​ക്കു് അവയെ വെ​റു​പ്പാ​ണ്.

പൂ​ക്കൾ​ക്കു ചു​വ​പ്പു​നി​റം കൂ​ടു​തൽ. അവ കവിയെ വേ​ദ​നി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. കാരണം ഗി​ഫ്റ്റ് കട​ലാ​സ്സി​ലൂ​ടെ​യും അവ ശ്വ​സി​ക്കു​ന്ന​തു കവി​ക്കു കേൾ​ക്കാ​മെ​ന്നു​ള്ള​താ​ണു്. പൂ​ക്ക​ളു​ടെ ശ്വ​സി​ക്കൽ ജീ​വ​ന്റെ ലക്ഷ​ണം. മരണം അഭി​ല​ഷി​ക്കു​ന്ന കവി​ക്കു് അതു സഹി​ക്കാ​നാ​വു​ന്നി​ല്ല.

ജീ​വ​നു​ള്ള പൂ​ക്ക​ളെ ഇരു​മ്പ​ഴി​കൾ​ക്കു​ള്ളി​ലാ​ക്ക​ണം: ക്രൂ​ര​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളെ​യെ​ന്ന​പോ​ലെ. വലിയ ആഫ്രി​ക്കൻ കടുവാ വാ പൊ​ളി​ക്കു​ന്ന​തു പോലെ അവ വി​കൃ​ത​മാ​കു​ന്നു. (Cat സിം​ഹ​മോ കടു​വ​യോ പു​ലി​യോ ആകാം-​ലേഖകൻ)

ഇതു​വ​രെ നമ്മൾ ഏറി​യ​കൂ​റും അറി​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​തു് പ്ല​ത്തി​ന്റെ​യും അവ​രു​ടെ കൂ​ട്ടു​കാ​രു​ടേ​യും കഥ​ക​ളാ​ണു്. റ്റെ​ഡ്ഹ്യു​സ് “പോ​യി​റ്റ് ലാ​റി​യി​റ്റി​ന്റെ ഗൗരവം പരി​പാ​ലി​ച്ചു് നി​ശ്ശ​ബ്ദ​നാ​യി ഇരി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു”. അങ്ങ​നെ​യാ​ണോ? അല്ല. പ്ല​ത്തി​ന്റെ ആത്മ​ഹ​ത്യ​ക്കു ശേ​ഷ​മു​ള്ള ഇരു​പ​ത്തി​യ​ഞ്ചു വർ​ഷ​ങ്ങ​ളിൽ അദ്ദേ​ഹം അവ​രു​ടെ ബന്ധ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു് കവി​ത​ക​ളെ​ഴു​തി. തി​ക​ച്ചും വ്യ​ക്തി​നി​ഷ്ഠ​ങ്ങ​ളായ കാ​വ്യ​ങ്ങൾ. വൈ​കാ​രി​ക​ത്വം കൊ​ണ്ടു​തു​ടി​ക്കു​ന്ന ആ രച​ന​ക​ളാ​കെ സമാ​ഹ​രി​ച്ചു് ഇം​ഗ്ല​ണ്ടി​ലെ Faber and Faber പ്ര​സാ​ധ​കർ പ്ര​സി​ദ്ധ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. (Birthday Letters, pp. 198, Rs. 802.15, 1998) റ്റെ​ഡ്ഹ്യു​സി​ന്റെ കവി​ത​കൾ എപ്പോ​ഴും മനോ​ഹ​ര​ങ്ങ​ളാ​ണു്. ശക്തി പ്ര​സ​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​വ​യാ​ണു്. നോ​ബൽ​സ്സ​മ്മാ​നം നേടിയ ഷീമസ് ഹീനി യെ​ക്കാൾ വലിയ കവി​യാ​ണു് അദ്ദേ​ഹം. വർ​ണ്ണ​ന​ക​ളിൽ തൽ​പ്പ​ര​ന​ല്ലാ​ത്ത ഹ്യു​സ് ധ്വ​നി​യി​ലാ​ണു് അഭി​ര​മി​ക്കു​ന്ന​തു്. പക്ഷേ ആത്മ​ഹ​ത്യ ചെയ്ത സഹ​ധർ​മ്മി​ണി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു കവി​ത​യെ​ഴു​തു​മ്പോൾ അതു വി​വ​ര​ണാ​ത്മ​ക​മാ​കാ​തെ വയ്യ. എങ്കി​ലും ഭാ​വാ​ത്മ​ക​ത​യു​ടെ ആന്ത​ര​പ്ര​വാ​ഹം ഓരോ കാ​വ്യ​ത്തി​ലു​മു​ണ്ടു്. സറീ​യ​ലി​സ​ത്തിൽ കൗ​തു​ക​മു​ള്ള കവി ചില സന്ദർ​ഭ​ങ്ങ​ളിൽ യു​ക്തി​യെ ഗള​ഹ​സ്തം ചെ​യ്തു സ്വാ​ഭാ​വി​ക​ങ്ങ​ള​ല്ലാ​ത്ത ബിം​ബ​ങ്ങ​ളു​ടെ അടു​ത്ത​ടു​ത്താ​യു​ള്ള ഇരി​പ്പും കാണാം. ഒരു​ദാ​ഹ​ര​ണം:

ഞാൻ വി​ദ്യാർ​ത്ഥി​യാ​യി​രു​ന്ന കാ​ല​ത്താ​ണു് എഡ്ഗർ അലൻ പോ യുടെ (Edgar Allan Poe) The Philosophy of Composition വാ​യി​ച്ച​തു്. അതി​ലൊ​രി​ട​ത്തു് സു​ന്ദ​രി​യു​ടെ മര​ണ​മാ​ണു് ഏറ്റ​വും കലാ​ത്മ​ക​മായ പ്ര​തി​പാ​ദ്യ​വി​ഷ​യ​മെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. ക്രൂ​ര​മായ പ്ര​സ്താ​വം അല്ലേ? റ്റെ​ഡ് ഹ്യു​സി​ന്റെ അതി​സു​ന്ദ​ര​ങ്ങ​ളായ ഈ കവി​ത​കൾ വാ​യി​ച്ച​പ്പോൾ ഞാൻ പോ​യു​ടെ പ്ര​സ്താ​വം ഓർ​മ്മി​ച്ചു​പോ​യി. അതത്ര ക്രൂ​ര​മ​ല്ലെ​ന്നു എനി​ക്കു തോ​ന്നു​ക​യും ചെ​യ്തു. ഈ കവി​ത​കൾ വാ​യി​ക്കുക. വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​ങ്ങ​ളായ വി​കാ​ര​ങ്ങ​ളെ സാർ​വ​ജ​നീന വി​കാ​ര​ങ്ങ​ളാ​ക്കു​ന്ന കല​യു​ടെ വി​സ്മ​യ​ജ​ന​ക​മായ പ്ര​ഭാ​വം കണ്ട​റി​യൂ.