ആഫ്രി​ക്ക​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള അതി​മ​നോ​ഹ​ര​മായ പു​സ്ത​ക​മാ​ണു് ഈസാ​ക്ക് ദീ​ന​സ​ന്റെ “Out of Africa ” എന്ന​തു്. (Isak Dinesen, 1885–1962) അതു് മാ​സ്റ്റർ​പീ​സാ​യി കരു​ത​പ്പെ​ടു​ന്നു. ആ രീ​തി​യിൽ മാ​സ്റ്റർ​പീ​സാ​യി​ട്ടി​ല്ല പോ​ള​ണ്ടി​ലെ റി​ഷർ​ദ് കാ​പൂ​ഷ്സിൻ​സി (Ryzard Kapuscinski, ജനനം 1932) ആഫ്രി​ക്ക​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു് എഴു​തിയ “The Shadow of the Sun—My African Life ” എന്ന പു​സ്ത​കം പോ​ള​ണ്ടിൽ journalist of the century എന്നു് പേ​രി​ലാ​ണു് റി​ഷർ​ദ് അറി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്. അദ്ദേ​ഹ​മെ​ഴു​തിയ ഇപ്പു​സ്ത​കം വാ​യി​ക്കൂ. ശതാ​ബ്ദ​ത്തി​ലെ ജേർ​ണ​ലി​സ്റ്റ് തന്നെ​യാ​ണു് റി​ഷർ​ദ് എന്നു് നമ്മൾ സംശയം കൂ​ടാ​തെ പറയും. മാ​ത്ര​മ​ല്ല പല നി​രൂ​പ​ക​രും അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു​പോ​ലെ നോ​വ​ലെ​ഴു​ത്തു​കാ​ര​ന്റെ സി​ദ്ധി​കൾ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു​ണ്ടെ​ന്നു് നമ്മൾ സമ്മ​തി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യും. ജേ​ണ​ലി​സ​ത്തിൽ ഉൾ​ക്കാ​ഴ്ച​യി​ല്ല. സാ​ഹി​ത്യ​ത്തിൽ അതി​നാ​ണു് പ്രാ​ധാ​ന്യം. ഭാ​വ​ന​യും ഉൾ​ക്കാ​ഴ്ച​യും ചേർ​ന്നു​വ​രു​മ്പോൾ കലാ​സൃ​ഷ്ടി​യാ​കും. റി​ഷർ​ദി​ന്റെ ഈ പു​സ്ത​കം സർ​ഗ്ഗാ​ത്മ​ക​ത്വ​മു​ള്ള​താ​ണു്. അതു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് ഒരു തവണ പാ​രാ​യ​ണം കഴി​ഞ്ഞാൽ വീ​ണ്ടും വാ​യി​ക്കാൻ നമ്മൾ ഇപ്പു​സ്ത​കം എടു​ക്കു​ന്ന​തു്. വി. എസ്. നയ്പൊ​ളി​ന്റെ സ്വ​ഭാ​വ​ചി​ത്രീ​ക​ര​ണ​പാ​ട​വ​വും ഐസ​ക്ക് ബാ​ബി​ലി​ന്റെ ജീ​വി​ത​വീ​ക്ഷണ വൈ​ദ​ഗ്ദ്ധ്യ​വും ഈ ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തിൽ ദൃ​ശ്യ​മാ​ണെ​ന്നു് ഒരു നി​രൂ​പ​കൻ. ഗാന (Ghana), നൈ​ജീ​രിയ, ഉഗാൻഡ, റ്റൻ​സ്സാ​നിയ, എത്തി​യോ​പ്പിയ ഈ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ പ്ര​കൃ​തി​ഭം​ഗി​യും സങ്കീർ​ണ്ണത ആവ​ഹി​ക്കു​ന്ന രാ​ഷ്ട്ര​വ്യ​വ​ഹാ​ര​വും റി​ഷർ​ദി​ന്റെ പ്ര​ഗൽ​ഭ​മായ തുലിക ആലേ​ഖ​നം ചെ​യ്തു് ജീ​വി​ത​ത​ത്ത്വ​ങ്ങൾ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ക്കു​ന്ന​തിൽ തൽ​പ​ര​നാ​ണു് ഈ ഗ്ര​ന്ഥ​കാ​രൻ.

ഉറ​ക്കം വരാ​ത്ത രാ​ത്രി​ക​ളിൽ അദ്ദേ​ഹം പല്ലി​കൾ ഇര​തേ​ടു​ന്ന​തു് നോ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കും. പ്ര​യാ​സം കൂ​ടാ​തെ അവ ചു​വ​രു​ക​ളി​ലും മേൽ​ത്ത​ട്ടി​ലും ചലനം കൊ​ള്ളും. ശാ​ന്ത​മായ കാൽ​വ​യ്പു​ക​ളി​ല്ല അവ​യ്ക്ക്. ചല​ന​ര​ഹി​ത​മാ​യി നി​ന്നി​ട്ടു് അവ കു​തി​കൊ​ള്ളും പൊ​ടു​ന്ന​നെ. വീ​ണ്ടും നി​ശ്ച​ല​മാ​കും. മു​റി​യിൽ പ്ര​കാ​ശം പ്ര​സ​രി​ച്ച​തി​നു ശേ​ഷ​മാ​ണു് അവ​യു​ടെ ഇര​തേ​ടൽ. പല തര​ത്തി​ലു​ള്ള ഷഡ്പ​ദ​ങ്ങൾ. ഈച്ച​കൾ, വണ്ടു​കൾ, ശല​ഭ​ങ്ങൾ, കൊ​തു​കു​കൾ ഇവ​യെ​യാ​ണു് പല്ലി​കൾ നോ​ട്ട​മി​ടു​ന്ന​തു്. തല ചലി​പ്പി​ക്കാ​തെ അവ ചു​റ്റും നോ​ക്കും. 180 ഡി​ഗ്രി ഭ്ര​മ​ണ​ത്തി​നു് യോ​ഗ്യ​മാ​ണു് അവ​യു​ടെ കണ്ണു​കൾ.

പല്ലി ഒരു കൊ​തു​കി​നെ കണ്ടു​ക​ഴി​ഞ്ഞു. അതു് അങ്ങോ​ട്ടു നീ​ങ്ങു​ക​യാ​ണു്. കൊ​തു​കു് അതു​കൊ​ണ്ടു് രക്ഷ​നേ​ടാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്നു. അതു ഒരി​ക്ക​ലും താ​ഴ​ത്തേ​ക്കു പറ​ക്കു​ക​യി​ല്ല. വാ​യു​വി​ലേ​ക്കു് ഉയർ​ന്നു് ഭ്ര​മ​ണം ചെ​യ്യു​ന്നു. എന്നി​ട്ടു് മേൽ​ത്ത​ട്ടിൽ ചെ​ന്നു് ഇരി​ക്കു​ന്നു. പല്ലി​ക്കു വി​ജ​യ​മു​റ​പ്പാ​യി. അതു മേൽ​ത്ത​ട്ടി​ലേ​ക്കു ചാടി കൊ​തു​കി​നു ചു​റ്റും ക്ര​മേണ കു​റ​ഞ്ഞു​കു​റ​ഞ്ഞു വരു​ന്ന വൃ​ത്ത​ങ്ങ​ളിൽ കറ​ങ്ങു​ന്നു. കൊ​തു​കി​നു് ശൂ​ന്യ​സ്ഥ​ല​ത്തേ​ക്കു പറ​ന്നു രക്ഷ​പ്പെ​ടാം. പക്ഷേ, അത​ന​ങ്ങു​ന്നി​ല്ല. താ​ളാ​ത്മ​ക​മാ​യി അതു വട്ട​ത്തി​ന്റെ വ്യാ​സം കു​റ​ച്ചു​കു​റ​ച്ചു് ചാ​ടു​ന്നു. ചാ​ട്ട​ത്തി​നു​ശേ​ഷം നി​ശ്ച​ലത. വീ​ണ്ടും ചാ​ട്ടം പി​ന്നീ​ടു് നി​ശ്ച​ലത. കൊ​തു​കി​നു് പേടി. അതിനു രക്ഷ​പ്പെ​ടാൻ മാർ​ഗ്ഗ​മി​ല്ല. പരാ​ജ​യ​പ്പെ​ട്ടു് പല്ലി അതിനെ വി​ഴു​ങ്ങാൻ അനു​മ​തി നല്കു​ന്നു. ഈ പരാ​ജ​യ​ത്തി​നു് ഒരു മൂ​ല്യ​മി​ല്ലാ​തി​ല്ല. മനു​ഷ്യർ​ക്കു് ഒരു കൂ​ര​യ്ക്കു​താ​ഴെ പല വ്യ​ക്തി​കൾ​ക്കു് ഒരു​മി​ച്ചു താ​മ​സി​ക്കാം. അവർ​ക്കു അന്യോ​ന്യം ധാരണ വേ​ണ​മെ​ന്നി​ല്ല. പൊ​തു​വായ ഭാഷ വേ​ണ​മെ​ന്നി​ല്ല. പല്ലി ഇര​യെ​പ്പി​ടി​ക്കു​ന്ന​തു് ആർ​ക്കും വർ​ണ്ണി​ക്കാം. പക്ഷേ, അതിനെ മനു​ഷ്യ​സ്വ​ഭാ​വ​വു​മാ​യി ചേർ​ക്കാൻ, അങ്ങ​നെ ഒരു ജീ​വി​ത​ത​ത്ത്വം പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ക്കാൻ റി​ഷർ​ദി​നു മാ​ത്ര​മേ കഴിയൂ.

കാ​ല​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു് ഗ്ര​ന്ഥ​കാ​രൻ പറ​യു​ന്ന​തൊ​ക്കെ തത്ത്വ​ചി​ന്ത​ക​നു യോ​ജി​ച്ച രീ​തി​യി​ലാ​ണു്. കാ​ല​ത്തെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ചു് യൂ​റോ​പ്യ​നും ആഫ്രി​ക്ക​നും വി​ഭി​ന്ന​ങ്ങ​ളായ ആശ​യ​ങ്ങ​ളാ​ണു​ള്ള​തു്. യൂ​റോ​പ്യ​ന്റെ ലോ​കാ​ഭി​വീ​ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ കാലം മനു​ഷ്യ​നു് വെ​ളി​യി​ലാ​ണു് വർ​ത്തി​ക്കു​ന്ന​തു്. അതു വസ്തു​നി​ഷ്ഠ​മ​ത്രേ. അതിനെ അള​ക്കാം. രേ​ഖാ​രൂ​പ​മാ​ണ​തി​നു്. ന്യൂ​ട്ട​ന്റെ സങ്കൽ​പം കാലം കേ​വ​ല​മാ​ണു് എന്നാ​ണു്. കേ​വ​ല​വും സത്യാ​ത്മ​ക​വും ഗണി​ത​ശാ​സ്ത്ര​പ​ര​വു​മായ കാലം ബാ​ഹ്യ​മായ ഒന്നി​നോ​ടും ബന്ധം പു​ലർ​ത്താ​തെ പ്ര​വ​ഹി​ക്കു​ന്നു. യൂ​റോ​പ്യ​നാ​ക​ട്ടെ കാ​ല​ത്തി​ന്റെ അടി​മ​യാ​ണു്. അതിനെ അവൻ ആശ്ര​യി​ക്കു​ന്നു. അവൻ അതിനു വി​ധേ​യ​നാ​ണു്… മനു​ഷ്യ​നും കാ​ല​വും തമ്മിൽ സം​ഘ​ട്ട​നം ചെ​യ്യു​ന്നു. അതിൽ അവനു പരാ​ജ​യം. കാലം അവനെ കൊ​ല്ലു​ന്നു.

ആഫ്രി​ക്കാ​ക്കാർ കാ​ല​ത്തെ വി​ഭി​ന്ന രീ​തി​യിൽ കാ​ണു​ന്നു… മനു​ഷ്യ​നാ​ണു് കാ​ല​ത്തിൽ സ്വാ​ധീ​നത ചെ​ലു​ത്തു​ന്ന​തു്. മനു​ഷ്യ​നു് കാ​ല​ത്തെ സൃ​ഷ്ടി​ക്കാൻ കഴി​യും രണ്ടു സൈ​ന്യ​ങ്ങൾ പര​സ്പ​രം യു​ദ്ധം ചെ​യ്യു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കിൽ ആ യു​ദ്ധം നട​ക്കു​ന്നി​ല്ല.

നമ്മു​ടെ പ്ര​വൃ​ത്തി​ക​ളു​ടെ ഫല​മാ​ണു് കാലം. അതിനെ അവ​ഗ​ണി​ക്കു​മ്പോൾ അതു് അപ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​കു​ന്നു.

നി​ങ്ങൾ ഉച്ച​യ്ക്കു​ശേ​ഷം, മീ​റ്റിം​ങ് നട​ക്കാൻ ഏർ​പ്പാ​ടു ചെയ്ത ഗ്രാ​മ​പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു് പോ​കു​ക​യും അവിടെ ആരെ​യും കാ​ണാ​തി​രി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്താൽ ചോ​ദി​ക്കു​ന്നു: “എപ്പോ​ഴാ​ണു് മീ​റ്റി​ങ്?” ആ ചോ​ദ്യ​ത്തിൽ അർ​ത്ഥ​മി​ല്ല. “ആളുകൾ വരു​മ്പോൾ മീ​റ്റിം​ങ് തു​ട​ങ്ങും” എന്ന ഉത്ത​രം നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാം.

നമ്മു​ടെ നാ​ട്ടി​ലാ​രു​ണ്ടു് ഇത്ത​ര​ത്തിൽ ഉദാ​ത്ത​മാ​യി എഴു​താൻ? ഇവി​ടെ​യു​ള്ള​വർ എസ്. കെ. പൊ​റ്റെ​ക്കാ​ട്ടി​ന്റെ ബഹിർ​ഭാ​ഗ​സ്ഥ​ങ്ങ​ളായ യാ​ത്രാ​വി​വ​ര​ണ​ങ്ങൾ വാ​യി​ച്ചു് അഹോ രൂപം! അഹോ സ്വരം! എന്നു പറ​ഞ്ഞു കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു.

എന്റെ ഒര​ഭി​വ​ന്ദ്യ സു​ഹൃ​ത്തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു്, ശു​ദ്ധാ​ത്മാ​വായ ആ സ്നേ​ഹി​ത​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു് എൻ. മോഹനൻ (കഥാ​കാ​രൻ, നോ​വ​ലി​സ്റ്റ്) പല കഥ​ക​ളും പ്ര​ച​രി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു. മോ​ഹ​ന​നു് ആളു​ക​ളെ രസി​പ്പി​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന ഉദ്ദേ​ശ്യ​മേ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. ഒരു കഥ​യി​താ: സ്നേ​ഹി​ത​നു് പെ​ട്ടെ​ന്നു് ശരീ​ര​ത്തിൽ ഒരു വളവു വന്നു. മറ്റു​ള്ള​വർ എത്ര ശ്ര​മി​ച്ചി​ട്ടും ആ വക്രത മാ​റ്റാൻ പറ്റി​യി​ല്ല. സ്നേ​ഹി​ത​നും യത്നി​ച്ചു നോ​ക്കി. ഒരു വശം വള​ഞ്ഞേ​യി​രി​ക്കൂ. ഒടു​വിൽ ആരോ ഡോക്‍ട​റെ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു. അദ്ദേ​ഹം പ്രാ​ഥ​മിക പരി​ശോ​ധ​ന​യ്ക്കു​ശേ​ഷം സ്നേ​ഹി​ത​നെ കു​ളി​മു​റി​യി​ലേ​ക്കു കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. അത്ഭു​ത​ങ്ങ​ളിൽ അത്ഭു​തം. കു​ളി​മു​റി​യിൽ നി​ന്നി​റ​ങ്ങിയ സ്നേ​ഹി​തൻ വടി​പോ​ലെ നി​ല്ക്കു​ക​യാ​ണു്. ഡോ​ക്ടർ ഒരു വശ​ത്തേ​ക്കു​ള്ള ആ വളവു് എങ്ങ​നെ​യി​ല്ലാ​താ​ക്കി​യെ​ന്നു് ഓരോ വ്യ​ക്തി​യും ആലോ​ചി​ച്ചു് വി​സ്മ​യി​ച്ച​പ്പോൾ ഡോ​ക്ടർ പറ​ഞ്ഞു. “ഇനി മൂ​ത്ര​മൊ​ഴി​ക്കാൻ പോ​കു​മ്പോൾ ട്രൗ​സേ​ഴ്സി​ന്റെ ബട്ടൺ കോ​ട്ടി​ന്റെ ബട്ടൺ​ദ്വാ​ര​ത്തി​ലി​ട​രു​തു്.

ഇതാ​ണു് മോ​ഹ​ന​ന്റെ ഹാ​സ്യം. ഇതു സൃ​ഷ്ടി​ക്കാൻ മോ​ഹ​ന​നു് അല്ലാ​തെ വേറെ ആർ​ക്കും സാ​ധി​ക്കി​ല്ല. ഇമ്മാ​തി​രി പല നേ​ര​മ്പോ​ക്കു​ക​ളും ഞാൻ കേ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഓരോ​ന്നി​ലും മോ​ഹ​ന​ന്റെ വ്യ​ക്തി​മു​ദ്ര പതി​ഞ്ഞി​രി​ക്കും. കവി​കൾ​ക്കും ഈ സവി​ശേ​ഷ​ത​യു​ണ്ടു്.

എന്നു കേ​ട്ടാൽ ആ വള്ള​ത്തോൾ​ക്ക​വിത വാ​യി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത​വ​രും പറയും അതു വള്ള​ത്തോൾ എഴു​തി​യ​താ​ണെ​ന്നു്. ഇതു മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യി​ട്ടാ​ണു് കു​ട്ടി​ക്കൃ​ഷ്ണ​മാ​രാർ എന്നോ​ടി​ങ്ങ​നെ​പ്പ​റ​ഞ്ഞ​തു്. ‘നി​ങ്ങൾ ഒരു കത്തെ​ഴു​തി​യാ​ലും അതി​ലു​ണ്ടാ​യി​രി​ക്ക​ണം നി​ങ്ങ​ളു​ടെ വ്യ​ക്തി​ത്വം.’ കു​ട്ടി​ക്കൃ​ഷ്ണ​മാ​രാർ ഒരു വാ​ക്യ​മെ​ഴു​തി​യാ​ലും മതി അതിൽ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ വ്യ​ക്തി​മു​ദ്ര പതി​ഞ്ഞി​രി​ക്കും.

രച​യി​താ​ക്കൾ ആരാ​ണെ​ന്നു വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കാ​തെ ബഷീ​റി​ന്റെ യോ തകഴി യു​ടേ​യോ കഥകൾ ആരെ​ങ്കി​ലും വാ​യി​ച്ചു കേൾ​പ്പി​ച്ചാൽ നമ്മൾ അസ​ന്ദി​ഗ്ദ്ധ​മാ​യി പറയും രച​യി​താ​വി​ന്റെ പേരു്. ഈ വ്യ​ക്തി​ത്വം സി. വി. ശ്രീ​രാമ ന്റെ കഥ​കൾ​ക്കു​ണ്ടു്. മല​യാ​ളം വാ​രി​ക​യിൽ ‘ഇൻ​സെ​ന്റീ​വ്’ എന്ന പേരിൽ അദ്ദേ​ഹ​മെ​ഴു​തിയ കഥ​യി​ലു​മു​ണ്ടു്. ഗ്ലോ​ബ​ലൈ​സേ​ഷ​നെ കളി​യാ​ക്കു​ന്ന ആ രചന ശ്രീ​രാ​മ​ന്റേ​താ​ണെ​ന്നു് നമ്മൾ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കും പേരു നല്കി​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും. പക്ഷേ, ആ വ്യ​ക്തി​മു​ദ്ര​യ​ല്ലാ​തെ ഈ ആക്ഷേ​പ​ഹാ​സ്യ​ത്തിൽ വേ​റൊ​ന്നു​മി​ല്ല. ധി​ഷ​ണ​യു​ടെ സന്ത​തി​യായ ഈ കഥയിൽ ഭാ​വ​ന​യു​ടെ പ്ര​കാ​ശം വീ​ണി​ട്ടി​ല്ല.

കൈ​നി​ക്കര കു​മാ​ര​പി​ള്ള യോടു് ഞാ​നൊ​രി​ക്കൽ ഒരു മല​യാ​ളം പ്ര​ഫെ​സ​റെ​ക്കു​റി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു: “ആളു് അല്പം എക്സെൻ​ട്രി​ക്കാ​ണു്.” അന്യ​രെ​ക്കു​റി​ച്ചു് ഒന്നും പറ​യാ​ത്ത കൈ​നി​ക്കര ഉടനെ അറി​യി​ക്കു​ക​യാ​യി: “അല്പ​മൊ​ന്നു​മ​ല്ല. എക്സെൻ​ട്രി​സി​റ്റി മനു​ഷ്യ​രൂ​പ​മാർ​ജ്ജി​ച്ച ആളാ​ണു് അയാൾ”. കൈ​നി​ക്ക​ര​യു​ടെ വാ​ക്കു​കൾ ഞാൻ മറ​ന്നു പോ​യി​ല്ല. ഒരു ദിവസം ആ മല​യാ​ളം പ്ര​ഫെ​സ​റോ​ടൊ​രു​മി​ച്ചു് എനി​ക്കു തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തെ ഒരു റോ​ഡി​ലൂ​ടെ നട​ന്നു പോ​കേ​ണ്ട​താ​യി വന്നു. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കണ്ണു് റോ​ഡി​ന്റെ വശ​ത്തു​ള്ള ഓട​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു. ഓടയിൽ പല കട​ലാ​സ്സു​ക​ളും കി​ട​ക്കു​മ​ല്ലോ. അച്ച​ടി​ച്ച​തോ എഴു​തി​യ​തോ ആയ കട​ലാ​സ്സു കണ്ടാൽ പ്ര​ഫെ​സർ ഉടനെ നി​ല്ക്കും. അതി​ന്റെ മാ​ലി​ന്യം വക​വ​യ്ക്കാ​തെ റോഡിൽ നി​ന്നു​ത​ന്നെ വാ​യി​ച്ചു​തീർ​ക്കും. “സർ പത്ത​ര​യ്ക്കു മുൻ​പു് നമ്മൾ വെ​ള്ള​യ​മ്പ​ല​ത്തെ​ത്തി​യി​ല്ലെ​ങ്കിൽ അങ്ങേ​രു പോകും.” എന്റെ ഈ വാ​ക്കു​കൾ കേ​ട്ടാൽ കട​ലാ​സ്സ് ഓട​യി​ലെ​റി​ഞ്ഞി​ട്ടു പ്ര​ഫെ​സർ എന്റെ കൂടെ വരും, അടു​ത്ത കട​ലാ​സ്സ് അവിടെ കാ​ണു​ന്ന​തു​വ​രെ കൈ​നി​ക്കര ജയി​ക്ക​ട്ടെ എന്നു ഞാൻ മന​സ്സിൽ പറ​ഞ്ഞു​പോ​യി. തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തു് ചില സ്ത്രീ​ക​ളു​ണ്ടു്. കാ​ലു​കൾ നീ​ട്ടി​വ​ച്ചു് കു​ഞ്ഞി​ന്റെ കാ​ലു​കൾ അപ്പു​റ​വു​മി​പ്പു​റ​വു​മി​ട്ടു് കു​ഞ്ഞി​ന്റെ ചന്തി​ക്കു താഴെ വർ​ത്ത​മാ​ന​പ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ തു​ണ്ടു വയ്ക്കും. ശിശു ആ കട​ലാ​സ്സു​ക​ഷ​ണം മലി​ന​മാ​ക്കി​യാൽ അവർ അതെ​ടു​ത്തു മതി​ലി​ന്നു മു​ക​ളിൽ​ക്കൂ​ടി ഓട​യി​ലേ​ക്കു് എറി​യും. അത്ത​രം പത്ര​ഖ​ണ്ഡ​ങ്ങ​ളാ​ണു് പ്ര​ഫെ​സർ കൈ​കൊ​ണ്ടെ​ടു​ത്തു് കൈ​കൊ​ണ്ടു തടവി ചു​ളി​വു​കൾ മാ​റ്റി വാ​യി​ക്കു​ന്ന​തു്. ഞാൻ ഉടനെ അസീ​സി​യി​ലെ ഫ്രാൻ​സി​സ് പു​ണ്യാ​ള​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു് ഓർ​മ്മി​ക്കു​ക​യാ​യി. ഓടയിൽ പാർ​ച്ച്മെ​ന്റ് കി​ട​ക്കു​ന്ന​തു കണ്ടാൽ ഉടനെ അദ്ദേ​ഹ​മ​തെ​ടു​ത്തു വാ​യി​ക്കും. അക്ഷ​ര​ങ്ങൾ പാ​വ​ന​ങ്ങ​ളാ​ണെ​ന്നും പു​ണ്യാ​ളൻ വി​ശ്വ​സി​ച്ചി​രു​ന്നു. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കാ​ര്യം വേറെ, പ്ര​ഫെ​സ​റു​ടെ കാ​ര്യം വേറെ. ഫ്രാൻ​സി​സി​ന്റെ കാ​ല​ത്തു് വി​ശു​ദ്ധി​യാർ​ജ്ജി​ച്ച അക്ഷ​ര​ങ്ങ​ളെ പാർ​ച്ച്മെ​ന്റിൽ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളു. മാ​തൃ​ഭൂ​മി ആഴ്ച​പ്പ​തി​പ്പിൽ സന്തോ​ഷ് ജെ. കെ. വി. എഴു​തിയ “നിർ​ദ്ദാ​ക്ഷി​ണ്യം കൈ​യു​യർ​ത്തി” എന്ന ചെ​റു​ക​ഥ​യി​ലെ സകല അക്ഷ​ര​ങ്ങ​ളും പാ​പ​പ​ങ്കി​ല​ങ്ങ​ളാ​ണു്. ക്രി​ക്ക​റ്റ് കളി​യു​ടെ ദുർ​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളായ ചില സാ​ങ്കേ​തി​ക​പ​ദ​ങ്ങൾ ഉൾ​ക്കൊ​ള്ളി​ച്ചു് രചി​ച്ച ഒരു കലാ​ഭാ​സ​മാ​ണു് ഈ രചന. തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തെ സ്ത്രീ​ക​ളു​ടെ സന്താ​ന​ങ്ങൾ​ക്കു് ഉപ​യോ​ഗി​ക്ക​ത്ത​ക്ക​വി​ധ​ത്തിൽ ഇതു് അയ​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കാം. അല്ലാ​തെ മാ​തൃ​ഭൂ​മി എന്ന ഉൽ​കൃ​ഷ്ട വാ​രി​ക​യിൽ അച്ച​ടി​മ​ഷി പു​ര​ട്ടി വരേ​ണ്ട​ത​ല്ല ഈ രാ​ക്ഷ​സീ​യത.

വലിയ ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നാ​യി​രു​ന്നു് പെൻഷൻ പറ്റിയ ഒരാൾ ജോ​ലി​യി​ലി​രു​ന്ന കാ​ല​ത്തു് അക്ഷ​ര​വൈ​രി​യാ​യി​രു​ന്ന ഒരാൾ. പബ്ളി​ക് ലൈ​ബ്ര​റി​യി​ലെ ‘എ’ ക്ലാ​സ്സ് മെം​ബ​റാ​യി. ‘എ’ ക്ലാ​സ്സ് മെം​ബർ​ക്കു് അക്കാ​ല​ത്തു് ഒൻപതു പു​സ്ത​ക​ങ്ങൾ എടു​ക്കാം. ഞാൻ ലൈ​ബ്ര​റി​യിൽ പോ​കു​മ്പോ​ഴൊ​ക്കെ ഈ റി​ട്ട​യർ​ഡ് ഓഫീ​സ​റെ കാണും. ഞാൻ അയാ​ളെ​ടു​ക്കു​ന്ന പു​സ്ത​ക​ങ്ങൾ എന്തെ​ല്ലാ​മാ​ണെ​ന്നു് ഒളി​ക​ണ്ണി​ട്ടു നോ​ക്കി. എല്ലാം സെക്‍സ് ഗ്ര​ന്ഥ​ങ്ങൾ. അവയിൽ ചിലതു സ്ത്രീ​ക​ളു​ടെ നഗ്നത പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​വ​യാ​യി​രു​ന്നു. നാ​ല്പ​തു​വ​യ​സ്സു കഴി​ഞ്ഞാൽ സെ​ക്സ് ഗ്ലാൻ​ഡ്സി​ന്റെ ശക്തി കു​റ​യും. അതോടെ ലൈം​ഗി​കാ​ഭി​ലാ​ഷ​വും കു​റ​യേ​ണ്ട​താ​ണു്. പക്ഷേ, അയാൾ​ക്കു അതു കൂ​ടു​ക​യാ​ണു​ണ്ടാ​യ​തെ​ന്നു എനി​ക്കു തോ​ന്നി. പി​റ്റേ​ദി​വ​സം ഞാൻ എൻ. ഗോ​പാ​ല​പി​ള്ള​സ്സാ​റി​നെ കണ്ട​പ്പോൾ പെൻഷൻ വാ​ങ്ങിയ ആ വ്യ​ക്തി​യു​ടെ lust-​നെക്കുറിച്ചു ഗോ​പാ​ല​പി​ള്ള​സ്സാർ ചി​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു പറ​യു​ക​യാ​യി: “അതിൽ അത്ഭു​ത​പ്പെ​ടാ​നൊ​ന്നു​മി​ല്ല. സ്ത്രീ​ക​ളു​ടെ ആ നഗ്ന​ചി​ത്ര​ങ്ങൾ നോ​ക്കി രസി​ച്ച​തി​നു​ശേ​ഷം അയാൾ അവയെ നെ​ഞ്ചോ​ടു ചേർ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യും. ഇതൊ​രി​ക്ക​ലും അവ​സാ​നി​ക്കി​ല്ല. നഗ്ന​ചി​ത്ര​ത്തി​നു reciprocation-​നു് ശക്തി​യു​ണ്ടു്. അതു​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ ജീ​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന കാ​ല​മ​ത്ര​യും പബ്ളി​ക് ലൈ​ബ്ര​റി​യിൽ​പ്പോ​യി നഗ്ന​ചി​ത്ര​ങ്ങൾ ഉള്ള പു​സ്ത​ക​ങ്ങൾ എടു​ക്കും. അവ നെ​ഞ്ചോ​ടു ചേർ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യും. സാറ് ഇം​ഗ്ലീ​ഷിൽ ഇത്ര​യും കൂടി പറ​ഞ്ഞു: “Krishanan Nair, Do not think I am exceptional in such cases. I may do the very same thing.” മു​പ്പ​ത്തി​യൊ​ന്നു കഥകൾ അച്ച​ടി​ച്ച ഭാ​ഷാ​പോ​ഷി​ണി മാ​സി​ക​യിൽ എസ്. സിതാര എഴു​തിയ ‘അപ​രി​ചി​ത്’ എന്ന കഥ മാ​ത്രം ഞാൻ വാ​യി​ച്ച​തെ​ന്തി​നു് ? ആ കു​ട്ടി പതി​വാ​യി ‘ആഭാസം’ എഴു​തു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണോ? കഥ വാ​യി​ച്ചി​ട്ടു് പെൻഷൻ പറ്റിയ ആളി​നെ​പ്പോ​ലെ അതു് നെ​ഞ്ചോ​ടു ചേർ​ക്കാ​നാ​ണോ? ആത്മ​പ​രി​ശോ​ധന നട​ത്തി ഞാൻ. ‘അല്ല’ എന്ന തീ​രു​മാ​ന​ത്തി​ലെ​ത്തു​ക​യും ചെ​യ്തു. അൽ​ബർ​തോ മൊ​റാ​വ്യ​യു​ടെ അശ്ലീ​ലത നി​റ​ഞ്ഞ നോ​വ​ലു​കൾ എനി​ക്കി​ഷ്ട​മി​ല്ല. ഹെൻ​ട്രി മി​ല്ല​റു​ടെ “ആഭാസം” നി​റ​ഞ്ഞ നോ​വ​ലു​ക​ളും എനി​ക്കി​ഷ്ട​പ്പെ​ട്ട​വ​യ​ല്ല. പക്ഷേ, ഡി. എച്ച്. ലോ​റൻ​സി​ന്റെ നോ​വ​ലു​കൾ ഞാൻ വാ​യി​ച്ചു രസി​ക്കു​ന്നു. ലോ​റൻ​സ് ‘ലേഡി ചാ​റ്റർ​ലീ​സ് ലൗവർ’ എന്ന നോ​വ​ലിൽ രതി​ക്രീഡ വർ​ണ്ണി​ക്കു​മ്പോൾ ഞാൻ അതി​ന്റെ ലയ​ത്തി​ലാ​ണു് നീ​ന്തി​ത്തു​ടി​ക്കു​ന്ന​തു്. ‘ലസ്റ്റി’ലല്ല. സിതാര എസ്സി​ന്റെ കഥ​ക​ളിൽ സെക്‍സി​ന്റെ ലയ​മി​ല്ല. കാ​മ​മേ​യു​ള്ളു. കാ​മ​വർ​ണ്ണ​ന​ക​ളി​ലൂ​ടെ കട​ന്നു​പോ​കു​ന്ന വാ​യ​ന​ക്കാ​രൻ സ്വ​ന്തം മാ​ന​സി​ക​ശ​ക്തി​ക​ളെ ഉദ്ദീ​പി​പ്പി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. അതു് നി​ന്ദ്യ​മായ വി​കാ​ര​ങ്ങ​ളെ മാ​ത്രം ഉദ്ദീ​പി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തേ​യു​ള്ളു. സിതാര എഴു​തു​ന്ന കഥകൾ അക്കാ​ര​ണ​ത്താൽ സാ​ഹി​ത്യ​മെ​ന്ന വി​ഭാ​ഗ​ത്തിൽ പെ​ടു​ന്നി​ല്ല. ഒരു​ത്ത​നു് മൂ​ന്നു ഭാ​ര്യ​മാർ. ഓരോ ഭാ​ര്യ​യും സെ​ക്ഷ്വൽ nuisance ആകു​മ്പോൾ അയാൾ വേറെ വി​വാ​ഹം കഴി​ക്കും. മൂ​ന്നാ​മ​ത്തെ ഭാ​ര്യ​യും വർ​ജ്ജി​ക്ക​പ്പെ​ടേ​ണ്ട​വ​ളാ​ണെ​ന്നു് അയാൾ​ക്കു തോ​ന്നു​ന്നു. പക്ഷേ, ‘പാവം പി​ടി​ച്ച’ ആ സ്ത്രീ​ക്കു ഗത്യ​ന്ത​ര​മി​ല്ല. അവൾ അയാളെ കെ​ട്ടി​പ്പി​ടി​ച്ചു​റ​ങ്ങു​മ്പോൾ കഥ തീ​രു​ന്നു. നമ്മു​ടെ സമു​ദാ​യ​ത്തി​ലെ സ്ത്രീ​യു​ടെ നി​സ്സ​ഹാ​യാ​വ​സ്ഥ ഇതിൽ നി​ന്നു ധ്വ​നി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും ഇതു സാ​ഹി​ത്യ​മ​ല്ല. പബ്ളി​ക് ലൈ​ബ്ര​റി​യിൽ നി​ന്നു് പു​സ്ത​ക​ങ്ങൾ എടു​ക്കു​ന്ന പെൻഷൻ പറ്റിയ ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥൻ മരി​ച്ചു​പോ​യി. ജീ​വി​ച്ചി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ സി​താ​ര​യു​ടെ കഥ ആ മനു​ഷ്യ​നു് പ്ര​യോ​ജ​നം ചെ​യ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു.

സാ​ഹി​ത്യ​മെ​ന്നാൽ എന്തെ​ന്നു് നമ്മു​ടെ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാർ​ക്കു അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. സവി​ശേ​ഷ​മായ ലോകം ഉദ്ഘാ​ട​നം ചെ​യ്തു​ത​ര​ണം ഓരോ കഥയും ഓരോ നോ​വ​ലും രച​യി​താ​വി​നു് സ്വ​ന്ത​മായ കലാ​വീ​ക്ഷ​ണം വേണം പ്ര​ക​ട​മായ സദാ​ചാ​രം കൃ​തി​യിൽ പാ​ടി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും സദാ​ചാ​ര​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു് ബോ​ധ​മു​ണ്ടു് എഴു​ത്തു​കാ​ര​നെ​ന്നു് അനു​വാ​ച​കർ​ക്കു തോ​ന്ന​ണം നി​ത്യ​ജീ​വി​ത​ത്തിൽ ഹോമർ ഭീ​രു​വാ​യി പെ​രു​മാ​റി​യി​രി​ക്കാം. പക്ഷേ, ‘ഇലി​യ​ഡി’ൽ അദ്ദേ​ഹം ധീ​ര​ത​യു​ടെ ബോ​ധ​മു​ള്ള​വ​നാ​ണെ​ന്നു് സ്പ​ഷ്ട​മാ​ക്കി (ബേനോ ദേതെ ക്രോ​ചെ യുടെ അഭി​പ്രാ​യം ഹോ​മ​റി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു് ക്രോ​ചെ പറ​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല. അതു് എന്റെ ആശ​യ​മാ​ണു്).

എന്റെ ഒരു ബന്ധു​വി​നു് ഗർ​ഭാ​ശ​യ​ത്തിൽ കാൻ​സ​റാ​യി​രു​ന്നു അതു കൂ​ടി​ക്കൂ​ടി വന്ന​പ്പോൾ അവർ യാ​ത​ന​കൊ​ണ്ടു നി​ല​വി​ളി​ച്ചു് അടു​ത്ത വീ​ട്ടു​കാർ​ക്കും അസ്വ​സ്ഥത ജനി​പ്പി​ച്ചു. ആദ്യ​മൊ​ക്കെ ‘സാ​രി​ഡോൻ’ ഗുളിക കഴി​ച്ചു വേ​ദ​ന​യിൽ നി​ന്നു രക്ഷ​നേ​ടി പി​ന്നീ​ടു് ആ ഗു​ളി​ക​കൊ​ണ്ടു് പ്ര​യോ​ജ​ന​മി​ല്ലാ​തെ​യാ​യി. അപ്പോൾ ഡോക്‍ട​റു​ടെ നിർ​ദ്ദേ​ശ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു് മോർ​ഫിയ കു​ത്തി​വ​യ്ക്കും. ഒടു​വിൽ മോർ​ഫിയ കൊ​ണ്ടും പ്ര​യോ​ജ​ന​മി​ല്ലെ​ന്നാ​യി. ഞാൻ അവ​രു​ടെ വേദന കണ്ടു് ഡോക്‍ട​റെ കാണാൻ പോകും. അദ്ദേ​ഹം ഒരി​ക്കൽ​പ്പ​റ​ഞ്ഞ​തു് എന്നെ ഞെ​ട്ടി​ച്ചു. “The sooner the worries are over the better for her.” ഡോക്‍ടർ അങ്ങ​നെ പറ​യാ​മോ medical ethics അനു​സ​രി​ച്ചു്? പാ​ടി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും അതിനു നീ​തി​മ​ത്ക​ര​ണ​മു​ണ്ടു്. വേദന കണ്ടു​ക​ണ്ടു് ഡോക്‍ടർ​ക്കു നി​സ്സം​ഗ​ത​യു​ണ്ടാ​വും. ശസ്ത്ര​ക്രി​യ​യ്ക്കു മേ​ശ​പ്പു​റ​ത്തു കി​ട​ക്കു​ന്ന രോ​ഗി​യെ യന്ത്ര​മാ​ക്കി കാണാൻ ഡോക്‍ടർ​ക്കു പ്ര​യാ​സ​മി​ല്ല. അതു മനു​ഷ്യ​സ്വ​ഭാ​വ​മാ​ണു്. അതി​നാൽ ആ ഡോക്‍ട​റോ​ടു് എനി​ക്കു വി​രോ​ധ​മി​ല്ല.

ഇന്നു ഡോക്‍ടർ​മാർ​ക്കു​ത​ന്നെ യന്ത്ര​ത്തി​ന്റെ സ്വ​ഭാ​വം വന്നി​ട്ടു​ണ്ടു്. രോഗി ചെ​ന്നു​ക​ണ്ടാൽ മതി. അയാൾ​ക്കു രോ​ഗ​ല​ക്ഷ​ണ​ങ്ങൾ ആകെ​പ്പ​റ​യ​ണ​മെ​ന്നു​ണ്ടു്. പക്ഷേ, ഡോക്‍ടർ​ക്കു് അതു കേൾ​ക്കാൻ ക്ഷ​മ​യി​ല്ല. അദ്ദേ​ഹം കട​ലാ​സ്സെ​ടു​ത്തു മരു​ന്നു കു​റി​ക്കും. അടു​ത്ത രോ​ഗി​യെ വി​ളി​ക്കാം. ഔഷ​ധ​ങ്ങ​ളു​ടെ പേ​രു​കൾ വേ​ഗ​മെ​ഴു​തും. രോഗി ‘മി​ഴു​ങ്ങ​സ്യ’ എന്നു നി​ല്ക്കു​മ്പോൾ അദ്ദേ​ഹം (ഡോക്‍ടർ) എന്താ പൊ​യ്ക്കൂ​ടേ എന്ന മട്ടിൽ നോ​ക്കും. ഇത്ത​രം ഡോക്‍ടർ​മാ​രെ ഞാൻ മെ​ഡി​ക്കൽ മെ​ഷ്യൻ​സ് എന്നു വി​ളി​ക്കു​ന്നു. പരി​ചി​ത​ത്വം അവ​ഗ​ണ​ന​യ്ക്കു കാ​ര​ണ​മാ​കും എന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു് ഈ മെ​ഡി​ക്കൽ മെ​ഷ്യൻ​സി​നോ​ടും എനി​ക്കു ശത്രു​ത​യി​ല്ല.

വി​യ​റ്റ്നാ​മി​ലെ ബു​ദ്ധ​സ​ന്ന്യാ​സി Thich Nhat Hanh എനി​ക്കു് ഇഷ്ട​പ്പെ​ട്ട ഗ്ര​ന്ഥ​കാ​ര​നാ​ണു്. നന്മ​യെ​യും തി​ന്മ​യെ​യും സം​ബ​ന്ധി​ച്ച ആശ​യ​ങ്ങ​ളാൽ നമ്മൾ ബന്ധ​ന​സ്ഥ​രാ​ണു് എന്നു് അദ്ദേ​ഹം പറ​യു​ന്നു. നന്മ നന്മ​യി​ല്ലാ​ത്ത അം​ശ​ങ്ങ​ളാൽ നിർ​മ്മി​ത​മാ​ണെ​ന്ന കാ​ര്യം നമ്മൾ പല​പ്പോ​ഴും മറ​ന്നു​പോ​കു​ന്നു എന്നാ​ണു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​സ്താ​വം. സന്ന്യാ​സി​യു​ടെ ഉദാ​ഹ​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ ചാരുത കണ്ടാ​ലും:

മനോ​ഹ​ര​മായ ഒരു വൃ​ക്ഷ​ശാഖ ഞാൻ കൈയിൽ വച്ചി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നു വി​ചാ​രി​ക്കൂ. അതി​നു് ഇട​ത്തേ​യ​റ്റ​മു​ണ്ടു്. മറ്റേ​യ​റ്റം വലതു ഭാ​ഗ​ത്താ​ണു്. ഇട​ത്തേ​യ​റ്റം മതി നമു​ക്കു്, വല​ത്തേ​യ​റ്റം വേണ്ട. വേണ്ട എന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു് ഞാൻ വല​തു​വ​ശം ഒടി​ച്ചെ​ടു​ത്തു് ദൂ​രെ​യെ​റി​യു​ന്നു, പക്ഷേ, അവ​ശ്യ​മി​ല്ലാ​ത്ത ഭാഗം ഒടി​ച്ചെ​ടു​ത്തു് ഞാൻ എറി​യു​മ്പോൾ അവ​ശേ​ഷി​ക്കു​ന്ന അറ്റം വല​തു​വ​ശ​ത്തു് ഉള്ള​താ​യി പരി​ണ​മി​ക്കു​ന്നു (പുതിയ വല​തു​ഭാ​ഗം). ഇട​തു​ഭാ​ഗം ഉള്ളി​ട​ത്തോ​ളം കാലം വല​തു​ഭാ​ഗ​വു​മു​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കും. മാ​ന​സി​ക​മായ തകർ​ച്ച​യിൽ പെ​ട്ടു് ഞാൻ വല​തു​വ​ശം ഒടി​ച്ചു് ദൂരെ എറി​യു​ന്നു. പക്ഷേ, അപ്പോ​ഴും വല​തു​ഭാ​ഗ​മു​ണ്ടു്. ഇതു നന്മ​യ്ക്കും തി​ന്മ​യ്ക്കും ചേരും. നന്മ മാ​ത്രം നമു​ക്കു ഉണ്ടാ​കാൻ വയ്യ. തി​ന്മ​യെ ഇല്ലാ​താ​ക്കാൻ നമു​ക്കു കഴി​യി​ല്ല. തി​ന്മ​യു​ള്ള​തു​കൊ​ണ്ടു് നന്മ​യു​ണ്ടു്. നന്മ​യു​ള്ള​തു​കൊ​ണ്ടു് തി​ന്മ​യും (സ്വ​ത​ന്ത്ര​തർ​ജ്ജമ).

ബു​ദ്ധ​സ​ന്ന്യാ​സി​യു​ടെ ഈ മതം സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​നും യോ​ജി​ക്കും. അത്യ​ന്താ​ധു​നി​കത തിന്മ. ക്ലാ​സി​ക്കൽ സാ​ഹി​ത്യം നന്മ. നന്മ​യു​ള്ള​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് തിന്മ സാ​ഹി​ത്യ​ത്തിൽ കാ​ണു​ന്ന​തു്. തി​ന്മ​യു​ള്ള​തു​കൊ​ണ്ടു് ക്ലാ​സി​ക്കൽ സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ന്റെ നന്മ​യും നി​ല​വി​ലി​രി​ക്കു​ന്നു.

പ്ര​ഗൽ​ഭ​നാ​ണു് ഈ സന്ന്യാ​സി ഞാൻ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ഏറെ​പ്പു​സ്ത​ക​ങ്ങൾ വാ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. സം​സ്കാ​ര​ത്തിൽ തൽ​പ​ര​രായ വാ​യ​ന​ക്കാർ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പു​സ്ത​ക​ങ്ങൾ വാ​യി​ച്ചു് പ്ര​ബു​ദ്ധ​രാ​ക​ണ​മെ​ന്നാ​ണു് എന്റെ അഭി​ലാ​ഷം.