വസിഷ്ഠൻ ഋഷി; ബൃഹതിയും സതോബൃഹതിയും ഛന്ദസ്സുകൾ; അഗ്നി ദേവത. (പാന)
ദൂതനീ,ശൻ, സുയജ്ഞൻ, ബലാത്മജൻ –
ഈദൃശനാകുമഗ്നിയെ ഞാൻ നുതി –
ഗാഥയാൽ വിളിയ്ക്കുന്നേൻ, ഭവാന്മാർക്കായ്.1
നശ്ശുഭസ്തവനോടിനടക്കയാം;
സ്വത്തിൽവെച്ചുജ്ജ്വലിപ്പോരു സമ്പത്താം,
മർത്ത്യജാതിയ്ക്കു യാജ്യനസ്സുവ്രതൻ!2
സ്സാഞ്ഞുയരുന്നു; ദീപ്തമാം ധൂമവും
പൊങ്ങി വാനിലുരുമ്മൂന്നു; നേതാക്കൾ
ഭംഗിയിൽജ്ജ്വലിപ്പിപ്പിതീയഗ്നിയെ.3
ദ്ഭൂത, കൊണ്ടുവരികൂ,ണിനുമ്പരെ;
മർത്ത്യഭോഗ്യങ്ങളൊക്കെയും നല്ക, നീ –
യർത്ഥകളായ ഞങ്ങൾക്കു കീർത്തിമൻ!4
ഹോമകൃത്തു,മെങ്ങൾക്കു മഖത്തിൽ നീ;
ലോകസംസേവ്യ, നീതന്നെ പോതാവും;
തൂകുക, ഹവിസ്സു; – ണ്കയുംചെയ്ക നീ!5
രത്നദായകനല്ലോ, സുയജ്ഞ, നീ;
മൂർച്ച കൂട്ടുകൃ,ത്വിക്കുകൾക്കൊക്കെ നീ,
വായ്ചു വാഴ്ത്തുന്നവന്നുമസ്മന്മഖേ!6
സ്തോര്യവർഗ്ഗത്തിലഗ്നേ, സമാഹുത,
മാനുഷർക്കു ഗോവൃന്ദത്തെ നല്കുന്ന
ദാനശീലരാം വിത്തവാന്മാരിലും!7
വാഴ്‌വു, പൂർണ്ണയായ്; – ക്കെല്പാലവരെ നീ
കക്കണം, ദ്രോഹിനിന്ദകരിൽനിന്നു;
ദീർഘമാം സുഖമെങ്ങൾക്കു നല്കണം!8
ലന്നമേന്തും ബുധാഗ്ര്യൻ ഭഗവാനഗ്നേ,
വിത്തമെത്തിയ്ക്ക, ഹവ്യാഢ്യരാമെങ്ങൾ –
ക്ക; – ധ്വരിയ്ക്കു വരുത്തുക,ത്സാഹവും!9
വാജിസംപത്തു നല്കുവോരെബ്ഭവാൻ
കാക്കുക,ഹംസ്സിൽനിന്നു യുവതമ,
നേർക്കതിന്നൊത്ത നൂറുപുരികളാൽ!10
ദേയപൂർണ്ണയാം നിങ്ങൾതൻ ശ്രുക്കിനെ;
ഇങ്ങെടുത്തു പകരുവിൻ, ഹോമിപ്പിൻ:
നിങ്ങളെദ്ദേവനപ്പോഴേ താങ്ങുമേ!11
ഹോമവാഹിയും ഹോതാവുമാക്കിനാർ:
ഹവ്യമർപ്പിച്ചു സേവിപ്പവർക്കവൻ
ഭവ്യവീര്യവും രത്നവും നല്കുമേ!12
[1] ബോധകൻ = ഉണർവുണ്ടാക്കുന്നവൻ. അവ്യയൻ – മരണരഹിതൻ. ഏവർക്കും – യജമാനന്മാർക്കെല്ലാം. നിതിഗാഥ = സ്തോത്രഗീതി. ഭവാന്മാർക്കായ് = നിങ്ങൾക്കുവേണ്ടി.
[2] വിശ്വരക്ഷിതേജസ്കൻ – വിശ്വത്തെ രക്ഷിക്കുന്ന തേജസ്സോടുകൂടിയവൻ. സമാഹുതൻ = വഴിപോലെ ആഹുതൻ. അശ്ശുഭസ്തവൻ – ആരെ സ്തുതിയ്ക്കുന്നതു മംഗളകരമോ, ആ അഗ്നി. ഓടിനടക്കയാം – യജ്ഞത്തിൽ ദേവകളെ കൊണ്ടു വരാൻ. സ്വത്തിൽവെച്ച് – ധനങ്ങളിൽവെച്ച്, എല്ലാദ്ധനങ്ങളെക്കാളും. സമ്പത്താം – സമ്പത്താണ്; മർത്ത്യജാതിയ്ക്കു (മനുഷ്യർക്കു, യജമാനർക്കു) ധനംപോലെ പ്രിയനാണ്. യാജ്യൻ = യജനീയൻ. സുവ്രതൻ = ശോഭന കർമ്മാവ്.
[3] ഭംഗിയിൽ – വഴിപോലെ. നേതാക്കൾ – ഋത്വിക്കുകൾ.
[4] ബലോദ്ഭൂത = ബലപുത്ര. ഊണിന് – ഹവിസ്സുണ്ണാൻ. മർത്ത്യഭോഗ്യങ്ങൾ – ധനങ്ങൾ.
[5] ധീ മികച്ച = ഉൽകൃഷ്ടബുദ്ധിയായ. ഹോമകൃത്ത് = ഹോതാവ്. പോതാവ് – ഒരു ഋത്വിക്ക്. തൂകുക – ദേവന്മാർക്കായി.
[6] യാഗകർത്താവിനു – യഷ്ടാവായ എനിക്ക്. മൂർച്ച – തീക്ഷ്ണമായ ശ്രദ്ധ. വായ്ചു = വളർന്ന്, ഉന്മേഷത്തോടെ. അസ്മന്മഖേ = ഞങ്ങളുടെ യാഗത്തിൽ.
[7] മാനുഷർക്കു – ഞങ്ങളുടെ ആളുകൾക്ക്.
[8] ഇള – അന്ന (ഹവ്യ) രൂപയായ ദേവി. ദ്രോഹിനിന്ദകർ = ദ്രോഹിയും നിന്ദകനും.
[9] അൻപിയറ്റുന്ന – ദേവന്മാരെ സന്തോഷിപ്പിയ്ക്കുന്ന. അന്നം – ഹവിസ്സ്. ബുധാഗ്ര്യൻ = മികച്ച വിദ്വാൻ. അധ്വരി = യജ്ഞവാൻ, യജമാനൻ.
[10] വാജിസമ്പത്ത് = അശ്വങ്ങളാകുന്ന ധനം. അംഹസ്സ് = പാപം. അതിന്നൊത്ത – രക്ഷയ്ക്കു മതിയായ.
[11] ദേയപൂർണ്ണ – ഹവിസ്സു നിറഞ്ഞ. പകരുവിൻ – സോമരസം പാത്രത്തിലാക്കുവിൻ. ഋത്വിക്കുകളോട് പറയുന്നതാണിത്.
[12] ഹോമവാഹി – ഹവ്യവാഹൻ. ഭവ്യവീര്യം = നല്ല വീര്യം.