അജ്ഞാ​ത​വും അജ്ഞേ​യ​വു​മായ മര​ണ​ത്തി​ന്റെ ലോ​ക​ത്തിൽ കെ. ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണൻ പ്ര​വേ​ശി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. നാ​ഴി​ക​മ​ണി​യു​ടെ സൂചി വളരെ വേഗം കറ​ങ്ങി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. ഒരു ബി​ന്ദു​വിൽ സൂ​ചി​യെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണൻ പോയി. നമു​ക്കെ​ല്ലാം ഇതു​പോ​ല​ത്തെ വി​ഭി​ന്ന​ങ്ങ​ളായ ബി​ന്ദു​ക്ക​ളു​ണ്ടു്. ഏതു ബി​ന്ദു​വിൽ സൂ​ചി​യെ​ത്തു​മ്പോ​ഴാ​ണു നമ്മൾ പോ​കു​ന്ന​തെ​ന്നു നമു​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. സത്യ​മി​താ​ണെ​ങ്കി​ലും നമു​ക്കു പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വർ അന്തർ​ദ്ധാ​നം ചെ​യ്യു​മ്പോൾ, സ്മ​ര​ണ​ക​ളും വി​കാ​ര​ങ്ങ​ളും മാ​ത്രം അവ​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു് അവർ അപ്ര​ത്യ​ക്ഷ​രാ​വു​മ്പോൾ നമ്മൾ വി​ഷാ​ദി​ക്കു​ന്നു. ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണ​ന്റെ വി​യോ​ഗ​ത്തി​ലു​ണ്ടായ വി​ഷാ​ദ​ത്തി​നു് ഒരു കു​റ​വു​മി​ല്ല. കാരണം അദ്ദേ​ഹം പ്ര​ദാ​നം ചെയ്ത ചി​ന്ത​ക​ളും ഉയർ​ത്തി വിട്ട വി​കാ​ര​ങ്ങ​ളും അര​ക്കി​ട്ടു​റ​പ്പി​ച്ച മാ​നു​ഷി​ക​ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളും ഹരി​ത​ച്ഛ​വി​യാർ​ന്നു നിൽ​ക്കു​ന്നു എന്ന​തു​ത​ന്നെ. അന്ത​രി​ച്ച വ്യ​ക്തി പ്ര​തി​ഭാ​ശാ​ലി​യാ​യി​രു​ന്നു എന്ന​തു​ത​ന്നെ. ഈ വി​കാ​ര​ങ്ങൾ​ക്കും ചി​ന്ത​കൾ​ക്കും മനു​ഷി​ക​ബ​ന്ധ​ങ്ങൾ​ക്കും പ്ര​തി​ഭ​യ്ക്കും പൊ​ടു​ന്ന​ന​വേ മര​ണ​മി​ല്ല. എന്ന​ല്ല അതു ദീർ​ഘ​കാ​ലം നി​ല​നിൽ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യും. അതു​കൊ​ണ്ടു ഈ വലിയ വ്യ​ക്തി​യു​ടെ അന്തർ​ദ്ധാ​നം നമ്മ​ളെ ദീർ​ഘ​കാ​ലം ദുഃ​ഖി​പ്പി​ക്കും.

“ബാലൻ ജീ​നി​യ​സ്സാ​ണു” എന്നു ആരെ​യും പ്ര​ശം​സി​ക്കാ​ത്ത കൈ​നി​ക്കര പദ്മ​നാ​ഭ​പി​ള്ള എന്നോ​ടു രണ്ടു തവണ പറ​ഞ്ഞു. ആ ജീ​നി​യ​സ്സി​ന്റെ ബഹു​മു​ഖ​ത്വ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു പ്ര​ഗൽ​ഭ​ന്മാർ ഇതി​ന​കം സം​സാ​രി​ച്ചു കഴി​ഞ്ഞു. എഴു​തി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു. കലാ​കൗ​മു​ദി​യു​ടെ 464-ആം ലക്ക​ത്തിൽ കെ.എൻ.എസ്. ലേ​ഖ​ക​നും കണി​യാ​പു​രം രാ​മ​ച​ന്ദ്ര​നും ആ ജീ​നി​യ​സ്സി​ന്റെ സ്വ​ഭാ​വം സ്പ​ഷ്ട​മാ​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. “വി​ഷാ​ദ​മ​ധു​ര​മായ കാ​വ്യം പോലെ” എന്ന ഹൃ​ദ​യ​സ്പർ​ശി​യായ ലേ​ഖ​ന​ത്തിൽ കു​സു​മം, അന്ത​രി​ച്ച മഹാ​വ്യ​ക്തി​യു​ടെ ഹൃ​ദ​യ​നൈർ​മ്മ​ല്യ​ത്തെ ആവി​ഷ്ക്ക​രി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. അതു​കൊ​ണ്ടു ഈ ലേഖകൻ ആവർ​ത്ത​ന​ത്തെ ഭയ​ന്നു അക്കാ​ര്യ​ത്തിൽ മൗനം ഭജി​ക്കു​ന്നു. നമു​ക്കി​ഷ്ട​പ്പെ​ട്ട​വ​രു​ടെ മരണം നി​സ്സാര സം​ഭ​വ​മ​ല്ല. മരണം ജനി​പ്പി​ച്ച വി​ഷാ​ദ​ത്തിൽ തീ​വ്രത കാ​ല​മേ​റെ​ച്ചെ​ല്ലു​മ്പോൾ കു​റ​ഞ്ഞെ​ന്നു വരാം. പക്ഷേ, ഓരോ മര​ണ​വും നമ്മു​ടെ ജീ​വി​ത​ത്തെ പരി​വർ​ത്ത​ന​ത്തി​ലേ​ക്കു കൊ​ണ്ടു​ചെ​ല്ലും. സൂ​ക്ഷി​ച്ചു നോ​ക്കൂ. ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണ​ന്റെ മര​ണ​ത്തി​നു തലേ ദി​വ​സ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ജീ​വി​ത​മ​ല്ല മര​ണ​ത്തി​ന്റെ അടു​ത്ത ദി​വ​സ​മു​ള്ള​തു്. നമ്മു​ടെ ചി​ന്ത​കൾ​ക്കും വി​കാ​ര​ങ്ങൾ​ക്കും വീ​ക്ഷ​ണ​ഗ​തി​കൾ​ക്കും മാ​റ്റം വന്നി​രി​ക്കു​ന്നു. അന്ത​രി​ക്കു​ന്ന വ്യ​ക്തി​യു​ടെ മഹ​ത്ത്വം കൂ​ടു​ന്തോ​റും ജീ​വി​ക്കു​ന്ന വ്യ​ക്തി​യു​ടെ ജീ​വി​ത​ത്തി​നു വരു​ന്ന മാ​റ്റ​വും ഏറിയ അള​വി​ലാ​യി​വ​രും. ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണ​ന്റെ മരണം എന്റെ വീ​ക്ഷ​ണ​ഗ​തി​യി​ലും ചി​ന്ത​യി​ലും വി​കാ​ര​ത്തി​ലും മാ​റ്റം വരു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തു കൊ​ണ്ടാ​ണു ഞാ​നി​ങ്ങ​നെ എഴു​തു​ന്ന​തു്.

ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണ​നെ ലക്ഷ്യ​മാ​ക്കി​പ്പ​റ​യു​ക​യ​ല്ല ഞാൻ. എല്ലാ മനു​ഷ്യർ​ക്കും ഒരു പ്രാ​യ​മെ​ത്തു​മ്പോൾ പരാ​ജ​യ​ബോ​ധ​മു​ണ്ടാ​കും. തന്റെ സ്വ​കാ​ര്യ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ലും പൊ​തു​ജീ​വി​ത​ത്തി​ലും പരാ​ജ​യം സം​ഭ​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു എന്ന തോ​ന്ന​ലു​ണ്ടാ​യാൽ അവർ സ്വാ​ഭാ​വിക മര​ണ​ത്തിൽ പൊ​തി​ഞ്ഞ ആത്മ​ഹ​ത്യ​യി​ലേ​ക്കു നീ​ങ്ങി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കും. ഏതു രം​ഗ​ത്തും വിജയം വരി​ച്ച ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണ​നു ആ വി​ധ​ത്തി​ലു​ള്ള പരാ​ജ​യ​ബോ​ധം ഉണ്ടാ​കേ​ണ്ട കാ​ര്യ​മി​ല്ല. എങ്കി​ലും തന്റെ ലക്ഷ്യ​ത്തെ സാ​ക്ഷാ​ത്ക​രി​ക്കാ​തെ, ആഗ്ര​ഹ​ങ്ങൾ​ക്കു പിൻപേ പോ​കാ​തെ അദ്ദേ​ഹം മൗനം അവ​ലം​ബി​ച്ചു കഴി​ഞ്ഞു​കൂ​ടി. അതി​ന്റെ ഹേതു മര​ണ​ത്തി​ന്റെ അജ്ഞേ​യ​സ്വ​ഭാ​വം പോ​ലെ​ത​ന്നെ അജ്ഞേ​യ​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ഊർ​ജ്ജ​സ്വ​ല​ത​യും ധീ​ര​ത​യും എപ്പോ​ഴും പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ച്ച അദ്ദേ​ഹം നൈ​രാ​ശ്യ​ത്തിൽ വീണു എന്നു സങ്ക​ല്പി​ക്കുക പ്ര​യാ​സം. കാ​ത്തു​നിൽ​ക്കാൻ കൂ​ട്ടാ​ക്കിയ ആള​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണൻ. അദ്ദേ​ഹം കു​തി​ര​പ്പു​റ​ത്തു കയറി പാ​ഞ്ഞു​പോയ ധീ​ര​നാ​യി​രു​ന്നു. ആ അശ്വ​രൂ​ഢ​ന്റെ സഞ്ചാ​രം നമു​ക്കും അം​ഗീ​ക​രി​ക്കാ​വു​ന്ന​താ​ക​ട്ടെ. ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണൻ, അങ്ങ​യെ സ്മ​രി​ച്ചു എന്റെ കണ്ണു​കൾ ആർ​ദ്ര​ങ്ങ​ളാ​വു​ന്നു.

പി. കെ. വി​ക്ര​മൻ നാ​യ​രാ​ണു് ബർ​ണാർ​ഡ് ഷാ യുടെ “The Quintessence of Ibsenism ” എന്ന പ്ര​ബ​ന്ധ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് എന്നോ​ടു പറ​ഞ്ഞ​തു്. അദ്ദേ​ഹം നിർ​ദ്ദേ​ശി​ച്ച​ത​നു​സ​രി​ച്ചു ഞാൻ അതു വാ​യി​ച്ചു. അതി​ന്റെ തു​ട​ക്ക​ത്തിൽ വി​കാ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ക്ഷ​ണി​ക​സ്വ​ഭാ​വ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു ഷാ പ്ര​ഗൽ​ഭ​മാ​യി ഉപ​ന്യ​സി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഒരു വി​കാ​ര​ത്തി​നും ശാ​ശ്വത സ്വ​ഭാ​വ​മി​ല്ല. സ്നേ​ഹ​വും വി​രോ​ധ​വും ക്ഷ​ണി​ക​ങ്ങ​ളാ​ണു്. അതു​കൊ​ണ്ടു ജീ​വി​ത​കാ​ലം മു​ഴു​വൻ ഒരു സ്ത്രീ​യെ​ത്ത​ന്നെ ഒരു പു​രു​ഷ​നും സ്നേ​ഹി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കാൻ വയ്യ; അതു​പോ​ലെ ഒരു സ്ത്രീ​ക്കും ഒരു പു​രു​ഷ​നെ ജീ​വി​ത​കാ​ല​മ​ത്ര​യും സ്നേ​ഹി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കാൻ കഴി​യു​ക​യി​ല്ല. പി​ന്നെ സ്നേ​ഹി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നു ഭാ​വി​ക്കും; ജീ​വി​തം മു​ന്നോ​ട്ടു കൊ​ണ്ടു​പോ​കാൻ മാ​ത്രം.

കു​ടുംബ ജീ​വി​തം അസ​ത്യ​ത്തി​ലാ​ണു് അടി​യു​റ​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്. അവി​വാ​ഹി​ത​ക​ളാ​യി അച്ഛ​ന​മ്മ​മാ​രോ​ടു ഒരു​മി​ച്ചു കഴി​യു​ന്ന കാ​ല​മ​ത്ര​യും മാ​ത്ര​മേ സഹോ​ദ​രി​കൾ ശണ്ഠ​കൂ​ടാ​തെ കഴി​യു​ക​യു​ള്ളു. വി​വാ​ഹം കഴി​ഞ്ഞാൽ അവർ അന്യോ​ന്യം കടി​ച്ചു​കീ​റു​ന്നു. ചേ​ട്ടൻ അനി​യ​നെ​യും അനിയൻ ചേ​ട്ട​നെ​യും ശത്രു​വാ​യി​ക്ക​രു​തു​ന്നു. സ്നേ​ഹി​ച്ചു വളർ​ത്തിയ മകൾ അച്ഛ​ന​മ്മ​മാ​രു​ടെ ആജ്ഞ​ക​ളെ വക​വ​യ്ക്കാ​തെ വി​ജാ​തീയ ബന്ധ​ത്തി​നു ഒരു​ങ്ങു​മ്പോൾ, അനി​യ​ത്തി ഭർ​ത്താ​വി​നോ​ടു ചേർ​ന്നു ചേ​ട്ട​ന്റെ പേരിൽ സിവിൽ കേ​സ്സ് കൊ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ കു​ടും​ബ​ജീ​വി​തം പാ​വ​ന​മെ​ന്നു പറ​യു​ന്ന​തെ​ങ്ങ​നെ? എല്ലാം കള്ള​മാ​ണു്. ദാ​മ്പ​ത്യ ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ കള്ള​ത്തി​ലേ​ക്കു നമു​ക്കു തി​രി​ച്ചു​വ​രാം. ‘ജലസി’യാണു മിക്ക ദാ​മ്പ​ത്യ ജീ​വി​ത​ങ്ങ​ളെ​യും തകർ​ക്കു​ന്ന​തു്. ഈ ‘ജലസി’യുടെ സ്വ​ഭാ​വ​ത്തെ സ്പ​ഷ്ട​മാ​ക്കു​ന്ന എത്ര​യോ കഥകൾ നമ്മു​ടെ ഇതി​ഹാ​സ​ത്തി​ലും പു​രാ​ണ​ങ്ങ​ളി​ലു​മു​ണ്ടു്. എങ്കി​ലും യവ​ന​സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു പോ​കു​ക​യാ​ണു ഞാൻ. സ്യൂ​സ് ദേ​വ​ന്റെ ഭാ​ര്യ​യാ​യി​രു​ന്നു ഹീര. സ്യൂ​സ്, ഐഓയെ (IO) കണ്ടു കാ​മ​ത്തിൽ വീണു. ഭാ​ര്യ​യു​ടെ ‘ജലസി’യിൽ നി​ന്നു ഐഓയെ രക്ഷി​ക്കാ​നാ​യി അദ്ദേ​ഹം അവളെ പശു​വാ​ക്കി​മാ​റ്റി. ഇതു മന​സ്സി​ലാ​ക്കിയ ഹീര ഭീ​മാ​കാ​ര​മാർ​ന്ന ഒരു ഷട്പ​ദ​ത്തെ അവ​ളു​ടെ നേർ​ക്ക​യ​ച്ചു. അതി​ന്റെ കു​ത്തേ​റ്റ ഐഓ ഭ്രാ​ന്തു​പി​ടി​ച്ച​വ​ളാ​യി. സ്യൂ​സി​നെ സ്വർ​ഗ്ഗ​ത്തി​ന്റെ ഒരു​ത്ത​ര​ത്തിൽ കെ​ട്ടി​ത്തൂ​ക്കി​യ​വ​ളാ​യി​രു​ന്നു ഹീര. ഇന്ന​ത്തെ സ്ത്രീ​കൾ തങ്ങ​ളു​ടെ ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രെ ഉത്ത​ര​ത്തിൽ കെ​ട്ടി​ത്തൂ​ക്കാ​ത്ത​തു ആ പു​രു​ഷ​ന്മാ​രെ അവർ​ക്കു എടു​ത്തു​യർ​ത്താൻ കഴി​വി​ല്ലാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണു്. മി​ക്ക​വീ​ടു​ക​ളി​ലും ‘ഫ്ലാ​റ്റ് റൂഫ്’ ആയ​തി​നാ​ലാ​ണു്. ഇല്ലെ​ങ്കിൽ സർ​ക്കാർ ഓഫീ​സു​ക​ളി​ലും ബാ​ങ്കു​ക​ളി​ലും മറ്റും ജോ​ലി​യു​ള്ള പല “ധി​ക്കൃ​ത​ശ​ക്ര​പ​രാ​ക്ര​മ​രാ​കിന നക്ത​ഞ്ച​ര​ന്മാ​രെ” തൂ​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന നി​ല​യിൽ നമു​ക്കു കാ​ണാ​നി​ട​വ​രു​മാ​യി​രു​ന്നു ദാ​മ്പ​ത്യ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ​യും കു​ടുംബ ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ​യും ഈ നി​രർ​ത്ഥ​ക​ത്വ​ത്തെ​യും അസ​ത്യാ​ത്മ​ക​ത​യെ​യും കഥ​യി​ലൂ​ടെ ചി​ത്രീ​ക​രി​ക്കാ​നാ​ണു് ലക്ഷ്മി​ക്കു​ട്ടി​യു​ടെ ശ്രമം (കലാ​കൗ​മു​ദി—യാ​ത്ര​യ്ക്കി​ട​യിൽ). ഒരു യു​വ​തി​യു​ടെ മരണം അന്വേ​ഷി​ച്ചു പോ​കു​ന്നു ഭാ​ര്യ​വും ഭർ​ത്താ​വും. അവ​രു​ടെ മകൾ വി​വാ​ഹം കഴി​ഞ്ഞ​വ​നും രണ്ടോ മൂ​ന്നോ പി​ള്ളേ​രു​ടെ തന്ത​യു​മായ ഒരു​ത്ത​നെ പ്രേ​മി​ക്കു​ന്നു. അയാ​ളെ​യ​ല്ലാ​തെ വേ​റൊ​രു​ത്ത​നെ​യും അവൾ വി​വാ​ഹം കഴി​ക്കി​ല്ല. കലു​ഷ​മായ മാ​ന​സിക നി​ല​യോ​ടു കൂടി സഞ്ച​രി​ക്കു​ന്ന അവ​രു​ടെ കാറിൽ മറ്റു രണ്ടു സ്ത്രീ​കൾ കയറി തങ്ങ​ളു​ടെ ജീവിത ദുഃഖം പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. മാ​ത്ര​മ​ല്ല, ആ ദമ്പ​തി​ക​ളെ മാ​തൃ​കാ ദമ്പ​തി​ക​ളാ​യി കാ​ണു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. കഥാ​സ​ന്ദ​ഭർ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ ആശ​യ​ത്തെ സ്ഫു​ടീ​ക​രി​ക്കാ​നോ സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളു​ടെ ബന്ധ​ദാർ​ഢ്യം കൊ​ണ്ടു് കലാ​ചാ​രുത ഉള​വാ​ക്കാ​നോ ലക്ഷ്മി​ക്കു​ട്ടി​യ്ക്കു കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല. ഉപ​ന്യാ​സ​ത്തി​ന്റെ ഛാ​യ​യു​ള്ള ഇക്കഥ പരാ​ജ​യ​മാ​ണു്.

ഇത്ര​യും എഴു​തി​യ​പ്പോൾ ഒരാ​ശ​യം അങ്കു​രി​ക്കു​ന്നു. പൈ​ങ്കി​ളി​ക്ക​ഥ​കൾ ധാ​രാ​ള​മാ​യി ഉണ്ടാ​കു​ന്ന​തി​നു കാ​ര​ണ​മെ​ന്തു് ? ‘വി​ഷ്ഫുൾ തി​ങ്കി​ങ്ങ്’ മാ​ത്ര​മ​ല്ല ഹേതു. അച്ഛ​ന​മ്മ​മാ​രു​ടെ ദാ​മ്പ​ത്യ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ ദയ​നീ​യാ​വ​സ്ഥ​യും ബീ​ഭ​ത്സ സ്ഥി​തി​യും കാ​ണു​ന്ന കു​ട്ടി​കൾ പൈ​ങ്കി​ളി​ക്കഥ എന്ന രച​ന​യി​ലൂ​ടെ സ്വ​സ്ഥത തേടാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്നു. ദാ​മ്പ​ത്യ​ജീ​വി​തം എന്നും ‘ടോർ​മെ​ന്റി​ങ്’ ആയതു കൊ​ണ്ടു് കു​ട്ടി​കൾ എന്നും പൈ​ങ്കി​ളി​ക്ക​ഥ​കൾ എഴു​തും.

പാടുക, നൃ​ത്തം ചെ​യ്യുക, കാ​യി​കാ​ഭ്യാസ പ്ര​ക​ട​ന​ങ്ങൾ നട​ത്തുക ഇവ​യെ​ല്ലാം കൊ​ണ്ടു് പ്രേ​ക്ഷ​ക​രെ രസി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു വൊ​ഡ്വിൽ (Vaudeville) എന്നു പറയും. അതു നട​ത്തു​ന്ന​വ​നെ വൊ​ഡ്വി​ല്യൻ (Vaudevillian) എന്നും. പാ​രീ​സിൽ പൂഷോ എന്നൊ​രു വൊ​ഡ്വി​ല്യൻ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. വാ​യു​വി​നെ നി​യ​ന്ത്രി​ക്കു​ന്ന​തിൽ വളരെ പ്ര​ഗൽ​ഭ​നാ​യി​രു​ന്നു ഇയാൾ. പശ്ചാ​ദു് ഭാ​ഗ​ത്തു് ഒര​ടി​യ​ക​ലെ കത്തി​ച്ച മെ​ഴു​കു​തി​രി വച്ച് വേണ്ട സമ​യ​ത്തു് ശക്ത​മായ മട്ടിൽ വായു നിർ​ഗ്ഗ​ളി​പ്പി​ച്ച് അയാ​ള​തി​നെ കെ​ടു​ത്തും. ആളുകൾ കൈ​യ​ടി​ക്കും. പാ​രീ​സ​ല്ലേ ഏതു വൾ​ഗാ​രി​റ്റി കണ്ടാ​ലും കര​ഘോ​ഷം മു​ഴ​ക്കാൻ ആളു​ണ്ടാ​വും.

ഫ്ര​ഞ്ച് സൈ​നി​കോ​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നും ഗാ​ന​ര​ച​യി​താ​വു​മാ​യി​രു​ന്നു റൂഷേ ദലീൽ (Rouet de Lisle). അദ്ദേ​ഹം 1792-ൽ രചി​ച്ച ഫ്ര​ഞ്ച് ദേശീയ ഗാ​ന​ത്തി​ന്റെ പേരു് മർ​സെ​യെ​സ് (Marseillaise) എന്നാ​ണു്. ഈ വൊ​ഡ്വി​ല്യൻ മെ​ഴു​കു​തി​രി കെ​ടു​ത്തി​യ​തി​നു ശേഷം പശ്ചാ​ദ്ഭാ​ഗം കൊ​ണ്ടു് മർ​സെ​യെ​സ് പാടും. അപ്പോൾ ആളുകൾ എഴു​ന്നേ​റ്റു് നി​ന്നു് അതി​നോ​ടൊ​പ്പം പാടും. സു​ശ്രു​തൻ മാ​തൃ​ഭൂ​മി ആഴ്ച​പ​തി​പ്പിൽ (ലക്കം 20) എഴു​തിയ “വൈകി ഉദി​ക്കു​ന്ന നക്ഷ​ത്ര​ങ്ങൾ” പൂ​ഷോ​യു​ടെ മെ​ഴു​കു​തി​രി കെ​ടു​ത്ത​ലി​നെ​ക്കാൾ, ദേ​ശീ​യ​ഗാ​നാ“ലാ​പ​ത്തെ” ക്കാൾ നി​ന്ദ്യ​വും ബീ​ഭ​ത്സ​വു​മാ​ണു്. ഞാ​നൊ​രു ചെ​റു​ക​ഥ​യും അവ​സാ​നം വരെ​യും വാ​യി​ക്കാ​തി​രു​ന്നി​ട്ടി​ല്ല. ആഴ്ച്ച​പ​തി​പ്പി​ന്റെ 44, 45, 47 എന്നീ പു​റ​ങ്ങ​ളിൽ വാഹസം പോലെ നീ​ണ്ടു കി​ട​ക്കു​ന്ന ഇതി​ന്റെ തല 44-ആം പു​റ​ത്തു​ണ്ടു്. അതൊ​ന്നു നോ​ക്കാൻ മാ​ത്ര​മേ എനി​ക്കു കഴി​ഞ്ഞു​ള്ളൂ. ഒരു ബന്ധ​വു​മി​ല്ലാ​തെ എന്തോ ഒക്കെ പു​ല​മ്പു​ന്നു സു​ശ്രു​തൻ. വാ​യ​ന​ക്കാ​ര​ന്റെ ക്ഷ​മ​യെ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ക്കു​ന്ന കൃ​ത്യം. ഇതു വാ​യി​ച്ച​പ്പോൾ എല്ലാം “ക്ഷമ” യാ​യി​ത്തീ​രു​ന്ന കാലം വന്നാൽ മതി​യെ​ന്നു് ഞാൻ ആഗ്ര​ഹി​ച്ചു പോയി. സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ന്റെ പേരിൽ എന്തൊ​രു ടോർ​ച്ചർ!

കു​മാ​ര​നാ​ശാ​ന്റെ “ചണ്ഡാ​ല​ഭി​ക്ഷു​കി ” എന്ന കാ​വ്യ​ത്തിൽ മാ​തം​ഗി ബുദ്ധ ശി​ഷ്യ​നു് വെ​ള്ളം ഒഴി​ച്ചു കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന രംഗം. ‘മദ്ധ്യം​പൊ​ട്ടി നു​റു​ങ്ങി വി​ല​സു​ന്ന ശു​ദ്ധ​ക്ക​ണ്ണാ​ടി​ക്കാ​ന്തി ചി​ത​റും നീർ’ ആ സന്ന്യാ​സി​യു​ടെ കൈയിൽ വീണു എന്നു കവി പറ​യു​മ്പോൾ എനി​ക്കു ശു​ചി​ത്വ​മാർ​ന്ന വി​കാ​രം ഉണ്ടാ​കു​ന്നു. ഏഴു വയ​സ്സി​നു താ​ഴെ​യു​ള്ള പെൺ​കു​ട്ടി​കൾ സന്ധ്യ​യ്ക്കു കത്തി​ച്ച നി​ല​വി​ള​ക്കി​ന​ടു​ത്തി​രു​ന്നു ‘രാമ, രാമ പാ​ഹി​മാം’ എന്നു ചൊ​ല്ലു​ന്ന​തു കേൾ​ക്കു​മ്പോ​ഴും എനി​ക്ക് അതേ വി​കാ​രം തന്നെ. വെ​ളു​ത്ത​വാ​വിൻ നാൾ ചന്ദ്ര​ന്റെ പ്ര​കാ​ശ​മേ​റ്റു് മേ​ഘ​ശ​ക​ലം ശോ​ഭി​ക്കു​മ്പോ​ഴും ‘ക്ലീൻ ഫീ​ലി​ങ്.’ ഉത്കൃ​ഷ്ട​മായ ഏതു കലാ​സൃ​ഷ്ടി​യും ഇതു​പോ​ലെ ശു​ചി​ത്വ​മു​ള്ള വി​കാ​രം ഉല്പാ​ദി​പ്പി​ക്കും.

വർ​ഷ​ങ്ങൾ​ക്കു മുൻ​പു് ഞാ​നൊ​രു ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രി​യെ പരി​ച​യ​പ്പെ​ട്ടു. അവൾ എന്റെ വീ​ട്ടി​ലു​ള്ള​വ​രു​ടെ​യും പരി​ച​യ​ക്കാ​രി​യാ​യി. അങ്ങ​നെ​യി​രി​ക്കെ അവ​ളു​ടെ വി​വാ​ഹം നി​ശ്ച​യി​ച്ചു. ആ വി​വാ​ഹം മു​ട​ക്കാൻ ഒരാൾ സന്ന​ദ്ധ​നാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നു ഞാ​ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ എനി​ക്കാ​കെ പരി​ഭ്ര​മ​മാ​യി. സംഗതി ഇതാ​ണു്. അവൾ​ക്ക് ഒരു ഡി​പ്പാർ​ട്ട്മെ​ന്റിൽ ജോലി. ജോ​ലി​യിൽ കൂ​ടു​തൽ പരി​ച​യം നേടാൻ വേ​ണ്ടി അവളെ വേ​റൊ​രു ഡി​പ്പാർ​ട്ട്മെ​ന്റിൽ നി​യോ​ഗി​ച്ചു. അവിടെ ചെ​ന്നു ജോലി പഠി​ക്കു​ന്ന​തി​നു പുറമേ പ്രേ​മ​ലേ​ഖ​ന​മെ​ഴു​താ​നും അവൾ പഠി​ച്ചു. വി​ജാ​തീ​യ​നും കഴ​കൂ​ട്ട​ത്തു​കാ​ര​നു​മായ ഒരു യു​വാ​വി​നു് അവൾ ധാ​രാ​ളം കത്തു​കൾ കൊ​ടു​ത്തു. ആ യു​വാ​വു് അവ​ളു​ടെ വി​വാ​ഹ​ത്തെ കു​റി​ച്ച് അറി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ പ്ര​ഖ്യാ​പ​നം നട​ത്തി “ഈ കത്തു​ക​ളെ​ല്ലാം ഞാൻ അയാളെ (അവ​ളു​ടെ ഭാവി ഭർ​ത്താ​വി​നെ) ഏല്പി​ക്കും”. പബ്ലി​ക് സർ​വ്വീ​സ് കമ്മീ​ഷ​നാ​ഫീ​സി​ലെ ഒരു മാ​ന്യ​നിൽ നി​ന്നു് ഇത​റി​ഞ്ഞ ഞാൻ ടാ​ക്സി​ക്കാ​റിൽ അയാ​ളു​ടെ വീ​ട്ടി​ലെ​ത്തി. എന്തു പറ​ഞ്ഞി​ട്ടും അയാൾ വഴ​ങ്ങി​യി​ല്ല. “എന്നെ അവൾ വഞ്ചി​ച്ചു സാർ. ഞാൻ പ്ര​തി​കാ​രം ചെ​യ്യും” എന്നാ​യി​രു​ന്നു അയാ​ളു​ടെ വാ​ക്കു​കൾ. ഞാൻ റോ​ബർ​ട്ട് ബ്രൂ​സ് എന്ന സ്കോ​ട്ട്ല​ണ്ട് രാ​ജാ​വാ​യി മാറി. എട്ടു​കാ​ലി ഏഴാ​മ​ത്തെ തവണ വല​നെ​യ്തു് പൂർ​ണ്ണ​മാ​ക്കു​ന്ന​തു കണ്ട ആളാ​ണു് അദ്ദേ​ഹം. എനി​ക്ക​ത്ര​യും വേ​ണ്ടി വന്നി​ല്ല. മൂ​ന്നാ​മ​ത്തെ തവണ ചെ​ന്ന​പ്പോൾ അയാൾ വഴ​ങ്ങി. ‘ഒരു പെൺ​കു​ട്ടി​യു​ടെ ജീ​വി​തം നി​ങ്ങൾ നശി​പ്പി​ക്ക​രു​തു്’ എന്നു ഞാൻ ദയ​നീ​യ​മായ മട്ടിൽ പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ അയാൾ കെ​ട്ടു​കെ​ട്ടാ​യു​ള്ള പ്രേ​മ​ലേ​ഖ​ന​ങ്ങൾ എന്റെ മുൻ​പിൽ കൊ​ണ്ടു വന്നി​ട്ടു. “വാ​യി​ച്ചു നോ​ക്ക​ണം സാർ” എന്നു് ആ നല്ല മനു​ഷ്യൻ. “ചങ്ങാ​തി, ലോ​ക​ത്തേ​ക്കു വച്ച് ഏറ്റ​വും പ്ര​യാ​സ​മു​ള്ള കാ​ര്യം മറ്റൊ​രാ​ളി​ന്റെ പ്രേ​മ​ലേ​ഖ​നം വാ​യി​ക്കുക എന്ന​താ​ണു്. നിർ​ബ​ന്ധി​ക്ക​രു​തു്” എന്നു ഞാൻ. അയാ​ളു​ടെ അനു​വാ​ദ​ത്തോ​ടെ ഞാൻ ആ കെ​ട്ടു​കൾ​ക്ക് തീ കൊ​ളു​ത്തി. സർ​വ്വ​വും ചാരം. അക​ത്തേ മു​റി​യിൽ നി​ന്നു് അയാ​ളു​ടെ അമ്മ “എന്ത​ടാ മോനേ കട​ലാ​സ് കരി​ഞ്ഞു നാ​റു​ന്ന​തു്” എന്നു ചോ​ദി​ച്ച​ത​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​രു പ്ര​തി​ഷേധ ശബ്ദ​വും ഉണ്ടാ​യി​ല്ല. ഞാൻ ചെയ്ത ഈ സഹായം ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രി​യിൽ നി​ന്നു മറ​ച്ചു വച്ചു. ഇന്നു് അവളും ഭർ​ത്താ​വും സ്കൂ​ട്ട​റിൽ പാ​ഞ്ഞു പോ​കു​ന്ന​തു കാ​ണു​മ്പോൾ എനി​ക്കൊ​രു ‘അൺ​ക്ലീൻ ഫീ​ലി​ങ്’. അൺ​ക്ലീൻ ഫീ​ലി​ങ് ഉള​വാ​ക്കു​ന്ന വേറെ ചില കാ​ര്യ​ങ്ങൾ പറയൂ. പറയാം. പൂർ​ണ്ണ​ഗർ​ഭി​ണി​കൾ മെ​റ്റേ​ണി​റ്റി ലീ​വെ​ടു​ക്കാ​തെ ഉന്തി​ത്ത​ള്ളി ആപ്പീ​സി​ലേ​ക്കു കയറി വരു​ന്ന​തു്. തൊ​പ്പി കൊ​ണ്ടു് കഷ​ണ്ടി മറ​ച്ച​യാൾ പെ​ട്ടെ​ന്നു് തൊ​പ്പി​യെ​ടു​ത്തു് ആ “ബ്ര​ഹ്മ​ക്ഷൗ​രം” മറ്റു​ള്ള​വ​രെ കാ​ണി​ക്കു​ന്ന​തു്, വൃ​ദ്ധ​നായ ഭർ​ത്താ​വു് വൃ​ദ്ധ​യായ ഭാ​ര്യ​യെ സ്കൂ​ട്ട​റി​ന്റെ പു​റ​കി​ലി​രു​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു് പോ​കു​ന്ന​തു്, പെ​ണ്ണു​ങ്ങൾ ഓടു​ന്ന​തു്, സ്പോർ​ട്സി​നു് ഓടി​യോ​ടി സ്ത്രീ​ത്വം നശി​പ്പി​ച്ച പെൺ​കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ മുഖം കാ​ണു​ന്ന​തു്. ‘റ്റെർ​മ​ഗ​ന്റാ’യ ഭാര്യ ‘ഹെൻ​പെ​ക്ക്ഡാ’യ ഭർ​ത്താ​വി​നെ കൂ​ടെ​ക്കൂ​ടെ കടയിൽ അയ​ച്ച് റേ​ഷ​നും മറ്റും വാ​ങ്ങി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു്. ‘മതി’. ‘മതി​യെ​ങ്കിൽ നി​റു​ത്തി’. ‘ഒന്നു​കൂ​ടെ പറ​യ​ട്ടോ, മു​ഹ​മ്മ​ദ് റോഷൻ?’ റോ​ഷ​ന്റെ പി​താ​വു് എന്റെ ശി​ഷ്യ​നാ​ണു്. ശി​ഷ്യ​ന്റെ മകനെ ശി​ഷ്യ​നാ​യി ലഭി​ച്ച ഞാൻ ധന്യ​നാ​ണു്. ഗു​രു​നാ​ഥൻ പറ​ഞ്ഞാൽ ശി​ഷ്യൻ – റോഷൻ – ദേ​ഷ്യ​പ്പെ​ടു​ക​യി​ല്ല. ആ വി​ശ്വാ​സ​ത്തോ​ടെ, റോ​ഷ​ന്റെ സദ​യാ​നു​മ​തി​യോ​ടെ പറ​യ​ട്ടെ, അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കഥകൾ അൺ​ക്ലീൻ ഫീ​ലി​ങ് ഉള​വാ​ക്കു​നു. ചേ​ച്ചി​യും അനി​യ​ത്തി​യും തമ്മിൽ വലിയ സ്നേ​ഹം. ചേ​ച്ചി വി​വാ​ഹി​ത​യാ​യ​പ്പോൾ അനി​യ​ത്തി മാ​മ്പ​ഴ​വും മറ്റും കൊ​ണ്ടു് അവളെ കാണാൻ പോ​കു​ന്നു. ഏഴു ദിവസം താ​മ​സി​ക്കാ​നാ​ണു് അനി​യ​ത്തി​യു​ടെ ഉദ്ദേ​ശ്യ​മെ​ന്ന​റി​യു​മ്പോൾ ചേ​ച്ചി ദേ​ഷ്യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. ഒരു കി​ട​പ്പു​മു​റി മാ​ത്ര​മു​ള്ള വീ​ട്ടിൽ ഏഴു ദിവസം താ​മ​സി​ക്കു​ന്ന​തെ​ങ്ങ​നെ? ചേ​ച്ചി കര​യാ​തി​രു​ന്നി​ല്ല, അതു പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു്. ഇതാ​ണു് മു​ഹ​മ്മ​ദ് റോഷൻ കു​ങ്കു​മം വാ​രി​ക​യി​ലെ​ഴു​തിയ “പ്രേ​മ​യു​ടെ അനി​യ​ത്തി” എന്ന കഥ​യു​ടെ സാരം. ഉയർ​ന്ന സ്ഥ​ല​ത്തു് നി​ന്നു് താ​ഴ്‌​ന്ന സ്ഥ​ല​ത്തേ​ക്ക് തെ​ളി​ഞ്ഞ ജലം ഒഴു​കു​ന്ന​തു് കാണാൻ ഭം​ഗി​യു​ണ്ടു്. അതിൽ സൂ​ര്യ​പ്ര​കാ​ശം കൂടി തട്ടി​യാൽ ഭംഗി കൂടും. സഹാ​നു​ഭൂ​തി​യു​ടെ സ്ഫ​ടി​ക​സ​ദൃ​ശ​മായ ജലം ഇങ്ങ​നെ താ​ഴേ​ക്ക് ഒഴു​കു​ന്നി​ല്ല, റോ​ഷ​ന്റെ കഥയിൽ. ചെ​ളി​വെ​ള്ളം കെ​ട്ടി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന പ്ര​തീ​തി. അതു​കൊ​ണ്ടു് ഒരു അൺ​ക്ലീൻ ഫീ​ലി​ങ്.

കൊ​ല്ല​ത്തെ തങ്ങൾ​കു​ഞ്ഞ് മു​സ​ലി​യാർ എഞ്ചി​നീ​യ​റി​ങ് കോ​ളേ​ജി​ലെ ആർ​ട്സ് ക്ല​ബ്ബ് ഉദ്ഘാ​ട​ന​ത്തി​നു് ഞാൻ പോ​യി​രു​ന്നു. ഇത്ര ഡി​സി​പ്ലിൻ ഉള്ള വേ​റൊ​രു കോ​ളേ​ജ് ഞാൻ കണ്ടി​ട്ടി​ല്ല എന്നു് അത്യു​ക്തി കൂ​ടാ​തെ പറ​യ​ട്ടെ. അദ്ധ്യാ​പ​ക​രും വി​ദ്യാർ​ഥി​ക​ളൂം സ്നേ​ഹ​സ​മ്പ​ന്നർ. ബന്ധു​ക്ക​ളു​ടെ വീ​ട്ടിൽ ചെ​ന്നാൽ പോലും ആ കോ​ളേ​ജിൽ നി​ന്നു് എനി​ക്ക് കി​ട്ടിയ സ്നേ​ഹം കി​ട്ടു​ക​യി​ല്ല. അത്ര​യ്ക്കു​ണ്ടു് ആ കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ​യും അദ്ധ്യാ​പ​ക​രു​ടെ​യും സുജന മര്യാ​ദ​യും സ്നേ​ഹ​വും. തി​രി​ച്ച് പോ​രു​മ്പോൾ കാറിൽ കൂടെ വന്ന ഒര​ദ്ധ്യാ​പ​കൻ, ഡോ​ക്ടർ കെ. ഭാ​സ്ക​രൻ നായർ സാ​റി​നെ കാണാൻ ഒരു ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രൻ വന്നു.

അയാൾ അദ്ദേ​ഹ​ത്തോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു:

ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രൻ:

സാർ ലോ​ക​ത്താ​കെ എത്ര പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ളു​ണ്ടു്?

ഭാ​സ്ക​രൻ നായർ:

കോ​ടി​ക്ക​ണ​ക്കി​നു് കാണും.

ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രൻ:

സാ​റെ​ത്ര പു​സ്ത​ക​ങ്ങൾ വാ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്?

ഭാ​സ്ക​രൻ നായർ:

ഞാൻ വളരെ കു​റ​ച്ചേ വാ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ളൂ.

ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രൻ:

ലോ​ക​ത്തി​ന്നു​വ​രെ ഉണ്ടാ​യി​ട്ടു​ള്ള എല്ലാ പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ളും വാ​യി​ച്ച ആരെ​ങ്കി​ലൂ​ണ്ടൊ?

ഭാ​സ്ക​രൻ നായർ:

അങ്ങ​നെ ആരു​മി​ല്ല.

ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രൻ:

ഉണ്ടു്, അയാ​ളാ​ണു് എം. കൃ​ഷ്ണൻ നായർ.

ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​ര​ന്റെ ഈ ബു​ദ്ധി​വി​ലാ​സ​ത്തി​നു് മുൻ​പിൽ ഞാൻ തല കു​നി​ക്കു​ന്നു. കു​നി​ഞ്ഞ തല​യോ​ടു​കൂ​ടി ഞാൻ പറ​യ​ട്ടെ. ഫീ​ലി​പ്പ് ഏറൈസി ന്റെ (Philippe Aries) ‘The Hour of our Death’ എന്ന പു​സ്ത​കം ഞാൻ വാ​യി​ച്ചു. എന്തൊ​രു​ജ്ജ്വ​ല​മായ ഗ്ര​ന്ഥം! പ്രാ​ചീന കാലം തൊ​ട്ടു് ഇരു​പ​താം ശതാ​ബ്ദം വരെ​യു​ള്ള കാ​ല​യ​ള​വിൽ മര​ണ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള സങ്കൽ​പ്പ​ത്തി​നു് ഒന്നി​നൊ​ന്നു് മാ​റ്റം വന്ന​തെ​ങ്ങ​നെ​യെ​ന്നു് ഏറൈസ് വി​ശ​ദീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു. ടോൾ​സ്റ്റോ​യി, ഫ്ലോ​ബർ, ഷെനെ, സാർ​ത്ര് ഇവ​രു​ടെ ഗ്ര​ന്ഥ​ങ്ങ​ളെ അദ്ദേ​ഹം അപ​ഗ്ര​ഥി​ച്ച് മര​ണ​സ​ങ്കൽ​പ്പ​ത്തെ സ്പ​ഷ്ട​മാ​ക്കി​ത്ത​രു​ന്നു. പണ്ടു് ‘പബ്ലി​ക് ഇവ​ന്റ്’ ആയി​രു​ന്ന മരണം ഇന്നൊ​രു സ്വ​കാ​ര്യ സം​ഭ​വ​മാ​യി മാ​റി​യ​തെ​ങ്ങ​നെ​യെ​ന്നു് ഗ്ര​ന്ഥ​കാ​രൻ വി​വ​രി​ക്കു​ന്നു. ‘A major landmark in the historiography of the late twentieth century’ എന്നു് നി​രൂ​പ​കർ വാ​ഴ്ത്തു​ന്ന ഈ മഹാ​ഗ്ര​ന്ഥം വാ​യി​ക്കാൻ ഞാൻ അഭ്യർ​ത്ഥി​ക്കു​ന്നു, വാ​യ​ന​ക്കാ​രോ​ടു്.

ഞാൻ ചെ​ങ്ങ​ന്നൂ​രു് താ​മ​സി​ക്കു​ന്ന കാലം, എറ​പ്പുഴ പാ​ല​ത്തി​ന​ടു​ത്തു് ചെ​ന്നി​രു​ന്നു് പമ്പാ​ന​ദി​യെ നോ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നി​ട്ടു​ണ്ടു്. വർ​ഷ​കാ​ല​ത്തു് നദി​യി​ലൂ​ടെ പൂ​ക്കൾ ഒഴുകി വരും. ഒരു വലിയ ചെ​മ്പ​ര​ത്തി​പ്പൂ ഒഴുകി വരു​ന്ന​തു് കണ്ടു. നദി​യി​ലെ​ങ്ങ​നെ ചെ​മ്പ​ര​ത്തി​പ്പൂ വന്നു? അങ്ങു ദൂരെ നദി​ക്ക​ര​യിൽ നിന്ന ഒരു കു​ട്ടി പൂ ചെ​ടി​യിൽ നി​ന്നു് അടർ​ത്തി​യെ​ടു​ത്തു് നദി​യി​ലി​ട്ടി​രി​ക്കും. അതു് ഓള​ങ്ങ​ളിൽ നൃ​ത്തം ചെ​യ്തു് ചെ​യ്തു് അക​ന്നു​പോ​യി​രി​ക്കും. കു​ട്ടി അവി​ടെ​ത്ത​ന്നെ നി​ന്നി​രി​ക്കാം, തി​രി​ച്ചു പോ​യി​രി​ക്കാം. അനേകം നാഴിക സഞ്ച​രി​ച്ച് അതു് ചെ​ങ്ങ​ന്നൂ​രെ​ത്തി​യ​താ​ണു്.

എന്നു് വെ​ണ്ണി​ക്കു​ളം ഗോ​പാ​ല​ക്കു​റു​പ്പു് ഒരു നർ​ത്ത​കി​യെ വർ​ണ്ണി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഈ പു​ഷ്പ​മാ​കു​ന്ന നർ​ത്ത​കി പൂ​മ്പാ​റ്റ​യെ​പ്പോ​ലെ ഓള​ങ്ങ​ളിൽ നൃ​ത്തം വെ​ച്ചു് അക​ലു​ക​യാ​ണു്. ഒഴു​കി​യൊ​ഴു​കി അതു് കര​യ്ക്ക​ടി​ഞ്ഞെ​ന്നു് വരാം. വല്ല ചെ​ടി​യി​ലും ഉട​ക്കി നി​ന്നെ​ന്നു വരാം. അതാ അതി​ന്റെ ലക്ഷ്യ​സ്ഥാ​നം. ആലോ​ചി​ച്ചു നോ​ക്കൂ. ഓരോ സം​ഭ​വ​വും പര​സ്പ​രം ബന്ധ​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. കു​ട്ടി ചെ​ടി​യിൽ നി​ന്നു് പൂ അടർ​ത്തി​യെ​ടു​ക്കു​ന്നു, വെ​ള്ള​ത്തി​ലേ​ക്ക് എറി​യു​ന്നു. അടർ​ത്തി​യെ​ടു​ത്തി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ ജല​ത്തി​ലേ​യ്ക്ക് അതു് എറി​യ​പ്പെ​ടു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. അങ്ങ​നെ രണ്ടു് സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളും ബന്ധ​പ്പെ​ട്ടു. നദി​യി​ലെ ഒരോളം അടു​ത്ത ഓള​ത്തി​ലേ​ക്ക് അതിനെ നീ​ക്കി. ആദ്യ​ത്തെ ഓളം അതു ചെ​യ്തി​ല്ലെ​ങ്കിൽ? രണ്ടാ​മ​ത്തെ ഓളം പൂ​വി​നെ വഹി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. രണ്ടു സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളും വീ​ണ്ടും ബന്ധ​പ്പെ​ട്ടു. അങ്ങ​നെ സംഭവ ശ്രേ​ണി​കൾ. അവ​യാ​ണു് പൂ​വി​നെ ചെ​ങ്ങ​ന്നൂ​രെ​ത്തി​ച്ച​തു്. ഇനി അതു് ഒഴു​കും. കര​യ്ക്ക​ടി​യു​ന്ന​തു വരെ. അല്ലെ​ങ്കിൽ ഒരു ചെ​ടി​യിൽ ഉട​ക്കു​ന്ന​തു വരെ. ചെ​ടി​യിൽ ഉട​ക്കു​ന്നു പു​ഷ്പം എന്നു് കരുതൂ. അതാ​ണു് പര​മ​ല​ക്ഷ്യം. കു​ട്ടി പൂ ഇറു​ത്തെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തും അതു് അനേകം നാഴിക സഞ്ച​രി​ച്ച് മറ്റൊ​രു ചെ​ടി​യിൽ ഉട​ക്കു​ന്ന​തും അന്യോ​ന്യം ബന്ധ​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ലും ഈ ബന്ധ​മു​ണ്ടു്. ഈ ബന്ധം എവി​ടെ​യി​ല്ല​യോ അതു് വ്യാജ സാ​ഹി​ത്യ​മാ​ണു്. തുളസി കോ​ട്ടു​ക്കൽ ‘മനോ​രാ​ജ്യം’ വാ​രി​ക​യിൽ എഴു​തിയ “ജനി​ച്ച മണ്ണു്” വ്യാ​ജ​സാ​ഹി​ത്യ​മാ​ണു്. മഹാ​രാ​ഷ്ട്ര​ക്കാ​ര​നെ കേ​ര​ള​ത്തി​ലെ ഒരു പെ​ണ്ണു് സ്നേ​ഹി​ക്കു​ന്നു. വി​വാ​ഹം, ഗർഭം, പ്ര​സ​വം. അയാൾ മഹാ​രാ​ഷ്ട്ര​യി​ലേ​ക്ക് ജോ​ലി​ക്ക​യ​റ്റം കി​ട്ടി പോ​യി​ട്ടും അവൾ പോ​കു​ന്നി​ല്ല. ജന്മ​ഭൂ​മി വി​ട്ടു് അവൾ എങ്ങും പോ​കി​ല്ല. ഭർ​ത്താ​വു് നിർ​ബ​ന്ധി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടേ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. വർ​ഷ​ങ്ങൾ ഏറെ​യാ​യി​ട്ടും അവൾ വഴ​ങ്ങു​ന്നി​ല്ല. അവ​രു​ടെ മകൻ നിർ​ബ​ന്ധം തു​ട​ങ്ങി, അമ്മ അച്ഛ​ന്റെ കൂടെ താ​മ​സി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു്. പെ​ട്ടെ​ന്നു് വൃ​ദ്ധ​യായ അവൾ പോകാൻ തീ​രു​മാ​നി​ക്കു​ന്നു. അവ​ളു​ടെ ആദ്യ​ത്തെ തീ​രു​മാ​ന​വും ഒടു​വി​ല​ത്തെ തീ​രു​മാ​ന​വും തമ്മിൽ ഒരു ബന്ധ​വു​മി​ല്ല. അതി​നാൽ കല​യോ​ടു് ബന്ധ​പ്പെ​ട്ട ദൃ​ഢ​പ്ര​ത്യ​യം – കൺ​വി​ക്ഷൻ – ഉണ്ടാ​കു​ന്നി​ല്ല. കപട രച​ന​യാ​ണി​തു്. ‘വി​ശ്വ​ധർ​മ്മം’ വാ​രി​ക​യിൽ തുളസി കോ​ട്ടു​ക്കൽ നവീന സാ​ഹി​ത്യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് പണ്ഡി​തോ​ചി​ത​മാ​യി എഴു​തി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തു് ഞാൻ വാ​യി​ച്ചു. അതൊ​ക്കെ എഴു​തു​ന്ന അദ്ദേ​ഹം ഇമ്മ​ട്ടി​ലൊ​രു കഥ​യെ​ഴു​തു​ന്ന​തു് എങ്ങ​നെ?

ലാ പാസ് പട്ട​ണ​ത്തി​ലെ മു​ക്കു​വ​നായ കീ​നോ​യ്ക്ക് കടലിൽ മു​ങ്ങി​യ​പ്പോൾ ഒരു മു​ത്തു കി​ട്ടി. വി​ല​മ​തി​ക്കാൻ വയ്യാ​ത്ത മു​ത്തു്. അത​റി​ഞ്ഞ് പലരും അയാ​ളു​ടെ വീ​ട്ടിൽ ഓടി​ക്കൂ​ടി. കീനോ മു​ത്തു് വീ​ടി​ന്റെ ഒരു മൂ​ല​യിൽ ഒളി​ച്ച് വച്ചു. അടു​ത്ത ദിവസം അതു വിൽ​ക്കാൻ അയാൾ തീ​രു​മാ​നി​ച്ചൂ. ആദ്യ​ത്തെ കട​ക്കാ​രൻ ആ മു​ത്തു് ‘രാ​ക്ഷ​സീ​യത’യാ​ണെ​ന്നു് പറ​ഞ്ഞു. രണ്ടാ​മ​ത്തെ​യാൾ അതി​ന്റെ ന്യൂ​ന​ത​കൾ വി​വ​രി​ച്ചു. മൂ​ന്നാ​മ​ത്തെ​യാൾ അഞ്ഞൂ​റു് പെസോ കൊ​ടു​ക്കാ​മെ​ന്നു് പറ​ഞ്ഞു. അതു​കൊ​ണ്ടു് തൊ​ട്ട​ടു​ത്ത ദിവസം തല​സ്ഥാന നഗ​ര​ത്തിൽ അതു​കൊ​ണ്ടു ചെ​ന്നു് വിൽ​ക്കാ​മെ​ന്നു കീനോ കരുതി. അന്നു രാ​ത്രി കള്ള​ന്മാർ കീ​നോ​യെ ആക്ര​മി​ച്ചു. കീ​നോ​യു​ടെ ഭാര്യ ഹ്വാന സഹാ​യ​ത്തി​നെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ കള്ള​ന്മാർ ഓടി​ക്ക​ള​ഞ്ഞു. പി​റ്റേ ദിവസം ശത്രു​ക്കൾ അവ​രു​ടെ വീടു് തീ വച്ചു. മു​ത്തു കള​യി​ല്ലെ​ന്ന വാ​ശി​യോ​ടെ കീ​നോ​യും ഹ്വാ​ന​യും കു​ഞ്ഞി​നെ​യു​മെ​ടു​ത്തു് വട​ക്കോ​ട്ടു് യാ​ത്ര​യാ​യി. അശ്വാ​രൂ​ഢ​രായ മൂ​ന്നു​പേർ അവരെ അനു​ഗ​മി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. രാ​ത്രി കീ​നോ​യും ഹ്വാ​ന​യും കു​ഞ്ഞും പർ​വ്വ​ത​ത്തി​ന്റെ പ്രാ​ന്ത​പ്ര​ദേ​ശ​ത്താ​ണു് കഴി​ഞ്ഞു​കൂ​ടി​യ​തു്. കു​ഞ്ഞു കര​യു​ന്ന ശബ്ദം കേ​ട്ടു് ആ മൂ​ന്നു പേരിൽ ഒരാൾ ശബ്ദം കേട്ട സ്ഥ​ല​ത്തേ​ക്ക് നി​റ​യൊ​ഴി​ച്ചു. വെ​ടി​യേ​റ്റു കു​ഞ്ഞു മരി​ച്ചു. കീനോ സ്വ​ന്തം പട്ട​ണ​ത്തി​ലേ​ക്കു് തി​രി​ച്ചു പോ​ന്നു. അയാൾ മു​ത്തു കടലിൽ വലി​ച്ചെ​റി​ഞ്ഞു. (സ്റ്റൈൻ​ബ​ക്കി​ന്റെ The Pearl എന്ന കൊ​ച്ചു നോവൽ.)

ഇനി മു​കു​ന്ദൻ മനോരമ ആഴ്ച്ച​പ്പ​തി​പ്പിൽ എഴു​തിയ “മം​ഗ​ലാ​പു​രം” എന്ന കഥ. സുമ പള്ളി​ക്കൂ​ടം വി​ട്ടു് വീ​ട്ടി​ലേ​ക്കു വരി​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അവൾ​ക്കൊ​രു മു​ത്തു് ‘കള​ഞ്ഞു​കി​ട്ടി’. കാ​ല​ത്തു് സു​മ​യു​ടെ അച്ഛൻ ഭാ​സ്ക​രൻ സ്വർ​ണ്ണ​ക്ക​ട​യിൽ അതു കൊ​ണ്ടു​പോ​യി കാ​ണി​ച്ചു. വലിയ വി​ല​യു​ള്ള മു​ത്താ​ണു് അതെ​ന്നു് അയാൾ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി. അടു​ത്ത ദിവസം മം​ഗ​ലാ​പു​ര​ത്തു് അതു വിൽ​ക്കാൻ അയാൾ തീ​രു​മാ​നി​ച്ചു. രാ​ത്രി ഒരു കള്ളൻ വന്നു ഭാ​സ്ക​ര​ന്റെ വീ​ട്ടിൽ. അവനെ അയാൾ ഓടി​ച്ചു. അന്നു തന്നെ രണ്ടു കള്ള​ന്മാർ കൂടി വന്നു. അവ​രെ​യും ഭാ​സ്ക​രൻ ഓടി​ച്ചു. ഒടു​വിൽ നേ​രി​ട്ടു​ള്ള സം​ഘ​ട്ട​ന​മാ​യി. മല്പി​ടു​ത്ത​ത്തിൽ ഭാ​സ്ക​രൻ മു​ത്തെ​ടു​ത്തു വി​ഴു​ങ്ങി​ക്ക​ള​ഞ്ഞു. രാ​ത്രി​യാ​യ​പ്പോൾ അവർ അയാ​ളു​ടെ വയ​റു​കീ​റി മു​ത്തെ​ടു​ത്തു കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. മു​കു​ന്ദൻ കഥ അവ​സാ​നി​പ്പി​ക്കു​ന്നു: “പണ​ക്കാർ​ക്ക് മു​ത്തു കി​ട്ടി​യാൽ മു​ത്തോ​ടു​മു​ത്തു്. പാ​വ​ങ്ങൾ​ക്കു മു​ത്തു​കി​ട്ടി​യാൽ കണ്ണീർ​മു​ത്തു്”.

കമ​ന്റൊ​ന്നു​മി​ല്ല എനി​ക്കു്. എങ്കി​ലും ഒരു ചോ​ദ്യം. മു​കു​ന്ദൻ എന്തി​നി​ങ്ങ​നെ കഥ​യെ​ഴു​തു​ന്നു?

പ്ര​ത്യു​ല്പ​ന്ന മതി​ത്വ​മു​ള്ള സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​നാ​യി​രു​ന്നു ഓസ്കാർ വൈൽഡ്. എങ്കി​ലും അദ്ദേ​ഹം മറ്റു​ള്ള​വ​രു​ടെ ആശ​യ​ങ്ങൾ കവർ​ന്നെ​ടു​ക്കു​മെ​ന്ന ഒരു ദു​ഷ്പ്ര​വാ​ദ​മു​ണ്ടാ​യി. ഒരി​ക്കൽ വി​സ്ലർ എന്ന ചി​ത്ര​കാ​രൻ ധി​ഷ​ണാ​വി​ലാ​സം കാ​ണി​ക്കു​ന്ന മട്ടിൽ എന്തോ പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ വൈൽഡ് ഉദ്ഘോ​ഷി​ച്ചു: “ഹാ എനി​ക്ക​തു പറയാൻ കഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ!” ഇതു കേ​ട്ടു് വി​സ്ലർ പറ​ഞ്ഞു: “നി​ങ്ങൾ പറയും ഓസ്കാർ, നി​ങ്ങൾ പറയും”.

ഒരു വെ​ള്ള​ക്കാ​രൻ തനി​ക്കു് ഉപ​കാ​രം ചെ​യ്ത​വ​നു പ്ര​ത്യു​പ​കാ​രം ചെ​യ്യു​ന്നു. ഇതാ​ണു് ജോയി മി​ട്ടാ​റി​ന്റെ “വി​ത്തു​കൾ പൊ​ട്ടി​മു​ള​ക്കു​മ്പോൾ” എന്ന കഥ (ദീപിക വാരിക). വെ​ള്ളെ​ഴു​ത്തു കണ്ണാ​ടി കണ്ടു​പി​ടി​ച്ച​താ​ണു് ഈ ലോ​ക​ത്തെ ഏറ്റ​വും വലിയ വി​പ​ത്തു്. അതു വച്ചു​കൊ​ണ്ടാ​ണ​ല്ലോ ഞാൻ ഈ കഥാ​സാ​ഹ​സം വാ​യി​ച്ച​തു്.

മന്ത്രി​യു​ടെ ‘എസ്കോ​ട്ട്’കാ​റി​ടി​ച്ചു ഒരു പാവം മരി​ക്കു​ന്നു. ചൂ​ണ്ടൽ സു​ലൈ​മാൻ കു​മാ​രി വാ​രി​ക​യിൽ എഴു​തിയ “ജൈ​ത്ര​യാ​ത്രി​കർ” എന്ന കഥ​യാ​ണി​തു്. സു​ലൈ​മാ​ന്റെ രോഷം എനി​ക്കു​മു​ണ്ടു് ഇക്കാ​ര്യ​ത്തിൽ. കു​റ​ച്ചു​നാൾ മുൻ​പു് തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തെ കന​ക​ക്കു​ന്നു കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​നു മുൻ​പിൽ​വ​ച്ചു് എന്നെ​യും ഒരെ​സ്കോ​ട്ട്കാർ ഇടി​ച്ചു​വീ​ഴ്ത്താൻ പോ​യ​താ​ണു്. കഷ്ടി​ച്ചു രക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു​വെ​ന്നേ​യു​ള്ളൂ. പക്ഷേ ഇതു കഥ​യ​ല്ല, സാ​ഹി​ത്യ​മ​ല്ല. അത്യ​ധി​ക​മായ ആഹ്ളാ​ദ​മു​ള്ള​പ്പോ​ഴോ പരി​ച​യ​മി​ല്ലാ​ത്ത ഒരു​ത്ത​ന്റെ കൂടെ കി​ട​ക്കു​മ്പോ​ഴോ എഡ്ന ഓബ്ര​യൻ എന്ന നോ​വ​ലെ​ഴു​ത്തു​കാ​രി​ക്കു് ഉറ​ക്കം വരാ​റി​ല്ല എന്നു് അവർ തന്നെ പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. കത്സി​ത​സാ​ഹി​ത്യം വാ​യി​ച്ചാൽ എനി​ക്കും ഉറ​ക്കം വരി​ല്ല. സു​ലൈ​മാൻ എന്റെ ഉറ​ക്കം ഇല്ലാ​താ​ക്കി.

“മു​സ്ലിം​ക​ളു​ടെ സാ​മൂ​ഹ്യ​പ്ര​ശ്ന”ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച് പ്രൊ​ഫ​സർ പി. എം. ഷി​യാ​ലി​കോയ ചന്ദ്രി​ക​വാ​രി​ക​യിൽ ഉപ​ന്യ​സി​ക്കു​ന്നു. പ്രൊ​ഫ​സ​റാ​ണെ​ങ്കി​ലും ‘സാ​മൂ​ഹ്യം’ തെ​റ്റു് ‘സാ​മൂ​ഹി​കം’ ശരി എന്നു് അദ്ദേ​ഹം മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യി​ട്ടി​ല്ല. നല്ല​കാ​ര്യം ചെയ്ത ഷി​യാ​ലി​കോ​യ​യെ ഞാൻ കു​റ്റ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​ല്ലോ.

കേരളം പ്ര​കൃ​തി​മ​നോ​ഹ​രം. അതിനെ വി​രൂ​പ​മാ​ക്കാൻ ഈശ്വ​രൻ കവി​ക​ളെ​യും കഥാ​കാ​ര​ന്മാ​രെ​യും സൃ​ഷ്ടി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.