​പണ്ടൊരിക്കൽ രണ്ടു കൃ​ഷി​ക്കാർ ഒരു തു​ണ്ടു നി​ല​ത്തി​ന്റെ പേരിൽ വഴ​ക്കു കൂടി. ശണ്ഠ കൊ​ല​പാ​ത​ക​ത്തിൽ ചെ​ന്ന​വ​സാ​നി​ക്കു​മെ​ന്നു് അധി​കാ​രി​കൾ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യ​പ്പോൾ അവർ ആ കർ​ഷ​ക​രെ നാ​ടു​വാ​ഴി​യു​ടെ മുൻ​പിൽ കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. വി​ചി​ത്ര​മായ കല്പ​ന​യാ​ണു അദ്ദേ​ഹ​ത്തിൽ നി​ന്നു​ണ്ടാ​യ​തു്: ‘രണ്ടു​പേ​രും ഗു​സ്തി​പി​ടി​ക്ക​ണം. ആരു തോൽ​ക്കു​ന്നു​വോ അയാൾ​ക്കു നിലം നഷ്ട​പ്പെ​ടും’. കാ​ല​ത്തു് ആറു​മ​ണി​ക്കു തു​ട​ങ്ങിയ ഗു​സ്തി കാണാൻ നാ​ടു​വാ​ഴി തന്നെ വന്നു. മദ്ധ്യാ​ഹ്ന​മാ​യി​ട്ടും ആരും തോ​റ്റി​ല്ല. ക്ഷീ​ണി​ച്ചു് അവ​ശ​രായ അവർ സാ​യാ​ഹ്ന​ത്തോ​ള​വും ഗു​സ്തി പി​ടി​ച്ചു. സൂ​ര്യൻ അസ്ത​മി​ക്കാ​റാ​യി. എന്നി​ട്ടും അത​വ​സാ​നി​ക്കു​ന്ന മട്ടി​ല്ല. അങ്ങ​നെ​യി​രി​ക്കെ അവരിൽ ഒരു​ത്തൻ പി​റ​കോ​ട്ടു മാറി മാറി ഒരു കു​ന്നി​ന്റെ ചെ​ങ്കു​ത്തായ ഭാ​ഗ​ത്തു ചെ​ന്നു​നി​ന്നു. ഒരി​ഞ്ചു​കൂ​ടി കാ​ലു​പി​റ​കോ​ട്ടു​വ​ച്ചാൽ അയാൾ താ​ഴ്ച​യി​ലേ​ക്കു വീഴും. എല്ലി​ന്റെ പൊ​ടി​പോ​ലും കി​ട്ടു​ക​യു​മി​ല്ല. ഈ കൊ​ടും​വി​പ​ത്തു മന​സ്സി​ലാ​ക്കിയ മറ്റേ കർഷകൻ വി​ളി​ച്ചു​പ​റ​ഞ്ഞു: “നിൽ​ക്കൂ, പി​റ​കോ​ട്ടു് ഇനി നീ​ങ്ങ​രു​തു്”. അയാൾ ഓടി​ച്ചെ​ന്നു് ചെ​ങ്കു​ത്തിൽ നി​ന്ന​വ​നെ പി​ടി​ച്ചു് ആശ്ലേ​ഷി​ച്ചു. രണ്ടു​പേ​രും​കൂ​ടി നാ​ടു​വാ​ഴി​യു​ടെ മുൻ​പിൽ വന്നു പറ​ഞ്ഞു.: “ഇനി ഞങ്ങ​ളു​ടെ ശണ്ഠ​കൾ​ക്കെ​ല്ലാം പരി​ഹാ​രം ഞങ്ങൾ​ത​ന്നെ കണ്ടു​കൊ​ള്ളാം. അങ്ങ​യു​ടെ സഹായം ആവ​ശ്യ​മി​ല്ല”.

ഇതാണു മനു​ഷ്യ​ത്വം. ഈ മനു​ഷ്യ​ത്വ​ത്തെ ഉദ്ദീ​പി​ക്കാ​ത്ത​തൊ​ന്നും കല​യ​ല്ലെ​ന്നു ഞാൻ പറ​യു​ന്നി​ല്ല. പക്ഷേ, അതു് ഉത്കൃ​ഷ്ട​മായ കല​യ​ല്ലെ​ന്നു മാ​ത്രം.

ഈ മനു​ഷ്യ​ത്വം തന്നെ​യാ​വ​ണം “കാ​വൽ​ക്കാ​രൻ” എന്ന ചെ​റു​ക​ഥ​യെ​ഴു​തിയ ഹരി മാ​യ​ന്നൂ​രി​നെ പ്രേ​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു. (കലാ​കൗ​മു​ദി) മൃ​ത​ദേ​ഹ​ങ്ങ​ളെ കഴു​ക​ന്മാർ കൊ​ത്തി​ത്തി​ന്നു​ന്ന​തു കാണാൻ വി​ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ഒരു മനു​ഷ്യൻ. പാ​ഴ്സി ശ്മ​ശാ​ന​ത്തിൽ സെ​ക്യൂ​രി​റ്റി ഗാർ​ഡാ​ണു അയാൾ. പ്ര​സി​ദ്ധ​ന്മാ​രു​ടെ​യും അപ്ര​സി​ദ്ധ​ന്മാ​രു​ടെ​യും ശവ​ശ​രീ​ര​ങ്ങൾ കഴു​ക​ന്മാർ കൊ​ത്തി​വ​ലി​ക്കു​ന്ന​തു് അയാൾ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. അങ്ങ​നെ മര​ണ​ത്തി​ന്റെ എല്ലാ ഭീ​ക​ര​ത​കൾ​ക്കും അയാൾ അഭി​മു​ഖീ​ഭ​വി​ച്ചു നിൽ​ക്കു​ന്നു. ആ ഭീ​ക​ര​ത​കൾ​ക്കി​ട​യിൽ ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ മനോ​ഹാ​രി​ത​യും അയാൾ ദർ​ശി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. ടെ​റ​സ്സി​ലെ ബൂ​ഗൻ​വി​ല്ലിയ ചെ​ടി​കൾ താ​ഴോ​ട്ടു​പോ​കാ​തെ വള്ളി​കൾ മു​റി​ച്ചു​വി​ടു​ന്ന പെൺ​കു​ട്ടി. ഒടു​വിൽ അവളും അപ്ര​ത്യ​ക്ഷ​യാ​കു​ന്നു. വി​ഷാ​ദാ​ത്മ​ക​ത്വ​മാ​ണു കഥ​യു​ടെ മു​ദ്ര​യെ​ങ്കി​ലും അതു് (കഥ) മനു​ഷ്യ​ത്വ​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ​യാ​ണു അടി​യു​റ​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്. ചോ​ര​പു​ര​ണ്ട വാ​ക്കു​ക​ളും വി​ഷാ​ദം കലർ​ന്ന ഇമേ​ജു​ക​ളും കലാ​കൗ​മു​ദി​യു​ടെ വെ​ള്ള​ക്ക​ട​ലാ​സ്സിൽ വന്നു വീ​ഴു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും ‘ഇതാ​ണ​ല്ലോ ജീ​വി​തം’ എന്നു നമ്മൾ വി​ചാ​രി​ച്ചു​പോ​കു​ന്നു. അത്ര​യും മതി. ഇവിടെ ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ അർ​ത്ഥ​ശൂ​ന്യ​ത​യെ ധ്വ​നി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ഒരു കൊ​ച്ചു​ക​ഥ​യു​ടെ സം​ഗ്ര​ഹം നൽ​കു​ന്ന​തു് ഉചി​ത​ജ്ഞ​ത​യു​ള്ള പ്ര​വൃ​ത്തി​യാ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്നു് ഈ ലേഖകൻ വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്നു. ജെറോം വൈ​ഡ്മാൻ എഴു​തിയ My Father Sits in the Dark (Jerome Weidman).

“എന്റെ അച്ഛ​നു പ്ര​ത്യേക സ്വ​ഭാ​വ​മു​ണ്ടു്. ഒറ്റ​ക്കു് ഇരു​ട്ടി​ലി​രി​ക്കാൻ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു ഇഷ്ട​മാ​ണു്. ചി​ല​പ്പോൾ ഞാൻ വളരെ വൈ​കി​യാ​ണു വീ​ട്ടി​ലെ​ത്താ​റു്. അമ്മ​യെ ഉണർ​ത്താ​തി​രി​ക്കാൻ വേ​ണ്ടി ഞാൻ പതു​ക്കെ നട​ക്കും. വി​ര​ലൂ​ന്നി​ന​ട​ന്നു് ഞാൻ എന്റെ മു​റി​യിൽ ചെ​ല്ലും. ഇരു​ട്ട​ത്തു് വസ്ത്രം മാ​റ്റും. വെ​ള്ളം കു​ടി​ക്കാൻ അടു​ക്ക​ള​യി​ലേ​ക്കു് പോകും. ചെ​രി​പ്പി​ടാ​ത്ത എന്റെ കാ​ലു​കൾ ഒരു ശബ്ദ​വും കേൾ​പ്പി​ക്കു​ക​യി​ല്ല. അച്ഛൻ പു​ക​വ​ലി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് ഇരി​ക്കു​ക​യാ​ണു്.

“അച്ഛാ”

“മോനേ”

“ഉറ​ങ്ങാ​ത്ത​തെ​ന്തു്?”

“ഉറ​ങ്ങാം” അച്ഛ​ന്റെ മറു​പ​ടി. പക്ഷേ, അദ്ദേ​ഹം അവി​ടെ​ത്ത​ന്നെ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ഞാ​നു​റ​ങ്ങി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞാ​ലും അച്ഛൻ അവി​ടി​രു​ന്നു പു​ക​വ​ലി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നു് എനി​ക്ക​റി​യാം. ഞാൻ വാ​യി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. അമ്മ രാ​ത്രി​യു​റ​ക്ക​ത്തി​നു വേ​ണ്ടി വീ​ടൊ​രു​ക്കു​ന്നു. എനി​ക്കു ദാഹം. അച്ഛ​നെ മി​ക്ക​വാ​റും ഞാൻ അറി​യാ​തെ ചെ​ന്നു​മു​ട്ടാ​റു​ണ്ടു്.

“ഉറ​ങ്ങാൻ​പോ​കാ​ത്ത​തെ​ന്തു് അച്ഛാ?”

“പോകാം മോനേ”. പക്ഷേ, അച്ഛൻ പോ​കു​ന്നി​ല്ല. പു​ക​വ​ലി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് അവി​ടെ​ത്ത​ന്നെ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

“അച്ഛൻ എന്താ​ണു വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്ന​തു്?”

“ഒന്നു​മി​ല്ല”

എല്ലാം ഞാൻ ആലോ​ചി​ച്ചു നോ​ക്കി. പണ​ത്തി​ന്റെ കാ​ര്യ​മാ​ണോ അച്ഛ​നെ വി​ഷാ​ദി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു്? അല്ല. ആരോ​ഗ്യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണോ? അതു​മ​ല്ല. അച്ഛൻ ബന്ധു​ക്ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണോ വി​ചാ​രി​ക്കുക? ബന്ധു​ക്ക​ളെ​ല്ലാം മരി​ച്ച​ല്ലോ. എന്തി​നാ​ണു ഇങ്ങ​നെ ഇരു​ട്ട​ത്തു് ഇരി​ക്കു​ന്ന​തു്? അച്ഛ​ന്റെ മന​സ്സി​നു ഭ്രം​ശം വരാൻ പോ​കു​ന്നോ? ഇല്ല. അമ്പ​ത്തി​മൂ​ന്നു വയ​സ്സേ​യു​ള്ളൂ അച്ഛ​നു. റ്റൈം​സ് പത്രം അദ്ദേ​ഹം വാ​യി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. ഒടു​വിൽ എനി​ക്കു ദേ​ഷ്യം വന്നു. “വല്ല​തും കു​ഴ​പ്പം പറ്റി​യോ അച്ഛാ?”

“ഇല്ല മോനേ, ഒന്നു​മി​ല്ല”.

നേരം വൈകി. തെ​രു​വു ശാ​ന്തം. ഭവനം ഇരു​ട്ടിൽ. ഞാൻ വി​ര​ലൂ​ന്നി മു​റി​യി​ലേ​ക്കു കട​ക്കു​ന്നു. അച്ഛൻ അവി​ടി​രി​ക്കു​ന്നു എന്നെ​നി​ക്ക​റി​യാം.

“എന്താ കാ​ര്യം അച്ഛാ”.

“ഒന്നു​മി​ല്ല മോനേ. എനി​ക്കു വി​ള​ക്കു് ഇഷ്ട​മ​ല്ല”.

ഞാൻ വി​ള​ക്കു കെ​ടു​ത്തു​ന്നു. ഞാൻ മു​റി​യി​ലേ​ക്കു പോ​കു​മ്പോൾ വീ​ണ്ടും ചോ​ദി​ക്കു​ന്നു. “അച്ഛാ അച്ഛ​നെ​ന്താ​ണു വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്ന​തു് ?”

അദ്ദേ​ഹം മൃ​ദു​ല​മാ​യി പറ​യു​ന്നു: “ഒന്നു​മി​ല്ല, പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ചു് ഒന്നു​മി​ല്ല”.

പ്ര​കാ​ശ​ത്തെ​പ്പോ​ലും വെ​റു​ക്കു​ന്ന, മരണം പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന സമ​കാ​ലിക മനു​ഷ്യ​ന്റെ പ്ര​തി​നി​ധി​യാ​ണു് ഇക്ക​ഥ​യി​ലെ പി​താ​വു്. ഇതി​ന്റെ ആർ​ദ്രീ​ക​ര​ണ​ശ​ക്തി വാ​യ​ന​ക്കാർ​ക്കു് അനു​ഭ​വ​പ്പെ​ടു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കിൽ അതിനു കാ​ര​ണ​ക്കാ​രൻ ഞാ​നാ​ണു്. സം​ഗ്ര​ഹ​ത്തി​ലു​ള്ള അവി​ദ​ഗ്ദ്ധത കഥ​യു​ടെ ശക്തി നശി​പ്പി​ച്ചി​രി​ക്കും.

കാലം ഏതി​നെ​യും നശി​പ്പി​ക്കും. സു​ന്ദ​ര​മായ താ​ജ്മ​ഹൽ എത്ര​ത​ന്നെ പരി​ര​ക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടാ​ലും ഒരു കാ​ല​ത്തു് അപ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​കും. വ്യാ​സ​ന്റെ ഭാ​ര​ത​വും വാൽ​മീ​കി​യു​ടെ രാ​മാ​യ​ണ​വും അവയെ അതി​ശ​യി​പ്പി​ക്കു​ന്ന കൃ​തി​കൾ ആവിർ​ഭ​വി​ക്കു​മ്പോൾ അസ്ത​പ്ര​ഭ​ങ്ങ​ളാ​യി​രി​ക്കും. പക്ഷേ, ലോകം നി​ല​നിൽ​ക്കു​ന്ന കാ​ലം​വ​രെ ബു​ദ്ധ​നും ക്രി​സ്തു​വും ഗാ​ന്ധി​ജി യും ഓർ​മ്മി​ക്ക​പ്പെ​ടും. കാ​ല​ത്തി​ന്റെ കരു​ത്താർ​ന്ന കര​ങ്ങൾ ഇവരെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം അശ​ക്ത​ങ്ങ​ളാ​ണു്. ടാഗോർ ബു​ദ്ധ​നു സദൃ​ശ​നാ​യി​ട്ടാ​ണു് ഗാ​ന്ധി​ജി​യെ കണ്ട​തു്. ആ മഹാ​ത്മാ​വി​നെ ജി. രാ​മ​ച​ന്ദ്രൻ ആദ്യ​മാ​യി ദർ​ശി​ച്ച​തി​ന്റെ സു​ന്ദ​ര​മായ വി​വ​ര​ണം മാ​തൃ​ഭൂ​മി ആഴ്ച​പ്പ​തി​പ്പി​ലു​ണ്ടു്—കണ്ടെ​ത്ത​ലി​ന്റെ നി​മി​ഷം. അത്യു​ക്തി​യി​ല്ലാ​തെ, സ്ഥൂ​ലീ​ക​ര​ണ​മി​ല്ലാ​തെ ലേഖകൻ ആ രംഗം വർ​ണ്ണി​ക്കു​ന്നു. വാർ​ദ്ധ​ക്യം മനു​ഷ്യ​ശ​രീ​ര​ത്തിൽ ചു​ളി​വു​കൾ ഉണ്ടാ​ക്കു​ന്നു. അസ്ഥി​ബ​ന്ധ​ങ്ങൾ​ക്കു് ശൈ​ഥി​ല്യം വരു​ത്തു​ന്നു. നട്ടെ​ല്ലി​നു വളവു് ഉണ്ടാ​ക്കു​ന്നു. കാ​ഴ്ച​യ്ക്കു് ന്യൂ​നത സം​ഭ​വി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. ആരാണു ഉറച്ച മാം​സ​പേ​ശി​ക​ളെ പി​ടി​ച്ചു താ​ഴോ​ട്ടു വലി​ക്കു​ന്ന​തു്? ആരാണു നേ​ത്ര​യ​വ​നി​ക​യിൽ വീ​ഴു​ന്ന രൂ​പ​ങ്ങൾ​ക്കു് പ്ര​തി​ബ​ന്ധം സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ന്ന​തു്? വാർ​ദ്ധ​ക്യം എന്നാ​ണു ഉത്ത​രം. ആ വാർ​ദ്ധ​ക്യ​ത്തെ​യും തോ​ല്പി​ക്കു​ന്ന ഒന്നു​ണ്ടു്. അതാണു ചൈ​ത​ന്യം. തൊ​ണ്ണൂ​റു് കഴി​ഞ്ഞ ബർ​ട്രൻ​ഡ് റസ്സ​ലി നെ സത്യാ​ഗ്ര​ഹ​ത്തി​ലേ​ക്കു കൊ​ണ്ടു​ചെ​ല്ലു​ന്ന​തു് ആ ചൈ​ത​ന്യ​മ​ത്രേ. കെ​ട്ട​ട​ങ്ങാ​ത്ത ചൈ​ത​ന്യം ജി. രാ​മ​ച​ന്ദ്ര​നു​ണ്ടു് എന്ന​തി​നു തെ​ളി​വാ​ണു അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ഈ ഹൃ​ദ്യ​മായ രചന.

ഞാൻ മഹാ​ത്മാ​ഗാ​ന്ധി​യെ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. അമ്പ​തു​കൊ​ല്ലം മുൻ​പു് അദ്ദേ​ഹം ആല​പ്പുഴ കി​ട​ങ്ങാം പറ​മ്പു മൈ​താ​ന​ത്തു​വ​ച്ചു കൂടിയ സമ്മേ​ള​ന​ത്തിൽ പ്ര​സം​ഗി​ക്കാൻ വന്നു. ഉച്ച​ക്കു് ഒരു​മ​ണി​ക്കു് ഞാൻ പ്ലാ​റ്റ്ഫോ​മി​ന്റെ അടു​ത്തു​ചെ​ന്നു് വെ​യി​ലേ​റ്റു​കൊ​ണ്ടു് അഞ്ചു​മ​ണി​വ​രെ നി​ന്നു. അഞ്ചു​മ​ണി​ക്കു സമ്മേ​ള​നം ആരം​ഭി​ച്ചു. ഗാ​ന്ധി​ജി വന്നു് സഭാ​വേ​ദി​യി​ലി​രു​ന്ന​പ്പോൾ ഞാൻ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കാ​ലു​തൊ​ട്ടു കണ്ണിൽ വച്ചു. ഗാ​ന്ധി​ജി മന്ദ​സ്മി​ത​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ഏതു​ക്ലാ​സിൽ പഠി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നു് എന്നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. അവി​ദ​ഗ്ദ്ധ​നായ ഒരാ​ളാ​ണു ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ പ്ര​ഭാ​ഷ​ണം തർ​ജ്ജമ ചെ​യ്ത​തു്. I do not think that this translator will be able to translate my speech very well എന്നു് അദ്ദേ​ഹം പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ‘ഈ തർ​ജ്ജ​മ​ക്കാ​ര​നു എന്റെ പ്ര​ഭാ​ഷ​ണം നല്ല​പോ​ലെ തർ​ജ്ജമ ചെ​യ്യാൻ കഴി​യു​മെ​ന്നു ഞാൻ വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്നി​ല്ല’ എന്നു ഭാ​ഷാ​ന്ത​രീ​ക​ര​ണം നൽ​കി​ക്കൊ​ണ്ടു് അയാൾ പ്ലാ​റ്റ്ഫോ​മിൽ​നി​ന്നു താ​ഴെ​യി​റ​ങ്ങി. എന്റെ ഓർമ്മ ശരി​യാ​ണെ​ങ്കിൽ പി. എൻ. കൃ​ഷ്ണ​പി​ള്ള യാണു പി​ന്നീ​ടു് ഭം​ഗി​യാ​യി തർ​ജ്ജമ നട​ത്തി​യ​തു്. പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം ഗാ​ന്ധി​ജി സ്വർ​ണ്ണാ​ഭ​ര​ണ​ങ്ങൾ ചോ​ദി​ച്ചു. ഒരു നി​മി​ഷ​ത്തി​ന​കം അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മുൻ​പിൽ വള​ക​ളും മാ​ല​ക​ളും കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഒരു സ്വർ​ണ്ണ​ക്കൂ​മ്പാ​രം ഉയർ​ന്നു. വളയും മാ​ല​യും ഊരി ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ പാ​ദ​ങ്ങ​ളിൽ വച്ച​വ​രു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ അന്ന​ത്തെ സർ​ക്കാർ വക്കീൽ ഗോ​വി​ന്ദ​പ്പി​ള്ള​യു​ടെ പു​ത്രി​മാ​രു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ സ്വ​ത്വ​ശ​ക്തി​യു​ടെ അസാ​ധാ​ര​ണ​ത്വം അന്നാ​ണു ഞാൻ കണ്ട​തു്. “ഹി​മ​വ​ത​വി​ന്ധ്യാ​ചല മദ്ധ്യ​ദേ​ശ​ത്തേ കാ​ണ്മൂ ശമമേ ശീ​ലി​ച്ചെ​ഴു​മി​ത്ത​രം സിം​ഹ​ത്തി​നെ” ഈ മഹാ​ത്മാ​വി​നെ സ്പർ​ശി​ച്ചു എന്ന ഒറ്റ​ക്കാ​ര​ണം കൊ​ണ്ടു് എന്റെ ക്ഷു​ദ്ര​ജീ​വി​തം ധന്യ​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

കബറേ നർ​ത്ത​കി​കൾ വസ്ത്രം ഓരോ​ന്ന​ഴി​ച്ചു ദൂ​രെ​യെ​റി​ഞ്ഞു് ജന​ന​കാ​ല​വേ​ഷ​ത്തിൽ നിൽ​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ അത്യ​ന്താ​പേ​ക്ഷി​ത​ങ്ങ​ള​ല്ലാ​ത്ത അം​ശ​ങ്ങൾ ഓരോ​ന്നാ​യി മോ​ചി​പ്പി​ച്ചു് മോ​ചി​പ്പി​ച്ചു് കാ​മ​വി​കാ​രം ഒറ്റ​യ്ക്കു നിൽ​ക്കു​ന്ന രീതി ചില ചെ​റു​ക​ഥ​ക​ളി​ലു​ണ്ടു്. ഭാ​വ​ഗാ​ന​ങ്ങ​ളി​ലു​ണ്ടു്. രണ്ടും കൈയടി നേ​ടു​ന്നു. വി​കാ​രം മറ്റൊ​ന്നി​ന്റെ​യും ചേർ​ച്ച​കൂ​ടാ​തെ അതു മാ​ത്ര​മാ​യി നിൽ​ക്കു​മ്പോൾ തീ​ക്ഷ്ണത ആവ​ഹി​ക്കും. നോ​വ​ലി​ലു​മു​ണ്ടു് ഇതു്. ഉദാ​ഹ​ര​ണം നബോ​ക്കോ​ഫി ന്റെ ‘ലോ​ലീ​റ്റ’ ഒറ്റ​യ്ക്കു നിൽ​ക്കു​ന്ന​തു് കാ​മ​വി​കാ​രം മാ​ത്ര​മാ​വ​ണ​മെ​ന്നി​ല്ല. സ്വ​ദേ​ശ​സ്നേ​ഹ​മാ​വാം. രോ​ഷ​മാ​കാം. സമ​ത​ല​ത്തിൽ​ക്കൂ​ടെ ഓടു​ന്ന തീ​വ​ണ്ടി​യി​ലി​രി​ക്കു​ന്ന​വർ​ക്കു് വിവിധ വി​കാ​ര​ങ്ങ​ളാ​ണു്. എന്നാൽ തീ​വ​ണ്ടി ഇരു​ട്ടു​നി​റ​ഞ്ഞ തു​ര​ങ്ക​ത്തിൽ കയ​റി​യാൽ അതിൽ​നി​ന്നു് ട്രെ​യിൻ പു​റ​ത്താ​കു​ന്ന​തു​വ​രെ ഒറ്റ വി​കാ​ര​മാ​ണു യാ​ത്ര​ക്കാർ​ക്ക്. അതു​പോ​ലെ​യാ​ണു തീ​ക്ഷ്ണ​ത​യാർ​ന്ന ഒറ്റ​വി​കാ​രം സ്പ​ന്ദി​ക്കു​ന്ന കൃ​തി​ക​ളും. പ്രേ​ക്ഷ​ക​ന്റെ കാ​മ​മി​ള​കു​ന്ന​തു് കബറേ നർ​ത്ത​കി​യു​ടെ പൊ​ന്മേ​നി കാ​ണു​മ്പോൾ മാ​ത്ര​മാ​ണു്. ഒരു​തു​ണ്ടു് തു​ണി​യെ​ങ്കി​ലു​മു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ വി​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ ഉൽ​ക്ക​ടാ​വ​സ്ഥ ജനി​ക്കി​ല്ല. മാ​തൃ​ഭൂ​മി ആഴ്ച​പ്പ​തി​പ്പിൽ എൻ. പി. ഹാ​ഫി​സ് മു​ഹ​മ്മ​ദ് എഴു​തിയ “ചാ​ര​നി​റ​മു​ള്ള പൂവു്” എന്ന ചെ​റു​കഥ നോ​ക്കുക. കു​ഞ്ഞി​നു അസുഖം. ഭർ​ത്താ​വു് വീ​ട്ടി​ലി​ല്ല. മു​ഹ​മ്മ​ദ് എന്ന പേ​രു​ള്ള അന്യ​നു​മാ​യി അവൾ കു​ഞ്ഞി​നേ​യും​കൊ​ണ്ടു് ഡോ​ക്ട​റെ കാണാൻ പോ​കു​ന്നു. വഴി​ക്കു​വ​ച്ചു് അവൾ അയാളെ ആക്ര​മി​ക്കു​ന്നു. (ഇതിൽ അസ്വാ​ഭാ​വി​ക​ത​യൊ​ന്നു​മി​ല്ല, ചില സ്ത്രീ​കൾ ആക്ര​മി​ക്കും.) വീ​ട്ടിൽ വന്നി​ട്ടു് ലൈം​ഗി​ക​വേ​ഴ്ച. അവൾ അയാ​ളോ​ടു ചോ​ദി​ക്കു​ന്നു. “മു​ഹ​മ്മ​ദി​ന്റെ കല്യാ​ണം കഴി​ഞ്ഞൂ​ന്നു വെ​ക്കൂ… താഴെ മു​ഹ​മ്മ​ദി​ന്റെ ചങ്ങാ​തീം, എന്റെ സ്ഥാ​ന​ത്തു് മു​ഹ​മ്മ​ദി​ന്റെ ഭാ​ര്യ​യും ആണെ​ങ്കി​ലോ?”

എൻ. പി. ഹാ​ഫി​സ് മു​ഹ​മ്മ​ദി​ന്റെ കഥ പരി​പൂർ​ണ്ണ നഗ്ന​യായ നർ​ത്ത​കി​യ​ല്ല. സ്റ്റേ​റ്റി​ന്റെ നി​യ​മ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു് ‘സി​ക്സ് ഇഞ്ച് ക്ലോ​ത്ത്’ അവൾ ശരീ​ര​ത്തി​ലൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. അതു​കൊ​ണ്ടു് പ്രേ​ക്ഷ​ക​നു നൈ​രാ​ശ്യം. അയാൾ കൈ​യ്യ​ടി​ക്ക​ണ​മെ​ങ്കിൽ ഈ കഥാം​ഗ​ന​യു​ടെ തു​ണി​ത്തു​ണ്ടു​കൂ​ടെ ഊരി ദൂ​രെ​യെ​റി​യ​ണം. വി​കാ​ര​ത്തെ അതി​ന്റെ സാ​ന്ദ്ര​ത​യോ​ടെ, തീ​ക്ഷ്ണ​ത​യോ​ടെ ആവി​ഷ്ക​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു് അല​ങ്കാ​ര​മു​പേ​ക്ഷി​ച്ചു പറയാം.

ജയി​ലിൽ കി​ട​ക്കു​ന്ന ഓസ്കർ വൈൽഡി നോടു് ആരോ ചോ​ദി​ച്ചു മേരി കോറലീ വലിയ എഴു​ത്തു​കാ​രി​യാ​ണോ എന്നു്. വൈൽ​ഡി​ന്റെ മറു​പ​ടി: “കോറലി എഴു​തു​ന്ന രീ​തി​യ​നു​സ​രി​ച്ചു് പറ​യു​ക​യാ​ണെ​ങ്കിൽ അവർ കി​ട​ക്കേ​ണ്ട​തു് ഇവി​ടെ​യാ​ണു്”.

ഒരു വാ​യ​ന​ക്കാ​രൻ എഴുതി അയ​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. You are deliberately rude—നി​ങ്ങൾ കരു​തി​ക്കൂ​ട്ടി പാ​രു​ഷ്യം കാ​ണി​ക്കു​ന്നു. പാ​രു​ഷ്യ​മു​ണ്ടു്. സമ്മ​തി​ച്ചു. പക്ഷേ, കരു​തി​ക്കൂ​ട്ടി അതു കാ​ണി​ക്കാ​റി​ല്ല. രച​ന​യി​ലെ അധ​മ​ത്വം കാ​ണു​മ്പോൾ നി​യ​ന്ത്ര​ണം വി​ട്ടു് പരു​ക്കൻ മട്ടിൽ എഴു​തി​പ്പോ​വു​ക​യാ​ണു്. ഇപ്പോൾ ഒരു സംഭവം ഓർ​മ്മ​യി​ലെ​ത്തു​ന്നു. 1953-​ലാണു്. ഞാൻ തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തെ ജനറൽ ആശു​പ​ത്രി​യിൽ നിൽ​ക്കു​ന്നു. ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രായ രണ്ടു ഡോ​ക്ടർ​മാർ. ഒരു ഗർ​ഭി​ണി​യും അവ​രു​ടെ ഭർ​ത്താ​വും​കൂ​ടി അവിടെ വന്നു. ഭാ​ര്യ​യു​ടെ ഛർ​ദ്ദി​ക്കൽ​കൊ​ണ്ടു് വലിയ വൈ​ഷ​മ്യ​മെ​ന്നു് ഭർ​ത്താ​വു് അവരെ അറി​യി​ച്ചു. ഡോ​ക്ടർ അവരെ പരി​ശോ​ധി​ക്കാ​നാ​യി​ട്ടു് കസേ​ര​യി​ലി​രു​ത്തി. ഇരു​ത്താ​ത്ത താമസം അവർ വലിയ ശബ്ദ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ഛർ​ദ്ദി​ച്ചു. ദഹി​ക്കാ​ത്ത ചോറും കൂ​ട്ടാ​നും എല്ലാം​കൂ​ടി രണ്ടു ഡോ​ക്ടർ​മാ​രു​ടെ​യും പു​റ​ത്തു​വീ​ണു. അസ​ഹ​നീ​യ​മായ നാ​റ്റം. ഞാ​ന​റി​യാ​തെ മൂ​ക്കു പൊ​ത്തി​പ്പോ​യി. പക്ഷേ, ഡോ​ക്ടർ​മാ​രു​ടെ മു​ഖ​ത്തു ഭാ​വ​വ്യ​ത്യാ​സ​മൊ​ന്നു​മി​ല്ല. “ഇന്നു എത്ര​ത​വണ ഛർ​ദ്ദി​ച്ചു?” എന്നു ചോ​ദി​ച്ചി​ട്ടു് കു​ഴ​ലു​വ​ച്ചു​പ​രി​ശോ​ധന. മരു​ന്നു കു​റി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തി​ട്ടു് മന്ദ​സ്മി​ത​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി അവർ എഴു​ന്നേ​റ്റു​പോ​യി. കു​ളി​ക്കാ​നാ​യി​രി​ക്കും.

ഒരു സംഭവം കൂടി. തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​രം എൻ​ജി​നീ​യ​റി​ങ് കോ​ളേ​ജി​ന്റെ വാർ​ഷിക സമ്മേ​ള​നം. അന്നു മു​ഖ്യ​മ​ന്ത്രി​യാ​യി​രു​ന്ന അച്ചു​ത​മേ​നോൻ അദ്ധ്യ​ക്ഷൻ. പ്ര​സം​ഗി​ക്കാൻ ഞാ​നു​മു​ണ്ടു്. മീ​റ്റി​ങ് തു​ട​ങ്ങു​ന്ന​തി​നു​മു​മ്പു് കാ​പ്പി​കു​ടി. അച്ചു​ത​മേ​നോ​നു കാ​പ്പി ഒഴി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്ത ലക്ച്ച​റർ കപ്പിൽ നോ​ക്കാ​തെ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മു​ഖ​ത്തു് നോ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടാ​ണു് അതു ചെ​യ്ത​തു്. അല്പം പി​റ​കിൽ നി​ന്നു് ലക്ച​റർ മു​ഖ്യ​മ​ന്ത്രി​യു​ടെ മുൻ​പി​ലി​രി​ക്കു​ന്ന കപ്പി​ലേ​ക്കു ഒഴി​ച്ച ചൂ​ടു​ള്ള കാ​പ്പി മു​ഴു​വൻ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ഷർ​ട്ടിൽ വീണു. പക്ഷേ, അദ്ദേ​ഹം കോ​പി​ച്ചി​ല്ല. ഒര​ക്ഷ​രം പോലും പറ​ഞ്ഞി​ല്ല. ഷർ​ട്ടിൽ വീണ കാ​പ്പി കൈ​ലേ​സു​കൊ​ണ്ടു് തു​ട​ച്ച​തു​മി​ല്ല. ഒരു​വ​ശം മു​ഴു​വൻ കാഷായ നി​റ​മാർ​ന്ന ഷർ​ട്ടോ​ടു​കൂ​ടി​ത്ത​ന്നെ അദ്ദേ​ഹം ഭം​ഗി​യാ​യി പ്ര​സം​ഗി​ച്ചു.

ആ രണ്ടു ഡോ​ക്ടർ​മാ​രെ​പ്പോ​ലെ, അച്ചു​ത​മേ​നോ​നെ​പ്പോ​ലെ സം​സ്കാ​ര​മാർ​ന്ന മട്ടിൽ പറ​യു​ക​യും എഴു​തു​ക​യും ചെ​യ്യ​ണ​മെ​ന്നു​ണ്ടു് എനി​ക്കു്. ശ്ര​മി​ക്കാം. എങ്കി​ലും കു​ങ്കു​മം വാ​രി​ക​യിൽ മാ​ത​യിൽ രാ​ധാ​കൃ​ഷ്ണൻ എഴു​തിയ “കു​റ്റ​സ​മ്മ​തം” വാ​യി​ക്കു​മ്പോൾ ദേ​ഷ്യ​പ്പെ​ട്ടു​പോ​കും. കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ ഇടയിൽ പ്ര​ച​രി​ക്കു​ന്ന ഒരു കഥ സാ​ഹി​ത്യ​മാ​ക്കി അവ​ത​രി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. “ഒരു മര​ക്കൊ​മ്പിൽ ആറു കി​ളി​കൾ. ഒരു​ത്തൻ ഒരു കി​ളി​യെ വെ​ടി​വ​ച്ചു കൊ​ന്നു. ബാ​ക്കി​മ​ര​ത്തിൽ എത്ര കി​ളി​കൾ” എന്നു ചോ​ദ്യം. “അഞ്ച്” എന്നു് ഉത്ത​രം. ഉടനെ “അയ്യേ, വെ​ടി​വ​ച്ചാൽ ബാ​ക്കി കി​ളി​കൾ പറ​ന്നു പോ​കി​ല്ലേ?” എന്നു് അങ്ങോ​ട്ടു വീ​ണ്ടും ചോ​ദ്യം. ഇതു​പോ​ലെ ബാ​ലി​ശ​മായ നൈ​റ്റ് വാ​ച്ച​റു​ടെ കഥ​യാ​ണു ‘കു​ങ്കുമ’മെന്ന സാ​ഹി​ത്യ​വാ​രി​ക​യിൽ വന്നി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്. “ചി​രി​ച്ചാൽ സൂചി കി​ട്ടു​മോ! ങ്ഹൂ എന്നു പറ​ഞ്ഞാൽ സൂചി കി​ട്ടു​മോ? ഇല്ല എന്നു പറ​ഞ്ഞാൽ സൂചി കി​ട്ടു​മോ?” എന്നു​ള്ള ചോ​ദ്യ​ങ്ങ​ളും മാ​ത​യിൽ രാ​ധാ​കൃ​ഷ്ണൻ വൈ​കാ​തെ കഥ​യാ​ക്കി​യേ​ക്കും.

ആങ്തൊ​നാ​ങ് ആർതോ (Antonin Artaud, 1896–1948) ഫ്ര​ഞ്ച് കവി​യും അഭി​നേ​താ​വു​മാ​യി​രു​ന്നു. “തേ​യാ​ത്ര ആൽ​ഫ്ര​ഡ് ഷാരീ (Theatre Alfred Jarry) എന്ന നാ​ട​ക​സം​ഘ​ത്തി​ന്റെ സ്ഥാ​പ​ക​രിൽ ഒരാ​ളാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേ​ഹം. Theatre of Cruelty എന്ന ആശ​യ​ത്തി​ന്റെ ഉദ്ഘോ​ഷ​ക​നാ​യി​രു​ന്നു ആർതോ. വാ​ചി​കാ​ഭി​ന​യ​ത്തി​നു പ്രാ​ധാ​ന്യം നൽ​കാ​തെ വർ​ണ്ണ​ങ്ങൾ​ക്കും ചല​ന​ങ്ങൾ​ക്കും പ്രാ​ധാ​ന്യം നൽകിയ നാ​ട​ക​വേ​ദി​യു​ടെ ഉപ​ജ്ഞാ​താ​വായ അദ്ദേ​ഹം വയ​ലൻ​സി​ലൂ​ടെ—അക്ര​മ​ത്തി​ലൂ​ടെ—മനു​ഷ്യ​ന്റെ പ്രാ​കൃ​തിക സ്വ​ഭാ​വ​ങ്ങൾ വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ച്ചു. മനു​ഷ്യ​ന്റെ ഉള്ളി​ലും മനു​ഷ്യർ തമ്മി​ലു​മു​ള്ള വ്യ​ത്യാ​സ​ങ്ങ​ളെ നിർ​മ്മാർ​ജ്ജ​നം ചെ​യ്യാൻ തന്റെ നാ​ട​ക​വേ​ദി പ്ര​യോ​ജ​ന​പ്പെ​ടു​മെ​ന്നു് അദ്ദേ​ഹം വി​ശ്വ​സി​ച്ചു. യു​ക്തി​പ​ര​മായ മന​സ്സി​ലൂ​ടെ​യോ ഭാ​ഷ​യി​ലൂ​ടെ​യോ ഇതു് സാ​ക്ഷാ​ത്ക​രി​ക്കാ​നാ​വി​ല്ല എന്നു് ആർ​തോ​ക്കു് അറി​യാ​മാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊ​ണ്ടാ​ണു യു​ക്തി​യേ​യും ഭാ​ഷ​യേ​യും ഗള​ഹ​സ്തം​ചെ​യ്തു് ഒരു നൂ​ത​ന​നാ​ട​ക​വേ​ദി അദ്ദേ​ഹം രൂ​പ​വ​ത്ക​രി​ച്ച​തു്. ഫ്ര​ഞ്ച് സാ​ഹി​ത്യ​കാ​രൻ ഷാങ് ഷെനെ യിലും (Jean Genet) ജർമ്മൻ-​സ്വീഡിഷ് നാ​ട​ക​കർ​ത്താ​വായ പേ​റ്റർ വൈ​സ്സി ലും (Peter Weiss) സ്വാ​ധീ​ന​ശ​ക്തി ചെ​ലു​ത്തിയ ചി​ന്ത​ക​നാ​ണു ആർതോ. ഭ്രാ​ന്തു് പി​ടി​ച്ചാ​ണു് അദ്ദേ​ഹം മരി​ച്ച​തു്.

ആർതൊ എഴു​തിയ Le Jet de Sang എന്ന സ്കെ​ച്ചി​ന്റെ തർ​ജ്ജമ മല​യാ​ള​നാ​ടു​വാ​രി​ക​യിൽ കാണാം. (സു​ധീർ​ബാ​ബു​വി​ന്റെ തർ​ജ്ജമ) ആ സ്കെ​ച്ചി​നു വി​ശ​ദീ​ക​ര​ണ​വും നൽ​കി​യി​ട്ടു​ണ്ടു് തർ​ജ്ജ​മ​ക്കാ​രൻ. നാ​ട​ക​ത്തെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ചു് ഗഹ​ന​ങ്ങ​ളായ ചി​ന്ത​കൾ, മൗ​ലി​ക​ങ്ങ​ളായ മത​ങ്ങൾ ആവി​ഷ്ക​രി​ച്ച മഹാ​നാ​ണു ആർ​തോ​യെ​ങ്കി​ലും ഈ സ്കെ​ച്ച് തു​ച്ഛ​മാ​ണെ​ന്നു പറ​യേ​ണ്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ലൈം​ഗിക വി​ശു​ദ്ധി​ക്കു ഉത്കൃ​ഷ്ടത കല്പി​ച്ചു നാ​ട​ക​മെ​ഴു​തിയ ഒരു എക്സി​സ്റ്റെൻ​ഷ്യൽ സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​നെ (Armand Salacrou) കളി​യാ​ക്കി എഴു​തിയ ഈ സ്കെ​ച്ചിൽ ആർ​തോ​യു​ടെ നാ​ട​കീയ സി​ദ്ധാ​ന്ത​ങ്ങൾ വ്യ​ക്ത​മാ​യി പ്ര​തി​ഫ​ലി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. (മാർ​ട്ടിൻ എസ്ലി​ന്റെ അഭി​പ്രാ​യം) എങ്കി​ലും സം​സ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ നൂതന മണ്ഡ​ല​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു കേ​ര​ള​ത്തി​ലെ വാ​യ​ന​ക്കാ​രെ നയി​ക്കാ​നു​ള്ള സു​ധീർ​ബാ​ബു​വി​ന്റെ യത്നം അഭി​ന​ന്ദ​നാർ​ഹ​മാ​ണു്.

“കാ​ല​ത്തെ കാ​പ്പി​ക്കു് എന്തു പല​ഹാ​രം വേ​ണ​മെ​ടാ?” അമ്മ​യു​ടെ ചോ​ദ്യം മക​നോ​ടു്. മക​ന്റെ മറു​പ​ടി “രണ്ടു ദോശ, ബുൾസൈ, പി​ന്നെ ദയ​യു​ള്ള ഒരു വാ​ക്കും”. കാ​രു​ണ്യം കലർ​ന്ന ഈ വാ​ക്കാ​ണു് പല വീ​ടു​ക​ളി​ലു​മി​ല്ലാ​ത്ത​തു്. അതു​കൊ​ണ്ടാ​ണു മക്കൾ അച്ഛ​ന​മ്മ​മാ​രെ വെ​റു​ക്കു​ന്ന​തു്. ഇഡ്ഡ​ലി ഇഷ്ട​മി​ല്ലാ​ത്ത മകനു അതു​കൊ​ണ്ടു വയ്ക്കു​ന്നു അമ്മ. ‘എനി​ക്കു് ഇഡ്ഡ​ലി വേണ്ട’ എന്നു അവൻ പറ​ഞ്ഞാൽ ‘ഇന്നു് അതേ​യു​ള്ളൂ മോനേ, കഴി​ക്ക്’ എന്നു് അമ്മ സ്നേ​ഹ​ത്തോ​ടെ, ദയ​യോ​ടെ അഭ്യർ​ത്ഥി​ച്ചാൽ മകൻ ഒന്നി​നു പകരം നാ​ലി​ഡ്ഡ​ലി തി​ന്നി​ട്ടു പോകും. എന്നാൽ അമ്മ​മാ​രു​ടെ രീതി അതല്ല. “വേ​ണ​മെ​ങ്കിൽ തി​ന്ന​ടാ പട്ടീ, നീ സമ്പാ​ദി​ച്ചു കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നി​രി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടോ” എന്നാ​യി​രി​ക്കും അവർ പറയുക. “ഊണു​കാ​ല​മാ​യി​ല്ലേ?” എന്നു ഭർ​ത്താ​വി​ന്റെ ചോ​ദ്യം. “ഇതാ ഇപ്പോൾ തരാം” എന്നു ഭാര്യ മധു​ര​മാ​യി മറു​പ​ടി നൽ​കി​യാൽ അയാൾ അഞ്ചു മി​നി​റ്റി​നു പകരം അഞ്ചു മണി​ക്കൂർ കാ​ത്തി​രി​ക്കും. വി​ദ്യാ​സ​മ്പ​ന്ന​ക​ളായ ഭാ​ര്യ​മാർ പോലും മറു​പ​ടി പറ​യു​ന്ന​തു് അങ്ങ​നെ​യ​ല്ല: “ഊണു് ഇത്ര നേ​ര​ത്തേ തയ്യാ​റാ​ക്കാൻ വേ​ല​ക്കാ​രെ വച്ചി​ട്ടു​ണ്ടോ ഇവിടെ. ഗ്യാ​സ് തീർ​ന്നി​ട്ടു് എത്ര ദി​വ​സ​മാ​യി. അതൊ​ന്നു വാ​ങ്ങി​ത്ത​ന്നോ?” ഭർ​ത്താ​വു് വീ​ട്ടിൽ നി​ന്നു് ഇറ​ങ്ങി​പ്പോ​കു​ന്നു. നി​റ​ച്ചു് കു​ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് ആടി​യാ​ടി തി​രി​ച്ചു വരു​ന്നു. മിക്ക ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ​യും മദ്യ​പാ​ന​ത്തി​നു കാ​ര​ണ​ക്കാ​രി​കൾ ഭാ​ര്യ​മാ​രാ​ണു്.

കാ​രു​ണ്യ​മാ​ണു് ഏറ്റ​വും ശ്രേ​ഷ്ഠം. ജവ​ഹർ​ലാൽ നെ​ഹ്രു വി​മാ​ന​ത്താ​വ​ള​ത്തി​ലൂ​ടെ നട​ക്കു​മ്പോൾ ഒരു ശി​പാ​യി വി​മാ​ന​ത്തി​ന്റെ പ്രൊ​പ്പ​ല്ല​റി​ന​ടു​ത്തു് നിൽ​ക്കു​ന്ന​തു കണ്ടു. അദ്ദേ​ഹം ഓടി​ച്ചെ​ന്നു് അയാളെ പി​ടി​ച്ചു മാ​റ്റി​യി​ട്ടു് പറ​ഞ്ഞു: ഏതു സമ​യ​ത്തും പ്രൊ​പ്പ​ല്ലർ കറ​ങ്ങാം. നി​ങ്ങ​ളു​ടെ തല​യ​റ്റു് പോ​കു​ക​യും ചെ​യ്യും. ദീപിക വാ​രി​ക​യിൽ നെ​ഹ്രു​വി​ന്റെ കാ​രു​ണ്യ​ത്തെ വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കു​ന്ന വേ​റൊ​രു സംഭവം തോമസ് തെ​ക്കേ​ടം വി​വ​രി​ക്കു​ന്നു. നെ​ഹ്രു ഭക്ഷ​ണം കഴി​ക്കാ​നി​രു​ന്ന​പ്പോൾ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ടൈ​പ്പി​സ്റ്റി​നെ കാ​ണു​ന്നി​ല്ല. അയാളെ കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു വന്ന​തി​നു ശേഷമേ അദ്ദേ​ഹം ആഹാരം കഴി​ച്ചു​ള്ളൂ.

“നി​ങ്ങൾ പ്രാ​യ​മാ​കു​മ്പോൾ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ സ്വ​ഭാ​വ​ത്തി​നു യോ​ജി​ച്ച മുഖം നി​ങ്ങൾ​ക്കു​ണ്ടാ​കും.” എന്നു ബൽ​സാ​ക്ക്. നെ​ഹ്രു​വി​ന്റെ പടം നോ​ക്കൂ. കാ​രു​ണ്യ​ശാ​ലി​യാ​ണു് അദ്ദേ​ഹ​മെ​ന്നു് മന​സ്സി​ലാ​ക്കാം.

കാ​രു​ണ്യം വേ​ണ​മെ​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു് അപ​മാ​നം സഹി​ക്കേ​ണ്ട​തി​ല്ല. അപ​മാ​ന​ത്തി​നു പകരം ചങ്കിൽ കൊ​ള്ളു​ന്ന മറു​പ​ടി നൽ​കി​യാൽ മതി. കേ​ശ​വ​ദേ​വ് തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തെ വൈ. ഡബ്ലി​യു. സി. എ. ഹാളിൽ പ്ര​സം​ഗി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന​പ്പോൾ പിറകെ മു​ണ്ട​ശ്ശേ​രി യി​രു​ന്നു തകഴി യോടു സം​സാ​രി​ച്ചു. ദേ​വി​നു ദേ​ഷ്യം വന്നു. ‘സ്റ്റോ​പ്പ് ഇറ്റ്’ എന്നു ദേവ് അലറി. തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തു നി​ന്നു് പത്തു നാഴിക അക​ലെ​യു​ള്ള ഒരു സ്കൂ​ളിൽ ഞാൻ പ്ര​സം​ഗി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന​പ്പോൾ അധ്യ​ക്ഷ​നായ ഒരു വി​മർ​ശ​കൻ പു​സ്ത​കം വാ​യി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. (അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ സ്ഥി​രം പരി​പാ​ടി​യാ​ണ​തു്) ദേ​വി​ന്റെ അലർ​ച്ച​യെ​ക്കാൾ കു​ത്സി​ത​മാ​ണു ഈ ഗ്ര​ന്ഥ​പാ​രാ​യ​ണം. പ്ര​ഭാ​ഷ​കൻ എത്ര നി​സ്സാ​ര​നാ​ണെ​ങ്കി​ലും അധ്യ​ക്ഷൻ അയാളെ അവ​ഗ​ണി​ക്കാ​തി​രി​ക്കു​മ്പോ​ഴാ​ണു് അദ്ദേ​ഹം ഔന്ന​ത്യ​മാർ​ജ്ജി​ക്കു​ന്ന​തു്. അപ​മാ​ന​ത്തി​നു തി​രി​ച്ച​ടി നൽ​കേ​ണ്ട​തെ​ങ്ങ​നെ? ഒരു സംഭവം പറയാം. ഹം​ഗേ​റി​യൻ പി​യാ​നി​സ്റ്റ് ഫ്രാ​ന്റ്സ് ലി​സ്റ്റ് (Liszt) റഷ്യൻ ചക്ര​വർ​ത്തി നി​ക്കോ​ളോ​സ് ഒന്നാ​മ​ന്റെ മുൻ​പി​ലി​രു​ന്നു പി​യാ​നോ വാ​യി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അപ്പോൾ ചക്ര​വർ​ത്തി അടു​ത്തി​രു​ന്ന അം​ഗ​ര​ക്ഷ​ക​നോ​ടു വാ തോ​രാ​തെ സം​സാ​രി​ച്ചു. ലി​സ്റ്റി​നു വൈ​ഷ​മ്യ​മു​ണ്ടാ​യെ​ങ്കി​ലും അദ്ദേ​ഹം വായന നിർ​ത്തി​യി​ല്ല. ചക്ര​വർ​ത്തി സം​സാ​രം അവ​സാ​നി​പ്പി​ക്കു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നു കണ്ട​പ്പോൾ ലി​സ്റ്റ് പി​യാ​നോ വായന നിർ​ത്തി. എന്താ​ണു് അതു് നിർ​ത്തി​ക്ക​ള​ഞ്ഞ​തെ​ന്നു് ചക്ര​വർ​ത്തി ദൂതനെ അയ​ച്ചു ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ ലി​സ്റ്റ് മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: “ചക്ര​വർ​ത്തി സം​സാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ എല്ലാ​വ​രും നി​ശ്ശ​ബ്ദ​രാ​യി​രി​ക്കേ​ണ്ടേ?” അതിനു ശേഷം ഒരു തട​സ്സ​വു​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല.

ആശ​യ​ങ്ങ​ളെ ഭാ​വ​ന​കൊ​ണ്ടു് സാ​ക്ഷാ​ത്ക​രി​ക്കു​മ്പോ​ഴാ​ണു കവിത ജനി​ക്കു​ന്ന​തു്. സി. എം. രാജൻ ദേ​ശാ​ഭി​മാ​നി വാ​രി​ക​യി​ലെ​ഴു​തിയ “അഹ​ല്യോ​ദ്ധാ​രണ”ത്തിൽ ഭം​ഗി​യാർ​ന്ന ആശ​യ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടു്. പക്ഷേ, അതു് ‘ഇമാ​ജി​നേ​റ്റീ​വ് എക്സ്പീ​രി​യൻ​സാ’യി ഭവി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. വാ​രി​ക​യി​ലെ “സന്തു​ഷ്ട കു​ടും​ബം” എന്ന കഥ (എം. പി. ശശി​ധ​രൻ എഴു​തി​യ​തു്) പൈ​ങ്കി​ളി എന്ന വി​ഭാ​ഗ​ത്തിൽ പെ​ടു​ന്നു. ഇക്കഥ ശശി​ധ​രൻ എഴു​തി​യി​ല്ലെ​ങ്കിൽ വേറെ നൂ​റു​നൂ​റു ശശി​ധ​ര​ന്മാർ ഇതു​പോ​ലു​ള്ള കഥകൾ എഴു​തും. അതു​കൊ​ണ്ടു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നെ കു​റ്റ​പ്പെ​ടു​ത്തേ​ണ്ട​തി​ല്ല. വീടു വാ​ട​ക​യ്ക്കു കി​ട്ടാ​ത്ത ഒരു​ത്ത​നു ഒടു​വിൽ വീടു കി​ട്ടു​ന്നു. താ​മ​സ​ത്തി​നു് ഉടനെ ചെ​ല്ലു​മെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ താൻ വി​വാ​ഹി​ത​ന​ല്ലെ​ന്നും കൂടി ഉട​മ​സ്ഥ​നെ അറി​യി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നു അയാൾ​ക്കു്. ഉട​മ​സ്ഥൻ വീടു് അട​ച്ചു പൂ​ട്ടി. ഇതാണു മനോ​രാ​ജ്യ​ത്തിൽ എം. പി. ദേ​വ​നെ​ഴു​തിയ ‘അവി​വാ​ഹി​തൻ’ എന്ന കഥ​യു​ടെ സാരം. നമ്മു​ടെ നാ​ട്ടിൽ ശവ​ത്തെ കു​ളി​പ്പി​ക്കാ​റു​ണ്ടു്. പട്ട​ട​യി​ലേ​ക്കു് എടു​ക്കു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പു്. കഥാ​ശ​വ​ത്തി​ന്റെ പല്ലു​കൂ​ടി തേ​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്നു ഈ കഥാ​കാ​രൻ(!).

ചന്ദ്രൻ ചൂ​ലി​ശ്ശേ​രി ‘കു​മാ​രി’ വാ​രി​ക​യി​ലെ​ഴു​തിയ ‘ചും​ബ​നം’ എന്ന കഥ. എം. എ. ക്ലാ​സ്സി​ലെ വി​ദ്യാർ​ത്ഥി ബി. എ. ക്ലാ​സി​ലെ വി​ദ്യാർ​ത്ഥി​നി​യെ സ്വ​ന്തം വീ​ട്ടിൽ കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്നു. അവ​ളു​ടെ ചേ​ട്ടൻ സമ​യ​ത്തെ​ത്തി​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് തെ​റ്റാ​യ​തൊ​ന്നും നട​ന്നി​ല്ല. പി​ന്നീ​ടു് അവളെ വേ​റൊ​രു​ത്തൻ വി​വാ​ഹം കഴി​ക്കാൻ പോ​കു​ന്നു. അവൾ രമേ​ശി​നെ​യും വി​വാ​ഹ​ത്തി​നു ക്ഷ​ണി​ക്കു​ന്നു. അയാൾ അവ​ളോ​ടു് ചും​ബ​നം ചോ​ദി​ക്കു​ന്നു. അവൾ കൊ​ടു​ക്കു​ന്നി​ല്ല. വി​കാ​ര​വി​രേ​ച​ന​മാ​ണു ട്രാ​ജ​ഡി​യു​ടെ സ്വ​ഭാ​വ​മെ​ന്നു യവന തത്ത്വ​ചി​ന്ത​കൻ. ട്രാ​ജ​ഡി​യി​ല്ലാ​ത്ത യഥാർ​ത്ഥ​ത്തി​ലു​ള്ള വി​രേ​ച​നം തന്നെ​യി​തു്. ഷീഗാ ബാ​ക്ടീ​രി​യ​മാ​ണു ഈ രോ​ഗ​മു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​തു്.

“I cannot bear the limbs of this woman. She entwines herself too much about me. I feel wrapped in the arts of embalmer. Her flesh suffocates. Yet I cling to her. My fingers search her depths. My mouth is sealed with hers. നോർമൻ മേലറു ടെ ഏറ്റ​വും പുതിയ നോ​വ​ലി​ലെ Ancient Evenings-ലെ ഒരു കഥാ​പാ​ത്രം പറ​യു​ന്ന​താ​ണി​തു്. നോവൽ വാ​യി​ക്കൂ. അതിനെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ചും അനു​വാ​ച​ക​ന്റെ അനു​ഭ​വ​മാ​ണി​തെ​ന്നു മന​സ്സി​ലാ​ക്കാം. ഞാ​നി​തു വാ​യി​ച്ചു. മേലർ കല​യു​ടെ അധി​ക്യ​ത​യി​ലെ​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു എന്ന പര​മാർ​ത്ഥം ഞാൻ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി.