തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തെ പട്ട​മെ​ന്ന സ്ഥ​ല​ത്തു് ബി​ഷ​പ്പ് പാ​ല​സി​ന​ടു​ത്തു് ഒരു സർ​ക്കാ​രാ​പ്പീ​സു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ആപ്പീ​സ് ഇപ്പോ​ഴു​മു​ണ്ടോ എന്ന​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് ‘ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു’ എന്നു ഞാൻ എഴു​തി​പ്പോ​യ​തു്. ആപ്പീ​സ് ഉണ്ടെ​ങ്കി​ലും ഇല്ലെ​ങ്കി​ലും അതു പ്ര​വർ​ത്തി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്ന സൗധം ഇന്നും രാ​ജ​കീയ പ്രൗ​ഢി​യോ​ടെ വി​ല​സു​ന്നു​ണ്ടു്. മു​പ്പ​ത്തി​യ​ഞ്ചു​കൊ​ല്ലം മുൻ​പു് ഞാൻ ആ സൗ​ധ​ത്തി​ന്റെ രണ്ടാ​മ​ത്തെ നി​ല​യിൽ എത്തി ഒരു സ്നേ​ഹി​ത​നെ കാ​ണാ​നാ​യി. ഞങ്ങൾ സം​ഭാ​ഷ​ണം തു​ട​ങ്ങി​യ​തേ​യു​ള്ളു. പൊ​ടു​ന്ന​നെ കർ​ണ്ണ​ര​ന്ധ്ര​ങ്ങ​ളെ പി​ളർ​ന്നു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള നി​ല​വി​ളി. Get down, get down എന്നു് ആക്രോ​ശി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് സ്ത്രീ​ക​ളും പു​രു​ഷ​ന്മാ​രും ഉന്തും തളളും നട​ത്തി കോ​ണി​പ്പ​ടി​ക​ളി​ലൂ​ടെ താ​ഴ​ത്തേ​ക്കു് ഓടി. ചിലർ ബഹ​ള​ത്തി​നി​ട​യിൽ പടി​ക​ളിൽ​ത്ത​ന്നെ വീണു. വീ​ണ​വ​രെ ചവി​ട്ടി​യ​ര​ച്ചു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് പ്രാ​ണ​ര​ക്ഷ​യ്ക്കാ​യി മറ്റു​ള്ള​വ​രു​ടെ ഓട്ടം. ദയ​നീ​യ​മായ നി​ല​വി​ളി. കോപം കലർ​ന്ന ഭർ​ത്സ​ന​ങ്ങൾ എന്താ​ണു സം​ഭ​വി​ച്ച​തെ​ന്ന​റി​യാ​തെ ഞാൻ പക​ച്ചു നി​ന്നു. കോ​ലാ​ഹ​ലം പെ​ട്ടെ​ന്നു് ഇല്ലാ​തെ​യാ​യി. കെ​ട്ടി​ടം ഇടി​ഞ്ഞു​വീ​ഴാൻ പോ​കു​ന്നു​വെ​ന്നു് ആരോ പറ​ഞ്ഞ​തു വി​ശ്വ​സി​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു ആളു​ക​ളു​ടെ ഓട്ടം. രണ്ടോ മൂ​ന്നോ ദിവസം മുൻ​പു് മി​ന്ന​ലേ​റ​റു് സൗ​ധ​ത്തി​ന്റെ ഒരു ചുവരു പി​ളർ​ന്നു പോ​യ​തു​ക​ണ്ടു​ള്ള പേ​ടി​യാ​വാം ഒരു​ത്ത​നെ അസത്യ പ്ര​സ്താ​വ​ത്തി​നു പ്രേ​രി​പ്പി​ച്ച​തു്. ഏതാ​നും നി​മി​ഷ​ങ്ങൾ കൊ​ണ്ടു് എല്ലാം ശാ​ന്ത​മാ​യി. ഞാൻ സ്നേ​ഹി​ത​നോ​ടു സം​സാ​രി​ച്ച​തി​നു​ശേ​ഷം തി​രി​ച്ചു പോ​രി​ക​യും ചെ​യ്തു.

ബോംബ് പരീ​ക്ഷ​ണം നട​ത്തി​യ​പ്പോൾ ഭാ​ര​തീ​യ​രിൽ പലർ​ക്കും വിവിധ വി​കാ​ര​ങ്ങ​ളാ​ണു​ണ്ടാ​യ​തു്. ചി​ലർ​ക്കു് ആഹ്ലാ​ദാ​തി​രേ​കം. വേറെ ചി​ലർ​ക്കു് നി​രാ​ശത. മറ്റു ചി​ലർ​ക്കു് ഉത്ക​ണ്ഠാ​ധി​ക്യം. ഈ വിവിധ വി​കാ​ര​ങ്ങൾ കുറെ ദി​വ​സ​ത്തേ​ക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു ഓരോ പൗ​ര​നും. പി​ന്നീ​ടു് അതു കെ​ട്ട​ട​ങ്ങി. ഒരു വി​കാ​ര​ത്തി​നും സ്ഥാ​യി​ത്വ​മി​ല്ല​ല്ലോ. അതി​നാൽ ആ കെ​ട്ട​ട​ങ്ങൾ തി​ക​ച്ചും സ്വാ​ഭാ​വി​കം. പാ​കി​സ്ഥാൻ ബോംബ് പൊ​ട്ടി​ച്ച​പ്പോൾ അതേ വി​കാ​ര​ങ്ങൾ വീ​ണ്ടു​മു​ള​വാ​യി. കു​റ​ച്ചു ദി​വ​സ​ങ്ങൾ കൊ​ണ്ടു് അവയും ഇല്ലാ​താ​യി. പക്ഷേ ഒരു ഇം​ഗ്ലീ​ഷ് വാരിക ഭയം ജനി​പ്പി​ക്കു​ന്ന തല​ക്കെ​ട്ടു​കൾ നല്കി​യും പ്ര​മു​ഖ​ന്മാ​രു​മാ​യു​ള്ള അഭി​മു​ഖ​സം​ഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ തമോ​വ്യ​ത​ങ്ങ​ളായ റി​പോ​ടു​കൾ അച്ച​ടി​ച്ചും ഉഗ്ര​ദർ​ശ​ന​ങ്ങ​ളായ ചി​ത്ര​ങ്ങൾ നല്കി​യും വാ​യ​ന​ക്കാർ​ക്കു് അസ്വ​സ്ഥത ജനി​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. ആയു​ധ​പ​രീ​ക്ഷ​ണ​ങ്ങൾ​ക്കു ശേഷം പ്ര​ശാ​ന്ത​ത​യാർ​ജ്ജി​ച്ച മന​സ്സു​ക​ളെ വീ​ണ്ടും ആകു​ലാ​വ​സ്ഥ​യി​ലാ​ക്കു​ക​യും അതിനെ വി​ദ​ഗ്ദ്ധ​മാ​യി നി​ല​നി​റു​ത്തു​ക​യും ചെ​യ്യു​ക​യാ​ണു് ഈ വാരിക. ‘ഞങ്ങൾ വസ്തു​നി​ഷ്ഠ​മാ​യി കാ​ര്യ​ങ്ങൾ നി​ര​ത്തു​ന്നു’ എന്നു വാ​രി​ക​യു​ടെ മട്ടു്. പക്ഷേ ലേ​ഖ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും മറ്റു രച​ന​ക​ളു​ടെ​യും അടി​ത്ത​ട്ടിൽ ഭയം ജനി​പ്പി​ക്കു​ന്ന അം​ശ​ങ്ങൾ പ്ര​ഗ​ല്ഭ​നാ​യി നി​വേ​ശി​പ്പി​ക്കു​ന്ന വാ​രി​ക​യു​ടെ അധി​പ​ന്മാർ. ഭയാ​ദി​വി​കാ​ര​ങ്ങൾ വാ​യ​ന​ക്കാ​രിൽ ഉത്പാ​ദി​പ്പി​ച്ചു് അവ​യ്ക്കു സ്ഥാ​യി​ത്വം നല്കി​യാ​ലേ വാരിക ചെ​ല​വാ​കു​ക​യു​ള്ളു. ഇതു ആത്മ​വ​ഞ്ച​ന​യും ജന​വ​ഞ്ച​ന​യു​മാ​ണു്.

ഇതു​പോ​ലെ​യൊ​രു ആത്മ​വ​ഞ്ച​ന​യും ജന​വ​ഞ്ച​ന​യും നട​ത്തു​ക​യാ​ണു് ഡി. സി. ബു​ക്സ് അടു​ത്ത​കാ​ല​ത്തു പ്ര​സാ​ധ​നം ചെയ്ത ആധു​നിക മലയാള സാ​ഹി​ത്യ​ച​രി​ത്രം—പ്ര​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ എന്ന ഗ്ര​ന്ഥം. സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ലും സം​സ്കാ​ര​ത്തി​ലും താൽ​പ​ര്യ​മു​ള്ള​വ​രും സത്യം പറയണം എന്നു ദൃ​ഢ​നി​ശ്ച​യ​ത്തി​ലെ​ത്തി​യ​വ​രു​മായ രണ്ടോ മൂ​ന്നോ എഴു​ത്തു​കാ​രെ മാ​റ്റി നി​റു​ത്തി​യാൽ ശേ​ഷ​മു​ള്ള​വ​രെ​ല്ലാം ‘ആനാ​ലും എൻ​പി​ള്ള​യ​ല്ല​വാ’ എന്ന നയം സ്വീ​ക​രി​ച്ചാ​ണു് എഴു​തു​ന്ന​തു്. ചിലർ വ്യ​ക്തി​ശ​ത്രുത എന്ന പേ​പ്പ​ട്ടി​യെ അഴി​ച്ചു​വി​ട്ടു് ഒരു​പ​ദ്ര​വ​വും ചെ​യ്യാ​ത്ത മാ​ന്യ​ന്മാ​രെ കടി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. വേറെ ചിലർ അനർ​ഹ​ന്മാ​രെ സ്തു​തി​ച്ചു് ബ്ര​ഹ്മാ​ണ്ഡ കടാ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മേൽ​ത്ത​ട്ടി​ലേ​ക്കു കൊ​ണ്ടു ചെ​ല്ലു​ന്നു. മറ്റു ചിലർ സ്വ​ന്തം കൃ​തി​ക​ളെ അനു​കൂ​ല​മാ​യി വി​ല​യി​രു​ത്തു​ന്നു. മര​ണ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം പി​ണ്ഡം വയ്ക്കാൻ ആളി​ല്ലെ​ങ്കിൽ ജീ​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​മ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ സ്വയം പി​ണ്ഡം വയ്ക്ക​ണ​മ​ല്ലോ. നന്നു്. ചി​ലർ​ക്കും നാ​ലു​വാ​ക്യം ശരി​യാ​യി എഴു​താ​ന​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. ദു​ശ്ശാ​സ​നൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം ചെ​യ്തു് നി​ന്ദ​ന​വും അപ​മാ​ന​ന​വും ഒരു​മി​ച്ചു് നിർ​വ​ഹി​ച്ച​തു​പോ​ലെ മനോ​ഹ​ര​മായ മലയാള ഭാഷയെ വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം ചെ​യ്തു ഈ രണ്ടു കൃ​ത്യ​ങ്ങ​ളും അനു​ഷ്ഠി​ക്കു​ന്നു ചില വി​ദ്വാൻ​മാർ. ഒരാ​ളി​ന്റെ പ്ര​യോ​ഗം ‘അക്കാ​ദ​മീ​യം’ എന്നു്. അതു് എന്തൊ​രു ‘ഈയ’മാണു്? എനി​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. ‘രാ​ജ​രാ​ജ​വർ​മ്മ​യു​ടെ സ്വാ​ധീ​നം’ എന്നൊ​രു പ്ര​യോ​ഗം ഒരി​ട​ത്തു കണ്ടു. ഇതിൽ സ്വാ​ധീ​നം വി​ശേ​ഷ​ണ​വും സ്വാ​ധീ​നത നാ​മ​വു​മാ​ണു്. അതി​നാൽ ‘രാ​ജ​രാ​ജ​വർ​മ്മ​യു​ടെ സ്വാ​ധീ​നത’ എന്നാ​ണു് എഴു​തേ​ണ്ട​തെ​ന്നു സ്ക്കൂൾ​ക്കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു പോ​ലു​മ​റി​യാം.

സാ​ഹി​ത്യ​ര​ചന വ്യ​ക്തി​യു​ടെ സർ​ഗ്ഗ​വൈ​ഭ​വ​ത്തി​ന്റെ ഫല​മാ​ണെ​ങ്കി​ലും കേ​ര​ളീയ ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ സവി​ശേ​ഷ​ത​കൾ അതിൽ പ്ര​തി​ഫ​ലി​ക്കാ​തി​രി​ക്കി​ല്ല. ആ ജീ​വി​തം സാ​ഹി​ത്യ കൃ​തി​ക​ളി​ലൂ​ടെ എങ്ങ​നെ ആവി​ഷ്ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു എന്നു സ്പ​ഷ്ട​മാ​ക്കി​യി​ല്ലെ​ങ്കിൽ വാ​യ​ന​ക്കാർ​ക്കു് ഒന്നും നേടാൻ കഴി​യു​ക​യി​ല്ല. നമ്മു​ടെ കാ​ല​യ​ള​വി​നു് സാ​ഹി​ത്യം എങ്ങ​നെ പ്ര​യോ​ജ​ന​പ്പെ​ടു​ന്നു​വെ​ന്നും സ്പ​ഷ്ട​മാ​വു​ക​യി​ല്ല. ഇവ​യെ​ല്ലാം ഈ ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തിൽ അന്വേ​ഷി​ക്കു​ന്ന​തു് വ്യർ​ത്ഥ യത്ന​മാ​യേ പരി​ണ​മി​ക്കു. സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ന്റെ അനു​സ്യൂ​ത​വും അനർ​ഗ്ഗ​ള​വു​മായ പ്ര​വാ​ഹ​ത്തിൽ വ്യ​ക്തി​യായ കാ​റ്റ​ലോ​ഗി​ന്റെ രീ​തി​യിൽ എഴു​ത്തു​കാ​രു​ടെ വി​വ​ര​ങ്ങൾ നല്കാ​നാ​ണു് ഭൂ​രി​പ​ക്ഷം പ്ര​ബ​ന്ധ​കാ​ര​ന്മാ​രും മന​സ്സി​രു​ത്തി​യി​ട്ടു​ള്ള​തു് ഒരു​ദാ​ഹ​ര​ണം:

“പി. ശങ്ക​രൻ നമ്പ്യാർ: പാ​ശ്ചാ​ത്യ പൗ​ര​സ്ത്യ സാ​ഹി​ത്യ​ങ്ങ​ളി​ലെ അഭി​ന​വാ​ശ​യ​ങ്ങൾ ഉൾ​ക്കൊ​ണ്ടു് ഉപ​ന്യാ​സ​ങ്ങൾ എഴു​തി​യി​രു​ന്ന പി. ശങ്ക​രൻ നമ്പ്യാർ (1892–1954) വി​മർ​ശ​ക​നും സാ​ഹി​ത്യ ചരി​ത്ര​കാ​ര​നു​മാ​യി​രു​ന്നു. സാ​ഹി​ത്യ​നി​ഷ്കു​ടം മക​ര​ന്ദ​മ​ഞ്ജ​രി എന്നീ സമാ​ഹാ​ര​ങ്ങ​ളി​ലെ ഉപ​ന്യാ​സ​ങ്ങൾ വി​ജ്ഞാ​ന​പ്ര​ദ​ങ്ങ​ളാ​ണു്” (പുറം 514)

ഞാ​നൊ​രു നാ​ട​ക​മെ​ഴു​തു​ക​യും അതിലെ കഥാ​പാ​ത്ര​മായ ഗോ​പാ​ലൻ​നാ​യ​രെ​ക്കു​റി​ച്ചു് താ​ഴെ​യെ​ഴു​തു​ന്ന രീ​തി​യിൽ വി​വ​ര​ങ്ങൾ നല്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു​വെ​ന്നു കരു​തുക:

ഗോ​പാ​ലൻ​നാ​യർ: 22 വയ​സ്സു്. കറു​ത്ത നിറം. ലേശം വി​ക്കു​ണ്ടു്. വെ​ളു​ത്ത വസ്ത്ര​മേ ധരി​ക്കൂ. കു​ഞ്ഞു​രാ​മൻ എന്ന കഥാ​പാ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ ചേ​ട്ട​നാ​ണു് ഇയാൾ.

ശങ്ക​രൻ നമ്പ്യാ​രെ​ക്ക​റി​ച്ചു് പ്ര​ബ​ന്ധ​കാ​രൻ തരു​ന്ന തുച്ഛ വി​വ​ര​ങ്ങ​ളും ഞാൻ നല്കു​ന്ന കഥാ​പാ​ത്ര സൂ​ച​ന​ക​ളും തമ്മിൽ എന്തേ വ്യ​ത്യാ​സം? ക്ഷു​ദ്ര​ത​യോ​ളം ചെ​ന്നെ​ത്തു​ന്ന ഇത്ത​രം ഹ്ര​സ്വ പ്ര​സ്താ​വ​ങ്ങ​ളു​ടെ സമാ​ഹാ​ര​മാ​ണു് ഈ സാ​ഹി​ത്യ​ച​രി​ത്രം. ഇതു വാ​യി​ച്ചാൽ മലയാള സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ന്റെ ചാ​രു​ത​യെ​വി​ടെ ഇരി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നു് നമു​ക്ക​റി​യാൻ കഴി​യു​ക​യി​ല്ല. നി​രൂ​പ​ണ​സം​ബ​ന്ധി​യും വി​മർ​ശ​ന​സം​ബ​ന്ധി​യു​മായ അന്വേ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ സ്ഫു​രി​ക്കു​ന്ന ശക്തി​വി​ശേ​ഷം ഇവി​ടെ​യി​ല്ല. സമ​കാ​ലിക സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ന്റെ സവി​ശേ​ഷത കാ​റ്റ​ലോ​ഗിൽ നി​ന്നു കി​ട്ടു​ന്ന​തെ​ങ്ങ​നെ? Literary fraud എന്നു ഞാൻ ഈ ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തെ വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്കു​ന്നു.

ബൈറൺ എഴു​തിയ Don Juan എന്ന മനോ​ഹ​ര​മായ കാ​വ്യ​ത്തിൽ Dead scandals form good subjects for dissection എന്നു പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. (1st Canto–XXXI) ശ്രീ. ബാ​ല​ച​ന്ദ്രൻ ചു​ള​ളി​ക്കാ​ടു് മല​യാ​ളം വാ​രി​ക​യി​ലെ​ഴു​തിയ ‘ശിഷ്യ’ എന്ന അനു​ഭ​വർ​ണ്ണ​ന​ത്തി​ന്റെ വിഷയം മരി​ച്ച കു​ത്സി​ത​ത്വം തന്നെ. വൈ​രൂ​പ്യ​മു​ള്ള ഒരു പെ​ണ്ണി​ന്റെ കാ​മ​ഭ്രാ​ന്ത് വി​ശ്വ​സ​നീ​യ​മായ വി​ധ​ത്തിൽ വർ​ണ്ണി​ക്കു​ന്നു ബാ​ല​ച​ന്ദ്രൻ. ഒടു​വിൽ പെ​ണ്ണു് ഒളി​ച്ചോ​ടാൻ സന്ന​ദ്ധ​യാ​വു​മ്പോൾ സംഭവം വർ​ണ്ണി​ക്കു​ന്ന​യാൾ അവ​ളു​ടെ അച്ഛ​നെ അത​റി​യി​ച്ചു രക്ഷ​നേ​ടു​ന്നു. കാ​മ​ഭ്രാ​ന്തു് എന്നു ഞാൻ എഴു​തി​യെ​ങ്കി​ലും പെ​ണ്ണി​ന്റേ​തു് ഗു​രു​നാ​ഥ​നെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ചു​ണ്ടാ​കു​ന്ന അതി​രു​ക​ട​ന്ന അഭി​ലാ​ഷ​മാ​ണു്. ആ അഭി​ലാ​ഷ​ത്തെ ആവി​ഷ്ക​രി​ക്കു​മ്പോ​ഴും അതിനെ വി​ദ​ഗ്ദ്ധ​മാ​യി വി​ച്ഛേ​ദ​നം ചെ​യ്യു​മ്പോ​ഴും ചു​ള​ളി​ക്കാ​ടി​ന്റെ തൂലിക പത​റു​ന്നി​ല്ല. ആ ശക്തി വി​ശേ​ഷ​മാ​ണു് ഈ രച​ന​യ്ക്കു വി​ശ്വാ​സ്യത എന്ന ഗുണം കൈ​വ​രു​ത്തു​ന്ന​തു്. വൈ​രൂ​പ്യ​മു​ള്ള ആ പെ​ണ്ണു് മജ്ജ​യും മാം​സ​വു​മാർ​ന്നു് ചോ​ര​യോ​ട്ട​ത്തോ​ടു കൂടി എന്റെ മുൻ​പിൽ നി​ല്ക്കു​ന്നു. അല്ലെ​ങ്കിൽ വാ​രി​ക​യു​ടെ വെൺ​മ​യാർ​ന്ന താ​ളു​ക​ളി​ലെ കറു​ത്ത​യ​ക്ഷ​ര​ങ്ങ​ളിൽ നി​ന്നു് എഴു​ന്നേ​റ്റു വരു​ന്നു. അവ​ളോ​ടു് സഹ​താ​പം തോ​ന്നു​മാ​റു്. സന്മാർ​ഗ്ഗ​ത്തി​ന്റെ ശബ്ദ​മു​യർ​ത്തി ബാ​ല​ച​ന്ദ്രൻ ചു​ള​ളി​ക്കാ​ടു രചന നിർ​വ​ഹി​ക്കു​ന്നു.

ചെ​ടി​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങ​ളെ വക​ഞ്ഞു​മാ​റ്റി​ക്കൊ​ണ്ടു് വൈ​രൂ​പ്യ​മി​ല്ലാ​ത്ത ഒരു സ്ത്രീ നെ​ഞ്ചു തളളി മാമറി ഗ്ലാൻ​ഡ്സി​ന്റെ പർ​വ്വത വൈ​പു​ല്യം പ്രേ​ക്ഷ​ക​രെ കാ​ണി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് ഓടു​ന്നു. പു​രു​ഷൻ വേ​റൊ​രു സ്ഥ​ല​ത്തു നി​ന്നു് ഓടി​യെ​ത്തു​ന്നു. രണ്ടു​പോ​രും ചും​ബ​ന​ത്തി​നു തയ്യാ​റാ​വു​ന്നു. അപ്പോൾ പ്രേ​ക്ഷ​ക​രു​ടെ വി​കാ​രം ഉദ്ദീ​പി​പ്പി​ക്കു​മാ​റു് പെ​ണ്ണു് ഒരു തേ​യി​ല​ക്കൂ​ടെ​ടു​ത്തു തന്റെ​യും പു​രു​ഷ​ന്റെ​യും മു​ഖ​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ വയ്ക്കു​ന്നു.

മാ​തൃ​ഭൂ​മി ആഴ്ച​പ്പ​തി​പ്പി​ലൂ​ടെ ഒരു കഥാ​വ​നിത ഓടി​വ​രു​ന്നു. തേ​യി​ല​ക്കാ​രി​ക്കു വക​ഞ്ഞു​മാ​റ്റാൻ ചെ​ടി​ക​ളു​ള്ള​തു​പോ​ലെ ഈ കഥാം​ഗ​ന​യ്ക്കു് ആകർ​ഷ​ക​ത്വ​മി​യ​റ്റാൻ വർ​ണ്ണോ​ജ്ജ്വ​ല​ങ്ങ​ളായ ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളു​ണ്ടു്. സഹൃ​ദ​യൻ ചു​ണ്ടു​ക​ളു​ടെ സ്പർ​ശ​ന​ത്തി​നു് ഉദ്യ​മി​ക്കു​മ്പോൾ അവൾ അർ​ത്ഥ​ശൂ​ന്യ​ത​യു​ടെ കൂ​ടെ​ടു​ത്തു രണ്ടു​പേ​രു​ടെ​യും മു​ഖ​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ വയ്ക്കു​ന്നു. ഹുക്ക വലി​ക്കു​ന്ന ഒരു​ത്തൻ. അയാ​ളു​ടെ ഭാര്യ. ഒരു പാ​ട്ടു​കാ​രൻ. കൃഷ്ണ എന്ന പെ​ണ്ണു്. ആണും പെ​ണ്ണു​മ​ല്ലാ​ത്ത ഒരു ജീവി. ഇത്ര​യും ആളു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു് ഒരു പോ​യി​ന്റു​മി​ല്ലാ​തെ സം​സാ​രി​പ്പി​ച്ചു് കഥ പര്യാ​വ​സ​നാ​ത്തിൽ കൊ​ണ്ടു​വ​രു​ന്നു ശ്രീ. ബോണി തോമസ്. വെ​റു​മൊ​രു ആഖ്യാ​ന​മാ​ണോ ഇതു്? അല്ല. പ്ര​മേ​യ​ത്തെ കേ​ന്ദ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തു നി​റു​ത്തി കഥാ​പാ​ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ പ്ര​ക്രി​യ​കൾ കൊ​ണ്ടു് അതിനു തി​ള​ക്കം വരു​ത്തു​ന്നു​ണ്ടോ ഇവിടെ? ഇല്ല. എവി​ടെ​യെ​ങ്കി​ലും ഇതു ചെ​ന്നെ​ത്തു​ന്നു​ണ്ടോ? ഇല്ല ഏതൊരു സാ​ഹി​ത്യ​കൃ​തി​യും സാം​സ്കാ​രി​ക​മായ അനു​ഭാ​വ​മാ​ണ​ല്ലോ. അതും പ്ര​ദാ​നം ചെ​യ്യു​ന്നി​ല്ല ഈ രച​നാ​ഭാ​സം.

പണ്ടു് സി. കേശവൻ മന്ത്രി​യാ​യി​രു​ന്ന കാലം. കോ​ട്ട​യ​ത്തു ചിലരെ നി​യ​മ​പ​രി​പാ​ല​കർ മർ​ദ്ദി​ച്ച​താ​യി പരാ​തി​യു​ണ്ടാ​യി. മന്ത്രി കോ​ട്ട​യ​ത്തെ പോ​ലീ​സ് സ്റ്റെ​യ്ഷ​നി​ലെ​ത്തി ക്ഷ​താം​ഗ​രായ തട​വു​കാ​രെ കണ്ടു. കൂ​ട​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ഡി. എസ്. പി യോടു് അദ്ദേ​ഹം ചോ​ദി​ച്ചു: ‘നി​ങ്ങൾ ഇതു കാ​ണു​ന്നി​ല്ലേ. കാ​ണു​ന്നി​ല്ലേ? അസ​ഹ​നീ​യം. അസ​ഹ​നീ​യം. അസ​ഹ​നീ​യം’. സി. കേ​ശ​വ​ന്റെ ആ വാ​ക്കു​കൾ കട​മെ​ടു​ത്തു് വി​ക​ലാം​ഗ​രാ​യി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന അനു​വാ​ച​ക​രെ​ച്ചൂ​ണ്ടി ഞാൻ എന്നോ​ടു​ത​ന്നെ പറ​യു​ന്നു അസ​ഹ​നീ​യം. അസ​ഹ​നീ​യം. അസ​ഹ​നീ​യം.

ചി​ന്ത​യി​ലേ​ക്കു് അതി​വേ​ഗ​ത്തോ​ടെ കട​ന്നു​ചെ​ന്നു് അജാ​ഗ​രി​ത​ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ​പ്പോ​ലും പ്ര​ക​മ്പ​നം ഉള​വാ​ക്കു​ന്ന​താ​ണു് കവിത. മന​സ്സി​ന്റെ താ​ഴ്ച​യു​ടെ​യും താഴെ കാരണം കൂ​ടാ​തെ​യു​ള്ള ക്ഷോ​ഭ​ത്തി​ന്റെ സശ​ക്ത​മായ പ്ര​ക​മ്പ​നം ജനി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​താ​ണു കവിത—ഇതു പറ​ഞ്ഞ​തു് എ. ഇ. ഹൗ​സ്മൻ എന്ന കവി​യാ​ണു്. ഇതു ശരി​യാ​ണെ​ങ്കിൽ താഴെ ചേർ​ക്കു​ന്ന കവി​ത​യു​ടെ സ്ഥാ​ന​മെ​ന്താ​യി​രി​ക്കും മലയാള സാ​ഹി​ത്യ​ത്തിൽ?

(ശ്രീ. എ. അയ്യ​പ്പൻ, ഭാ​ഷാ​പോ​ഷി​ണി, ജൂൺ 1998)

പണ്ടു് ഒരു തി​രു​മ​ണ്ടൻ ചീഫ് സെ​ക്ര​ട്ട​റി​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു തി​രു​വി​താം​കൂ​റിൽ. അദ്ദേ​ഹം പെൻഷൻ പറ്റിയ നാളിൽ ‘പാർ​ടി​ങ് കി​ക്ക്’ എന്ന നി​ല​യിൽ സെ​ന്റോ​ഫ് നട​ത്തി. കാ​പ്പി​കു​ടി. എല്ലാ​വർ​ക്കും ബോളി കൊ​ടു​ത്ത​പ്പോൾ ചീഫ് സെ​ക്ര​ട്ട​റി​ക്കും അതു കൊ​ടു​ത്തു. ബോ​ളി​യി​ലൊ​ഴി​ക്കാൻ പാ​ല്പാ​യ​സം കൊ​ണ്ടു​വ​രു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പു് അദ്ദേ​ഹം അതു തി​ന്നു​തീർ​ത്തു. എന്നി​ട്ടു് പായസം വി​ള​മ്പു​ന്ന​വ​നോ​ടു് അഭ്യർ​ത്ഥി​ച്ചു. “എനി​ക്കു ഇനി​പ്പു​ള്ള ഈ ദോശ ഒന്നു കൂടി വേണം” (ഇനി​പ്പു് = മാ​ധു​ര്യം) ബോ​ളി​യെ ഇനി​പ്പു​ള്ള ദോ​ശ​യാ​ക്കു​ന്ന ചീഫ് സെ​ക്ര​ട്ട​റി​മാർ വാ​ണ​രു​ളിയ സെ​ക്ര​ട്ടേ​റി​യ​റ്റിൽ ശ്രീ. ആർ. രാ​മ​ച​ന്ദ്രൻ നാ​യ​രു​ടെ​യും ശ്രീ. സി. പി. നാ​യ​രു​ടെ​യും ഭര​ണ​കാ​ലം സാ​ഹി​ത്യ​ത്തിൽ തൽ​പ​ര​ത്വ​മു​ള്ള എനി​ക്കു് ആഹ്ലാ​ദ​ദാ​യ​ക​മാ​യി​രു​ന്നു. രാ​മ​ച​ന്ദ്രൻ നായർ പ്ര​തി​ഭാ​സ​മ്പ​ന്ന​നാ​ണു്. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മു​ക്ത​ക​ങ്ങൾ ഒന്നാ​ന്ത​രം. പാർ​വ​തീ പരി​ണ​യം ആട്ട​ക്കഥ ദോ​ഷ​മു​ക്തം. പ്ര​ഭാ​ഷ​കൻ എന്ന നി​ല​യിൽ രാ​മ​ച​ന്ദ്രൻ നാ​യർ​ക്കു​ള്ള പ്രാ​ഗ​ല്ഭ്യം നി​സ്തു​ല​മ​ത്രേ. ഏതു വി​ഷ​യ​വും രസ​ക​ര​മാ​യും വി​ദ്വ​ജ്ജ​നോ​ചി​ത​മാ​യും അദ്ദേ​ഹം പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ ആവി​ഷ്ക​രി​ക്കു​ന്ന​തു കണ്ടും കേ​ട്ടും മല​യാ​ളാ​ധ്യ​പ​ക​നായ എനി​ക്കു് അസൂയ ഉണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ടു്.

ശ്രീ. സി. പി. നായർ വി​ദ​ഗ്ദ്ധ​നാ​ണു്. സമു​ദാ​യ​ത്തി​ലെ മാ​ലി​ന്യ​ങ്ങ​ളെ ആക്ഷേ​പി​ച്ചു് അദ്ദേ​ഹം ഹാ​സ്യം സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ന്നു. ശബ്ദ​മു​യർ​ത്തി​യ​ല്ല അദ്ദേ​ഹം പരി​ഹ​സി​ക്കു​ന്ന​തു്. കട​ക്ക​ണ്ണിൽ പു​ഞ്ചി​രി​യോ​ടെ അദ്ദേ​ഹം ഓരോ മാ​ലി​ന്യ​ത്തെ​യും അധാർ​മ്മിക പ്ര​വൃ​ത്തി​യെ​യും നോ​ക്കു​ന്നു. കണ്ട​തു് ഹാ​സ്യ​ത്തി​ന്റെ പട്ടു​പൊ​തി​ഞ്ഞു് നമ്മു​ടെ മുൻ​പിൽ വയ്ക്കു​ന്നു. പണ്ടു് അദ്ദേ​ഹം കട​മ്മ​നി​ട്ട​യു​ടെ ഒരു കവി​ത​യെ അവ​ലം​ബി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് രചി​ച്ച സറ്റ​യർ (മഴ പെ​യ്യു​ന്നു. മദ്ദ​ളം കൊ​ട്ടു​ന്നു) നി​സ്തു​ല​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

ഇപ്പോ​ഴ​ത്തെ ചീഫ് സെ​ക്ര​ട്ട​റി ശ്രീ. എം. മോ​ഹൻ​കു​മാർ ഇം​ഗ്ലീ​ഷിൽ കവി​ത​യെ​ഴു​തു​മെ​ന്നു് ഞാൻ പന​ച്ചി പറ​ഞ്ഞു മന​സ്സി​ലാ​ക്കി (ഭാ​ഷാ​പോ​ഷി​ണി​യി​ലെ കവി​ത​യും കഥയും ഒരു നി​ഷേ​ധ​ക്കു​റി​പ്പും എന്ന ലേഖനം). അതിൽ മോ​ഹൻ​കു​മാ​റി​ന്റെ ഒരിം​ഗ്ലീ​ഷ് കവി​ത​യു​ടെ മലയാള തർ​ജ്ജമ ചേർ​ത്തി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഭാ​ഷാ​ന്ത​രീ​ക​ര​ണം ആരു​ടേ​തെ​ന്നു് അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. മംഗളം ദി​ന​പ​ത്ര​ത്തിൽ വന്ന​താ​ണു് അതെ​ന്നു് പന​ച്ചി നമ്മ​ളെ അറി​യി​ക്കു​ന്നു. തർ​ജ്ജമ മോ​ഹൻ​കു​മാ​റി​ന്റേ​താ​യി​രി​ക്കി​ല്ല. അതിൽ ‘ജീവിത പന്ഥാ​വ്’ എന്നൊ​രു പ്ര​യോ​ഗം കണ്ടു. പന്ഥാ​വ് സമാ​സ​ത്തി​ന്റെ ഉത്ത​ര​പ​ദ​മാ​യി വരു​മ്പോൾ ‘പഥം’ എന്നാ​കും. പു​ണ്യ​പ​ഥം സാ​ഹി​ത്യ​പ​ഥം. താ​രാ​പ​ഥം ഈ പ്ര​യോ​ഗ​ങ്ങൾ നോ​ക്കുക. ജല​ത്തി​നു മു​ക​ളിൽ നി​ലാ​വു് വീ​ണു​കി​ട​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ പന​ച്ചി​യു​ടെ ലേ​ഖ​ന​ത്തിൽ ഹാ​സ്യ​ച​ന്ദ്രിക വീ​ണി​രി​ക്കു​ന്നു.

ചെ​ക്ക് നോ​വ​ലി​സ്റ്റും ചെ​റു​ക​ഥാ​കാ​ര​നും നാ​ട​ക​കർ​ത്താ​വും കവി​യു​മായ മിലാൻ കൂ​ന്ദേര (Milan Kundera b. 1929) ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് നോ​വ​ലി​സ്റ്റായ ഈയൻ മക്യൂയ നോടു (Ian McEwan, b. 1948) പറ​ഞ്ഞു: “നോ​വ​ലി​ന്റെ ലക്ഷ്യം സമു​ദാ​യ​ത്തെ വർ​ണ്ണി​ക്ക​ല​ല്ല. അതിനു കൂ​ടു​തൽ നല്ല മാർ​ഗ്ഗ​ങ്ങൾ വെ​റെ​യു​ണ്ടു്. ചരി​ത്ര​കാ​ര​ന്മാർ​ക്കു് അതു ചെ​യ്യാ​മ​ല്ലോ. സ്റ്റാ​ലി​നി​സ​ത്തെ തള​ളി​പ്പ​റ​യുക എന്ന​തും അതി​ന്റെ (നോ​വ​ലി​ന്റെ) ലക്ഷ്യ​മ​ല്ല. സൽ​ഷ​ന്യീ​റ്റ്സ​നു് (Soizhenitsyn, b. 1918) പ്ര​ഖ്യാ​പ​ന​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ അതു നിർ​വ​ഹി​ക്കാം. നോ​വ​ലി​ന്റെ മാർ​ഗ്ഗം വർ​ണ്ണി​ക്ക​ലാ​ണു്. പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ക്ക​ലാ​ണു്. മനു​ഷ്യ​ജീ​വി​ത​ത്തെ അതി​ന്റെ എല്ലാ അം​ശ​ങ്ങ​ളി​ലും നി​സ്ത്വ​ചീ​ക​ര​ണം (peeling = തൊ​ലി​യു​രി​ക്കൽ) നിർ​വ​ഹി​ക്ക​ലാ​ണു്. നോവൽ സാ​ക്ഷാ​ത്ക​രി​ക്കു​ന്ന​തു മറ്റൊ​രു ധൈ​ഷ​ണിക പ്ര​വർ​ത്ത​നം കൊ​ണ്ടും സാ​ക്ഷാ​ത്ക​രി​ക്കാൻ വയ്യ. അസ്തി​ത്വ​വാ​ദ​മെ​ന്ന തത്ത്വ​ചി​ന്ത​യ്ക്കും വയ്യ”.

സി​തോ​പ​ല​ത്തി​ന്റെ സു​താ​ര്യാ​വ​സ്ഥ​യോ​ടു സാ​ദൃ​ശ്യം കല്പി​ക്കാ​വു​ന്ന തര​ത്തിൽ സു​താ​ര്യ​ത​യു​ള്ള ഈ പ്ര​സ്താ​വം കേ​ട്ടു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടും കൂ​ന്ദേ​ര​യെ സ്വ​ദേ​ശം ത്യ​ജി​ച്ച സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​നാ​യും അസ്തി​ത്വ​വാ​ദം സ്വീ​ക​രി​ച്ച എഴു​ത്തു​കാ​ര​നാ​യും കാ​ണു​ന്ന​തു് ശരി​യ​ല്ല. അദ്ദേ​ഹ​ത്ത​ന്റെ പുതിയ നോവൽ Identity-​യും (Translated from the French by Linda Asher, Faber & Faber, London) ഈ സത്യം ഉദ്ഘോ​ഷി​ക്കു​ന്നു. നോ​വ​ലി​ന്റെ പേരു സൂ​ചി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ ഐഡ​ന്റി​റ്റി—അന​ന്യത—എന്ന വിഷയം അദ്ദേ​ഹം അതി​വി​ദ​ഗ്ദ്ധ​മാ​യി കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്യു​ന്നു​ണ്ടു്. എങ്കി​ലും സമ​ഗ്ര​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ പ്ര​തീ​തി ഈ മനോ​ഹ​ര​മായ നോവൽ ഉള​വാ​ക്കു​ന്നു.

ഫ്രാൻ​സി​ന്റെ വട​ക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റു് ഭാ​ഗ​ത്തു​ള്ള നൊർ​മാ​ങ്ദീ (Normandy) പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു് ഒരു ഹോ​ട്ട​ലിൽ ഷാ​ങ്തൽ (Chantal) എന്ന യുവതി വന്നു ചേ​രു​ന്നു. തന്റെ കാ​മു​കൻ ഷാ​ങ്മ​റി​നെ (Jean-​Marc) കാ​ണാ​നാ​ണു് അവൾ​ക്കു താൽ​പ​ര്യം. റ്റെ​ലി​വി​ഷൻ സെ​റ്റ് പ്ര​വർ​ത്തി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. കാ​ണാ​തെ​യായ ആളു​ക​ളേ​ക്കു​റി​ച്ചു് വി​വ​ര​ങ്ങൾ പ്രേ​ക്ഷ​കർ​ക്കു നല്കു​ക​യാ​ണു് റ്റെ​ലി​വി​ഷൻ. ഹോ​ട്ട​ലി​ലെ ജോ​ലി​ക്കാ​രി ഷാ​ങ്ത​ലി​നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: “You know that programme on TV about people who’ve disappeared?” “Lost to Sight” it is called. ‘കാ​ണാ​തെ​യാ​യ​വർ’—ഇതാണു നോ​വ​ലി​ലെ പ്ര​ധാ​ന​പ്പെ​ട്ട ആശയം. ഹോ​ട്ട​ലിൽ കി​ട​ന്നു​റ​ങ്ങു​മ്പോൾ ഷാ​ങ്തൽ സ്വ​പ്നം കണ്ടു. അവ​ളു​ടെ അമ്മ (വള​രെ​ക്കാ​ല​ത്തി​നു മുൻ​പു് അപ്ര​ത്യ​ക്ഷ​യാ​യി—മരി​ച്ചു എന്നർ​ത്ഥം) ആദ്യ​ത്തെ ഭർ​ത്താ​വു് (അയാ​ളും അവ​ളു​ടെ മുൻ​പിൽ വരു​ന്നി​ല്ല ഏറെ​ക്കാ​ല​മാ​യി) ഷാ​ങ്മ​റി​ന്റെ കൂ​ട്ടു​കാ​രൻ എഫ്. ഇവർ കാ​ണ​പ്പെ​ടു​ന്നി​ല്ല. ഇങ്ങ​നെ ഓരോ വ്യ​ക്തി​യും കാ​ണാ​തെ​യാ​വു​ന്നു. ഷാ​ങ്തൽ കട​പ്പു​റ​ത്തേ​ക്കു ചെ​ന്നു. അവിടെ ഭാ​ര്യ​മാ​രു​ടെ ദൃ​ഷ്ടി​പ​ഥ​ത്തിൽ നി​ന്ന് ഓടി​പ്പോയ ഭർ​ത്താ​ക്കാ​ന്മാർ പട്ടം പറ​ത്തു​ക​യാ​ണു്. ജീ​വി​ത​മെ​ന്ന​തു വൈ​ര​സ്യം നി​റ​ഞ്ഞ​താ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് നമ്മൾ തന്നെ മറ്റു​ള്ള​വ​രിൽ നി​ന്നു് അക​ലു​ന്നു. അവർ നമ്മ​ളിൽ നി​ന്നു് അക​ലു​ന്നു. Lost to Sight—ഇതു​ത​ന്നെ​യാ​ണു ജീ​വി​തം. മൂ​ന്നു വി​ധ​ത്തി​ലാ​ണു വൈ​ര​സ്യം. ജഡ​ത​യാർ​ന്ന വൈ​ര​സ്യം—നൃ​ത്തം ചെ​യ്തു​കൊ​ണ്ടു് കോ​ട്ടു​വാ​യി​ടു​ന്ന പെൺ​കു​ട്ടി. അന​ല​സ​മായ വൈ​ര​സ്യം—പട്ടം പറ​ത്തു​ന്ന​തിൽ തൽപരർ. വി​പ്ല​വാ​ത്മ​ക​മായ വൈ​ര​സ്യം—കാ​റു​കൾ കത്തി​ക്കു​ക​യും കടകൾ തകർ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന ചെ​റു​പ്പ​ക്കാർ. ഈ മൂ​ന്നു വൈ​ര​സ്യ​ങ്ങ​ളും ഒരു​മി​ച്ചു ചേ​രു​മ്പോൾ ജീ​വി​ത​മാ​യി. ആ ജീ​വി​ത​ത്തി​നു പ്ര​തി​നി​ധീ​ഭ​വി​ക്കു​കു​യാ​ണു് ഈ നോ​വ​ലി​ലെ കഥാ​പാ​ത്ര​ങ്ങൾ.

ഈ ജീ​വി​ത​ത്തിൽ വന്നു​ചേ​രു​ന്ന​താ​ണു് ഐഡ​ന്റി​റ്റി​യു​ടെ—അന​ന്യ​ത​യു​ടെ—പ്ര​ശ്നം. (പ്ര​ശ്ന​മെ​ന്ന​തു മല​യാ​ള​ത്തിൽ പ്ര​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന അർ​ത്ഥ​ത്തിൽ. പ്ര​ശ്ന​ത്തി​നു ചോ​ദ്യ​മെ​ന്നാ​ണർ​ത്ഥം സം​സ്കൃ​ത​ത്തിൽ) ഹോ​ട്ട​ലിൽ നി​ന്നു കട​പ്പു​റ​ത്തേ​ക്കു പോയ ഷാ​ങ്ത​ലി​നെ അന്വേ​ഷി​ച്ചു് അവിടെ വൈ​കി​യെ​ത്തിയ ഷാ​ങ്മർ ചെ​ന്നു.

‘I live in a world where men will never turn to look at me again’ എന്നാ​ലോ​ചി​ച്ചു് ഐഡ​ന്റി​റ്റി നഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു കട​പ്പു​റ​ത്തു നി​ല്ക്കു​ന്ന ഷാ​ങ്ത​ലി​നെ Sea yacht-​ൽ നി​ന്നു രക്ഷി​ക്കാൻ (yacht—മത്സ​ര​ത്തി​നു​ള്ള നൗക) അയാൾ ഓടി​ച്ചെ​ന്ന​പ്പോൾ കണ്ട​തു് വാർ​ദ്ധ്യ​ക്യ​മു​ള്ള വൈ​രൂ​പ്യ​മു​ള്ള. ദയ​നീ​യ​മായ വി​ധ​ത്തിൽ അന്യ​ത​യു​ള്ള വ്യ​ക്തി​യെ​യാ​ണു്. അന​ന്യത—ഐഡ​ന്റി​റ്റി—നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട ഷാ​ങ്തൽ.

ഷാ​ങ്ത​ലി​നു് ശരി​യായ പേ​രു​വ​യ്ക്കാ​ത്ത പ്രേ​മ​ലേ​ഖ​ന​ങ്ങൾ മു​റ​യ്ക്കു കി​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. ലൈം​ഗി​ക​ത്വ​ത്തി​ന്റെ പനി​നീർ​പ്പൂ സൗ​ര​ഭ്യം ആസ്വ​ദി​ക്കാൻ കൗ​തു​ക​മു​ള്ള അവൾ അവ ‘ബ്രാ’കളുടെ അടി​യിൽ ഒളി​ച്ചു​വ​ച്ചു. കള്ള​ക്ക​ത്തു​ക​ളി​ലെ കൈ​യ​ക്ഷ​ര​വും ഷാ​ങ്മ​റി​ന്റെ യഥാർ​ത്ഥ പ്രേ​മ​ലേ​ഖ​ന​ത്തി​ലെ കൈ​യ​ക്ഷ​ര​വും ഒന്നാ​ണെ​ന്നു് ഒരു ഹോ​ട്ടൽ ബോ​യി​യിൽ നി​ന്നു മന​സ്സി​ലാ​ക്കിയ ഷാ​ങ്തൽ ലണ്ട​നി​ലേ​ക്കു പോയി. അവ​ള​റി​യാ​തെ ഷാ​ങ്മ​റും അവളെ അനു​ഗ​മി​ച്ചു. ആഹ്ലാദ വി​ഹാ​ര​ത്തി​ന്റെ പര​കോ​ടി​യി​ലെ​ത്തിയ ഒരു ഭവ​ന​ത്തിൽ വച്ചു് അവൾ സ്വ​ന്തം നഗ്നത (burning nakedness എന്നു കു​ന്ദേര) കണ്ടു. ഒരാൾ അവളെ ‘ആൻ’ എന്നു വി​ളി​ച്ചു. (അന​ന്യ​ത​യു​ടെ നഷ്ടം—ലേഖകൻ) ഒടു​വിൽ അവൾ ഷാ​ങ്മ​റു​ടെ കൈ​ക​ളി​ലാ​യി. അയാൾ അവളെ ചും​ബി​ക്കാൻ ഭാ​വി​ച്ച​പ്പോൾ. ‘No, I just want to watch you’ എന്നാ​യി മറു​പ​ടി. എല്ലാ രാ​ത്രി​ക​ളി​ലും അവൾ വി​ളി​ക്കു കത്തി​ച്ചു വയ്ക്കു​മെ​ന്നു പറ​യു​മ്പോൾ നോവൽ അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു. ഇനി സ്നേ​ഹ​മി​ല്ല. വേ​ഴ്ച​യി​ല്ല. അന്യോ​ന്യ​മു​ള്ള വീ​ക്ഷ​ണ​ങ്ങൾ മാ​ത്രം.

സമ​കാ​ലിക ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ വി​ഷാ​ദ​മ​ത്ര​യും കലാ​ത്മ​ക​മാ​യി ആവി​ഷ്ക​രി​ക്കു​ന്ന ഉദാ​ത്ത​മായ നോ​വ​ലാ​ണി​തു്. മനു​ഷ്യ​ത്വ​ത്തെ ഗ്ര​സി​ക്കു​ന്ന ഏകാ​ന്ത​ത​യെ, ഉത്ക​ണ്ഠ​യെ ഇതി​നെ​ക്കാൾ ശക്ത​മാ​യി സ്ഫു​ടീ​ക​രി​ച്ച മറ്റൊ​രു നോവൽ എന്റെ അറി​വി​ല്ലി​ല്ല.