തെ​ക്കേ​യാ​ഫ്രി​ക്ക​യി​ലെ നോ​വ​ലെ​ഴു​ത്തു​കാ​ര​നും നി​രൂ​പ​ക​നു​മായ ജെ. എം. കത്സി (J. M. Coetzee, b 1940) രണ്ടു തവണ ബു​ക്കർ​സ്സ​മ്മാ​നം നേടി നോവൽ രച​ന​യ്ക്കു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പുതിയ പു​സ്ത​കം “Youth” ലണ്ട​നി​ലെ സെ​ക്കർ ആൻഡ് വൊർ​ബർ​ഗ് (Secker and Waraburg) ഈ വർഷം പ്ര​സാ​ധ​നം ചെ​യ്തി​രി​ക്കു​ന്നു (Youth, J. M. Coetzee, Secker and Warburg. £14.99, Indian price, £9.00, Year of publication 2002, pp. 169). ആത്മ​ക​ഥ​യെ​ന്നു് വാ​യ​ന​ക്കാ​ര​നു് സംശയം ഉണ്ടാ​ക്കു​ന്ന ഇപ്പു​സ്ത​കം യഥാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ പരി​ക​ല്പിത സ്വ​ഭാ​വ​മാർ​ന്ന​താ​ണു്. തന്റെ സ്വ​ഭാ​വ​ത്തി​നു യോ​ജി​ച്ച വി​ധ​ത്തിൽ തന്നെ ചി​ത്രീ​ക​രി​ക്കു​ക​യും ആ ചി​ത്രീ​ക​ര​ണ​ത്തിൽ നി​ന്നു് വാ​യ​ന​ക്കാ​ര​നു് അന്യാ​ദൃ​ശ​നായ വ്യ​ക്തി​യാ​ണു് താ​നെ​ന്നു് തോ​ന്നി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​താ​ണു് ആത്മ​ക​ഥാ​കാ​ര​ന്റെ ഗ്ര​ന്ഥം ആ പ്ര​തീ​തി ജനി​പ്പി​ക്കു​ന്നി​ല്ല കത്സി​യു​ടെ ഈ ഗ്ര​ന്ഥം നോവൽ വാ​യ​ന​യു​ടെ അനു​ഭൂ​തി​ക​ളേ ഇതു​ള​വാ​ക്കു​ന്നു​ള്ളു എന്നാൽ നല്ല നോ​വ​ലാ​ണോ ഇതു്? അതല്ല താനും സം​ഘ​ട്ട​നം. സ്വ​ഭാ​വ​ചി​ത്രീ​ക​ര​ണം. വി​കാ​രം, ആഖ്യാ​നം ഇവ ഒരു​മി​ച്ചു് ചേർ​ന്നു് രൂ​പ​ശി​ല്പം ഉണ്ടാ​കു​ന്ന​താ​ണു് നോവൽ. കത്സി​യു​ടെ ഈ രച​ന​യിൽ ഇപ്പ​റ​ഞ്ഞ​തി​ലൊ​ന്നും തന്നെ​യി​ല്ല. കഥാ​പാ​ത്ര​ങ്ങൾ ശക്തി​വി​ശേ​ഷ​ങ്ങ​ളു​ടെ പ്ര​തി​രൂ​പ​ങ്ങ​ളാ​യി​രി​ക്ക​ണം. ആ ശക്തി​വി​ശേ​ഷ​ങ്ങൾ അന്യോ​ന്യം പ്ര​തി​പ്ര​വർ​ത്ത​നം നട​ത്ത​ണം. സി. വി. രാ​മൻ​പി​ള്ള യുടെ ‘ധർ​മ്മ​രാ​ജാ’ എന്ന നോ​വ​ലി​ലെ ഹരി​പ​ഞ്ചാ​ന​ന​നെ നോ​ക്കുക. നി​സ്തു​ല​മായ ശക്തി​വി​ശേ​ഷം ആ കഥാ​പാ​ത്ര​ത്തി​നു​ണ്ടു്. അതു​പോ​ലെ​യ​ല്ലെ​ങ്കി​ലും വേറെ വി​ധ​ത്തി​ലു​ള്ള ശക്തി വി​ശേ​ഷം പട​ത്ത​ല​വ​നു​ണ്ടു്. അവ തമ്മിൽ ഇട​യു​ന്നു. ആ സം​ഘ​ട്ട​ന​ത്തി​ന്റെ ഫല​മാ​യി നാ​ട​കീ​യ​മായ രൂപം നോ​വ​ലി​നു് കി​ട്ടു​ന്ന കത്സി​യു​ടെ രച​ന​യിൽ അതൊ​ന്നു​മി​ല്ല. രച​യി​താ​വു് നോ​വ​ലിൽ കൊ​ണ്ടു​വ​രു​ന്ന യു​വാ​വി​ന്റെ ലൈം​ഗിക ജീ​വി​ത​ത്തി​നാ​ണു് ഇവിടെ പ്രാ​ധാ​ന്യം. Is sex the measure of all things? എന്നു കഥ പറ​യു​ന്ന ആൾ തന്നെ ചോ​ദി​ക്കു​ന്നു. ആ ആൾ അതി​നോ​ടു യോ​ജി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നു പറയാൻ എനി​ക്കു ധൈ​ര്യം പോരാ എങ്കി​ലും ഇക്കൃ​തി​യു​ടെ വി​ര​സ​ങ്ങ​ളായ നൂ​റ്റി​യ​റു​പ​ത്തി​യൊൻ​പ​തു് പു​റ​ങ്ങൾ വാ​യി​ച്ചു തീ​രു​മ്പോൾ ലൈം​ഗി​ക​ത്വ​ത്തെ എല്ലാ​ത്തി​ന്റെ​യും മാ​ന​മാ​യി (measure) കത്സി കരു​തു​ന്നു​വെ​ന്നു വാ​യ​ന​ക്കാ​ര​നു് തോ​ന്നാ​തി​രി​ക്കി​ല്ല. ആദ്യം ജാ​ക്ക​ലീൻ എന്ന പെൺ​കു​ട്ടി​യു​മാ​യു​ള്ള രതി​കേ​ളി​കൾ. പി​ന്നീ​ടു് പാ​വ​പ്പെ​ട്ട ഒരു പെൺ​കു​ട്ടി​യെ ഗർ​ഭി​ണി​യാ​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ ക്ഷോ​ഭ​ജ​ന​ക​മായ വി​വ​ര​ണം. സാ​ങ്ക​ല്പി​ക​മായ സ്ത്രീ​ജ​ന​ക്കൂ​ട്ട​ത്തിൽ നി​ന്നു് ആവിർ​ഭ​വി​ച്ചു് കഥ പറ​യു​ന്ന ആളി​നോ​ടു ലൈം​ഗി​ക​വേ​ഴ്ച നട​ത്തു​ന്ന​തി​ന്റെ പരോ​ക്ഷാ​നു​ഭൂ​തി​യു​ടെ വി​വ​ര​ണം. വി​കാ​ര​ര​ഹി​ത​മായ സെ​ക്സി​ന്റെ പ്ര​തി​പാ​ദ​നം. ഇങ്ങ​നെ പലതും. ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു് കഷാ​യ​ത്തി​നു മേ​മ്പൊ​ടി​യെ​ന്ന മട്ടിൽ സാ​ഹി​ത്യ​വി​മർ​ശ​വും. അവ​യു​ടെ ഏക​പ​ക്ഷീ​യ​സ്വ​ഭാ​വം സഹൃ​ദ​യ​നു് ഉദ്വേ​ഗം ജനി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. ലോകം കണ്ട ഭാ​വാ​ത്മ​ക​ക​വി​ക​ളിൽ അദ്വി​തീ​യ​നാ​ണു് വി​ക്തോർ യൂഗോ. ഭാ​ഷ​യു​ടെ ഭാ​വാ​ത്മക സമ്പ​ന്നത മു​ഴു​വൻ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ Les Contemplations എന്ന കാ​വ്യ​സ​മാ​ഹാ​ര​ത്തിൽ കാണാം. ഇം​ഗ്ലീ​ഷ് തർ​ജ്ജ​മ​യി​ലൂ​ടെ​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും ഞാ​ന​തു് വാ​യി​ച്ചു് കവി​ത​യു​ടെ സ്വർ​ഗ്ഗ​ത്തി​ലേ​ക്കു ഉയർ​ന്നു പോ​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഈശ്വ​രൻ, മനു​ഷ്യ​ജീ​വി​തം, മരണം ഇവ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു് യൂഗോ എഴു​തിയ ഈ കാ​വ്യ​ങ്ങൾ​ക്കു അടു​ത്തെ​ത്താൻ പി​ല്ക്കാ​ല​ത്തെ ഒരു കവി​ക്കും കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല. അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ പൗ​ണ്ടി​നോ​ടു ചേർ​ന്നു് (Ezra Pound, 1885–1972) കത്സി windbag. വാ​ചാ​ലൻ. എന്നു വി​ളി​ക്കു​ന്നു (വാ​ചാ​ലത ദോ​ഷ​മാർ​ന്ന​തു്. വാ​ഗ്മിത ഗു​ണ​മു​ള്ള​തു്).

സെ​ക്സും സർ​ഗ്ഗാ​ത്മ​ക​ത​യും ഒരു​മി​ച്ചു പോ​കു​ന്നു. കത്സി​ക്കു് അതിൽ സം​ശ​യ​മി​ല്ല. സൃ​ഷ്ടി​കർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് കലാ​കാ​ര​ന്മാർ​ക്കു് പ്രേ​മ​ത്തി​ന്റെ രഹ​സ്യ​മ​റി​യാം. കലാ​കാ​ര​നിൽ എരി​യു​ന്ന അഗ്നി സ്ത്രീ​കൾ​ക്കു് കാ​ണാ​നാ​വും, ജന്മ​വാ​സ​ന​യാൽ. എന്നാൽ സ്ത്രീ​കൾ​ക്കു് ആ പാ​വ​ന​മായ അഗ്നി​യി​ല്ല​താ​നും (സാഫോ, എമിലി, ബ്രൊൻ​റ്റി ഇവ​രൊ​ഴി​ച്ചു് സ്ത്രീ​കൾ കലാ​കാ​ര​ന്മാ​രെ പി​ന്തു​ട​രു​ക​യും അവർ​ക്കു് വി​ധേ​യ​ക​ളാ​വു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു, പുറം 66). സ്ത്രീ​കൾ​ക്കി​ല്ലെ​ന്നു കത്സി പറ​യു​ന്ന ഈ പാ​വ​നാ​ഗ്നി അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു​മി​ല്ല. ഉച്ച​രി​ത​ത്തിൽ പൂ​ക്കൾ നല്ല​പോ​ലെ വി​ട​രു​മെ​ന്നു് ഷെ​യ്ക്‍സ്പി​യർ പറ​ഞ്ഞ​തു് കത്സി ആവർ​ത്തി​ക്കു​ന്നു. ലൈം​ഗിക പൂ​രി​ഷ​ത്തിൽ പൂ​തി​ഗ​ന്ധം പ്ര​സ​രി​പ്പി​ച്ചു് നിൽ​ക്കു​ന്ന ഒരു പൂ​വാ​ണു് ഇപ്പു​സ്ത​കം.

എൽ സൽ​വ​ദൊ​റി​ലെ ഡി​ഫെൻ​സ് മന്ത്രി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു് ഞാൻ ഒരു കഥ കേ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. അയാൾ മീൻ പി​ടി​ക്കാ​നി​റ​ങ്ങി. ചൂ​ണ്ട​യിൽ വളരെ നേ​ര​മാ​യി​ട്ടും ഒന്നും കൊ​ത്തി​യി​ല്ല. ഒടു​വിൽ ചൂണ്ട ഒന്ന​ന​ങ്ങി. മന്ത്രി അതു് ഉയർ​ത്തി​യ​പ്പോൾ നാ​ലി​ഞ്ചു് നീ​ള​ത്തിൽ ഒരു കൊ​ച്ചു മീൻ പി​ട​യ്ക്കു​ന്ന​തു് അയാൾ കണ്ടു. മന്ത്രി​ക്കു ദേ​ഷ്യ​വും സങ്ക​ട​വും. അയാൾ മീ​നി​നെ ചൂ​ണ്ട​യിൽ നി​ന്നെ​ടു​ത്തു് തല​യിൽ​പ്പി​ടി​ച്ചു് അതിനെ തു​ടർ​ച്ച​യാ​യി അടി​ച്ചി​ട്ടു ചോ​ദി​ച്ചു. “വലിയ മീ​നു​കൾ എവിടെ താ​മ​സി​ക്കു​ന്നു? അവ എന്തു​കൊ​ണ്ടു് ചൂ​ണ്ട​യിൽ കൊ​ത്തു​ന്നി​ല്ല?” ഞാൻ ചൂ​ണ്ട​യി​ട്ടു് വലിയ സാ​ഹി​ത്യ​മ​ത്സ്യം പി​ടി​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്നു. അതിൽ കൊ​ത്തു​ന്ന​തൊ​ക്കെ ചെറിയ മീ​നു​കൾ. അവയെ അടി​ച്ചി​ട്ടു് അർ​ത്ഥ​ര​ഹി​ത​മാ​യി ഞാൻ ചോ​ദി​ക്കു​ന്നു വലിയ മത്സ്യ​ങ്ങൾ ഇല്ലാ​ത്തി​ട​ത്തു് ചൂ​ണ്ട​യെ​റി​ഞ്ഞ​തു​കൊ​ണ്ടു് എന്തു ഫലം? ഇപ്പോൾ ഒരു വ്യ​ത്യ​സ്തത. വലിയ മീ​ന​ല്ലെ​ങ്കി​ലും തീ​രെ​ച്ചെ​റു​ത​ല്ലാ​ത്ത മീൻ എന്റെ ചൂ​ണ്ട​യിൽ കൊ​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ഞാൻ ലക്ഷ്യ​മാ​ക്കു​ന്ന​തു് എ. എം. മു​ഹ​മ്മ​ദി​ന്റെ ‘റൊ​ബ​സ്റ്റ’ എന്ന കഥ​യാ​ണു് (മാ​തൃ​ഭൂ​മി ആഴ്ച​പ്പ​തി​പ്പു്). Robusta കാ​പ്പി​ച്ചെ​ടി​യാ​ണു്. അതും അതു പരി​പാ​ലി​ക്കു​ന്ന ആളും തമ്മി​ലു​ള്ള ബന്ധം പ്ര​ഗ​ല്ഭ​മാ​യി ചി​ത്രീ​ക​രി​ച്ചു് വി​ശാ​ല​മായ അർ​ത്ഥ​ത്തിൽ പ്ര​കൃ​തി​യും മനു​ഷ്യ​നും ഒന്നാ​ണെ​ന്നു് വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കി​ത്ത​രു​ന്ന ഇക്കഥ അതി​ന്റെ രച​യി​താ​വി​നെ സാ​ഹി​ത്യ​കാ​രൻ എന്ന പേ​രി​നു് അർ​ഹ​നാ​ക്കു​ന്നു. നി​ങ്ങ​ള​ല്ലാ​തെ വേ​റെ​യാ​രെ​ങ്കി​ലും പറ​ഞ്ഞ​തു് ഒരി​ക്ക​ലും ചെ​യ്ത​തു് ഒരി​ക്ക​ലും ചെ​യ്യാ​തി​രി​ക്കൂ എന്നു് ആങ്ദ്രേ ഷീദ് ഏതോ നോ​വ​ലിൽ പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. മറ്റു​ള്ള​വർ പറ​ഞ്ഞ​തു് ഇവി​ട​ത്തെ എഴു​ത്തു​കാർ വീ​ണ്ടും വീ​ണ്ടും പറ​ഞ്ഞു കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന ഈ കാ​ല​യ​ള​വിൽ ആവർ​ത്ത​ന​മി​ല്ലാ​തെ ഒരു കഥ​യെ​ഴു​തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു എ. എം. മു​ഹ​മ്മ​ദ് അത്ര​യു​മാ​യി.

ഞാൻ ചി​റ്റൂ​രെ സർ​ക്കാർ കോ​ളേ​ജിൽ അധ്യാ​പ​ക​നാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന കാലം. ഒരു വർഷം കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തു​കാ​രി​യായ ഒരു സു​ന്ദ​രി ഇം​ഗ്ലീ​ഷ് ലക്ച​റർ അവിടെ സ്ഥലം മാറി വന്നു. അധ്യാ​പ​ക​രു​ടെ ഇട​യിൽ​പോ​ലും സെൻ​സേ​ഷൻ. ശ്രീ​മ​തി​യു​ടെ തല​മു​ടി​യാ​ണു് വി​ദ്യാർ​ത്ഥി​ക​ളെ​യും അധ്യാ​പ​ക​രെ​യും വല്ലാ​തെ ആകർ​ഷി​ച്ച​തു്. ശ്രീ​മ​തി അതു് വി​ടർ​ത്തി​യി​ടും പി​റ​കു​വ​ശം മു​ഴു​വൻ ആവരണം ചെ​യ്യ​ത്ത​ക്ക​വി​ധ​ത്തിൽ. അവർ ക്ലാ​സ്സ് കഴി​ഞ്ഞു കോ​ണി​പ്പ​ടി​യി​റ​ങ്ങു​മ്പോൾ ഒരു വി​ദ്യാർ​ത്ഥി പിറകെ വന്നു. അവൻ ആ കാഴ്ച കണ്ടു് അറി​യാ​തെ പറ​ഞ്ഞു പോയി. “റ്റീ​ച്ച​റി​ന്റെ തല​മു​ടി​യു​ടെ ഭംഗി അസാ​ധാ​ര​ണം!” അദ്ധ്യാ​പിക കോ​പ​ത്തോ​ടെ തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി അവ​നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു “അതാ​സ്വ​ദി​ക്കാൻ എന്റെ ഭർ​ത്താ​വു​ണ്ടു്.” പയ്യൻ പി​ന്നീ​ടു് ഒന്നും ഉരി​യാ​ടി​യി​ല്ല.

വേ​റൊ​രു സംഭവം വി​ദ്യാർ​ത്ഥി പറ​യു​ക​യാ​ണു്. “കോ​ണി​പ്പ​ടി​കൾ ഇറ​ങ്ങു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ഞാൻ, റ്റീ​ച്ച​റി​ന്റെ പി​റ​കി​ലാ​യി.” ഞാൻ താഴെ എത്തി​യ​പ്പോൾ അവർ എന്നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു. “നീ അതു ചെ​യ്തു” ഞാൻ ചോ​ദി​ച്ചു. “എന്തു ചെ​യ്തു?” അവർ പറ​ഞ്ഞു. “എന്തു ചെ​യ്തു​വെ​ന്നു് നി​ന​ക്ക​റി​യാം. സമ്മ​തി​ക്കൂ. നീ അതു ചെ​യ്തു എന്ന​തിൽ സം​ശ​യ​മി​ല്ല” ഇങ്ങ​നെ അറി​യി​ച്ചി​ട്ടു് റ്റീ​ച്ച​റ​ങ്ങു പോയി. വി​ദ്യാർ​ത്ഥി നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക​നാ​യി ഭാ​വി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും അവൻ ചെ​യ്ത​തു് എന്താ​ണെ​ന്നു് നമു​ക്കൊ​ക്കെ അറി​യാം പി​റ​കു​വ​ശം മറ​യ്ക്കാൻ വയ്യാ​ത്ത ഡ്ര​സ്സ് ആയി​രു​ന്നി​രി​ക്ക​ണം റ്റീ​ച്ച​റി​ന്റെ. നമ്മു​ടെ നാ​ട്ടിൽ തരു​ണി​കൾ നി​തം​ബ​ച​ല​ന​വും അഴി​ച്ചി​ട്ട തല​മു​ടി​യും മറ​യ്ക്കാ​നാ​യി സാരി മു​തു​കി​ലൂ​ടെ വലി​ച്ചി​ട്ടു് ആ ഭാ​ഗ​ങ്ങൾ മറ​യ്ക്കും. അതോടെ പു​രു​ഷ​ന്റെ സൗ​ന്ദ​ര്യാ​സ്വാ​ദ​ന​വും നശി​ക്കും. ബി. മു​ര​ളി​യു​ടെ കഥകൾ ഞാൻ പല വർ​ഷ​ങ്ങ​ളാ​യി വാ​യി​ക്കു​ന്നു. സൗ​ന്ദ​ര്യ​ത്തെ മറ​യ്ക്കു​ന്ന ആവ​ര​ണ​മി​ടു​ന്ന​തിൽ അദ്ദേ​ഹം തൽ​പ​ര​നാ​ണു്. അതി​നാൽ പച്ച​വെ​ള്ളം കു​ടി​ച്ച പ്ര​തീ​തി​യാ​ണു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ഓരോ കഥയും ഉള​വാ​ക്കു​ന്ന​തു്. മല​യാ​ളം വാ​രി​ക​യിൽ അദ്ദേ​ഹ​മെ​ഴു​തിയ ‘രാമൻ എത്ത​നൈ രാ​മ​ന​ടി’ എന്ന കഥയിൽ എല്ലാ​മു​ണ്ടു്. പക്ഷേ, സൗ​ന്ദ​ര്യ​മി​ല്ല. ഹനു​മാ​ന്റെ വേ​ഷം​കെ​ട്ടി അഭി​നേ​താ​വെ​ന്ന നി​ല​യിൽ പ്ര​സി​ദ്ധി​യാർ​ജ്ജി​ക്കു​ന്ന മു​ഹ​മ്മ​ദ് സങ്കു​ചി​ത​മായ മത​വൈ​ര​ത്താൽ ദു​ര​ന്തം വരി​ക്കു​ന്ന​താ​ണു് ഇതിലെ കഥ മന​സ്സിൽ ഒരു നേരിയ ചലനം പോലും സൃ​ഷ്ടി​ക്കാൻ മു​ര​ളി​ക്കു കഴി​യു​ന്നി​ല്ല രചന കൊ​ണ്ടു് കഥാ​കാ​ര​ന്റെ അപ്ര​ഗ​ല്ഭത മാ​ത്ര​മേ ഇതിൽ കാ​ണു​ന്നു​ള്ളൂ. മുരളി വാ​യ​ന​ക്കാ​രെ ആകർ​ഷി​ക്കാൻ കഥ​യോ​ടു ബന്ധ​മി​ല്ലാ​ത്ത പടി​ഞ്ഞാ​റൻ സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​ന്മാ​രു​ടെ പേ​രു​കൾ പറ​യു​ന്നു. ഇക്ക​ഥ​യിൽ ശി​വാ​ജി ഗണേ​ശ​ന്റെ സി​നി​മ​യു​ടെ പേ​രാ​ണു​ള്ള​തു്. വി​വ​ര​മി​ല്ലാ​ത്ത പെ​ണ്ണു​ങ്ങ​ളെ ആകർ​ഷി​ക്കാൻ ഇതു പ്ര​യോ​ജ​ന​പ്പെ​ടു​മാ​യി​രി​ക്കും. അഭി​ജ്ഞ​ന്മാ​രു​ടെ പു​ച്ഛ​ത്തെ ക്ഷ​ണി​ച്ചു​വ​രു​ത്താൻ മാ​ത്ര​മാ​യി പ്ര​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന ഈ ‘ഡേർടി ട്രി​ക്ക് ’ മുരളി എത്ര വേഗം നിർ​ത്തു​മോ അത്ര​ത്തോ​ളം നന്നു്.

ഞാൻ വൈ​ക്ക​ത്തു തെ​ക്കേ നടയിൽ താ​മ​സി​ക്കു​മ്പോൾ വേ​മ്പ​നാ​ട്ടു കാ​യ​ലിൽ പായ് കെ​ട്ടിയ വലിയ വള്ള​ങ്ങ​ളിൽ പതി​വാ​യി സഞ്ച​രി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. കാ​റ്റു​പി​ടി​ച്ച പായ് വീർ​ത്തു​നി​ല്ക്കും. വഞ്ചി വളരെ വേ​ഗ​ത്തിൽ പായും. അതിനെ നി​യ​ന്ത്രി​ക്കാൻ വലിയ തു​ഴ​യു​മാ​യി അമ​ര​ക്കാ​രൻ നി​ല്ക്കും. അയാൾ അന​ങ്ങി​ല്ല. തുഴ വേണ്ട സമ​യ​ത്തിൽ തി​രി​ക്കു​മെ​ന്നേ​യു​ള്ളു. അതൊ​ട്ടു ഞാൻ കാ​ണു​ക​യു​മി​ല്ല. ആയ​സ​പ്ര​തി​മ​പോ​ലെ വി​കാ​സം​കൊ​ണ്ട മാം​സ​പേ​ശി​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി അയാൾ നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു കണ്ടാൽ നമു​ക്ക​ത്ഭു​ത​മു​ണ്ടാ​കും. വള്ള​ത്തോ​ളി​ന്റെ ‘തോ​ണി​യാ​ത്ര’ എന്ന മനോ​ഹ​ര​മായ കവിത ഞാൻ ചൊ​ല്ലി​ക്കൊ​ണ്ടാ​ണു് വഞ്ചി​യിൽ ഇരി​ക്കു​ന്ന​തു്. ഇന്നും ചൊ​ല്ലി​ക്കൊ​ണ്ടാ​ണു് വഞ്ചി​യിൽ ഇരി​ക്കു​ന്ന​തു്. ഇന്നും ഹൃ​ദി​സ്ഥ​മായ ആ മനോ​ഹ​ര​കാ​വ്യം ചൊ​ല്ലി​ച്ചൊ​ല്ലി

എന്ന ശ്ലോ​ക​ത്തിൽ എത്തു​മ്പോൾ കേ​ര​ള​ത്തിൽ ജനി​ക്കാ​നും വള്ള​ത്തോ​ളി​ന്റെ ഈ കവിത വാ​യി​ക്കാ​നും ഭാ​ഗ്യം സി​ദ്ധി​ച്ച​ല്ലോ എനി​ക്കെ​ന്നു് ഞാൻ അഭി​മാ​ന​ത്തോ​ടെ വി​ചാ​രി​ക്കാ​റു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു പലതവണ ഇങ്ങ​നെ വള്ള​ത്തിൽ സഞ്ച​രി​ച്ച​പ്പോൾ അതി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന താൽ​പ​ര്യം കു​റ​ഞ്ഞെ​നി​ക്കു്. ഒടു​വിൽ വി​ര​സ​മാ​യി​ബ്ഭ​വി​ച്ചു തോ​ണി​യാ​ത്ര. ഞാനതു നിർ​ത്തു​ക​യും ചെ​യ്തു. എന്തു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് ഈ വൈ​ര​സ്യ​മു​ണ്ടാ​യ​തു് യാ​ത്ര​യ്ക്കു്. വള്ള​ത്തോ​ളി​ന്റെ കവിത ഇപ്പോ​ഴും പു​ള​കോ​ദ്മ​കാ​രി​യാ​യ​തു എന്തു​കൊ​ണ്ടു്? നമ്മൾ അഭി​മു​ഖ​ഭ​വി​ച്ചു​നിൽ​ക്കു​ന്ന ഏതു വസ്തു​വും വ്യ​ക്തി​യും സ്വ​ത്വ​നിർ​മ്മി​തി​ക്കു സഹാ​യി​ക്ക​ണം. ഇരു​മ്പു​പ്ര​തിമ പോലെ നി​ല്ക്കു​ന്ന അമ​ര​ക്കാ​ര​നും ജലോ​പ​രി പാ​യു​ന്ന വലിയ വള്ള​വും അതിലെ ആളു​ക​ളും സ്വ​ത്വ​ശ​ക്തി​യു​ള്ള​വ​ര​ല്ല. വള്ള​ത്തി​നും അമ​ര​ക്കാ​ര​നും ആളു​കൾ​ക്കും കാ​റ്റു​പി​ടി​ച്ച പാ​യ്ക്കും പരി​ധി​ക​ളു​ണ്ടു്. അവയെ ലം​ഘി​ച്ചു് സ്വ​ത്വം പ്ര​കാ​ശി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. അതല്ല വള്ള​ത്തോൾ​ക്ക​വി​ത​യു​ടെ സവി​ശേ​ഷത. എന്റെ മനു​ഷ്യ​ത്വ​ത്തെ വി​ക​സി​പ്പി​ക്കു​ന്നു വള്ള​ത്തോൾ. എന്റെ സ്വ​ത്വ​ശ​ക്തി​യെ പ്ര​കാ​ശി​പ്പി​ക്കു​ന്നു മഹാ​ക​വി. അതി​നാൽ ബാ​ല്യ​കാ​ല​ത്തു് ഞാൻ ഹൃ​ദി​സ്ഥ​മാ​ക്കിയ ആ മനോ​ഹ​ര​കാ​വ്യം ഈ ഭയ​ജ​ന​ക​മായ വാർ​ദ്ധ​ക്യ​ത്തി​ലും എന്റെ സ്വ​ത്വ​ശ​ക്തി​ക്കു ബഹിഃ​പ്ര​കാ​ശം നല്കു​ന്നു. സാ​ഹി​ത്യം ഇങ്ങ​നെ​യാ​ണു് വ്യ​ക്തി​ക​ളെ ഉയർ​ത്തു​ന്ന​തു്. ദേ​ശാ​ഭി​മാ​നി വാ​രി​ക​യിൽ ടി. ആര്യൻ കണ്ണ​നൂർ എഴു​തിയ “അട​യു​ന്ന കി​ളി​വാ​തി​ലു​കൾ” എന്ന കഥ ചത്ത രച​ന​യാ​ണു്. ഭാ​ര​ത​ത്തി​നു് സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം കി​ട്ടി​യ​പ്പോൾ കി​ളി​വാ​തി​ലു​കൾ മലർ​ക്കെ തു​റ​ന്നു കി​ട്ടി. പി​ന്നീ​ടു് കൊ​ല​പാ​ത​ക​ങ്ങൾ മത​വൈ​ര​ത്തി​ന്റെ പേരിൽ കൂ​ടി​ക്കൂ​ടി വന്ന​പ്പോൾ, ചോ​ര​പ്പുഴ ഒഴു​കി​യ​പ്പോൾ ആ വാ​തി​ലു​കൾ താനേ അട​ഞ്ഞു​പോ​യി. ചില വാ​ക്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ സമാ​ഹാ​ര​മെ​ന്ന​ല്ലാ​തെ വേ​റൊ​ന്നും പറ​യാ​നി​ല്ല. ഈ രച​ന​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു് നമ്മു​ടെ വ്യ​ക്തി​ത്വ​ശ​ക്തി​യെ​യും സ്വ​ത്വ​ശ​ക്തി​യെ​യും പ്ര​സ​രി​പ്പി​ക്കാൻ ഈ കഥ അസ​മർ​ത്ഥ​മാ​ണു്.

കഥ​കൾ​ക്കു പടം വര​യ്ക്കു​ന്ന ‘ദേ​ശാ​ഭി​മാ​നി’യിലെ ചി​ത്ര​കാ​രൻ ആരെ​ന്നു് എനി​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. പക്ഷേ, എല്ലാ സ്ത്രീ​കൾ​ക്കും പൊ​ക്ക​മേ​റെ നൽ​കി​യാൽ അതു കല​യാ​വും എന്നു​ക​രു​തു​ന്ന ആ ചി​ത്ര​കാ​രൻ ബീ​ഭ​ത്സ​ര​ച​ന​യാ​ണു് നിർ​വ​ഹി​ക്കു​ന്ന​തു് എന്നെ​നി​ക്ക​റി​യാം. അസ​ഹ​നീ​യ​ങ്ങ​ളാ​ണു ഈ ചി​ത്ര​ങ്ങൾ.

എനി​ക്കു പ്ര​ഭാ​ഷ​ക​നാ​കാൻ താൽ​പ​ര്യ​മി​ല്ല. താൽ​പ​ര്യ​മി​ല്ലെ​ന്നു മാ​ത്ര​മ​ല്ല, ഞാനതു വെ​റു​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. എങ്കി​ലും ഒരു​കാ​ല​ത്തു് നിർ​ബ​ന്ധ​ത്തി​ന്റെ പേരിൽ ഞാൻ സമ്മേ​ള​ന​ങ്ങൾ​ക്കു പോ​യി​രു​ന്നു. തൃ​ശ്ശൂ​രെ സാ​ഹി​ത്യ​പ​രി​ഷ​ത്തു് സമ്മേ​ള​ന​ത്തിൽ ഞാൻ പ്ര​ഭാ​ഷ​ക​നാ​യി​രു​ന്നു. ഡോ​ക്ടർ കെ. ഭാ​സ്ക​രൻ നായർ മുൻ​വ​രി​യിൽ ശ്രോ​താ​വാ​യി ഇരി​ക്കു​ന്നു. കെ. കെ. രാജാ എന്ന നല്ല കവി ബനിയൻ പോ​ലു​മി​ടാ​തെ ഒറ്റ​മു​ണ്ടു​ടു​ത്തു ഭാ​സ്ക്ക​രൻ നാ​യ​രു​ടെ അടു​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു. എസ്. ഗു​പ്തൻ​നാ​യ​രു ടെ പ്ര​ഭാ​ഷ​ണം കഴി​ഞ്ഞു. അടു​ത്ത​തു് എന്റെ ഊഴം. അധ്യ​ക്ഷൻ എന്റെ പേരു് വി​ളി​ച്ച​പ്പോൾ ഞാൻ എഴു​ന്നേ​റ്റു. ഡോക്‍ടർ കെ. ഭാ​സ്ക്ക​രൻ നായർ പൊ​ടു​ന്ന​നെ എഴു​ന്നേ​റ്റ് ഹോളിൽ നി​ന്നു പു​റ​ത്തേ​ക്കു പോയി. “നീ​യൊ​ക്കെ പ്ര​സം​ഗി​ക്കു​ന്ന​തു് കേൾ​ക്കാൻ ഞാ​നാ​രു്? എന്ന മട്ടിൽ ഒറ്റ​പ്പോ​ക്കു്. എന്തെ​ങ്കി​ലും ആവ​ശ്യ​ക​ത​യു​ടെ പേ​രി​ല​ല്ല അദ്ദേ​ഹം പോ​യ​തു്. ഹോ​ളി​ന്റെ വരാ​ന്ത​യിൽ നി​ന്നു് അദ്ദേ​ഹം ഒരാ​ളി​നോ​ടു സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന​തു് ഞാൻ കണ്ടു. എന്റെ പ്ര​ഭാ​ഷ​ണം തീർ​ന്നി​ട്ടും ഭാ​സ്ക്ക​രൻ​നാ​യർ പരി​ച​യ​ക്കാ​ര​നോ​ടു​ള്ള സം​സാ​രം നി​റു​ത്തി​യി​ല്ല. ഇതു തി​ക​ഞ്ഞ മര്യാ​ദ​കേ​ടാ​ണു്. ഞാൻ ആരു​മ​ല്ലെ​ങ്കി​ലും പ്ര​സം​ഗി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി​യാൽ ഇ. എം. എസ്. അതു സമ്പൂർ​ണ്ണ​മാ​യും കേൾ​ക്കും. ഞാ​നാ​രു്? ഇ. എം. എസ്സാ​രു്? എങ്കി​ലും സം​സ്കാ​ര​സ​മ്പ​ന്ന​നായ അദ്ദേ​ഹം ഞാൻ പറ​യു​ന്ന​തൊ​ക്കെ കേൾ​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. പലതവണ ഇതു​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ടു്.

കാ​യ​ങ്കു​ള​ത്തെ വിനോബ സ്ക്കൂ​ളി​ന്റെ വാർ​ഷി​ക​സ​മ്മേ​ള​നം അധ്യ​ക്ഷ​പ്ര​സം​ഗം കഴി​ഞ്ഞു ജഗദി വേ​ലാ​യു​ധൻ​നാ​യർ പാ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടു് ദീർ​ഘ​മാ​യി പ്ര​സം​ഗി​ച്ചു. അടു​ത്ത​തു് ഞാ​നാ​ണു്. ഞാ​നെ​ഴു​ന്നേ​റ്റു് പ്ര​ഭാ​ഷ​ണം തു​ട​ങ്ങി. അഞ്ചു മി​നി​റ്റാ​യി​ല്ല. അപ്പോൾ മന്ത്രി​യാ​യി​രു​ന്ന ശങ്കർ വന്നു. ഉദ്ഘാ​ട​ന​മാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു് വള​രെ​നേ​രം കാ​ത്തി​രു​ന്നി​ട്ടും അദ്ദേ​ഹം വരാ​തി​രു​ന്ന​തു കൊ​ണ്ടു് മീ​റ്റി​ങ് തു​ട​ങ്ങി​യ​താ​ണു്. സ്ക്കൂ​ളി​ലെ പ്ര​ഥ​മ​ധ്യാ​പ​ക​നും മറ്റു​ള്ള അധ്യാ​പ​ക​രും മന്ത്രി​യെ സ്വീ​ക​രി​ക്കാൻ പാ​ഞ്ഞു​പോ​യി. ശ്രോ​താ​ക്കൾ മന്ത്രി​യെ നോ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. ശങ്കർ സഭാ​വേ​ദി​യി​ലേ​ക്കു കയ​റി​യ​പ്പോൾ സർ​ക്കാ​രു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നായ ഞാൻ അദ്ദേ​ഹ​ത്തോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു. “Sir, shall I continue my speech?” മന്ത്രി ഉടനെ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു. “Stop it, I am in a hurry” ഞാൻ കസേ​ര​യി​ലി​രു​ന്നു. ശങ്കർ കു​മാ​ര​നാ​ശാ​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു പ്ര​സം​ഗി​ച്ചു. ഞാൻ ആയിരം തവണ ആ പ്ര​സം​ഗം കേ​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള​താ​ണു്. അതു​കൊ​ണ്ടു് മെ​ല്ലെ പ്ലാ​റ്റ്ഫോ​മിൽ നി​ന്നി​റ​ങ്ങി. ‘എന്താ ഇറ​ങ്ങി​യ​തു്?’ എന്നു് സ്ക്കൂ​ളി​ലെ ഒര​ധ്യാ​പ​കൻ ചോ​ദി​ച്ചു. മറു​പ​ടി നല്കി ഞാൻ ഇങ്ങ​നെ: “ലക്ഷ​ത്തി​യ​മ്പ​തി​നാ​യി​രം തവണ ഞാ​നി​തു കേ​ട്ടു​ക​ഴി​ഞ്ഞു. ഒരു തവ​ണ​കൂ​ടി കേൾ​ക്കാൻ വയ്യ. ‘പു​ണ്ണിൽ അമ്പേ​റ്റ​തു​പോ​ലെ’യാവും അതു്.” ശങ്ക​റി​ന്റെ “Stop it” എന്ന ആജ്ഞ​യും പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​ത്തി​ന്റെ ആവർ​ത്ത​ന​വും ശരി​യാ​ണോ എന്നു വാ​യ​ന​ക്കാർ ആലോ​ചി​ക്ക​ണം മറ്റൊ​രു മര്യാ​ദ​കേ​ടു്. ഒരാൾ പ്ര​സം​ഗി​ക്കു​മ്പോൾ വേ​റൊ​രു പ്ര​ഭാ​ഷ​കൻ പു​സ്ത​കം വാ​യി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കും! വി. എസ്. ശർ​മ്മ​യും ഗു​പ്തൻ നാ​യ​രും ഇതു ചെ​യ്തി​ട്ടു​ണ്ടു്, ഞാൻ പ്ര​സം​ഗി​ക്കു​മ്പോൾ.

ജി. ശങ്ക​ര​ക്കു​റു​പ്പി നെ പലർ​ക്കും കണ്ണി​നു കണ്ടു കൂ​ടാ​യി​രു​ന്നു. അവരിൽ പ്ര​ധാ​നൻ എൻ. ഗോ​പാ​ല​പി​ള്ള. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കൂടെ ചേർ​ന്നു​നി​ന്നു കെ. ദാ​മോ​ദ​രൻ, എം. പി. അപ്പൻ, കെ. ബാ​ല​രാ​മ​പ്പ​ണി​ക്കർ, ഇ. എം. ജെ. വെ​ണ്ണി​യൂർ, എം. എച്ച്. ശാ​സ്ത്രി​കൾ, കെ. ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണൻ. ഞാനും ഇവ​രു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ ചേ​രു​മാ​യി​രു​ന്നു. ശങ്ക​ര​ക്കു​റു​പ്പി​ന്റെ സ്വ​ഭാ​വം അങ്ങ​നെ​യാ​ണു്. പക്ഷേ, അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കവി​ത​യു​ടെ ഉദാ​ത്ത​ത​ക​ണ്ടു് ഞാൻ ഭക്തി​വി​വ​ശ​നാ​യി​പ്പോ​യി.

എന്നെ​ഴു​തിയ ജി. ശങ്ക​ര​ക്കു​റു​പ്പി​നെ ആരാ​ധി​ക്കാ​തി​രി​ക്കു​ന്ന​തെ​ങ്ങ​നെ? അതി​നാൽ ഞാൻ ശങ്ക​ര​ക്കു​റി​പ്പി​ന്റെ കവി​ത​യെ ആവോളം വാ​ഴ്ത്തി അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ സ്വ​ഭാ​വ​സ​വി​ശേ​ഷത കണ്ട​റി​ഞ്ഞു് മൗനം അവ​ലം​ബി​ച്ചു. എനി​ക്കു ജീ​വി​താ​സ്ത​മ​യം ആയി. അവസാന നി​മി​ഷ​ത്തിൽ ആരെ​ങ്കി​ലും എന്നോ​ടു ജി. ശങ്ക​ര​ക്കു​റു​പ്പി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു ചോ​ദി​ച്ചാൽ പ്രാ​ണൻ പോ​കു​ന്ന സന്ദർ​ഭ​ത്തി​ലും ഞാൻ പറയും: “കവി​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ അദ്ദേ​ഹം അന്യാ​ദൃ​ശ​നാ​ണു്. മഹാ​ക​വി​ത്ര​യ​ത്തി​നെ​പ്പോ​ലും പല കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളി​ലും ജി. അതി​ശ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. പക്ഷേ, മനു​ഷ്യ​നായ ശങ്ക​ര​ക്കു​റു​പ്പി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു് എന്നോ​ടു ചോ​ദി​ക്ക​രു​തേ. Truth sits upon the lips of the dying man. ആ സത്യം എന്നെ​ക്കൊ​ണ്ടു പറ​യി​ക്ക​രു​തേ.”

വൈ​ദ്യൻ ഉണ്ടാ​ക്കി​ക്കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന ധാ​ന്വ​ന്ത​രം കു​ഴ​മ്പു് മേ​ലാ​കെ തേ​ച്ചു് അര​മ​ണി​ക്കൂർ നി​ന്നു് വേ​ദ​ന​ക​ളും കു​ഴ​പ്പു​ക​ളും മാ​റ്റി നീ​ലി​ഭൃം​ഗാ​മ​ല​കാ​ദി എണ്ണ തലയിൽ തേ​ച്ചു കു​ളി​ച്ചു് കണ്ണു​കൾ​ക്കു തണു​പ്പു വരു​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു് പ്ലാ​റ്റ്ഫോ​മിൽ കയറി നി​ന്നു് വൈ​ദ്യ​ന്മാ​രെ അധി​ക്ഷേ​പി​ക്കു​ന്ന ഒര​ലോ​പ്പ​തി ഡോക്‍ടർ ഇവി​ടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അദ്ദേ​ഹ​വും ഒരു മഹാ​പ​ണ്ഡി​ത​നും ഏതോ കാ​ര്യ​ത്തി​നു് തർ​ക്കി​ച്ചു. ഡോ​ക്ടർ പണ്ഡി​ത​നെ അധി​ക്ഷേ​പി​ച്ചു് എഴു​തും പത്ര​ത്തിൽ. പണ്ഡി​തൻ മറു​പ​ടി എഴു​തും. പത്രാ​ധി​പർ രണ്ടു​പേ​രു​ടേ​യും വ്യ​ക്തി​പ്ര​ഭാ​വം കണ്ടി​ട്ടാ​വാം തു​ട​രെ​ത്തു​ട​രെ അവ​രു​ടെ ലേ​ഖ​ന​ങ്ങൾ പ്ര​സി​ദ്ധ​പ്പെ​ടു​ത്തി. ഒരു ദിവസം ഞാൻ ആ പണ്ഡി​ത​നെ റോഡിൽ വച്ചു കണ്ടു. ഞാൻ അദ്ദേ​ഹ​ത്തോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു. “സർ ഈ വാ​ക്കു​തർ​ക്കം നീ​ണ്ടു​പോ​കു​മോ?” അദ്ദേ​ഹം മറു​പ​ടി നല്കി. “എന്റെ ലേ​ഖ​ന​ത്തി​നു് അയാൾ മറു​പ​ടി എഴുതി. അതു വാ​യി​ച്ച​പ്പോൾ എനി​ക്കു തോ​ന്നി അതിനു മറു​പ​ടി കൊ​ടു​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു്. എന്റെ ലേഖനം വാ​യി​ച്ച​തി​നു​ശേ​ഷം അയാൾ​ക്കു തോ​ന്നു​ന്നെ​ങ്കിൽ എഴു​ത​ട്ടെ. അതു വാ​യി​ച്ചാൽ എനി​ക്കു ചി​ല​പ്പോൾ തോ​ന്നി​യെ​ന്നു വരും സമാ​ധാ​നം പറയാൻ. അങ്ങ​നെ എഴു​തി​യെ​ഴു​തി ആരുടെ വാ​ക്കു​കൾ​ക്കാ​ണു് ശക്തി​യെ​ന്നു് തെ​ളി​യി​ക്ക​ട്ടെ രണ്ടു​പേ​രിൽ ഒരാൾ.” ഞാ​ന​തി​നു മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞി​ല്ല. മി​ണ്ടാ​തെ പോയി.

മു​ക​ളിൽ​പ്പ​റ​ഞ്ഞ പണ്ഡി​തൻ ഉദ്ഘാ​ട​കൻ. തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തെ ഒരു വക്കീൽ അധ്യ​ക്ഷൻ. അദ്ദേ​ഹ​വും പണ്ഡി​ത​നെ​പ്പോ​ലെ മഹാ​യ​ശ​സ്കൻ. അധ്യ​ക്ഷൻ ഉപ​ക്ര​മ​പ്ര​സം​ഗ​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു: “ഇവിടെ രണ്ടു പണ്ഡി​ത​ന്മാർ പ്ര​സം​ഗി​ക്കാൻ വന്നി​ട്ടു​ണ്ടു്. പണ്ഡി​ത​ന്മാർ പട്ടി​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ​യാ​ണു്. അവർ കടി​പി​ടി കൂ​ടു​ന്ന​തു നി​ങ്ങൾ​ക്കു രസ​ക​ര​മായ കാ​ഴ്ച​യാ​യി​രി​ക്കും.” ഉപ​ക്ര​മ​പ്ര​സം​ഗ​ത്തി​നു ശേഷം ഉദ്ഘാ​ട​കൻ പറ​ഞ്ഞു “പ്ര​ഭാ​ഷ​ക​രാ​യി വന്ന ഞങ്ങൾ പട്ടി​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ​യാ​ണു്. പണ്ഡി​ത​ന്മാ​രാ​ണെ​ന്നു് അധ്യ​ക്ഷ​ന്റെ അഭി​പ്രാ​യം. അധ്യ​ക്ഷൻ പറ​ഞ്ഞ​തു് ശരി. പക്ഷേ, അദ്ദേ​ഹം മഹാ​പ​ണ്ഡി​ത​നാ​ണു്.” നീണ്ട കര​ഘോ​ഷം.