“മഹാ​യു​ദ്ധ​ത്തി​ന്റെ ‘പണി​പ്പുര’യി​ല​ല്ലേ പാ​ണ്ഡ​വർ!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. “എന്നി​ട്ടും മു​ഖ​ഭാ​വ​ങ്ങ​ളിൽ പ്ര​ക​ട​മ​ല്ല​ല്ലോ, യു​ദ്ധം സൃ​ഷ്ടി​ക്കാ​വു​ന്ന ഭീ​ഷ​ണ​സാ​ധ്യത?” വി​രാ​ട​രാ​ജ്യ സൈ​നി​ക​പ​രി​ശീ​ല​ന​ത്തിൽ ഏർ​പ്പെ​ടു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​രെ നോ​ക്കി കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“കാൽ​നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ല​ധി​ക​മാ​യി പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ അടി​ച്ച​മർ​ത്ത​ലി​നു ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ സം​ര​ക്ഷ​ണ​ത്തി​നാ​യി പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ത്തി​ലും പരോ​ക്ഷ​മാ​യും വി​ധേ​യ​പ്പെ​ട്ടു. പറ​ഞ്ഞ​റി​യി​ക്കാ​നാ​വാ​ത്ത എതിർ​പ്പു​ണ്ടു് പക്ഷേ, പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ക്കാൻ ആവു​ന്നി​ല്ല എന്ന പര​മ്പ​രാ​ഗത നി​ല​വി​ട്ടു യു​ദ്ധ​സ​മാ​ന​മായ ഭീ​തി​ത​അ​ന്ത​രീ​ക്ഷം തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞ​തു​മു​തൽ തു​ട​ങ്ങി വി​മോ​ച​ന​ദാ​മ്പ​ത്യ​ശാ​സ്ത്രം! ആദ്യം വം​ശീ​യ​മാ​യി ഭി​ന്നി​പ്പി​ച്ചു അപ്പോൾ കൗ​ന്തേ​യ​രും മാ​ദ്രേ​യ​രും എന്ന രണ്ടു​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളാ​യി വേർ​പി​രി​ഞ്ഞു പി​ന്നെ പ്രാ​യ​ത്താൽ വി​ഭ​ജി​ച്ച​പ്പോൾ വയോ​ധി​ക​രും ചു​ണ​ക്കു​ട്ടി​ക​ളും ആയി. യു​ദ്ധ​ത്തി​ലെ​ന്ന​പോ​ലെ കി​ട​പ്പ​റ​യി​ലും അവസരം വന്ന​പ്പോൾ അർ​ദ്ധ​സ​ത്യം പറ​ഞ്ഞു, ചിലരെ പത്മ​വ്യൂ​ഹ​ത്തി​ലേ​ക്കു് മാ​ടി​വി​ളി​ച്ചു ബന്ദി​ക​ളാ​ക്കി. എന്തൊ​ക്കെ ചെ​യ്താ​ലും തള​രി​ല്ല ഞാൻ എന്നു് വീ​മ്പു പറ​ഞ്ഞ​വ​രെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര കടു​വ​ക്കു​ടു​ക​ളി​ലേ​ക്കു ആകർ​ഷി​ക്കും, കൈകൾ ശി​ര​സ്സി​നു​പി​ന്നിൽ കൂ​ട്ടി​മു​ട്ടി​ച്ചു അന്തി​മ​പോ​രാ​ട്ടം കണ്ടാ​ന​ന്ദി​ക്കും!”

“യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നും മറ്റു നാലു പാ​ണ്ഡ​വ​രും ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ചൂ​താ​ടാൻ വരു​മ്പോൾ, ഉന്ന​ത​പ​രി​ശീ​ല​നം നേടിയ ‘കരിം​പൂ​ച്ച​കൾ’ എന്ന പ്ര​ത്യേ​ക​വ​കു​പ്പിൽ പെ​ടു​ന്ന കുറെ സായുധ സു​ര​ക്ഷാ​ഭ​ട​ന്മാർ കൂടെ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ? അവ​രൊ​ക്കെ എവിടെ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. മട്ടു​പ്പാ​വിൽ നി​ന്ന​വർ​ക്കു് അവ്യ​ക്ത​മാ​യി കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു, രാ​ജ​പാ​ത​യി​ലൂ​ടെ വട​ക്കൻ മല​മേ​ടു​ക​ളി​ലേ​ക്കു വന​വാ​സ​ത്തി​നാ​യി മുൻ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​യു​ടെ പരി​വാ​രം വഴി​ന​ട​ക്കു​ന്ന​തു്.

“നഗ്ന​പാ​ദ​രാ​യി നട​ക്കു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കി​രു​വ​ശ​വും, ഇട​യ്ക്കി​ടെ പൊ​ങ്ങി​ത്താ​ഴു​ന്ന​ചാ​ട്ട​വാ​റു​മാ​യി കു​തി​ര​പ്പു​റ​ത്തു യാ​ത്ര​ചെ​യ്യു​ന്ന​വർ പി​ന്നെ ആരെ​ന്നാ​ണു് നി​ങ്ങൾ ഇതു​വ​രെ കരു​തി​യ​തു്? അതു് അവർ തന്നെ! ഉട​യോ​നു അധി​കാ​രം നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട ഉടൻ വി​ശ്വ​സ്ത​ത​യും വി​ധേ​യ​ത്വ​വും കൗ​ര​വ​രോ​ടാ​യി. വഴി​മാ​റി​പോ​വാ​തെ പാ​ണ്ഡ​വർ കൊ​ടും​കാ​ട്ടിൽ കു​ടിൽ​കെ​ട്ടി താമസം തു​ട​ങ്ങി എന്നു​റ​പ്പു​വ​രു​ത്തി മട​ങ്ങി​യി​ട്ടു​വേ​ണം ഞങ്ങ​ളെ അവർ പല്ല​ക്കിൽ ചു​മ​ന്നു ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ കൊ​ണ്ടു് പോയി മുൻ​ച​ക്ര​വർ​ത്തി​നി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ നവ​ര​ത്ന​നി​ധി സൂ​ക്ഷി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന രഹ​സ്യ​അ​റ​യു​ടെ പൂ​ട്ടു തു​റ​ന്നു ഞങ്ങൾ​ക്കു് കൊ​ള്ള​യ​ടി​ക്കാ​നാ​വൂ”, കൈകൾ കൂ​ട്ടി​ത്തി​രു​മ്മി പ്ര​ത്യാ​ശാ​ഭ​രി​ത​മായ പ്ര​സ​ന്ന​മു​ഖ​ത്തോ​ടെ കൗ​ര​വ​ശ്രേ​ഷ്ഠൻ പറ​ഞ്ഞു.

“ധാ​ന്യ​പ്പുര നി​റ​ഞ്ഞോ?”, വി​ള​വെ​ടു​പ്പു​ക​ഴി​ഞ്ഞ അയൽ​പ​ക്ക​ഗ്രാ​മ​ത്തിൽ എത്തി​ച്ചേർ​ന്ന കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, കള​പ്പു​ര​യിൽ, മു​ഖ​പ​രി​ച​യം തോ​ന്നിയ വൃ​ദ്ധ​കർ​ഷ​ക​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധ​ജേ​താ​ക്ക​ളെ​ന്ന​വ​കാ​ശ​പ്പെ​ട്ടു പാ​ണ്ഡ​വർ അന്ധ​രാ​ജാ​വിൽ​നി​ന്നും ചെ​ങ്കോൽ തട്ടി​യെ​ടു​ത്ത ആസു​ര​കാ​ലം.

“വി​ത്തി​നു​ള്ള​തു് കഷ്ടി​ച്ചു് കി​ട്ടി. അടു​ത്ത വിള, വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി തു​ണ​ച്ചാൽ ഭാ​ഗ്യം! പു​ഴ​യിൽ ഒഴു​ക്കു​ള്ള​തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്തു മെ​ച്ചം?, കൃ​ഷി​യി​ട​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു് വെ​ള്ളം ആവ​ശ്യ​ത്തി​നു് വഴി​തി​രി​ച്ചു​വി​ടാൻ യു​വാ​ക്ക​ളി​ല്ല. എല്ലാ​വ​രെ​യും യു​ദ്ധാ​വ​ശ്യ​ത്തി​നു നേ​ര​ത്തെ ‘വലി​ച്ചു’കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. കഴി​ഞ്ഞ കൊ​യ്ത്തുൽ​സ​വ​ത്തി​നു ചില ഭര​ണ​ഭീ​ക​രർ വന്നു, മൂ​ന്നിൽ രണ്ടു​ഭാ​ഗം ധാ​ന്യം യു​ദ്ധ​ച്ചെ​ല​വി​നെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു തട്ടി​യെ​ടു​ത്തു. പോ​വു​മ്പോൾ മക​ന്റെ ആൺ​കു​ട്ടി​ക​ളെ​യും ബന്ദി​ക​ളാ​ക്കി. ആയുധം തേ​ച്ചു​മി​നു​ക്കാ​നാ​ണെ​ന്ന​വർ ആദ്യം പറ​ഞ്ഞു. രണ്ടു​പേ​രും പി​ന്നെ മട​ങ്ങി​വ​ന്നി​ട്ടി​ല്ല. അന്ധ​രാ​ജാ​വി​നെ​യും ഭാ​ര്യ​യെ​യും അര​മ​ന​യിൽ​നി​ന്നും പു​റ​ത്താ​ക്കി എന്നൊ​ക്കെ, ഈ വഴി പോ​വു​ന്ന കച്ച​വ​ട​ക്കാർ കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​യിൽ പി​റു​പി​റു​ക്കു​ന്ന​തു കേ​ട്ട​വ​രു​ണ്ടു്. എന്തി​നാ​യി​രു​ന്നു യു​ദ്ധം, ആരാ​ണു് ജയി​ച്ച​തു്, ഇപ്പോൾ ആരാ​ണു് ഭരി​ക്കു​ന്ന​തു് എന്നൊ​ന്നും അറി​യി​ല്ല. ഉഴ​വു​കാ​ള​ക​ളെ പോർ​ക്കള തീൻ​ശാ​ല​യി​ലേ​ക്കെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. ഞാനും പു​ത്ര​വി​ധ​വ​ക​ളും വേ​ണ്ടി​വ​ന്നു കൃ​ഷി​യി​ടം വി​ത​യോ​ഗ്യ​മാ​ക്കാൻ. തണ​ലി​ലേ​ക്കു് നിൽ​ക്കൂ, കരി​മ്പു​നീർ മാ​ത്ര​മേ ഉള്ളു” മൺ​പാ​ത്രം കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​ക്കു് നീ​ട്ടി അയാൾ ആഗ​ത​യു​ടെ ആജ്ഞ​ക്കാ​യി കാ​ത്തു.

“ഒരു സംഘം യു​വ​പ​രി​ത്യാ​ഗി​കൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ സാ​ക്ഷ​ര​കു​ടും​ബ​ങ്ങ​ളെ നേ​രി​ട്ടു് സന്ദർ​ശി​ച്ചു ഉപ​ചാ​ര​പൂർ​വ്വം എന്തോ സമർ​പ്പി​ക്കു​ണ്ട​ല്ലോ. എന്താ വി​ശേ​ഷി​ച്ചു കാ​ര്യം?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ക്തി​വാ​ദി​ചാർ​വാ​ക​നെ വഴി​യിൽ കണ്ട​പ്പോൾ ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ഹസ്തി​ന​പു​രി ഭര​ണ​കാ​ലം.

“കു​രു​വം​ശ​വു​മാ​യി ബീ​ജ​ദാ​ന​ബ​ന്ധ​മു​ണ്ടെ​ന്നു കരു​ത​പ്പെ​ടു​ന്ന മാ​മു​നി കു​റ​ച്ചു​കാ​ല​മാ​യി എഴു​തി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന കു​ടും​ബ​ക​ഥ​യു​ടെ ആദ്യ​ഭാ​ഗം പന​യോ​ല​യിൽ അക്ഷ​രം ചെ​റു​താ​യി എഴുതി, കഥാ​സ്വാ​ദ​കർ​ക്കു സമ്മാ​നി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്ന പരി​ത്യാ​ഗി​പ്ര​സ്താ​വന മു​ഖ​വി​ല​ക്കെ​ടു​ത്തു. സൂ​ത​ന്മാർ മനഃ​പാ​ഠ​മാ​ക്കി തെ​രു​വോര ഗാ​നാ​ലാ​പ​നം ചെ​യ്താ​ലൊ​ന്നും ഇനി​യു​ള്ള കാ​ല​ത്തു പോരാ, എന്നൊ​രു അഭി​പ്രാ​യം വന്നി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഗൗ​ര​വ​വാ​യ​ന​ക്കാർ തെ​രു​വിൽ സൂ​ത​ഗാ​നാ​ലാ​പ​നം കേൾ​ക്കാൻ എത്തി​ല്ല, തെ​രു​വോര ശ്രോ​താ​ക്കൾ ആശ്ര​മ​പ​രി​പാ​ല​ന​ത്തി​നു് ധാ​ന്യ​മ​ണി സം​ഭാ​വന ചെ​യ്യാൻ പോ​ലു​മാ​വാ​ത്ത യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ദരി​ദ്രർ, യു​ദ്ധ​കാ​ല​ത്തു പെ​ട്ടെ​ന്നു് ധനി​ക​രാ​യ​വർ മടി​ശീല തു​റ​ന്നു വെ​ള്ളി​നാ​ണ​യം സം​ഭാ​വന ചെ​യ്യു​മെ​ന്നു്, വിൽ​പ്പ​ന​യു​ടെ പ്രാ​യോ​ജ​കർ അവ​കാ​ശ​പ്പെ​ടു​ന്നു​മു​ണ്ടു്. മടി​ശീ​ല​യിൽ നാ​ണ​യ​മി​ല്ലാ​ത്ത ഞാ​ന​വർ​ക്കു്, പകരം, സർ​വ്വ​വി​ധ​ആ​ശം​സ​ക​ളും നേർ​ന്ന​പ്പോൾ, പാ​തി​കീ​റിയ പനയോല എനി​ക്കും കി​ട്ടി. രണ്ടു നല്ല​വാ​ക്കു, പനയോല വാ​യി​ച്ചെ​ന്ന മട്ടിൽ നി​ങ്ങൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​പ​തി​പ്പിൽ ചേർ​ത്താൽ നി​ങ്ങൾ​ക്കു കി​ട്ടും ആദ്യ​ക​ര​ടി​ന്റെ പ്രതി!”

“കൗ​ര​വ​രു​ടെ സമ്പൂർ​ണ്ണ​വം​ശ​ഹ​ത്യ​യിൽ മനം​നൊ​ന്ത അമ്മ​യെ​ന്ന അതി​വൈ​കാ​രി​ക​മ​നോ​നി​ല​യിൽ, വി​ധാ​താ​വി​നെ​തി​രെ പൊ​ട്ടി​ത്തെ​റി​ച്ച സ്തോ​ഭ​ജ​ന​ക​ഗാ​ന്ധാ​രീ​വി​ലാ​പം നി​ങ്ങ​ളും അപ്പോൾ നേ​രി​ട്ടു​ക​ണ്ട​ത​ല്ലേ? കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ അവ​സാ​ന​പോ​രാ​ട്ട​ദി​വ​സം അഞ്ചു മക്ക​ളെ കൗ​ര​വ​കു​ടി​ല​ത​ക്കു് നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട പെ​റ്റ​ത​ള്ള എന്ന നി​ല​യിൽ, എങ്ങ​നെ നി​ങ്ങൾ ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ പര​സ്യ​വി​ലാ​പ​ത്തോ​ടു, തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കു​മ്പോൾ പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്നു?”, പുതിയ മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് കോ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്ത​ര​ഹ​സ്തി​ന​പു​രി​യിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ ആദ്യ​നാ​ളു​കൾ.

“ഗാ​ന്ധാ​രി തു​ണി​കെ​ട്ടി മറ​യ്ക്കേ​ണ്ട​തു് കാഴ്ച ആയി​രു​ന്നി​ല്ല, ഘനീ​ഭ​വി​ച്ച​ദുഃ​ഖ​ത്തി​ന്റെ ഐതി​ഹാ​സി​ക​മൂ​ല്യം അറി​യാ​തെ, അതി​ഭാ​വു​ക​ത്വം നി​റ​ഞ്ഞ ദുഃ​ഖ​പ്ര​ക​ട​ന​ത​ക്കു വാ​മൊ​ഴി​ജാ​ല​കം മലർ​ക്കെ തു​റ​ന്നു​കൊ​ടു​ത്ത, സ്വ​ന്തം വായ!”

“എന്താ ആശ്ര​മ​ത്തിൽ ഇത്ര​യ​ധി​കം ആട്ടിൻ​കു​ട്ടി​കൾ! പച്ചി​ല​യൊ​ക്കെ പറി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു നി​ത്യ​വും ഇവയെ പരി​പാ​ലി​ക്കാ​നാ​വു​മോ, അപാ​ര​ത​യെ​കു​റി​ച്ചു് രാ​പ്പ​കൽ പ്ര​യാ​സ​പ്പെ​ടു​ന്ന പരി​ത്യാ​ഗി​കൾ​ക്കു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തു പാ​ണ്ഡ​വ​രെ കാണാൻ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ​നി​ന്നും വന്ന കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, സൗ​ഹൃ​ദ​സ​ന്ദർ​ശ​ന​ത്തി​നാ​യി അയ​ല്പ​ക്ക​ങ്ങ​ളിൽ ചെന്ന നേരം.

“വന​വാ​സ​ത്തി​നു​വ​ന്ന നമ്മു​ടെ ഭീമൻ, ഇവ​യോ​രോ​ന്നി​നും ഓമ​ന​ത്ത​മു​ള്ള പേ​രി​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്, ഉദാ​ഹ​ര​ണ​ത്തി​നു് മൃ​ദു​വാ​യി ‘ദു​ശാ​സ​നൻ’ എന്നു് വി​ളി​ച്ചു​നോ​ക്കൂ”. പരി​ത്യാ​ഗി കൈ​നീ​ട്ടി കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യെ ക്ഷ​ണി​ച്ചു അങ്ങ​നെ അവൾ വി​ളി​ച്ച​പ്പോൾ, കൂ​ട്ട​ത്തി​ലെ കു​ഞ്ഞോ​മന കൂ​ടു​വി​ട്ടു് പു​റ​ത്തി​റ​ങ്ങി അവൾ​ക്ക​രി​കിൽ വി​ധേ​യ​ത്വ​ത്തോ​ടെ നി​ന്നു.

“ഇന്നു് ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ കറി​വ​ക്കാൻ ഇവൻ തന്നെ തീൻ​ശാല താരം” സന്യ​സ്ഥൻ തി​ള​ങ്ങു​ന്ന കത്തി​യൂ​രി.

“‘ദു​ശ്ശാ​സന’കഴു​ത്ത​റ​ക്കു​മ്പോൾ നി​ങ്ങൾ ചു​ടു​ചോര, തു​ള്ളി​പോ​ലും തെ​റി​ക്കാ​തെ, കൈ​ക്കു​മ്പി​ളിൽ ചേർ​ത്തു​പി​ടി​ക്കൂ, കു​ളി​ക്കാൻ പോ​വു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ മു​ടി​യിൽ തേ​ക്കാൻ, ഞങ്ങ​ളു​ടെ അഭി​വാ​ദ്യ​ങ്ങ​ളോ​ടെ കൊ​ണ്ടു​പോ​വു. എന്തി​ന​വൾ കു​രു​ക്ഷേ​ത്രം​വ​രെ അക്ഷ​മ​യോ​ടെ മു​ടി​കെ​ട്ടി​വെ​ക്ക​ലി​നു പീ​ഡ​ക​ചോ​ര​യു​മാ​യി ഭീമൻ വരു​ന്ന​തി​നു കാ​ത്തു​നിൽ​ക്ക​ണം! യു​ദ്ധ​മി​ല്ലാ​ത്ത ശാ​ന്തി​ഭൂ​മി, എന്നും എന്നെ​ന്നും സ്വ​പ്നം കാ​ണു​ന്ന​വർ ഞങ്ങൾ, വേറെ ഭൗ​തി​ക​മോ​ഹ​ങ്ങ​ളി​ല്ലാ​ത്ത സന്യ​സ്ഥർ!”

“കാ​ഴ്ച​പ​രി​മി​ത​നെ​ങ്കി​ലും നി​ങ്ങൾ, അക​ക്ക​ണ്ണി​ന്റെ കാ​ര്യ​ത്തിൽ ആരു​ടേ​യും പി​ന്നി​ല​ല്ല എന്നു് അഭി​മാ​നം തോ​ന്നാ​റു​ണ്ടോ?”, ജന്മ​ദി​ന​ത്തിൽ അഭി​വാ​ദ്യ​മർ​പ്പി​ക്കാൻ വരി​നി​ന്ന കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, മു​ട്ടു​കു​ത്തി കൈ​മു​ത്തി മഹാ​രാ​ജാ​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. അന്ധ​ഭർ​ത്താ​വി​നോ​ടു് ഐക്യ​ദാർ​ഢ്യം പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു കണ്ണു​കെ​ട്ടി സ്വയം കാഴ്ച നി​ഷേ​ധി​ച്ച ഭാര്യ, ഒരു പശ്ചാ​ത്താ​പം പോലെ.

“പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ പാ​രി​തോ​ഷി​ക​മാ​ണു് ‘കാഴ്ച’ എന്നു് അന്ധ​നായ ഞാൻ പറ​ഞ്ഞാൽ, മനു​ഷ്യ​ജീ​വി​ത​ത്തി​നു അതൊരു അവ​കാ​ശ​മാ​ണെ​ന്നു നി​ങ്ങൾ തർ​ക്കി​ക്കും. തർ​ക്കം അവിടെ നിൽ​ക്ക​ട്ടെ. എന്നാൽ, അക​ക്ക​ണ്ണെ​ന്നു പറ​യു​ന്ന​തു് പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ പാ​രി​തോ​ഷി​ക​മോ മനു​ഷ്യ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ അവ​കാ​ശ​മോ അല്ല, അതൊരു ‘നേ​ടി​യെ​ടു​ക്ക’ലാണു്. ആ നേ​ടി​യെ​ടു​ക്കൽ സ്വ​കാ​ര്യ​അ​ഹ​ങ്കാ​ര​മെ​ന്നു കരു​തു​ന്ന​വ​രു​ണ്ടു്—വി​ദു​ര​രെ പോലെ. ഗു​രു​വിൽ നി​ന്നു് നേ​ടി​യെ​ടു​ക്കാ​മെ​ന്നു അവ​കാ​ശ​പ്പെ​ടു​ന്ന​വ​രു​ണ്ടു്—യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ പോലെ. അക​ക്ക​ണ്ണു് എനി​ക്കു് പക്ഷേ, തന്ന​തു് അഹ​ങ്കാ​ര​മ​ല്ല, നേ​രെ​ചൊ​വ്വേ കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടാ​ണു്. അതു​കൊ​ണ്ടെ​ന്തു നേ​ട്ട​മു​ണ്ടാ​യി? അക്ഷ​രം കൂ​ട്ടി​വാ​യി​ക്കാ​ന​റി​യാ​ത്ത ഞാൻ പലതും ഇക്കാ​ല​ത്തു ‘കൂ​ട്ടി​വാ​യി​ച്ചി’ല്ലേ? നി​ങ്ങൾ പു​റം​കാ​ഴ്ച​യി​ലൂ​ടെ എന്നെ കാ​ണു​ന്ന​തു്, നര​ച്ചു​നീ​ണ്ട താ​ടി​യും ഒഴി​ഞ്ഞ കണ്ണി​ട​ങ്ങ​ളും രോ​മ​ര​ഹി​ത​ശി​ര​സ്സും ഭാ​രി​ച്ച ശരീ​ര​വു​മു​ള്ള ഒരു പടു​കി​ഴ​വ​നാ​യി​ട്ടാ​ണെ​ങ്കിൽ, എന്നെ ഞാൻ ഉള്ളിൽ കാ​ണു​ന്ന​തു്, സ്വ​ന്തം ‘വനാ​ന്തര’ത്തിൽ മറ്റൊ​രു പ്ര​തി​യോ​ഗി​യെ കയ​റ്റാ​തെ, നി​ര​ന്ത​രം പൊ​രു​തു​ന്ന സിം​ഹ​രാ​ജ​നാ​യി​ട്ടാ​ണു്. അതാ​ണു് നേ​ര​ത്തെ പറ​ഞ്ഞ​തു്, നാം പര​സ്പ​രം സം​സാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ, കാഴ്ച കണ്ണു​കൊ​ണ്ടു് മാ​ത്രം പോരാ, കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടി​ലൂ​ടെ​യും നി​ങ്ങൾ​മാ​ധ്യ​മ​പ്ര​വർ​ത്ത​കർ കാണണം!”. വരി​നിൽ​ക്കു​ന്ന​വ​രിൽ അടു​ത്ത​യാൾ​ക്കു ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ മു​ത്താൻ കൈ​നീ​ട്ടി.

“അഴു​ക്കൊ​ക്കെ അടി​ച്ചു​വാ​രി കൊ​ണ്ടു​പോ​വു​ന്ന ആ ഭം​ഗി​യു​ള്ള സ്ത്രീ ആരാ​ണ​മ്മാ?”, വി​ടർ​ന്ന കണ്ണു​ക​ളു​ള്ള കു​ട്ടി ചോ​ദി​ച്ചു.

“ആശ്ര​മ​മാ​ലി​ന്യം നീ​ക്കാൻ, കൃ​പാ​ചാ​ര്യൻ അനു​വ​ദി​ച്ച അടി​മ​യാ​ണു് മോനേ. പന്ത്ര​ണ്ടു​കൊ​ല്ല​ത്തെ കഠി​ന​ശി​ക്ഷ!,” കു​ട്ടി​യു​ടെ ജി​ജ്ഞാ​സ​യെ അമ്മ ആശ്വ​സി​പ്പി​ച്ചു,

“അഴു​ക്കൊ​ക്കെ തലയിൽ ചു​മ​ക്കു​ന്ന അടി​മ​യാ​വാൻ എന്തു് തെ​റ്റു് ആ സ്ത്രീ ചെ​യ്തു, അമ്മാ?”

“മദ്യ​ല​ഹ​രി​യിൽ ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ അവളെ കൗ​ര​വ​രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ വി​വ​സ്ത്ര​യാ​വാൻ നിർ​ബ​ന്ധി​ച്ച​പ്പോൾ, സ്ത്രീ​ത്വ​ത്തി​നു​നേ​രെ​യു​ള്ള അനീതി എതിർ​ക്കാ​തെ, അവൾ വഴ​ങ്ങി. അതു​ക​ണ്ടു നീ​തി​മാ​നായ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ധാർ​മ്മി​ക​രോ​ഷ​ത്താൽ വി​ധി​ച്ചു, നി​ന​ക്കും ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ​ക്കും വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട​ക്കാല അടി​മ​ജീ​വി​ത​മാ​യി​രി​ക്ക​ട്ടെ വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം”!

“സ്ഥി​ത​പ്ര​ജ്ഞൻ​യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ വാ​തു​റ​ന്നാൽ ഇര​യു​ടെ ഭാ​ഷ​യാ​ണ​ല്ലോ!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര പാ​ണ്ഡവ ഭര​ണ​കാ​ലം.

“ദ്രൗ​പ​ദീ, ഞാൻ മരി​ച്ചു​കാ​ണാൻ നി​ന്റെ ഉള്ളി​ന്റെ ഉള്ളി​ലൊ​രു അധി​കാ​ര​മോ​ഹി കാ​ത്തി​രു​പ്പു​ണ്ടെ​നി​ക്ക​റി​യാം, എന്നി​ട്ടു വേണം നി​ന​ക്കു് അര്ജ്ജു​ന​ന്റെ കൊ​ച്ചു​മ​ക​നെ നാ​മ​മാ​ത്ര​രാ​ജാ​വാ​ക്കി​യ​ശേ​ഷം, ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ ഭര​ണ​നേ​തൃ​ത്വം ഏറ്റെ​ടു​ക്കാൻ. അതൊരു വല്ലാ​ത്ത മോഹം തന്നെ. ഞാനും എന്റെ​വ​ഴി​ക്കു ഓടി​ന​ട​ന്നു ശ്ര​മി​ച്ചു. സ്വ​ച്ഛ​ന്ദ​മൃ​ത്യു വരം ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, ജൈ​വി​ക​പി​താ​വായ കാലൻ എനി​ക്കു് വാ​ക്കു​ത​ന്നു, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യുൾ​പ്പെ​ടെ എല്ലാ പാ​ണ്ഡ​വ​രും നര​ക​ത്തിൽ എത്തി​യ​ശേ​ഷ​മേ, നി​ന്നെ സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലേ​ക്ക​യ​ക്കാൻ സ്വർ​ണ​ര​ഥം അയ​ക്കൂ”. അങ്ങ​നെ​യാ​ണു് യു​ധി​ഷ്ടി​രൻ ഗർ​വ്വോ​ടെ ഇന്ന​ലെ പറ​ഞ്ഞ​തു്. പി​ന്നെ വൈ​കി​പ്പി​ച്ചി​ല്ല, വി​ട്ടു​മാ​റാ​ത്ത മനോ​വി​ഭ്രാ​ന്തി​ക്കു് കി​ട​ത്തി ചി​കിൽ​സി​ക്കാൻ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ ‘ഉട​ലോ​ടു​കൂ​ടി’ ഞങ്ങൾ ഏറ്റെ​ടു​ത്തു!” അശേഷം വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ക്കാ​നാ​വി​ല്ലെ​ന്ന ദൃ​ഢ​നി​ശ്ച​യ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു, കൊ​ട്ടാ​ര​വി​പ്ല​വ​ത്തി​നു കുറു മു​ന്ന​ണി​യു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി.

“താ​ഴ്‌​വ​ര​യിൽ സു​ഖ​വാ​സം. ഒരു സംഘം ഉൽ​പ്പാ​ദി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ജൈ​വ​മാ​ലി​ന്യം കു​ഴി​കു​ത്തി​മൂ​ടു​ന്ന പണി പക്ഷേ, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ കൊ​ണ്ടു നി​ങ്ങൾ ചെ​യ്യി​ക്കു​ന്ന​ല്ലോ! ഇതൊ​ക്കെ എവിടെ കേട്ട ന്യാ​യ​മാ​ണു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ആശ്ര​മ​കാ​ര്യ​ദർ​ശി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഭാ​ര്യ​യെ പണ​യം​വ​ച്ചു് ചൂ​താ​ടി​ത്തോ​റ്റ പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ വനവാസ ശി​ക്ഷ​ക്കാ​ലം.

“ഞങ്ങൾ ആരെ​ന്നാ​ണു് കരു​തി​യ​തു്? തൃഷ്ണ ത്യ​ജി​ച്ച​വ​ര​ല്ലേ? പര​സ്ത്രീ​ക​ളെ മാ​താ​വാ​യി കരു​തു​ന്നി​ല്ലേ? അസ​ത്യം പറയാൻ നാവു് ചലി​ക്കു​മോ? ധനം ആഗ്ര​ഹി​ക്കു​മോ? ഭൌ​തി​ക​വ​സ്തു​ക്ക​ളോ​ടു മോ​ഹ​മാ​കു​ന്ന മാ​യ​യിൽ അക​പ്പെ​ടു​മോ? അതാ​ണു് പത്ര​പ്ര​വർ​ത്ത​ക​സു​ഹൃ​ത്തേ യഥാർ​ത്ഥ സർ​വ്വ​സം​ഗ​പ​രി​ത്യാ​ഗി! സന്യ​സ്ഥ​ആ​ശ്ര​മ​സ​മു​ച്ച​യ​ത്തി​ലെ ശു​ചി​മു​റി​മാ​ലി​ന്യ​ങ്ങൾ നീ​ക്കാൻ അടിമ നി​യോ​ഗം പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കാ​ണു്. അതെ​ന്നോ ആശ്ര​മ​വാ​തി​ലിൽ അട​യാ​ള​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. ‘ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി’ എന്ന കൊ​ടി​വ​ച്ച അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്ത​ലൊ​ന്നും കേ​ട്ടു് പരി​ത്യാ​ഗി​കൾ കു​ലു​ങ്ങി​ല്ല. ആരുടെ തോ​ളി​ലും മാ​റാ​പ്പു വീഴാൻ, മാളിക തട​സ്സ​വു​മ​ല്ല. പ്ര​പ​ഞ്ച​ദു​രൂ​ഹ​ത​യെ കു​റി​ച്ചു് പേ​ക്കി​നാ​വു് കാ​ണു​ന്ന ഞങ്ങൾ​ക്കൊ​രു നീ​ണ്ട​കാല കരാ​റു​ണ്ടു്—ആശ്ര​മ​സം​ര​ക്ഷ​ക​നായ ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു​മാ​യി. “മർ​ത്യ​ജ​ന്മ​ത്തി​ന്റെ വ്യർ​ത്ഥ​ത​യെ കു​റി​ച്ചു് ഉറ​ക്കെ നി​ങ്ങൾ ചി​ന്തി​ക്കു​മ്പോ​ഴും, മൂ​ന്നാം​ക​ണ്ണു് പാ​ണ്ഡ​വ​വ​സ​തി​യി​ലേ​ക്കാ​യി​രി​ക്ക​ണം” എന്ന​വൻ ഓർ​മ്മി​പ്പി​ച്ചു. “നോ​ട്ടം തെ​റ്റി​യാൽ പാ​ണ്ഡ​വർ കു​രു​വംശ തൽ​സ്ഥി​തി​യെ തു​ര​ങ്കം വക്കും”—മനു​ഷ്യ​നെ​ങ്കി​ലും, പ്ര​വ​ച​ന​സ്വ​ര​ത്തിൽ, താ​ക്കീ​താ​യി അവൻ പറ​ഞ്ഞ​തു് വി​ധാ​താ​വി​ന്റെ കൽ​പ്പന പോലെ, അക്ഷ​രാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ, ഞങ്ങൾ പാ​ലി​ക്കും!”

“ഭൂ​ത​കാ​ല​ക്കു​ളിർ ഇട​ക്കൊ​ക്കെ തോ​ന്നുക ആർ​ക്കും സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മെ​ങ്കി​ലും, നി​ങ്ങൾ അങ്ങ​നെ​യ​ല്ലെ​ന്നു​ണ്ടോ? വി​വാ​ഹ​പൂർ​വ്വ​കാല കു​ളിർ​അ​നു​ഭ​വ​ങ്ങൾ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ജീ​വി​ത​ത്തിൽ ഒരി​ക്ക​ലും പങ്കി​ട്ട ഓർ​മ്മ​യി​ല്ലെ​ന്നു അഞ്ചു​പാ​ണ്ഡ​വ​രും പരി​ത​പി​ച്ച​തിൽ​നി​ന്നും ഞങ്ങൾ, എന്തു് വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ക്ക​ണം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ഹസ്തി​ന​പു​രി. പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​ത്തിൽ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി പരീ​ക്ഷി​ത്തു് പര​ക്കെ അതൃ​പ്തി പര​സ്യ​മാ​യി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ച സം​ഘർ​ഷ​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“വർ​ത്ത​മാ​ന​കാ​ല​ജീ​വി​തം സ്മ​ര​ണീ​യ​മാ​ക്കാൻ അശേഷം സാ​ധി​ക്കാ​ത്ത​വി​ധം പി​ടി​പ്പു​കേ​ടു​മാ​യി നാ​ടു​ഭ​രി​ക്കു​ന്ന​വർ​ക്കെ​ന്തു​കാ​ര്യം, ഭാ​ര്യ​യു​ടെ ബാ​ല്യ​കൗ​മാ​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ അഞ്ചി​ലൊ​രു പങ്കു​പ​റ്റാൻ? അവ​രു​ടെ ബാ​ല്യ​കൗ​മാര യു​വ​ത്വ​സ്മ​ര​ണ​കൾ ആരും ചോ​ദി​ക്കാ​തെ തന്നെ എന്റെ മു​മ്പി​ലി​ട്ടു, പെൺ​വേ​ട്ട​യു​ടെ സാ​ഹ​സിക കഥ​ക​ളിൽ ബന്ദി​ശ്രോ​താ​വാ​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ ഞാൻ, എന്റെ ‘ഭൂ​ത​കാ​ല​ക്കു​ളി​രി’ൽ ഒരു പങ്കു അവർ​ക്കു കൊ​ടു​ക്കാ​റി​ല്ലെ​ന്ന​തു് ഇപ്പോ​ഴെ​ങ്കി​ലും നി​ങ്ങൾ തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞെ​ങ്കിൽ ചാ​രി​താർ​ഥ്യ​മു​ണ്ടു്.”

“അപ്പോൾ മറ്റു​നാ​ലു പാ​ണ്ഡ​വ​രു​മാ​യി പര​സ്പ​രം മത്സ​ര​ക്ഷ​മ​ത​യി​ല്ലാ​ത്തൊ​രു തങ്ക​പ്പെ​ട്ട പ്ര​ണ​യ​മൂ​ല്യ​വും നി​ങ്ങൾ ഭീ​മ​നിൽ ഇതു​വ​രെ കണ്ടെ​ത്തി​യി​ട്ടി​ല്ല എന്നാ​ണോ ഞങ്ങൾ വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ക്കേ​ണ്ട​തു്?”, താഴെ തടാ​ക​ത്തി​ലേ​ക്കൊ​ഴു​കു​ന്ന മഴ​ക്കാല നീർ​ച്ചാ​ലിൽ കാൽ​വ​ച്ചു് കി​ന്ന​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക.

“പരി​പൂർണ ആശ്രി​ത​ത്വം, അതൊ​ന്നു പോരെ പ്ര​ണ​യാ​ഭി​ലാ​ഷ​ങ്ങ​ളി​നി​യും പൂ​വ​ണി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്ന പരി​ദേ​വ​ന​ത്തി​ലും എന്റെ മു​മ്പിൽ ഉപ​ചാ​ര​പൂർ​വ്വം മു​ട്ടു് കു​ത്തി കൈ​മു​ത്തി വല്ല​പ്പോ​ഴു​മൊ​രി​ക്കൽ മാ​ത്രം പര​മാ​ന​ന്ദം യാ​ചി​ക്കു​ന്ന എളിമ ഭീമനെ മഹ​ത്വ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ!” പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ സ്വ​ര​ത്തിൽ വാ​ത്സ​ല്യം കലർ​ന്നു.

“ഇന്നു് അരമന ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ മഹാ​റാ​ണി ഗാ​ന്ധാ​രി​യാ​ണു് കൗ​ര​വ​പാ​ണ്ഡവ രാ​ജ​കു​മാ​ര​ന്മാർ​ക്കു പി​റ​ന്നാൾ​സ​ദ്യ വി​ള​മ്പി​ത്ത​ന്ന​തെ​ന്നു കേ​ട്ട​ല്ലോ!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ബാ​ല​പാ​ണ്ഡ​വ​രോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു, “മു​ഖ​ത്തു കാഴ്ച മറ​യ്ക്കു​ന്ന കൺ​കെ​ട്ടു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും, അള​വി​ലും ഗു​ണ​ത്തി​ലും വി​വേ​ച​ന​മി​ല്ലാ​തെ കൗ​ര​വർ​ക്കും കൗ​ന്തേ​യർ​ക്കും ഒരു​പോ​ലെ ഭക്ഷ​ണം വി​ള​മ്പി, അല്ലെ?”

“നൂ​റു​കൗ​ര​വർ​ക്കു അതി​വി​ശി​ഷ്ട വി​ഭ​വ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം രണ്ടാം​പ്ര​വ​ശ്യ​വും വി​ള​മ്പി​ക്ക​ഴി​യും​വ​രെ, ഞങ്ങൾ​ക്കു് ഭക്ഷ​ണം വൈ​കി​പ്പി​ച്ചു. പി​ന്നെ പാ​ച​ക​ക്കാ​രെ വി​രൽ​ഞൊ​ടി​ച്ചു ഞങ്ങൾ​ക്കു് നേരെ ചൂ​ണ്ടി, ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ നി​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ള​തു് മാ​റ്റി​വ​ച്ചു് ബാ​ക്കി ഞങ്ങൾ​ക്കു് വി​ള​മ്പാൻ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു. കൗ​ര​വർ​ക്കു വി​ള​മ്പിയ വി​ശി​ഷ്ട​ഭോ​ജ്യ​ങ്ങൾ ഞങ്ങ​ളു​ടെ ഇലയിൽ വി​ള​മ്പി​ക്കാ​ണാ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, “അതെ​ന്താ അങ്ങ​നെ?”എന്നു ഭീമൻ എഴു​നേ​റ്റു പരി​ഭ​വ​ത്തോ​ടെ ഗാ​ന്ധാ​രി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. അപ്പോൾ ആ മഹതി കൺ​കെ​ട്ടു് വീ​ണ്ടും ധരി​ച്ചു​ചൊ​ടി​ച്ചു, “ചാ​രി​ത്ര്യ​വ​തി​യായ ഞാൻ അന്തർ​നേ​ത്ര​ങ്ങൾ​കൊ​ണ്ടു ഇതാ നേ​ര​റി​യു​ന്നു, നൂ​റു​കൗ​ര​വ​ക്കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു ഏക​ശി​ലാ​ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ ധാർ​മ്മി​ക​മൂ​ല്യ​മായ ഒരേ​പി​തൃ​ത്വ​മാ​ണെ​ങ്കിൽ, പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടേ​തു കു​ന്തി​മാ​ദ്രി​മാ​രു​ടെ വി​വാ​ഹ​ബാ​ഹ്യ, വൈ​വി​ധ്യ പി​തൃ​ത്വ​ങ്ങ​ളു​ടേ​താ​ണെ​ന്നു, വി​ള​മ്പു​ന്ന​വർ​ക്കും വി​ള​മ്പി​ക്കി​ട്ടു​ന്ന​വർ​ക്കും ഒരു​പോ​ലെ അറി​യാ​വു​ന്ന​ത​ല്ലേ? എന്താ ഓരോ തവ​ണ​യും ഇങ്ങ​നെ വീ​ണ്ടും ചോ​ദി​ച്ച​റി​യാൻ?”

“മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​നെ​ന്നും​പ​റ​ഞ്ഞു അര​മ​ന​പ്പ​ടി​യി​റ​ങ്ങി​പ്പോയ പാ​ണ്ഡ​വ​കു​ടും​ബ​ത്തി​ലെ ആറു​പേ​രിൽ, അഞ്ചു​പേ​രു​ടെ ഭൗ​തി​കാ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങൾ, എങ്ങ​നെ​യോ അങ്ങ​നെ എന്ന അവ​സ്ഥ​യിൽ, ഞങ്ങൾ കണ്ടെ​ത്തി. ഒരാൾ രക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു​വെ​ന്നു കരു​തു​ന്നു. തു​ടർ​ന​ട​പ​ടി​യു​ണ്ടാ​വു​മോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പുതിയ ഹസ്തി​ന​പു​രി രാ​ജാ​വായ പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“രാ​ജ​മാ​താ സത്യ​വ​തി, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രു​ടെ​യും പാ​ണ്ഡു​വി​ന്റെ​യും അമ്മ​മാ​രായ അംബിക, അം​ബാ​ലിക, പി​ന്നീ​ടു് ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ ഗാ​ന്ധാ​രി കു​ന്തി വി​ദു​രർ എന്നി​വ​രെ​ല്ലാം, ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​പ​രി​സ​രം ശവ​സം​സ്കാ​ര​ത്താൽ മലി​ന​പ്പെ​ടാ​തി​രി​ക്കാൻ ജീ​വി​താ​ന്ത്യം വന​വാ​സ​ത്തിൽ കഴി​യാൻ യു​ധി​ഷ്ടി​ര​ഭ​ര​ണ​കാ​ല​ത്തു​ത​ന്നെ പ്ര​കൃ​തി​സൗ​ഹൃ​ദ​സാ​ഹ​ച​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യ​ത​ല്ലേ? അവരെ വന്യ​മൃ​ഗ​ങ്ങൾ ഭക്ഷ​ണ​മാ​ക്കി​യ​തി​ലൂ​ടെ, ‘വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ സ്വ​ത​ന്ത്ര​ശു​ചി​ക​ര​ണ​സം​വി​ധാന’മെ​ന്ന​തി​നെ അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തു് നി​ങ്ങ​ളു​ടെ പത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു! പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘ​ത്തിൽ, കണ്ടാ​ല​റി​യു​ന്ന ഒരു സ്ത്രീ​യും നാ​ലു​പു​രു​ഷ​ന്മാ​രും, വഴി​ന​ട​ക്കു​മ്പോൾ വഴു​കി​വീ​ണു അസ്വാ​ഭാ​വി​ക​സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്താൽ മര​ണ​മ​ട​ഞ്ഞെ​ന്നാ​ണു് ഞങ്ങൾ​ക്കു് സ്വീ​കാ​ര്യ​മായ ചാ​ര​വി​വ​രം. ഒളി​ച്ചോ​ടിയ ആറാ​മ​നെ പി​ടി​കി​ട്ടാ​പ്പു​ള്ളി​യാ​യി ഭര​ണ​കൂ​ടം അങ്ങ​നെ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു. രക്ഷ​പ്പെ​ടാൻ ചു​ളു​വിൽ വഴി​യൊ​രു​ക്കു​ന്ന​തു് ആരാ​യാ​ലും കു​രു​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ശ​ത്രു​പ​ക്ഷ​മാ​യി കാണാൻ ഞങ്ങൾ നിർ​ബ​ന്ധി​ത​രാ​വും എന്ന അര​മ​ന​വാർ​ത്ത​ക്കു് ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​പ​തി​പ്പു​ക​ളിൽ നി​ങ്ങൾ പ്രാ​ധാ​ന്യം കൊ​ടു​ത്താൽ, നവ പരീ​ക്ഷി​ത്തു് ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തിൽ തു​ടർ​ന്നും കി​ട്ടും ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’ ലേ​ഖ​കർ​ക്കു മൂ​ന്നു​നേ​രം ഭക്ഷ്യ​പ​രി​ര​ക്ഷ!”

“ആശംസ അറി​യി​ക്കു​ന്ന പന​യോ​ല​യിൽ, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്കു് ‘സഹോ​ദ​ര​പു​ത്രൻ യു​ധി​ഷ്ടി​രൻ’ എഴു​തിയ സന്ദേ​ശം കയ്യിൽ തട​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. പൊ​തു​താൽ​പ്പ​ര്യ​ത്തിൽ ഹസ്തി​ന​പു​രി വി​ഭ​ജി​ച്ചു പകുതി പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് ഭൂ​രേ​ഖ​ക​ളു​മാ​യി എത്ര​യും വേഗം കൊ​ടു​ക്ക​ണം. നൂ​റു​കൗ​ര​വർ കൂ​ട്ടം​ചേർ​ന്നു് ഭരി​ക്കു​ന്ന നാ​ട്ടിൽ ന്യൂ​ന​പ​ക്ഷ​മായ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് വി​വേ​ച​ന​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു​മ​തി​യാ​യി. എന്നാ​ണു് പനയോല പരാതി, ഇതെ​ങ്ങ​നെ നാം കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്യാം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക മുഖ്യ പത്രാ​ധി​പ​രോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഒപ്പു് വ്യാ​ജ​മാ​ണോ, യഥാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ അപേ​ക്ഷ രാ​ജാ​വി​നു് അയ​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടോ, കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ ആരാ​ണു് പനയോല കൈ​പ്പ​റ്റി​യ​തു്, രഹ​സ്യ​രേഖ ചോർ​ന്ന​തു് ആരു​വ​ഴി”, അങ്ങ​നെ മു​ന​വ​ച്ച ചോ​ദ്യ​ങ്ങൾ​ക്കു പൊ​തു​മ​ണ്ഡ​ല​ത്തിൽ ഉത്ത​രം പറ​യേ​ണ്ടി​വ​രു​മെ​ങ്കി​ലും, സ്തോ​ഭ​ജ​ന​ക​വാർ​ത്ത ഇല്ലെ​ങ്കിൽ, മുൻ​നി​ര​യിൽ പനയോല കു​ടി​യി​രു​ത്തൂ”, അമ്പും വി​ല്ലു​മെ​ടു​ത്തു കൊ​ട്ടാ​രം ലെ​ഖി​ക​ക്കു് നേരെ പത്രാ​ധി​പർ ഞാൺ വലി​ച്ചു.

“രാ​ജ്യ​താ​ല്പ​ര്യ​ത്തെ ശത്രു​ക്കൾ​ക്കു ഒറ്റു​കൊ​ടു​ക്കാൻ മടി​ക്കാ​ത്ത വി​ഘ​ട​ന​വാ​ദി​യാ​ണു് നി​ങ്ങ​ളെ​ന്നു ഓരോ കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​യി​ലും വി​ശ്വ​സ്ത‘ചേവക’രെ​വ​ച്ചു ദു​ഷ്പ്ര​ച​ര​ണം നട​ത്തു​ന്ന​ല്ലോ, യു​ദ്ധ​ത​യ്യാ​റെ​ടു​പ്പി​ലും കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി ദു​ര്യോ​ധ​നൻ! എങ്ങ​നെ നേ​രി​ടും യു​ക്തി​വാ​ദി​ചാർ​വാ​കൻ നി​ങ്ങൾ, ഇത്ത​രം സം​ഘ​ടിത അസ​ത്യാ​ഘോ​ഷ​ങ്ങൾ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അനു​ക​മ്പ​യോ​ടെ ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധ​മേ​ഘ​ങ്ങൾ അടി​ഞ്ഞു​കൂ​ടിയ ഹസ്തി​ന​പു​രി. രാ​ജ​വീ​ഥി​യിൽ, വഴി​യോര ചാർ​വാ​ക​കു​ടി​ലിൽ, കു​ഞ്ഞു​ങ്ങൾ ഒട്ടിയ വയറും കര​ഞ്ഞു​ക​ല​ങ്ങിയ മു​ഖ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി വെറും നി​ല​ത്തു ക്ഷീ​ണി​ച്ചു കി​ട​ന്നു.

“യു​ദ്ധം ജയി​ച്ചു യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ നാളെ അധി​കാ​ര​ത്തിൽ കയ​റി​യാൽ, അവനും തേ​ച്ചു​മി​നു​ക്കും, എനി​ക്കെ​തി​രെ രാ​ജ്യ​ദ്രോ​ഹ​ത്തി​ന്റെ അരു​മ​പ​ദാ​വ​ലി, എന്നാ​ലും ഞാൻ തെ​രു​വോ​ര​പ്ര​സം​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ, ജനാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ വി​പ്ല​വ​കാ​ഹ​ള​മു​യർ​ത്തും. സിം​ഹാ​സ​നം നഷ്ട​പ്പെ​ടു​മെ​ന്ന ഭീ​തി​യിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ, എന്നെ അരയിൽ കു​രു​ക്കി​ട്ടു് വലി​ച്ചു, അഴി​യി​ട്ട മര​ക്കൂ​ടിൽ കൂ​നി​പ്പി​ടി​ച്ചി​രു​ത്തി, ഉച്ച​വെ​യി​ലിൽ നഗരി കാ​ണി​ക്കും, പതി​മൂ​ന്നു​വർ​ഷം മു​മ്പു് കൗരവർ പാ​ണ്ഡ​വ​രെ പീ​ഡി​പ്പി​ച്ച​പോ​ലെ. എന്നാൽ ഒരു​നാൾ തീർ​ച്ച​യാ​യും വരും, ജന​ങ്ങൾ​ക്കു​വേ​ണ്ടി സാ​ധാ​ര​ണ​ജ​ന​ങ്ങൾ തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്തു ഭരി​ക്കു​ന്ന, എന്നാൽ അശേഷം കു​ടും​ബ​വാ​ഴ്ച​യി​ല്ലാ​ത്ത ഒരു​ത്തമ രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​ക്ര​മം.”

“കു​ട്ടി​കൾ ഭക്ഷ​ണ​ത്തി​നാ​യി നി​ല​വി​ളി​ക്കു​ന്ന​തൊ​ന്നും നി​ങ്ങൾ കണ്ടി​ല്ലേ മനു​ഷ്യാ? അധ്വാ​നി​ച്ചു ഒരു നേരം നി​ങ്ങ​ളു​ടെ കു​ഞ്ഞു​ങ്ങൾ​ക്കു് ഭക്ഷ​ണം വാ​ങ്ങി​ക്കൊ​ടു​ക്കൂ. പായിൽ സ്വൈ​ര്യ​മാ​യി ഒന്നു് കി​ട​ക്കാൻ പോലും സമ്മ​തി​ക്കാ​തെ എന്നിൽ പ്ര​കൃ​തി​വി​രു​ദ്ധ​ര​തി ആസ്വ​ദി​ക്കു​ന്ന നി​ങ്ങ​ളോ​ടു, വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി വല്ല​പ്പോ​ഴും കാ​ണി​ക്കു​മോ ഇത്തി​രി കരുണ? അന്ത​സ്സു​ള്ള ആണു​ങ്ങൾ ജോ​ലി​ചെ​യ്തു വരു​മാ​ന​മു​ണ്ടാ​ക്കി വർ​ത്ത​മാ​ന​കാ​ലം കു​ടും​ബ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം ആസ്വ​ദി​ക്കു​മ്പോൾ, നി​ങ്ങൾ, നി​ങ്ങൾ​മാ​ത്ര​മെ​ന്താ പ്ര​കാ​ശ​പ്പൊ​ലി​മ​യു​ള്ള ഭാവി സ്വ​പ്നം കണ്ടു എന്നെ​യും കൊ​ച്ചു​കു​ട്ടി​ക​ളെ​യും ഇങ്ങ​നെ പട്ടി​ണി​ക്കി​ടു​ന്ന​തു്?”, ചാർ​വാ​ക​ന്റെ ഭാര്യ, ഭർ​ത്താ​വി​നു​മു​മ്പിൽ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ക്കു​ന്ന രീ​തി​യിൽ വെ​ളി​ച്ച​പ്പെ​ട്ടു. കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക തല​യൂ​രി, കു​ടി​ലി​നു പു​റ​ത്തേ​ക്കു​ക​ട​ന്നു.

“വാ​ര​ണാ​വ​തം അര​ക്കി​ല്ല​ത്തിൽ കു​ന്തി​ക്കൊ​പ്പം അർ​ധ​രാ​ത്രി വെ​ന്തു​മ​രി​ച്ച അഞ്ചു​അർ​ധ​സ​ഹോ​ദ​ര​രു​ടെ ആത്മ​ശാ​ന്തി​ക്കാ​യി, മര​ണാ​ന്ത​ര​ജീ​വി​ത​വി​ശ്വാ​സി​ക​ളായ കൗ​ര​വർ​നൂ​റു​പേ​രും, മന്ത്രി​വി​ദു​രർ​ക്കൊ​പ്പം, ഗം​ഗാ​ന​ദി മണി​കർ​ണ്ണി​കാ ബലി​ഘ​ട്ട​ത്തിൽ ശ്രാ​ദ്ധം ചെ​യ്യാൻ പോയ ദിവസം രാ​ത്രി, ഹസ്തി​ന​പു​രി അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ കൌ​ര​വ​വേ​ഷ​ത്തിൽ അഞ്ചു ‘അപ​രി​ചി​ത​രെ’ കണ്ടു എന്ന പര​പ​ര​പ്പു വാർ​ത്ത അര​മ​ന​സു​ര​ക്ഷാ​ഭ​ട​ന്മാർ താ​ങ്ക​ളു​ടെ അടി​യ​ന്ത​ര​ശ്ര​ദ്ധ​യിൽ അപ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നി​രു​ന്നോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പി​താ​മ​ഹ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. സു​ര​ക്ഷാ​വീ​ഴ്ച​യിൽ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രും ഗാ​ന്ധാ​രി​യും നടു​ക്കം പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ച്ച സമയം.

“അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ നു​ഴ​ഞ്ഞു​ക​യ​റി​യ​വ​രെ കയ്യോ​ടെ പി​ടി​കൂ​ടി പേർ​വി​വ​ര​ങ്ങൾ​ചോ​ദി​ച്ചു രഹ​സ്യ​മാ​യി കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം ചെ​യ്തു, അവർ ആരായി അഭി​ന​യി​ച്ചു​വോ യഥാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ അവ​ര​ല്ല, എന്നു് സം​ശ​യാ​തീ​ത​മാ​യി ഉറ​പ്പു​വ​രു​ത്തേ​ണ്ട​തു് വി​വ​സ്ത്ര​കൗ​ര​വ​രെ ആപാ​ദ​ചൂ​ഡം അറി​യു​ന്ന കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വ​ധു​ക്കൾ തന്നെ അല്ലേ? ഞാൻ ഈ രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ നാ​മ​മാ​ത്ര സൈ​ന്യാ​ധി​പ​നാ​ണോ, അതോ അര​മ​ന​യി​ലെ ഔദ്യോ​ഗിക വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ക​നോ?”

“പ്ര​ണ​യ​ഭ​രി​തം പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വ​ഹൃ​ദ​യ​ങ്ങ​ളെ​ങ്കി​ലും, ഹൃ​ദ​യ​രാ​ഹി​ത്യ​ത്തോ​ടെ​യാ​ണു് പാ​ഞ്ചാ​ലി അവ​രോ​ടു് പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നു ഭീമൻ നൊ​മ്പ​ര​പ്പെ​ടു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​ലം. രാ​ജ​സൂ​യ​യാ​ഗ​ത്തി​ലൂ​ടെ ഭാവി ശോ​ഭ​ന​മാ​ക്കാൻ, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ഭാ​ര്യ​യു​ടെ വ്യ​ക്തി​ഗത പ്ര​തി​ബ​ദ്ധത ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ന്ന സം​ഘർ​ഷ​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“വെ​റും​വാ​ക്കു കൊ​ണ്ട​വർ വി​നി​മ​യം ചെ​യ്യു​ന്ന പ്ര​ണ​യം! പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ത്തി​ല​തു കള്ള​നാ​ണ​യ​മെ​ന്നു തി​രി​ച്ച​റി​യാൻ കൂ​ടെ​കി​ട​ക്കു​ന്ന പെ​ണ്ണി​നു എളു​പ്പ​മ​ല്ലേ? ആകർ​ഷ​ക​മെ​ന്ന​വർ കാ​മ​ന​യിൽ വി​ഭാ​വന ചെ​യ്യു​ന്ന പെ​ണ്ണു​ട​ലിൽ, ആണ​ധി​കാ​രം സ്ഥാ​പി​ച്ചു​കി​ട്ടാൻ, കു​ന്തി​യു​ടെ​യും മാ​ദ്രി​യു​ടെ​യും മക്കൾ വ്യ​ത്യ​സ്ത​രീ​തി​ക​ളിൽ അര​ഞ്ഞാ​ണ​ത്തിൽ പ്ര​ണ​യ​കു​രു​ക്കി​ടാൻ ശ്ര​മി​ക്കുക പതി​വാ​ണു്. രതി​സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ലെ കി​ട​പ്പ​റ​പെ​രു​മാ​റ്റ​ത്തിൽ സൗ​ക​ര്യ​പൂർ​വ്വം ഞാ​ന​പ്പോൾ ‘ഇര’ചമ​യാ​റു​ണ്ടു്. പരീ​ക്ഷണ സു​ര​ത​ത്തിൽ അവർ​ക്ക​തൊ​ന്നും പക്ഷേ, പോരാ. ഞാ​ന​വ​രെ നി​ബ​ന്ധ​ന​യി​ല്ലാ​തെ പ്ര​ണ​യി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു് എന്ന​ത​വ​രോ​ടെ​ന്റെ ആയു​ഷ്കാ​ല​വി​ധേ​യ​ത്വ​ത്തി​നു​ള്ള പൂർ​ണ്ണ​സ​മ്മ​ത​പ​ത്രം തേ​ട​ലാ​ണു്. അതൊരു സ്ത്രീ​വി​രു​ദ്ധ​സ​മീ​പ​ന​മെ​ന്നൊ​ന്നും എനി​ക്കാ​ക്ഷേ​പ​മി​ല്ല. എനി​ക്കു് സ്വീ​കാ​ര്യ​മ​ല്ലെ​ന്ന സൂചന കൊ​ടു​ക്കും അപ്പോൾ, പാവം, ആ പാ​ണ്ഡവ കര​ളു​കൾ നോവും!”, പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട​വൾ മു​ടി​കെ​ട്ട​ഴി​ച്ചു.

“പാ​ണ്ഡ​വ​രു​മാ​യി മി​ണ്ടി​യും പറ​ഞ്ഞും അടു​പ്പ​ത്തി​ലാ​ണോ, അതോ, കൗ​ര​വ​അ​ടി​മ​ക​ളോ​ടു് ‘അയി​ത്ത’മു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ആശ്ര​മ​സ​മു​ച്ച​യ​ത്തി​ലെ യു​വ​കാ​ര്യ​ദർ​ശി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“കണ്ടാൽ മഹാ​റാ​ണി വേ​ഷം​മാ​റി​യ​വൾ എന്നു് തോ​ന്നു​ന്ന സു​ന്ദ​രി നി​ത്യ​വും നി​ശ​ബ്ദം ഗാർ​ഹി​ക​മാ​ലി​ന്യം നീ​ക്കു​മെ​ങ്കി​ലും, പാ​ണ്ഡ​വർ എന്നു് നി​ങ്ങൾ പരാ​മർ​ശി​ക്കു​ന്ന അഞ്ചു ആണു​ങ്ങൾ ഉണ്ട​ല്ലോ, അവർ ഇവിടെ പതി​വു് സന്ദർ​ശ​കർ അല്ല. നകുലൻ എന്നൊ​രു യു​വാ​വു് വരു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങ​ളിൽ ആരാ​ണു് ദു​ര്യോ​ധ​ന​ചാ​രൻ എന്ന​വ​ന​റി​യാ​മെ​ന്നു തോ​ന്നി​യ​പ്പോൾ, തു​ടർ​ച​ങ്ങാ​ത്തം ഞങ്ങൾ നിർ​ത്തി, രഹ​സ്യ​വി​വ​രം ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ അറി​യി​ക്കേ​ണ്ട​വ​രെ അറി​യി​ച്ചു. ‘ഉട​യ​ത​മ്പു​രാൻ’ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഉണ്ടോ ഇതൊ​ക്കെ കേ​ട്ടാൽ അട​ങ്ങു​ന്നു, ആശ്ര​മ​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നു് ജൈ​വ​മാ​ലി​ന്യ​ശേ​ഖ​ര​ണം തു​ടർ​ന്നും പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ചു​മ​ത​ല​ത​ന്നെ ആണെ​ങ്കി​ലും, ആഴ​ത്തിൽ കു​ത്തി​കു​ത്തി കു​ഴി​ച്ചു​മൂ​ടേ​ണ്ട അധ്വാ​നം നകു​ല​നു നൽകി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ നി​ന്നും ഉത്ത​ര​വാ​യി. ഇപ്പോൾ ജലാ​ശ​യ​ത്തിൽ കണ്ടാൽ നകുലൻ പല്ലു് ഞെ​രി​ക്കും. പാ​ണ്ഡ​വർ അധി​കാ​രം പി​ടി​ച്ച​ട​ക്കി​യാൽ, മതേ​ത​ര​രാ​ജ്യ​മാ​യി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യെ ഭര​ണ​ഘ​ട​നാ ഭേ​ദ​ഗ​തി​യോ​ടെ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു്, കക്ഷി​രാ​ഷ്ട്രീ​യം കളി​ക്കു​ന്ന നടി​പ്പു​ആ​ശ്ര​മ​ങ്ങൾ​ക്കു് ധന​സ​ഹാ​യ​വും സു​ര​ക്ഷ​യും നിർ​ത്തു​മെ​ന്നു് ആരോ​ടെ​ന്നി​ല്ലാ​തെ ഭീ​ഷ​ണി​പ്പെ​ടു​ത്തും” ജാ​ല​ക​ത്തി​ന്ന​പ്പു​റ​ത്തെ ചെ​ടി​ക്കൂ​ട്ട​ത്തി​നി​ട​യിൽ​നി​ന്നും, നേ​ര​ത്തെ ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചി​രു​ന്ന നകു​ല​നി​ഴൽ, പെ​ട്ടെ​ന്നു് അക​ന്നു​പോ​വു​ന്ന​തു കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഒരു​നോ​ട്ടം കണ്ടു.

“അധി​കാ​ര​ത്തിൽ കയറിയ ദിവസം ആശ​ങ്ക​യോ​ടെ വാ​യി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്താ​ണു്? ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ മര​ണ​പ​ത്ര​മൊ​ന്നു​മ​ല്ല​ല്ലോ”, യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ പു​തു​ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​യു​ടെ കാ​ര്യാ​ല​യം.

“എന്റെ പരി​മിത സാ​ക്ഷ​ര​ത​യു​ടെ ബല​ത്തിൽ വന്ദ്യ​പി​താ​വായ യമ​ന്റെ നാ​മ​ത്തിൽ ഞാൻ ഉറ​പ്പു തരു​ന്നു ഇതു് ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​നു, ബലി​ദാ​നി​ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​ആ​ശം​സ​ക​ളും സ്വ​കാ​ര്യ​ര​ത്ന​ശേ​ഖ​രം തു​റ​ക്കാ​നു​ള്ള രഹ​സ്യ​വാ​ക്കു​മൊ​ന്നു​മ​ല്ല, കൗ​ര​വ​സ​ഖ്യ​ക​ക്ഷി​രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നു് യു​ദ്ധാ​വ​ശ്യ​ത്തി​നു കു​രു​വം​ശം ഔദ്യോ​ഗി​ക​മാ​യി വാ​ങ്ങിയ കട​ങ്ങ​ളു​ടെ പട്ടി​ക​യാ​ണു്. സൈ​നി​കർ ആയു​ധ​ങ്ങൾ ഭക്ഷ്യ​യോ​ഗ്യ മൃ​ഗ​ങ്ങൾ. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ദ്ധം ജയി​ച്ചു അധി​കാ​ര​ത്തിൽ ആരു​വ​ന്നാ​ലും, മു​ത​ലും പലി​ശ​യും ഒരു കൊ​ല്ല​ത്തി​നു​ള്ളിൽ അട​ച്ചു​തീർ​ത്തി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, കട​ക്കാർ കർ​മ്മ​സ​മി​തി രൂ​പീ​ക​രി​ച്ചു ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​സ​മു​ച്ച​യം “വെ​ട്ടി​പ്പൊ​ളി​ച്ചു” സ്വ​ന്ത​മാ​ക്കു​മെ​ന്നൊ​രു ഭീഷണ മു​ന്ന​റി​യി​പ്പും. സൂ​ക്ഷ്മ​സാ​ക്ഷ​ര​വാ​യ​ന​ക്കു ഞാ​നി​തു ‘സമ്പൂർ​ണ്ണ​സാ​ക്ഷര’ മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ ഏൽ​പ്പി​ക്കു​ന്നു. അഴി​ഞ്ഞു​കി​ട​ക്കു​ന്ന മു​ടി​യു​ടെ പരി​ച​ര​ണ​ത്തി​നു കൗ​ര​വ​ച്ചോര തന്നെ വേണം പു​ര​ട്ടാൻ എന്ന രോ​ഗാ​തു​ര​മായ പെൺ​ശാ​ഠ്യ​ത്തി​നു, അവൾ സ്വയം നേ​രി​ട​ട്ടെ, കേ​ശ​പ​രി​പാ​ല​ന​ത്തി​ന്റെ പാർ​ശ്വ​ഫ​ല​ങ്ങ​ളും!”.

“പുതു പാ​ണ്ഡവ ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തിൽ മു​ന്തിയ പ്ര​തി​രോ​ധ​മ​ന്ത്രി​പ​ദ​വി പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കാ​വു​ന്ന കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര യു​ദ്ധ​നാ​യ​ക​നെ​ന്താ​ണി​പ്പോൾ, തേ​ച്ചു​മി​നു​ക്കി​യൊ​രു നാടൻ മട​വാ​ളു​മാ​യി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. കോ​ട്ട​യ്ക്ക​കം ഊട്ടു​പു​ര​യു​ടെ പി​ന്നിൽ, വളർ​ത്തു​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളെ അറ​ക്കു​ന്ന പരു​ക്കൻ​ത​റ​യിൽ ആയി​രു​ന്നു ‘പോ​രാ​ട്ട നായകൻ’.

“കു​റ​ച്ചു​ക​ഴി​യു​മ്പോൾ, കറ​വ​വ​റ്റിയ മാ​ടു​ക​ളു​മാ​യി നാ​മ​മാ​ത്ര​ക്ഷീ​ര​കർ​ഷ​കർ ഒന്നൊ​ന്നാ​യി ഇവിടെ വരും. അരമന ഊട്ടു​പുര മാം​സോൽ​പ്പാ​ദ​ന​കേ​ന്ദ്ര​ത്തി​ന്റെ സ്ഥി​രം അറ​വു​കാ​രെ മു​ഴു​വൻ, യു​ദ്ധ​കാ​ല​വേ​ത​ന​ത്തിൽ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര സൈ​നി​ക​പാ​ള​യ​ത്തി​ലെ മാം​സ​നിർ​മ്മാ​താ​ക്ക​ളാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. കറവ വറ്റിയ നാൽ​ക്കാ​ലി​ക​ളെ നി​ത്യ​വും നൂ​റു​ക​ണ​ക്കി​നു് കശാ​പ്പു​ചെ​യ്തു കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, അറ​വു​കാ​രെ ഒന്നു് ‘അഴി​ഞ്ഞാ​ടാൻ’ മട​വാ​ളു​ക​ളു​മാ​യി പോർ​ക്ക​ള​ത്തി​ലേ​ക്കു​വി​ട്ടു. സൈ​നി​ക​പ​രി​ശീ​ല​നം നേ​ടാ​ത്ത അറ​വു​കാർ എതിർ​ഭാ​ഗ​ത്തു കണ്ട​തു്, അറ​വു​ക​ത്തി​ക്കു മു​മ്പിൽ പതി​വു​പോ​ലെ വി​ധേ​യ​ത്വ​ത്തോ​ടെ തല​കു​നി​ച്ച ബലി​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളെ അല്ല, ശത്രു​തല വെ​ട്ടാൻ വാ​ളോ​ങ്ങു​ന്ന എതിർ​പ​ക്ഷ​സൈ​ന്യ​ത്തെ!”

“രാ​ജ​കു​ടും​ബ​ങ്ങൾ​ക്കു മൂ​ന്നു​നേ​രം കടി​ച്ചു ചവ​ക്കാ​നും നൊ​ട്ടി​നു​ണ​യാ​നും മാം​സാ​ഹാ​രം കി​ട്ട​ണ​മെ​ങ്കിൽ, അതി​നും വേണം മട​വാ​ളു​മാ​യി അറ​വു​വേ​ഷ​ത്തിൽ ഈ ഞാൻ!” ആദ്യം മു​മ്പിൽ വന്ന നാൽ​ക്കാ​ലി​യു​ടെ കഴു​ത്തിൽ കത്തി​വ​ക്കു​മ്പോൾ അവ​ന്റെ മു​ഖ​ത്തു പഴയ പോ​രാ​ട്ട​വീ​ര്യം നി​ഴ​ലി​ച്ചു. മറ്റു​ള്ള​വർ കൈ​കൊ​ട്ടി കൃ​ത്യ​നിർ​വ്വ​ഹ​ണം പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചു. അറ​വു​ശാ​ല​യിൽ പ്ര​ണ​യി​നി​യു​ടെ അസാ​ന്നി​ധ്യം ശ്ര​ദ്ധേ​യ​മാ​യി.

“കൗ​ന്തേ​യർ മൂ​ന്നു​പേ​രും, മു​ഖം​നോ​ക്കാ​തെ കാ​ര്യം പറ​ഞ്ഞും, പി​തൃ​ത്വ​ത്തെ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ച്ചും, വേ​ണ്ടി​വ​ന്നാൽ അവ​ഗ​ണി​ച്ചും, ഇട​ഞ്ഞു​മൗ​നം പാ​ലി​ച്ചു​മൊ​ക്കെ​യാ​ണു് പര​സ്പ​രം ഇട​പ​ഴ​കു​ന്ന​തെ​ങ്കിൽ, മാ​ദ്രെ​യർ, നകു​ല​നും സഹ​ദേ​വ​നും, ഒരു​പാ​ടൊ​രു​പാ​ടു് എന്നിൽ​നി​ന്നും ഒളി​ച്ചു​വ​ക്കു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ, എങ്ങ​നെ വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ക്ക​ണം, മൊ​ത്തം അഞ്ചു​പേ​രു​ടെ​യും ഇട​പ​ഴ​ക​ലിൽ നി​ങ്ങൾ കാ​ണു​ന്ന വംശീയ പെ​രു​മാ​റ്റ​വ്യ​ത്യാ​സം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡവ കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​ലം.

“ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തിൽ അഞ്ചി​ലൊ​ന്നു​വീ​തം കലർ​പ്പി​ല്ലാ​ത്ത ഉട​ലാ​ന​ന്ദം കൊ​ടു​ക്കാൻ പൊ​തു​ധാ​ര​ണ​യ​നു​സ​രി​ച്ചു ബാ​ധ്യ​സ്ഥ​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും, ഇളമുറ മാ​ദ്രീ​കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു പരി​ഭ​വ​മു​ണ്ടു്. രതി​വി​ഹി​തം കൗ​ന്തേ​യർ എന്നിൽ​നി​ന്നും അന്യാ​യ​മാ​യി തട്ടി​യെ​ടു​ക്കു​ന്നു എന്ന​തി​നാ​ണു് സു​സ്ഥി​ര​പ​രി​ഹാ​രം പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തു്. രാ​ജ​സൂ​യ​യാ​ഗം ചെ​യ്യ​ണ​മെ​ങ്കിൽ, ഭീ​മ​ഹ​സ്തം കൊ​ണ്ടു​മാ​ത്ര​മെ മഗ​ധ​യി​ലെ പ്ര​തി​യോ​ഗി ജരാ​സ​ന്ധ​നെ വധി​ക്കാ​നാ​വൂ എന്ന തി​രി​ച്ച​റി​വിൽ ഞാൻ വഴി​മു​ട്ടി​നിൽ​പ്പാ​ണു്. നകു​ല​നും സഹ​ദേ​വ​നും ഇള​വ​നു​വ​ദി​ച്ചാൽ, രൗ​ദ്ര​ഭീ​മൻ എന്നോ​ടു് പി​ണ​ങ്ങും അതോടെ തീരും, യാ​ഗം​ക​ഴി​ഞ്ഞു എനി​ക്ക​വ​കാ​ശ​പ്പെ​ട്ട റാ​ണി​പ​ദ​വി എന്ന മോഹം. വെറും റാ​ണി​യ​ല്ല എന്നോർ​ക്ക, ഹസ്തി​ന​പു​രി​ക്കും പാ​ഞ്ചാ​ല​ക്കും മേൽ അധീ​ശ​ത്വ​മു​ള്ള രാ​ജ​സൂ​യ​ച​ക്ര​വർ​ത്തി​നീ​പ​ദ​വി! കരു​നീ​ക്കു​മ്പോൾ കരു​തൽ​വേ​ണം, നി​ങ്ങൾ എന്റെ കൂ​ടെ​നിൽ​ക്ക​ണം.”

“പട്ടാ​ഭി​ഷേ​കം കഴി​ഞ്ഞു പെ​റ്റ​ത​ള്ള​യെ ചെ​ന്നു​ക​ണ്ടു അനു​ഗ്ര​ഹം തേ​ടും​മു​മ്പു് പുതിയ ഹസ്തി​ന​പു​രി മഹാ​രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ, മുൻ മഹാ​റാ​ണി ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ അരി​കെ​ച്ചെ​ന്നു മു​ട്ടു​കു​ത്തി കൈ​കൂ​പ്പി മന്ത്രി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ തോ​ന്നി. എന്താ​യി​രു​ന്നു അതു്?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് മൃ​ദു​വാ​യി ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഹൃ​ദ​യ​ശൂ​ന്യ​മായ എത്ര​യോ പദാ​വ​ലി യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ നി​ര​വ​ധി സാ​ഹ​ച​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഉച്ച​രി​ക്കു​ന്ന​തു് കേൾ​ക്കാൻ എനി​ക്ക​വ​സ​രം കി​ട്ടി​യി​ട്ടു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും, നൂറു മക്ക​ളെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട ഗാ​ന്ധാ​രി​യോ​ടു് പറഞ്ഞ വാ​ക്കു​കൾ തങ്ക​ലി​പി​ക​ളിൽ വേണം ഭാ​വി​ത​ല​മു​റ​ക്കു​വേ​ണ്ടി നി​ങ്ങൾ സൂ​ക്ഷി​ക്കാൻ.”

“ഞാൻ മു​ട്ടു​കു​ത്തി​യ​തു് നി​ന്റെ മു​മ്പിൽ അല്ല പരി​ശു​ദ്ധ​മാ​താ​വേ, മൊ​ത്തം കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധ​വ​ക​ളു​ടെ കഷ്ട​പ്പാ​ടു​കൾ​ക്കും മു​ന്നി​ലാ​ണു്.”

“ദു​ശ്ശള നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​തി​രെ കൊ​മ്പു​കോർ​ക്കു​ന്ന​തിൽ ദു​ഷ്ട​ലാ​ക്കു് കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. സ്ഥാ​വ​ര​ജം​ഗ​മ​സ്വ​ത്തു വീ​തം​വ​ച്ചു്, പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് നേർ​പാ​തി കൊ​ടു​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന നി​വേ​ദ​നം ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്കു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ കൈ​മാ​റി​യ​തു് ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ രാ​ഷ്ട്രീയ ഭൂ​ക​മ്പം സൃ​ഷ്ടി​ച്ച അശാ​ന്ത​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“രാ​ജ​മാ​താ സത്യ​വ​തി​യു​ടെ ശ്ര​മ​ത്തിൽ നി​ല​വിൽ വന്ന കീ​ഴാ​ള​മൂ​ല്യ​ങ്ങ​ളെ തകർ​ത്തു, കേവലം കൗരവ പാ​ണ്ഡവ ദ്വ​ന്ദ​ത്തിൽ വം​ശീ​യ​മാ​യി രാ​ജ്യം വി​ഭ​ജി​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന പാ​ണ്ഡവ നി​വേ​ദ​നം ചവ​റ്റു​കൊ​ട്ട​യിൽ എറി​യ​ണം എന്ന​ല്ലേ ഹസ്തി​ന​പു​രി വനി​താ​വ​കാ​ശ​സ​മി​തി അധ്യ​ക്ഷ​യെ​ന്ന ഭര​ണ​ഘ​ട​നാ​പ​ദ​വി വഹി​ക്കു​ന്ന സൈ​ന്ധവ റാണി ദു​ശ്ശള പറ​ഞ്ഞു​ള്ളു? അതിൽ ദു​ഷ്ട​ലാ​ക്കു​കാ​ണു​ന്ന നി​ങ്ങൾ​ക്കാ​ണു് സവർ​ണ്ണ​പാ​ണ്ഡവ കഴു​കൻ​ക​ണ്ണു്! നി​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലു​ള്ള ഇരു​ട്ടി​ന്റെ ദു​ഷ്ട​ശ​ക്തി​ക​ളാ​ണു് സമൂ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ചിതൽ! കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ, ഞാൻ കൂ​ടു​തൽ പറ​ഞ്ഞാൽ അവ​കാ​ശ​ലം​ഘ​നം എന്ന അപ​രാ​ധ​മാ​യി മാറും. തി​ന്മ​യു​ടെ മൂർ​ത്തി ആയി കു​ന്തി​യെ കൗ​ര​വ​രാ​ജ​സ്ത്രീ​കൾ എന്നോ അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു. സു​ഖ​വാ​സ​കേ​ന്ദ്ര​മാ​യി​രു​ന്ന വാ​ര​ണാ​വ​തം കൊ​ട്ടാ​രം തീ​വ​ച്ച​തിൽ ആയി​രു​ന്നി​ല്ല കൗ​ര​വ​വ​ധു​ക്ക​ളു​ടെ കരൾ നൊ​ന്ത​തു്, പാ​ണ്ഡ​വർ മരി​ച്ചു എന്ന വ്യാ​ജ​തെ​ളി​വു് നിർ​മ്മി​ക്കാൻ ആദി​വാ​സി​കു​ടും​ബ​ത്തെ കു​ന്തി ചു​ട്ടെ​രി​ച്ച​തിൽ അവർ​ക്കെ​തി​രെ നി​യ​മ​ന​ട​പ​ടി എടു​ക്കാൻ സാ​ധി​ക്കാ​ത്ത​തിൽ ആണു്. കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​എ​ന്ന നി​ല​യിൽ എനി​ക്കു് അധി​കാര പരി​മി​തി​യു​മു​ണ്ടാ​വാം എന്നാൽ നാളെ എനി​ക്കു് കി​രീ​ടം കി​ട്ടി​യാൽ? കൗരവർ ആരെ​ന്നു കു​ന്തി മന​സ്സി​ലാ​ക്കും.”

“പു​ത്ര​വി​ധവ കു​ന്തി പാ​ണ്ഡ​വ​രു​മൊ​ത്തു അന്തി​ക്കൂ​ര​ക്കാ​യി അല​യു​ന്ന​ല്ലോ, ഒന്നും കാ​ണാ​റി​ല്ലേ? അവ​ര​ഞ്ചു​പേർ​ക്കു തല​ചാ​യ്ക്കാൻ ഇട​മി​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. കാ​ശി​രാ​ജ​കു​മാ​രി, വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യ​വി​ധവ, രാ​ജ​മാ​താ സത്യ​വ​തി​യു​ടെ പു​ത്ര​വ​ധു, പാ​ണ്ഡു​മാ​താ​വു് എന്നീ നി​ല​യിൽ അര​മ​ന​യിൽ നീ​ണ്ട​കാ​ല​സാ​ന്നി​ധ്യ​മായ അം​ബാ​ലിക തമ്പു​രാ​ട്ടി​യു​മാ​യി അഭി​മു​ഖ​ത്തി​നു പത്രാ​ധി​പർ നി​യോ​ഗി​ച്ച ദുർ​ദ്ദി​നം.

“പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വ​നെ സ്വ​യം​വ​ര​ത്തിൽ കാ​ത്തു​നി​ന്ന എന്നെ​യും, അംബ, അംബിക എന്നീ പ്രിയ സഹോ​ദ​രി​മാ​രെ​യും, ആണ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ അശ്ലീ​ല​പ്ര​തീ​ക​മായ ഭീ​ഷ്മർ തട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​യ​തും, ഭർ​ത്താ​വു​വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യ​ന്റെ കി​ട​പ്പ​റ​യി​ലേ​ക്കു്, സഹോ​ദ​രി അം​ബി​ക​ക്കൊ​പ്പം, എന്നെ തള്ളി​വി​ട്ട​തും ഓർമ്മ. ക്ഷ​യ​രോ​ഗി​യായ ഭർ​ത്താ​വു​വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യൻ, കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ ഓരോ സം​ഭോ​ഗ​ത്തി​നു​ശേ​ഷ​വും കി​ത​ച്ചും ചു​മ​ച്ചും ചോ​ര​തു​പ്പു​മ്പോൾ, രാ​ജാ​വെ​ന്ന നി​ല​യിൽ അവനെ ഭയ​ന്നു് കഴി​യേ​ണ്ടി​വ​ന്ന ഏഴു​വർ​ഷ​ങ്ങ​ളു​ടെ കൈ​പ്പ​നു​ഭ​വം ഓർമ്മ. ഭോ​ഗ​പ്രി​യ​നെ​ങ്കി​ലും, ഷണ്ഡ​വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യൻ, ചോ​ര​തു​പ്പി മരി​ച്ച​ശേ​ഷം, മര​ണ​കാ​ര​ണം അം​ബി​ക​യി​ലും എന്നി​ലും ചാർ​ത്തി, നിർ​ദ്ദ​യം പി​ന്നീ​ടു് പെ​രു​മാ​റിയ ഭർ​ത്തൃ​മാ​താ​വു് സത്യ​വ​തി​യു​ടെ പ്ര​തി​കാ​ര​ന​ട​പ​ടി ഓർമ്മ. വീ​ണ്ടും ശി​ക്ഷി​ക്കാൻ, കുറിയ ഉടലും കർ​ക്കശ സാ​മൂ​ഹ്യ, സം​ഭോ​ഗ​രീ​തി​ക​ളു​മു​ള്ളൊ​രു വി​വാ​ഹ​പൂർ​വ​ര​ഹ​സ്യ​പു​ത്ര​നെ സത്യ​വ​തി, സമ്മ​തം ചോ​ദി​ക്കാ​തെ ബീ​ജ​ദാ​നം ചെ​യ്യാൻ, ഞങ്ങൾ ഗർ​ഭി​ണി​യാ​വും വരെ അയാൾ​ക്കു് പ്ര​വേ​ശ​ന​അ​നു​മ​തി കൊ​ടു​ത്ത​തോർ​മ്മ. ശരീ​ര​ശു​ചി​ത്വ​വും പെ​രു​മാ​റ്റ​മ​ര്യാ​ദ​യു​മി​ല്ലാ​ത്ത ബീ​ജ​ദാ​നി ഞങ്ങ​ളിൽ ചെ​യ്തു​കൂ​ട്ടിയ പരു​ക്കൻ ലൈം​ഗി​ക​പ​രീ​ക്ഷ​ണ​ങ്ങൾ സഹി​ക്കാ​നാ​വാ​തെ എന്റെ ഉടൽ ഭയ​ന്നു് വി​റ​ച്ച​തും, പ്ര​തി​ഷേ​ധ​ത്തോ​ടെ എഴു​നേ​റ്റു, ഭാ​വി​യിൽ എനി​ക്കു​ണ്ടാ​വാൻ പോ​വു​ന്ന മകനിൽ ശാ​പ​വാ​ക്കു ചൊ​രി​ഞ്ഞ​തും ഓർമ്മ. അമം​ഗ​ള​ഗർ​ഭ​ത്തിൽ ജനി​ച്ച ശാ​പ​ഗ്ര​സ്ത​നെ​യാ​ണു് നി​ങ്ങൾ ‘പാ​ണ്ഡു’ എന്നു് പരാ​മർ​ശി​ച്ച​തു് എങ്കിൽ, അവനെ ഞാൻ വാ​ത്സ​ല്യ​ത്തോ​ടെ ഓർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു. കാ​യി​ക​ക്ഷ​മത കു​റ​വെ​ങ്കി​ലും, ബാ​ല്യം​മു​തൽ എനി​ക്കോ​മ​ന​പ്പു​ത്ര​നാ​യി വളർ​ന്നു രാ​ജാ​വാ​യ​പ്പോൾ, ഭീ​ഷ്മർ, കു​ന്തി എന്നൊ​രു കേ​മി​യെ അവനു ഭാ​ര്യ​യാ​യി കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന​തോർ​മ്മ. വ്യാജ മു​നി​ശാ​പ​ത്തെ മറ​യാ​ക്കി കൊ​ട്ടാ​രം​വി​ട്ടു കാ​ട്ടിൽ കു​ന്തി, ഭർ​ത്താ​വു​മൊ​ത്തു പോ​യ​തും, ലഹ​രി​പ​ദാർ​ഥം കൊ​ടു​ത്ത​വ​നെ മയ​ക്കി​ക്കി​ട​ത്തി, വ്യ​ത്യ​സ്ത പര​പു​രു​ഷ​ര​തി​യിൽ അഭി​ര​മി​ച്ച​തും ഓർമ്മ. അവൾ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന അഞ്ചു​കു​ട്ടി​ക​ളു​മാ​യി എന്റെ മകൻ പാ​ണ്ഡു​വി​നു ജൈവിക, വൈ​കാ​രിക ബന്ധ​മി​ല്ല. എനി​ക്കു അവർ ആരോ.” കാശി രാ​ജ​കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലെ അപ്സ​ര​സ്സാ​യി​രു​ന്ന അം​ബാ​ലിക, വേ​ദ​നി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ഭൂ​ത​കാ​ല​ഓർ​മ്മ​കൾ ഓരോ​ന്നോർ​ത്തെ​ടു​ക്കാൻ അപ​ര​ത​യി​ലേ​ക്കു നോ​ക്കി. നോ​ട്ട​ത്തി​ലെ നി​സ്സ​ഹാ​യ​ത​യാൽ നി​ശ​ബ്ദ​യാ​യി കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, ഉപ​ചാ​രം ചൊ​ല്ലാൻ ആവാതെ ഉൾ​വ​ലി​ഞ്ഞു.

“ഈ പരി​മിത ഭൗ​തി​ക​സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നോ രണ്ടു യു​വ​തി​കൾ, ഗർ​ഭ​ധാ​ര​ണം, പ്ര​സ​വം, നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​പ​രി​പാ​ല​നം—അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ​പോ​ലും ഭീതി ഉയർ​ത്തു​ന്ന വിധം വെ​ല്ലു​വി​ളി നി​റ​ഞ്ഞ ജൈ​വി​കാ​വ​സ്ഥ​ക​ളി​ലൂ​ടെ അഞ്ചു​സു​ന്ദ​ര​ന്മാ​രെ പോ​റ​ലേൽ​പ്പി​ക്കാ​തെ തീ​ര​ത്തെ​ത്തി​ച്ച​തു്!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡു മരി​ക്കും മു​മ്പു് കാ​ടു​ക​യ​റി അവ​രു​ടെ ആശ്ര​മം സന്ദർ​ശി​ച്ച നേരം.

“വി​വാ​ഹ​ത്തി​നു​മു​മ്പു് രഹ​സ്യ​ഗർ​ഭ​ത്തി​ലൂ​ടെ പര​സ​ഹാ​യ​മി​ല്ലാ​തെ പെ​റ്റ​തും, നോവു് വി​ടും​മു​മ്പു് പനം​കു​ട്ട​യി​ലാ​ക്കി കു​ഞ്ഞി​നെ സ്വയം നീ​രൊ​ഴു​ക്കിൽ വി​ട്ട​തും, കു​ട്ടി​ക​ളി​ല്ലാ​ത്ത അതിരഥ ദമ്പ​തി​കൾ നോ​വേൽ​പ്പി​ക്കാ​തെ പൊ​ന്നു​പോ​ലെ അവനെ വളർ​ത്തി​യ​തും ദശാ​ബ്ദ​ങ്ങൾ കഴി​യു​മ്പോൾ സ്ത്രീ​കൾ പഠി​ച്ച​റി​യ​ട്ടെ. അതൊ​ക്കെ വി​ഭാ​വന ചെ​യ്യു​മ്പോൾ മാ​തൃ​ത്വ​അ​വ​കാ​ശം യാ​ഥാർ​ഥ്യ​മാ​ക്കാൻ രണ്ടു ഒരു​മ്പെ​ട്ട​പെ​ണ്ണു​ങ്ങൾ വൈ​വി​ധ്യ​സ്രോ​ത​സ്സു​ക​ളിൽ​നി​ന്നും ഉത്തമ ബീ​ജ​സം​ഭ​ര​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ ഗർഭം ധരി​ച്ചു പാ​ര​സ്പ​ര്യ​ത്തി​ലൂ​ടെ ഒരു വിധം ശി​ശു​ര​ക്ഷ​യി​ലേ​ക്കെ​ത്തി​ച്ചു എന്ന​തൊ​ക്കെ അത്ര വലിയ കാ​ര്യ​മാ​ണോ? നി​ങ്ങൾ ശരി​ക്കും വി​സ്മ​യി​ക്കേ​ണ്ട​തു് അഞ്ചു സന്ത​തി​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച​ല്ല, മഹാ​റാ​ണി ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ അമാ​നുഷ പ്ര​സ​വ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണു്. രാ​പ്പ​കൽ കണ്ണു​കെ​ട്ടി കാഴ്ച സ്വയം നി​ഷേ​ധി​ച്ച ഒരു വനിത നൂ​റു​പെ​റ്റു എന്ന​ത​ല്ലേ വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി​യെ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ക്കു​ന്ന വിധം ആ വീ​രാം​ഗ​ന​യെ വി​സ്മ​യ​ക​ഥാ​പാ​ത്ര​മാ​ക്കു​ന്ന​തു!”

“ദൃ​ശ്യാ​വി​ഷ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ ‘സാ​ക്ഷാ​ത്കാ​രം’ നി​ങ്ങ​ള​ല്ലേ? പീ​ഡ​ക​കീ​ച​ക​നെ ശ്വാ​സം​മു​ട്ടി​ച്ചു കൊ​ല്ലു​ന്ന രാ​ജ​തോ​ഴി​സൈ​ര​ന്ധ്രി​യു​ടെ കൊ​ല​യാ​ളി​മു​ഖ​ത്തി​നു, മഹാ​റാ​ണി​പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ കോ​മ​ള​മു​ഖ​ത്തി​നോ​ടു് സാ​മ്യ​മു​ണ്ടെ​ന്ന ആരോ​പ​ണം എങ്ങ​നെ നേ​രി​ടും?”, കരി​മ്പ​ട്ടി​ക​യിൽ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ പേരു ചേർ​ത്താൽ അതോടെ തീർ​ന്നി​ല്ലേ കലാ​സ​പ​ര്യ!, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“കീ​ച​ക​നെ ജീ​വ​നോ​ടെ​യോ ജഡ​മാ​യൊ ഞാൻ കണ്ടി​ട്ടി​ല്ല, റാ​ണി​പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ ദൂ​രെ​നി​ന്നു​ക​ണ്ട പരി​ച​യ​മേ ഉള്ളൂ, വി​രാ​ട​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലെ, ജാ​തി​യിൽ താണ യു​വ​സേ​നാ​പ​തി കീ​ച​ക​ന്റെ ദുർ​മ​ര​ണം വാ​യി​ച്ച​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ഉള്ളു​ല​ച്ചി​രു​ന്നു. നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​ക്ക​ളെ പു​ഴ​യിൽ മു​ക്കി​ക്കൊ​ല്ലു​ന്ന അര​മ​ന​പാ​ര​മ്പ​ര്യ​മു​ണ്ടു്, ശന്ത​നു​വി​നോ​ളം നീ​ളു​ന്ന കു​രു​വംശ‘ഖ്യാ​തി’ക്കു്. എന്നി​ട്ടും, തീ​വ്ര​പ്ര​ണ​യ​ത്താൽ ചി​ന്താ​ശ​ക്തി നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട യു​വ​കീ​ച​ക​നെ, മനോ​വി​ഭ്രാ​ന്തി​യു​ള്ളൊ​രു പാ​ണ്ഡ​വൻ ചതി​ച്ചു കൊ​ന്നു എന്നു് കേ​ട്ട​പ്പോൾ, അങ്ങ​നെ​യ​ല്ല, ഇതി​നു​പി​ന്നി​ലൊ​രു ‘പെൺ​പാപ’മു​ണ്ടെ​ന്നു എന്റെ അന്തഃ​രം​ഗം ശബ്ദി​ച്ചു. കലാ​കാ​ര​ന​ല്ലേ, അതു് കേൾ​ക്കേ​ണ്ടേ? കേ​ട്ടു. കൊ​ല​ചെ​യ്യു​ന്ന​തു മന്ദ​ബു​ദ്ധി​യായ പാ​ണ്ഡ​വ​ന​ല്ല, കൂർ​ത്ത വി​രൽ​ന​ഖ​ങ്ങൾ ഉള്ള സൈ​ര​ന്ധ്രി​യാ​ണു് എന്ന തി​രി​ച്ച​റി​വിൽ ചെയ്ത ദൃ​ശ്യാ​വി​ഷ്കാ​രം കര​ഘോ​ഷ​ത്തോ​ടെ ആസ്വ​ദി​ച്ച​തു് നൂ​റോ​ളം കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​കൾ ആയി​രു​ന്ന​ല്ലോ. പോ​രാ​ട്ട​വി​പ്ല​വ​ത്തി​ലൂ​ടെ അധി​കാ​ര​ത്തിൽ കയറിയ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​സം​സ്കാ​ര​ത്തിൽ, പ്ര​തി​പ​ക്ഷ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന​വ​രു​ടെ ആസ്വാ​ദ​ന​വി​കാ​ര​ത്തി​നെ​ന്താ ഒരു വി​ല​ക്കു​റ​വു്!”

“ബലി​ദാ​നി​ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ടു് ഒരു വർഷം കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോ​ഴാ​ണോ, ഹസ്തി​ന​പു​രി നീ​തി​പീ​ഠം ‘വധ​ശി​ക്ഷ’ വി​ധി​ക്കു​ന്ന​തു്? എവിടെ കേട്ട നീ​തി​ന്യാ​യ​വ്യ​വ​സ്ഥ​യാ​ണു് യു​ധി​ഷ്ടി​ര​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തിൽ പൊ​തു​സ​മൂ​ഹം ഈ കാ​ണു​ന്ന​തു്!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഔദ്യോ​ഗിക പാ​ണ്ഡവ വക്താ​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര പാ​ണ്ഡവ ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തിൽ ജനം, അവ​ശ്യ​സാ​ധ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ അന്യാ​യ​വി​ല​വർ​ധ​ന​യിൽ മൂ​ന്നു​നേ​രം അടു​പ്പു പു​ക​ക്കാൻ വഴി​കാ​ണാ​തെ നട്ടം തി​രി​യു​ന്ന നാ​ളു​കൾ.

“നീ​തി​യു​ടെ വഴി നീ​ണ്ട​തെ​ങ്കി​ലും, ഓരോ​ന്നി​ന്റെ​യും സത്യ​വ​ച​നം നോ​ക്കേ​ണ്ടേ? സ്വയം കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി എന്നു് പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു, കാ​ഴ്ച​പ​രി​മി​ത​നായ രാ​ജാ​വി​നെ കബ​ളി​പ്പി​ച്ചു പരേ​ത​കൗ​ര​വൻ ചെ​യ്തു​കൂ​ട്ടിയ അധി​കാ​ര​ദുർ​വി​നി​യോ​ഗ​ത്തി​നു നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ പരാതി കൊ​ടു​ത്ത​തു പാ​ണ്ഡ​വർ ആയി​രു​ന്നി​ല്ല, യു​യുൽ​സു എന്ന അത്ര​യൊ​ന്നും അറി​യ​പ്പെ​ടാ​ത്ത ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​പു​ത്രൻ! അതു് നീ​തി​പ​തി വേ​ണ​മെ​ങ്കിൽ യു​ദ്ധ​ത്തി​നു​മു​മ്പു​ത​ന്നെ തീർ​പ്പാ​ക്കാ​മാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടും, നി​യ​മ​ന​ട​പ​ടി​ക്ര​മ​ത്തി​ന്റെ നൂ​ലി​ഴ​കൾ പൊ​ട്ടാ​തെ പൂർ​ത്തി​യാ​ക്കി വി​ധി​പ്ര​സ്താ​വി​ച്ചു എന്ന​തൊ​രു നാ​ഴി​ക​ക്ക​ല്ലാ​യി വരും​യു​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ പ്ര​കീർ​ത്തി​ക്ക​പ്പെ​ടും. ഇനി​യു​മു​ണ്ടു് നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ ഗു​രു​തര പരാ​തി​കൾ വി​ധി​കാ​ത്തു​കി​ട​ക്കു​ന്നവ. അവയിൽ വിധി പ്ര​സ്താ​വി​ക്കു​മ്പോൾ ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യുടെ ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​പ​തി​പ്പു​ക​ളിൽ വീഴുക അഭി​ന​ന്ദ​ന​ത്തി​ന്റെ പൂ​വി​ത​ളോ ചാ​ണ​ക​വെ​ള്ള​മോ എന്നു് പതു​ക്കെ കണ്ട​റി​യാം”, നകുലൻ അർ​ത്ഥ​ഗർ​ഭ​മാ​യി കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യെ നോ​ക്കി പു​ഞ്ചി​രി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തെ അഭി​മു​ഖ​സ​ന്ദർ​ശ​ന​ങ്ങൾ​ക്കു സൗ​ക​ര്യം ചെ​യ്തു​കൊ​ടു​ത്ത​തു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ആയി​രു​ന്നു എന്ന സ്തോ​ഭ​ജ​ന​ക​മായ രഹ​സ്യം കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ പാ​റി​ന​ട​ക്കു​ന്ന ദി​ന​ങ്ങൾ.

“കഴി​വു​കെ​ട്ട ഭീ​ഷ്മ​രെ സൈ​നി​ക​വേ​ഷ​മ​ഴി​പ്പി​ച്ചു, ദ്രോ​ണ​രെ കൗ​ര​വ​സ​ഖ്യ സർ​വ്വ​സൈ​ന്യാ​ധി​പ​നാ​ക്കു​മെ​ന്നു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ വി​കാ​ര​ഭ​രി​ത​നാ​യി വെ​ല്ലു​വി​ളി​ക്കു​ന്ന​ല്ലോ. എങ്ങ​നെ നേ​രി​ടും, പൊ​തു​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ അന്ത്യ​യാ​മ​ങ്ങ​ളിൽ പേ​രു​ദോ​ഷം​വ​രു​ത്തു​ന്ന പോർ​ക്ക​ള​ഭീ​ഷ​ണി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പി​താ​മ​ഹ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഒമ്പ​തു​ദി​വ​സം ആവേ​ശ​ത്തോ​ടെ ഓടി​ന​ട​ന്നു വാൾ​വീ​ശി​യി​ട്ടും പാ​ണ്ഡ​വ​ക​ഴു​ത്തിൽ മു​റി​വേൽ​പ്പി​ക്കാൻ ഭീ​ഷ്മ​ര്ക്കാ​യി​ല്ലെ​ന്നു കൗരവർ നീ​ര​സ​പ്പെ​ടു​ന്ന ദിനം.

“പര​മാ​ധി​കാ​രി ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ തീ​രു​മാ​നം അം​ഗീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ഭൂ​മി​യു​ടെ വലി​പ്പ​മാ​ണു് എന്റെ പോ​രാ​ട്ട​വ​ലി​പ്പം എന്നു് പ്രി​യ​മാ​താ​വു് ഗംഗ സ്വ​പ്ന ദർ​ശ​ന​ത്തിൽ സാ​ന്ത്വ​നി​പ്പി​ച്ച​തു് അർ​ഥ​ഗർ​ഭ​മാ​യ​ല്ലോ! വി​ധാ​താ​വി​ന്റെ മു​മ്പി​ലും തല​കു​നി​ക്കാ​തെ കേ​റി​ക്കി​ട​ക്കാൻ സ്വ​ന്ത​മാ​യി എനി​ക്കൊ​രു ഇട​മു​ണ്ടു്—ശര​ശ​യ്യ! യു​വ​ത​യിൽ എന്റെ അന്യാ​യ​കൂ​ര​മ്പു​ക​ളാൽ കാ​ശി​രാജ സ്വ​യം​വ​ര​സ​ഭ​യിൽ നടു​വൊ​ടി​ഞ്ഞു​വീണ രാ​ജ​കു​മാ​ര​ന്മാർ എന്നോ പണി​തു​വ​ച്ച പ്ര​തി​കാ​ര​കു​ടീ​രം!”

“നി​ല​വിൽ സൈ​ന്യ​മി​ല്ലാ​ത്ത യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ പ്ര​തി​രോ​ധ​വി​ഭാ​ഗം മേ​ധാ​വി ഭീമൻ ജോലി സമ​യ​മെ​ങ്ങ​നെ ചെ​ല​വി​ടു​ന്നു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ദി​വ​സ​വും മന്ത്രാ​ല​യ​ത്തിൽ പോയി, പരേത ‘സൈ​നി​ക​മേ​ധാ​വി’കളോ​ടു് പാ​ണ്ഡ​വ​യു​ദ്ധ​ത​ന്ത്ര​ത്തി​ന്റെ പോ​രാ​ട്ട​മി​ക​വി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു വാ​തോ​രാ​തെ സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന​തു കാണാം. പ്ര​തി​ക​ര​ണം പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ചു ചു​റ്റും പരതും, പി​ന്നെ സ്വയം തേ​രോ​ടി​ച്ചു കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ ഒരു കുടം മദ്യ​വു​മാ​യി ദേ​ശാ​ന്ത​ര​യാ​ത്രി​ക​രെ, കൈ​കൊ​ടു​ത്തും ആലിം​ഗ​നം​ചെ​യ്തും അഭി​സം​ബോ​ധ​ന​ചെ​യ്യും നഗ്ന​ഹ​സ്ത​ങ്ങൾ കൊ​ണ്ടെ​ങ്ങ​നെ കൗ​ര​വ​ക​ര​ളു​കൾ തു​ര​ന്നു പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ കേ​ശ​പ​രി​പാ​ല​ന​ത്തി​നു ചു​ടു​ചോര കൈ​ക്കു​മ്പി​ളിൽ കോ​രി​യെ​ടു​ത്തു എന്നു് ആം​ഗ്യ​ഭാ​ഷ​യിൽ നാ​ട​കീ​യ​മാ​യി അവ​ത​രി​പ്പി​ക്കും പ്ര​തി​ക​ര​ണ​ത്തി​നാ​യി നോ​ക്കു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും, ഇട​ക്കാ​ല​യാ​ത്രി​കർ ലക്ഷ്യ​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു യാ​ത്ര​തി​രി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും, തി​രി​ച്ചു കൊ​ട്ട​രം ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ​വ​ന്നു കി​ഴ​വൻ​പാ​ച​ക​ക്കാ​രോ​ടു്, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര സൈ​നി​ക​പാ​ള​യ​ത്തി​ലെ വെ​പ്പും തീനും ചർ​ച്ച​യാ​കും, ചു​ടു​കാ​റ്റ​ടി​ക്കു​ന്ന​തോ​ടെ ആട്ടു​ക​ട്ടി​ലിൽ നഗ്ന​നാ​യി മലർ​ന്നു​കി​ട​ന്നു് സന്ധ്യ​വ​രെ എനി​ക്കു് ശല്യ​മൊ​ന്നു​മി​ല്ലാ​തെ മതി​മ​റ​ന്നു​റ​ങ്ങും. ഇങ്ങ​നെ​ത്ത​ന്നെ​യ​ല്ലേ യു​ദ്ധ​വി​ജ​യി​കൾ അവ​രു​ടെ ആല​സ്യം ആഘോ​ഷി​ക്കേ​ണ്ട​തു്?” കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വ​ധു​ക്കൾ ദശാ​ബ്ദ​ങ്ങ​ളാ​യി പണി​തു​ണ്ടാ​ക്കിയ പു​ഷ്പോ​ദ്യാ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ ‘നവീ​ക​രണ’ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു, ഇപ്പോ​ഴും ആകർ​ഷ​ക​മാ​യി അണി​ഞ്ഞൊ​രു​ങ്ങിയ മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി.

“നി​ങ്ങൾ​ത​ന്നെ​യ​ല്ലേ നാ​ടു​ക​ട​ത്ത​പ്പെ​ട്ട സ്ത്രീ​പീ​ഡ​ന​പ്ര​തി?” തി​രു​വ​സ്ത്ര​ധാ​രി​യായ യു​വ​സ​ന്യ​സ്ത​നെ കു​റ​ച്ചു​നേ​ര​മാ​യി സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. പ്ര​ഭാ​ത​വെ​യി​ലിൽ ഗം​ഗാ​തീ​രം.

“വസ്ത്രാ​ക്ഷേപ പരാ​തി​ക്കു​ശേ​ഷം ജന​മ​ന​സ്സി​ലു​ണ്ടായ ദു​ഷ്ട​ക​ഥാ​പാ​ത്രം, കു​റ്റ​ബോ​ധ​ത്താൽ ഞാൻ ഒഴു​ക്കി​ക്ക​ള​ഞ്ഞെ​ന്നു് തു​റ​ന്നു​പ​റ​യ​ട്ടെ. ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യി​ലൂ​ടെ മോ​ശ​ക്കാ​ര​നായ തെ​മ്മാ​ടി​ദു​ശ്ശാ​സ​നൻ, അതൊരു സാ​മൂ​ഹ്യ​യാ​ഥാർ​ഥ്യ​മാ​യി ഞാൻ കാ​ണു​ന്നു. സ്വയം ഏറ്റെ​ടു​ത്ത പാ​പ​മോ​ചന തീർ​ഥ​യാ​ത്ര​യിൽ പീ​ഡ​ക​പ്ര​തി​യെ, പു​ണ്യ​ന​ദി​യിൽ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ട ദൈ​വ​ദൂ​തൻ മു​ക്കി​ക്കൊ​ന്നു ജഡം കൺ​മു​മ്പിൽ ഒഴു​ക്കി, ശരി​ക്കും! നീ​രൊ​ഴു​ക്കിൽ അപാ​ര​ത​യി​ലേ​ക്കു ഒലി​ച്ചു​പോയ പീ​ഡ​ക​ജ​ഡം ഇപ്പോൾ എന്റെ മന​സ്സിൽ ദു​ശ്ശാ​സ​നൻ എന്ന കു​റ്റ​വാ​ളി​യാ​യി നി​ല​വിൽ ഇല്ല. എന്നെ​ന്നേ​ക്കു​മാ​യി ഈ ലോ​കം​വി​ട്ടു് പോയി. നി​ങ്ങൾ കാ​ണു​ന്ന ഈ സാ​ത്വി​ക​വ്യ​ക്തി​ത്വം, വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​രാ​തി​യിൽ ശി​ക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട കൗ​ര​വ​രാ​ജ​കു​മാ​രൻ ദു​ശ്ശാ​സ​ന​ന​ല്ല. നി​യ​മ​പ​ര​മാ​യും ധാർ​മി​ക​മാ​യും സാ​ധു​ത​യു​ള്ള എന്റെ ഈ ഏറ്റു​പ​റ​ച്ചി​ലിൽ നി​ങ്ങൾ ആശ്ച​ര്യ​പ്പെ​ട​രു​തു്. അവ​താ​ര​ജ​ന്മ​ങ്ങൾ അങ്ങ​നെ​യാ​ണു്. യാ​ഥാർ​ഥ്യ​ബോ​ധ​ത്തോ​ടെ, അമ്മ​യാ​യി കാ​ണേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്ന സ്ത്രീ​യെ അഗ​മ്യ​ഗ​മ​നം ചെയ്ത അശു​ദ്ധ ഉട​ലു​പേ​ക്ഷി​ച്ചു, പൂർ​ണ്ണ​മാ​യും നവ​വ്യ​ക്തി​ത്വം നീ ഒരു​നാൾ സ്വീ​ക​രി​ക്കും എന്നു്, പ്ര​വ​ച​ന​സ്വ​ഭാ​വ​മു​ള്ള കൃ​പാ​ചാ​ര്യൻ പറ​ഞ്ഞ​തിൽ കാ​ര്യ​മു​ണ്ടെ​ന്നു വ്യ​ക്ത​മാ​യി. ഈ ലോകം കാ​ഴ്ച​ക്കു് വി​സ്മ​യ​ജ​ന​ക​മാ​ണെ​ങ്കി​ലും, സ്ത്രീ​സു​ര​ക്ഷ​ക്കാ​യി പ്ര​വർ​ത്തി​ക്കു​ന്ന​വർ​ക്കു് നന്മ കൂ​ട്ടാ​വും!”

“പെൺ​കോ​ന്ത​ന്മാ​രായ അഞ്ചു​ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രെ പ്ര​തി​രോധ കവ​ച​മാ​ക്കി, ഒരു തന്നി​ഷ്ട​ക്കാ​രി ചെ​യ്യു​ന്ന തോ​ന്നി​വാ​സ​മാ​ണി​പ്പോൾ പാ​ണ്ഡവ വം​ശ​ത്തിൽ കാ​ണു​ന്ന​തെ​ന്ന കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി പരീ​ക്ഷി​ത്തി​ന്റെ അഭി​പ്രാ​യം ശ്ര​ദ്ധ​യിൽ പെ​ട്ടു​വോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“അര​ങ്ങേ​റ്റ മൈ​താ​ന​ത്തെ ഇള​ക്കി​മ​റി​ച്ച കന്നി​പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​ത്തിൽ ആരെ​യും പേരു് പറ​ഞ്ഞ​വൻ പരി​ഹ​സി​ക്കു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, ഭാ​വി​രാ​ജാ​വി​ന്റെ കൊ​ട്ടു് കൊ​ള്ളേ​ണ്ട​വർ​ക്കെ​ല്ലാം കി​ട്ടി എന്ന ബോ​ധ്യ​മു​ണ്ടോ?” “കഴി​ഞ്ഞ മു​പ്പ​ത്തി​യാ​റു വർ​ഷ​ങ്ങ​ളാ​യി പരീ​ക്ഷി​ത്തു് നി​ത്യ​വും ‘വളർ​ന്നു​കൊ​ണ്ടേ​യി​രി​ക്ക’യാ​ണെ​ന്നു അഭി​മ​ന്യു​വി​ധവ ഉത്തര പറ​ഞ്ഞ​തു് എത്ര ശരി! കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധവ കു​ടും​ബ​ത്തിൽ നി​ന്നൊ​രു വധു​വി​നെ തേടി, ഇപ്പോൾ വം​ശീ​യ​മാ​യി വി​ഭ​ജി​ച്ചു കി​ട​ക്കു​ന്ന കൗ​ര​വ​പാ​ണ്ഡവ കു​ടും​ബ​ങ്ങ​ളു​ടെ ജനിതക ഏകീ​ക​ര​ണം അതു​വ​ഴി പ്ര​കൃ​തി​ക​നി​ഞ്ഞു, കഴി​യു​മെ​ങ്കിൽ ഒരു തു​ള്ളി ചോ​ര​യൊ​ഴു​ക്കാ​തെ, ഞങ്ങൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി രാ​ജ​ധാ​നി​യിൽ​നി​ന്നും സ്വയം ഇട​മൊ​ഴി​ഞ്ഞ​വർ​ക്കു് ചെ​ങ്കോൽ കൊ​ടു​ക്കാം” എഴു​നേ​റ്റു നിൽ​ക്കാൻ ഉശി​രി​ല്ലാ​തെ, ഇരു​ന്നി​ട​ത്തു കു​നി​ഞ്ഞു പോയ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ, ആ വിധം സം​സാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ, ശബ്ദം അവ്യ​ക്ത​മാ​യി. മറ്റു നാലു് പാ​ണ്ഡ​വർ അശ​ക്ത​രാ​യി മുഖം താ​ഴ്ത്തി കണ്ണ​ട​ച്ചു. വയോ​ജ​ന​പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ കാ​ലി​ക​പ്ര​സ​ക്തി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു​യർ​ന്ന ദു​സ്സം​ശ​യ​ങ്ങൾ തളർ​ത്തിയ മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ നോ​ട്ടം അയ​ഞ്ഞു. ജാ​ല​ക​ത്തി​ന്ന​പ്പു​റ​ത്തു മു​ഖം​മൂ​ടി​യു​മാ​യി കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി പതി​വു​പോ​ലെ ചെ​വി​കൂർ​പ്പി​ച്ചു.

“പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ ഒരാൾ ‘ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ’ എന്നു് പ്ര​കീർ​ത്തി​ക്ക​പ്പെ​ടു​മ്പോൾ, മറ്റു​നാ​ലു​പേ​രു​ടെ മനോ​വീ​ര്യം തള​രി​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു യാ​ത്ര​ക്കാ​യി ഒരു​ങ്ങിയ രഥ​ത്തി​ലേ​ക്കു് ആദ്യം നായയെ പ്ര​വേ​ശി​പ്പി​ച്ച യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ, വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി​യോ​ടു് യാത്ര പറ​യു​ന്ന സന്ധ്യ.

“ഞാ​ന​വ​രെ കൈ​പി​ടി​ച്ചു് ക്ഷ​ണി​ക്ക​ണോ?, അവർ​ക്കു നോ​ക്കി​യും കണ്ടും അനു​ക​രി​ച്ചു കൂടെ? ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലേ നി​ങ്ങൾ, ഒന്നും അങ്ങ​നെ ഞാൻ “വെ​റു​തെ പറയുക” പതി​വി​ല്ല, എന്തു “പ്ര​സ്താ​വി​ക്കു”മ്പോ​ഴും “ഇതൊരു സത്യ​വാ​ങ്മൂ​ലം” എന്ന മൗ​ന​സൂ​ച​ന​യോ​ടെ, ഇട​നെ​ഞ്ഞിൽ വല​തു​കൈ​വ​ച്ചു് ഞാൻ ഉച്ച​രി​ച്ചു. ഓർ​മ്മ​വ​ച്ച​നാൾ മുതൽ പര​പ്രേ​ര​ണ​യി​ല്ലാ​തെ. നി​ങ്ങൾ​ക്ക​നു​ഭ​വ​വേ​ദ്യ​മാ​യ​തു​പോ​ലെ, മൊ​ത്തം മനു​ഷ്യ​വം​ശ​ത്തി​നും വരും ഈ ബോ​ധ്യം!”

“വാർ​ദ്ധ​ക്യം പി​ടി​മു​റു​ക്കു​മ്പോൾ, പൊ​യ്പോയ യു​വ​ത്വ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച​തൊ​രു വി​ട്ടു​മാ​റാ​ത്ത മനോ​വേ​ദ​ന​യാ​യോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ അവ​സാ​ന​വർ​ഷ​ങ്ങൾ.

“കൂ​ടി​ക്കൂ​ടി പ്ര​ക​ട​മാ​വു​ന്ന വർ​ദ്ധ​ക്യ​ല​ക്ഷ​ണ​ങ്ങൾ നി​ങ്ങൾ കാ​ണു​ന്ന​ത്ര സു​വ്യ​ക്ത​മാ​യും ദി​ശാ​ബോ​ധ​ത്തോ​ടെ​യും ഞാൻ കാ​ണു​ന്നി​ല്ലെ​ന്ന ആശ്വാ​സ​മു​ണ്ടു്, എന്നാൽ യു​വാ​ക്കൾ എന്നു ഞാൻ ഇട​പ​ഴ​കിയ പ്രി​യ​കൂ​ട്ടു​കാർ, നകു​ല​നും സഹ​ദേ​വ​നും, രാ​വി​ലെ നര​ച്ചും​ചു​ളി​ഞ്ഞും ക്ഷീ​ണി​ത​രാ​യി കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ ഇരു​വ​ശ​ത്തും എഴു​ന്നേൽ​ക്കു​ന്ന​തു് കാ​ണു​മ്പോൾ, എന്റെ കരൾ നോവും. അവർ യു​വാ​ക്ക​ളാ​യാ​ണു് എന്നും തു​ട​രുക എന്ന​തൊ​ര​ഹ​ങ്കാ​ര​മായ സു​വർ​ണ്ണ​കാ​ല​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ, ഇതാ ചു​റ്റും നോ​ക്കു​മ്പോൾ, എന്താ​ണു് ഞാൻ കാ​ണു​ന്ന​തു്! കൊ​ട്ടാര ഇട​നാ​ഴി​ക​ളിൽ അല​ഞ്ഞി​രു​ന്ന കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി പരീ​ക്ഷി​ത്തു് നി​ശ്ച​യ​ദാർ​ഢ്യ​ത്തോ​ടെ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ മു​മ്പിൽ ചെ​ന്നു​നി​ന്നു ചെ​ങ്കോ​ലി​നു അവ​കാ​ശ​മു​ന്ന​യി​ക്കു​ന്ന​തു കാ​ണു​മ്പോൾ ഞാൻ നടു​ങ്ങു​ന്നു—രാ​ജ​മാ​താ സത്യ​വ​തി​യും. പു​ത്ര​വ​ധു​ക്ക​ളായ അം​ബി​ക​യും അം​ബാ​ലി​ക​യും, മഹാ​റാ​ണി ഗാ​ന്ധാ​രി​യും, കു​ന്തി​യും എന്ന​പോ​ലെ, ജീ​വി​താ​ന്ത്യ​ത്തിൽ വാ​ന​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​നാ​യി എല്ലാം ഇട്ടെ​റി​ഞ്ഞു എന്നെ​ന്നേ​ക്കു​മാ​യി പടി​യി​റ​ങ്ങാൻ എന്റെ സമ​യ​വും അടു​ത്തു​വോ!”

“ദേ​ശാ​ന്തര യാ​ത്രാ​നു​ഭ​വ​ങ്ങൾ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​മാ​യി പങ്കു​വെ​ക്കു​ന്ന പതി​വു​ണ്ടോ?”, പി​ണ​ങ്ങി പടി​യി​റ​ങ്ങി​പ്പോ​വു​ന്ന പതി​വു് ഇത്ത​വ​ണ​യും കണ്ട​പ്പോൾ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അർ​ജ്ജു​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“വേ​ദ​ന​യോ​ടെ പറ​യ​ട്ടെ, ജൈ​വി​ക​പി​താ​വു് ഇന്ദ്രൻ, പറു​ദീ​സ​യിൽ എന്നെ വി​രു​ന്നി​നു കൊ​ണ്ടു് പോ​യ​തും, ഇന്ദ്ര​വെ​പ്പാ​ട്ടി ഉർ​വ്വ​ശി​യു​മാ​യി വഴി​വി​ട്ടു പ്ര​ണ​യ​ത്തിൽ ആയതും, അവ​ളു​ടെ ധാർ​ഷ്ട്യം നി​റ​ഞ്ഞ രതി​നിർ​ദേ​ശം, വന്ദ്യ​പി​താ​വി​നെ ഓർ​ത്തു തി​ര​സ്ക​രി​ച്ച​പ്പോൾ കു​പി​ത​യാ​യി ശപി​ച്ച​തും ഒക്കെ വസ്തു​നി​ഷ്ഠ​മാ​യി അവ​ത​രി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടും പാ​ഞ്ചാ​ലി കു​ലു​ങ്ങി​യി​ല്ല എഴു​നേ​റ്റു​പോ​യി. അവ​ളു​മൊ​ത്തു പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടിൽ എനി​ക്കു​ണ്ടാ​വു​ന്ന ഷണ്ഡ​ത്വം മി​ഥ്യാ​ധാ​ര​ണ​യെ​ന്നു ന്യാ​യീ​ക​രി​ക്കാൻ മെ​ന​ഞ്ഞെ​ടു​ത്ത കെ​ട്ടു​ക​ഥ​യെ​ന്ന​വൾ മറ്റു​പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യ​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞെ​ന്നു നകു​ലൻ​വ​ഴി കേ​ട്ടു. കാ​ട്ടി​ലും സ്വർ​ഗ്ഗ​ത്തി​ലു​മൊ​ക്കെ​യാ​യി വന​വാ​സം കഴി​ഞ്ഞു, വി​രാ​ട​രാ​ജ്യ​ത്തിൽ അജ്ഞാ​ത​വാ​സം തു​ട​ങ്ങു​മ്പോൾ, ഉത്തര രാ​ജ​കു​മാ​രി​യു​ടെ അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ കഴി​യാൻ ഉർ​വ്വ​ശി​ശാ​പ​ത്താൽ ‘ലിം​ഗ​പ​രി​മിത’നാ​യി​പ്പോയ എനി​ക്കു ലിം​ഗ​പ​രി​മി​തി ജൈ​വി​ക​അ​നു​ഗ്ര​ഹ​മാ​യ​പ്പോ​ഴാ​ണു്.”

“‘ഉർ​വ്വ​ശീ​ശാ​പം ഉപ​കാ​ര​മാ​വു​ന്ന അപൂർ​വ്വ​സാ​ഹ​ച​ര്യ’മെ​ന്ന​വൾ പറു​ദീ​സാ​യാ​ത്ര​യെ അം​ഗീ​ക​രി​ച്ച​തു്. വഴി​യ​മ്പ​ല​ങ്ങ​ളി​ലും കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളി​ലും പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു ‘അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ സ്വർ​ഗ്ഗ​യാ​ത്രാ​നു​ഭ​വ​ങ്ങൾ’ കേൾ​ക്കാൻ എന്തു് തി​ര​ക്കാ​യി​രു​ന്നു എന്നോ!” ജാ​ല​ക​ത്തി​ന്ന​പ്പു​റ​ത്തു മറ്റു​നാ​ലു പാ​ണ്ഡ​വർ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​മാ​യി കൺ​ച​ല​ന​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ “അർ​ജ്ജു​ന​വി​ഷാ​ദ​രോ​ഗം അതി​രു​വി​ട്ടു​വോ!” എന്ന​റി​യി​ക്കു​ന്ന​തു കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചു.

“വേ​ട്ട​യി​റ​ച്ചി സമൃ​ദ്ധ​മാ​യി കൊ​ട്ടാ​രം ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് വി​ള​മ്പു​മ്പോ​ഴും, ജാ​ല​ക​ഓ​രം​ചേർ​ന്നി​രു​ന്നു നി​ങ്ങൾ ഒറ്റ​യ്ക്കു​ക​ഴി​ക്കു​ന്ന​തു് ഉണ​ക്ക​പ്പ​ഴ​ങ്ങ​ളും ശു​ദ്ധ​ജ​ല​വും? ഇതെ​ന്താ ഭക്ഷ​ണ​ക്ര​മ​ത്തിൽ വി​വേ​ച​നം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ട് ചോ​ദി​ച്ചു. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ക്കാ​ലം.

“ഈ ഉടൽ ‘സമ്മാന’മായി തരു​മ്പോൾ വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി ഓർ​മ്മി​പ്പി​ച്ചു, “മറ്റു​ള്ള​വർ വന്യ​ജീ​വി​വർ​ഗ്ഗ​ത്തെ വേ​ട്ട​യാ​ടി​ത്തി​ന്നു​മ്പോൾ, ആത്മ​ത്യാ​ഗ​ത്തി​ന്റെ​യും സഹ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും തി​ര​സ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ​യും അച്ച​ട​ക്കം നി​റ​ഞ്ഞ​താ​യി​രി​ക്ക​ട്ടെ നി​ന്റെ തീൻ​ശാല!”

“ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ പര​മോ​ന്നത പദ​വി​നേ​ടി​യാ​ലും പാ​ണ്ഡ​വർ പെ​റ്റ​ത​ള്ള​യെ ഒരി​ക്ക​ലും കയ്യൊ​ഴി​യി​ല്ല എന്നു​ഞാൻ ഉറ​പ്പു വരു​ത്തും എന്നു​നി​ങ്ങൾ, ഏക പു​ത്ര​വ​ധു​വെ​ന്ന നി​ല​യിൽ, ഭർ​ത്തൃ​മാ​താ​വു് കു​ന്തി​യെ കനി​വോ​ടെ​യും തന്റേ​ട​ത്തോ​ടെ​യും ആശ്വ​സി​പ്പി​ക്കാൻ ബാ​ധ്യ​സ്ഥ​യ​ല്ലേ? എന്നി​ട്ടും നി​ങ്ങൾ ത്യാ​ഗ​സ​മ്പ​ന്ന​യായ ആ മഹ​തി​യെ തരം​കി​ട്ടി​യ​പ്പോൾ നൊ​മ്പ​ര​പ്പെ​ടു​ത്തി​യോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലെ സ്ഥ​ല​ജ​ല​ഭ്ര​മ​ത്തിൽ വി​ശി​ഷ്ടാ​തി​ഥി​കൾ വഴു​ക്കി​വീ​ഴു​മ്പോൾ ചക്ര​വർ​ത്തി​നി പാ​ഞ്ചാ​ലി പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ച്ചെ​ന്ന വ്യാ​ജ​പ​രാ​തി​യ​മാ​യി കൗരവർ പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കെ​തി​രെ ഹസ്തി​ന​പു​രി കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ വി​ഷ​പ്ര​ചാ​ര​ണം നട​ത്തു​ന്ന അശാ​ന്ത​കാ​ലം.

“എന്റെ മക്കൾ ആരെ​യും മനഃ​പൂർ​വ്വം വഴു​ക്കി​വീ​ഴ്ത്തി​ല്ല എന്നു് കു​ന്തി നി​ങ്ങ​ളോ​ടു് പറ​ഞ്ഞി​രു​ന്നോ? അങ്ങ​നെ ആരെ​ങ്കി​ലും വഴു​ക്കി​വീ​ണാൽ തന്നെ, അതു​ക​ണ്ടു വാ​വി​ട്ടു ചി​രി​ക്കു​ന്ന ഗ്രാ​മീ​ണ​യ​ല്ല, പരി​ഷ്കൃ​ത​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പെ​രു​മാ​റ്റ​ച​ട്ട​മ​റി​യു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി എന്ന​വൾ പൊ​തു​വേ​ദി​യിൽ എന്നെ പി​ന്തു​ണ​ച്ചു​വോ? ഇല്ല​ല്ലോ. അപ്പോൾ വ്യ​ക്ത​മാ​യി, രാ​ജ​സൂ​യ​യാ​ഗം ചെ​യ്തു ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​യായ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ​തി​രെ കു​ടി​ല​കൗ​ര​വ​രു​ടെ കു​ത്തി​ത്തി​രു​പ്പിൽ കു​ന്തി നടു​ന്ന വി​ഷ​വി​ത്തു​കൾ ഇനി​യും വളർ​ന്നു വളർ​ന്നു​യ​രും. ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ തോ​ഴി​യാ​യി കൺ​കെ​ട്ടു​തു​ണി വി​ഴു​പ്പ​ല​ക്കി​യാ​ലും ഞാൻ, പു​ത്ര​വ​ധു പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​ക്കൾ​ക്കു വ്യ​ക്തി​ഗത മാ​തൃ​പ​രി​ച​ര​ണം ചെ​യ്യി​ല്ല എന്നും കു​ന്തി ശഠി​ച്ചു​വോ? അറി​യി​ല്ല? അതാ​ണു് പറ​ഞ്ഞ​തു്, അറി​യേ​ണ്ട​തൊ​ന്നും നി​ങ്ങൾ അറി​യാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. മുൻ​വി​ധി​യോ​ടെ പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കെ​തി​രെ, കു​ന്തി​യു​ടെ കു​പ്ര​ച​ര​ണ​ങ്ങൾ​ക്കു് ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യുടെ ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തിൽ ഇടം കൊ​ടു​ക്കു​ന്നു! ഈ അമാ​ന്യ​മായ പണി നി​ങ്ങൾ നിർ​ത്തി​യി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, പറ​ഞ്ഞേ​ക്കാം, ഇനി മാ​യി​ക​സ​ഭാ​ത​ല​ത്തിൽ വഴു​ക്കി വീഴാൻ പോ​വു​ന്ന​തു് നി​ങ്ങൾ തന്നെ​യാ​യി​രി​ക്കും!”

“ജനനം, ബാ​ല്യ​കൗ​മാ​ര​ങ്ങൾ അമ്മ​മാർ​ക്കൊ​പ്പം പാ​ണ്ഡു​മ​ര​ണം വരെ വനാ​ന്ത​ര​ത്തിൽ, ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ അഭ​യാ​ര്ഥി​ക്കാ​ല​ത്തി​നു​ശേ​ഷം വാ​ര​ണാ​വ​ത​ത്തിൽ അര​ക്കി​ല്ല​വാ​സം, മെ​ഴു​കു​കൊ​ട്ടാ​രം തീ​യി​ട്ടു് ഒളി​ച്ചോ​ട്ട​ക്കാ​ലം, ഏക​ച​ക്ര​യിൽ ഭി​ക്ഷ​തേ​ടി അല​ച്ചിൽ​കാ​ലം, ഭാ​ഗം​കി​ട്ടിയ ഘോ​ര​വ​നം ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​ലം, ചൂ​താ​ട്ട​ത്തി​നു​ശേ​ഷം വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട​ക്കാല വന​വാ​സം, ഇപ്പോൾ ഇതാ തി​രി​ച്ചു​വ​ര​വി​ല്ലാ​ത്ത മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​നം—ഇത്ര​യ​ധി​കം കാലം ജന​വാ​സ​മേ​ഖ​ല​യിൽ​നി​ന്ന​ക​ന്നു നി​ങ്ങ​ള​ഞ്ചു​പേർ കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടും, പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ ഒരാൾ​ക്കു​പോ​ലും വന്യ​ജീ​വി​ആ​ക്ര​മ​ണ​ത്തിൽ മു​റി​വേ​റ്റു എന്ന വാർ​ത്ത അക്കാ​ല​ത്തു പു​റ​ത്തു​വ​ന്നി​ട്ടി​ല്ല. എങ്ങ​നെ നി​ങ്ങൾ ഉറ​പ്പാ​ക്കി ഈ പഴു​ത​ട​ച്ച സു​ര​ക്ഷി​ത​കാ​ന​ന​വാ​സം?” വാ​ന​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ ഇനി കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ണു​മ​രി​ക്കേ​ണ്ട മാ​ദ്രീ​പു​ത്രൻ സഹ​ദേ​വൻ, മറ്റു​നാ​ലു​പേ​രിൽ നി​ന്നും ഇടം​മാ​റി​യി​രു​ന്നു. കഥാ​വ​ശേ​ഷ​യായ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ചി​ത​യിൽ തീ​കൊ​ളു​ത്തി കൊ​ട്ടാ​രം​ലേ​ഖിക പാ​ണ്ഡ​വ​രെ തേടി പി​ന്തു​ട​രു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

“കൗ​ര​വ​രെ ഞങ്ങൾ കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്ത​പോ​ലെ​ത്ത​ന്നെ: നി​താ​ന്ത​ജാ​ഗ്രത!”

“കാ​ശി​രാ​ജ​കു​മാ​രി​യും, വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യ​വി​ധ​വ​യു​മായ അം​ബി​ക​യിൽ, നി​ങ്ങൾ​ക്കു​ണ്ടായ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്കു്, ഗാ​ന്ധാ​ര​രാ​ജ​കു​മാ​രി​യിൽ പി​റ​ന്ന​വ​ര​ല്ലേ കൗരവർ? അവരെ തി​ന്മ​യു​ടെ ഇതി​ഹാ​സ​മെ​ന്നൊ​ക്കെ കരി​വാ​രി​തേ​ച്ച​തു അൽ​പ്പം കൂ​ടി​പ്പോ​യോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക വ്യാ​സ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. മഹാ​ഭാ​ര​തം ആദ്യ​ക​ര​ടു പു​റ​ത്തു​വ​ന്ന ആസു​ര​കാ​ലം.

“പരി​ത്യാ​ഗി​യായ എനി​ക്കെ​ന്തു ലൈം​ഗി​ക​വും വൈ​കാ​രി​ക​വു​മായ ബന്ധം, നി​ങ്ങൾ പരാ​മർ​ശി​ക്കു​ന്ന അം​ബി​ക​ത്ത​മ്പു​രാ​ട്ടി​യു​മാ​യി! എന്റെ അമ്മ​യും, ഹസ്തി​ന​പു​രി മഹാ​റാ​ണി​യു​മാ​യി​രു​ന്ന സത്യ​വ​തി, രഹ​സ്യ​മാ​യി അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ വി​ളി​ച്ചു​വ​രു​ത്തി, കു​രു​വം​ശ​ത്തു​ടർ​ച്ച ഉറ​പ്പു​വ​രു​ത്താൻ, അംബിക അം​ബാ​ലിക എന്നീ രണ്ടു കു​രു​വംശ രാ​ജ​വി​ധ​വ​ക​ളു​മാ​യി ലൈം​ഗി​ക​ബ​ന്ധ​ത്തിൽ ഏർ​പ്പെ​ടാൻ എന്നോ​ടു് ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു, ജൈ​വി​ക​മാ​യി ആ കൃ​ത്യം നിർ​വ്വ​ഹി​ച്ചു ദേ​ഹ​ശു​ദ്ധി വരു​ത്തി ഞാൻ അമ്മ​യോ​ടാ​ണു് യാത്ര പറ​ഞ്ഞു​പി​രി​ഞ്ഞ​തു്. എന്നു​പ​റ​ഞ്ഞാൽ, ബീ​ജ​സം​ഭ​ര​ണം ചെയ്ത ആ രണ്ടു മഹ​തി​ക​ളോ​ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല എന്റെ യാ​ത്രാ​മൊ​ഴി. അതി​നർ​ത്ഥം വ്യാ​സ​ബീ​ജം സ്വീ​ക​രി​ച്ച​വ​രോ​ട​ല്ല. എന്നാൽ എന്റെ ബീജം അതി​ന്റെ കർ​ത്ത​വ്യം ചെ​യ്യു​ന്നു​ണ്ടോ, നീ​രൊ​ഴു​ക്കിൽ ശന്ത​നു​വി​ന്റെ കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളെ​പോ​ലെ അവ മു​ങ്ങി​മ​രി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടോ എന്നൊ​ന്നും, അന്നും ഇന്നും, പരി​ത്യാ​ഗി​യു​ടെ പരി​ഗ​ണ​നാ​വി​ഷ​യ​മ​ല്ലെ​ന്നു എനി​ക്കു​ബോ​ധ്യ​മു​ള്ള​തു​പോ​ലെ, അമ്മ സത്യ​വ​തി​യ്ക്കും നി​ശ്ച​യ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു് കൊ​ണ്ടാ​വ​ണ​മ​ല്ലോ ശൈശവ ആചാ​ര​ങ്ങൾ​ക്കോ കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ പിൽ​ക്കാല വളർ​ച്ച​യു​ടെ വ്യ​ത്യ​സ്ത ഘട്ട​ങ്ങ​ളി​ലോ എന്റെ ഭൗ​തി​ക​സാ​ന്നി​ധ്യ​മോ, ആത്മീയ തേ​ജ​സ്സോ, അവർ​ക്കു ഞാൻ സമ്മാ​നി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടി​ല്ല. അമ്മ ഏൽ​പ്പി​ച്ച കർ​മ്മ​മാ​യി​രു​ന്നു എനി​ക്കു് കാ​ര്യം, കർ​മ്മ​ഫ​ല​മെ​ന്തു എന്നാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. എന്റെ ബീ​ജ​ദാ​ന​ത്താൽ പി​റ​ന്നെ​ന്നു പറ​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ, പാ​ണ്ഡു എന്നി​വർ ഹസ്തി​ന​പു​രി രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാ​രെ​ന്ന നി​ല​യിൽ കഴി​വു​കെ​ട്ട​വ​രാ​യി​രി​ക്കാം, എന്നാൽ ‘പി​താ​വേ പ്ര​ണാ​മം’ എന്ന തരള വി​ളി​യു​മാ​യി, മല​ഞ്ചെ​രു​വി​ലെ എന്റെ ആശ്ര​മ​ത്തി​ലോ, അപൂർ​വ്വം മാ​തൃ​സ​ന്ദർ​ശ​ന​ത്തിൽ എന്നെ വന്നു കാ​ണു​മ്പൊ​ഴോ, അവർ എന്നെ അഭി​സം​ബോ​ധന ചെ​യ്തി​ല്ല എന്ന​തു് അവർ​ക്കു് സത്യ​വ​തി പഠി​പ്പി​ച്ച പെ​രു​മാ​റ്റ​വി​വേ​ക​ത്തെ സൂ​ചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. എന്നാൽ അത്ത​രം സാം​സ്കാ​രിക ഔചി​ത്യം നി​ങ്ങൾ​ക്കി​ല്ലാ​തെ പോ​യ​ല്ലോ. നി​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലൊ​രു നിർ​ദ്ദയ വ്യ​ക്തി​യി​ലാ​ണ​ല്ലോ എന്റെ മഹാ​ഭാ​രത ഇതി​ഹാ​സം വാ​യ​ന​ക്കാ​യി എത്തി​പ്പെ​ട്ട​തു് എന്നോർ​ക്കു​മ്പോൾ കരൾ നോ​വു​ന്നു. ദൈവമേ, ഒരെ​ഴു​ത്തു​കാ​രൻ ആരോ​ടും മമതയോ കാ​ലു​ഷ്യ​മോ ഇല്ലാ​തെ എഴു​തി​യാൽ മാ​ത്രം പോരാ, സഹൃ​ദ​യ​വാ​യ​ന​ക്കാ​രെ​യും കണ്ടെ​ത്ത​ണം എന്നു​ണ്ടോ!”

“ജാ​മ്യ​ത്ത​ട​വു​കാ​രി കു​ന്തി​യെ കൗരവർ ചാ​വേ​റാ​ക്കുക സാ​ധ്യ​മാ​ണോ?” ചാർ​വാ​കൻ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. നഗ​രാ​തിർ​ത്തി​യി​ലെ മാ​ന്തോ​പ്പിൽ, ആശ്ര​മ​വ​ള​പ്പി​ലി​രു​ന്നു കരി​മ്പു​നീർ കു​ടി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ഇരു​വ​രും. ഒളി​വിൽ​ക്ക​ഴി​യു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​രെ പറ​ഞ്ഞു​പ​റ്റി​ക്കാൻ കൗരവർ പദ്ധ​തി​നിർ​മ്മി​ക്കു​ന്ന ദി​ന​ങ്ങൾ.

“അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ത്താ​വ​ള​ത്തിൽ​നി​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വ​രെ പു​ക​ച്ചു പു​റ​ത്തു​കൊ​ണ്ടു​വ​രാൻ കൗരവർ തയ്യാ​റാ​ക്കിയ രഹ​സ്യ​പ​ദ്ധ​തി​യിൽ കു​ന്തി സാ​ന്ദർ​ഭിക ഇര​യാ​ണോ, സജീ​വ​പ​ങ്കാ​ളി​യാ​ണോ? വ്യ​ക്ത​മ​ല്ല. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം മുതൽ പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ നല്ല​ന​ട​പ്പി​നു ജാ​മ്യ​ത്ത​ട​വു​കാ​രി​യാ​യി, കൗ​ര​വ​ചാ​ര​നി​രീ​ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ, ഗാ​ന്ധാ​രി​ക്കൊ​പ്പം പാർ​പ്പി​ച്ച കു​ന്തി​യെ, തല​മൊ​ട്ട​യ​ടി​ച്ചു പു​ള്ളി​കു​ത്തി, കഴു​ത​പ്പു​റ​ത്തു് നഗ​രി​കാ​ണി​ക്കാൻ നി​ശ്ച​യി​ച്ചി​രി​ക്ക​യാ​ണു് ദു​ഷ്ട​ബു​ദ്ധി​ദു​ര്യോ​ധ​നൻ. മാ​തൃ​പീ​ഡ​നം തടയാൻ ധീ​ര​പാ​ണ്ഡ​വൻ മു​മ്പി​ലേ​ക്കു കു​തി​ച്ചു​ചാ​ടി​യാൽ, അതോടെ തീരും പാ​ണ്ഡവ ഒളി​ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ ‘അജ്ഞാത’ എന്ന വി​ശേ​ഷ​ണ​പ​ദം. വീ​ണ്ടും തു​ട​ങ്ങ​ണ്ടേ, അടി​മ​പ​ദ​വി​യിൽ, ദു​സ്സ​ഹ​മായ മറ്റൊ​രു വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട​ക്കാ​ല​വ​ന​ജീ​വി​തം? വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​സ​മ​യ​ത്തു​ണ്ടാ​യി എന്നു് കരു​ത​പ്പെ​ടു​ന്ന ‘മാ​യി​ക​പ്ര​ക​ട​നം’ പോലെ, കൗ​ര​വ​കു​ടി​ല​ത​യെ വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്യ​ട്ടെ എന്നാ​ണു സാ​ത്വി​ക​യു​ധി​ഷ്ടി​ര​ന്റെ സമ​ചി​ത്തത. ശ്രേ​ഷ്ഠ​പാ​ണ്ഡ​വൻ നിർ​മിത ബ്രാ​ഹ്മ​ണ​സ്വ​ത്വ​ത്തിൽ വിരാട സേ​വ​ക​നും ചൂ​താ​ട്ട​പ​രി​ശീ​ല​ക​നു​മാ​യി ‘മി​ക​ച്ച​പ്ര​ക​ട​നം’ കാ​ഴ്ച​വ​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. അഞ്ചു​പേ​രും പാ​ഞ്ചാ​ലി​യും അതു​പോ​ലെ അരമന സമു​ച്ച​യ​ത്തിൽ സ്വ​സ്ഥ, ഒളി​ജീ​വി​തം നയി​ക്കു​ന്നു. വി​രാ​ട​ഭാ​ര്യാ​സ​ഹോ​ദ​ര​നായ കീ​ച​ക​ന്റെ അസ്വാ​ഭാ​വി​ക​മ​ര​ണ​ത്തി​നു പി​ന്നിൽ ഭീ​മ​നാ​ണെ​ന്നു് സം​ശ​യി​ക്കു​ന്ന കൌ​ര​വർ​ക്കു ‘നഗ​രി​കാ​ണി​ക്കൽ’ നടപടി ദൈ​വ​കോ​പം വരു​ത്തു​മോ എന്നാ​ണു വി​വേ​ക​വ​ച​ന​ത്തി​ന്റെ മൃ​ദു​ഭാ​ഷി വി​ദു​രർ ഭയ​ക്കു​ന്ന​തു്. അതി​വേ​ഗം വി​ക​സി​ക്കാ​വു​ന്ന കൊ​ട്ടാ​ര​വാർ​ത്ത​ക്കു് ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യുടെ പതി​ന​ഞ്ചോ​ളം ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു പതി​പ്പു​കൾ​ക്കാ​യി കാ​ത്തി​രി​ക്കൂ അഭി​വ​ന്ദ്യ യു​ക്തി​വാ​ദി​മി​ത്ര​മേ!”

“പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ കാ​ണു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഔദ്യോ​ഗി​ക​വ​ക്താ​വായ നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ അഖ​ണ്ഡത കാ​ത്തു​സൂ​ക്ഷി​ക്കാ​നെ​ന്ന അവ​കാ​ശ​വാ​ദ​വു​മാ​യി, നൂ​റോ​ളം ആൺ​മ​ക്ക​ളെ നാ​ടി​നു​വേ​ണ്ടി ജീ​വ​ത്യാ​ഗം ചെ​യ്ത​ശേ​ഷം, മു​ഴു​നീ​ള​കി​ട​പ്പു​രോ​ഗി​യാ​ണി​ന്നു മുൻ​മ​ഹാ​റാ​ണി ഗാ​ന്ധാ​രി. പാ​ഞ്ചാ​ലി ഔപ​ചാ​രി​ക​മാ​യി ഗാ​ന്ധാ​രി​യിൽ​നി​ന്നും​പ​ട്ടാ​ഭി​ഷേക പരി​പാ​ടി​യിൽ പദവി ഏറ്റെ​ടു​ത്തു എങ്കി​ലും, തി​രു​വ​സ്ത്ര​മുൾ​പ്പെ​ടെ രാ​ജ​കീ​യാ​ഭ​ര​ണ​ങ്ങൾ എല്ലാ​മൊ​ന്ന​ഴി​ച്ചു കി​ട്ട​ണ്ടേ? ദാ​ശാ​ബ്ദ​ങ്ങാ​ളാ​യി അടി​ഞ്ഞ വി​യർ​പ്പും, അഴു​ക്കും മെ​ഴു​ക്കും തേ​ച്ചു​ക​ഴു​കി നീ​ക്കി, മി​നു​ക്കാൻ ഏറെ സമ​യ​മെ​ടു​ക്കു​മ​ല്ലോ. തി​രു​വാ​ഭ​ര​ണ​ങ്ങ​ളിൽ കമ്പ​മു​ള്ള യാ​ഥാ​സ്ഥി​തി​ക​വ​നി​ത​യ​ല്ല പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ​ങ്കി​ലും, ഔദ്യോ​ഗി​ക​ആ​വ​ശ്യ​ങ്ങൾ​ക്കു് അണി​ഞ്ഞ​ല്ലേ പറ്റൂ. നി​ങ്ങ​ളു​ടെ അക്ഷ​മ​യും കാ​ത്തി​രി​പ്പും അവ​സാ​നി​പ്പി​ക്കാൻ, ഇതാ ഞങ്ങൾ ഉറ​പ്പു​ത​രു​ന്നു, നാളെ പൂർ​ണി​മ​യിൽ മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി സർ​വാ​ഭ​ര​ണ​വി​ഭൂ​ഷി​ത​യാ​യി കൊ​ട്ടാ​രം​മ​ട്ടു​പ്പാ​വിൽ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടും. വനാ​ന്തര സന്യ​സ്ഥ​സ​മൂ​ഹ​വും കാണാൻ അനു​മ​തി തേ​ടി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്, പന്ത്ര​ണ്ടു​കൊ​ല്ലം അവ​രു​ടെ ഗാർ​ഹി​ക​മാ​ലി​ന്യ​ത്തി​ന്റെ സം​ഭ​ര​ണ​വും കു​ഴി​ച്ചു​മൂ​ട​ലും കാ​ര്യ​ക്ഷ​മ​ത​യോ​ടെ ചെയ്ത ആ ‘കൗ​ര​വ​അ​ടിമ’യുടെ ഭാ​ഗ്യ​ജാ​ത​ക​ത്തെ മഹ​ത്വ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ അവർ മല​യി​റ​ങ്ങു​ന്ന സു​ദി​ന​ത്തിൽ,അഭി​മു​ഖ​ങ്ങ​ളാൽ ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’ എക്കാ​ല​വും താ​ലോ​ലി​ച്ച​വ​ളെ മു​ട്ടു​കു​ത്തി കൈ​മു​ത്തി ആശീർ​വ​ദി​ക്കാൻ, നി​ങ്ങ​ളും ഉണ്ടാ​വി​ല്ലേ ആദ്യ​ദർ​ശ​ന​രാ​ത്രി​യിൽ, അഭി​ന​ന്ദ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ പൂ​ച്ചെ​ണ്ടു​മാ​യി? രാ​ജ​കീ​യ​പെ​രു​മാ​റ്റ​ച്ച​ട്ടം പാ​ലി​ക്കാൻ പരി​ശീ​ല​ന​ക്ക​ള​രി​യിൽ ആദ്യ​മേ​വ​ന്നു, അക്കാ​ര്യം വാ​ണി​ജ്യ​ത്തെ​രു​വു് പ്ര​ഭാ​ത​പ്പ​തി​പ്പിൽ മു​ഖ്യ​വാർ​ത്ത​യാ​യി കൊ​ടു​ക്കു​മ​ല്ലോ.”

“വനവാസ ശി​ക്ഷ​യി​ലൂ​ടെ പ്ര​കൃ​തി വഞ്ചി​ക്കു​ന്നു എന്നു തോ​ന്നാ​റു​ണ്ടോ?”, സഹ​ദേ​വ​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. പല​പ്പോ​ഴും മൗ​നം​പാ​ലി​ക്കു​ന്ന ഈ മാ​ദ്രീ​പു​ത്രൻ ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യുടെ വാർ​ത്താ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ വി​സ്മ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു.

“പ്രീ​ണി​പ്പി​ക്കാ​നോ ഉടു​തു​ണി​യൂ​രാ​നോ പരി​ശ്ര​മി​ച്ച ഓർ​മ്മ​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, വി​വ​സ്ത്ര​പാ​ഞ്ചാ​ലി ആന​ന്ദ​ര​തി തന്ന​തു്, മറ്റു​പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കൊ​പ്പം ഞാൻ ഗാർ​ഹി​ക​ഗൂ​ഡാ​ലോ​ച​ന​ക​ളിൽ പങ്കെ​ടു​ക്കാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കു​മോ! പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കെ​ന്നോ​ട​ക്കാ​ര്യ​ത്തിൽ നീരസം ഉണ്ടാ​യി. ഖാ​ണ്ഡ​വ​വ​ന​ത്തി​ലും, ഇപ്പോൾ വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട​ക്കാ​ല​വ​ന​ജീ​വി​ത​ത്തി​ലും, പഠി​ക്കാൻ ശ്ര​ദ്ധി​ച്ച​തു് ഗാർ​ഹി​ക​പ​ങ്കാ​ളി​ക​ളെ അല്ല, സാ​യു​ധ​വേ​ട്ട​ക്കാ​രെ വെ​ട്ടി​ച്ചു ഓടി​ത്ത​ള​രു​ന്ന മാം​സ​ഭോ​ജി​ക​ളെ! അതെ​ന്നെ മനു​ഷ്യൻ വന്യ​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളോ​ടു് കാ​ണി​ക്കു​ന്ന നിർ​ദ​യ​ത്വം ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി. നൂ​റു​ക​ണ​ക്കി​നു് മാ​നു​കൾ വി​ഹ​രി​ക്കു​ന്ന ഹി​മാ​ല​യ​പുൽ​മേ​ടു​ക​ളിൽ, പെൺ​സിം​ഹം കരു​ത​ലോ​ടെ പതു​ങ്ങി, രോ​ഗി​യോ മു​ട​ന്ത​നോ പ്രാ​യം ചെ​ന്ന​വ​നോ ആയ മാ​നി​നെ, വി​ടാ​തെ പി​ന്തു​ടർ​ന്നു് ചാടി കഴു​ത്തിൽ കൃ​ത്യ​മാ​യി കടി​മു​റു​ക്കി, ഇര തൂ​ങ്ങി കി​ട​ക്കു​ന്ന​തു​വ​രെ പി​ടി​വി​ടാ​തെ​വേ​ണം, പി​ന്നീ​ട​വി​ടെ ആർ​ത്തി​യിൽ വന്നു​ചേ​രു​ന്ന ‘കു​ടുംബ’ത്തെ തീ​റ്റി​പ്പോ​റ്റാൻ. കു​ട്ടി​ക​ളും ഇണയും ഇര​മാം​സം ആസ്വ​ദി​ക്കു​മ്പോൾ, പെൺ​സിം​ഹം കരു​ത​ലോ​ടെ വേ​ട്ട​യി​റ​ച്ചി പങ്കി​ടാൻ​വ​രു​ന്ന മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളെ തു​ര​ത്തി. വർ​ഷ​ങ്ങ​ളാ​യി ഞങ്ങൾ എന്താ​ണു് ചെ​യ്യു​ന്ന​തു്? വെ​റു​തെ കി​ട്ടിയ അക്ഷ​യ​പാ​ത്ര​ത്തിൽ കയ്യി​ട്ടു​വാ​രി, കൗശല കൗ​ര​വ​രാൽ കബ​ളി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു​വെ​ന്നു ഇര​വാ​ദം ഉന്ന​യി​ച്ചു, മൂ​ന്നു​നേ​രം ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ വയർ നി​റ​ക്കു​ന്നു. നി​ങ്ങൾ​ക്കു​മു​മ്പിൽ യഥാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ ലജ്ജി​ക്കേ​ണ്ട​വ​ര​ല്ലേ ഞങ്ങൾ മേ​ല​ന​ങ്ങാ​ത്ത പാ​ണ്ഡ​വർ?”

“എന്താ​ണി​ത്ര​ആ​ഘോ​ഷി​ക്കാൻ?” പു​ന​ര​ധി​വാ​സ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യെ അഭി​വാ​ദ്യം ചെ​യ്തു​ചോ​ദി​ച്ചു. എവിടെ നോ​ക്കി​യാ​ലും എന്തോ തി​ര​യി​ള​ക്കം!

“യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര കടു​ത്ത സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ഞെ​രു​ക്ക​ത്തി​ലും പാ​ണ്ഡ​വ​വി​പ്ല​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​കൾ​ക്കു​ള്ള സാ​മൂ​ഹ്യ സു​ര​ക്ഷ—ക്ഷേ​മ​പ്ര​വർ​ത്ത​ന​ങ്ങൾ​ക്കു് ഒരു​പ​ണ​ത്തൂ​ക്കം പോലും കു​റ​വി​ല്ല എന്നു​റ​പ്പു​വ​രു​ത്തു​മെ​ന്നു, ക്ഷേ​മ​വ​കു​പ്പി​ന്റെ സ്വ​ത​ന്ത്ര​ചു​മ​തല വഹി​ക്കു​ന്ന അർ​ജ്ജു​നൻ വാ​ക്കു​ത​ന്നു. എല്ലാ​വർ​ക്കും പൊതു ആരോ​ഗ്യ, ചി​കി​ത്സാ സഹാ​യ​ങ്ങ​ളും അശ്വി​നീ ദേ​വ​ത​ക​ളു​ടെ പു​ത്ര​ന്മാർ ഞങ്ങൾ​ക്കു് വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​ഉ​റ​പ്പു് തന്നു. കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​ക​ളു​ടെ പു​ന​ര​ധി​വാ​സ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തി​ലു​ള്ള ശു​ചി​മു​റി​നിർ​മ്മി​തി​ക്കു ധന​സ​ഹാ​യം കൃ​ത്യ​മാ​യി ലഭി​ക്കു​മെ​ന്നു ഖര​മാ​ലി​ന്യ​സം​സ്ക​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ രാ​ജ്യ​വ്യാ​പക ചു​മ​ത​ല​യു​ള്ള മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി ഉറ​പ്പു​ത​ന്നു. അങ്ങ​നെ ഒന്നൊ​ന്നാ​യി നോ​ക്കു​മ്പോൾ, ഞങ്ങൾ ന്യൂ​ന​പ​ക്ഷ കൗ​ര​വ​വം​ശം, പാ​ണ്ഡ​വ​രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​നൊ​പ്പം, ഛി​ദ്ര​ശ​ക്തി​കൾ​ക്കെ​തി​രെ! എന്ന സം​യു​ക്ത നി​ല​പാ​ടെ​ടു​ക്കാ​നൊ​രു​ങ്ങി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു. രാ​ജ​വി​ധ​വ​കൾ​ക്കി​ട​യിൽ വം​ശീ​യ​ധ്രു​വീ​ക​ര​ണം​വ​ഴി ഭി​ന്നി​പ്പു​ണ്ടാ​ക്കാ​നു​ള്ള ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി​പ​ത്രിക’യുടെ ഹീ​ന​ശ്ര​മ​ത്തെ ഒറ്റ​ക്കെ​ട്ടാ​യി ഞങ്ങൾ തട​യി​ടും. പു​റ​ത്തു​പോ​വു​ന്നോ നീ?, അതോ ചൂ​ലെ​ടു​ക്ക​ണോ ഞങ്ങൾ?”

“കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ​നി​ന്നു ഞാൻ മട​ങ്ങി​യെ​ത്തി​യ​തേ ഉള്ളൂ. അവിടെ കൗ​ര​വ​നിർ​മ്മിത ആഖ്യാ​നം പര​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്, വി​ദൂ​ര​ദൃ​ശ്യ​സം​വി​ധാ​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ ആകാ​ശ​ചാ​രി​കൾ പോ​രാ​ട്ട​ദി​ന​ച​ര്യ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്കു് നി​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ കാ​ണി​ക്കു​ന്നു. ഇതൊ​ക്കെ വാ​സ്ത​വ​മാ​ണോ? പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു മാ​ത്ര​മ​ല്ല പ്ര​കൃ​ത്യാ​തീ​ത​ശ​ക്തി​ക​ളു​ടെ പി​ന്തുണ എന്നാ​ണു കൗ​ര​വ​പ്ര​ചാ​ര​ണം”, യു​ക്തി​വാ​ദി ചാർ​വാ​കൻ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര സേ​വ​ക​നായ സഞ്ജ​യ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“പ്ര​ചാ​ര​ണം കൊ​ഴു​ക്ക​ട്ടെ അതിൽ മാ​യം​ചേർ​ത്തു് കള്ള​ക്ക​ളി എന്നാ​രോ​പി​ക്കി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, കാ​ര്യം പറയാം. ആകാ​ശ​ചാ​രി​ക​ളു​മാ​യ​ല്ല ഇട​പാ​ടൊ​രു​ക്കി​യ​തു്.”

‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’ യുടെ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യു​മാ​യി! കൈ​വി​ള​ക്കു​മാ​യി വൈകിയ രാ​ത്രി​യി​ലും പു​ലർ​ച്ച​ക്കും മു​ഖം​മ​റ​ച്ചു പത്രി​ക​യു​ടെ അതി​വേ​ഗം​പു​തു​ക്കു​ന്ന വാ​ണി​ജ്യ​ത്തെ​രു​വു് ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു വാ​യി​ച്ചു, തി​രി​ച്ചു​കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ ധൃ​ത​ര​ഷ്ട്രർ​ക്കു് “വി​ദൂ​ര​ദൃ​ശ്യ സം​വി​ധാ​നം” എന്ന സം​വി​ധാ​നം വഴി ചൂടൻ പോർ​ക്ക​ള​വാർ​ത്ത പൊ​ടി​പ്പും തൊ​ങ്ങ​ലും​വ​ച്ചു് കൗ​ര​വ​പ​ക്ഷ​ത്തു​നി​ന്നാ​യി ഞാൻ പറ​ഞ്ഞൊ​പ്പി​ക്കും. കൗ​ര​വ​മ​ര​ണ​ങ്ങൾ പറ​യി​ല്ല പാ​ണ്ഡ​വ​ന​ഷ്ട​ങ്ങൾ പൊ​ലി​പ്പി​ക്കും. ‘അതീ​ത​ശ​ക്തി’ അതി​രു​ക​ളി​ല്ലാ​തെ തു​ടർ​ന്നും അനു​ഗ്ര​ഹി​ക്ക​ട്ടെ. അതാ, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ വി​ളി​ക്കു​ന്നു.

“‘കഥാ​പ്ര​സംഗ’ത്തി​നു ഞാൻ തയ്യാ​റാ​വ​ട്ടെ!”

“പൂ​വ​ണി​യാ​ത്ത മോഹം വല്ല​തു​മു​ണ്ടോ, പി​ടി​വി​ട്ടു​പോ​വു​ന്ന ഈ കരളിൽ?”, തളർ​ന്നു​വീണ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ കൈ​ക​ളിൽ താ​ങ്ങി​ക്കി​ട​ത്തി, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നഷ്ട​ബോ​ധ​ത്തോ​ടെ ചോ​ദി​ച്ചു. നേർ​ത്ത വി​ലാ​പം പോലെ മല​ങ്കാ​റ്റു വീശിയ വി​ജ​ന​താ​ഴ്‌​വര, സന്ധ്യ. പാ​ണ്ഡ​വർ നടന്ന വഴി​ത്താര ദൂരെ ഇരു​ട്ടിൽ മറ​ഞ്ഞു.

“മൂ​പ്പി​ളമ ക്ര​മ​പ്ര​ശ്നം ഉന്ന​യി​ച്ചു, മാ​ദ്രി​മ​ക്ക​ളോ​ടു എന്റെ കാ​മ​ന​യെ തട​ഞ്ഞു​നിർ​ത്തിയ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ മര​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു പ്ര​കൃ​തി ആദ്യം നി​ശ്ച​യി​ക്കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്ന​തു്. കു​ന്തി​യു​ടെ മൂ​ന്നു മക്ക​ളാൽ ബഹു​ഭർ​ത്രു​ത്വ ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​ലെ​ന്നും പാർ​ശ്വ​വൽ​ക്ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട നകു​ല​നും സഹ​ദേ​വ​നും അവ​രർ​ഹി​ക്കു​ന്ന രതി​ലാ​ളന വാ​രി​ക്കോ​രി കൊ​ടു​ക്കാൻ ഇനി​യും ലഭി​ക്കു​മോ എനി​ക്കൊ​രു ജന്മം കൂടി?”

“നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​പ​രി​പാ​ല​ന​ത്തി​നാ​യി ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലേ​ക്കു പോ​യി​രു​ന്നോ? അതോ, പോ​വാ​തി​രു​ന്നോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കു​ന്തി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ആദ്യ​ത്തെ​യും അവ​സാ​ന​ത്തെ​യും ആയ ‘പരി​പാ​ല​ന​യാ​ത്ര’! കു​ഞ്ഞി​നെ മാ​റി​ട​ത്തോ​ടു് ചേർ​ത്തു​കി​ട​ത്തി മുല വാ​യിൽ​വ​ച്ചു കൊ​ടു​ക്കൂ എന്നു​ഞാൻ വാ​ത്സ​ല്യ​ത്തോ​ടെ പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, പാ​ഞ്ചാ​ലി ഇട​ഞ്ഞു! മാ​റി​ട​സൗ​ന്ദ​ര്യ​സം​ര​ക്ഷ​ണ​ത്തി​നാ​യി​രു​ന്നു പ്ര​സ​വ​പ​രി​ര​ക്ഷ​യിൽ അവൾ കൊ​ടു​ത്ത മു​ന്തിയ പരി​ഗ​ണന. എന്തു​ക​ണ്ടി​ട്ടാ​ണ്നി​ങ്ങൾ പഴ​ഞ്ചൻ​ശി​ശു​പ​രി​പാ​ലന പ്ര​മാ​ണ​ങ്ങൾ പൊ​ടി​ത​ട്ടി എന്റെ​മു​മ്പിൽ എടു​ത്ത​തെ​ന്ന​വൾ ക്രു​ദ്ധ​യാ​യി. യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ജനി​ച്ച​പ്പോ​ഴും അങ്ങ​നെ​യാ​ണു് ചെ​യ്ത​തെ​ന്നു​ഞാൻ ദുർ​ബ​ല​മാ​യി പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ അവൾ ഒന്നു​കൂ​ടി പ്ര​കോ​പി​ത​യാ​യി, പേ​റ്റു​ചൂ​രു​വി​ടാ​ത്ത ആദ്യ​കു​ഞ്ഞി​നെ നി​ങ്ങൾ പു​ഴ​യി​ലൊ​ഴു​ക്കും​മു​മ്പു് മു​ല​പ്പാൽ കൊ​ടു​ത്തി​രു​ന്നു​വോ എന്ന​വൾ കപ​ട​മ​ന്ദ​ഹാ​സ​ത്തോ​ടെ ചോ​ദി​ക്കു​മ്പോൾ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ മൂ​ക​സാ​ക്ഷി​യാ​യി മു​റി​യി​ലു​ണ്ടു്. എന്റെ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യാ​ത്ര തട​സ്സ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​വി​ധം അവ​ളു​ടെ തേ​രാ​ളി എന്നെ കഷ്ട​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തൊ​രു പ്ര​തി​കാ​ര​ന​ട​പ​ടി​യാ​യി ഞാൻ കണ്ടു. യാ​തൊ​രു​വിധ സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളും കാ​ട്ടിൽ ഇല്ലാ​തെ, ഞാനും മാ​ദ്രി​യും പ്ര​സ​വി​ച്ച അഞ്ചു ആൺ​കു​ട്ടി​കൾ വളർ​ന്നു​വ​ലു​താ​യി അവളെ മാ​റോ​ടു ചേർ​ത്തു ഒന്നൊ​ന്നാ​യി ഉത്ത​മ​ഗർ​ഭം ധരി​പ്പി​ക്കു​വാൻ ഇട​യാ​വ​ട്ടെ എന്നു​ഞാൻ ആശം​സി​ച്ചു. എനി​ക്കെ​ന്തു​പ​റ്റി​യെ​ന്നു പി​ന്നീ​ടു് വേ​ദ​ന​യോ​ടെ വി​സ്മ​യി​ച്ചു. വേ​ദ​ന​യും വി​സ്മ​യ​വും അനാ​വ​ശ്യ​മാ​യി, മൂ​ന്നു​പ്ര​സ​വി​ച്ച​യോ​ടെ ഞാൻ ആകാ​ശ​ചാ​രി​കൾ​ക്കു അന​ഭി​മ​ത​യാ​യി. പി​ന്നെ ഞാൻ പ്ര​സ​വി​ച്ചി​ല്ല. എന്നാൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ, അഞ്ചു​പെ​റ്റി​ട്ടും കൗ​ര​വർ​ക്കു ലൈം​ഗി​കാ​ക്ര​മ​ണം ചെ​യ്യാൻ തക്ക മാ​റി​ട​ലാ​വ​ണ്യ​ത്തിൽ ആയി ശ്ര​ദ്ധ.”

“അഞ്ചാ​ണു​ങ്ങൾ​ക്കും ഒര​തി​സു​ന്ദ​രി​ക്കും, നേ​രി​ട്ടു് അഭി​മു​ഖം ചെ​യ്തു നി​ങ്ങൾ, അര​മ​ന​യിൽ തൊഴിൽ വീ​തി​ച്ചു. ഇവർ​ക്കു് എന്തോ പ്ര​ശ്ന​മു​ണ്ട​ല്ലോ എന്നാ​രും ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി​യി​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക വി​രാ​ട​രാ​ജാ​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“മനോ​ദൗർ​ബ​ല്യ​മു​ള്ള​വർ​ക്കു ഭര​ണ​കൂ​ട​ച്ചെ​ല​വിൽ ചി​കി​ത്സ നൽ​കു​ന്ന​തി​നു​പ​ക​രം, നി​ങ്ങൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ​നി​ന്നും വി​രാ​ട​യി​ലേ​ക്ക​വ​രെ വേ​ഷം​മാ​റ്റി നാ​ടു​ക​ട​ത്തു​ക​യാ​ണോ എന്നു് ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ​ക്ക​ണ്ടാൽ ചോ​ദി​ക്ക​ണം എന്നു​ഞാൻ കരുതി. പി​ന്നെ​യാ​ണ​റി​ഞ്ഞ​തു്, ഇതു് ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം​പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ക്കാ​ല​മാ​ണ​ല്ലോ. അതു​കൊ​ണ്ടു്, സു​വർ​ണ്ണാ​വ​സ​രം ആവു​ന്ന​ത്ര ചൂഷണം ചെ​യ്തു അവരെ മാ​ടു​പോ​ലെ പണി​യെ​ടു​പ്പി​ച്ചു. അവർ ആരെ​ന്ന കാ​ര്യ​ത്തിൽ എനി​ക്കു് ബോ​ധ്യ​മു​ണ്ടെ​ന്നു നേരിയ സൂചന കൊ​ടു​ത്തു. മനു​ഷ്യ​മ​ന​സ്സി​ന്റെ മലി​ന​പ്ര​കൃ​തി മാ​റ്റാൻ ആവി​ല്ല​ല്ലോ. സൈ​ര​ന്ധ്രി എന്ന ‘നിർ​മ്മി​ത​സ്വ​ത്വ’ത്തിൽ കഴി​ഞ്ഞ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ, സാ​ഹ​ച​ര്യ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു ചൂ​ഷ​ണം​ചെ​യ്തു, എന്നു മാ​ത്ര​മ​ല്ല ഭാ​വി​പ്ര​തി​യോ​ഗി​യായ കീ​ച​ക​നെ പാ​ട്ടി​ലാ​ക്കാൻ അവളെ ഞാൻ കാ​ഴ്ച​വ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. രാ​ത്രി മദ്യ​വും മാം​സ​ഭ​ക്ഷ​ണ​വു​മാ​യി ആ മദി​രാ​ക്ഷി​യ​വ​നു് നി​ത്യ​വും കൂ​ട്ടു് ! എന്തൊ​ക്കെ​ത്ത​ര​ത്തിൽ ആറു​പേ​രെ​യും വരു​തി​യിൽ ഒരു​വർ​ഷം നിർ​ത്താം എന്നു​നോ​ക്കു​ക​യാ​ണു് ഞാ​നി​പ്പോൾ. ആറംഗ പാ​ണ്ഡ​വ​അ​ടി​മ​കു​ടും​ബ​ത്തെ അടി​യാ​ള​രാ​യി എനി​ക്കു് തന്ന പ്ര​കൃ​തി​ക്കു നന്ദി. മന്ദ​ബു​ദ്ധി​യാ​ണു് വി​രാ​ട​നെ​ന്ന കൗ​ര​വ​കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടു മാ​റ്റാൻ സാ​ധി​ച്ചാൽ ഞാൻ രക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു. അല്ല, നി​ങ്ങൾ അവ​രു​ടെ ആരാ​ണു്? നി​ങ്ങ​ളെ​യും കൂ​ട്ടു​പ്ര​തി​ക​ളാ​ക്കി ചൂഷണം ചെ​യ്യ​ണോ? ഞാൻ തയ്യാർ?”

“വ്യ​ക്തത വേണം, മഹാ​ഭാ​ര​ത​ത്തി​ലെ അതി​പ്ര​ധാ​ന​വ​നി​ത​ക​ളിൽ ഒരാ​ളായ കു​ന്തി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണു് നി​ങ്ങൾ കാ​ലു​ഷ്യ​ത്തോ​ടെ സം​സാ​രി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങി​യ​തു്, എന്നാൽ ജാ​ല​ക​ത്തി​ന്ന​പ്പു​റ​ത്ത​വ​രെ കണ്ട​പ്പോൾ നി​ങ്ങൾ ചു​ണ്ടു​കൾ കൂ​ട്ടി​പ്പി​ടി​ച്ചു. എന്താ​യി​രു​ന്നു നി​ങ്ങ​ളെ നൊ​മ്പ​ര​പ്പെ​ടു​ത്തിയ കു​ന്തി​യു​ടെ നി​രീ​ക്ഷ​ണം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കാ​ലം.

“പാ​ണ്ഡ​വർ അധി​കാ​ര​ത്തിൽ​ക​യ​റി​യാൽ ‘രാ​ജ​മാ​താ പദവി’ കി​ട്ട​ണ​മെ​ന്ന ആഗ്ര​ഹം കു​ന്തി നേ​രി​ട്ടു് പറ​യാ​തെ പ്രിയ നകു​ലൻ​വ​ഴി പൊ​തു​വി​കാ​ര​മെ​ന്ന​മ​ട്ടിൽ അവ​ത​രി​പ്പി​ച്ചു. എന്നാൽ ഞാൻ മഹാ​റാ​ണി​യാ​യാൽ, സമാ​ന്ത​ര​അ​ധി​കാ​ര​കേ​ന്ദ്ര​മാ​യി മാ​റാ​നി​ട​യു​ള്ള രാ​ജ​മാ​താ​പ​ദ​വി​ത​ന്നെ വേ​ണ്ടെ​ന്നു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ എന്റെ തല​യി​ണ​സ​മ്മർ​ദ്ദ​ത്തിൽ സമ്മ​തി​ച്ചാ​ണു്. വി​വ​ര​മ​റി​ഞ്ഞ കു​ന്തി മക​നോ​ട​ല്ല, എന്നോ​ടാ​യി​രു​ന്നു ക്രു​ദ്ധ​യാ​യ​തും കണ്ടാൽ മു​ഖം​തി​രി​ച്ച​തും. പി​ന്നീ​ടു് ഞങ്ങൾ കാണാൻ ഇട​വ​ന്ന​പ്പോൾ കു​ന്തി എന്നെ നേ​രി​ട്ടു.”

“കാ​ട്ടു​കു​ടി​ലി​ലെ പരി​മി​ത​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ളിൽ ഞാനും മാ​ദ്രി​യും പ്ര​സ​വി​ച്ചു വളർ​ത്തിയ അഞ്ചു​കു​ട്ടി​ക​ളും പി​ന്നീ​ടു് കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ ശത്രു​സം​ഹാ​രം ചെ​യ്തു പോ​റ​ലേൽ​ക്കാ​തെ രക്ഷ​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ, ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം​മാ​യി​ക​മ​ന്ദി​ര​ത്തി​ലെ ആഡം​ബ​ര​ത്തിൽ നീ പ്ര​സ​വി​ച്ച അഞ്ചു​കു​ട്ടി​കൾ ഇപ്പോൾ എവിടെ പാ​ഞ്ചാ​ലീ?” മറ​ക്ക​രു​തു് നീ, ആരാ​യി​രി​ക്ക​ണം രാ​ജ​മാ​താ എന്ന കാ​ര്യം “കു​ന്തി​യെ കാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു് ഞങ്ങൾ വിടാൻ ആലോ​ചി​ക്കു​ന്ന​തു് എന്തു​കൊ​ണ്ടു് എന്ന ആദ്യ​ചോ​ദ്യ​ത്തി​നു് ഉത്ത​ര​മാ​യോ?”

“അവ​സാ​നം ചെ​ങ്കോൽ കൈ​മാ​റാൻ മഹാ​രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ നിർ​ബ​ന്ധി​ത​നാ​യി!?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു, ഒരേ ഒരു കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യ​ല്ലേ പരീ​ക്ഷി​ത്തു്? പി​ന്നെ​ന്താ തട​സ്സം?

“യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ ആദ്യ​ഭാ​ര്യ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ട അന്നു​തു​ട​ങ്ങി, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ പരാ​ക്ര​മം. ഉപേ​ക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന യു​ധി​ഷ്ടി​ര​ഭാ​ര്യ​നാ​ട്ടിൽ പോയി ദശാ​ബ്ദ​ങ്ങൾ​ക്കു​ശേ​ഷം മു​തിർ​ന്ന മക​നെ​കൂ​ട്ടി തി​രി​ച്ചു​വ​ന്ന​തു് യാ​ചി​ക്കാ​ന​ല്ല, യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തിൽ നി​ന്നു് പി​ടി​ച്ചു​മാ​റ്റാ​നാ​യി​രു​ന്നു. ആലോ​ചി​ക്കാൻ സമയം വേ​ണ​മെ​ന്നു് പറ​ഞ്ഞു യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ (മുൻ) ഭാ​ര്യ​യെ​യും ‘മക’നെയും അതി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ പാർ​പ്പി​ച്ചു. പരീ​ക്ഷി​ത്തി​ന്റെ അമ്മ​യും അഭി​മ​ന്യു​വി​ധ​വ​യു​മായ ഉത്തര, വാ​ട​ക​ക്കൊ​ല​യാ​ളി​യെ അതി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തി​ലേ​ക്ക​യ​ച്ച​പ്പോൾ, സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മാ​യി സം​ഭ​വി​ക്കാ​വു​ന്ന​തെ​ന്തോ അതു് സം​ഭ​വി​ച്ചു. കൊ​ല​ചെ​യ്യി​ച്ച​തു് അർ​ജ്ജു​ന​നും പാ​ഞ്ചാ​ലി​യും ആണെ​ന്ന ബോ​ധ്യ​ത്തിൽ, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ, ശവ​സം​സ്കാ​രം കഴി​ഞ്ഞ ഉടൻ, പരീ​ക്ഷി​ത്തി​ന്റെ പട്ടാ​ഭി​ഷേ​ക​തീ​യ​തി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു. സം​ഭ​വി​ക്കേ​ണ്ട​തൊ​ക്കെ ‘സമാ​ധാ​ന​പര’മായി സം​ഭ​വി​ച്ചു എന്ന​താ​ണു് കു​രു​വം​ശ​ഗാ​ഥ​യു​ടെ കമ​നീ​യത!”

“അധി​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ അക​ത്ത​ള​ങ്ങ​ളി​ലെ അര​മ​ന​വി​ഴു​പ്പു് തേ​ടു​ന്ന ‘മാപ്ര’യല്ലേ നി​ങ്ങൾ? മഹാ​രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു് സു​ര​ക്ഷാ​ഭ​ട​ന്മാ​രൊ​ന്നു​മി​ല്ലേ?”, അര​മ​ന​ത്തി​ണ്ണ നി​ര​ങ്ങു​ന്ന കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു് ചാർ​വാ​കൻ ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഉറ​ക്ക​മു​ണർ​ന്നാൽ ‘തി​രു​മ​ന​സ്സു്’ പക​ച്ചു ചു​റ്റും​നോ​ക്കു​ന്നു, നെ​ഞ്ചിൽ അജ്ഞാ​ത​ശ​ത്രു​വി​ന്റെ ഒളി​യ​മ്പു് തറ​ക്കു​മോ എന്ന ഉൾ​ഭീ​തി​യി​ലാ​ണെ​ന്നു പറ​യു​ന്ന​തു്, ‘തി​ണ്ണ​നി​ര​ങ്ങു​ന്ന’ ഞങ്ങ​ള​ല്ല, കൂടെ കി​ട​ന്നു രാ​പ്പ​നി​യ​റി​യു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യാ​ണു്. കൊ​ട്ടാ​ര​സ​മു​ച്ച​യം മു​ഴു​വൻ, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ കൊ​ല​ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ട കൗ​ര​വ​രു​ടെ കരി​മ്പ്രേ​ത​ങ്ങൾ പ്ര​തി​കാ​ര​ബു​ദ്ധി​യോ​ടെ പാവം ‘ധർ​മ്മ​പു​ത്ര’രെ മാ​ത്രം രാ​പ്പ​കൽ വേ​ട്ട​യാ​ടു​ന്ന​തി​ലാ​ണു് മറ്റു​പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു വി​സ്മ​യം. നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാ​മോ, ഓരോ​കൗ​ര​വ​കൊ​ല​ക്കു ശേ​ഷ​വും, ഭീമൻ പാ​ള​യ​ത്തിൽ വന്നു പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ മേൽ​നോ​ട്ട​ത്തിൽ കൈകൾ പച്ച​വെ​ള്ള​ത്തിൽ ആവർ​ത്തി​ച്ചു് കഴു​കി​യെ​ടു​ക്കു​ന്ന പതി​വു് തെ​റ്റി​ക്കാ​ത്ത​തി​നു് ഇപ്പോൾ ഫലം കാ​ണു​ന്നി​ല്ലേ? പേ​ടി​സ്വ​പ്ന​മി​ല്ലാ​തെ കൂർ​ക്കം​വ​ലി​ച്ചു​റ​ങ്ങു​ന്നു ആട്ടു​ക​ട്ടി​ലിൽ ഭീമൻ, പക്ഷേ, സത്യ​വ​ച​ന​ത്തി​ന്റെ മൊ​ത്ത​വ്യാ​പാ​രി​യായ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ? കൈകൾ തി​രു​വ​സ്ത്ര​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ളിൽ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​വ​ച്ചി​ട്ടും ചത്തു​പോ​യ​വ​രു​ടെ ദു​ഷ്ടാ​ത്മാ​ക്കൾ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ വി​റ​പ്പി​ക്കു​ന്നു. പട്ടാ​ഭി​ഷേ​കം അക്ഷ​മ​യിൽ കാ​ത്തി​രു​ന്നു് മടു​ത്ത കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​പ​രീ​ക്ഷി​ത്തു് ഏറ്റെ​ടു​ത്ത പാ​ണ്ഡ​വ​വി​രു​ദ്ധ​വി​മ​ത​നീ​ക്ക​ത്തി​ന്റെ മേൽ​പ്പാട മാ​ത്ര​മാ​ണു് ഈ ‘പ്രേ​ത​ബാധ’യെ​ന്നും, രാ​ത്രി​നാ​ട​ക​ങ്ങൾ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ സ്ഥാ​ന​മൊ​ഴി​യും​വ​രെ പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കാ​മെ​ന്നും അക​ത്ത​ള​ങ്ങ​ളി​ലെ ‘അഭി​ജ്ഞ​വൃ​ത്ത’ങ്ങ​ളിൽ സൂ​ച​ന​യു​ണ്ടു്. നി​ങ്ങൾ യു​ക്തി​വാ​ദ​വു​മാ​യി ലോ​കം​ചു​റ്റുക, വാർ​ത്താ​നിർ​മ്മി​തി​ക്കാ​യി ഓലയും നാ​രാ​യ​വു​മാ​യി ഞങ്ങൾ തയ്യാർ!”

“പേ​ടി​യു​ണ്ടോ ഭീ​മ​ന്റെ പ്ര​തി​കാ​ര​പ്ര​തി​ജ്ഞ​യെ നേ​രി​ടാൻ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“പെൺ​പീ​ഡ​ക​ന്റെ ഇട​നെ​ഞ്ചു​കീ​റി, ചു​ടു​ചോ​ര​യൂ​റ്റി​വേ​ണം പ്രി​യ​ത​മ​യു​ടെ കേ​ശ​പ​രി​ലാ​ള​നം എന്ന​വൻ കൊ​ല​വി​ളി​ക്കു​ന്ന​ല്ലോ” മലർ​ന്നും കമ​ഴ്‌​ന്നും നീ​രൊ​ഴു​ക്കിൽ നീ​ന്തി​തു​ടി​ക്ക​യാ​യി​രു​ന്നു, വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ക്കാ​ര​നായ ദു​ശ്ശാ​സ​നൻ.

“പൊ​തു​ജ​ന​സ​മ്പർ​ക്ക​ത്തിൽ ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു​ള്ള ആശ​യ​വി​നി​മയ മി​ക​വെ​നി​ക്കി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ ഞാൻ കു​റ്റ​വാ​ളി​യ​ല്ലെ​ന്നു​തെ​ളി​യി​ച്ചു. പച്ച​മ​ണ്ണിൽ പ്ര​വർ​ത്തി​ക്കു​ന്ന എനി​ക്കു് മമത കാൽ​ക്കീ​ഴിൽ നഗ്ന​യാ​യി കി​ട​ക്കു​ന്ന ഭൂ​മി​ദേ​വി​യോ​ടാ​ണു് ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ട​ല്ല. കി​ള​ച്ചു​മ​റി​ച്ചി​ട്ടും ഭൂ​മി​ദേ​വി​ക്കെ​ന്നോ​ടു് അശേഷം രോ​ഷ​മി​ല്ല വി​ത​ച്ചു​കൊ​യ്തി​ട്ടും പ്ര​കൃ​തീ​ദേ​വി​ക്കെ​ന്നോ​ടു് രോ​ഷ​മി​ല്ല. വി​ത്തു​മു​ള​ച്ചു ഇല​ച്ചാർ​ത്തു​തെ​ളി​യു​മ്പോൾ മണ്ണിൽ മു​ട്ടു​കു​ത്തി കൂ​പ്പു​കൈ കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​താ​ണെ​ന്റെ ഭൂ​മി​പൂജ, എന്റെ ആന​ന്ദ​ഭൈ​ര​വി, അഴി​ഞ്ഞു​കി​ട​ക്കു​ന്ന പെൺ​മു​ടി​യ​ല്ല സസ്യ​ലോ​ക​മാ​ണു്. പാ​ഞ്ചാ​ലി എനി​ക്ക​മ്മ​യാ​കു​ന്നു അവ​ളു​ടെ ഉടു​തു​ണി​കെ​ട്ട​ഴി​യു​മ്പൊൾ, എന്റെ ഈ നഖ​ര​ഹി​ത​വി​ര​ലു​കൾ കെ​ട്ടു​മു​റു​ക്കാ​നാ​യി​രു​ന്നു ശ്ര​മി​ച്ച​തു്. ഇതേ വി​ര​ലു​കൾ​മ​തി, അക്ര​മി​ഭീ​മ​നെ ചെ​റു​ക്കാൻ”! പെ​ട്ടെ​ന്ന​വി​ടെ, ദേ​ഹ​മാ​കെ തൈലം പു​ര​ട്ടി​വ​ന്ന വി​വ​സ്ത്ര​ഭീ​മൻ, ദു​ശ്ശാ​സ​ന​ശ​ബ്ദം കേ​ട്ടു് ഞെ​ട്ടി, മു​ന്നോ​ട്ടു് വച്ച കാൽ ഉടൻ പി​ന്നോ​ട്ടെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു കൊ​ട്ടാര ലേഖിക ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചു.

“ഇന്നു് രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ അവ​ത​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു് നിർ​ദ്ധി​ഷ്ട ചൂ​താ​ട്ട​നി​രോ​ധ​ന​നി​യ​മ​മാ​ണ​ല്ലോ. ഈ തെ​റ്റു​തി​രു​ത്തൽ​നി​യ​മ​ത്തി​ലൂ​ടെ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു് വി​വേ​ക​പൂർ​ണ്ണ​മായ തി​രി​ച്ച​റി​വു​ണ്ടാ​യെ​ന്നു ചൂ​താ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ വനവാസ കഥനകഥ എല്ലാം അറി​യു​ന്ന നി​ങ്ങൾ​ക്കു് തോ​ന്നു​ന്നു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കൃ​പാ​ചാ​ര്യ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നു് ആദ്യാ​ക്ഷ​രം പറ​ഞ്ഞു കൊ​ടു​ക്കാൻ പാ​ടു​പെ​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ആ ചി​ര​ഞ്ജീ​വി.

“അതി​നു​മു​മ്പു് മഹാ​രാ​ജാ​വു് എന്ന നി​ല​യിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ തീർ​പ്പാ​ക്കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്ന​തു്, വി​വാ​ഹ​ബാ​ഹ്യ​ബ​ന്ധ​ങ്ങൾ മുൻ​കാ​ല​പ്രാ​ബ​ല്യ​ത്തോ​ടെ നവ​പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം നി​യ​മ​വി​ധേ​യ​മാ​ക്ക​ണം എന്ന കു​ന്തി​യു​ടെ നിർ​ദ്ദേ​ശ​മ​ല്ലേ? ചാർ​വാ​കൻ തരം​കാ​ത്തി​രി​ക്ക​യാ​ണു​ല്ലോ.”

“കൗ​ന്തേ​യ​രു​ടെ പാ​ണ്ഡു​പി​തൃ​ത്വം കു​ന്തി കെ​ട്ടി​ച്ച​മ​ച്ച ഒരു കഥ മാ​ത്രം” എന്നു് തെ​രു​വിൽ ആളെ​ക്കൂ​ട്ടി കൊ​ട്ടി​ഘോ​ഷി​ക്കാൻ. ആരോ​പ​ണ​ത്തി​നു് കരു​ത്തു​പ​ക​രാൻ കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​കൾ നൂ​റു​ക​ണ​ക്കി​നു് ‘കരി​നാ​വു’കൾ തെ​രു​വിൽ ഇറ​ക്കു​മെ​ന്നാ​ണു് കേ​ട്ട​തു്. കു​ന്തി​യു​ടെ വെറും വാ​ക്ക​ല്ലാ​തെ പാ​ണ്ഡ​വ​പി​തൃ​ത്വം ഔദ്യോ​ഗി​ക​മാ​ക്കാൻ, ആധി​കാ​രി​ക​ത​യു​ള്ള രേ​ഖ​യൊ​ന്നു​മി​ല്ല. പാ​ണ്ഡു, മര​ണ​പ​ത്ര​മെ​ഴു​തി അഞ്ചു​കൗ​ന്തേ​യ​രിൽ രാ​ജ​പ​ദ​വി​യു​ടെ ഒസ്യ​ത്തൊ​ന്നും അയൽ​പ​ക്ക​സ​ന്യ​സ്ഥ​രു​ടെ സാ​ക്ഷി​സാ​ന്നി​ധ്യ​ത്തിൽ ഒപ്പി​ട്ടു​മി​ല്ല. യു​ധി​ഷ്ടി​ര​നു​മാ​യി വീ​ണ്ടു​മൊ​രു ചൂ​താ​ട്ട​ത്തി​നു ഇനി ആരും വന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, “അന​ധി​കൃ​ത​മ​ഹാ​രാ​ജാ​വു്” എന്നാ​ക്ഷേ​പി​ച്ചു താ​ഴെ​യി​റ​ക്കാൻ ശകു​നി​യേ​ക്കാൾ കു​ഴ​പ്പ​ക്കാ​ര​നായ ചാർ​വാ​കൻ എന്ന ഏകാം​ഗ​പ്ര​തി​പ​ക്ഷം മതി. പൊ​ള്ളു​ന്ന സമ​കാ​ലീന യാ​ഥാർ​ഥ്യം അവ​ഗ​ണി​ക്ക​രു​തേ!

“ദേ​ശ​ര​ത്ന​പു​ര​സ്കാ​ര​ത്തി​നു യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ ‘പര​മ​യോ​ഗ്യ’നാ​ക്കിയ സവി​ശേ​ഷ​സാ​ഹ​ച​ര്യ​മെ​ന്താ​യി​രു​ന്നു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഔദ്യോ​ഗിക വക്താ​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡവ ഭര​ണ​കാ​ലം.

“വട​ക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റു് ഗാ​ന്ധാ​രം മുതൽ ദക്ഷി​ണാ​പ​ഥം വരെ, പടി​ഞ്ഞാ​റൻ കട​ലോ​ര​ദ്വാ​രക മുതൽ കി​ഴ​ക്കൻ കലിംഗ വരെ, വിവിധ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലെ യു​വ​സൈ​നി​ക​രെ പൂർ​ണ്ണ​മാ​യും പതി​നെ​ട്ടു​നാൾ​കൊ​ണ്ടു് കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ നി​ന്നും തു​ട​ച്ചു​നീ​ക്കി, ശാ​ശ്വത ശാ​ന്തി​ദൂ​തി​ന്റെ കാഹളം മു​ഴ​ക്കിയ മഹാ​രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ പി​ന്നെ​ന്തു ‘ഉണ​ക്ക​പ്പുൽ പാ​രി​തോ​ഷി​കം’ കൊ​ടു​ത്തു​വേ​ണം നാം ആദ​രി​ക്കാൻ? ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ മരി​ച്ചു മാ​സ​വ​രു​മാ​നം നി​ല​ച്ച കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധ​വ​കൾ കു​ടും​ബം​പോ​റ്റാൻ ഈ നാ​ടു​ക​ളിൽ പുതിയ ഇനം സേ​വ​ന​ദാ​താ​ക്ക​ളാ​യി സമൂ​ഹ​ത്തി​ലേ​ക്കി​റ​ങ്ങി​വ​ന്നി​ല്ലേ? ഒരു​പ​ണ​ത്തൂ​ക്കം യു​ദ്ധ​ഭീ​ഷ​ണി​പോ​ലും നേ​രി​ടാ​ത്തൊ​രു ‘വത്സ​ല​ഭൂ​മി​ദേ​വി’യെ ആണു് ജ്വാ​ലാ​മു​ഖി​യെ പ്ര​തി​ഷ്ഠി​ച്ച കു​രു​വം​ശ​പൈ​തൃ​ക​ത്തിൽ​നി​ന്നും വ്യ​ത്യ​സ്ത​മാ​യി, പാ​ണ്ഡ​വ​വം​ശം ‘ദേ​ശ​ദേ​വത’യായി അവ​ത​രി​പ്പി​ക്കുക. യു​ദ്ധ​ര​ഹി​ത​ഭൂ​മി സ്വ​പ്നം കാ​ണു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കി​നി മാ​തൃ​കാ പണി​യാ​യു​ധം ഗദയോ കു​ന്ത​മോ അല്ല, മണ്ണി​ള​ക്കി! സമൃ​ദ്ധ​ന​ദീ​ത​ട​ങ്ങ​ളാൽ അനു​ഗ്ര​ഹീ​ത​മായ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ കണ്ണെ​ത്താ​ത്ത കൃ​ഷി​യി​ട​ത്തിൽ പൊ​ന്നു​വി​ള​യി​ക്കു​ന്ന കർ​ഷ​ക​രാ​വു​ക​യാ​ണ് പാ​ണ്ഡ​വർ! എല്ലാ​വിധ മാ​ര​കാ​യു​ധ​പ​ണി​പ്പു​ര​ക​ളും അട​ച്ചു​പൂ​ട്ടു​ന്ന പു​തു​ഹ​സ്തി​ന​പു​രി നി​ങ്ങ​ളു​ടെ കർ​മ്മ​ഭൂ​മി! ദേ​ശ​ര​ത്ന വി​നീ​ത​മായ തു​ട​ക്കം മാ​ത്രം. നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ധാർ​ഷ്ട്യം നി​റ​ഞ്ഞ ചോ​ദ്യം കേ​ട്ടാൽ തോ​ന്നും, ഞങ്ങൾ സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ തട്ടി​ക്കൂ​ട്ടി​യെ​ടു​ത്തൊ​രു വ്യാ​ജ​പു​ര​സ്കാ​രം യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ വല​തു​ക​യ്യി​ല്നി​ന്നും ആരോ​രു​മ​റി​യാ​തെ ഇട​തു​കൈ വലി​ച്ചെ​ടു​ത്തു!”

“ഇരു​കൈ​ക​ളി​ലും ഉയർ​ത്തി​പ്പി​ടി​ച്ച മട​വാ​ളു​മാ​യി നി​ങ്ങൾ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ ഒരു​മ്പെ​ട്ടി​റ​ങ്ങി​യ​തു് കു​രു​വം​ശ​ത്തിൽ അടി​ഞ്ഞു​കൂ​ടിയ കുറെ ‘കാരണവ’ന്മാ​രെ​യും പാ​ണ്ഡ​വ​വം​ശ​ഹ​ത്യ​ക്കൊ​പ്പം കാ​ല​പു​രി​യി​ലേ​ക്ക​യ​ക്കാ​നൊ​രു​പാ​ധി​യാ​യി​ട്ടാ​ണെ​ന്നു കു​ന്തി നി​രീ​ക്ഷി​ച്ച​ല്ലോ. എങ്ങ​നെ നേ​രി​ടും ഈ ‘രാജ്യ ദ്രോ​ഹം’?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഭീ​ഷ്മ​പ​ത​ന​ത്തി​നു ശേഷം, പെ​ട്ടെ​ന്നു് ദ്രോ​ണ​വ​ധം കഴി​ഞ്ഞ ദിനം.

“അത്താ​ഴം​ചോ​ദി​ച്ചു​വ​ന്ന ആറം​ഗ​ആ​ദി​വാ​സി കു​ടും​ബ​ത്തെ, മദ്യ​ത്തിൽ വിഷം കലർ​ത്തി കു​ടി​പ്പി​ച്ചു അര​ക്കി​ല്ലം കത്തി​ക്കു​ക​യും, മുൻ​കൂർ​പ​ദ്ധ​തി​യ​നു​സ​രി​ച്ചു ഭൂ​ഗർ​ഭ​ഇ​ട​നാ​ഴി​യി​ലൂ​ടെ ഓടി​ര​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെയ്ത മുൻ​മ​ഹാ​റാ​ണി കു​ന്തി തന്നെ പറയണം ഈ ‘കഥ’. മു​നി​ശാ​പം കേ​ട്ട​പ്പോൾ വി​ര​ണ്ടു​പോയ പാ​ണ്ഡു​വി​നെ​പോ​ലെ, സ്ഥാ​ന​ത്യാ​ഗം ചെ​യ്തു കാ​ട്ടിൽ പോ​വു​ന്ന​വ​ന​ല്ല ഗാ​ന്ധാ​രീ​പു​ത്ര​നായ കി​രീ​ടാ​വാ​കാ​ശി ദു​ര്യോ​ധ​നൻ. അവൻ ശത്രു​ക്ക​ളെ​യും മി​ത്ര​ങ്ങ​ളെ​യും നന്നേ ചെ​റു​പ്പ​ത്തിൽ കളം​തി​രി​ച്ചു അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഇപ്പോൾ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ ക്ഷ​ണി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു, കൊ​ല്ലേ​ണ്ട​വ​രെ പരോ​ക്ഷ​മാ​യി കൊ​ല്ലും ജീ​വി​ക്കേ​ണ്ട​വർ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ദ്ധം അതി​ജീ​വി​ക്കും!”

“അഞ്ചു​പേർ​ക്കു് നി​ത്യ​വും ആതി​ഥ്യം വഹി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രു​ന്നൊ​രു പൊതു വി​രു​ന്നു​മു​റി ആയ​ല്ലോ കി​ട​പ്പറ!” കൊ​ട്ടാര ലേഖിക കു​ന്തി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു, “അല്ല എന്തി​നു​വേ​ണ്ടി​യാ​ണി​വർ ഇങ്ങ​നെ പര​സ്പ​രം പോ​ര​ടി​ക്കു​ന്ന​തു?” നവ​വ​ധു​വു​മൊ​ത്തു പാ​ഞ്ചാ​ലി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ താ​മ​സി​ക്കു​ന്ന ഇടവേള.

“എന്തി​നു​വേ​ണ്ടി​യാ​ണെ​ന്നോ! കൊ​ള്ളാം, അവ​ളു​ടെ സ്വേ​ച്ഛാ​ധി​കാ​രം തി​മിർ​ക്കു​ന്ന ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​ലെ സജീ​വ​പ​ങ്കാ​ളി​കൾ അല്ലാ​താ​രു്? രതി യാ​ചി​ക്കാ​ന​ല്ല പാ​ണ്ഡ​വർ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന​തു് ലൈം​ഗി​കാ​വ​കാശ സം​ര​ക്ഷ​ണ​ത്തി​ന​ല്ലേ. അതോ ഹസ്തി​ന​പു​രി ഭര​ണ​ഘ​ട​ന​യിൽ രതി ഒരു വൈ​വാ​ഹി​ക​ജീ​വിത അവ​കാ​ശം എന്നു് സത്യ​വ​തി എഴു​തി​ച്ചേർ​ത്തി​ട്ടി​ല്ലേ? ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ എന്ന നി​ല​യിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ മേൽ ലൈം​ഗി​കാ​കാ​ധി​പ​ത്യ​മു​ണ്ടു് എന്ന വസ്തുത അം​ഗീ​ക​രി​ച്ചാൽ, അഞ്ചു ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ​ക്കു് രതി ചെ​യ്യാൻ അവൾ​ക്കു കരാർ​ബാ​ധ്യ​ത​യു​മു​ണ്ടു്. നാ​ലോ​ളം പര​പു​രു​ഷ​ന്മാ​രെ പി​ന്തു​ടർ​ന്നു് പ്ര​ലോ​ഭി​പ്പി​ച്ചു വേ​ണ്ടി​വ​ന്ന​ല്ലോ എനി​ക്ക​ത്ര​യും മക്ക​ളു​ണ്ടാ​വാൻ. ആകാ​ശ​ചാ​രി​കൾ എന്ന വ്യാ​ജ​മേൽ​വി​ലാ​സം തന്നു അവർ എന്നെ കബ​ളി​പ്പി​ച്ചു. മാ​ത്ര​മോ ഞാൻ സേവനം അവ​രിൽ​നി​ന്നു പായിൽ യാ​ചി​ച്ചു വാ​ങ്ങേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. മേ​ല​ന​ങ്ങാ​തെ മലർ​ന്നു​കി​ട​ന്നു് കൈകൾ തല​ക്കു​പി​ന്നിൽ കെ​ട്ടി ശരീരം എനി​ക്കു​വി​ട്ടു​ത​രും പരി​മി​ത​സ​മ​യ​ത്തി​നു​ള്ളിൽ അവ​രു​ടെ സാദാ മനു​ഷ്യ ഉടലിൽ, ലൈം​ഗിക ഊർ​ജ്ജ​പ്ര​വാ​ഹം ഉണർ​ത്താൻ ദുർ​മ്മ​ന്ത്ര​വാ​ദ​വും വേ​ണ്ടി​വ​രു​മെ​ന്നു ഞാൻ ഭയ​ന്നു​പോയ ദി​ന​ങ്ങൾ. അതൊ​ക്കെ നോ​ക്കു​മ്പോൾ, പാ​ഞ്ചാ​ലി എത്ര ധന്യ!”

“കു​ടും​ബ​സ്വ​ത്തിൽ ഓഹരി കി​ട്ടാൻ വേ​ണ്ടി​യ​ല്ലേ ഭീമൻ കു​രു​തി​ച്ചോര കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തിൽ ചീ​ന്തി​യ​തു് എന്നു് അക്കാ​ല​ത്തു ന്യാ​യീ​ക​രി​ച്ച നി​ങ്ങൾ​ക്കു് ഇപ്പോൾ ഖേദം തോ​ന്നി​ത്തു​ട​ങ്ങി​യോ?”, ധർ​മ​പു​ത്രർ എന്നു് പാ​ഞ്ചാ​ലി നി​ന്ദ​യോ​ടെ വട്ട​പ്പേർ വി​ളി​ക്കു​ന്ന, പുതിയ ഹസ്തി​ന​പു​രി രാ​ജാ​വി​നെ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഉപ​ചാ​ര​പൂർ​വ്വം അഭി​വാ​ദ്യം ചെ​യ്തു മു​ട്ടു​കു​ത്തി.

“കാ​ര്യ​മ​റി​യാ​തെ അല്ലെ നി​ങ്ങൾ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ​പോ​ലെ മ്ലേ​ച്ച​മാ​യി എന്നോ​ടു് സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന​തു്. പ്രി​യ​കൌ​ര​വർ​ക്കു യു​ദ്ധ​ഭൂ​മി​യിൽ ജീ​വ​ഹാ​നി സം​ഭ​വി​ച്ചു എന്നു് നി​ങ്ങൾ യു​ക്തി​യി​ല്ലാ​തെ വേ​വ​ലാ​തി​പ്പെ​ടു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ. എന്നാൽ വാ​സ്ത​വ​മ​താ​ണോ? മൂ​ല​ഘ​ട​ക​ങ്ങ​ളു​ടെ ഒരു നി​ശ്ചി​ത​രൂ​പ​ത്തി​ലു​ള്ള സം​യോ​ജ​നം തക​രു​ന്ന​തി​നെ​യ​ല്ലേ നി​ങ്ങൾ ‘മരണം’ എന്ന മാ​ര​ക​മായ അർ​ത്ഥ​ത്തിൽ ആണെ​ങ്കിൽ പോലും, ‘ചോ​ര​ചീ​ന്തൽ’ എന്ന കടു​ത്ത​വാ​ക്കു​പ​യോ​ഗി​ച്ച​തു്? കൌ​ര​വ​രു​ടെ മൂ​ല​ഘ​ട​ക​ങ്ങൾ, പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ഔദ്യോ​ഗി​ക​പിൻ​ഗാ​മി പരീ​ക്ഷി​ത്തി​ലൂ​ടെ, മറ്റൊ​രു​തോ​തിൽ, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ടെ അവ​സാ​ന​ദി​വ​സം തന്നെ വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി സം​യോ​ജി​ച്ചി​ല്ലേ?, ധർ​മ്മ​പു​ത്ര​രു​ടെ ശബ്ദ​ത്തിൽ മു​റി​വേ​റ്റ ദു​ര​ഭി​മാ​നം പ്ര​ക​ട​മാ​യ​പ്പോൾ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഉപ​ചാ​ര​ഭാഷ ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചു എഴു​നേ​റ്റു പോയി.”

“യാ​ച​ക​രാ​യി ഏക​ച​ക്ര ഗ്രാ​മ​ത്തിൽ ഒളി​ച്ചു​ക​ഴി​യു​മ്പോൾ, ഒരു​നേ​രം സദ്യ പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ചു​വ​ന്ന​വർ​ക്കു് അന്നു​രാ​ത്രി പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടി​നു കി​ട്ടി​യ​തു് പാ​ഞ്ചാ​ല​പു​ത്രി​യെ! പി​ടി​കി​ട്ടാ​പ്പു​ള്ളി​പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ ഒരാൾ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ കഴു​ത്തിൽ വി​വാ​ഹ​മാല അണി​യു​മ്പോൾ വല്ല അറി​വും നി​ങ്ങൾ​ക്കു് ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നോ, യഥാർ​ഥ​ത്തിൽ ഇവർ ആരാ​ണെ​ന്ന കാ​ര്യ​ത്തിൽ? നി​ങ്ങ​ളു​ടെ മു​ഖ​ത്തു ഞാൻ കണ്ട​തു് വി​ല്ലാ​ളി​വീ​ര​നെ സ്വ​യം​വര മത്സ​ര​ത്തിൽ സ്വ​ന്ത​മാ​ക്കി​യ​വ​ളു​ടെ ചാ​രി​താർ​ഥ്യ​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല”, ഹസ്തി​ന​പു​രി അതി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ പാർ​ക്കു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​രെ ചെ​ന്നു​ക​ണ്ട കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​രും കു​ന്തി​യും ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട​രെ കാണാൻ പോയ നേരം.

“അവ​രോ​ടു് ഉള്ളു​തു​റ​ന്നു് സം​സാ​രി​ക്കാൻ​പ​റ്റിയ ഗാർ​ഹി​ക​സാ​ഹ​ച​ര്യ​മാ​ണോ, കു​ന്തി​യും പാ​ണ്ഡ​വ​രും ഉൾ​പ്പെ​ടു​ന്ന ‘യാ​ച​ക​സം​ഘം’ അന്നും ഇന്നും ഒരു നവ​വ​ധു​വിൽ സൃ​ഷ്ടി​ക്കുക? കു​ന്തി​യു​ടെ വി​വാ​ഹ​പൂർ​വ്വ ലൈം​ഗി​ക​ബ​ന്ധ​വും അവി​ഹി​ത​സ​ന്ത​തി​യെ പു​ഴ​യിൽ ഒഴു​ക്കി​യ​തു​മൊ​ക്കെ കു​രു​വംശ വി​ഴു​പ്പു​ക​ഥ​ക​ളു​ടെ അക്ഷ​യ​ഖ​നി​യായ നകു​ല​നിൽ​നി​ന്നു യാ​ത്ര​യ്ക്കി​ട​യി​ലെ ഇട​വേ​ള​യിൽ കേ​ട്ട​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, വ്യ​ക്ത​മാ​യി, ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ എന്ന നി​ല​യിൽ അഞ്ചു​പേർ​ക്കും ചു​ര​ന്നു ചു​ര​ന്ന​റി​യാ​നു​ള്ള​തു് സത്യ​വ​തി കു​ന്തി എന്നി​വ​രെ പോലെ “ഞങ്ങ​ളു​ടെ വധു പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു​മു​ണ്ടോ വി​വാ​ഹ​ബാ​ഹ്യ​സ​ന്ത​തി” എന്ന​റി​യാ​നു​ള്ള ത്വര? അതോടെ ഞാൻ അവർ​ക്കു​മു​മ്പിൽ ഒഴി​ഞ്ഞു​മാ​റു​ന്ന​തി​ന്റെ ആദ്യ​ഘ​ട്ട​മാ​യി.”

“പ്ര​തി​രോ​ധ​ച്ച​ട്ട​യ​ണി​ഞ്ഞു. ഞങ്ങ​ളു​ടെ മധു​വി​ധു അന്ധ​കാ​ര​ത്തി​ലു​മാ​യി.”

“കു​ടി​ല​കൗ​ര​വ​രാൽ ചൂ​തു​ക​ളി​യിൽ കബ​ളി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട പാ​ണ്ഡ​വ​വർ​ക്കു് നഷ്ട​സൗ​ഭാ​ഗ്യ​ങ്ങൾ തി​രി​ച്ചു കൊ​ടു​ക്കുക, കള്ള​ച്ചൂ​തി​ന്റെ ഉപ​ജ്ഞാ​താ​ക്കൾ തെ​റ്റു​തി​രു​ത്തുക—ഇതൊ​ക്കെ​യ​ല്ലേ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ കറ​ക​ള​ഞ്ഞ നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ നി​ന്നു് ന്യാ​യ​മാ​യി പൊ​തു​സ​മൂ​ഹം പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കുക? എന്നി​ട്ടും, അറി​യ​പ്പെ​ടു​ന്നൊ​രു നീ​തി​മാ​നായ നി​ങ്ങൾ, നിർ​ണ്ണാ​യ​ക​മു​ഹൂർ​ത്ത​ത്തിൽ മനഃ​പൂർ​വ്വം കണ്ണ​ട​ച്ചു​വോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പി​താ​മ​ഹ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര.

“സ്വ​ച്ഛ​ന്ദ​മൃ​ത്യു കഥാ​വ​ശേ​ഷ​നാ​യി എന്നാ​ണോ ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യിൽ എന്റെ ചര​മ​വാർ​ത്ത വരേ​ണ്ട​തു? അതോ “അർ​ദ്ധ​രാ​ത്രി​യിൽ ശര​ശ​യ്യ​യി​ലെ അപ​മൃ​ത്യു—അന്വേ​ഷ​ണം വഴി​മു​ട്ടി, ദു​രൂ​ഹത തു​ട​രു​ന്നു” എന്നോ?”

“തല​യിൽ​വ​ക്കാൻ പാ​ക​ത്തിൽ കു​നി​ഞ്ഞ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു്, ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധവ നീ​ട്ടിയ വജ്ര​കി​രീ​ടം വി​ദു​രർ കൈ​വീ​ശി തി​ര​സ്ക​രി​ച്ച​തൊ​രു ഞെ​ട്ട​ലോ​ടെ​യാ​ണു് സദ​സ്സി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ഞങ്ങൾ കണ്ട​തു്. എന്താ​യി​രു​ന്നു അമം​ഗ​ള​കൃ​ത്യ​ത്തി​നു, പ്ര​കോ​പ​നം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“തി​ര​സ്ക​രി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ​യോ? അടു​ത്തു നിന്ന എനി​ക്കു് തോ​ന്നി, ആരു​ഭ​രി​ച്ചാ​ലും ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മായ മന്ത്രി വി​ദു​രർ, വജ്ര​കി​രീ​ട​ത്തി​ന്റെ നിർ​മ്മാ​ണ​വി​ശ​ദാം​ശ​ങ്ങൾ തി​ര​ക്കു​ന്നു. ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ ധരി​ച്ച കി​രീ​ടം അഴി​ച്ചു​മേ​ടി​ച്ചു ശു​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു് ധരി​ക്കാൻ വേണ്ട ക്ര​മീ​ക​ര​ണം, അതി​നി​ട​യിൽ പെ​രു​മാ​റ്റ​ച്ച​ട്ടം ലം​ഘി​ച്ചു വജ്ര​കി​രീ​ടം ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധവ സമ്മാ​നി​ച്ച​പ്പോൾ, ശു​ഭ​കാ​മന അം​ഗീ​ക​രി​ക്കു​മ്പോൾ​ത​ന്നെ, ഉരു​പ്പ​ടി​യു​ടെ വി​ശ​ദ​വി​വ​രം ഔദ്യോ​ഗി​ക​മാ​യി തേ​ടു​ന്ന​തിൽ നട​പ​ടി​ക്ര​മ​ത്തി​ന്റെ അടി​സ്ഥാ​ന​പ്ര​ശ്ന​മ​ല്ലേ നി​ങ്ങൾ കാ​ണേ​ണ്ട​തു്? ഈ കു​പ്ര​സി​ദ്ധ​വ​ജ്ര​കി​രീ​ടം എവിടെ നി​ന്നു് വാ​ങ്ങി​ച്ചു? വി​പ​ണി​വി​ല​യെ​ങ്ങ​നെ കൈ​മാ​റി? ആരുടെ പേ​രി​ലാ​യി​രു​ന്നു വാ​ങ്ങി​ച്ച​തു്? മഹാ​രാ​ജാ​വു് ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രു​ടെ അനു​മ​തി​യോ​ടെ​യാ​യി​രു​ന്നു​വോ വാ​ങ്ങൽ? കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യെ​ന്നു ഔദ്യോ​ഗി​ക​മാ​യി ഒരി​ക്ക​ലും പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എങ്ങ​നെ അധി​കാ​ര​സൂ​ച​ക​മായ കി​രീ​ടം വാ​ങ്ങാൻ, വി​ദു​ര​രു​ടെ അറി​വി​ല്ലാ​തെ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രു​ടെ രഹ​സ്യ​അ​നു​മ​തി തേടി? എന്നി​ങ്ങ​നെ വി​ശ്വാ​സ​യോ​ഗ്യ​മായ വി​വ​ര​ങ്ങൾ കി​ട്ടും​വ​രെ വജ്ര​കി​രീ​ടം യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ധരി​ക്കു​ന്ന​തി​നു വി​ല​ക്കേർ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തിൽ നി​ങ്ങൾ​ക്കു​മാ​ത്രം എന്താ​ണി​ത്ര ഞെ​ട്ട​ലും നീ​റ്റ​ലും? കൂ​ടു​തൽ ചോ​ദ്യം ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​നെ തട​ഞ്ഞു​നിർ​ത്താൻ ഞാൻ ബാ​ധ്യ​സ്ഥ​നാ​ണു്. വാർ​ത്ത ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യിൽ വരു​ന്ന​തി​നു നയ​പ​ര​മായ തട​സ്സ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടു്. സമാ​ന്തര അധി​കാ​ര​സ്വ​രൂ​പം കു​രു​വം​ശ​ത്തിൽ നി​ല​നി​ന്നി​രു​ന്നു എന്ന​തി​ന്റെ പ്ര​ത്യ​ക്ഷം കൂ​ടി​യാ​ണു് വജ്ര​കി​രീ​ടം. കു​രു​ക്ഷേ​ത്രാ​ന​ന്തര പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം സു​താ​ര്യ​ത​ക്കാ​ണു്, വജ്ര​ത്തി​ള​ക്ക​ത്തി​ന​ല്ല മുൻ​ഗ​ണന കൊ​ടു​ക്കുക എന്ന​തു് നി​ങ്ങൾ മന​സ്സി​ലാ​ക്കാ​ഞ്ഞ​തു് പി​ഴ​യ​ട​ച്ചു തീർ​ക്കാ​വു​ന്ന വീ​ഴ്ച​യ​ല്ല.”

“അതിർ​ത്തി​ഗ്രാ​മ​ങ്ങ​ളിൽ ചു​റ്റി​ന​ട​ന്നു ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ഇന്ന​ലെ മട​ങ്ങി എത്തി. എവി​ടെ​ച്ചെ​ന്നാ​ലും കാണുക കർഷകർ കു​രു​വം​ശ​ത്തി​ന്നെ​തി​രെ! പാ​ടു​പെ​ട്ടു് വി​ത്തി​റ​ക്കിയ കൃ​ഷി​യി​ട​ങ്ങ​ളിൽ കാ​ട്ടു​മൃ​ഗ​ങ്ങൾ ചെ​യ്യു​ന്ന നാശം അവരെ വശം​കെ​ടു​ത്തു​ന്നു. ഇരു​ന​ദി​കൾ​ക്കി​ട​യിൽ നാൾ കഴി​ക്ക​യാ​ണോ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ, പാ​ണ്ഡ​വ​നി​ന്ദ​യു​മാ​യി നി​ങ്ങൾ?” കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യു​ടെ കാ​ര്യാ​ല​യ​ചു​മ​തല വഹി​ക്കു​ന്ന യു​വ​സൈ​നി​ക​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡവ വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട​ക്കാല വന​വാ​സം.

“പാ​ണ്ഡ​വർ വന​വാ​സ​ത്തി​നു​പോയ ശേ​ഷ​മാ​ണു് ഈ പ്ര​തി​ഭാ​സ​മെ​ന്ന​തു് എന്തോ ദു​സ്സൂ​ചന നമു​ക്കു് നൽ​കു​ന്നി​ല്ലേ. ഒരു ദശാ​ബ്ദം മു​മ്പു് തന്നെ പറ​ഞ്ഞു​കേ​ട്ട​താ​ണു്, പാ​ണ്ഡ​വർ കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​രാ​യി ഖാ​ണ്ഡവ വന​ത്തിൽ പോ​യ​പ്പോൾ വന്യ​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ടെ സം​ഘ​ടിത ആക്ര​മ​ണം ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ. കൗ​ന്തേ​യ​രിൽ സന്തു​ലി​ത​ആ​വാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ​യെ അല​ങ്കോ​ല​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന വി​ഷ​ബീ​ജ​ങ്ങൾ വള​രു​ന്നു​ണ്ടു് എന്ന കൃ​പാ​ചാ​ര്യ​രു​ടെ നി​ഗ​മ​നം ഭര​ണ​കൂ​ടം പി​ന്തു​ണ​ക്കു​ന്നു എന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു മാ​ത്രം തീ​രു​ന്നി​ല്ല പ്ര​ശ്നം. പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് മൃ​ഗ​മാം​സാ​ഹാ​രം വേണം, ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു് പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു് സമ്മാ​നി​ച്ച അക്ഷ​യ​പാ​ത്ര​ത്തിൽ, മൂ​ന്നു​നേ​രം പാ​ണ്ഡ​വർ വാ​രി​ത്തി​ന്നു​ന്ന സസ്യാ​ഹാ​രം മതി​യാ​വി​ല്ല മാം​സ​ദാ​ഹം. ഭീ​തി​യിൽ വന​ത്തിൽ​നി​ന്നും പു​റ​ത്തു​ചാ​ടു​ക​യാ​ണു് മൃ​ഗ​ങ്ങൾ. നഗ​ര​ത്തിൽ ഇനി​യി​റ​ങ്ങുക കടു​വ​യും കാ​ട്ടാ​ന​യും ആവു​മെ​ന്നും കേ​ട്ടു, രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ കാർ​ഷി​ക​സു​സ്ഥി​ര​ത​യെ പ്ര​തി​കൂ​ല​മാ​യി ബാ​ധി​ക്കാ​വു​ന്ന മാം​സ​പ്രി​യ​പാ​ണ്ഡ​വ​രെ നല്ല​കൃ​ഷി​പാ​ഠം പഠി​പ്പി​ക്കാ​നാ​വു​മോ? നോ​ക്ക​ട്ടെ ഞങ്ങൾ കൗരവ യു​വ​നേ​തൃ​ത്വം!”

“ഹസ്തി​ന​പു​രി​കർ​ഷ​ക​രു​ടെ തീൻ​ശാ​ല​യിൽ​നി​ന്നും നി​ന്നു് അവ​ര​റി​യാ​തെ രു​ചി​ഭ​ക്ഷ​ണം ചോർ​ത്തി, അക്ഷ​യ​പാ​ത്ര​ത്തി​ലാ​ക്കു​ന്ന ‘നവ​സാ​ങ്കേ​തിക’വിദ്യ, അടി​മ​പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് ഉട​യോൻ​ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പാ​രി​തോ​ഷി​ക​മാ​യി സമ്മാ​നി​ക്കാ​മെ​ങ്കിൽ, ഒരേ​സ​മ​യം ഉണ്ണാൻ ആറു പാ​ത്ര​ങ്ങൾ കൂടി കൊ​ടു​ത്തു ആശ്ര​മ​ത്തി​ലെ ഊട്ടു​പുര സ്വ​യം​പ​ര്യാ​പ്ത​മാ​ക്കാ​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ?”. വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം. ഹി​മാ​ല​യ​താ​ഴ്‌​വ​ര​യി​ലെ കാ​ട്ടു​കു​ടി​ലിൽ, കി​ട​പ്പ​റ​ജാ​ല​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ കാ​ണാ​വു​ന്ന ഊട്ടു​പു​ര​യു​ടെ പരു​ക്കൻ​ത​റ​യിൽ, ചു​റ്റും കൂ​ടി​യി​രു​ന്നു, കയ്യി​ട്ടു വാരി വാ​യ​നി​റ​ക്കു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​രെ നോ​ക്കി കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“വലു​തും ചെ​റു​തു​മാ​യി കൗരവർ കൊ​ടു​ത്ത​യ​ച്ച പാ​ത്ര​ങ്ങൾ പാ​ണ്ഡ​വർ ഉപ​യോ​ഗി​ക്കാ​റി​ല്ല. അള​ന്നു മു​റി​ച്ചു ഓരോ പാ​ത്ര​ത്തി​ലും ഞാൻ വി​ള​മ്പു​ന്ന ഭക്ഷ​ണ​മ​ല്ല അവർ നോ​ട്ട​മി​ടു​ന്ന​തു്. എത്ര​യെ​ത്ര ഹസ്തി​ന​പു​രി കല​വ​റ​കൾ അതു​വ​ഴി ചോർ​ന്നു ശു​ഷ്ക​മാ​യാ​ലും, കൗ​ന്തേ​യർ​ക്കു മു​ന്നി​ലി​രി​ക്കു​ന്ന അക്ഷ​യ​പാ​ത്രം എപ്പോ​ഴും നി​റ​ഞ്ഞി​രി​ക്ക​ണം! ഉണ്ടെ​ണീ​ക്കു​മ്പോൾ ഇച്ചിൽ​പാ​ത്രം അവനവൻ കഴു​ക​ണ​മെ​ന്ന എന്റെ കർശന നിർ​ദേ​ശ​വും അവ​രു​ടെ കരളിൽ തറ​ച്ചു. ഇനി​യി​പ്പോൾ അഞ്ചു​പേ​രും ഊണു​ക​ഴി​ഞ്ഞെ​ഴു​ന്നേ​റ്റാൽ, പാ​ത്രം കഴു​കു​ന്ന​തി​നു​മു​ണ്ടു്, രാ​ത്രി​യിൽ കി​ട​പ്പ​റ​യി​ലെ​ന്ന​പോ​ലെ, അവ​ര​ഞ്ചു​പേർ​ക്കും തീൻ​ശാ​ല​യിൽ ഊഴം.”

“ജാ​ര​സ​ന്ത​തി​ക​ളും വി​വാ​ഹേ​തര രതി​യും കു​രു​വം​ശ​പ്പെ​രു​മ​ക്കു് എക്കാ​ല​വും അല​ങ്കാ​ര​മാ​യി​രു​ന്നു എന്നു് ഹസ്തി​ന​പു​രി വാ​ണി​ജ്യ​സ​മൂ​ഹം കൗ​തു​ക​ത്തോ​ടെ കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടു്. എന്നാൽ അവരെ ചി​ല​പ്പോ​ഴെ​ങ്കി​ലും ചി​ന്താ​ക്കു​ഴ​പ്പ​ത്തി​ലാ​ക്കു​ന്ന​തു്, ദേ​വ​രൂ​പി​ക​ളായ അഞ്ചു ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ ഒറ്റ​യ​ടി​ക്കു് നി​ങ്ങൾ​ക്കു​ണ്ടാ​യി​ട്ടും, എന്തി​നൊ​രു കറു​ത്ത കാ​മു​കൻ? അവി​ഹി​ത​മാ​യി അത്ത​രം ഒര​ഭി​ല​ഷ​വും വേ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്നു് തോ​ന്നി​യോ വല്ല​പ്പോ​ഴും?”, വനാ​ന്ത​ര​ത്തി​ലെ ആശ്ര​മ​മു​റി​യിൽ ശീ​ത​കാ​ല​സ​ന്ധ്യ​യു​ടെ ഭീ​തി​ത​മായ മൂ​ടു​പ​ടം മു​ഖ​മ​ട​ച്ചു വീ​ണ​പ്പോൾ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ കണ്ണു​കൾ തു​ളു​മ്പു​ന്ന​തു് കണ്ട കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക വിഷയം മാ​റ്റാൻ പ്ര​കോ​പ​ന​പ​ര​മാ​യി ചോ​ദി​ച്ചു.

“എന്നെ പ്രീ​ണി​പ്പി​ക്കാ​നും അങ്ങ​നെ കീ​ഴ്പ്പെ​ടു​ത്താ​നും രാ​വു​പ​കൽ മു​ന്നൊ​രു​ക്കം ചെ​യ്യു​ന്ന നി​സ്സാ​ര​ന്മാ​രായ പാ​ണ്ഡ​വർ എവിടെ, അങ്ങ​ക​ലെ കട​ലോ​ര​ന​ഗ​രി​യിൽ എനി​ക്കാ​യി ഒരു പ്ര​ണ​യ​ഗീ​തം സത്യ​ഭാമ പോ​ലു​മ​റി​യാ​തെ, മന്ത്രി​ക്കു​ന്ന പ്രിയ ശ്യാ​മ​സു​ന്ദ​രൻ എവിടെ”.

“രാ​ജ​കു​ടും​ബാം​ഗ​മായ ഈ സ്ത്രീ​പീ​ഡ​ക​നു് പൊ​തു​സ​മൂ​ഹം ഇതു​വ​രെ പരി​ച​യ​പ്പെ​ടാ​ത്തൊ​രു കരു​ണാർ​ദ്ര​മു​ഖ​മു​ണ്ടെ​ന്ന അവ​കാ​ശ​വാ​ദ​ത്തെ നേ​ര​നു​ഭ​വ​ത്താൽ ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്താ​മോ?”, ഭീ​ഷ്മർ, കൗ​ര​വ​കു​ടും​ബാം​ഗ​മായ ദു​ശ്ശ​ള​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ഞ്ചാ​ലീ​വ​സ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം വി​ചാ​രണ തു​ട​രു​ന്ന സംഘർഷ ദി​ന​ങ്ങൾ.

“വി​വാ​ഹം കഴി​ഞ്ഞു് ഞാൻ ജയ​ദ്ര​ഥ​ന്റെ സൈ​ന്ധ​വ​ദേ​ശ​ത്തേ​ക്കു താ​മ​സം​മാ​റ്റി​യെ​ങ്കി​ലും, ഹസ്തി​ന​പു​രി ഇര​ട്ട​പൗ​ര​ത്വം പ്ര​യോ​ജ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തി വേ​ന​ക്കാ​ല​ത്തു ഇവിടെ വന്നു ഗംഗ, യമുന ഇരു​ന​ദി​ക​ളി​ലും മാ​റി​മാ​റി കൗ​ര​വ​രാ​ജ​സ്ത്രീ​കൾ​ക്കൊ​പ്പം നീ​ന്തി​ക്കു​ളി​ക്കുക പതി​വാ​ണു്. അങ്ങ​നെ കു​ളി​ക​ഴി​ഞ്ഞു തി​രി​ച്ചു, അന്തഃ​പു​ര​സു​ര​ക്ഷ​യു​ടെ ചു​മ​ത​ല​യു​ള്ള പ്ര​തി​യു​മൊ​ത്തു അര​മ​ന​യി​ലേ​ക്കു നട​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഉണ​ക്ക​പ്പു​ല്ലു​കൾ​ക്കി​ട​യി​ലൊ​രു വെ​ള്ള​മു​യൽ ഭയ​ന്നു് വി​റ​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തു ഞങ്ങൾ കണ്ടു. ജാ​ഗ്ര​ത​യോ​ടെ രംഗം വി​ല​യി​രു​ത്തിയ പ്രതി, വിരൽ ആകാ​ശ​ത്തേ​ക്കു് ചൂ​ണ്ടി​യ​പ്പോൾ, ഞാൻ ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചു അതാ ഒരു കഴുകൻ ചു​റ്റി​പ്പ​റ​ക്കു​ന്നു, അതി​വേ​ഗം ഊളി​യി​ട്ടി​റ​ങ്ങു​ന്നു, മു​യ​ലി​നെ പി​ടി​ക്കാ​നാ​വാ​തെ വീ​ണ്ടും മേ​ലോ​ട്ടു​യ​രു​ന്നു. മുയൽ തി​രി​ച്ചും​മ​റി​ച്ചും ഓടി​ഒ​ളി​ക്കാ​നൊ​രി​ടം തേ​ടു​ന്നു. ഇതൊ​ക്കെ ‘പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ ലീല’ എന്ന​മ​ട്ടിൽ ഞാൻ വല്ലാ​യ്മ​യോ​ടെ കാ​ഴ്ച​കൈ​വി​ടു​മ്പോൾ, പ്രതി ചു​റ്റും​പ​ര​തി ഒരു കൂർ​ത്ത കല്ലെ​ടു​ത്തു ആകാ​ശ​ത്തേ​ക്കൊ​രു ഏറു. ഞാൻ ഞെ​ട്ടി​പ്പോ​യി, ഉന്നം തെ​റ്റാ​തെ ഏറു കൊണ്ട കഴുകൻ ഞങ്ങൾ​ക്കു​മു​മ്പിൽ ഭീ​ക​ര​ശ​ബ്ദ​ത്തിൽ വീണു. വെ​ള്ള​മു​യ​ലി​ന്റെ ദയ​നീ​യ​സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തിൽ, നമ്മ​ളൊ​ക്കെ പ്ര​കൃ​തി​നാ​മ​ത്തിൽ നി​സ്സം​ഗ​രാ​വു​മ്പോൾ, പ്ര​തി​യോ? സാർ​ഥ​ക​മാ​യി ഇട​പെ​ട്ടു കല്ലെ​റി​ഞ്ഞു വീ​ഴ്ത്തിയ ആ തെ​ളി​ഞ്ഞ ഓർമ്മ, ഇന്നും, ഹസ്തി​ന​പു​രി വനി​താ​വ​കാശ സം​ര​ക്ഷ​ണ​ത്തി​ന്റ ജീ​വി​താ​വ​ബോ​ധ​ത്തെ സ്വാ​ധീ​നി​ക്കു​ന്ന സാ​ഹ​സി​ക​സം​ഭ​വം!”

“ദു​ശ്ശ​ള​യു​ടെ നേരെ പ്രതി പു​ഞ്ചി​രി​ക്കു​ന്നു”, കൊ​ട്ടാര ലേഖിക ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചു.

“സത്യ​വ​തി, പു​ത്ര​വി​ധ​വ​ക​ളായ അം​ബി​ക​യും അം​ബാ​ലി​ക​യു​മൊ​ത്തു പടി​യി​റ​ങ്ങു​മ്പോൾ, ശന്ത​നു​വി​നു് ശേഷം ‘കു​രു​വം​ശ​പൈ​തൃ​കം’ എന്നു് മേ​നി​പ​റ​യാൻ, ‘നൈ​ഷ്ഠിക ബ്ര​ഹ്മ​ചാ​രി’ ഭീ​ഷ്മ​രൊ​ഴി​കെ ആരു​ണ്ടി​നി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ? കൊ​ട്ടാര ലേഖിക ചാർ​വ​ക​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“സത്യ​വ​തി​യിൽ ശന്ത​നു​വി​നു​ണ്ടായ രണ്ടു ആൺ​മ​ക്ക​ളും നേ​ര​ത്തെ മരി​ച്ചു, ഒരാൾ ശത്രു​വി​ന്റെ ഇര മറ്റെ​യാൾ അമി​ത​ഭോ​ഗ​ത്തി​ന്റെ. ആദ്യ​ദർ​ശ​ന​ത്തിൽ​ത​ന്നെ യു​വ​സ​ത്യ​വ​തി​യിൽ ആവേ​ശ​മു​ണർ​ന്ന ഒരു വൃ​ദ്ധ​മു​നി​ക്കു് പി​റ​ന്ന രഹ​സ്യ​സ​ന്ത​തി, കു​ള്ള​നും വി​രൂ​പി​യു​മായ വ്യാ​സൻ, വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യ​വി​ധ​വ​ക​ളിൽ ചൊ​രി​ഞ്ഞ ബീ​ജ​ദാ​ന​ത്തിൽ പി​റ​ന്ന രണ്ടു കീ​ട​ജ​ന്മ​ങ്ങൾ അന്ധ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രും ഷണ്ഡ പാ​ണ്ഡു​വും. അവ​രു​ടെ​തെ​ന്നു പറ​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന നൂ​റ്റി​അ​ഞ്ചു മക്കൾ കൂ​ട്ടു​കു​ടും​ബ​സ്വ​ത്തു എങ്ങ​നെ വീതം വെ​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന​റി​യാ​തെ പര​സ്പ​രം വാ​ളോ​ങ്ങു​ന്നു. കു​രു​വം​ശ​ത്തെ, ഭി​ന്നി​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ല്ലാൻ​വി​ട്ടു സത്യ​വ​തി വന​വാ​സ​ത്തി​നു പോ​വു​ന്നു. തി​രി​ച്ചു വര​രു​തേ, ഗം​ഗ​യാ​റൊ​ഴു​കു​ന്ന ഈ നാ​ട്ടിൽ നി​ങ്ങൾ ഇനി കാലു കു​ത്ത​രു​തേ!” ഹസ്തി​ന​പു​രി സദ​സ്സി​നോ​ടു് കത്തി​ക്ക​യ​റു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന ആ ദരി​ദ്ര​ബ്രാ​ഹ്മ​ണ​നെ പി​ന്നിൽ​നി​ന്നു് ചടു​ല​നീ​ക്ക​ത്തിൽ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ആഞ്ഞു ചവി​ട്ടി​ത്തെ​റി​പ്പി​ച്ചു.

“ഞങ്ങൾ ഭരി​ക്കാൻ നി​യോ​ഗം നേ​ടി​യ​വർ, രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ അഖ​ണ്ഡ​ത​ക്കാ​യി, വേ​ണ്ടി​വ​ന്നാൽ പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ മരി​ക്കാ​നും തയ്യാർ. കു​രു​വം​ശം ദൈ​വ​ദ​ത്ത​മായ ഭര​ണ​വം​ശം എന്നു് അഭി​വ​ന്ദ്യ​വ്യാ​സൻ നാളെ ഇതി​ഹാ​സ​ത്തിൽ പറ​യു​മ്പോൾ, മഹാ​ഭാ​ര​ത​ത്തി​ന്റെ പനയോല കത്തി​ച്ചു പ്ര​തി​ഷേ​ധി​ക്കാൻ നി​ന്നെ ഹസ്തി​ന​പു​രി കണ്ടു​പോ​വ​രു​തു്!”

“പാ​ഞ്ചാ​ലി വി​ഷ​ദ്രാ​വ​കം നി​ങ്ങ​ളെ കു​ടി​പ്പി​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ച്ചു!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“വിഷം എന്നു പറ​ഞ്ഞ​സ്ഥി​തി​ക്കു് ആ ‘കറു​ത്ത​രാ​ത്രി’ വി​ട്ടു​ക​ള​യ​രു​ത​ല്ലോ. ചാ​ര​ത്തൊ​ഴി​ലിൽ, ബാ​ല്യം​മു​തൽ നൈ​പു​ണ്യ​വി​ക​സ​നം നേടിയ നകു​ല​ന്റെ കൗ​ശ​ലം​നി​റ​ഞ്ഞ പ്ര​തി​രോ​ധ​മു​റ​യി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, കു​ടി​ല​ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യി​ലൂ​ടെ നേ​ടി​യെ​ടു​ക്കാൻ തയ്യാ​റാ​ക്കിയ ‘തു​ള്ളി​മ​രു​ന്നു് പ്ര​യോ​ഗം’ പി​ടി​ക്ക​പ്പെ​ടി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. അസാ​ധാ​ര​ണ​മായ പ്ര​തി​ക​ര​ണ​നീ​ക്ക​ത്തി​ലൂ​ടെ അഞ്ചു​പേ​രെ​യും ഒരു​മി​ച്ചു പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടാ​ക്കി ഇരു​ട്ടി​ന്റെ മറവിൽ, മൃ​ദു​വി​ര​ലു​കൾ കൊ​ണ്ട​വ​രു​ടെ ചു​ണ്ടു​പി​ളർ​ത്തി ആദ്യം​ചും​ബ​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ​യും, പി​ന്നീ​ടു് തു​ള്ളി​മ​രു​ന്നു​പ്ര​യോ​ഗ​ത്തി​ലൂ​ടെ​യും, കൗ​ന്തേ​യ​ര​ഞ്ചു​പേ​രെ കാ​ല​പു​രി​യി​ലേ​ക്ക​യ​ക്കാ​നാ​യി​രു​ന്നു അവ​ളു​ടെ ഗൂ​ഢ​മ​ന​സ്സു, ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു​മാ​യി അവി​ശു​ദ്ധ​ബ​ന്ധ​ത്തിൽ കൂ​ട്ടു​പ്ര​തി​ചേർ​ന്നു് ഹീ​ന​പ​ദ്ധ​തി​യി​ട്ട​തു്. ദു​ര്യോ​ധ​നൻ രഹ​സ്യ​ദൂ​തൻ​വ​ഴി അവൾ​ക്കു എത്തി​ച്ച വി​ഷ​ദ്രാ​വ​കം, നകുലൻ നേ​ര​ത്തെ കണ്ടെ​ത്തി, ഒഴി​ച്ചു​ക​ള​ഞ്ഞു, പാ​ത്രം​ക​ഴു​കി, കാ​ട്ടു​തേൻ നി​റ​ച്ചു​വ​ച്ചു എന്ന​റി​യാ​തെ, പ്ര​ലോ​ഭി​പ്പി​ക്കാൻ വി​വ​സ്ത്ര​യായ പാ​ഞ്ചാ​ലി “തു​ള്ളി​മ​രു​ന്നു്” ഓരോ​രു​ത്ത​രു​ടെ നാ​വി​ലും ‘പ്ര​ണ​യ​പൂർ​വ്വം’ ഇറ്റി​ച്ചു. അതോടെ തീരും പാ​ണ്ഡ​വർ എന്നു് കരു​തി​യ​വൾ​ക്കു കേൾ​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്ന​തു്, “കു​റ​ച്ചു​കൂ​ടി ഒഴി​ക്കൂ, നി​ന്റെ ചു​ണ്ടു പോലെ തേ​നി​നും എന്തൊ​രു സ്വാ​ദ്!” എന്ന പാ​ണ്ഡവ പ്ര​തി​ക​ര​ണം! ഞെ​ട്ടി​ത്തെ​റി​ച്ച പാ​ഞ്ചാ​ലി രാ​ത്രി വൈ​കും​വ​രെ കേ​ട്ട​തു് പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ സം​ഘ​ര​തി​സീൽ​ക്കാ​രം! അതോടെ അവ​സാ​നി​പ്പി​ച്ചു “ദേ​വ​സ​ന്ത​തി​ക​ളു​ടെ പു​ത്ര​ന്മാ​രെ” അവ​സാ​നി​പ്പി​ക്കാ​നു​ള്ള ദു​ര്യോ​ധ​ന​ത​ന്ത്രം. പാവം പാ​ഞ്ചാ​ലി വെറും ഒരു കൗ​ര​വ​ചാര, അല്ല ഇര അല്ലെ!” കുളി കഴി​ഞ്ഞു ജലാ​ശ​യ​ത്തിൽ​നി​ന്നും ആശ്ര​മ​മു​റ്റ​ത്തു, ഈറൻ​തു​ണി ഉണ​ക്കാ​നി​ടു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി, കരു​ത​ലോ​ടെ ചെ​വി​കൂർ​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു, പാ​തി​തു​റ​ന്ന ജാ​ല​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഒരു​നോ​ക്കു കണ്ടു നോ​ട്ടം വെ​ട്ടി​ച്ചു.

“പരാതി ആർ​ത്ത​വ​ശു​ചി​ത്വ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു സ്ഥൂ​ലീ​ക​രി​ച്ച ആശ​ങ്ക​യാ​ണ​ല്ലോ. പൗ​രാ​വ​കാ​ശ​നി​ഷേ​ധ​വും അടി​മ​പ്പ​ണി​യും നേ​രി​ട്ടി​ട്ടും, പീ​ഡ​ക​കൗ​ര​വ​രെ​ക്കു​റി​ച്ചു ഒരു​വാ​ക്കു നി​ങ്ങൾ രോഷം കാ​ണി​ക്കു​ന്ന​തു് കണ്ടി​ല്ലെ​ന്നാ​ണു്, മനു​ഷ്യാ​വ​കാശ പ്ര​വർ​ത്ത​ക​നായ ചാർ​വാ​കൻ ഖേ​ദി​ച്ച​തു. അരാ​ഷ്ട്രീ​യ​ജീ​വി​യാ​യോ, ഒരി​ക്കൽ മു​ന​വ​ച്ചു പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്ന സ്ത്രീ​വാ​ദി​യാ​യി​രു​ന്ന ദ്രൗ​പ​ദി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. മല​ഞ്ചെ​രു​വി​ലെ ജലാ​ശ​യ​ത്തിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി. മറു​വ​ശ​ത്തു പതി​വു​പോ​ലെ മലർ​ന്നു​കി​ട​ന്നു് നീ​ന്തു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു ആകാ​ശ​ചാ​രി​ക​ളെ​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വ​രാൽ അധി​ക്ഷേ​പി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന വി​ദ്യാ​ധ​ര​ന്മാ​രും ഗന്ധർ​വ​ന്മാ​രും.

“നി​ങ്ങ​ളും ഒരു സ്ത്രീ​യ​ല്ലേ. വയ​റു​വേ​ദ​ന​യോ കാൽ​ക​ഴ​പ്പോ മറ്റു ശാ​രീ​രി​ക​ദു​രി​ത​ങ്ങ​ളോ ഒന്നു​മ​ല്ല​ല്ലോ ആഗ​ത​രു​മാ​യി സം​സാ​രി​ക്കുക, ഒരു മുഴം വൃ​ത്തി​യു​ള്ള പരു​ത്തി​ത്തു​ണി കി​ട്ടി​യി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ എന്ന അടി​മ​സ്ത്രീ​യു​ടെ അടി​സ്ഥാന ആവ​ശ്യ​മാ​ണു്. പാ​ണ്ഡ​വർ ‘ലജ്ജാ​ക​രം’ എന്നു് തള്ളി, ചാർ​വാ​കൻ ദു​ശ്ശ​ള​യെ അറി​യി​ച്ച​പ്പോൾ, കി​ട്ടി കൗ​ര​വ​രിൽ​നി​ന്നും സമ്മാ​ന​പ്പെ​ട്ടി പരു​ത്തി​ത്തു​ണി​യും ശരീ​ര​ശു​ദ്ധി​ക്കു ഔഷ​ധ​ങ്ങ​ളും. ഇപ്പോൾ ഞാൻ സം​സാ​രി​ക്കുക ആർ​ത്ത​വ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച​ല്ല ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​ലെ പരി​ഹാ​ര​മി​ല്ലാ​ത്ത പര​സ്പര ശത്രു​ത​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു മാ​ത്രം. അടു​ത്ത​ചോ​ദ്യം ചോ​ദി​ക്കൂ എന്നി​ട്ടു​വേ​ണം വി​ദ്യാ​ധ​ര​ന്മാ​രു മായി നീ​ന്തി മത്സ​രി​ക്കാൻ.”

“ചൂ​താ​ട്ട​ത്തിൽ ‘നൈ​പു​ണ്യ​വി​ക​സ​നം’ നേടിയ യു​ധി​ഷ്ടി​ര​നു, പക്ഷേ, വേ​ണ്ടി​വ​ന്നാൽ ഹസ്തി​ന​പു​രി​കോ​ട്ട കീ​ഴ​ട​ക്കാൻ, ആയുധ മി​ക​വു് നേ​ടാ​നാ​യോ? അതോ വന​വാ​സ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം ‘നയ​ത​ന്ത്ര​പ്ര​തിഭ’കളെ മു​ന്നിൽ​വ​ച്ചു ഒരി​ക്കൽ​കൂ​ടി ചൂ​താ​ടി നഷ്ട​സൗ​ഭാ​ഗ്യ​ങ്ങൾ തി​രി​ച്ചു​പി​ടി​ക്കാ​മെ​ന്നാ​ണോ മോഹം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“പ്ര​ഖ്യാ​പിത പാ​ണ്ഡ​വ​ല​ക്ഷ്യ​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നും എപ്പോ​ഴൊ​ക്കെ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ഉദാ​സീ​ന​ത​യി​ലേ​ക്കു കൂ​പ്പു​കു​ത്തു​ന്നു​വോ അപ്പോ​ഴൊ​ക്കെ പാ​ഞ്ചാ​ലി വേണം ശി​ക്ഷാ​ന​ട​പ​ടി​യി​ലൂ​ടെ സാ​യു​ധ​കർ​മ്മ​ത്തി​ലേ​ക്കു, ആ മു​തിർ​ന്ന ‘കൗ​ര​വ​അ​ടിമ’യെ തി​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​വ​രാൻ. രാ​വി​ലെ അവൾ ഒരു വാൾ ഏൽ​പ്പി​ക്കും, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ വാൾ​വി​റ​പ്പി​ച്ചു കൊ​ടും​കാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു കൂ​ട്ടാ​ളി​യി​ല്ലാ​തെ ‘പരി​ശീ​ലന’ത്തി​നു​പോ​വും, വഴി​യിൽ കണ്ടു​മു​ട്ടു​ന്ന ദുർ​ബ​ല​ഇ​ര​യെ പരീ​ക്ഷ​ണാ​ടി​സ്ഥാ​ന​ത്തിൽ, ശത്രു​കൗ​ര​വ​രെ​ന്നു മന​സ്സാ​സ​ങ്കൽ​പ്പി​ച്ചു, കയ്യും കാലും വെ​ട്ടി പരി​ക്കേൽ​പ്പി​ച്ചു മാ​ര​കാ​യു​ധ​വി​ദ്യ​യിൽ മു​ന്തി​യ​പ​ദ​വി​യി​ലേ​ക്കു​യ​രും. ചില സസ്യാ​ഹാ​രി​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളെ തല​വെ​ട്ടി അത്താ​ഴ​ത്തി​നെ​ന്നും പറ​ഞ്ഞു പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ മു​മ്പി​ലേ​ക്കെ​റി​യും. അതു് ഭക്ഷ്യ​യോ​ഗ്യ​മാ​ക്കേ​ണ്ട പാ​ച​ക​മി​ക​വു് അവൾ കാ​ണി​ച്ചി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, ആശ്ര​മം ആൺപെൺ ദ്വ​ന്ദ​യു​ദ്ധ​ത്തി​നു പരസ്യ വേ​ദി​യാ​കും.”

“കദനകഥ കൗ​ന്തേ​യർ അഞ്ചു​പേ​രും, ഒരു​മി​ച്ചി​രു​ന്നു നി​ങ്ങ​ളോ​ടു് പറ​ഞ്ഞു​വോ, അതോ ഊഴ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു ഒന്നൊ​ന്നാ​യി നി​ങ്ങൾ പി​ന്നീ​ടു് ചെവി കൊ​ടു​ത്തു​വോ?” കൊ​ട്ടാര ലേഖിക നവവധു പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ ചോ​ദി​ച്ചു. നഗ​രാ​തിർ​ത്തി​യി​ലെ അതി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ കഴി​യു​ന്ന ഇടവേള.

“ഒരു​മി​ച്ചി​രു​ന്നു കു​ന്തി​നിർ​മ്മിത ആഖ്യാ​നം കു​ത്തി​നി​റ​ക്കാൻ അവസരം കൊ​ടു​ക്കാ​തെ പി​ടി​ച്ചു​നി​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു എന്റെ ആദ്യ കൊ​ച്ചു​വി​ജ​യം. വാ​മൊ​ഴി​മി​ടു​ക്കിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ഏക​വ​ക്താ​വാ​യി പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ബീ​ജ​ദാ​താ​ക്കൾ തു​ട​ങ്ങി കൽ​പ്പി​ത​ക​ഥ​ക്കു് നവ​വ​ധു​വിൽ പരി​പൂർ​ണ്ണ​സ്വീ​കാ​ര്യത നേ​ടാ​നാ​വും എന്നെ​നി​ക്കു് പ്രി​യ​ദു​ര്യോ​ധ​നിൽ​നി​ന്നു കി​ട്ടിയ സൗ​ഹൃ​ദ​മു​ന്ന​റി​യി​പ്പി​നു് സ്തു​തി​യാ​യി​രി​ക്ക​ട്ടെ. കു​ന്തി​യും, അതി​നു​ശേ​ഷം എന്നോ​ടു് ‘ആകാ​ശ​ചാ​രി​ക​ളെ’ക്കു​റി​ച്ചു അധ​ര​വ്യാ​യാ​മ​വു​മാ​യി വരാൻ ധൈ​ര്യ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടി​ല്ല.”

“അല്ല സു​ഹൃ​ത്തേ, ഈ വി​ര​ല​ല്ലേ ഗു​രു​ദ​ക്ഷി​ണ​യാ​യി നി​ങ്ങൾ മു​റി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു എന്നു് നാ​ടാ​കെ ഈയിടെ പാ​ട്ടാ​യ​തു? കണ്ടാൽ അങ്ങ​നെ മു​റി​ച്ചു​നീ​ക്കി​യ​പോ​ലെ​യും, മു​റി​ച്ചെ​ടു​ത്ത​ഭാ​ഗം തു​ന്നി​ക്കൂ​ട്ടി​യ​പോ​ലെ​യു​മൊ​ന്നും തോ​ന്നു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ”, വി​ദ്യാർ​ത്ഥി​യു​ടെ വല​തു​കൈ​യി​ലെ തള്ള​വി​രൽ തൊ​ട്ടു, സം​ശ​യ​ത്തിൽ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക മു​ഖ​ത്തു് നോ​ക്കി.

“പരി​പൂർ​ണ്ണ സസ്യ​ഭോ​ജി​യായ ബ്രാ​ഹ്മണ ഗു​രു​വി​നു വേ​ണ്ട​തു് വി​ദൂ​ര​വി​ദ്യാർ​ഥി​യു​ടെ തള്ള​വി​ര​ലൊ​ന്നു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല, ഒന്നു​ര​ണ്ടു സ്വർ​ണ​നാ​ണ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു, അതു് ഞാൻ രാ​ജ​മ​ന്ദി​ര​ത്തി​ലെ രഹ​സ്യ​ര​ത്ന​ശേ​ഖ​ര​ത്തിൽ നി​ന്നു് പൊ​ക്കി നീ​ട്ടി​യ​പ്പോൾ, ദക്ഷിണ തൃ​പ്തി​യാ​യി എന്നു് ഗു​രു​പു​ഞ്ചി​രി വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കി. മു​റി​ച്ചു​നീ​ക്കിയ തള്ള​വി​രൽ തി​രി​ച്ചു​വ​ച്ചു്, കൈ പഴ​യ​പോ​ലെ പോ​രാ​ട്ട​ക്ഷ​മ​മാ​യി എന്നു് നാളെ നി​ങ്ങൾ ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യിൽ വാർ​ത്ത കണ്ടാൽ പരി​ഭ്ര​മി​ക്ക​രു​ത്. ‘മനു​ഷ്യാ​വ​യ​വ​ങ്ങ​ളി​ലെ കൊ​ള്ള​കൊ​ടു​ക്ക’ ഒരു പു​ത്തൻ ശാ​രീ​രി​ക​പ​രീ​ക്ഷ​ണ​മാ​യി വരും​യു​ഗ​ത്തിൽ മാറും എന്നാ​ണു ഭാ​വി​പ്ര​വ​ചി​ക്കാൻ അമാ​നുഷ ശേ​ഷി​യു​ള്ള സഹ​ദേ​വൻ പറ​ഞ്ഞ​തു്!”

“മുൻ മഹാ​റാ​ണി കു​ന്തി​യു​ടെ അഞ്ചു മക്കൾ​ക്കു് തൊ​ഴിൽ​ചെ​യ്തു ജീ​വി​ക്കാൻ അവ​സ​ര​മി​ല്ലാ​തെ നാ​ടു​വി​ട്ടു പോ​കേ​ണ്ടി​വ​ന്ന​ല്ലോ. ഒരാ​ള​ല്ല അഞ്ചു​പേ​രും പടി​യി​റ​ങ്ങു​മ്പോൾ, “അരുതു, നി​ങ്ങൾ​ക്കു് അന്ന​ന്ന​ത്തെ അപ്പം തൊ​ഴിൽ​ചെ​യ്തു ഇവിടെ ഉണ്ടാ​ക്കാ​മ​ല്ലോ, ഇതു് ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ത​മ​ല്ല, ഗാം​ഗാ​യ​മു​നാ ഹരി​ത​ഭൂ​മി” എന്നു് ആശ്വ​സി​പ്പി​ക്കേ​ണ്ട കൗരവർ എവിടെ ആയി​രു​ന്നു?”, കൊ​ട്ടാര ലേഖിക പൊ​തു​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ആക്ഷേ​പം ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു​മു​മ്പിൽ അവ​ത​രി​പ്പി​ച്ചു.

“ഇതു് ഹസ്തി​ന​പു​രി ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ വീ​ഴ്ച​യാ​ണോ? അവർ പോ​യ​തു് കാ​ല​ത്തി​ന്റെ മാ​റ്റ​മ​ല്ലേ? പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ ആരെ​ങ്കി​ലൂം തട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​യോ? അതോ ആഡം​ബ​ര​അ​തി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ ഞങ്ങൾ അവർ​ക്കു അന്തി​യു​റ​ങ്ങു​വാൻ ഇടം​കൊ​ടു​ത്തു​വോ? പു​ത്തൻ​പുൽ​മേ​ടു​കൾ തേടി അവ​രു​ടെ കു​ടി​യേ​റ്റം വരും​കാ​ല​ത്തി​ന്റെ മാ​റ്റ​മ​ല്ലേ സൂ​ചി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു്? കന്നു​പൂ​ട്ടി​യും വി​ത്തു​വി​ത​ച്ചും അന്ന​ന്ന​ത്തെ അന്നം ഉണ്ടാ​ക്കി ജീ​വി​ത​പ്പാത മു​ന്നോ​ട്ടു് വലി​ക്കു​ന്ന ഹസ്തി​ന​പു​രി ഗ്രാ​മ​ഗ്രാ​മാ​ന്ത​ര​ങ്ങ​ളി​ലെ ഭൂ​ര​ഹി​ത​ജ​ന​സാ​മാ​ന്യം എവിടെ, സ്വ​ന്ത​മാ​യൊ​രു സാ​മ്രാ​ജ്യം സ്ഥാ​പി​ക്കാൻ അതി​ലോ​ല​ആ​വാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ ഖാ​ണ്ഡവ വനം തീ​യി​ടാൻ മടി​ക്കാ​ത്ത പ്ര​കൃ​തി​വി​രു​ദ്ധ​പാ​ണ്ഡ​വർ എവിടെ?” കാൽ​ന​ട​ക്കാർ​ക്കു് വഴി​യോര തണൽ നിർ​മ്മി​തി​ക്കാ​യി കൗ​ര​വ​രും ഭാ​ര്യ​മാ​രും വൃ​ക്ഷ​ച്ചെ​ടി​കൾ നടു​ന്ന സമർ​പ്പി​ത​ദി​നം.

“പരി​ഷ്കൃ​ത​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കരൾ​പി​ളർ​ക്കു​ന്ന പരു​ഷ​പ​ദ​ങ്ങൾ ഓർ​ക്കു​ന്നു; ചുടു കൗ​ര​വ​ച്ചോര പു​ര​ണ്ട കൈ​കൾ​കൊ​ണ്ട​ല്ലാ​തെ മു​ടി​കെ​ട്ടു​ക​യി​ല്ല ഇതു് സത്യം: അഴി​ഞ്ഞു​കി​ട​ന്ന ആ മു​ടി​യിൽ തന്നെ​യാ​ണോ, ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ​നി​ന്നും ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പാ​രി​തോ​ഷി​ക​മാ​യി കൊ​ടു​ത്ത​യ​ച്ച സു​ഗ​ന്ധ​തൈ​ലം തേ​ച്ചു മു​ടി​യു ഉടലും പരി​ലാ​ളി​ക്കു​ന്ന​തു?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“ഇല​ച്ചാ​റു് തേ​ച്ചു ഒഴു​ക്കു​നീ​രിൽ കഴുകി നി​വർ​ത്തി​യി​ടു​ന്ന​മു​ടി അതി​ന്റ പ്ര​തി​കാ​ര​പ്ര​തി​ജ്ഞ പാ​ലി​ക്ക​ട്ടെ, കാ​മ​ന​യു​ടെ മു​മ്പിൽ മു​ട്ടു​കു​ത്തു​ന്ന അഞ്ചു ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ​ക്കു് രതി​സേ​വ​നം നൽ​കേ​ണ്ട പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ഉടൽ ആ പരി​പാ​വന കർ​ത്ത​വ്യ​വും പാ​ലി​ക്ക​ട്ടെ!”

“കു​ന്തി കൂ​ടെ​വ​ന്നി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ എന്നു​തോ​ന്നാ​റു​ണ്ടോ?” കൊ​ട്ടാര ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ കു​ടി​യേ​റ്റ​കാ​ലം.

“കു​ന്തി വരാ​തി​രു​ന്ന​തു് നന്നാ​യി എന്നി​പ്പോ​ഴും കരു​തു​ന്നു. ഭർ​ത്തൃ​മാ​താ​വു് നി​ത്യ​ജീ​വി​ത​ക്ര​മ​ത്തിൽ ഇട​പെ​ടു​ന്ന​തൊ​ന്നും പു​തു​മ​യ​ല്ല എന്നാൽ, യു​വ​ത്വം​മു​ഴു​വൻ വി​വാ​ഹ​ബാ​ഹ്യ​ബ​ന്ധ​ങ്ങൾ തേ​ടു​ക​യോ, പര​പു​രു​ഷ​ന്മാ​രെ പ്ര​ലോ​ഭി​ച്ചു ഗർ​ഭ​ധാ​ര​ണം ചെ​യ്യു​ക​യോ അടി​സ്ഥാ​ന​സൗ​ക​ര്യ​മി​ല്ലാ​ത്ത കാ​ട്ടു​കു​ടി​ലിൽ മൂ​ന്നു പ്ര​സ​വി​ക്കു​ക​യോ ചെയ്ത കു​ന്തി, പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു പ്ര​തി​സ​ന്ധി​ക​ളാൽ കനി​വു​ന​ഷ്ട​പ്പെ​ട്ട പെൺ​ഹൃ​ദ​യ​വു​മാ​യി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ പതി​വൃ​ത​യാ​ക്കാൻ ഒളി​നോ​ട്ടം വഴി രാ​പ്പ​കൽ നി​രീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന പേ​ക്കി​നാ​വു് പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു​ണ്ടാ​യി. കു​ന്തി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ തോ​ഴി​യാ​യി എന്നും എന്നെ​ന്നും കഴി​യ​ട്ടെ, ‘കു​റു​മ്പൻ​കൗ​ന്തേയ’രുടെ നല്ല​ന​ട​പ്പി​നു് കു​ന്തി കൗ​ര​വ​രു​ടെ ജാ​മ്യ​ത​ട​വിൽ കഴി​യ​ട്ടെ എന്ന വി​പ്ല​വ​ക​ര​മായ തീ​രു​മാ​നം നട​പ്പി​ലാ​ക്കി​യ​തി​നു നന്ദി പറ​യേ​ണ്ട​തു് ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ! കൗരവർ സം​തൃ​പ്തർ. കു​ന്തി സം​തൃ​പ്ത. കൗ​ന്തേ​യ​രും പാ​ഞ്ചാ​ലി​യും സം​തൃ​പ്തർ. നി​ങ്ങൾ കു​നു​ഷ്ടു ചോ​ദ്യ​മെ​റി​ഞ്ഞു ആ ശു​ദ്ധ​ജ​ലം കല​ക്കാ​തി​രി​ക്കുക!”

“കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധ​വ​ക​ളായ കൗ​ര​വ​രാ​ജ​സ്ത്രീ​ക​ളെ ആദ്യ​ദി​ന​ങ്ങ​ളിൽ തന്നെ കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ച്ചു ‘ഒതു​ക്കി’യപ്പോൾ തി​രി​ച്ച​റി​യാൻ നി​ങ്ങൾ വി​ട്ടു​പോ​യോ, വളർ​ന്നു​വ​രു​ന്ന പു​തു​ത​ല​മുറ കൗരവ കൗ​മാ​ര​ക്കാ​രെ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ​യും ദു​ശ്ശാ​സ​ന​ന്റെ​യും കൊ​ച്ചു​മ​ക്കൾ ദേ​ശീ​യ​പാത വഴി​യ​മ്പ​ല​ങ്ങ​ളിൽ ഇടി​ച്ചു​ക​യ​റി, രാ​ജ്യാ​ന്തര യാ​ത്രി​ക​രെ കൊ​ള്ള​യ​ടി​ക്കു​ക​യും ദേ​ഹോ​പ​ദ്ര​വം ചെ​യ്തു പരാതി കൊ​ടു​ക്ക​രു​തെ​ന്നു ഭീ​ഷ​ണി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും പതി​വായ അശാ​ന്ത​ദി​ന​ങ്ങൾ. പാ​ണ്ഡവ ഭര​ണ​കാ​ലം.

“ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ പ്ര​ശാ​ന്ത​മായ കരി​മ്പിൻ​തോ​ട്ട​ങ്ങൾ ചവി​ട്ടി​മെ​തി​ക്കു​ന്ന കൗരവ ‘കു​ട്ടി​ക്കൊ​മ്പ’ന്മാ​രെ നേ​രി​ടാൻ നെ​ടു​ന്തൂ​ണാ​യി ഇവി​ടെ​യൊ​രു ‘കു​ങ്കി​യാന’യു​ണ്ടെ​ന്ന കാ​ര്യം മറ​ക്ക​രു​തേ! യു​ദ്ധം​ജ​യി​ച്ചു ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ എത്തിയ പാ​ണ്ഡ​വ​രെ നേ​രി​ട്ട​തു് ശത്രു​ത​യോ​ടെ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​പ​ട്ടാ​ഭി​ഷേ​ക​ത്തി​നു തട​സ്സം സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ന്ന പു​തു​ത​ല​മുറ കൗ​ര​വ​കു​ടും​ബാം​ഗ​ങ്ങ​ളെ​യാ​യി​രു​ന്നു. മയ​ക്കു​മ​രു​ന്നു​കൊ​ടു​ത്തെ​ങ്കി​ലും അവരെ നിർ​വീ​ര്യ​മാ​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ ഒരുകൈ തയ്യാ​റാ​യി. അതു​കൊ​ണ്ടൊ​ന്നും പക്ഷേ, നി​ന്നി​ല്ല കൗമാര, കൗ​ര​വ​തീ​വ്ര വാദം. അപ്പോൾ പ്ര​തി​രോ​ധ​വ​കു​പ്പു​മേ​ധാ​വി ഭീമൻ, നൈ​പു​ണ്യ​വി​ക​സ​ന​ത്തി​നു വഴി​തേ​ടി രഹസ്യ പരി​ശീ​ല​ന​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ കയ​റി​ക്കൂ​ടി അതി​വേ​ഗം തൊ​ഴിൽ​മി​ക​വു​നേ​ടിയ ‘കു​ങ്കി’യായി. നി​ങ്ങൾ സൂ​ചി​പ്പി​ച്ച കൗ​മാ​ര​തീ​വ്ര​വാ​ദി​ക​ളെ ഭീമൻ സ്നേ​ഹാ​ദ​ര​ങ്ങ​ളോ​ടെ ആദ്യ​മൊ​ക്കെ ‘കരി​മ്പും പഴവും’ നൽകി സൽ​ക്ക​രി​ക്കും, മെ​രു​ങ്ങു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കിൽ മര​ക്കൂ​ടിൽ​ത​ള​ച്ചു സൗ​മ്യ​പ്ര​കൃ​തി​യാ​ക്കും. ചിലരെ ഭാ​വി​യി​ലെ​ങ്കി​ലും ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​നു​പ​ക​രി​ക്കു​മെ​ന്നു് വി​ശ്വാ​സ​ത്തിൽ കു​ട്ടി ‘കു​ങ്കി’കളാ​ക്കും. ആദ​ര​ണീ​യ​നായ യു​ദ്ധ​വീ​രൻ​ഭീ​മ​നും പ്രാ​യം കൂ​ടു​ക​യാ​ണ​ല്ലോ” പുതിയ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി കൗ​മാ​ര​പ​രീ​ക്ഷി​ത്തു് കളി​പ്പാ​ട്ട​ങ്ങ​ളു​മാ​യി വ്യർ​ഥ​ബാ​ല്യം ആസ്വ​ദി​ക്കു​ന്ന​തു് നകുലൻ പല്ലു​ഞെ​രി​ച്ചു നോ​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

“പി​ന്നാ​മ്പു​റ​ത്തെ​ന്തോ ശ്രമം ഉണ്ട​ല്ലോ പ്ര​തി​യെ രക്ഷി​ക്കാൻ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ആറംഗ പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘ​ത്തി​ന്റെ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ത​മു​ദ്ര​യു​ള്ള രാ​ജ​വ​സ്ത്ര​ങ്ങൾ ഒന്നൊ​ന്നാ​യി ഊരി വന​വാ​സ​യോ​ഗ്യ​മായ മര​വു​രി ധരി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ആയാ​സ​ക​ര​മായ നേരം.

“വസ്ത്രാ​ക്ഷേപ പരാതി പിൻ​വ​ലി​ച്ചാൽ അതി​ജീ​വി​ത​ക്കു ഹസ്തി​ന​പു​രി​അ​ര​മ​ന​യിൽ അവ​ളു​ടെ വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​ക​ഴി​വ​നു​സ​രി​ച്ചു അന്തഃ​പു​ര​തൊ​ഴിൽ​കൊ​ടു​ത്തു പു​ന​ര​ധി​വ​സി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തോ​ടെ, വനവാസ, നി​ത്യ​ജീ​വി​ത​ദു​രി​ത​ത്തിൽ​നി​ന്നും രക്ഷി​ക്കാ​മോ എന്ന സ്ത്രീ​സൗ​ഹൃ​ദ​നിർ​ദേ​ശം നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ കി​ട്ടി. പി​ന്നാ​മ്പു​റ​ച്ചു​വ​യു​ള്ള ഔദ്യോ​ഗി​ക​ര​ഹ​സ്യ​മൊ​ന്നു​മ​ല്ല നട​പ​ടി​ക്ര​മം അനു​സ​രി​ച്ചു നീ​തി​പ​തി, പര​സ​ഹാ​യ​മി​ല്ലാ​തെ തീർ​പ്പാ​ക്കേ​ണ്ട ഒരു അപേ​ക്ഷ മാ​ത്രം. അതിൽ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യും, പ്ര​തി​പ്പ​ട്ടി​ക​യിൽ ഇടം​നേ​ടിയ ആരോ​പി​ത​രിൽ ഒരാ​ളു​മായ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എന്ന ഞാൻ, ഇട​പെ​ടു​ന്ന​തു ശരി​യ​ല്ല​ല്ലോ. ആരാ​ണു് നിർ​ദേ​ശം മു​ന്നോ​ട്ടു് വച്ച​തെ​ന്നു് വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്താൻ ആവി​ല്ല. പേ​രു​വി​വ​ര​ങ്ങൾ ഒഴി​വാ​ക്കി അതി​ജീ​വി​ത​യു​ടെ സ്വ​കാ​ര്യത, നീ​തി​പീ​ഠം മാ​നി​ക്കും എന്നാ​ണു് അനു​മാ​നം. ഏതു​വി​ധ​ത്തി​ലും നാളെ രാ​വി​ലെ​യോ​ടെ ഒത്തു​തീർ​പ്പു​ശ്ര​മം പ്രാ​യോ​ഗിക വഴി​ക്കു​വ​രു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, അതി​ജീ​വിത, ആറാം കൗ​ര​വ​അ​ടി​മ​യെ​ന്ന തൽ​സ്ഥി​തി തു​ട​രും. സഹ​ന​മാ​യി​രി​ക്കും വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട​ക്കാല, ഓരോ ദി​ന​വും എന്നു​ഞാൻ പറ​യാ​തെ നി​ങ്ങൾ​ക്കൂ​ഹി​ക്കാം”, പാ​ണ്ഡ​വ​രോ​ടാ​യി​രു​ന്നു ഭര​ണ​കൂ​ട​വ​ക്താ​വായ ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ‘ചെ​രി​ഞ്ഞ’ നോ​ട്ട​വും പു​ഞ്ചി​രി​യും.

“പാ​ഞ്ചാ​ലി മരി​ച്ച​പ്പോൾ ശവ​സം​സ്കാ​ര​ത്തി​നൊ​ന്നും മെ​ന​ക്കെ​ടാ​തെ നി​ങ്ങൾ വലി​ഞ്ഞു​ന​ട​ക്കു​ന്ന​തു് കണ്ടു. കൂ​ടെ​പൊ​റു​ത്ത​വ​ളോ​ടു് ഇത്ര വലിയ മര്യാ​ദ​കേ​ടു കാ​ണി​ക്കാൻ മാ​ത്രം എന്തു​തെ​റ്റ​വൾ നി​ങ്ങ​ളോ​ടു് ചെ​യ്തു?” കൊ​ട്ടാര ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. തെ​രു​വിൽ ഒപ്പം കൂടിയ നാ​യ​ക്കു​ട്ടി​യു​മാ​യി മുൻ രാ​ജാ​വു് സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തിൽ​നി​ന്നു​ള്ള രഥം പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന സന്ധ്യ, മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​നം.

“തെ​റ്റു​ചെ​യ്ത​തു് അവൾ ആണെ​ന്നു​ഞാൻ പറ​ഞ്ഞി​ല്ല​ല്ലോ. ഭർ​ത്താ​വി​ന്റ മൂ​ത്ത​ജ്യേ​ഷ്ഠ​നെ അവ​ളു​ടെ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ത്തിൽ, ഉൾ​പ്പെ​ടു​ത്തേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നി​ല്ല എന്നു് തോ​ന്നി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ എന്ന എന്റെ പ്ര​തി​ച്ഛാ​യ​ക്കു് കോ​ട്ടം തട്ടു​ന്ന ഒരു ചതി​യി​ലും നീ ഇര​യാ​വ​രു​തു് എന്നു് എന്റെ ജൈ​വി​ക​പി​താ​വു് കാലൻ തന്ന സദു​ദ്ദേ​ശ്യ മു​ന്ന​റി​യി​പ്പു് ഞാൻ അവ​ളു​ടെ ശരീര സൗ​ന്ദ​ര്യ​ത്തിൽ മയ​ങ്ങി അവ​ഗ​ണി​ച്ച​താ​യി​രു​ന്നു ഞാൻ ചെയ്ത തെ​റ്റു്, എന്നാൽ യാ​ത്ര​യി​ല്ല!” ‘നൂ​ലി​യിഴ’യിൽ ഇറ​ങ്ങി​വ​ന്ന സ്വർ​ണ്ണ​ത്തേ​രിൽ കയ​റു​മ്പോൾ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ആരോ​ടെ​ന്നി​ല്ലാ​തെ കൈ​വീ​ശി.

“കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ എത്തി​ച്ചേർ​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​സേ​ന​യെ ചെ​ന്നു കണ്ട​പ്പോൾ പേ​ടി​തോ​ന്നി, എവി​ടെ​നി​ന്നു സം​ഘ​ടി​പ്പി​ച്ചു ഇവ​രെ​യൊ​ക്കെ, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ വി​രാ​ട​നാ​ട്ടിൽ വി​ധേ​യ​ത്വ​ത്തോ​ടെ കഴി​ഞ്ഞ നാ​ളു​ക​ളിൽ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക വി​സ്മ​യ​ത്തിൽ ചോ​ദി​ച്ചു.

“സഖ്യ​സൈ​ന്യ​ങ്ങ​ളെ സം​ഭ​രി​ക്കാൻ അഞ്ചു​പാ​ണ്ഡ​വ​രും അയൽ​നാ​ടു​ക​ളിൽ എവി​ടെ​ച്ചെ​ന്ന​ന്വേ​ഷി​ച്ചാ​ലും കൗരവർ നേ​ര​ത്തേ​യെ​ത്തി സൈ​നി​ക​രെ ഉയർ​ന്ന​വേ​ത​നം നൽകി സഖ്യ​സേ​ന​യി​ലേ​ക്കു് പൊ​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. വി​ഷ​ണ്ണ​രായ പാ​ണ്ഡ​വ​രോ​ട​പ്പോൾ ഞങ്ങ​ളു​ടെ സേ​നാ​നാ​യ​കൻ ചോ​ദി​ച്ചു, ഇവിടെ മൂ​ഖ്യ​കാ​രാ​ഗൃ​ഹം നിറയെ കാ​ലാ​കാ​ല​ങ്ങ​ളാ​യി കൊ​ടും​കു​റ്റ​വാ​ളി​ക​ളെ ജീ​വ​പ​ര്യ​ന്തം തട​വി​ലി​ട്ടു​ണ്ടു്. വി​ജ​യാ​ശം​സ​ക​ളോ​ടെ അവരെ കൊ​ണ്ടു​പോ​വു​ന്നോ? പ്ര​തി​ഫ​ല​മാ​യി ഒന്നും ഞങ്ങൾ​ക്കു് തരേ​ണ്ട” ആലോ​ചി​ച്ചു യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ കരാ​റി​ലേർ​പ്പെ​ട്ടു, കൗ​ര​വ​രു​മാ​യി യു​ദ്ധം​ജ​യി​ച്ചാൽ യു​ദ്ധാ​ന​ന്ത​ര​പാ​ണ്ഡ​വ​സൈ​ന്യ​ത്തിൽ പദ​വി​നൽ​കി നി​യ​മി​ക്കാം. കു​റ്റ​വാ​ളി​ക​ളോ​ടു് ഞങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞ​തു്, ഭൂ​മി​യിൽ ‘ധർ​മ്മ​സം​സ്ഥാ​പന’ത്തി​നെ​ന്നും പറ​ഞ്ഞു സത്യ​വാ​നെ​ന്ന വി​ശ്വ​ഖ്യാ​തി​നേ​ടിയ ഒരു പാ​ണ്ഡ​വൻ വന്നി​ട്ടു​ണ്ടു്. നി​ത്യ​വേ​ത​ന​ത്തിൽ കൂ​ലി​പ്പ​ട്ടാ​ള​മാ​യി ചേർ​ന്നാൽ മര​ണം​വ​രെ സംഖ്യ അവ​രിൽ​നി​ന്നും പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കാം. അവർ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ക്കു​ന്ന കൗ​ര​വ​രെ ചി​ത്ര​വ​ധം ചെ​യ്യു​ന്ന എളു​പ്പ​പ്പ​ണി​യ​യേ നി​ങ്ങൾ ചെ​യ്യേ​ണ്ടൂ. അങ്ങ​നെ ഇവിടെ എത്തി. മദ്യം മാംസം മദി​രാ​ക്ഷി എല്ലാം വേ​ണ്ട​ത്ര കി​ട്ടി​യ​പ്പോൾ കഠാരി മൂർ​ച്ഛ​കൂ​ട്ടാൻ തു​ട​ങ്ങി. ഒന്നേ ആശം​സി​ക്കാ​നു​ള്ളു കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര അതി​ന്റെ അന്ത്യ​വി​ധി നിർ​ണ​യി​ക്ക​ട്ടെ, തി​ര​ക്കു​നി​റ​ഞ്ഞ ഞങ്ങ​ളു​ടെ കാ​രാ​ഗൃ​ഹ​ങ്ങൾ ഒഴി​ഞ്ഞും കി​ട്ടി!”

“എന്താ​യി​രു​ന്നു അന്ത്യ​മൊ​ഴി?”, അവസാന നി​മി​ഷ​ങ്ങ​ളിൽ സാ​ന്ത്വ​ന​സ്പർ​ശ​മാ​യും, ചര​മ​ശു​ശ്രൂ​ഷ​ക്കു ആദി​വാ​സി​കൾ​ക്കൊ​പ്പം പങ്കു​ചേർ​ന്നും യാ​ത്രാ​മൊ​ഴി പറ​ഞ്ഞ​ശേ​ഷം പാ​ണ്ഡ​വ​രെ തേടി മു​ന്നോ​ട്ടു് നട​ക്കേ വഴി​യോര നീർ​ച്ചാ​ലി​ന്ന​രി​കെ അഞ്ചു​പേ​രും വി​ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന​തു് കണ്ട കൊ​ട്ടാര ലേഖിക അഭി​വാ​ദ്യം ചെ​യ്തു. മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​നം.

“എന്നെ​പ്പോ​ലെ ആരോ​രു​മ​റി​യാ​തെ മരി​ക്കാ​തി​രി​ക്ക​ട്ടെ, ദേ​വ​സ​ന്ത​തി​ക​ളായ അഞ്ചു ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ. അവർ​ക്കു വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ, കനി​വോ​ടെ ആരാ​ധ​കർ അന്ത്യ​യാ​ത്ര​പ​റ​യ​ട്ടെ. ജീ​വ​കാ​ലം കാ​ത്തു​സൂ​ക്ഷി​ച്ച പൊ​ന്നു​ട​ലോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വർ സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു തട​സ്സ​മി​ല്ലാ​തെ പ്ര​വേ​ശി​ക്ക​ട്ടെ. അങ്ങ​നെ ദ്രൗ​പ​ദി സൗ​മ്യ​മാ​യി ഉച്ച​രി​ച്ച​തു എന്റെ മടി​യി​ല​വൾ തല​വ​ച്ചു​ക​ണ്ണ​ട​യും മു​മ്പാ​യി​രു​ന്നു” കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ഴാൻ തയ്യാ​റാ​വു​ന്ന​പോ​ലെ സഹ​ദേ​വൻ അവളെ നിർ​ജ്ജീ​വ​മാ​യി നോ​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

“കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധവ!? അങ്ങ​നെ​യാ​ണോ നി​ങ്ങൾ ബലി​ദാ​നി​കൗ​ര​വ​രു​ടെ രാ​ജ​സ്ത്രീ​ക​ളെ പരാ​മർ​ശി​ക്കുക? കൗ​ര​വ​രു​ടെ വിധവ എന്ന​തിൽ കവി​ഞ്ഞ​വർ​ക്കു് സ്വ​ത​ന്ത്ര​വ്യ​ക്തി​ത്വം ഒന്നും ഇല്ലേ? പരി​ഷ്കൃ​ത​സ​മൂ​ഹ​ത്തിൽ? അവ​ഹേ​ള​ന​മ​ല്ലേ അങ്ങ​നെ വി​ളി​ക്കു​ന്ന​തു്?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദ്രൗ​പ​ദി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡവ ഭര​ണ​കാ​ലം.

“ആരോ​ടാ​ണു് നി​ങ്ങൾ ‘അവ​ഹേ​ളന’ത്തെ​കു​റി​ച്ചൊ​ക്കെ പറ​യു​ന്ന​തു്? ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എന്റെ ഉടു​തു​ണി​ക​ളെ​ല്ലാം അധി​കാ​ര​ഭാ​വ​ത്തോ​ടെ അഴി​ച്ചു​മാ​റ്റി അടി​മ​യു​ടെ മര​വു​രി​യു​ടു​പ്പി​ച്ചു നഗ്ന​പാ​ദ​യാ​യി വന​വാ​സ​ത്തി​ന​യ​ക്കു​മ്പോൾ ഒരു കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വ​ധു​വെ​ങ്കി​ലും ‘ഇതു് ശരി​യ​ല്ല’ എന്നു് കൗ​ര​വ​രോ​ടു് പറ​ഞ്ഞ​താ​യി ഓർ​മ്മ​യു​ണ്ടോ? മഹാ​റാ​ണി എന്ന നി​ല​യിൽ ഞാൻ അവരെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധവ എന്നു് മു​ദ്ര​കു​ത്തി​യ​തു് നാ​ണം​കെ​ടു​ത്താ​ന​ല്ല മുൻ​ഗ​ണ​നാ​ക്ര​മ​ത്തിൽ സൗ​ജ​ന്യ​ഭ​ക്ഷ്യ​ധാ​ന്യ​ങ്ങൾ പു​ന​ര​ധി​വാ​സ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ എത്തി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​ണു്. അവർ പു​നർ​വി​വാ​ഹം ചെ​യ്താൽ? വി​ധ​വാ​നു​കൂ​ല്യം അതോടെ നി​ല​ക്കും. ഒന്നു​കൂ​ടി​ക​ട​ന്നു കാ​യി​ക​യോ​ഗ്യ​ത​യു​ള്ള​വർ അന്തഃ​പു​ര​സേ​വന ദാ​താ​ക്ക​ളാ​യാൽ?, അപ്പോൾ അര​മ​ന​സ്ത്രീ​ക​ളു​ടെ പ്ര​ത്യേക അവ​കാ​ശ​ങ്ങൾ ലഭി​ക്കും. റാ​ണി​പ​ദ​വി ഞാൻ ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചാൽ? അവർ​ക്ക​പ്പോൾ പാ​ണ്ഡ​വ​രു​മാ​യി ബഹു​ഭർ​തൃ​ത്വ​വും ബഹു​ഭാ​ര്യാ​ത്വ​വും തരം​പോ​ലെ ആഘോ​ഷി​ക്കാം. എനി​ക്കും വേ​ണ​മ​ല്ലോ ഊടു​വ​ഴി വെ​ട്ടാ​നൊ​രു ഭക്തി​മാർ​ഗം!”

“വ്യ​ക്തി​പ​ര​മായ വി​മർ​ശ​ന​ങ്ങ​ളും അധി​ക്ഷേ​പ​ങ്ങ​ളും പാ​ണ്ഡ​വ​രെ​ക്കു​റി​ച്ചു ചാർ​വാ​കൻ പ്ര​ച​രി​പ്പി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. എന്നാൽ അയാളെ ഒരു​ദി​വ​സം പോലും തു​റു​ങ്കിൽ വച്ചു് ഭയ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ നി​ങ്ങൾ ഇതു​വ​രെ ശ്ര​മി​ക്കാ​ത്ത​തു് പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു എന്തോ പു​റ​ത്തു​പ​റ​യാൻ പറ്റാ​ത്ത സ്വ​കാ​ര്യം ഒളി​പ്പി​ച്ചു​വ​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു് എന്നാ​ണ​ല്ലോ കൃ​പാ​ചാ​ര്യൻ പറ​യു​ന്ന​തു്? കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ കൗരവ സേ​നാ​പ​തി​യാ​യി, പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​ത്തിൽ പരീ​ക്ഷി​ത്തി​ന്റെ ഗു​രു​വാ​യി അര​മ​ന​യിൽ തു​ട​രു​ന്ന ചി​ര​ഞ്ജീ​വി​കൃ​പർ പറ​യു​ന്ന​തിൽ കാ​ര്യ​മു​ണ്ടോ?” കൊ​ട്ടാര ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ദൈ​വാ​സ്തി​ത്വ​ത്തിൽ വി​ശ്വ​സി​ക്കാ​ത്ത ചാർ​വാ​കൻ എന്ന ‘പര​മ​സാ​ധു’വിനെ പരി​ര​ക്ഷി​ക്കാൻ ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​നു് ആവി​ല്ലെ​ങ്കിൽ ‘ആകാ​ശ​ചാ​രി​കൾ’ എന്തി​നി​ത്ര​കാ​ലം കൊ​ണ്ടു​ന​ട​ക്ക​ണം? കൃ​പാ​ചാ​ര്യർ പറ​യു​ന്ന​തി​ലും കാ​ര്യ​മു​ണ്ടു് ചി​ര​ഞ്ജീ​വി​പ​ട്ടം കി​ട്ടു​ന്ന കാ​ല​ത്തു ആചാ​ര്യൻ ആഹ്ലാ​ദി​ച്ചി​രു​ന്നു ഇപ്പോൾ ആ പുതുമ മാറി ജീ​വി​ത​ത്തി​നു അന്ത്യം വേ​ണ​മെ​ന്ന തൊരു വി​ട്ടു​മാ​റാ​ത്ത ആവ​ശ്യ​മാ​യി. കു​റ​ച്ചു​കാ​ല​മാ​യി കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നെ അക്ഷ​ര​മാല പഠി​പ്പി​ക്കാൻ പാ​ടു​പെ​ടു​ന്നു. സാ​ധി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. കൃ​പാ​ചാ​ര്യ​രും ചാർ​വാ​ക​നും ഒക്കെ ഇല്ലാ​ത്തൊ​രു പ്ര​തി​പ​ക്ഷം എങ്ങ​നെ നമ്മു​ടെ കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി അന്തി​ചർ​ച്ച​ക​ളെ കൊ​ഴു​പ്പി​ക്കും! അടു​ത്ത ചോ​ദ്യം?”

“പീ​ഡ​ന​പ​രാ​തി​യിൽ​നി​ന്നും രക്ഷ​പ്പെ​ടാൻ ‘മാ​ന​സി​ക​ദൗർ​ബ​ല്യ’ത്തി​നു് ചി​കി​ത്സ​തു​ട​രു​ന്ന ആൾ എന്നു് നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ താ​ണു​കേ​ണു് യാ​ചി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നു അല്ലെ”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. മട്ടു​പ്പാ​വിൽ പു​തു​മ​ണ്ണി​റ​ക്കി ഔഷ​ധ​ച്ചെ​ടി​കൾ നട്ടു​പ​രി​പാ​ലി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, കൗ​ര​വ​മൂ​പ്പി​ള​മ​യിൽ രണ്ടാ​മ​നും, ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ആജ്ഞാ​നു​വർ​ത്തി​യും ചി​ല​പ്പോ​ളൊ​ക്കെ കൂ​ലി​ക്കൊ​ല​യാ​ളി​യു​മായ ദു​ശ്ശാ​സന രാ​ജ​കു​മാ​രൻ.

“സ്വ​ത​ന്ത്ര​മായ നീ​തി​ന്യാ​യ​വ​കു​പ്പു് കാ​ര്യ​ക്ഷ​മ​മാ​യി പ്ര​വർ​ത്തി​ക്കു​ന്ന പരി​ഷ്കൃ​ത​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ലാ​യി​ല്ലേ സൗ​ന്ദ​ര്യോ​പാ​സ​ക​നായ എന്റെ ജീ​വി​തം. മന​സി​ക​ദൗർ​ബ​ല്യം എനി​ക്കു് ദ്രൗ​പ​ദി​യോ​ടാ​യി​രു​ന്നു, സം​തൃ​പ്ത​വി​വാ​ഹി​ത​നാ​ണു ഞാ​നെ​ങ്കി​ലും. ഒന്നും പക്ഷേ, ഏക​പ​ക്ഷീ​യ​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. അതു​കൊ​ണ്ടാ​ണ​ല്ലോ അന്തഃ​പു​ര​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്ന ദ്രൗ​പ​ദി, ഞാൻ വി​ളി​ച്ചു ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യി​ലേ​ക്കു​വ​രു​മ്പോൾ, നീണ്ട ഇട​നാ​ഴി​യി​ലൂ​ടെ ഇരു​ട്ടിൽ നട​ന്നാൽ ക്ഷീ​ണം തോ​ന്നു​മെ​ന്നു​പ​റ​ഞ്ഞു എന്റെ തോളിൽ കമ​ഴ്‌​ന്നു​കി​ട​ന്ന​തും കെ​ട്ടി​പ്പി​ടി​ച്ചു സു​ര​ക്ഷാ​ബോ​ധം നേ​ടി​യ​തും. പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു​മു​മ്പി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ അവൾ ഒന്നു് പതറി, “പ്ര​തി​സ്ഥാ​ന​ത്തു നിർ​ത്തി​യാൽ ഒന്നും തോ​ന്ന​രു​തേ” എന്നു് ആലിം​ഗ​നം ചെ​യ്ത​വൾ ചെ​വി​യിൽ മന്ത്രി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ സാ​ക്ഷ​ര​നായ നകുലൻ എഴു​തി​ക്കൊ​ടു​ത്ത പനയോല ഓടി​ച്ചു​വാ​യി​ച്ച​പ്പോൾ നീ​തി​പ​തി ഭീ​ഷ്മർ പറ​ഞ്ഞു, “അടി​മു​ടി വ്യാ​ജ​പ​രാ​തി” അങ്ങ​നെ എന്നെ​ന്നേ​ക്കു​മാ​യി പരാതി തീർ​പ്പാ​യി. ഇനി നി​ങ്ങൾ ഇക്കാ​ര്യം പത്ര​ത്തിൽ ചർച്ച ചെ​യ്താൽ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​ക​ളിൽ രണ്ടാ​മ​നെ​ന്ന നി​ല​യിൽ ഭര​ണ​ഘ​ട​നാ​വ​കു​പ്പ​നു​സ​രി​ച്ചു ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യെ മാ​തൃ​കാ​പ​ര​മാ​യി നി​രോ​ധി​ക്കാൻ അവ​കാ​ശം ഉന്ന​യി​ക്കും. അട​ങ്ങു​ന്നു​വോ നീ, അതോ നി​ന്നു പൊ​രു​തു​ന്നോ?”

“അത്ര എളു​പ്പ​മാ​ണോ, നി​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലൊ​രു പോ​രാ​ളി​യെ​ക്കൊ​ണ്ടു് കൗരവർ സന്യ​സ്ത ആശ്ര​മ​ങ്ങ​ളി​ലെ മാ​ലി​ന്യ​നീ​ക്കം ചെ​യ്യി​ക്കു​ന്ന വൃ​ത്തി​കെ​ട്ട പണി?”; കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“പൊതു നന്മ​യിൽ പ്രി​യ​ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ സദു​ദ്ദേ​ശ്യ​പ​ര​മാ​യൊ​രു നിർ​ദേ​ശ​ത്തിൽ ഞാൻ സ്വയം ഏറ്റെ​ടു​ത്ത നി​യോ​ഗ​മാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ അതു്. ‘വലി​ച്ചെ​റി​യൽ​മു​ക്ത’ വന​മേ​ഖല എന്ന പു​തു​പ​ദ്ധ​തി തു​ട​ങ്ങി, അയൽ​പ​ക്ക​സ​ന്യ​സ്തർ. മാ​ലി​ന്യ​ങ്ങൾ ഇടം​വ​ലം നോ​ക്കാ​തെ അന്തേ​വാ​സി​കൾ വലി​ച്ചെ​റി​ഞ്ഞ ആശ്ര​മാ​ന്ത​രീ​ക്ഷം, അടി​ച്ചു​വാ​രി വൃ​ത്തി​യാ​ക്കു​ക​യും, ‘ഇനി​യ​രു​തു് വലി​ച്ചെ​റി​യൽ’ എന്നൊ​രു ജാ​ഗ്ര​താ​മു​ന്ന​റി​യി​പ്പു് അന്തേ​വാ​സി​കൾ​ക്കു് കൊ​ടു​ക്കു​ക​യും ആയി​രു​ന്നു ആദ്യ​ഘ​ട്ടം. പ്ര​ഖ്യാ​പി​ത​പ​രി​ത്യാ​ഗി​ക​ളെ​ങ്കി​ലും അവർ, നാം സാ​ദാ​മ​നു​ഷ്യ​രെ​പ്പോ​ലെ ഉൽ​പ്പാ​ദി​പ്പി​ക്കു​ന്ന മാ​ലി​ന്യ​ങ്ങൾ ജൈവം, അജൈവം എന്നി​ങ്ങ​നെ എളു​പ്പം വേർ​തി​രി​ച്ചു് തന്നെ സം​സ്ക​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നും, അജൈ​വ​വ​സ്തു​ക്കൾ വേതനം നൽകി പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ഹരി​ത​കർ​മ​സേ​ന​യ്ക്കു് കൈ​മാ​റ​ണ​മെ​ന്നു​മു​ള്ള സോ​ദ്ദേ​ശ്യ ബോ​ധ​വ​ത്ക​ര​ണ​വും ഞാൻ ചെ​യ്തു. ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ​യു​ടെ ആരോ​ഗ്യ​ക​ര​മായ പരി​പാ​ല​നം ഒരു ജീ​വി​ത​ല​ക്ഷ്യ​മാ​യി ഏറ്റെ​ടു​ത്ത ഉട​യോൻ​ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എന്നോ​ടു് വാ​ത്സ​ല്യ​ത്തോ​ടെ നിർ​ദേ​ശി​ച്ച പദ്ധ​തി എന്ന നി​ല​യിൽ, ശത്രു​ത​യോ​ടെ പാ​ണ്ഡ​വർ മു​ഖം​തി​രി​ച്ച​പ്പോൾ, മൊ​ത്തം പൊ​തു​ന​ന്മ​യോർ​ത്തു​ഞാൻ അതു്, വഴ​ക്കി​ടാ​തെ പൂർ​ത്തി​യാ​ക്കി. അല്ല അര​മ​ന​ത്തി​ണ്ണ നി​ര​ങ്ങി, കൗ​ര​വ​സ്ത്രീ​കൾ വച്ച​തും വി​ള​മ്പി​യ​തും ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​പ​തി​പ്പിൽ സദ്വാർ​ത്ത​യാ​ക്കു​ന്ന മാ​ധ്യ​മ​പ്ര​വർ​ത്ത​ക​ക്കു് എന്നു​മു​ത​ലാ​ണു് പരി​സ്ഥി​തി, പരി​ഗ​ണ​നാ​വി​ഷ​യ​മാ​യ​തു്?”

“കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വ​ധു​ക്ക​ളു​മാ​യി താ​ര​ത​മ്യം ചെ​യ്യു​മ്പോൾ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യിൽ നിറം സൗ​ന്ദ​ര്യം എന്നിവ ഒഴികെ കാ​ണു​ന്ന സ്വ​ഭാ​വ​പ്ര​ത്യേ​കത, അങ്ങ​നെ ഒന്നു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ, അതെ​ന്താ​ണു്?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. നഗ​രാ​തിർ​ത്തി​യി​ലെ അതി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ നി​ത്യ​വും പോയി പൂ​ക്കൾ സമർ​പ്പി​ച്ചു തി​രി​കെ വരി​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ.

“ശ്യാ​മ​സു​ന്ദ​രി​യു​ടെ നോ​ട്ട​വും കൈ​വി​ര​ലു​ക​ളു​ടെ ചല​ന​വും പു​രു​ഷ​ഹൃ​ദ​യ​ത്തെ വട്ടം കറ​ക്കു​മെ​ങ്കി​ലും, അവളെ സ്വ​ന്ത​മാ​ക്കിയ അഞ്ചു പേർ അത്ര പ്ര​സ​ന്ന​ര​ല്ല എന്ന​താ​ണു് ഓരോ തവണ അവ​ളു​മാ​യി സം​സാ​രി​ച്ചു മട​ങ്ങി​പ്പോ​വു​മ്പോൾ എനി​ക്കു് തോ​ന്നുക. അവ​ളു​ടെ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തിൽ അം​ഗ​മാ​യ​പ്പോൾ അവർ, ആരാ​ധ​കർ എന്ന നി​ല​വി​ട്ടു എപ്പോൾ കൂ​ട്ടു​ട​മ​കൾ ആയോ, അപ്പോൾ അവ​സാ​നി​ച്ചു പ്ര​ണ​യം. ദാ​മ്പ​ത്യ അവ​കാ​ശ​സം​ര​ക്ഷ​ണ​മാ​ണോ അവർ​ക്കു കാ​ര്യം? അതോ പ്ര​ണ​യി​നി​യു​ടെ പരി​ലാ​ള​ന​മോ? അതു​നോ​ക്കു​മ്പോൾ ഭീമൻ അവൾ​ക്കു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന പരി​ഗ​ണന ഒരു ഉട​മ​യു​ടേ​ത​ല്ല പ്ര​ണ​യി​യു​ടേ​താ​ണു്, എന്നാൽ പര​സ്യ​മാ​യി അവൾ അവ​നോ​ടു് അവ​മ​തി​പ്പോ​ടെ പെ​രു​മാ​റു​മ്പോ​ഴും, “ഇനി​യും അവ​മ​തി​ക്കൂ എന്നാൽ എന്നെ അവ​ഗ​ണി​ക്ക​രു​തേ” എന്നൊ​രു ദീ​ന​ദീ​ന​മായ നോ​ട്ടം ഭീ​മ​മു​ഖ​ത്തു കാ​ണു​മ്പോൾ ഞാൻ ഭീ​തി​യോ​ടെ സങ്കൽ​പ്പി​ക്കും “എന്റെ മു​ഖ​ത്തു നി​ങ്ങൾ കാ​ണു​ന്ന​തും സമാ​ന​ഭീ​മ​മു​ഖം തന്നെ ആയി​രി​ക്കു​മോ? നി​ങ്ങൾ ഒരു വനിത എന്ന നി​ല​യിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് കാ​ണി​ക്കു​ന്ന വൈ​കാ​രിക പ്ര​തി​പ​ത്തി, പത്ര​പ്ര​വർ​ത്ത​ക​യു​ടേ​ത​ല്ല പെൺ​ക​മി​താ​വി​ന്റേ​താ​ണു് എന്നു് എന്റെ പങ്കാ​ളി പറ​ഞ്ഞ​തു് ഞാൻ മറ​ക്കു​ന്നി​ല്ല.””

“പാ​ണ്ഡ​വ​രും കു​ന്തി​യും കാ​ട്ടു​തീ​യിൽ വെ​ന്തു​മ​രി​ച്ചു എന്നു​കേ​ട്ട ഞങ്ങൾ അവിടെ പോ​യ​പ്പോൾ അറി​ഞ്ഞു മരി​ച്ചു​പോ​യ​തു കൗ​ന്തേ​യ​ര​ല്ല ആദി​വാ​സി​കു​ടും​ബ​മാ​യി​രു​ന്നു. അന്നം ചോ​ദി​ച്ചു​വ​ന്ന​വർ​ക്കു ലഹരി കൊ​ടു​ത്തു​മ​യ​ക്കി കൊ​ട്ടാ​രം തീ​യി​ട്ടു, എന്തി​നു അന്തേ​വാ​സി​കൾ അർ​ധ​രാ​ത്രി​യോ​ടെ ഒളി​ച്ചോ​ട​ണം? ശന്ത​നു​വി​ന്റെ കാ​ല​ത്തു പു​തു​മ​ണ​വാ​ട്ടി ഗം​ഗ​ക്കു് താ​മ​സി​ക്കാൻ ഒരു​ക്കി​ക്കൊ​ടു​ത്ത സു​ഖ​വാ​സ​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ കു​ന്തി​യും പാ​ണ്ഡു​വും മധു​വി​ധു ആഘോ​ഷി​ച്ചു എന്നും പറ​ഞ്ഞു​കേൾ​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. ദു​രൂ​ഹത നീ​ക്കി​യോ ഭര​ണ​കൂ​ടം?” വാ​ര​ണാ​വ​തം അന്വേ​ഷി​ക്കാൻ ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​രു​മൊ​ത്തു വന്ന ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാര ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഞാൻ കു​റ്റ​പ്പെ​ടു​ത്തുക എന്റെ പി​താ​വി​നെ. അനു​ജ​ന്റെ ഭാര്യ കു​ന്തി വേ​നൽ​ക്കാ​ലം കഴി​യ​ട്ടെ എന്നു് കരുതി അനു​ക​മ്പ​യോ​ടെ വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ത്തു. അതു് ‘അര​ക്കി​ല്ല’മെ​ന്നു പ്ര​ച​രി​പ്പി​ച്ചു. അന്നം തേടി വന്ന ആദി​വ​സ​കു​ടും​ബ​ത്തെ ഇര​ക​ളാ​ക്കി കൊ​ട്ടാ​രം തീ​യി​ട്ടു കു​ന്തി​യു​ടെ മക്കൾ ഭൂഗർഭ ഇട​നാ​ഴി​യി​ലൂ​ടെ പാ​തി​രാ​വിൽ ഒളി​ച്ചു​ക​ട​ന്നു. ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ തി​രി​ച്ചെ​ത്തി​യാൽ പി​ടി​കി​ട്ടാ​പ്പു​ള്ളി ആയി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കും. കു​രു​വം​ശ​ത്തെ സ്ഥാ​ന​ഭൃ​ഷ്ട​രാ​ക്കി പാ​ണ്ഡു​വം​ശം സ്ഥാ​പി​ക്കാൻ ഞങ്ങ​ളു​ടെ മല​യോ​ര​എ​തി​രാ​ളി​ക​ളു​മാ​യി ഗൂ​ഡാ​ലോ​ചന ചെ​യ്തു കു​ന്തി ചെയ്ത നന്ദി​കേ​ടി​ന്റെ തു​ടർ​ക​ഥ​യാ​ണു് വാ​ര​ണാ​വ​തം. വി​ടി​ല്ല കു​റ്റ​വാ​ളി​ക​ളെ, നി​യ​മ​ത്തി​ന്റെ മു​മ്പിൽ അവരെ അര​യിൽ​കു​രു​ക്കി​ട്ടു കൊ​ണ്ടു​വ​രും ഇതെ​ന്റെ വാ​ക്കു! ഉപ്പു അന്ന​വും തരു​ന്ന ഹസ്തി​ന​പു​രി​യോ​ടു്!”

“പാ​ഞ്ചാ​ലി​യിൽ​നി​ന്നു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​വി​ധം വി​വി​ധ​യി​നം വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​സേ​വ​ന​ത്തി​നു തക്ക പ്ര​തി​ഫ​ല​മാ​യി പാ​ണ്ഡ​വർ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്ര യമു​നാ​ന​ദി ഒഴു​കു​ന്ന​യി​ട​ങ്ങൾ ജന്മം പതി​ച്ചു​നൽ​കാൻ കൗ​ര​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം തയ്യാ​റാ​യി​രു​ന്നു എന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തൽ ആരെ​ങ്കി​ലും ഇക്കാ​ല​ത്തു വി​ശ്വ​സി​ക്കു​മോ?” ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യുടെ യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ ലേഖകൻ ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വർ ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലേ​ക്കു കു​ടി​യേ​റിയ അശാ​ന്ത​ദി​ന​ങ്ങൾ തലേ​ന്നു് നഗ​ര​ത്തി​ലെ കു​ന്തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ നടന്ന രാ​ഷ്ട്രീയ സം​വാ​ദ​ങ്ങ​ളു​ടെ വി​വ​ര​ങ്ങൾ കു​റി​ച്ചു് പ്രാ​ദേ​ശിക ലേഖകർ അയച്ച പന​യോ​ല​കൾ വാ​യി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, ഒരു യു​ദ്ധം പൊ​ട്ടി​പ്പു​റ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു് കാണാൻ ഉൾ​ക്കി​ടി​ല​ത്തോ​ടെ ഉറ്റു​നോ​ക്കു​ന്ന പത്രാ​ധി​പ​സ​മി​തി.

“ഏക​പ​ത്നീ​വൃ​ത​ത്തി​ന്റെ കർ​മ​സാ​ക്ഷി​ക​ളായ സദാ​ചാര കൌരവർ എവിടെ ബഹു​ഭ​ത്തൃ​ത്വ​ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ ഗു​ണ​ഭോ​ക്താ​ക്ക​ളായ പ്ര​യോ​ജ​ന​വാ​ദി പാ​ണ്ഡ​വർ എവിടെ?”

“നി​സ്സ​ഹാ​യ​ത​യോ​ടെ നി​ങ്ങൾ പീഡനം നോ​ക്കി​നി​ന്നു? കാ​യി​ക​ബ​ല​മു​ള്ള അഞ്ചു ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രെ വി​രൽ​ച​ല​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ ചൊൽ​പ്പ​ടി​യിൽ​നിർ​ത്താൻ ആജ്ഞാ​ശ​ക്തി​യു​ള്ള നി​ങ്ങൾ, കൈ​പൊ​ക്കി പെൺ​പീ​ഡ​ക​ന്റെ ചെ​കി​ട്ട​ത്തു ഒന്നാ​ഞ്ഞ​ടി​ച്ചി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ!” കൊ​ട്ടാര ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“അതു് ‘ലൈം​ഗി​ക​പീ​ഡക’നാ​യി​രു​ന്നു​വോ? ചൂ​താ​ട്ട​വേ​ദി ആണ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ അശ്ലീ​ല​സ​ഭ​യാ​യി​രു​ന്നു​വോ? അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ പു​തു​ത​ല​മുറ രാ​ജ​കു​മാ​രി​കൾ​ക്കു് ഉടൽ​പ​രി​പാ​ല​ന​ത്തിൽ വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​ശി​ക്ഷ​ണം കൊ​ടു​ക്ക​യാ​യി​രു​ന്ന എന്നെ, പ്ര​ണ​യ​ത്താൽ പര​വ​ശ​നായ കൌരവൻ.”

“‘പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വ​ളെ എന്റെ ഈ അവി​വേ​കം പൊ​റു​ക്കൂ’ എന്നു​ച്ച​രി​ച്ചു വാ​രി​പ്പു​ണർ​ന്നു ചു​മ​ലിൽ കോരി പു​റ​ത്തേ​ക്കു പാ​ഞ്ഞ​തോർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു. അടി​വ​സ്ത്ര​ങ്ങൾ ലോ​ല​ലോ​ല​മാ​യി വേർ​പെ​ടു​ത്തി മി​ക്ക​വാ​റും വി​വ​സ്ത്ര​യായ എന്നെ കണ്ടു് അടി​മ​പ​ണ്ഡ​വർ പരി​ഭ്ര​മി​ച്ചു മു​ഖം​താ​ഴ്ത്തു​ന്ന​തു് ഓർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു. മറ്റു നൂ​റോ​ളം കൗരവർ അട​ക്കാ​നാ​വാ​ത്ത കാ​മ​ന​യോ​ടെ തു​റി​ച്ചു നോ​ക്കി​യി​രു​ന്ന​തു് ഓർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു. ആരാ​ധ​ക​ഹൃ​ദ​യം കവർ​ന്ന ഈ ഉടൽ എനി​ക്കു് സമ്മാ​നി​ച്ച ദേ​വ​ത​ക​ളേ, പൊ​യ്പോയ ആ വസ​ന്ത​കാ​ലം എത്ര ചേ​തോ​ഹ​രം!”

“ഭർ​ത്താ​വി​ന്റെ ഉദ്ദേ​ശ്യ​ശു​ദ്ധി​യെ​സം​ശ​യി​ക്കു​ന്ന​തൊ​രു പെൺ​പാ​പ​മൊ​ന്നു​മ​ല്ല, എന്നാൽ ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ സം​സാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ മാ​ത്രം നി​ങ്ങ​ളു​ടെ മു​ഖ​ത്തു​ത​ന്നെ അവൻ നോ​ട്ട​മു​റ​പ്പി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നൊ​രു നി​ബ​ന്ധന നി​ങ്ങൾ വക്കു​ന്ന​തി​ലൊ​രു മര്യാ​ദ​കേ​ടി​ല്ലേ? നന്നേ ചെ​റു​പ്പ​ത്തിൽ ധർ​മ്മ​പു​ത്ര​പ​ദ​വി ലഭി​ച്ച മഹതു് വ്യ​ക്തി​ത്വ​മ​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ കു​ടി​യേ​റ്റ​പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ആയാ​സ​ക​ര​മായ ആദ്യ​വർ​ഷ​ങ്ങൾ.

“ആണ​ഹ​ന്ത​യൊ​ന്നു​മ​ല്ല അപാ​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തും, മു​റി​വേ​റ്റെ​ന്ന ആഖ്യാ​ന​നിർ​മ്മി​തി​യു​മാ​യി നി​ങ്ങ​ളെ കാ​ണു​മ്പോൾ, അവൻ ഇര​വാ​ദ​മു​ന്ന​യി​ക്കു​ന്ന​തും. എന്നോ​ടെ​ന്തെ​ങ്കി​ലും ലൈം​ഗി​ക​മാ​യി പറ​യു​മ്പോൾ, നി​ങ്ങൾ നോ​ക്കേ​ണ്ട​തു് ആരുടെ മു​ഖ​ത്താ​യി​രി​ക്ക​ണം? കപട ദാർ​ശ​നി​ക​ത​യിൽ അപാ​ര​ത​യി​ലേ​ക്കു നോ​ക്കി​യാൽ, ആൺ​പെൺ​ആ​ശ​യ​വി​നി​മ​യം സു​ഗ​മ​മാ​വു​മോ? അതും, അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ ദാ​മ്പ​ത്യ​പെ​രു​മാ​റ്റ​ച്ച​ട്ട​ലം​ഘ​ന​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു അതൃ​പ്തി, ‘ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ’ അസ​ഹി​ഷ്ണു​ത​യോ​ടെ അറി​യി​ക്കു​മ്പോൾ? എന്താ​ണു് അവ​ന്റെ ലക്ഷ്യ​മെ​ന്നോ? വ്യ​ക്ത​മ​ല്ലേ, ജ്യേ​ഷ്ഠ​പാ​ണ്ഡ​വൻ അനു​ജൻ​പാ​ണ്ഡ​വ​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു ചെ​യ്യു​ന്ന ദൂ​ഷ​ണ​ത്തോ​ടു് പ്ര​തി​ക​രി​ക്കാൻ പരു​ഷ​വാ​ക്കൊ​ന്നും ഞാൻ മി​ണ്ടി​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, മു​ഖ​ഭാ​വ​പ്ര​ക​ട​നം കൊ​ണ്ട​വൻ വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ക്ക​ട്ടെ, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ഉള്ളിൽ “അധർ​മ്മ​പു​ത്ര”നു നേരെ പത​ഞ്ഞു​യ​രു​ന്ന ഭർ​ത്തൃ​നി​ന്ദ!”.

“ചക്ര​വ്യൂ​ഹ​ത്തിൽ ബന്ദി​യായ കൗ​മാ​ര​പോ​രാ​ളി​യു​ടെ തല​വെ​ട്ടി​യ​തു് നി​ങ്ങൾ, നി​ങ്ങൾ തന്നെ ആയി​രു​ന്നോ!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക മു​തിർ​ന്ന കൗ​ര​വ​പോ​രാ​ളി കർ​ണ്ണ​നെ നോ​ക്കി. വൈകിയ രാ​ത്രി​യിൽ, ജലാ​ശ​യ​ത്തി​ന​രി​കെ, ചി​ത​യിൽ, അർ​ജ്ജു​ന​പു​ത്രൻ അഭി​മ​ന്യു ഒരു​പി​ടി​ചാ​ര​മാ​കു​ന്ന സംഘർഷ കാലം.

“കൗ​ര​വ​രു​ടെ കു​ത്തും ചവി​ട്ടു​മേ​റ്റു പി​ട​ഞ്ഞു​വേ​ദ​നി​ക്കു​ന്ന ഒരു യു​വ​പോ​രാ​ളി​യെ​യാ​ണു് ഞാൻ കണ്ട​തു്. “നിർ​ത്തൂ! ഇപ്പോ​ഴു ശവ​ത്തിൽ കു​ത്തു​ന്നോ?” എന്നു് ഞാൻ താ​ര​മൂ​ല്യ​മു​ള്ള കൗ​ര​വ​നു​നേ​രെ നേരെ ഗർ​ജ്ജി​ച്ച​പ്പോൾ അവ​രെ​ന്നെ “നീ അവി​ശ്വ​സ്തൻ!” എന്ന​മ​ട്ടിൽ സം​ശ​യ​ത്തിൽ നോ​ക്കി. വാ​ളൂ​രി അഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ കഴു​ത്തു ഞാൻ വെ​ട്ടി​യ​തു് പ്രാ​ണ​വേ​ദ​ന​യിൽ​നി​ന്നും അവനെ മോ​ചി​പ്പി​ക്കാൻ ആയി​രു​ന്നി​ല്ലേ, അതോ നി​ഷ്ക്രി​യ​വ​ധ​ത്തി​ലൂ​ടെ, പതു​ക്കെ​പ്പ​തു​ക്കെ മതി കാലൻ അവനിൽ കു​രു​ക്കു​മു​റു​ക്കേ​ണ്ട​തു് എന്നാ​ണോ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഭാ​ഷ്യം?” തർ​ക്ക​സ്വ​ര​ത്തിൽ വാ​മൊ​ഴി പറ​ഞ്ഞു​തീ​രും​മു​മ്പു് തന്നെ സാ​യു​ധ​അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ രൗ​ദ്ര​രൂ​പം മു​മ്പിൽ കണ്ടെ​ന്ന​പോ​ലെ കർ​ണ്ണൻ നടു​ങ്ങി, മു​ട്ടു​കു​ത്തി വി​ധി​ക്കു​മു​മ്പിൽ കൈ​കൂ​പ്പി.

“കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധവ എന്നു് പൊ​തു​വേ​ദി​യിൽ അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തി, മം​ഗ​ല്യ​സൂ​ത്രം പൊ​ട്ടി​ച്ചെ​റി​ഞ്ഞു, ഇതാ ഇപ്പോൾ സി​ന്ദൂ​ര​മ​ണി​ഞ്ഞ നെ​റ്റി​യും പട്ടു​ട​യാ​ട​യു​മാ​യി! പു​നർ​വി​വാ​ഹം ചെ​യ്തു​വോ? അതോ, പരേത ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പു​ന​ര​വ​ത​രി​ച്ചു​വോ?” കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ക്കു​ശേ​ഷം ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധവ എന്നു് അറി​യ​പ്പെ​ട്ട​വൾ ദു​ര്യോ​ധ​ന​വ​ധു എന്നു​വീ​ണ്ടും സ്വയ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കു​ന്ന യോഗം.

“സു​ര​ക്ഷിത ഒളി​യി​ട​ത്തി​ലി​രു​ന്നു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ടെ ഗതി​നി​യ​ന്ത്രി​ച്ചാൽ മതി​യെ​ന്നൊ​രു നിർ​ദേ​ശം കൗ​ര​വ​സ്ത്രീ​ക​ളു​ടെ കൂ​ട്ടാ​യ്മ ശു​പാർശ ചെ​യ്ത​താ​യി​രു​ന്നു തു​ട​ക്കം. കൗ​ര​വ​രും യോ​ജി​ച്ചു. എന്നാൽ രഹ​സ്യാ​ത്മ​കത പാ​ലി​ക്കാൻ സേ​നാ​പ​തി​ക​ളെ വിവരം അറി​യി​ക്ക​രു​തെ​ന്ന മു​ന്ന​റി​യി​പ്പിൽ ഞങ്ങൾ, പരി​ഹാ​രം തേടി. മു​ഖ​സാ​ദൃ​ശ്യ​മു​ള്ളോ​രു ഇളമുറ കൗ​ര​വ​രാ​ജ​കു​മാ​ര​നെ മി​നു​ക്കു​പ​ണി​ക​ളും, തീ​വ്ര​വാ​മൊ​ഴി പരി​ശീ​ല​ന​വും കഴി​ഞ്ഞു കു​ടും​ബ​യോ​ഗ​ത്തിൽ അര​ങ്ങേ​റ്റം ചെ​യ്ത​പ്പോൾ, അവൻ യഥാർ​ത്ഥ​ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ പോലെ. വ്യാ​ജ​ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ അങ്ങ​നെ യഥാർ​ത്ഥ​ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ പോലെ യു​ദ്ധ​ഗ​തി നി​യ​ന്ത്രി​ച്ചു. ജല​ചി​കി​ത്സ ചെ​യ്യു​മ്പോൾ പാ​ണ്ഡ​വർ പി​ന്തു​ടർ​ന്നു് വധി​ച്ച പാവം ‘മാ​യാ​ദു​ര്യോ​ധന’നെ ആയി​രു​ന്നു കു​ടും​ബ​ക്ക​ല്ല​റ​യിൽ അട​ക്കം ചെ​യ്ത​തു് യഥാർ​ത്ഥ​ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഗുരു ബല​രാ​മ​നൊ​പ്പം യു​ദ്ധ​നാ​ളു​ക​ളിൽ തീർ​ഥ​യാ​ത്ര​ക്കു് പോയി. പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം പ്ര​തി​പ​ക്ഷ​മാ​യി പ്ര​വ​ത്തി​ക്കാൻ യഥാർ​ത്ഥ​ദു​ര്യോ​ധ​നൻ തീ​രു​മാ​ന​മാ​യി. എന്റെ ഹ്ര​സ്വ​കാല വൈ​ധ​വ്യ​ജീ​വി​തം അവ​സാ​നി​ച്ചു. വനിതാ കൗ​ര​വ​രു​ടെ രാ​ജ​പ്ര​തി​നി​ധി എന്ന നി​ല​യിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി എന്നെ നാ​മ​നിർ​ദേ​ശ​വും ചെ​യ്തു ഞാൻ പദ​വി​യേ​റ്റു.”

“മകൻ അശ്വ​ത്ഥാ​മാ ‘മരി​ച്ച’ ദുഃ​ഖ​ത്തിൽ ആയുധം താ​ഴെ​യി​ട്ട സേ​നാ​പ​തി​ദ്രോ​ണ​രു​ടെ കഴു​ത്തു​വെ​ട്ടാൻ അർ​ദ്ധ​സ​ത്യം പറഞ്ഞ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്നെ​തി​രേ, ആഞ്ഞ​ടി​ക്കു​ന്ന​ല്ലോ കൗ​ര​വ​രു​ടെ പന്തം കൊ​ളു​ത്തി പ്ര​ക്ഷോ​ഭം. എങ്ങ​നെ പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്നു?”, നകു​ല​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര പോ​രാ​ളി​കൾ വൈ​കീ​ട്ടു് നീ​രൊ​ഴു​ക്കിൽ ചോ​ര​യും പാ​പ​വും തേ​ച്ചു​ക​ഴു​കു​ന്ന നേരം.

“വി​ശ്വ​പ്ര​സി​ദ്ധ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ധാർ​മി​ക​ത​യെ​ക്കാൾ കാ​ലാ​തി​വർ​ത്തി​യാ​വും, ‘അർ​ദ്ധ​സ​ത്യ’വാൻ ദ്രോ​ണ​ഹ​ത്യ​ക്കാ​യി അവ​ലം​ബി​ച്ച അട​വു​ന​യം!”

“കൂ​ട്ടു​കു​ടും​ബ​ത്തി​ന്റെ ആഴ​ത്തി​ലു​ള്ള അർ​ത്ഥം ഓരോ​രു​ത്ത​രും നിർ​മ്മി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു് നി​ങ്ങൾ പറ​യു​ന്ന​തിൽ എന്തു് കാ​ര്യ​മു​ണ്ടു്?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പുതിയ ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. തി​രു​വ​സ്ത്രം ധരി​ച്ച അഭി​മ​ന്യു​പു​ത്രൻ, രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ പ്ര​ഭു​ക്കൾ​ക്കു ദർശനം കൊ​ടു​ക്കാൻ അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ​നി​ന്നും പു​റ​ത്തി​റ​ങ്ങു​ന്ന നേരം. മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​നാ​യി ആറംഗ പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘം മര​വു​രി ധരി​ക്കു​ന്ന​തു ജാ​ല​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ അവർ​ക്കു കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു.

“കു​രു​വം​ശ​ത്തിൽ ശന്ത​നു​മു​തൽ ഓരോ പു​തു​ത​ല​മുറ രാ​ജ​കു​ടും​ബ​വും തക​രാ​റു​ള്ള​താ​യി, കൂ​ട്ടു​കു​ടും​ബ​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ പാ​ഴ്‌​വേ​രു​കൾ പി​ഴു​തു നോ​ക്കി​യ​പ്പോൾ ഇതി​ന​കം ഞാൻ കണ്ടു. എന്റെ അച്ഛൻ അഭി​മ​ന്യു​വോ അമ്മ ഉത്ത​ര​യോ ഈ നാ​ട്ടു​കാ​ര​ല്ല. എന്നാൽ അച്ഛ​നും അമ്മ​യും സ്നേ​ഹ​ത്താൽ പരി​ലാ​ളി​ച്ച കൗ​മാ​ര​ദാ​മ്പ​ത്യ​മാ​യി​രു​ന്നു. അതിനെ പാ​ഞ്ചാ​ലി നി​രു​ത്സാ​ഹ​പ്പെ​ടു​ത്തി എന്ന​തു​ത​ന്നെ ആ സ്നേ​ഹ​ദാ​മ്പ​ത്യം പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ എത്ര വി​റ​ളി​പി​ടി​പ്പി​ച്ചു! ഗംഗ, സത്യ​വ​തി, അംബിക, അം​ബാ​ലിക, കു​ന്തി, ഗാ​ന്ധാ​രി—ഓരോ പേരും ഓർ​ക്കു​മ്പോൾ മനം മന്ത്രി​ക്കും എന്തൊ​രു കഷ്ട​മാ​ണി​തു്! അവി​ഹി​ത​ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഘോ​ഷ​യാ​ത്ര​യാ​യി​രു​ന്നു കു​ന്തി എങ്കിൽ, വാ​ട​ക​ഗർ​ഭ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ നേടിയ നൂ​റ്റു​വ​രാ​യി​രു​ന്നു കൗരവർ. ഇതു് മാറണം. മാ​റ്റാൻ ഞാൻ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് വാ​ക്കു​ത​രു​മ്പോൾ തന്നെ, മകു​ടി​യൂ​തി എന്റെ മു​മ്പി​ലേ​ക്കു വി​ഷ​പ്പ​ല്ലു​പ​റി​ക്കാ​ത്ത മൂർ​ക്ക​നെ ഇള​ക്കി വി​ട്ടി​രി​ക്ക​യാ​ണു് പടി​യി​റ​ങ്ങു​ന്ന പാ​പി​പാ​ണ്ഡ​വർ. എന്റെ പി​താ​മ​ഹ​നാ​യി അറി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന വൃ​ദ്ധ​അർ​ജ്ജു​ന​നു​ണ്ടു്, പി​താ​മ​ഹൻ എന്നൊ​ക്കെ അടു​ത്തു​ചെ​ന്നു വണ​ങ്ങി​യാൽ കോ​പി​ഷ്ട​നാ​വു​ന്ന​വൻ. പ്ര​കൃ​തി​നി​യ​മ​ത്തെ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ക്കാൻ ദി​വ്യാ​സ്ത്ര​ങ്ങൾ​ക്കു കഴി​യു​മെ​ന്ന മി​ഥ്യാ​ധാ​ര​ണ​യിൽ കു​റെ​നാൾ പൊ​ങ്ങ​ച്ച​ത്തോ​ടെ, യു​വാ​വെ​ന്ന​ബോ​ധ്യ​ത്തിൽ ജീ​വി​ച്ചു കൈ​കാ​ലു​കൾ നീ​രു​വ​ന്നു് ചലനം പണി​പ്പെ​ട്ടാ​വു​മ്പോൾ അതാ വി​നീ​ത​മാ​യി കൈ​വീ​ശി അന്തി​മ​യാ​ത്ര ചോ​ദി​ക്കു​ന്നു. ആരു് ഗൗ​നി​ക്കും അതൊ​ക്കെ! ഇവ​രു​ടെ പാ​ര​മ്പ​ര്യ​വി​ഴു​പ്പു ആഴ​ത്തിൽ കു​ഴി​കു​ത്തി മറ​വു​ചെ​യ്തു​വേ​ണം, വി​വാ​ഹം കഴി​ച്ചു ഒരു നല്ല നാ​ളെ​ക്കാ​യി ഞാൻ നീ​ണ്ടു​നി​വർ​ന്നു കി​ട​ന്നു സ്വ​പ്നം കാണാൻ. അതി​നി​ട​യിൽ ഭക്ഷ്യ​ക്ഷാ​മം പ്ര​ക്ഷോ​ഭം എന്നൊ​ക്കെ ഓരോ പാഴ് വേ​ല​യി​റ​ക്കി ഇനി നി​ങ്ങൾ അഭി​മു​ഖ​ത്തി​നു​വ​ന്നാൽ!”

“യാ​ഥാ​സ്ഥി​തി​ക​ചി​ന്ത​യു​ടെ കൊ​ടു​മു​ടി​യെ​ന്നു ചാർ​വാ​ക​നെ​പ്പോ​ലു​ള്ള പു​രോ​ഗ​മ​ന​വാ​ദി​കൾ നി​ന്ദി​ക്കു​ന്ന കൃ​പാ​ചാ​ര്യർ, യു​വ​കൗ​ര​വർ​ക്കു നൽകിയ ലൈം​ഗി​ക​പി​ന്തുണ ശ്ര​ദ്ധ​യിൽ പെ​ട്ടു​വോ? കു​രു​വം​ശ​ത്തി​ലെ കാ​ല​പ്പ​കർ​ച്ച എന്നു​ഞ​ങ്ങൾ പൊ​ലി​പ്പി​ക്ക​ട്ടെ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഗാ​ന്ധാ​രി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ദ്രോ​ണ​ഗു​രു​കു​ല​വി​ദ്യാർ​ത്ഥി​ക​ളു​ടെ അര​ങ്ങേ​റ്റം പൂർ​ത്തി​യാ​യ​പ്പോൾ, ദു​ര്യോ​ധന നേ​തൃ​ത്വ​ത്തിൽ കർ​ണ്ണ​നു​ണ്ടായ സൈ​നി​ക​വി​ജ​യ​ത്തിൽ കോ​ട്ട​ക്ക​ക​ത്തെ കൗ​ര​വ​അ​ന്തേ​വാ​സി​കൾ ആർ​മാ​ദി​ക്കു​ന്ന ദി​ന​ങ്ങൾ.

“വാ​ട​ക​ഗർ​ഭ​ങ്ങ​ളിൽ പി​റ​ന്ന​വ​രിൽ (കൺ​കെ​ട്ടു കാരണം പാ​ടു​പെ​ട്ടാ​ണു് കൗ​ര​വ​രെ ഞാ​നി​പ്പോ​ഴും വേർ​തി​രി​ച്ച​റി​യുക) ലൈം​ഗി​ക​ആ​ഭി​മു​ഖ്യ​ങ്ങൾ, വ്യ​ത്യ​സ്ത അഭി​രു​ചി​കൾ ഒക്കെ സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മ​ല്ലേ? അക്കാ​ര്യം അറി​യാ​നി​ട​യാ​യാൽ മാ​താ​പി​താ​ക്കൾ ഇട​പെ​ട​ണ​മെ​ന്നു കൊ​ട്ടാ​ര​ഗു​രു വി​ശ​ദീ​ക​രി​ച്ച​തിൽ എന്തു​ണ്ടി​ത്ര പൊ​ലി​പ്പി​ക്കാൻ? ഇക്കാ​ര്യ​ത്തിൽ മാ​താ​പി​താ​ക്കൾ ദുഃ​ഖി​ത​രാ​കേ​ണ്ട​തി​ല്ലെ​ന്ന കൃ​പാ​ചാ​ര്യ​പ്ര​സ്താ​വന, മാ​തൃ​ത്വം നി​ഷേ​ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട എന്നെ​ക്കാൾ സാ​ന്ത്വ​ന​മാ​യി​രി​ക്കുക, അറി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ബീ​ജ​ദാ​നി​ക​ളി​ലൂ​ടെ നൊ​ന്തു​പെ​റ്റ കു​ന്തി​ക്ക​ല്ലേ? സ്വ​വർ​ഗ്ഗ​സ​മൂ​ഹം എന്നു് ഭാ​വി​യിൽ കൗ​ന്തേ​യർ അം​ഗീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ടാൻ, പി​തൃ​ദാ​യ​ക്ര​മ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു നി​യ​മ​പ​ര​മാ​യി അവ​കാ​ശ​മു​ള്ള​വ​രാ​ണെ​ന്നു് ദീർ​ഘ​ദൃ​ഷ്ടി​യായ പാ​ണ്ഡു (അവ​ന്റെ വി​ശു​ദ്ധ​നാ​മം എന്നെ​ന്നും സ്തു​തി​ക്ക​പ്പെ​ട​ട്ടെ) സത്യ​വാ​ങ്മൂ​ല​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു​വ​ച്ചി​രു​ന്ന​ല്ലോ. ഒരു കാ​ര്യ​ത്തിൽ വി​യോ​ജി​പ്പു​ള്ള​തു എന്തു​കൊ​ണ്ടു് പര​സ്യ​മാ​ക്കി​ക്കൂ​ടാ? കൗ​ര​വർ​ക്കി​ട​യിൽ സ്വ​വർ​ഗ​ര​തി​ക്കാ​രു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ സ്വ​വർ​ഗ്ഗ​വി​വാ​ഹ​നി​യ​മ​നിർ​മ്മാ​ണ​ങ്ങ​ളെ ഔപ​ചാ​രി​ക​മാ​യി രാ​ജ​സ​ഭാ​പ്ര​മേ​യ​ത്തിൽ പി​ന്തു​ണ​യ്ക്കാൻ ഞങ്ങൾ​ക്കാ​വും. സ്വ​വർ​ഗ്ഗ​ദ​മ്പ​തി​ക​ളു​ടെ സ്വ​ത്ത​വ​കാ​ശ​ങ്ങൾ ഉറ​പ്പു​വ​രു​ത്താൻ സഹാ​യി​ക്കു​ന്ന പു​രോ​ഗ​മ​ന​നി​യ​മ​ങ്ങ​ളെ പി​ന്തു​ണ​യ്ക്കാൻ ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യും തയ്യാ​റാ​വ​ണ​മെ​ന്ന കൃ​പാ​ചാ​ര്യ​പ്ര​സ്താ​വന പൊ​തു​ശ്ര​ദ്ധ​യിൽ നി​ന്നും മാ​റാ​തെ നി​ല​നിൽ​ക്ക​ട്ടെ. വരും​കാ​ല​ങ്ങ​ളിൽ “ഇവൻ എന്റെ പ്രിയ രതി​പ​ങ്കാ​ളി” എന്നൊ​രു സ്വ​വർ​ഗ്ഗ​ഭർ​ത്താ​വു് പര​സ്യ​മാ​യി കൂ​ട്ടു​കാ​ര​നെ പരി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന രംഗം സാ​ങ്കൽ​പ്പി​ക​മാ​വി​ല്ലെ​ന്നു ഞാൻ കരു​തി​ക്കോ​ട്ടെ? തി​ര​ക്കു​ണ്ടു്. കൺ​കെ​ട്ടു​തു​ണി​കൾ കഴു​കേ​ണ്ട കു​ന്തി, ഗാ​ന്ധാ​ര​ഭൂ​പ​തി​യു​ടെ ധ്യാ​ന​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ​നി​ന്നും പു​റ​ത്തു വന്നി​ട്ടി​ല്ല​ല്ലോ. രതി​മൗ​ലി​ക​വാ​ദി​ക​ളു​ടെ നീ​രാ​ളി​പ്പി​ടു​ത്ത​ത്തിൽ കു​ടു​ങ്ങി​യോ നീയും പ്രി​യ​കു​ന്തീ!”

“കള്ള​ചൂ​താ​ട്ട​ത്തിൽ പണ്ടു് കൗരവർ നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​തി​രെ നേ​ടി​യ​തി​നേ​ക്കാൾ, മു​ഖ​ത്തു തെ​ളി​ച്ച​മു​ണ്ട​ല്ലോ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ദ്ധം ജയി​ച്ചെ​ന്ന അവ​കാ​ശ​വാ​ദ​വു​മാ​യി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു് ജൈ​ത്ര​യാ​ത്ര തു​ട​രു​മ്പോൾ! അവ​ന​വ​ന്റെ കു​ടും​ബ​കാ​ര്യ​ങ്ങൾ​നോ​ക്കി ജീ​വി​ക്കു​ന്ന യു​വാ​ക്ക​ളെ കൈ​പി​ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​പോ​യി പര​സ്പ​രം ശത്രു​വി​ന്റെ മാ​ര​കാ​യു​ധ​ങ്ങൾ​ക്കെ​റി​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ത്തു എന്നാ​ണ​ല്ലോ ചാർ​വാ​കൻ? എങ്ങ​നെ നേ​രി​ടും യു​ദ്ധ​ക്കെ​ടു​തി​യിൽ ഉയ​രു​ന്ന ജന​രോ​ഷം?” കൊ​ട്ടാര ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര ഹസ്തി​ന​പു​രി ദേ​ശീ​യ​പാത.

“അതെ​ങ്ങ​നെ മനു​ഷ്യ​വി​ഭ​വ​ശേ​ഷി​യു​ടെ ധൂർ​ത്താ​വും? കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര യഥാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ മൂ​ല്യ​ങ്ങ​ളി​ലു​ള്ള വി​ശ്വാ​സ​പ്ര​മാ​ണ​മാ​യി അനു​ദി​നം ശക്തി​യാർ​ജ്ജി​ക്കു​ന്ന​തു നി​ങ്ങ​ളും കണ്ട​ത​ല്ലേ തി​ന്മ​യും നന്മ​യും തമ്മി​ലു​ള്ള സം​ഘ​ട്ട​ന​മാ​യ​ല്ലേ അറി​വു​ള്ള​വർ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യെ കാണുക?” അതിനെ നി​ങ്ങൾ ചൂ​താ​ട്ട​വു​മാ​യി താ​ര​ത​മ്യം ചെ​യ്യു​ന്ന​ത​ല്ലേ അധാർ​മ്മി​കം. ആകാ​ശ​ചാ​രി​കൾ ഇട​പെ​ട്ടു് ഗതി നി​യ​ന്ത്രി​ച്ച കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര തങ്ക​ലി​പി​യി​ലാ​യി​രി​ക്കും അട​യാ​ള​പ്പെ​ടുക, ധാർ​മ്മി​ക​രോ​ഷ​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ മു​ഷ്ടി​ചു​രു​ട്ടി ക്രോ​ധം തി​ള​ച്ചു. പാ​ഞ്ചാ​ലി മാ​റി​നി​ന്നു.

“ഇത്ര​യ​ധി​കം സ്ത്രീ​ക​ളെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധ​വ​ക​ളാ​ക്കിയ പതി​നെ​ട്ടു​നാൾ പോ​രാ​ട്ട​ത്തിൽ എന്തു​നേ​ടാ​നാ​യി?” കൊ​ട്ടാര ലേഖിക യു​ദ്ധ​ജേ​താ​ക്ക​ളായ പാ​ണ്ഡ​വ​രെ നേ​രി​ട്ടു.

“നി​ങ്ങൾ​ക്കും മന​സ്സി​ലാ​യ​ല്ലോ, ഞങ്ങൾ ഇര​യു​ടെ ഭാ​ഗ​ത്താ​ണു്! സഹ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും സഹ​വർ​ത്തി​ത്വ​ത്തി​ന്റെ​യും സമ​ന്വ​യ​ത്തിൽ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ ഭര​ണ​നിർ​വ​ഹ​ണം ഏറ്റെ​ടു​ക്കുക എന്ന ഉത്ത​ര​വാ​ദി​ത്വ​ത്തിൽ നി​ന്നു് ഞങ്ങൾ ഒളി​ച്ചോ​ടി​ല്ല”, മേ​ലാ​സ​ക​ലം ചതവും പരി​ക്കു​മു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തിൽ നി​ന്നു് കാൽ​ന​ട​യാ​യി എത്തി, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രിൽ നി​ന്നു് ചെ​ങ്കോൽ പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ചു പു​റ​ത്തു ശീ​ത​കാ​ല​വെ​യി​ലിൽ കാ​ത്തു​നിൽ​ക്ക​യാ​യി​രു​ന്ന പാ​ണ്ഡവ സം​ഘ​നേ​താ​വു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു് പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു. മാ​ളി​ക​മേ​ലെ ഗാ​ന്ധാ​രി കൺ​കെ​ട്ടു​യർ​ത്തി ചെ​കി​ടോർ​ത്തു.

“മകളും മരു​മ​ക്ക​ളും കാ​ട്ടിൽ ഇങ്ങ​നെ കഷ്ട​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു് പാ​ഞ്ചാ​ല​രാ​ജാ​വു് അറി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ലേ?”, അതോ, “എങ്ങ​നെ​യെ​ങ്കി​ലും ആ കു​രു​ത്തം​കെ​ട്ട​വർ കഴി​ഞ്ഞു​പോ​ട്ടെ”, എന്ന പ്ര​യോ​ഗി​ക​നി​ല​പാ​ടു​ത്തു​വോ ദ്രു​പ​ദൻ? കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ദു​രി​ത​പർ​വ്വം.

“ഭാ​ര്യ​യു​ടെ പി​താ​വിൽ​നി​ന്നെ​ന്തെ​ങ്കി​ലും സൈനിക ഇട​പെ​ട​ലോ ആൾ​സ​ഹാ​യ​മോ ഞങ്ങൾ​ക്ക​നു​കൂ​ല​മാ​യി വേ​ണ​മെ​ന്നു് പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ചാൽ പി​ന്നെ ബാ​ഹ്യ​ലോ​കം ഭാ​വി​യിൽ ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ എന്നു​കൊ​ണ്ടാ​ടു​മോ? അല്ല, കൗ​മാ​ര​അർ​ജ്ജു​ന​നെ തോൽ​പ്പി​ക്കാൻ സാ​ധി​ക്കാ​തെ വി​ര​ണ്ടു​പോയ വൃ​ദ്ധ​പാ​ഞ്ചാ​ലൻ എന്തി​നു ഇട​പെ​ട​ണം യു​വ​പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ വന​വാ​സ​ത്തിൽ? ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ ഞാൻ ഒരു ദശാ​ബ്ദ​ക്കാ​ലം ചക്ര​വർ​ത്തി ആയി​രു​ന്ന​പ്പോൾ സാ​മെ​ന്ത​നെ​ന്ന നി​ല​യിൽ, അവ​ധി​ചോ​ദി​ക്കാ​തെ തന്നെ ഞങ്ങൾ​ക്കു് കപ്പം തന്നി​രു​ന്നു എന്നാൽ ചക്ര​വർ​ത്തി​നി​പ​ദ​വി വഹി​ച്ച പാ​ഞ്ചാ​ലി അഞ്ചു മക്ക​ളെ വളർ​ത്താൻ പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ ഏൽ​പ്പി​ച്ച​തി​ന​പ്പു​റം, ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​യിൽ വി​രു​ന്നു​ണ്ണാൻ വരി​ക​യോ, “സു​ഖ​മ​ല്ലേ കു​ട്ടി​ക​ളേ?” എന്നു് ആണ്ടു​പി​റ​പ്പിൽ ക്ഷേ​മാ​ന്വേ​ഷ​ണം ചെ​യ്യു​ക​യോ ഉണ്ടാ​യി​ല്ല എന്ന​താ​ണു് ഞാൻ കാ​ണു​ന്ന പാ​ഞ്ചാല സ്വ​ഭാ​വ​മേ​ന്മ. ഭാ​വി​യിൽ കൗ​ര​വർ​ക്കെ​തി​രെ പാ​ണ്ഡ​വർ യു​ദ്ധം ചെ​യ്യേ​ണ്ടി​വ​രി​ക​യാ​ണെ​ങ്കിൽ? പാ​ഞ്ചാ​ല​ശ​ത്രു ദ്രോ​ണർ ഞങ്ങൾ​ക്കൊ​പ്പ​മാ​ണെ​ങ്കിൽ ഉണ്ടാ​വി​ല്ല. ഞങ്ങൾ​ക്കി​പ്പോൾ ഭാ​വി​യെ​ക്കു​റി​ച്ച​ല്ല ആശങ്ക നാ​യാ​ടി​പ്പി​ടി​ച്ച കാ​ട്ടു​പോ​ത്തി​നെ ഞങ്ങൾ അഞ്ചു​പേ​രും ചേർ​ന്നു​വേ​ണം തൊ​ലി​പൊ​ളി​ച്ചു ഉൾവശം വൃ​ത്തി​യാ​ക്കി ശു​ദ്ധ​ജ​ല​ത്തിൽ ഒന്നി​ല​ധി​കം പ്രാ​വ​ശ്യം കഴുകി തീയിൽ ചു​ട്ടെ​ടു​ക്കാൻ, കഷ്ടം!, മാം​സാ​ഹാ​രം കഴി​ക്കി​ല്ല എന്നു് മാ​ത്ര​മ​ല്ല മാം​സാ​ഹാ​രി​ക​ളെ​യും പാ​ഞ്ചാ​ലി ഇപ്പോൾ നിർ​ദ്ദ​യം കാ​ണു​ന്നു എന്ന​താ​ണു് ഞങ്ങ​ളു​ടെ പൊ​തു​ഹൃ​ദ​യ​വേ​ദന ഇതൊ​ന്നും മാം​സ​പ്രി​യ​നായ പാ​ഞ്ചാ​ല​ന്റെ പ്രേ​ര​ണ​യിൽ ആവി​ല്ല​ല്ലോ!”

“അരമന അന്തർ​നാ​ട​ക​ങ്ങ​ളിൽ കൗ​മാ​രം​മു​തൽ അഭി​ര​മി​ച്ച നി​ങ്ങൾ, മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ ‘പു​ക​ച്ചു​പു​റ​ത്തു’ചാ​ടി​ക്കാൻ ചര​ടു​വ​ലി​ച്ച വി​വാ​ദം കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ ചർ​ച്ച​യാ​വു​മ്പോൾ, നി​ജ​സ്ഥി​തി പു​റം​ലോ​ക​മ​റി​യാൻ എന്തു​ണ്ടൊ​രോർ​മ്മ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നിൽ​നി​ന്നും സമ്മർ​ദ്ദ​വും ഭീ​ഷ​ണി​യും വഴി തട്ടി​യെ​ടു​ത്ത ചെ​ങ്കോൽ, കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി പരീ​ക്ഷി​ത്തു് പട്ടാ​ഭി​ഷേ​ക​ത്തി​നാ​യി പൊ​ടി​ത​ട്ടി​യെ​ടു​ക്കു​ന്ന നേരം.

“രാ​ജ​മാ​താ​വാ​യി​രു​ന്ന സത്യ​വ​തി ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്ന​തും, അംബിക, അം​ബാ​ലിക, കു​ന്തി, ഗാ​ന്ധാ​രി എന്നി​വർ റാ​ണി​പ​ദ​വി​നേ​ടിയ കാ​ല​ത്തു​പ​യോ​ഗി​ക്കാൻ പേ​ടി​ച്ച​തു​മാ​യൊ​രു ഒരു ദന്ത​സിം​ഹാ​സ​ന​മു​ണ്ടു് അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ. സർ​വ്വാ​ഭ​ണ​ങ്ങ​ളും ധരി​ച്ചു പാ​ഞ്ചാ​ലി, വി​സ്ത​രി​ച്ചി​രു​ന്നു ചി​ത്ര​പ്പ​ണി ചെ​യ്യു​മ്പോൾ, ഇഷ്ടം​കൂ​ടാൻ, കൊ​ഞ്ചി​ക്കു​ഴ​ഞ്ഞു ഞാ​നോ​രൊ​ന്നു പറ​യു​മാ​യി​രു​ന്നു.”

“എന്നോ​ടു് നീ പ്രാ​യ​വും ശ്രേ​ണീ​ബ​ന്ധ​വും നോ​ക്കാ​തെ പ്ര​ണ​യാ​ഭ്യർ​ത്ഥന ചെ​യ്യു​ന്ന​തു​പാ​പ​മാ​ണു്”, എന്നു​ച്ച​രി​ച്ചു കൊ​ണ്ട​വൾ എനി​ക്കു് ‘പിഴ’യിടും: നി​ല​ത്തി​രു​ന്നു സു​ഗ​ന്ധ തൈലം തേ​ച്ച​വ​ളു​ടെ കാൽ​വ​ണ്ണ ഞാൻ മി​നു​ക്കി​ക്കൊ​ടു​ക്ക​ണം. പി​ഴ​യും പാ​രി​തോ​ഷി​ക​വും മാ​റി​മാ​റി പരീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നൊ​രു ആസു​ര​ശ​ക്തി​യാ​യി പാ​ഞ്ചാ​ലി എത്ര​വേ​ഗം എത്ര​കാ​ലം പാ​ണ്ഡ​വ​രെ പേ​ടി​പ്പി​ച്ചു! വയോ​ജ​ന​ങ്ങ​ളും പരാ​ശ്ര​യ​ക്കാ​രു​മായ മൂ​ന്നു കൗ​ന്തേ​യ​രെ വട​ക്കൻ ചു​ര​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു സ്ഥാ​ന​ഭൃ​ഷ്ട​രാ​ക്കി​യാൽ, ഇളമുറ മാ​ദ്രി​പു​ത്ര​ന്മാ​രെ കൂ​ടെ​നിർ​ത്തി നമു​ക്കൊ​രു​മി​ച്ച​ധി​കാ​രം പങ്കി​ടാ​മെ​ന്ന​വൾ എന്നെ രഹ​സ്യ​ശ​ബ്ദ​ത്തിൽ പ്ര​ലോ​ഭി​പ്പി​ക്കും. പെ​ണ്ണാ​ധി​കാര പ്ര​മ​ത്ത​ത​യു​ടെ പ്രഭവ കേ​ന്ദ്ര​മാ​വാൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു​ള്ള നീ​ണ്ട​കാല അഭി​ലാ​ഷം ഏക​കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യായ എന്നി​ലൂ​ടെ സാ​ക്ഷാ​ത്ക​രി​ക്കാ​നാ​ണ​വ​ളു​ടെ നീ​ണ്ട​കാ​ല​പ​ദ്ധ​തി​യെ​ന്നു നാൾ​ക്കു​നാൾ അവി​ഹി​ത​ബ​ന്ധ​ത്തിൽ വെ​ളി​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ ഞാൻ, എന്റെ പി​താ​മ​ഹ​നായ അർ​ജ്ജു​ന​നു​മാ​യി കൂ​ടി​യാ​ലോ​ചി​ച്ചു മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ന്റെ വി​ശു​ദ്ധ​നാ​മ​ത്തിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ പു​റ​ത്തു​ചാ​ടി​ക്കാൻ വേ​റൊ​രു പദ്ധ​തി​യു​മാ​യി തയ്യാ​റാ​യി. കഥ​യ​റി​യാ​തെ പടി​യി​റ​ങ്ങിയ പാ​ഞ്ചാ​ലി, മല​യോ​ര​പാ​ത​യിൽ മുൻ​പാ​ണ്ഡ​വ​നി​ശ്ച​യ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു ‘കാ​ലി​ട​റി​വീ​ണു മരി​ക്കാ’നി​ട​വ​രും വരെ അഞ്ചു​ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രും അവ​ളു​ടെ കൂടെ ചാ​ര​ക്ക​ണ്ണു​മാ​യി കൂ​ടെ​യു​ണ്ടാ​വും. ശവ​മ​ട​ക്കു​ക​ഴി​ഞ്ഞാ​ല​വർ ദുഃ​ഖാ​ച​ര​ണ​ത്തോ​ടെ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ​മ​ട​ങ്ങി​വ​ന്നു, വൃ​ദ്ധ​സ​ദ​ന​ത്തിൽ വി​ശ്ര​മ​ജീ​വി​തം നയി​ക്കാൻ പ്രേ​രി​ത​രു​മാ​വും. ഇതി​ലൊ​ക്കെ എന്താ​ണു് അസ്വാ​ഭാ​വി​കത? അര​മ​ന​അ​ധി​കാ​ര​വ​ടം​വ​ലി​യിൽ ചിലർ അടി​തെ​റ്റു​ന്ന​തു് പതി​വു​കാ​ഴ്ച​യ​ല്ലേ ഗം​ഗ​യാ​റൊ​ഴു​കു​ന്ന നദീ​ത​ട​സം​സ്കാ​ര​ത്തിൽ? ഇതെ​ല്ലാം കണ്ടു ഇക്കാ​ല​ത്തു ആരു നടു​ങ്ങും എന്നാ​ണു നി​ങ്ങൾ വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്ന​തു്?

“പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ പി​തൃ​ക്കൾ ‘ആകാ​ശ​ചാ​രിക’ളെന്ന ആദി​പർ​വ്വ​ത്തി​ലെ വ്യാ​സ​പ്ര​സ്താ​വ​ന​യി​പ്പോൾ യു​ക്തി​വാ​ദി ചാർ​വാ​കൻ “അശാ​സ്ത്രീയ”മെ​ന്നു പര​സ്യ​യോ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ. പു​രോ​ഗ​മന നാ​ട്യ​ങ്ങ​ളു​ള്ള തക്ഷ​ശില സർ​വ്വ​ക​ലാ​ശാല അതേ​റ്റു​പി​ടി​ച്ചു. അഭ​യാർ​ഥി​ക​ളാ​യി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ വന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ജീ​വി​ത​വി​വ​ര​ങ്ങൾ വ്യാസ മാ​മു​നി​ക്കു് എത്തി​ച്ചു കൊ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ, ചി​ര​ഞ്ജീ​വി​യായ നി​ങ്ങൾ​ക്കും പറ്റി​യോ കൈ​പ്പിഴ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കു​രു​വം​ശ​ച​രി​ത്ര​കാ​ര​നായ കൃ​പാ​ചാ​ര്യ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“അര​മ​ന​സ്ത്രീ​ക​ളു​ടെ വി​വാ​ഹ​ബാ​ഹ്യ, ഗർ​ഭ​ധാ​ര​ണ​ര​ഹ​സ്യ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു നിർ​വ്യാ​ജ​മായ അജ്ഞത പു​ലർ​ത്തിയ മൂ​ല​ഗ്ര​ന്ഥ​കാ​ര​നു് വേണ്ട അടി​സ്ഥാ​ന​വ​സ്തു​ത​കൾ സം​ഭ​രി​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന അസാ​ധാ​ര​ണ​മായ നി​യോ​ഗ​മാ​ണു് കി​രീ​ട​ടാ​വ​കാ​ശി ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എനി​ക്കേൽ​പ്പി​ച്ച​തു്. മുൻ​മ​ഹാ​റാ​ണി കു​ന്തി​യോ​ടു​ള്ള മമ​ത​യാൽ, ഞാ​ന​വ​ളു​ടെ മൂ​ന്നു​ആൺ​കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ​യും ജൈ​വി​ക​പി​തൃ​ത്വം പാ​ണ്ഡു ഉൾ​പ്പെ​ടെ നി​സ്സാ​ര​മ​നു​ഷ്യർ​ക്കു് വീ​തി​ച്ചു കൊ​ടു​ക്കാൻ മടി​തോ​ന്നി​യ​പ്പോൾ, പെ​ട്ടെ​ന്നു​മ​ന​സ്സിൽ​വ​ന്ന ചില ആകാ​ശ​ചാ​രി​ക​ളിൽ ബീ​ജാ​ധാ​നം അടി​ച്ചേൽ​പ്പി​ച്ചു, പന​യോ​ല​വ​ഴി ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു് ആ വിവരം രേ​ഖാ​മൂ​ലം കൊ​ടു​ത്തെ​ങ്കി​ലും അവ​സാ​നം കൂ​ട്ടി​ച്ചേർ​ത്തു​വ​ച്ച വേ​റൊ​രു പന​യോ​ല​യിൽ ‘കൗ​ന്തേ​യ​രു​ടെ ദേ​വ​പി​തൃ​ത്വം സം​ശ​യാ​സ്പ​ദം’ എന്നു് അടി​ക്കു​റി​പ്പെ​ഴു​തി. എന്തു​ചെ​യ്യാം തി​ര​ക്കി​നി​ട​യിൽ മാ​മു​നി​യ​തു ശ്ര​ദ്ധി​ക്കാ​തെ പോയി എന്നു​ഞാൻ ഊഹി​ക്കു​ന്നു. വി​വ​ര​സം​ഭ​ര​ണ​ത്തി​നു ശേഷം വ്യാ​സൻ എഴു​തി​ത്തീർ​ത്ത ആദി​പർ​വ്വ​ത്തി​ന്റെ ആദ്യ​ക​ര​ടു അര​മ​ന​യിൽ എത്തി​യ​പ്പോൾ തി​രു​ത്ത​ലി​നു എന്നെ ഏൽ​പ്പി​ക്കാ​തെ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ദുരൂഹ കാ​ര​ണ​ങ്ങ​ളാൽ അതൊ​ളി​പ്പി​ച്ചു​വ​ച്ച​തോ​ടെ, കാ​ര്യ​മ​റി​യാ​തെ വ്യാ​സാ​ശ്ര​മം രചന തു​ടർ​ന്നു. ഇനി ഞാൻ ‘സം​ശ​യാ​സ്പ​ദം’ എന്ന വാ​ക്കു വ്യാ​സ​നെ ഓർ​മ്മി​പ്പി​ച്ചാൽ, അര​മ​ന​യിൽ എന്റെ ഗു​രു​സ്ഥാ​നം തന്നെ സം​ശ​യാ​സ്പ​ദ​മാ​വും എന്നു് ദ്രോ​ണാ​ചാ​ര്യർ രഹ​സ്യ​താ​ക്കീ​തു​ന​ല്കി, ഉപ​ദേ​ശി​ച്ചു, നി​ങ്ങ​ളു​ടെ സഹ​ക​ര​ണ​ത്തോ​ടെ ഞാൻ അങ്ങ​നെ മൗനം പാ​ലി​ക്ക​ട്ടെ?”

“സഹനം തന്നെ​യീ വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ജീ​വി​തം എന്നം​ഗീ​ക​രി​ക്കു​മ്പോൾ​ത​ന്നെ, നി​ങ്ങ​ളെ​പോ​ലൊ​രു സവി​ശേഷ വ്യ​ക്തി​ത്വം കൂ​ട്ടാ​ളി​യായ വിവാഹ ജീ​വി​ത​ത്തിൽ, “പ്ര​ണ​യ​ഭ​രി​തം പാ​ണ്ഡ​വ​ഹൃ​ദ​യം” എന്നു് തോ​ന്നി​പ്പി​ക്കു​ന്ന അവ​സ​ര​ങ്ങൾ നി​ത്യ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ലോർ​മ്മ​യു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ഉച്ച​വെ​യിൽ കന​ത്ത​പ്പോൾ, പാ​ണ്ഡ​വർ കു​ന്നി​നു കീഴെ തടാ​ക​ത്തിൽ നീ​രാ​ടാൻ പോയ നേരം. ദു​ര്യോ​ധ​നൻ രഹ​സ്യ​മാ​യി സമ്മാ​നി​ച്ച സു​ഗ​ന്ധ​തൈ​ലം വി​വ​സ്ത്ര​ശ​രീ​ര​ത്തിൽ തേ​ച്ചു​പി​ടി​പ്പി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, പാ​തി​യ​ട​ഞ്ഞ ജാ​ല​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ മഞ്ഞു​മൂ​ടിയ ഹി​മാ​ല​യ​നി​ര​ക​ളി​ലേ​ക്കു നോ​ക്കി പാ​ഞ്ചാ​ലി.

“അപകടം പി​ടി​ച്ച ആ വാ​ക്കു ഞങ്ങൾ​ക്കി​ട​യി​ലൊ​രി​ക്കൽ പരാ​മർ​ശി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. “ജീ​വ​കാ​ലം​മു​ഴു​വൻ, പാ​യ​പ​ങ്കി​ടു​ന്ന​വ​ളെ കാ​ര്യ​മാ​ത്ര പ്ര​സ​ക്ത​മാ​യി ഭാര്യ എന്ന​ല്ലാ​തെ, എങ്ങ​നെ പ്ര​ണ​യി​നി എന്നു് വി​ളി​ക്കും” എന്നു് അർ​ജു​നൻ ചോ​ദി​ച്ച ഓർ​മ​യു​ണ്ടു്. ദൂരെ ദൂരെ ദ്വാ​ര​ക​യിൽ സു​ഭ​ദ്ര​യെ വി​വാ​ഹം കഴി​ച്ച​കാ​ല​മാ​യി​രു​ന്നു. അതോടെ എന്റെ ഹൃദയം അയാൾ​ക്കു് വേ​ണ്ടി പി​ട​ക്കു​ന്ന​തു് എന്നെ​ന്നേ​ക്കു​മാ​യി നി​ന്നു.”

“ഭീ​രു​പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ കൂ​ര​മ്പേ​റ്റു മലർ​ന്ന​ടി​ച്ചു​വീ​ണി​ട്ടും പ്രഥമ ശു​ശ്രൂഷ തരാൻ കൗരവർ മെ​ന​ക്കെ​ട്ടി​ല്ല എന്ന മനഃ​സ്താ​പം നി​ങ്ങൾ​ക്കു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാര ലേഖിക ഭീ​ഷ്മ​രോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര.

“പാ​ണ്ഡ​വ​നാ​ണോ യഥാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ എന്നെ വീ​ഴ്ത്തി​യ​തു്! ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ കൂ​ലി​ക്കൊ​ല​യാ​ളി​കൾ പി​ന്നിൽ​നി​ന്നെ​ന്നെ കു​ത്തി എന്നാ​യി​രു​ന്നു ആദ്യ​സം​ശ​യം. പാ​ണ്ഡ​വ​ത​ല​യൊ​ന്നും ഉരു​ളാ​ത്ത​തിൽ അത്ര​മാ​ത്രം കൗ​ര​വർ​ക്കെ​ന്നോ​ടു് കെ​റു​വു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ പി​താ​വെ​ന്നു പാ​ള​യ​ത്തിൽ പ്ര​ച​രി​പ്പി​ച്ചു അതു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് പാ​ണ്ഡു അം​ഗീ​കൃ​ത​ഷ​ണ്ഠൻ, എന്ന​റി​ഞ്ഞി​ട്ടും, സു​ന്ദ​രി​യായ കു​ന്തി​ക്കു് അവനെ മണ​വാ​ളൻ ആക്കി​യ​തെ​ന്നു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എന്റെ മു​ഖ​ത്തു​നോ​ക്കി വി​രൽ​ചൂ​ണ്ടി പറഞ്ഞ ഓർ​മ്മ​യു​ണ്ടു്. ചോ​ര​തു​ട​ച്ചു​നീ​ക്കാ​തെ ശര​ശ​യ്യ​യിൽ കി​ട​ത്തി അട​ക്കം പറ​ഞ്ഞു, അടു​ത്ത സൈ​ന്യാ​ധി​പൻ ദ്രോ​ണർ എങ്ങ​നെ ഒന്നൊ​ന്നാ​യി പാ​ണ്ഡ​വ​തല ഉരു​ട്ടു​ന്നു എന്നു് നി​ത്യ​വും ഇവി​ടെ​വ​ന്നു നി​ങ്ങൾ​ക്കു് ഞാൻ കണ​ക്കു​ത​രാം. ആത്മാ​വു് പി​ടി​വി​ടാ​തെ യു​ദ്ധം കഴി​യും​വ​രെ നി​ങ്ങൾ പി​ടി​ച്ചു നിൽ​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ക്ക​ണം. ഉപാ​ധി​വെ​ച്ചു കൗരവർ പോ​യ​താ​ണു്. യു​ദ്ധം അവർ ജയി​ച്ചു​വോ? ഇനി എനി​ക്കു് സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ രഥ​യാ​ത്ര മോ​ഹി​ക്കാ​മോ.”

“കി​ട​പ്പു​രോ​ഗി​പാ​ണ്ഡു, ദു​രൂ​ഹ​മ​ര​ണ​ത്തി​നു കു​റ​ച്ചു​ദി​വ​സം മു​മ്പു് നാ​രാ​യം​കൊ​ണ്ടു് സ്വയം എഴു​തി​യ​തെ​ന്നു സം​ശ​യി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന രണ്ടു​മൂ​ന്നു പന​യോ​ല​കൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ ചർ​ച്ച​യാ​യി. അര​മ​ന​അ​ധി​കൃ​തർ ‘എലിയെ മണ​ക്കു’ന്ന​ല്ലോ” എന്ന ഒരു കു​ടി​ല​നോ​ട്ട​ത്തിൽ കവി​ഞ്ഞൊ​ന്നും തു​റ​ന്നു പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കു​ന്തി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“പാ​ണ്ഡു​വി​ന്റെ അന്ത്യ​മൊ​ഴി എങ്ങ​നെ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ അറി​വി​ല്ലാ​തെ അങ്ങാ​ടി​പ്പാ​ട്ടാ​യി?”, പാ​ണ്ഡു​മ​ര​ണ​ത്തി​നും മാ​ദ്രി​യു​ടെ സതി​ക്കും ശേഷം, കൗ​ന്തേ​യ​രു​മൊ​ത്ത​വൾ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ല​ഭ​യം തേ​ടി​വ​ന്ന അശാ​ന്ത​കാ​ലം.

“നി​ങ്ങ​ള​തിൽ​ക്ക​ണ്ട​തു് ദു​രൂ​ഹ​ത​യെ​ങ്കിൽ, പാ​ണ്ഡു​വി​ധ​വ​യായ ഞാൻ കാണുക തി​ക​ഞ്ഞ ആശ​യ​വ്യ​ക്തത! ഒന്നാം ഓലയിൽ സ്ഥാ​ന​ത്യാ​ഗ​മ​ല്ല താൽ​ക്കാ​ലി​ക​പ​ദ​വി​മാ​റ്റ​മാ​ണു് ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്കു് ചെ​ങ്കോൽ കൊ​ടു​ത്ത​തി​ലൂ​ടെ, വന​വാ​സ​ത്തി​നു​പോ​വും​മു​മ്പു് പാ​ണ്ഡു ചെ​യ്ത​തു്. പാ​ണ്ഡ​വ​പിൻ​ഗാ​മി, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ മാ​ത്രം ആയി​രി​ക്ക​ണം അടു​ത്ത ഹസ്തി​ന​പു​രി രാ​ജാ​വു്, എന്നാൽ യു​ധി​ഷ്ടി​ര​നു പ്രാ​യ​പൂർ​ത്തി എത്തും​വ​രെ മുൻ​മ​ഹാ​റാ​ണി കു​ന്തി ഭര​ണ​ച്ചു​മ​തല സ്വ​ത​ന്ത്ര​മാ​യി നിർ​വ്വ​ഹി​ക്കും. രണ്ടാം ഓലയിൽ, സഹ​ന​മാ​യി​രി​ക്കും ജീ​വി​ത​ത്തി​ലു​ട​നീ​ളം പാ​ണ്ഡവ ശാ​ന്തി​മ​ന്ത്രം, മൂ​ന്നാം ഓലയിൽ, അര​മ​ന​അ​ന്തേ​വാ​സി​കൾ സ്ഥാ​പി​ത​താൽ​പ്പ​ര്യ​സം​ര​ക്ഷ​ണ​ത്തി​നാ​യി കു​ന്തി​യെ​യും മക്ക​ളെ​യും അപാ​യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​മെ​ന്ന സംശയം ശക്ത​മാ​യാൽ, കാ​യി​ക​ബല പരീ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ മേൽ​ക്കോ​യ്മ​നേ​ടാൻ പാ​ണ്ഡ​വർ എത്ര​യും വേഗം അം​ഗീ​കൃത ഗു​രു​കുല വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ​ത്തി​ലൂ​ടെ മു​ന്തിയ സൈ​നി​ക​പ​രി​ശീ​ല​നം നേടും. സര​ള​മായ ഈ പ്ര​സ്താ​വ​ന​ക​ളിൽ എവി​ടെ​യാ​ണു് യു​ക്തി​വാ​ദി ചാർ​വാ​കൻ കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​യിൽ ക്ഷോ​ഭി​ക്കാൻ മാ​ത്രം അശാ​സ്ത്രീ​യ​മായ ഭാവി പ്ര​വ​ച​നം!” ഗുരു ദ്രോ​ണാ​ചാ​ര്യ​ന്റെ നഗ​ര​ത്തി​നു​പു​റ​ത്തു​ള്ള പ്ര​ശ​സ്ത ഗു​രു​കു​ല​ത്തി​ലേ​ക്കു ബാ​ല​പാ​ണ്ഡ​വ​രെ പ്ര​വേ​ശി​പ്പി​ക്കാ​നു​ള്ള കു​ന്തി​യു​ടെ ശ്രമം കു​ടി​ല​കൗ​ര​വർ ആവും​വി​ധം തട​യു​മ്പോൾ, ഭീ​ഷ്മ​രു​ടെ സ്വാ​ധീ​നം പ്ര​യോ​ജ​ന​പ്പെ​ടു​ത്താൻ കു​ന്തി പി​താ​മ​ഹ​ന്റെ പദ​യാ​ത്ര​യിൽ ഒപ്പം നട​ക്കു​ന്ന സേ​വ​ന​ദാ​താ​വാ​യി കൂ​ട്ടം ചേ​രു​ന്ന ദിവസം.

“ആയു​ധ​ത്തി​നു വല്ലാ​ത്ത ഭാരം തോ​ന്നാ​റു​ണ്ടോ?”, ഗദ​ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഭീ​മ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“അപ്പോ​ളൊ​ക്കെ ആയുധം താ​ഴെ​വ​ച്ചു് വല​തു​കൈ ഇങ്ങ​നെ ഉയർ​ത്തി, ഇട​നെ​ഞ്ഞിൽ ചേർ​ത്തു് വക്കും, പി​ന്നെ കൈ മു​ഖ​ത്തു് ചേർ​ത്തു് നെ​റ്റി​യിൽ പതു​ക്കെ തടവും, അഭ്യാ​സി​യു​ടെ അതി​രൂ​ക്ഷ​ച​ല​ന​ങ്ങൾ സാ​ധ്യ​മാ​ക്കു​ന്ന, കയ്യി​ന​ക​ത്തെ അസ്ഥി​യെ വീ​ണ്ടും നമി​ക്കും. പി​ന്നീ​ടു് ഗദ​യെ​ടു​ക്കും, അതി​ന്റെ മാ​ര​ക​പ്ര​ഹ​ര​ശേ​ഷി​ക്കു് പറ്റിയ ഇരയെ അതു് തന്നെ കണ്ടെ​ത്ത​ട്ടെ എന്നു​ഞാൻ ഉള്ള​ഴി​ഞ്ഞു ആശം​സി​ക്കും. നാ​രാ​യം​കൊ​ണ്ടു് ഓലയിൽ അതി​സ​സൂ​ക്ഷ്മ​വി​കാ​ര​ങ്ങൾ ദ്രൗ​പ​ദി ആവി​ഷ്ക​രി​ക്കു​ന്ന പോ​ലൊ​രു മാ​യി​ക​പ്ര​തി​ഭാ​സം ആയു​ധ​പ്ര​യോ​ഗ​ത്തി​ലും അനു​ഭ​വ​വേ​ദ്യ​മാ​കും” യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ആയോ​ധ​ന​വി​ദ്യ പഠി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ഗു​രു​കു​ല​ത്തിൽ, ക്ഷ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട പരി​ശീ​ല​ക​നാ​യി വന്ന ഭീമൻ, ഇപ്പോൾ ഉപ​യോ​ഗ​ര​ഹി​ത​മായ ഗദ​നോ​ക്കി ഇട​യ്ക്കി​ടെ വി​തു​മ്പി. യു​ദ്ധ​ഭീ​ഷ​ണി ഇല്ലാ​ത്ത​വി​ധം അയൽ​രാ​ജ്യ​ങ്ങൾ അധോ​ഗ​തി പ്രാ​പി​ച്ച​പ്പോൾ ജേ​താ​ക്കൾ​ക്കു് നേ​രി​ടാ​നു​ള്ള​തു് യു​ദ്ധ​ക്കെ​ടു​തി!

“ഗു​രു​ദ​ക്ഷി​ണ​യാ​യി വി​ദൂ​ര​വി​ദ്യാർ​ഥി​ക​ളിൽ​നി​ന്നും തള്ള​വി​രൽ മു​റി​ച്ചെ​ടു​ക്കു​ന്ന​വ​നെ​ന്ന കു​പ്ര​സി​ദ്ധി​യു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും, വീ​ര​പോ​രാ​ളി​ദ്രോ​ണ​രെ കൊ​ല്ലാൻ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ തു​ണ​യാ​യ​തു് കേ​വ​ല​മൊ​രു ‘യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നുണ’യാ​യി​രു​ന്നോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“അതൊരു കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടി​ന്റെ വൈ​ക​ല്യ​മാ​ണു്. നി​ങ്ങൾ പരാ​മർ​ശി​ക്കു​ന്ന കേ​വ​ല​നു​ണ​യും ഞാൻ പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ ദ്രോ​ണ​വ​ധ​ത്തി​നാ​യു​ച്ച​രി​ച്ച അർ​ദ്ധ​സ​ത്യ​വും തമ്മിൽ അന്ത​രം ഉണ്ടു്. നു​ണ​ക്കു ബന്ധം സമൂ​ഹ​ധാർ​മി​ക​ത​യോ​ടാ​ണു്, അർ​ദ്ധ​സ​ത്യ​ത്തി​നോ? ബന്ധം വ്യ​ക്തി​യു​ടെ മനഃ​സാ​ക്ഷി​യോ​ടും. ധാർ​മി​ക​താ​പ്ര​ശ്നം പൊ​തു​വേ​ദി​യിൽ ജനാ​ധി​പ​ത്യ​ചർ​ച്ച​ക്കു വരും, എന്നാൽ അർദ്ധ സത്യം? അതു​ച്ച​രി​ച്ച​വ​ന്റെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ലാ​ണു് കു​ത്തുക. വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കി​ത്ത​രാം, ഒന്ന​ടു​ത്തു​വ​രൂ, എന്റെ ഇട​നെ​ഞ്ഞിൽ നി​ങ്ങൾ വല​തു​കൈ​പ്പ​ത്തി​വ​ക്കൂ,. ഇനി നെ​ഞ്ചിൽ മു​ഖം​ചേർ​ത്തു ചെ​വി​യോർ​ക്കൂ എന്നി​ട്ടു പറയൂ, അശാ​ന്ത​മാ​ണോ എന്റെ തി​രു​ഹൃ​ദ​യം? അല്ല? അതാ​ണു് പറ​ഞ്ഞ​തു്, ഇന്ന​ത്തെ യു​ദ്ധം​ജ​യി​ക്കാൻ​വേ​ണ്ട വാ​മൊ​ഴി​ഉ​ള്ള​ട​ക്കം! അതു​കൊ​ണ്ടു് ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ മനഃ​സ്സാ​ക്ഷി​യു​ടെ കു​ത്തി​ല്ല. സം​സാ​രി​ച്ചു​നിൽ​ക്കാൻ നേ​ര​മി​ല്ല മാ​ധ്യ​മ​സു​ഹൃ​ത്തേ. ഇന്നു് തി​ര​ക്കു​ണ്ടു്. തേ​ജോ​മ​യ​നായ ഗു​രു​ദ്രോ​ണാ​ചാ​ര്യ​ന്റെ പൂർ​ണ​കായ കളി​മൺ​പ്ര​തി​മ​യു​ടെ ഉൽ​ഘാ​ട​നം ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ന്റെ മു​മ്പി​ലു​ള്ള സേ​നാ​പ​തി മാർ​ഗിൽ. നി​ങ്ങ​ളും വരു​മ​ല്ലോ, പതി​വു​പോ​ലെ മുൻ​നി​ര​യിൽ നി​ങ്ങൾ​ക്കും യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​ക​നും ഇരി​പ്പി​ട​മു​ണ്ടാ​വും, നാ​രാ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ മാ​ര​കാ​യു​ധ​മെ​ങ്കി​ലും!”