ജപ്പാ​നി​ലും ചൈ​ന​യി​ലും പ്ര​ച​രി​ക്കു​ന്ന സെൻ (Zen), ബു​ദ്ധ​മ​ത​ത്തി​ന്റെ അവാ​ന്ത​ര​വി​ഭാ​ഗ​മാ​ണു്. അതിലെ കോ ആൻ (Koan) ലോ​ക​പ്ര​ശ​സ്തി​യാർ​ജ്ജി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. പ്രാ​ചീ​ന​കാ​ല​ത്തെ മഹാ​നായ ആചാ​ര്യ​ന്റെ വൈ​രു​ദ്ധ്യാ​ത്മ​ക​മായ ഉക്തി​യാ​ണ​തു്. ‘ഒരു കൈ മാ​ത്രം അടി​ക്കു​മ്പോൾ ഉണ്ടാ​കു​ന്ന ശബ്ദ​മെ​ന്താ​ണു് ?’ (‘What is the sound of one hand clapping?’) എന്ന​തു കോ ആനാ​ണു്. യു​ക്തി​ര​ഹി​ത​വും വൈ​രു​ദ്ധ്യ​മാർ​ന്ന​തു​മായ ഈ ഉക്തി​വി​ശേ​ഷം ഒരാ​ധ്യാ​ത്മി​ക​ത​ത്ത്വ​മാ​ണു് ആവി​ഷ്ക​രി​ക്കു​കു. കാ​റ്റിൽ ആടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന കൊ​ടി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള ഒരു കോ ആൻ ഇങ്ങ​നെ: അതു​ക​ണ്ട ഒരു സെൻ ബു​ദ്ധ​മത സന്ന്യാ​സി പറ​ഞ്ഞു. കൊ​ടി​യാ​ണു് ഇള​കു​ന്ന​തെ​ന്നു്. വേ​റൊ​രു സന്ന്യാ​സി അതു​കേ​ട്ടു് പറ​യു​ക​യാ​യി ‘കാ​റ്റാ​ണു് ഇള​കു​ന്ന​തു്’. അവ​രു​ടെ ഈ വി​ഭി​ന്നത പ്ര​സ്താ​വ​ങ്ങൾ ശ്ര​വി​ച്ച ഒരാ​ചാ​ര്യൻ അവ​രോ​ടു് അപ്പോൾ പറ​ഞ്ഞു. ‘കൊ​ടി​യു​മ​ല്ല കാ​റ്റു​മ​ല്ല ഇള​കു​ന്ന​തു്: മന​സ്സാ​ണു് ഇള​കു​ന്ന​തു്’. ഇതു് എടു​ത്തെ​ഴു​തി​യി​ട്ടു് ആഫ്രി​ക്കൻ നോ​വ​ലി​സ്റ്റായ ആങ​ദ്രേ ബി​ങ്ക് (Andre Brink) തന്റെ നി​രൂ​പ​ണ​ഗ്ര​ന്ഥ​മായ ‘The Novel’ എന്ന​തി​ന്റെ ആമു​ഖ​പ്ര​ബ​ന്ധ​ത്തിൽ പറ​യു​ന്നു: ‘കൊ​ടി​യു​മ​ല്ല കാ​റ്റു​മ​ല്ല. ഭാ​ഷ​യാ​ണു് ഇള​കു​ന്ന​തു്’.

എന്താ​ണു് ഭാ​ഷ​യു​ടെ ഈ ചല​നാ​ത്മ​ക​ത്വം? അതി​നു​ള്ള ഉത്ത​ര​മാ​ണു് ബ്രി​ങ്കി​ന്റെ ഈ വി​ശി​ഷ്ട​മായ പു​സ്ത​കം. ഭാ​ഷ​യു​ടെ ശക്തി​കൊ​ണ്ടു് ഓരോ നോ​വ​ലും അന്യാ​ദൃ​ശ​സ്വ​ഭാ​വ​മു​ള്ള​താ​യി​ത്തീ​രു​ന്നു എന്നു സ്ഥാ​പി​ക്കു​ക​യാ​ണു് അദ്ദേ​ഹം. അതി​നു​വേ​ണ്ടി ബ്രി​ങ്ക് തെർ​വാ​ന്റേ​സി​ന്റെ (Cervantes 1547–1616) Don Quixote, ലഫ​യെ​തി​ന്റെ (La Fayette 1634–1693) La Princesse de cleves, ഡാ​നി​യൽ ഡി​ഫോ​യു​ടെ (Daniel Defoe, 1660–1731) Moll Flamders, ദനീ ദീ​ദ്റോ യുടെ (Denis Diderot 1713–1784) Jacques the Fatalist and His Master, ജെയ്ൻ ഓസ്റ്റി​ന്റെ (Jane Austen 1775–1817) Emma, ഗു​സ്താ​വ് ഫ്ളോ​ബ​റി​ന്റെ (Gustave Flaubert 1821–1880) Madane Bovary, ജോർ​ജ്ജ് എല്യ​റ്റി​ന്റെ

(George Eliot, 1819–1880) Middle March, റ്റോ​മ​സ്മാ​നി ന്റെ (Thomas Mann, 1875–1955) Death in Venice, ഫ്രാൻ​സ് കാ​ഫ്കാ യുടെ (Franz Kafka 1883–1924) The Trial അലങ് റോബ് ഗ്രീ​യേ യുടെ (Alain Robbe Grillet, b. 1922) Le Voyer, ഗാർ​സി​യാ മാർ​കേ​സി​ന്റെ (Garcia Marquez, b. 1928) One Hundred Years of Solitude, മാർ​ഗ​റി​റ്റ് ആറ്റ്വു​ഡി ന്റെ (Margaret Atwood, b.1939) Surfacing, മീലാൻ കു​ന്ദേര യുടെ (Milan Kundera, b. 1929) The Unbearable Lightness of Being, എ. എസ്. ബയ​റ്റി ന്റെ (A. S. Byatt, b. 1936) Possession, ഈതോലോ കാൽ​വി​നോ യുടെ (Italo Calvino 1923–1985) If On a Winter’s Night A Traveller ഈ കൃ​തി​കൾ വി​മർ​ശ​ന​വി​ധേ​യ​ങ്ങ​ളാ​ക്കു​ന്നു. തെർ​വാ​ന്റേ​സ് തൊ​ട്ടു് എല്യ​റ്റ് വരെ​യു​ള്ള​വ​രു​ടെ നോ​വ​ലു​കൾ ക്ലാ​സി​ക് കൃ​തി​കൾ.

മാ​നി​ന്റെ​യും കാ​ഫ്ക​യു​ടെ​യും കൃ​തി​കൾ അധു​നാ​ത​ന​ങ്ങൾ. ഗ്രീ​യേ തൊ​ട്ടു കാൽ​വി​നോ വരെ​യു​ള്ള​വ​രു​ടെ കൃ​തി​കൾ പോ​സ്റ്റ് മോ​ഡേ​ണു​കൾ. ഏതു പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ട കൃ​തി​യാ​യാ​ലും ഭാ​ഷ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു് അതി​ന്റേ​തായ സങ്ക​ല്പ​മു​ണ്ടെ​ന്നു സ്ഥാ​പി​ക്കു​ക​യാ​ണു് ബ്രി​ങ്ക്. ഭാ​ഷ​യു​ടെ ഈ അന്യാ​ദൃ​ശ്യ സ്വ​ഭാ​വം​കൊ​ണ്ടു് ഓരോ നോ​വ​ലും നവീ​ന​മാ​യി തോ​ന്നു​ന്നു എന്ന​താ​ണു് ഗ്ര​ന്ഥ​കാ​ര​ന്റെ അഭി​പ്രാ​യം. പോ​സ്റ്റ് മോ​ഡേ​ണി​സ്റ്റ് നോവൽ നോ​ക്കുക.

പ്രാ​ചീ​ന​കാ​ല​ത്തു​ണ്ടായ നോ​വ​ലി​നോ​ടു സൌ​മു​ഖ്യം ഭജി​ക്കാൻ അതിനു പ്ര​യാ​സ​മി​ല്ല. ഭാ​ഷ​യെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ച വീ​ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ ഓരോ​ന്നും നൂ​ത​ന​മാ​ന​ങ്ങൾ പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ച്ചു് വാ​യ​ന​ക്കാ​രെ രസി​പ്പി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്ന​താ​ണു് ബ്രി​ങ്ക് പറയുക. തു​ള​ച്ചു​ക​യ​റു​ന്ന അപ​ഗ്ര​ഥ​ന​പാ​ട​വം ഗ്ര​ന്ഥ​കാ​ര​ന്റെ പ്ര​ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളി​ലാ​കെ​യു​ണ്ടു്. കൊ​ടി​യു​മ​ല്ല, കാ​റ്റു​മ​ല്ല. ഭാ​ഷ​യാ​ണു് ഇള​കു​ന്ന​തു് എന്ന അസ​ന്ദി​ഗ്ദ്ധ​മാ​യി തെ​ളി​യി​ക്കു​ന്നു ബ്രി​ങ്ക്. ഭാ​ഷ​യാ​ണു് ആത്മാ​വു്. ആ ആത്മാ​വി​ലേ​ക്കു ചെ​ല്ലാൻ വാ​ക്കു​ക​ളേ​യു​ള്ളു. നവീ​ന​ത​യു​ള്ള ആശയം.

ബ്രി​ങ്ക് എവിടെ? ഞാൻ എവിടെ? എങ്കി​ലും പറ​യു​ക​യാ​ണു്. പോ​സ്റ്റ് മോ​ഡേ​ണി​സം എന്ന പി​ന്തി​രി​പ്പൻ പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ന്റെ ചില ആശ​യ​ങ്ങൾ അവ​ലം​ബി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഈ അഭി​പ്രാ​യ​പ്ര​ക​ട​നം അത്ര​ക​ണ്ടു ശരിയോ എന്നു് എനി​ക്കു സംശയം. നോവൽ വാ​യി​ക്കു​മ്പോൾ നമ്മൾ വാ​ക്കു​ക​ളെ മറ​ക്കു​ക​യാ​ണു് ചെ​യ്യു​ന്ന​തു്. ‘മാർ​ത്താ​ണ്ഡ​വർ​മ്മ’യുടെ ആദ്യ​ത്തെ അധ്യാ​യം വാ​യി​ച്ചു തു​ട​ങ്ങൂ. ആദ്യ​ത്തെ ഏതാ​നും വാ​ക്യ​ങ്ങൾ വാ​യി​ച്ചു കഴി​യു​മ്പോൾ​ത​ന്നെ നമ്മൾ ഭാഷ മറ​ക്കു​ന്നു. നോ​വ​ലാ​ണു് അതെ​ന്ന വസ്തുത മറ​ക്കു​ന്നു. സി. വി. രാ​മൻ​പി​ള്ള​യാ​ണു് രച​യി​താ​വു് എന്ന​തു മറ​ക്കു​ന്നു. നമ്മു​ടെ മുൻ​പിൽ കാടും അവിടെ മു​റി​വേ​റ്റു​കി​ട​ക്കു​ന്ന യു​വാ​വും അയാളെ എടു​ത്തു​കൊ​ണ്ടു​പോ​കാൻ വന്ന​വ​രും മാ​ത്ര​മേ​യു​ള്ളു. ഭാഷ ആത്മാർ​ജ്ജ​നം ചെ​യ്യു​മ്പോ​ളാ​ണു് കല ആവിർ​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന​തു്. പക്ഷേ ബ്രി​ങ്ക് പറ​യു​ന്ന​തു​പോ​ലെ മാ​ത്ര​മേ പോ​സ്റ്റ് മോ​ഡേ​ണി​സ്റ്റു​കൾ പറയൂ. അതു മന​സ്സി​ലാ​ക്കാൻ വേ​ണ്ടി ഈ വി​മർ​ശ​നം​ഗ്ര​ന്ഥം വാ​യി​ക്കാം. വാ​യി​ക്കേ​ണ്ട​തു​മാ​ണു്. (The Novel, Language and Narrative from Cervantes to Italo Calvino, First published 1998 by Macmillan Press Ltd., pp. 373, £12.99).

കൈ​നി​ക്കര കു​മാ​ര​പി​ള്ള​യും ഞാനും തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തെ പൂ​ജ​പ്പുര മണ്ഡ​പ​ത്തി​ന​ടു​ത്തു​ള്ള ബസ്സ് സ്റ്റോ​പ്പിൽ ബസ്സ് കാ​ത്തു നി​ല്ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അപ്പോൾ അതു വഴി പുതിയ കാറിൽ കട​ന്നു​പോയ പി. കേ​ശ​വ​ദേ​വ് കാറ് നി​റു​ത്തി ‘വരൂ’ എന്നു് ഞങ്ങ​ളെ വി​ളി​ച്ചു. കൈ​നി​ക്കര ‘വരു​ന്നി​ല്ല’ എന്നു പരു​ക്കൻ മട്ടിൽ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു. കേ​ശ​വ​ദേ​വി​ന്റെ മു​ഖ​ഭാ​വം മാറി. ‘പി​ന്നെ​ക്ക​ണ്ടു​കൊ​ള്ളാം’ എന്ന മട്ടിൽ അദ്ദേ​ഹം ഒരാം​ഗ്യം കാ​ണി​ച്ചി​ട്ടു് ഡ്രൈ​വ​റോ​ടു കാറ് വിടാൻ ആഞ്ജാ​പി​ച്ചു.

ദേ​വി​ന്റെ മുൻ​പിൽ വി​ന​യ​ത്തോ​ടെ എപ്പോ​ഴും പെ​രു​മാ​റു​ന്ന എന്നെ അദ്ദേ​ഹം തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കി. ആ നോ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ അർ​ത്ഥം കൈ​നി​ക്ക​ര​യോ​ടു​കൂ​ടി നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ട​ല്ലേ ‘താനും കാറിൽ കയ​റാ​ത്ത​തു്. തന്നെ​യും ഞാൻ കണ്ടു​കൊ​ള​ളാം’ എന്നാ​യി​രു​ന്നു. കു​മാ​ര​പി​ള്ള​യു​ടെ പരു​ക്കൻ മറു​പ​ടി​യും കേ​ശ​ദേ​വി​ന്റെ ‘പരു​പ​രു​ക്കൻ’ ചേ​ഷ്ട​ക​ളും കണ്ടു് ഞാൻ കെ. എം. പണി​ക്ക​രു​ടെ ‘പരു​ക്കൻ കവിത വി​ത​റു​മി​പ്പ​ട്ടർ​തൻ പത്നി​യാ​യാൽ’ എന്ന സം​സ്കാ​ര​ര​ഹി​ത​മായ കാ​വ്യ​ശ​ക​ലം ഓർ​മ്മി​ച്ചു​പോ​യി. ആ അസം​സ്കൃത പ്ര​സ്താ​വം മൃദുല സ്വ​ഭാ​വ​മു​ള്ള കവി​ത​യി​ലേ​ക്കു് എന്നെ കൊ​ണ്ടു​ചെ​ന്നു. ആ ചി​ന്ത​യു​ടെ പ്രേ​ര​ണ​യാ​ലാ​വും ഞാൻ കൈ​നി​ക്ക​ര​യോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു. ‘സാർ ഷെ​ല്ലി​യോ കീ​റ്റ്സോ വലിയ കവി’. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു് ആലോ​ചി​ക്കേ​ണ്ട​താ​യി വന്നി​ല്ല. പൊ​ടു​ന്ന​നെ ഉത്ത​രം തന്നു. ‘സം​ശ​യ​മെ​ന്തു്? ഷെ​ല്ലി’. ‘എന്തു​കൊ​ണ്ടു്?’ എന്നു് എന്റെ ചോ​ദ്യം. അദ്ദേ​ഹം പറ​ഞ്ഞു: “ഷെ​ല്ലി തന്നെ ഉത്കൃ​ഷ്ട​മായ കവി​ത​യു​ടെ സ്വാ​ഭാ​വം സ്പ​ഷ്ട​മാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഇച്ഛാ​ശ​ക്തി​യാ​ണു് യു​ക്തി​വാ​ദ​ത്തി​നു് അടി​സ്ഥാ​നം. കവി​ത​യു​ടെ അടി​സ്ഥാ​നം അതല്ല. ഞാൻ കവി​ത​യെ​ഴു​ത​ട്ടെ എന്നു് ഒരു മഹാ​ക​വി​യും ഇന്നു​വ​രെ പറ​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല.

“അവ്യ​ക്ത​ശോ​ഭ​യോ​ടെ ഇരി​ക്കു​ന്ന കല്ക്ക​രി​ത്തു​ണ്ടിൽ കാ​റ്റു വന്ന​ടി​ക്കു​മ്പോൾ അതു കൂ​ടു​തൽ തി​ള​ങ്ങു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, വി​വർ​ണ്ണ​മായ പൂവു് വി​ക​സി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങു​മ്പോൾ കൂ​ടു​തൽ ശോഭ വഹി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ ശക്തി​വി​ശേ​ഷം ഉള്ളിൽ നി​ന്നു​ണ്ടാ​കും. അപ്പോ​ഴാ​ണു് കവി​ത​യു​ടെ ആവിർ​ഭാ​വം എന്നു ഷെ​ല്ലി പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. അതു​ത​ന്നെ​യാ​ണു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കവി​ത​യും”. അപ്പ​റ​ഞ്ഞ​തു് കീ​റ്റി​സി​ന്റെ കവി​ത​യ്ക്കും ചേ​രു​കി​ല്ലേ എന്നാ​യി എന്റെ സംശയം. എങ്കി​ലും കൈ​നി​ക്ക​ര​യെ നീ​ര​സ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ മടി​ച്ചു ഞാൻ അതു ചോ​ദി​ച്ചി​ല്ല. ‘എവി​ടെ​യാ​ണു​ള്ള​തു് ഷെ​ല്ലി​യു​ടെ ഈ അഭി​പ്രാ​യം’ എന്നു മാ​ത്രം ചോ​ദി​ച്ചു. ‘എന്തോ’ എന്നു കൈ​നി​ക്കര പറ​ഞ്ഞു. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട പദ​മാ​ണു് ഈ ‘എന്തോ’ എന്ന​തു്. ‘സാ​റി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു് ഞാൻ ദീപിക ആഴ്ച​പ്പ​തി​പ്പി​ലെ​ഴു​തി​യി​രു​ന്നു. അതു​ക​ണ്ടോ?’ മറു​പ​ടി ‘എന്തോ’. കാ​ലി​നു ഒര​ന​ക്ക​മി​ല്ലാ​യ്മ എനി​ക്കു് എന്നു് അദ്ദേ​ഹം. ‘എന്താ സാർ അതിനു കാരണം?’ എന്നു എന്റെ ചോ​ദ്യം. ‘എന്തോ എന്നു മറു​പ​ടി’. ‘കേ​ശ​വ​ദേ​വ് ദേ​ഷ്യ​പ്പെ​ട്ടാ​ണോ പോ​യ​തു് സാർ’ ‘എന്തോ’ എന്നു കൈ​നി​ക്കര.

ഷെ​ല്ലി​യു​ടേ​തെ​ന്നു കൈ​നി​ക്കര പറഞ്ഞ ഈ കലാ​ത​ത്ത്വം കവി​ത​യ്ക്കു മാ​ത്ര​മ​ല്ല കഥ​യ്ക്കും ചേരും. അന്തർ​ജ്ജാ​ത​മായ ശക്തി​വി​ശേ​ഷം അനു​ഗ്ര​ഹി​ക്കാ​ത്ത കഥ​യാ​ണു് ശ്രീ. പി. കെ. ശ്രീ​വ​ത്സ​ന്റെ ‘ചാ​നൽ​മഴ’യെ​ന്ന​തു്. (മാ​തൃ​ഭൂ​മി ആഴ്ച​പ്പ​തി​പ്പു്, ലക്കം 27) ഭാ​ര്യ​യും ഭർ​ത്താ​വും വീ​ട്ടി​ലു​ള്ള രണ്ടു പി​ള്ളേ​രും. മകൾ ഹോ​സ്റ്റ​ലിൽ. അവൾ വരാ​മെ​ന്നു പറഞ്ഞ ദി​ന​ത്തിൽ വരു​ന്നി​ല്ല. അമ്മ​യ്ക്കു് ഉത്ക​ണ്ഠ. റ്റി. വി. സെ​റ്റിൽ കാ​ണു​ന്ന ഒരു ദൃ​ശ്യം അവരെ രണ്ടു​പേ​രെ​യും അല​ട്ടു​ന്നു. ആഖ്യാ​ന​ത്തി​ന്റെ സ്പ​ഷ്ട​ത​യി​ല്ലാ​യ്മ കൊ​ണ്ടു് ഏതാ​ണു് റ്റി. വി. സെ​റ്റി​ലെ കാഴ്ച. ദമ്പ​തി​ക​ളു​ടെ ഏതു തോ​ന്ന​ലാ​ണു് വാ​സ്ത​വി​കം എന്നൊ​ക്കെ വേർ​തി​രി​ച്ച​റി​യാൻ വയ്യ. അതു​പോ​ക​ട്ടെ. പ്ര​തി​പാ​ദ്യ​വി​ഷ​യ​ത്തി​ന്റെ നേരിയ ശോഭ ഭാ​വ​ന​യു​ടെ കാ​റ്റേ​റ്റ് തി​ള​ക്ക​മാർ​ന്നു വരു​ന്നി​ല്ല. കഥാ​പു​ഷ്പ​ത്തി​ന്റെ ഉള്ളി​ലെ അവ്യ​ക്ത​വർ​ണ്ണം വി​ക​സി​താ​വ​സ്ഥ​യിൽ ഉജ്ജ്വ​ലത ആവ​ഹി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. ഒര​വി​യൽ​ക്ക​ഥ​യാ​ണി​തു്. സ്വാ​ദി​നു വേ​ണ്ടി സെ​ക്സ് എന്ന വെ​ളി​ച്ച​ണ്ണ ഒഴി​ച്ചി​ട്ടും ചേ​ന​യും കായും പയ​റു​മൊ​ക്കെ വെ​ന്തു് ഒരു​മി​ച്ചു് ചേ​രാ​തെ വെ​വ്വെ​റെ കി​ട​ക്കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു് കേ​ര​തൈ​ല​ത്തി​നും സ്വാ​ദി​ല്ല. കൈ​നി​ക്കര ജീ​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നു വി​ചാ​രി​ക്കൂ. ‘സാർ ഇക്കഥ കൊ​ള്ളാ​മോ?’ എന്നു ഞാൻ ചോ​ദി​ച്ചാൽ ‘എന്തോ’ എന്നു് ഉദാ​സീ​ന​നാ​യി അദ്ദേ​ഹം മറു​പ​ടി പറയും. ഞാൻ എന്നോ​ടു​ത​ന്നെ ആ ചോ​ദ്യം ചോ​ദി​ച്ചാൽ ‘കൊ​ള്ളു​കി​ല്ല’ എന്നു മറു​പ​ടി നല്കും.

The Bedform Glossary of Critical and Literary Terms എന്ന നല്ല ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തിൽ അലി​ഗ​റി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു് പറ​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന​തു് ഇങ്ങ​നെ: ഒര​മൂർ​ത്താ​ശ​യ​ത്തെ കൂ​ടു​തൽ മൂർ​ത്ത​മായ മാർ​ഗ്ഗ​ത്തി​ലൂ​ടെ പ്ര​കാ​ശി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു് അലി​ഗ​റി. ഗദ്യ​ത്തി​ലോ പദ്യ​ത്തി​ലോ നാ​ട​ക​ത്തി​ലോ ആയി ആഖ്യാ​നം നിർ​വ​ഹി​ക്കു​ന്ന അലി​ഗ​റി​ക്കു രണ്ടു തല​ങ്ങ​ളു​ണ്ടു്. ആദ്യ​ത്തെ​തു് ഉപ​രി​ത​ല​ത്തി​ലു​ള്ള കഥ… അലി​ഗ​റി​കൾ​ക്കു ബന്ധ​മു​ള്ള ഇതി​വൃ​ത്ത​ങ്ങ​ളു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും രണ്ടാ​മ​ത്തെ അഗാ​ധ​ത​ല​ത്തി​ലു​ള്ള അർ​ത്ഥം വാ​യ​ന​ക്കാർ കണ്ട​റി​യ​ണ​മെ​ന്നു രച​യി​താ​ക്കൾ​ക്കു പ്ര​തീ​ക്ഷ​യു​ണ്ടു്. ആ അർ​ത്ഥം സാ​ന്മാർ​ഗ്ഗി​ക​മോ രാ​ഷ്ട്ര​വ്യ​വ​ഹാര സം​ബ​ന്ധി​യോ തത്ത്വ​ചി​ന്താ​പ​ര​മോ മത​പ​ര​മോ ആകാം.

1. ദേ​ശാ​ഭി​മാ​നി വാ​രി​ക​യിൽ ശ്രീ. വി. എസ്. അനിൽ​കു​മാർ എഴു​തിയ ‘ശാ​ന്തി​വ​നം’ എന്ന കഥ അലി​ഗ​റി​യാ​ണു്—ലാ​ക്ഷ​ണി​ക​ക​ഥ​യാ​ണു്. ഉപ​രി​ത​ല​ത്തിൽ അതൊരു കലാ​ശാ​ല​യു​ടെ ജീർ​ണ്ണ​ത​യു​ടെ കഥ​യാ​ണു്. അഗാ​ധ​ത​ല​ത്തിൽ ഭാ​ര​ത​ത്തി​ന്റെ കഥയും ഉപ​രി​ത​ല​ത്തി​ലെ കഥയിൽ നി​ന്നു അഗാ​ധ​ത​ല​ത്തി​ലെ കഥ​യി​ലേ​ക്കു കട​ക്കു​ന്ന​തു ബു​ദ്ധി​യോ​ടു ബന്ധ​പ്പെ​ട്ട പ്ര​ക്രി​യ​യാ​ണു്. ആ പ്ര​ക്രിയ കഴി​ഞ്ഞാൽ പി​ന്നെ ഒന്നു​മി​ല്ല. അതു​കൊ​ണ്ടു് മസ്തി​ഷ്ക​ത്തോ​ടു ബന്ധ​പ്പെ​ട്ട അലി​ഗ​റി​ക്കു കല​യോ​ടു ബന്ധ​മി​ല്ല. ഹേ​ഗ​ലി​ന്റെ​യും ക്രോ​ചെ​യു​ടെ​യും മത​മി​താ​ണെ​ന്നു് ഓർമ്മ പറ​യു​ന്നു. ചില ഗ്ര​ന്ഥ​കാ​ര​ന്മാർ പ്രാ​ഗ​ല്ഭ്യം കൊ​ണ്ടു് അലി​ഗ​റി​ക്കു് ഒരു തര​ത്തി​ലു​ള്ള ചാരുത വരു​ത്താ​റു​ണ്ടു്. ഉദാ​ഹ​ര​ണം ഓർ​വെ​ലി​ന്റെ Animal Farm. ആ ചാരുത പോലും അനിൽ​കു​മാ​റി​ന്റെ ‘ശാ​ന്തി​വന’ത്തി​നു് ഇല്ല. (മെൽ​വി​ലി​ന്റെ ‘മോ​ബി​ഡി​ക്കോ’ എന്ന ചോ​ദ്യ​മു​ണ്ടാ​കാം. മോ​ബി​ഡി​ക്ക് അലി​ഗ​റി​യ​ല്ല. അതു സിം​ബൊ​ലി​ക്കാ​ണു്. തി​മിം​ഗ​ലം വേട്ട എന്ന ഉപ​രി​തല കഥ​യു​ടെ അടി​ത്ത​ട്ടിൽ തി​മിം​ഗ​ല​ത്തെ​പ്പോ​ലെ തെ​ന്നി​ത്തെ​ന്നി​പ്പോ​കു​ന്ന അർ​ത്ഥ​മു​ണ്ടു്. അതു കണ്ട​റി​യു​ന്ന സഹൃ​ദ​യ​നു കല​യോ​ടു ബന്ധ​പ്പെ​ട്ട ആഹ്ലാ​ദ​മു​ണ്ടാ​കും).

2. മാർ​ക്സ് പറഞ്ഞ വർ​ഗ്ഗ​ര​ഹിത സമു​ദാ​യം എങ്ങും ഉണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ല. ഉണ്ടാ​കു​മെ​ന്നും തോ​ന്നു​ന്നി​ല്ല. വർ​ഗ്ഗ​ര​ഹിത സമു​ദാ​യ​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി തൊ​ണ്ട​കീ​റി പ്ര​സം​ഗി​ക്കു​ന്ന​വ​രെ​ല്ലാം ബൂർ​ഷ്വാ​സി​യിൽ പെ​ട്ട​വ​രെ​ക്കാൾ സു​ഖ​പ്ര​ദ​മായ ജീ​വി​ത​മാ​ണു് നയി​ക്കു​ന്ന​തു്. സകല നൂതന സൌ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളു​മു​ള്ള കൊ​ട്ടാ​രം പോ​ലു​ള്ള കെ​ട്ടി​ടം. സൌ​ധ​ങ്ങൾ എന്നു തി​രു​ത്തി​പ്പ​റ​യ​ണം. സഞ്ച​രി​ക്കാൻ പുതിയ കാറു്. അവ​രു​ടെ വീ​ട്ടിൽ​ചെ​ന്നാൽ അവർ സഹ​ധർ​മ്മി​ണി​യെ അതി​ഥി​യു​ടെ മുൻ​പിൽ വരാനേ സമ്മ​തി​ക്കി​ല്ല. ഭാര്യ മുൻ​പി​ലെ​ത്താ​ത്ത​തു ബുർ​ഷ്വാ​സി​യു​ടെ നി​യ​മ​മ​നു​സ​രി​ച്ചാ​ണു്. ബൂർ​ഷ്വാ​സി​യിൽ​പ്പെ​ട്ട ഞാൻ ഓട്ടോ​റി​ക്ഷ​യി​ലോ ബസ്സി​ലോ കയറാൻ പണ​മി​ല്ലാ​തെ ഏന്തി വലി​ഞ്ഞു റോ​ഡി​ലൂ​ടെ നട​ക്കു​മ്പോൾ എന്റെ മേൽ ചെ​ളി​വെ​ള​ളം തെ​റി​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് തൊ​ഴി​ലാ​ളി നായകൻ ഏറ്റ​വും പുതിയ കാറിൽ പാ​ഞ്ഞു​പോ​കും. പോ​കു​ന്ന​തു തൊ​ഴി​ലാ​ളി സമ്മേ​ള​ന​ത്തിൽ പ്ര​സം​ഗി​ക്കാ​നാ​ണു്. അവിടെ കയ​റി​നി​ന്നു് ‘സർ​വ​രാ​ജ്യ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളേ സം​ഘ​ടി​ക്കു​വിൻ. നി​ങ്ങൾ​ക്കു നഷ്ട​പ്പെ​ടാൻ കൈ​ച്ച​ങ്ങ​ല​ക​ള​ല്ലാ​തെ വേ​റൊ​ന്നു​മി​ല്ല’ എന്നു് തൊണ്ട പൊ​ട്ടു​ന്ന രീ​തി​യിൽ നി​ല​വി​ളി​ക്കും. അതു​ക​ഴി​ഞ്ഞു് പുതിയ കാറിൽ കയറി വീ​ട്ടി​ലേ​ക്കു പോകും. തൊ​ഴി​ലാ​ളി മഴ നന​ഞ്ഞു വീ​ട്ടി​ലേ​ക്കു നട​ക്കു​ന്ന സന്ദർ​ഭ​ത്തിൽ നേ​താ​വു് ലാർജ് ബ്രാൻ​ഡി നു​ണ​ഞ്ഞു വീ​ട്ടി​ലി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രി​ക്കും. തൊ​ഴി​ലാ​ളി നേ​താ​വു് തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളു​ടെ വി​കാ​ര​വു​മാ​യി ‘താ​ദാ​ത്മ്യം’ പ്രാ​പി​ക്കാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് ഈ ഹി​പ്പൊ​ക്ര​സി ഉണ്ടാ​കു​ന്ന​തു്. ഇതി​ല്ലാ​ത്ത—ഹി​പ്പോ​ക്ര​സി ഇല്ലാ​ത്ത—നേ​താ​ക്ക​ന്മാർ കാ​ണു​മാ​യി​രി​ക്കും. അങ്ങ​നെ​യു​ള്ള രണ്ടു​പേ​രെ എനി​ക്ക​റി​യാം. സു​ഗ​തൻ​സാ​റും കെ. സി. ജോർ​ജ്ജും. അവ​രു​ടെ സ്മ​ര​ണ​യ്ക്കു മുൻ​പിൽ ഞാൻ ആദ​രാ​വ​ന​ത​നാ​യി നി​ല്ക്കു​ന്നു.

3. കേ​ശ​വ​ദേ​വ് ജീ​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​മ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ അദ്ദേ​ഹം മരി​ച്ചു​വെ​ന്നു് കെ. ദാ​മോ​ദ​രൻ പറ​ഞ്ഞു. (കെ. ദാ​മോ​ദ​രൻ കേരള കൌ​മു​ദി​യു​ടെ പത്രാ​ധി​പ​രാ​യി​രു​ന്ന കെ. സു​കു​മാ​ര​ന്റെ സഹോ​ദ​രൻ) അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ആ പ്ര​സ്താ​വം അക്ക​ലാ​ത്തെ പത്ര​ങ്ങ​ളിൽ വലിയ അക്ഷ​ര​ങ്ങ​ളിൽ അച്ച​ടി​ച്ചു വന്നു. കേ​ശ​വ​ദേ​വി​ന്റെ സർ​ഗ്ഗ​ശ​ക്തി നശി​ച്ചു​പോ​യി​യെ​ന്നാ​ണു ദാ​മോ​ദ​രൻ പറ​ഞ്ഞ​തു്. കേ​ശ​വ​ദേ​വി​നു പ്രാ​യ​മേ​റെ​ച്ചെ​ന്ന​പ്പോ​ഴാ​യി​രു​ന്നു ദോ​മോ​ദ​ര​ന്റെ പ്ര​ഖ്യാ​പ​നം. നമ്മു​ടെ സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​ന്മാ​രു​ടെ സ്ഥി​തി അതല്ല. ഇന്നെ​ഴു​തു​ന്ന പലരും ചെ​റു​പ്പ​കാ​ല​ത്തെ മരി​ച്ചു കഴി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു. നമ്മൾ കാ​ണു​ന്ന​തു് അവ​രു​ടെ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ ശരീ​ര​ങ്ങൾ മാ​ത്രം.

4. ജർ​മ്മൻ തത്ത്വ​ചി​ന്ത​ക​നായ ആഡോർ​നോ യുടെ (Theodor Adorno 1903–1969) Aesthetic Theory എന്ന അത്യു​ജ്ജ്വ​ല​മായ പു​സ്ത​കം ഞാൻ വാ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. അതി​ന്റെ തർ​ജ്ജമ വി​ശ്വ​സി​ക്കാൻ കൊ​ള്ളാ​ത്ത​താ​ണെ​ന്നു് പറ​ഞ്ഞു പ്ര​സാ​ധ​കർ അതു പിൻ​പ​ലി​ച്ചു. പി​ന്നീ​ടു​ണ്ടായ തർ​ജ്ജമ എനി​ക്കു കി​ട്ടി​യ​തു​മി​ല്ല. അടു​ത്ത​കാ​ല​ത്തു ഞാൻ വാ​യി​ച്ച ഒരു പഠ​ന​ത്തിൽ ബ്ര​ഹ്റ്റി ന്റെ ഒരു നാ​ട​ക​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള പ്ര​തി​പാ​ദ​ന​മു​ണ്ടു്.

ഷി​ക്കാ​ഗോ​പ്പ​ട്ട​ണ​ത്തി​ലെ ഭീ​ക​ര​പ്ര​വർ​ത്ത​കർ​ക്കും തേഡ് റീ​ഹി​ലെ ഭര​ണ​കർ​ത്താ​ക്കൾ​ക്കും (Third Reich 1933 തൊ​ട്ടു് 1945 വരെ​യു​ള്ള നാ​ത്സി​ഭ​ര​ണ​കാ​ലം) സാ​ദൃ​ശ്യം കല്പി​ക്കു​ന്നു ബ്ര​ഹ്റ്റ്. നാ​ത്സി ഭര​ണ​ത്തി​നും ഭീ​ക​ര​പ്ര​വർ​ത്ത​ന​ത്തി​നും സാ​ദൃ​ശ്യം നല്കി ബ്ര​ഹ​റ്റ് രചി​ച്ച ഈ അലി​ഗ​റി ദുർ​ബ്ബ​ല​മാ​ണെ​ന്നാ​ണു് ആഡോർ​നോ​യു​ടെ അഭി​പ്രാ​യം. ഭീ​ക​ര​പ്ര​വർ​ത്ത​ന​ത്തെ​യും നാ​ത്സി​ക​ളു​ടെ ക്രൂ​ര​ത​യെ​യും സദൃ​ശ​ങ്ങ​ളാ​ക്കു​മ്പോൾ നാ​സ്തി നൃ​ശം​സ​ത​യ്ക്കു ന്യൂ​ന​ത്വം വരു​ന്നു​വെ​ന്നാ​ണു് അദ്ദേ​ഹം പറയുക. ശരി​യാ​ണു്. പക്ഷേ ഇത​ല്ലാ​തെ എന്തു​ചെ​യ്യും? ക്രൂ​ര​ത​യ്ക്കു സദൃ​ശ​മാ​യി എന്തെ​ങ്കി​ലും ഈ ലോ​ക​ത്തു കണ്ടു​പി​ടി​ക്കാ​നൊ​ക്കു​ക​യി​ല്ല. ലോ​ക​ത്തു​ള്ള​വ​യെ​യെ​ല്ലാം പര​സ്പ​രം തു​ല്യ​ങ്ങ​ളാ​ക്കാ​നേ എഴു​ത്തു​കാ​ര​നു കഴിയൂ. മൂർ​ച്ഛാ​ജ​ന​ക​മായ മരു​ന്നു കൊ​ടു​ത്തു മയ​ക്കിയ രോ​ഗി​ണി മേ​ശ​പ്പു​റ​ത്തു കി​ട​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ സാ​യാ​ഹ്നം അന്ത​രീ​ക്ഷ​ത്തിൽ ശയി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നു പറ​യു​മ്പോ​ഴും ഔപ​മ്യ​ത്തി​നു് ദൌർ​ബ്ബ​ല്യം വരു​ന്നു. (അല​ങ്കാ​ര​പ്ര​യോ​ഗം റ്റി. എസ്. എല്യ​റ്റി​ന്റ​തു്).

യു​വ​തി​യെ​ക്ക​ണ്ടാൽ യു​വാ​വി​നു​ണ്ടാ​കു​ന്ന​തു രാഗം. യു​വി​തി​ക്കു ആ വി​കാ​രം അപ്പോ​ഴു​ണ്ടാ​ക​ണ​മെ​ന്നി​ല്ല. ആ യു​വ​തി​ക്കും ആ യു​വാ​വി​നും രാ​ഗ​മു​ണ്ടാ​യാൽ അതു് അനു​രാ​ഗം. അതി​ന്റെ മൂർ​ദ്ധ​ന്യാ​വ​സ്ഥ പ്രേ​മം. പ്രേ​മ​മാർ​ന്ന അവർ രണ്ടു​പേ​രും വി​വാ​ഹം കഴി​ച്ചു കുറെ വർ​ഷ​ങ്ങൾ കഴി​യു​മ്പോൾ അതു പ്ര​ണ​യ​മാ​യി​ബ്ഭ​വി​ക്കു​ന്നു. പ്രേ​മ​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ടു കഴി​യു​മ്പോൾ സ്ത്രീ​ക്കു അസൂയ സ്വാ​ഭാ​വി​കം. പു​രു​ഷ​ന്റെ പര​സ്ത്രീ​ഗ​മ​നം അവർ സഹി​ക്കി​ല്ല. പ്ര​ണ​യാ​വ​സ്ഥ​യിൽ ഭർ​ത്താ​വി​ന്റെ സു​ഖ​മാ​ണു ഭാ​ര്യ​യു​ടെ സുഖം. അപ്പോൾ അയാൾ പര​സ്ത്രീ​ഗ​മ​നേ​ച്ഛ​യു​ള്ള​വ​നാ​ണെ​ങ്കി​ലും ഭാ​ര്യ​ക്കു സങ്ക​ട​മി​ല്ല. ഈ പ്ര​ണ​യ​ത്തെ​യാ​ണു് ഭവ​ഭൂ​തി വാ​ഴ്ത്തി​യ​തു്.

ഈ പ്ര​ണ​യാ​വ​സ്ഥ​യി​ലെ​ത്തിയ തകഴി യു​ടെ​യും അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ സഹ​ധർ​മ്മി​ണി​യു​ടെ​യും ദാ​മ്പ​ത്യ​ജീ​വി​ത​ത്തെ വാ​ഴ്ത്താ​ത്ത​വ​രി​ല്ല. ശ്രീ. ഇ. വി. ശ്രീ​ധ​ര​നും അവ​രു​ടെ ആ ജീ​വി​ത​ത്തെ പ്ര​ശം​സി​ക്കു​ന്നു. (കലാ​കൌ​മു​ദി ഓണ​പ്പ​തി​പ്പു്, സാ​ഹി​ത്യ​മേ ജീ​വി​തം എന്ന ലേഖനം) ആ പ്ര​ശംസ പൊ​ള്ള​യ​ല്ല. വസ്തു​സ്ഥി​തി കഥ​ന​മ​ത്രേ. ചെ​റു​ക​ഥാ​കാ​ര​നായ ഇ. വി. ശ്രീ​ധ​രൻ ആകർ​ഷ​ക​മാ​യി അതു നിർ​വ​ഹി​ക്കു​ന്നു. അതി​ന്റെ കൂടെ തക​ഴി​യു​ടെ സാ​ഹി​ത്യ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ സവി​ശേ​ഷ​ത​ക​ളും.

ബി. സി. നാലാം ശത​ക​ത്തി​ലെ ചൈ​നീ​സ് തത്ത്വ​ചി​ന്ത​കൻ ജു​ആ​ങ്ദ്സു (Chuang Izu) ഒരി​ക്കൽ സ്വ​പ്നം കണ്ടു താൻ ചി​ത്ര​ശ​ല​ഭ​മാ​യി പൂ​ക്കൾ തോറും പാ​റി​പ്പ​റ​ന്നു​വെ​ന്നു്. പെ​ട്ടെ​ന്നു് അദ്ദേ​ഹം ഉണർ​ന്നു. അപ്പോൾ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു സംശയം. താൻ ചി​ത്ര​ശ​ല​ഭ​മാ​യി​യെ​ന്നു സ്വ​പ്നം കണ്ടു​വോ അതോ ചി​ത്ര​ശ​ല​ഭ​മായ താൻ മനു​ഷ്യ​നാ​ണെ​ന്നു സ്വ​പ്നം കണ്ടു​വോ?

തക​ഴി​ക്കു ഈ ഭ്ര​മ​മി​ല്ല. ‘ചെ​മ്മീൻ’ എന്ന സു​ന്ദ​ര​മായ നോ​വ​ലെ​ഴു​തു​മ്പോൾ അദ്ദേ​ഹം ചി​ത്ര​ശ​ല​ഭ​മാ​ണു്. ഇ. വി. ശ്രീ​ധ​ര​നും അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ​പ്പോ​ലെ​യു​ള്ള നല്ല​യാ​ളു​ക​ളും ചെ​ല്ലു​മ്പോൾ തകഴി സ്നേ​ഹ​സ​മ്പ​ന്ന​മായ മനു​ഷ്യ​നാ​ണു്. തക​ഴി​യു​ടെ ചി​ത്ര​ശ​ല​ഭാ​വ​സ്ഥ​യെ​യും മനു​ഷ്യാ​വ​സ്ഥ​യെ​യും കാ​ണി​ച്ചു​ത​രു​ന്നു ഇ. വി. ശ്രീ​ധ​രൻ.

കു​മാ​ര​നാ​ശാ​ന്റെ ‘നളിനി’ എന്ന കാ​വ്യ​ത്തി​ലെ രസം ശാ​ന്ത​മാ​ണെ​ന്നു് കെ. ബാ​ല​രാ​മ​പ​ണി​ക്കർ എഴു​തി​യ​പ്പോൾ അതു ശരി​യ​ല്ലെ​ന്നു് ഈ ലേഖകൻ പറ​ഞ്ഞു. ശാ​ന്ത​ര​സ​ത്തി​ന്റെ സ്ഥാ​യി​ഭാ​വ​മായ നിർ​വ്വേ​ദം നളി​നി​യി​ലി​ല്ല. ‘നീ കുലീന ഗു​ണ​ദീ​വി​കേ വീടും ലോ​ക​മാ​ണു ദയ​നീ​യ​മെൻ പ്രി​യേ’ എന്നു വി​ല​പി​ക്കു​ന്ന സന്ന്യാ​സി​ക്കു് എവിടെ നിർ​വ്വേ​ദം? നളിനി രസ​പ്ര​ധാ​ന​മായ കൃ​തി​യ​ല്ല. ഭാ​വ​പ്ര​ധാ​ന​മാ​ണു് എന്നാ​യി​രു​ന്നു എന്റെ വാദം.

ബാ​ല​രാ​മ​പ്പ​ണി​ക്കർ അതിനു നേ​രി​ട്ടു മറു​പ​ടി​യെ​ഴു​താ​തെ ഒരു പയ്യ​നെ​ക്കൊ​ണ്ടു പ്ര​ത്യാ​ഖ്യാ​നം നിർ​വ​ഹി​പ്പി​ച്ചു. ആ ലേഖനം പകു​തി​യോ​ളം പ്രൌ​ഢം. പകുതി ‘അല​വ​ലാ​തി’ വർ​ത്ത​മാ​നം. സംഗതി വ്യ​ക്തം. ആദ്യ​ത്തെ പ്രൌ​ഢ​ഭാ​ഗം ബാ​ല​രാ​മ​പ്പ​ണി​ക്കർ പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ത്ത​തു്. ബാ​ക്കി​യു​ള്ള​തു പയ്യ​ന്റേ​തു്. ഞാൻ അയാളെ വി​ളി​ച്ചു ഉപ​ദേ​ശി​ച്ചു: ‘നി​ങ്ങൾ​ക്കു പറ​യ​ണ​മെ​ന്നു തോ​ന്നി​യാൽ പറയു. പക്ഷേ വേ​റൊ​രാൾ പറ​ഞ്ഞു​ത​രു​ന്ന​തു സ്വ​ന്തം പേരിൽ അച്ച​ടി​ക്ക​രു​തു്’. അയാൾ പരു​ങ്ങി​നി​ന്നു അതു​കേ​ട്ടു.

ഉത്കൃ​ഷ്ട​മായ ഒരു ദി​ന​പ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ വാ​രാ​ന്ത്യ​പ്പ​തി​പ്പിൽ ഒരാൾ തന്ത പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു മഴു​വ​നും പകർ​ത്തി വയ്ക്കു​ന്നു. ലജ്ജാ​വ​ഹ​മായ പ്ര​വൃ​ത്തി​യാ​ണി​തു്. ആത്മാ​ഭി​മാ​ന​മു​ള്ള​വർ, അന്ത​സ്സു​ള്ള​വർ ഈ പ്ര​വൃ​ത്തി ചെ​യ്യു​ക​യി​ല്ല. തൽ​ക്കാ​ലം ഇത്ര​യും മതി. വേ​ണ്ടി​വ​ന്നാൽ ഇനി​യു​മാ​കാം.