SFNസാ­യാ­ഹ്ന ഫൌ­ണ്ടേ­ഷൻ
images/Cosette-sweeping.jpg
Young Cosette sweeping, a painting by Émile Bayard (1837–1891).

വാ­യ­ന­ക്കാ­രു­ടെ പ­ങ്കാ­ളി­ത്ത­ത്തോ­ടെ പ്രൂ­ഫ് തി­രു­ത്തി പാ­വ­ങ്ങൾ പ്ര­സി­ദ്ധീ­ക­രി­ക്കാൻ ഉ­ദ്ദേ­ശി­ക്കു­ന്നു. അ­തി­ന്റെ ആ­വേ­ശ­ക­ര­മാ­യ മു­ഖ­വു­ര­യും വി­ക്തോർ യൂഗോ തന്നെ പാ­വ­ങ്ങ­ളു­ടെ സാർ­വ്വ­ലൌ­കി­ക­ത വ്യ­ക്ത­മാ­ക്കി­ക്കൊ­ണ്ടു് എ­ഴു­തി­യ ക­ത്തും ആ­ദ്യ­പ­ടി­യാ­യി പ്ര­സി­ദ്ധീ­ക­രി­ക്കു­ക­യാ­ണു്. പ്ര­തി­ക­ര­ണ­ങ്ങൾ അ­റി­യി­ച്ചാൽ സ­ഹാ­യ­ക­ര­മാ­വും.

—സാ­യാ­ഹ്ന.

മു­ഖ­വു­ര
വി­ക്തോർ യൂഗോ
images/Cosette_Les_Miserables.jpg
കൊ­സെ­ത്തി­ന്റെ ശി­ല്പം.

നി­യ­മ­ത്തി­ന്റെ­യും ആ­ചാ­ര­ത്തി­ന്റെ­യും ബ­ല­ത്തി­ന്മേൽ, ഭൂ­മി­യി­ലെ പ­രി­ഷ്കാ­ര­ത്തി­ന്റെ ന­ടു­ക്കു് ന­ര­ക­ങ്ങ­ളെ ഉ­ണ്ടാ­ക്കി­വെ­ച്ചു­കൊ­ണ്ടും മ­നു­ഷ്യ­കർ­മ്മ­ത്തെ വി­ധി­യോ­ടു കൂ­ട്ടി­ച്ചേർ­ത്തു­കൊ­ണ്ടും സ­മു­ദാ­യ­ത്താൽ കൽ­പി­ക്ക­പ്പെ­ടു­ന്ന തീ­വ്ര­ശി­ക്ഷാ വി­ധി­കൾ എ­ത്ര­കാ­ലം നി­ല­നിൽ­ക്കു­ന്നു­വോ; പു­രു­ഷാ­ന്ത­ര­ത്തി­ലെ മൂ­ന്നു വൈ­ഷ­മ്യ­ങ്ങൾ—പു­രു­ഷ­ന്മാർ­ക്കു വ­മ്പി­ച്ച ദാ­രി­ദ്ര്യ­ത്താ­ലു­ള്ള അ­ധഃ­പ­ത­നം, സ്ത്രീ­ക്കു് വി­ശ­പ്പു­കാ­ര­ണ­മു­ണ്ടാ­കു­ന്ന മാ­ന­ഹാ­നി, കു­ട്ടി­കൾ­ക്കു് അ­റി­വി­ല്ലാ­യ്മ­യാൽ നേ­രി­ടു­ന്ന വ­ളർ­ച്ച­ക്കേ­ടു്—ഇവ എ­ത്ര­കാ­ലം തീ­രാ­തെ കി­ട­ക്കു­ന്നു­വോ; ലോ­ക­ത്തി­ന്റെ ഏതു ഭാ­ഗ­ത്തെ­ങ്കി­ലും സാ­മു­ദാ­യി­ക­മാ­യ വീർ­പ്പ­ട­ങ്ങൽ പി­ടി­പെ­ടാൻ എ­ത്ര­കാ­ലം വ­ഴി­യു­ണ്ടോ; മ­റ്റൊ­രു വി­ധ­ത്തിൽ കു­റേ­ക്കൂ­ടി വ്യാ­പ്തി­യു­ള്ള അർ­ത്ഥ­ത്തിൽ പ­റ­ക­യാ­ണെ­ങ്കിൽ, ഭൂ­മി­യിൽ എ­ത്ര­കാ­ലം അ­ജ്ഞാ­ന­വും ദാ­രി­ദ്ര്യ­വു­മു­ണ്ടോ; അ­ത്ര­കാ­ലം പാ­വ­ങ്ങൾ­പോ­ലെ­യു­ള്ള പു­സ്ത­ക­ങ്ങൾ ഒ­രി­ക്ക­ലും പ്ര­യോ­ജ­ന­പ്പെ­ടാ­തെ വരാൻ നി­വൃ­ത്തി­യി­ല്ല.

—വി­ക്തോർ യൂഗോ

പാ­വ­ങ്ങൾ ഇ­റ്റാ­ല്യൻ ഭാ­ഷ­യിൽ പ്ര­സി­ദ്ധീ­ക­രി­ച്ച മൊ­സ്സ്യു ഡെ­യി­ലി­ക്കു മൂ­ല­ഗ്ര­ന്ഥ­കാ­രൻ അ­യ­ച്ച­തു് ഒരു ക­ത്തു്
വി­ക്തോർ യൂഗോ

‘ഹോ­ത്തോ­വിൽ’ ഭവനം

ഒ­ക്ടോ­ബർ 18, 1862.

സേർ,

പാ­വ­ങ്ങൾ എന്ന പു­സ്ത­കം എല്ലാ രാ­ജ്യ­ക്കാർ­ക്കും വേ­ണ്ടി എ­ഴു­ത­പ്പെ­ട്ട­താ­ണെ­ന്നു നി­ങ്ങൾ പ­റ­യു­ന്ന­തു ശ­രി­യാ­ണു്. അതു് എ­ല്ലാ­വ­രും വാ­യി­ച്ചു­നോ­ക്കു­മോ എ­ന്നെ­നി­ക്ക­റി­ഞ്ഞു­കൂ­ടാ; പക്ഷേ, ഞാൻ അതു് എ­ല്ലാ­വർ­ക്കും­കൂ­ടി എ­ഴു­തി­യി­ട്ടു­ള്ള­താ­ണു്. അതു് ഇം­ഗ്ല­ണ്ടെ­ന്ന­പോ­ലെ സ്പെ­യി­നും, ഇ­റ്റ­ലി­യെ­ന്ന­പോ­ലെ ഫ്രാൻ­സും, ജർ­മ­നി­യെ­ന്ന­പോ­ലെ ഐർ­ലാ­ണ്ടും, അ­ടി­മ­ക­ളു­ള്ള പ്ര­ജാ­ധി­പ­ത്യ­രാ­ജ്യ­മെ­ന്ന പോലെ അ­ടി­യാ­രു­ള്ള ച­ക്ര­വർ­ത്തി­ഭ­ര­ണ­രാ­ജ്യ­ങ്ങ­ളും ഒ­രേ­വി­ധം കേൾ­ക്ക­ണ­മെ­ന്നു­വെ­ച്ചു് എ­ഴു­ത­പ്പെ­ട്ടി­ട്ടു­ള്ള­താ­ണു്. സാ­മു­ദാ­യി­ക­ങ്ങ­ളാ­യ വി­ഷ­മ­ത­കൾ രാ­ജ്യ­സീ­മ­ക­ളെ ക­വ­ച്ചു­ക­ട­ക്കു­ന്നു. മ­നു­ഷ്യ­ജാ­തി­ക്കു­ള്ള വ്ര­ണ­ങ്ങൾ, ഭൂ­മ­ണ്ഡ­ലം മു­ഴു­വ­നും വ്യാ­പി­ച്ചു­കി­ട­ക്കു­ന്ന ആ വ­മ്പി­ച്ച വ്ര­ണ­ങ്ങൾ, ഭൂ­പ­ട­ത്തിൽ വ­ര­യ്ക്ക­പ്പെ­ട്ട ചു­ക­ന്ന­തോ നീ­ല­ച്ച­തോ ആയ ഓരോ അ­തിർ­ത്തി­യ­ട­യാ­ളം ക­ണ്ട­തു­കൊ­ണ്ടു് നിൽ­ക്കു­ന്നി­ല്ല. മ­നു­ഷ്യൻ അ­ജ്ഞ­നും നി­രാ­ശ­നു­മാ­യി എ­വി­ടെ­യു­ണ്ടു്, ഭ­ക്ഷ­ണ­ത്തി­നു­വേ­ണ്ടി സ്ത്രീ­കൾ എവിടെ വിൽ­ക്ക­പ്പെ­ടു­ന്നു, അ­റി­വു­ണ്ടാ­ക്കാ­നു­ള്ള ഗ്ര­ന്ഥ­വും ത­ണു­പ്പു മാ­റ്റാ­നു­ള്ള അ­ടു­പ്പും കി­ട്ടാ­തെ കു­ട്ടി­കൾ എവിടെ ക­ഷ്ട­പ്പെ­ടു­ന്നു, അ­വി­ടെ­യെ­ല്ലാം പാ­വ­ങ്ങൾ എന്ന പു­സ്ത­കം വാ­തിൽ­ക്കൽ മു­ട്ടി വി­ളി­ച്ചു­പ­റ­യും: ‘എ­നി­ക്കു വാതിൽ തു­റ­ന്നു­ത­രി­ക; ഞാൻ വ­രു­ന്ന­തു നി­ങ്ങ­ളെ കാ­ണാ­നാ­ണു്.’

നാ­മി­പ്പോൾ ക­ട­ന്നു­പോ­രു­ന്ന­തും ഇ­പ്പോ­ഴും അ­ത്ര­മേൽ ദുഃ­ഖ­മ­യ­വു­മാ­യ പ­രി­ഷ്കാ­ര­ഘ­ട്ട­ത്തിൽ പാ­വ­ങ്ങ­ളു­ടെ പേർ മ­നു­ഷ്യൻ എ­ന്നാ­ണു്; അവൻ എല്ലാ രാ­ജ്യ­ത്തും­കി­ട­ന്നു ക­ഷ്ട­പ്പെ­ടു­ന്നു; എ­ന്ന­ല്ല, അവൻ എല്ലാ ഭാ­ഷ­ക­ളി­ലും നി­ല­വി­ളി­ക്കു­ന്നു.

images/Fantine.jpg
ഫൻതീൻ.

ഈ ദുഃ­സ്ഥി­തി­യിൽ­നി­ന്നു് നി­ങ്ങ­ളു­ടെ ഇ­റ്റ­ലി­ക്കു് ഞ­ങ്ങ­ളു­ടെ ഫ്രാൻ­സി­നെ­ക്കാൾ ഒ­ട്ടു­മ­ധി­കം ഒഴിവു കി­ട്ടി­യി­ട്ടി­ല്ല. പ്ര­ശം­സ­നീ­യ­മാ­യ നി­ങ്ങ­ളു­ടെ ഇ­റ്റ­ലി­രാ­ജ്യ­ത്തി­ന്റെ മു­ഖ­ത്തു­ണ്ടു് ഈ എല്ലാ ക­ഷ്ട­ത­ക­ളും. ദാ­രി­ദ്ര്യ­ത്തി­ന്റെ ശു­ണ്ഠി­യെ­ടു­ത്ത സ്വ­രൂ­പ­മാ­കു­ന്ന ത­ട്ടി­പ്പ­റി നി­ങ്ങ­ളു­ടെ മ­ല­മ്പ്ര­ദേ­ശ­ങ്ങ­ളിൽ പാർ­ത്തു­വ­രു­ന്നി­ല്ലേ? ഞാൻ ഈ ഗ്ര­ന്ഥ­ത്തിൽ നി­ദാ­നം നോ­ക്കാൻ ശ്ര­മി­ച്ചി­ട്ടു­ള്ള ക­ന്യ­കാ­മ­ഠ­വ്ര­ണം­കൊ­ണ്ടു് ഇ­റ്റ­ലി­യെ­പ്പോ­ലെ മ­റ്റ­ധി­കം രാ­ജ്യ­ങ്ങ­ളൊ­ന്നും അ­ളി­ഞ്ഞി­ട്ടി­ല്ല. റോം, മിലാൻ, നേ­പ്പിൾ­സ്, പ­ലെർ­മോ, ദ്യൂ­റിൻ, ഫ്ളോ­റൻ­സ്, സിയെന, പൈസ, മാൻ­ത്വ, ബൊളോന, ഫെറാർ, ജെനോവ, വെ­നി­സ്സ് എന്നീ പ­ട്ട­ണ­ങ്ങ­ളും അ­ന്ത­സ്സു­കൂ­ടി­യ ന­ഗ­രാ­വ­ശേ­ഷ­ങ്ങ­ളും, വീ­ര­ധർ­മ്മാ­ത്മ­ക­മാ­യ ഒരു ച­രി­ത്ര­വും, എ­ല്ലാ­മി­രു­ന്നാ­ലും നി­ങ്ങൾ, ഞ­ങ്ങ­ളെ­പ്പോ­ലെ­ത­ന്നെ ദ­രി­ദ്ര­രാ­ണു്. അ­ത്ഭു­ത­വ­സ്തു­ക്ക­ളാ­ലും അ­ണു­കൃ­മി­ക­ളാ­ലും നി­ങ്ങൾ മൂ­ട­പ്പെ­ട്ടി­രി­ക്കു­ന്നു. നി­ശ്ച­യ­മാ­യും, ഇ­റ്റ­ലി­യി­ലെ സൂ­ര്യൻ പ്ര­കാ­ശ­മാ­നൻ­ത­ന്നെ; പക്ഷേ, ഹാ കഷ്ടം, ആ­കാ­ശ­ത്തി­ലെ നീ­ല­നി­റം മ­നു­ഷ്യ­ദേ­ഹ­ത്തിൽ കീ­റ­ത്തു­ണി­ക­ളി­ല്ലാ­താ­ക്കു­ന്നി­ല്ല!

images/valjean_rescues_Marius.jpg
ഴാങ് വാൽ­ഴാ­ങും മ­രി­യൂ­സും.

ഞ­ങ്ങൾ­ക്കെ­ന്ന­പോ­ലെ നി­ങ്ങൾ­ക്കും അ­ബ­ദ്ധ­ധാ­ര­ണ­ക­ളു­ണ്ടു്, അ­ന്ധ­വി­ശ്വാ­സ­ങ്ങ­ളു­ണ്ടു്. പ്ര­ജാ­പീ­ഡ­ന­ങ്ങ­ളു­ണ്ടു്, മൂ­ഢ­ങ്ങ­ളാ­യ ആ­ചാ­ര­ങ്ങ­ളെ സ­ഹാ­യി­ക്കു­ന്ന അ­ന്ധ­നി­യ­മ­ങ്ങ­ളു­ണ്ടു്. ഭൂ­ത­കാ­ല­ത്തി­ന്റേ­താ­യ ഒരു വ­റു­ത്തി­ട­ലോ­ടു­കൂ­ടി­യ­ല്ലാ­തെ, വർ­ത്ത­മാ­ന­മോ ഭാ­വി­യോ നി­ങ്ങൾ­ക്കും സ്വാ­ദു നോ­ക്കാൻ കി­ട്ടു­ന്നി­ല്ല. നി­ങ്ങൾ­ക്കു് ഒരു കാ­ട്ടാ­ള­നു­ണ്ടു് മ­താ­ചാ­ര്യൻ; ഒരു കാ­ട­നു­ണ്ടു്, യാചകൻ. സാ­മു­ദാ­യി­ക­വാ­ദം ഞ­ങ്ങൾ­ക്കു­ള്ള­തു­ത­ന്നെ­യാ­ണു് നി­ങ്ങൾ­ക്കും. വി­ശ­പ്പു­കൊ­ണ്ടു­ള്ള മരണം നി­ങ്ങ­ളു­ടെ ഇടയിൽ കു­റ­ച്ചു കു­റ­വാ­ണെ­ങ്കിൽ, പ­നി­കൊ­ണ്ടു­ള്ള മരണം കു­റ­ച്ച­ധി­ക­മു­ണ്ടു്. സാ­മു­ദാ­യി­ക­മാ­യ ആ­രോ­ഗ്യ­ശാ­സ്ത്രം ഞ­ങ്ങ­ളു­ടേ­തിൽ­നി­ന്നു് ഒ­ട്ടു­മ­ധി­കം ന­ല്ല­ത­ല്ല നി­ങ്ങ­ളു­ടേ­തു്; ഇം­ഗ്ല­ണ്ടിൽ പ്രോ­ട്ട­സ്റ്റാ­ണ്ടാ­കു­ന്ന (പുതിയ കൂ­റ്റു­കാർ) അ­ന്ധ­ത­കൾ ഇ­റ്റ­ലി­യിൽ ക­ത്തോ­ലി­ക്കാ­ണു് (പഴയ കൂ­റ്റു­കാർ); എ­ന്നാൽ, പേരു മാ­റി­യെ­ങ്കി­ലും നി­ങ്ങ­ളു­ടെ പ്ര­ധാ­ന മ­താ­ചാ­ര്യ­നും ഞ­ങ്ങ­ളു­ടെ മെ­ത്രാ­നും ആ­ളൊ­ന്നാ­ണു്; അർ­ത്ഥം എ­ന്നെ­ന്നും അ­ന്ധ­കാ­രം. ഏ­താ­ണ്ടു് ര­ണ്ടും ഒ­രൊ­റ്റ­സ്സാ­ധ­നം. വേ­ദ­പു­സ്ത­ക­ത്തെ തെ­റ്റി വ്യാ­ഖ്യാ­നി­ക്കു­ന്ന­തു പോ­ലെ­ത്ത­ന്നെ­യാ­ണു് ‘സു­വി­ശേ­ഷ’ത്തെ തെ­റ്റി­ദ്ധ­രി­ക്കു­ന്ന­തു്.

ഇതിനെ ഊ­ന്നി­പ്പ­റ­യേ­ണ്ട­തു­ണ്ടോ? ഈ ദുഃ­ഖ­മ­യ­മാ­യ സ­മ­ത്വ­ത്തെ ഇ­നി­യും പ­രി­പൂർ­ണ്ണ­മാ­യി തെ­ളി­യി­ക്കേ­ണ്ട­തു­ണ്ടോ? നി­ങ്ങ­ളു­ടെ ഇടയിൽ ദി­വ­സ­വൃ­ത്തി­ക്കി­ല്ലാ­ത്ത­വ­രി­ല്ലേ? കീ­ഴ്പോ­ട്ടു നോ­ക്കൂ. നി­ങ്ങ­ളു­ടെ ഇടയിൽ കാൽ­തി­രു­മ്മി­ക­ള­ല്ലേ? മേ­ല്പോ­ട്ടു നോ­ക്കു. വ്യ­സ­ന­ക­ര­മാം­വ­ണ്ണം സ്വയം നി­ല­യ്ക്കു നിർ­ത്താൻ നോ­ക്കു­ന്ന ക­ടും­വ­റു­തി, കാൽ­തി­രു­മ്മൽ എന്നീ രണ്ടു ത­ട്ടു­ക­ളോ­ടു­കൂ­ടി­യ ആ ഭ­യ­ങ്ക­ര­ത്തു­ലാ­സ്സു് ഞ­ങ്ങ­ളു­ടെ­യെ­ന്ന­പോ­ലെ, നി­ങ്ങ­ളു­ടെ­യും മു­മ്പിൽ ആ­ടി­ക്ക­ളി­ക്കു­ന്നി­ല്ലേ? അ­ധ്യാ­പ­ക­ന്മാ­രാ­കു­ന്ന ഭ­ട­സം­ഘം, പ­രി­ഷ്കാ­ര­ത്താൽ സ്വീ­ക­രി­ക്ക­പ്പെ­ട്ട ഏ­ക­ഭ­ട­സം­ഘം, എ­വി­ടെ­യു­ണ്ടു്?

images/Commencement.jpg
ല­ക്സം­ബർ­ഗ് പൂ­ന്തോ­ട്ട­ത്തിൽ, കോ­സെ­ത്തി­നെ കാ­ണു­ന്ന മ­രി­യൂ­സ്.

പ്ര­തി­ഫ­ലം കൂ­ടാ­തെ­യും നിർ­ബ­ന്ധ­മാ­യും കു­ട്ടി­ക­ളെ വി­ദ്യാ­ഭ്യാ­സം ചെ­യ്യി­ക്കു­ന്ന നി­ങ്ങ­ളു­ടെ വി­ദ്യാ­ല­യ­ങ്ങ­ളെ­വി­ടെ? ദാ­ന്തെ­യു­ടെ­യും[1] മൈ­ക്കേൽ ഏൻ­ജ­ലോ­വി­ന്റെ­യും[2] രാ­ജ്യ­ത്തു് എ­ല്ലാ­വർ­ക്കും വാ­യി­ക്കാ­ന­റി­യാ­മോ? നി­ങ്ങ­ളു­ടെ പ­ട്ടാ­ള­ത്താ­വ­ള­ങ്ങ­ളെ­യെ­ല്ലാം നി­ങ്ങൾ പാ­ഠ­ശാ­ല­ക­ളാ­ക്കി­യി­ട്ടു­ണ്ടോ? ഞ­ങ്ങൾ­ക്കെ­ന്ന­പോ­ലെ­ത­ന്നെ, നി­ങ്ങൾ­ക്കും വ­ലു­താ­യ യു­ദ്ധ­ച്ചെ­ല­വും കു­റ­ച്ചു­മാ­ത്രം വി­ദ്യാ­ഭ്യാ­സ­ച്ചെ­ല­വു­മ­ല്ലേ കൊ­ല്ലം­തോ­റും ആ­യ­വ്യ­യ­ക്ക­ണ­ക്കിൽ കാ­ണു­ന്ന­തു്? പ­ട്ടാ­ള­ക്കാ­രു­ടെ അ­നു­സ­ര­ണ­ശീ­ല­മാ­ക്കി ക്ഷ­ണ­ത്തിൽ മാ­റ്റി­ക്ക­ള­യാ­വു­ന്ന ആ എ­തിർ­നി­ല്പി­ല്ലാ­ത്ത അ­നു­സ­ര­ണ­ശീ­ലം നി­ങ്ങൾ­ക്കു­മി­ല്ലേ? ഗാ­റി­ബാൾ­ഡി­യു­ടെ[3] നേരെ—അ­താ­യ­തു് ഇ­റ്റ­ലി­യു­ടെ ജീ­വ­ത്താ­യ അ­ഭി­മാ­ന­ത്തി­നു നേരെ—വെ­ടി­വെ­യ്ക്കു­ക എന്ന അ­റ്റ­ത്തോ­ളം രാ­ജ്യ­നി­യ­മ­ങ്ങ­ളെ പി­ടി­ച്ചു­ന്തു­ന്ന പ­ട്ടാ­ള­വ്യ­വ­സ്ഥ നി­ങ്ങ­ളു­ടെ രാ­ജ്യ­ത്തു­മി­ല്ലേ? നി­ങ്ങ­ളു­ടെ സാ­മു­ദാ­യി­ക­സ്ഥി­തി­യെ ഒന്നു പ­രീ­ക്ഷ­ണം ചെ­യ്യ­ട്ടെ. ഇ­പ്പോൾ എ­വി­ടെ­യാ­ണോ അ­വി­ടെ­ത്ത­ന്നെ അതിനെ നിർ­ത്തി, സു­സ്പ­ഷ്ട­മാ­യ അ­തി­ന്റെ അ­പ­രാ­ധ­ങ്ങ­ളെ ഒന്നു പ­രീ­ക്ഷ­ണം ചെ­യ്യ­ട്ടെ; സ്ത്രീ­യേ­യും കു­ട്ടി­യേ­യും എ­നി­ക്കൊ­ന്നു കാ­ണി­ച്ചു­ത­രൂ. ഈ ര­ണ്ടു് അ­ബ­ല­ങ്ങ­ളാ­യ സ­ത്ത്വ­ങ്ങൾ­ക്കും ചു­റ്റു­മു­ള്ള ര­ക്ഷ­യു­ടെ തു­ക­യ­നു­സ­രി­ച്ചാ­ണു് പ­രി­ഷ്കാ­ര­ത്തി­ന്റെ നില അ­ള­ക്കേ­ണ്ട­തു്. നേ­പ്പിൾ­സി­ലെ വേ­ശ്യാ­വൃ­ത്തി പാ­രി­സ്സി­ലു­ള്ള­തി­നെ­ക്കാൾ കു­റ­ച്ചു­മാ­ത്ര­മേ ഹൃ­ദ­യ­ഭേ­ദ­ക­മാ­കു­ന്നു­ള്ളു­വോ? നി­ങ്ങ­ളു­ടെ രാ­ജ്യ­നി­യ­മ­ങ്ങ­ളിൽ­നി­ന്നു് പു­റ­പ്പെ­ടു­ന്ന സ­ത്യ­സ്ഥി­തി­യു­ടെ തു­ക­യെ­ന്താ­ണ്? നി­ങ്ങ­ളു­ടെ കോ­ട­തി­വി­ചാ­ര­ണ­ക­ളിൽ­നി­ന്നു് എ­ത്ര­ക­ണ്ടു് നീ­തി­ന്യാ­യം പു­റ­പ്പെ­ടു­ന്നു­ണ്ടു്? കോ­ട­തി­വി­ചാ­ര­ണ, നി­യ­മ­സം­ബ­ന്ധി­യാ­യ മാ­ന­ഭം­ഗം, കാ­രാ­ഗൃ­ഹം, തൂ­ക്കു­മ­രം, കൊ­ല­യാ­ളി, മ­ര­ണ­ശി­ക്ഷാ­വി­ധി—ഈവക അപകടം പി­ടി­ച്ച വാ­ക്കു­ക­ളു­ടെ അർ­ത്ഥ­ത്തെ­പ്പ­റ്റി അ­റി­വി­ല്ലാ­തി­രി­ക്കാൻ നി­ങ്ങൾ­ക്കു് ഭാ­ഗ്യ­മു­ണ്ടോ? അ­ല്ല­യോ ഇ­റ്റ­ലി­ക്കാ­രേ, ഞ­ങ്ങ­ളെ­സ്സം­ബ­ന്ധി­ച്ചേ­ട­ത്തോ­ള­മെ­ന്ന­പോ­ലെ, നി­ങ്ങ­ളു­ടെ­യും ഇടയിൽ ബി­ക്കാ­റി­യ[4] മ­രി­ച്ചു­പോ­യി; ഫാ­രി­നെ­സ് [5] ജീ­വി­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്നു. ഇനി നി­ങ്ങ­ളു­ടെ ഭ­ര­ണ­ത്തി­നു­ള്ള യു­ക്തി­ക­ളെ ഒന്നു സൂ­ക്ഷി­ച്ചു­നോ­ക്ക­ട്ടെ. സ­ദാ­ചാ­ര­വും രാ­ജ്യ­ഭ­ര­ണ­ത­ന്ത്ര­വും ഒ­ന്നാ­ണെ­ന്ന­റി­യു­ന്ന ഒരു ഭ­ര­ണാ­ധി­കാ­രി സംഘം നി­ങ്ങൾ­ക്കു­ണ്ടോ? വീ­ര­പു­രു­ഷ­ന്മാർ­ക്കു മാ­പ്പു­കൊ­ടു­ക്കു­ക എന്ന ഘ­ട്ട­ത്തിൽ നി­ങ്ങൾ എ­ത്തി­യി­ട്ടു­ണ്ടു്! ഫ്രാൻ­സി­ലും ഇ­ങ്ങ­നെ­യൊ­ന്നു ന­ട­ക്കു­ക­യു­ണ്ടാ­യി. നിൽ­ക്കു, ന­മു­ക്കു് ന­മ്മു­ടെ ക­ഷ്ട­പ്പാ­ടു­ക­ളെ പ­രി­ശോ­ധി­ക്കു­ക; ഓ­രോ­രു­ത്ത­നും ത­നി­ക്കു­ള്ള മുതൽ കൂ­ട്ടി­വെ­യ്ക്കു­ക; ഞ­ങ്ങ­ളെ­പ്പോ­ലെ­ത്ത­ന്നെ നി­ങ്ങ­ളും സ­മ്പ­ന്ന­ന്മാ­രാ­ണു്. ഞ­ങ്ങൾ­ക്കെ­ന്ന­പോ­ലെ­ത­ന്നെ നി­ങ്ങൾ­ക്കും രണ്ടു ശി­ക്ഷാ­വി­ധി­ക­ളി­ല്ലേ—മ­താ­ചാ­ര്യൻ ക­ല്പി­ക്കു­ന്ന മ­ത­സം­ബ­ന്ധി­യാ­യ ശി­ക്ഷ­യും, ന്യാ­യാ­ധി­പൻ ക­ല്പി­ക്കു­ന്ന സാ­മു­ദാ­യി­ക­മാ­യ ശി­ക്ഷ­യും? അ­ല്ല­യോ ഇ­റ്റ­ലി­യി­ലെ മ­ഹാ­ജ­ന­ങ്ങ­ളേ, നി­ങ്ങൾ ഫ്രാൻ­സു­കാ­രോ­ടു ശ­രി­യാ­ണു്. കഷ്ടം, ഞ­ങ്ങ­ളു­ടെ സ­ഹോ­ദ­ര­ന്മാ­രേ, നി­ങ്ങ­ളും ഞ­ങ്ങ­ളെ­പ്പോ­ലെ­ത­ന്നെ പാ­വ­ങ്ങ­ളാ­ണു്.

കു­റി­പ്പു­കൾ

[1] ഇ­റ്റ­ലി­യി­ലെ ക­വി­സാർ­വ്വ­ഭൗ­മൻ.

[2] ഇ­റ്റ­ലി­യി­ലെ അ­ദ്വി­തീ­യ­നാ­യ ശി­ല്പ­ശാ­സ്ത്ര­ജ­ഞൻ.

[3] ഇ­റ്റ­ലി­യെ സ്വ­ത­ന്ത്ര­മാ­ക്കി­യ സു­പ്ര­സി­ദ്ധ സ്വ­രാ­ജ്യ­സ്നേ­ഹി.

[4] സ­ദാ­ചാ­ര­ത്തി­ന്റെ­യും രാ­ജ്യ­ഭ­ര­ണ­ത­ന്ത്ര­ത്തി­ന്റെ­യും ത­ത്ത്വ­ങ്ങ­ളെ­പ്പ­റ്റി ഈ ഇ­റ്റ­ലി­ക്കാ­രൻ അനവധി ഗ്ര­ന്ഥ­ങ്ങൾ ഉ­ണ്ടാ­ക്കി­യി­ട്ടു­ണ്ടു്. ‘കു­റ്റ­ങ്ങ­ളും ശി­ക്ഷ­ക­ളും’ എ­ന്ന­താ­ണു് സു­പ്ര­സി­ദ്ധം.

[5] ഇ­റ്റ­ലി­യി­ലെ ഒരു നോ­വ­ലെ­ഴു­ത്തു­കാ­രൻ.

images/Gavroche.jpg
ഗ­വ്രോ­ഷ്.

നി­ങ്ങൾ താ­മ­സി­ച്ചു­പോ­രു­ന്ന അ­ന്ധ­കാ­ര­ത്തി­ന്റെ അ­ഗാ­ധ­ത­ക­ളിൽ­നി­ന്നു ഞ­ങ്ങ­ളെ­ക്കാൾ അ­ധി­ക­മാ­യി സ്വർ­ഗ്ഗ­ത്തി­ലെ പ്ര­കാ­ശ­മാ­ന­വും ദൂ­ര­സ്ഥി­ത­വു­മാ­യ പൂ­മു­ഖ­ങ്ങ­ളെ നി­ങ്ങ­ളും കാ­ണു­ന്നി­ല്ല. ഒ­ന്നു­മാ­ത്രം; മ­താ­ചാ­ര്യ­ന്മാർ തെ­റ്റി­ദ്ധ­രി­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്നു. ആ ദി­വ്യ­ങ്ങ­ളാ­യ പൂ­മു­ഖ­ങ്ങൾ ന­മ്മു­ടെ മുൻ­പി­ലാ­ണു്, പി­ന്നി­ല­ല്ല.

ഞാൻ ഇ­നി­യും തു­ട­ങ്ങു­ന്നു. ഈ പു­സ്ത­കം, പാ­വ­ങ്ങൾ, ഞ­ങ്ങ­ളു­ടെ എ­ന്ന­തിൽ ഒ­ട്ടും കു­റ­യാ­തെ, നി­ങ്ങ­ളു­ടെ­യും ക­ണ്ണാ­ടി­യാ­ണു്. ചില ആളുകൾ, ചില വർ­ഗ്ഗ­ക്കാർ, ഈ ഗ്ര­ന്ഥ­ത്തോ­ടു ശ­ണ്ഠ­യി­ടു­ന്നു­ണ്ടു്—എ­നി­ക്ക­റി­യാം. ക­ണ്ണാ­ടി­ക­ളോ­ടു, സ­ത്യ­സ്ഥി­തി­യെ വെ­ളി­പ്പെ­ടു­ത്തു­ന്ന­വ­യോ­ടു്, വെ­റു­പ്പു­ണ്ടാ­വും; അ­തു­കാ­ര­ണം അവ പ്ര­യോ­ജ­ന­ശു­ന്യ­ങ്ങ­ളാ­വു­ന്നി­ല്ല.

images/Death_of_fantine.jpg
ഫൻ­തീ­ന്റെ മരണം.

എ­ന്നെ­സ്സം­ബ­ന്ധി­ച്ചേ­ട­ത്തോ­ള­മാ­ണെ­ങ്കിൽ, ഞാൻ എന്റെ രാ­ജ്യ­ത്തി­ന്മേൽ അ­തി­യാ­യ സ്നേ­ഹ­ത്തോ­ടു­കൂ­ടി­യും, എ­ന്നാൽ മ­റ്റൊ­രു രാ­ജ്യ­ത്തെ­ക്കാ­ളു­മ­ധി­കം ഫ്രാൻ­സി­നാ­യി മ­ന­സ്സിൽ സ്ഥലം കൊ­ടു­ക്കാ­തെ­യും, സ­ക­ലർ­ക്കും­വേ­ണ്ടി­യാ­ണു് ഇ­തെ­ഴു­തി­യി­ട്ടു­ള്ള­തു്. പ്രാ­യം കൂ­ടും­തോ­റും ഞാൻ അ­ധി­ക­മ­ധി­കം ഒ­തു­ങ്ങു­ക­യാ­ണു് ചെ­യ്യു­ന്ന­തു്; മ­നു­ഷ്യ­സ­മു­ദാ­യ­ത്തോ­ടു­ള്ള സ്നേ­ഹം അ­ത്ര­മേൽ എ­നി­ക്കു് വർ­ദ്ധി­ക്ക­യും ചെ­യ്യു­ന്നു.

എ­ന്ന­ല്ല, ഇതു് ഈ കാ­ല­ത്തെ അ­നു­സ­രി­ച്ചു­ള്ള ഗ­തി­ഭേ­ദ­മാ­ണു്—ഫ്രാൻ­സി­ലെ ഭ­ര­ണ­പ­രി­വർ­ത്ത­ന­ത്തി­ന്റെ സു­സ്പ­ഷ്ട­ഫ­ലം. പു­സ്ത­ക­ങ്ങൾ ഫ്ര­ഞ്ചോ ജർമനോ സ്പാ­നി­ഷോ ഇം­ഗ്ലീ­ഷോ എന്ന നില പോകണം— യു­റോ­പ്യ­നാ­വ­ണം; പ­രി­ഷ്കാ­ര­വ്യാ­പ്തി­യെ അ­നു­സ­രി­ക്ക­ണ­മെ­ങ്കിൽ അ­ധി­ക­മ­ധി­കം മാ­നു­ഷ­മാ­യി­രി­ക്ക­ണ­മെ­ന്നു ഞാൻ പറയും.

അ­തി­നാൽ മുൻ­കാ­ല­ത്തു് ഇ­ടു­ങ്ങി­യ­വ­യും മ­റ്റു­ള്ള­വ­യെ­പ്പോ­ലെ­ത­ന്നെ മേലാൽ വ­ലു­താ­യി­വ­രേ­ണ്ട­വ­യു­മാ­യ വാ­സ­ന­യു­ടെ­യും ഭാ­ഷാ­ഗ­തി­യു­ടെ­യും സ്ഥി­തി­ക­ളെ, എ­ന്നി­ല്ല സ­ക­ല­ത്തെ­യും, മാ­റ്റി­ത്തീർ­ക്കു­ന്ന­വി­ധം ക­ലാ­വി­ദ്യ­യേ­യും പ്ര­തി­പാ­ദ­ന രീ­തി­യേ­യും സം­ബ­ന്ധി­ച്ചു് ഒരു നൂ­ത­ന­മീ­മാം­സാ­ഗ്ര­ന്ഥം ആ ഭ­ര­ണ­പ­രി­വർ­ത്ത­ന­ത്തിൽ­നി­ന്നാ­ണു­ണ്ടാ­യ­തു്.

images/Jean_Valjean_death.jpg
ഴാങ് വാൽ­ഴാ­ങി­ന്റെ മരണം.

ഫ്രാൻ­സി­ലെ ചില നി­രൂ­പ­ക­ന്മാർ, എന്റെ അ­പ­രി­മി­ത­മാ­യ ആ­ഹ്ലാ­ദ­ത്തി­നു്, ‘ഫ്രാൻ­സു­കാ­രു­ടെ സ­ഹ­ജ­മാ­യ രു­ചി­ഭേ­ദം’ എ­ന്നു് അവർ പ­റ­യു­ന്ന ഒ­ന്നി­ന്റെ അ­തിർ­വ­ര­മ്പു­ക­ളെ ഞാൻ അ­തി­ക്ര­മി­ച്ചി­രി­ക്കു­ന്നു എ­ന്നു് അ­ധി­ക്ഷേ­പി­ക്കു­ക­യു­ണ്ടാ­യി; ഈ സ്തു­തി­യെ അർ­ഹി­ക്കു­ന്നു­ണ്ടെ­ങ്കിൽ, ഞാൻ കൃ­താർ­ഥ­ന­ത്രേ. ചു­രു­ക്കി­പ്പ­റ­ഞ്ഞാൽ, ഞാൻ എ­ന്നെ­ക്കൊ­ണ്ടു ക­ഴി­യു­ന്ന­തും പ്ര­വർ­ത്തി­ക്കു­ന്നു; എ­ല്ലാ­വർ­ക്കു­മാ­യു­ള്ള ക­ഷ്ടു­പ്പാ­ടു­കൊ­ണ്ടു് ഞാനും ക­ഷ്ട­പ്പെ­ടു­ന്നു; ഞാൻ അതിനെ കു­റ­യ്ക്കാൻ ശ്ര­മി­ക്കു­ക­യാ­ണു്. ഒരു മ­നു­ഷ്യ­ന്റെ നി­സ്സാ­ര­ശ­ക്തി­കൾ മാ­ത്ര­മേ എ­നി­ക്കു­ള്ളൂ. ഞാൻ എ­ല്ലാ­വ­രു­മാ­യി ഉ­ച്ച­ത്തിൽ പ­റ­യു­ന്നു: ‘എന്നെ സ­ഹാ­യി­ക്ക­ണേ!’

സേർ, ഇ­താ­ണു് നി­ങ്ങ­ളു­ടെ കത്തു വാ­യി­ച്ചി­ട്ടു് എ­നി­ക്കു പറയാൻ തോ­ന്നി­യ­തു്; ഇതു ഞാൻ നി­ങ്ങൾ­ക്കു­വേ­ണ്ടി­യും നി­ങ്ങ­ളു­ടെ രാ­ജ്യ­ത്തി­നു­വേ­ണ്ടി­യും പ­റ­യു­ന്നു. ഞാൻ അത്ര ശ­ക്തി­യിൽ ഊ­ന്നി­പ്പ­റ­യു­ന്നു­ണ്ടെ­ങ്കിൽ, അതു് നി­ങ്ങ­ളു­ടെ ക­ത്തി­ലെ ഒരു വാചകം കാ­ര­ണ­മാ­ണു്. നി­ങ്ങൾ എ­ഴു­തു­ന്നു:

‘ഇ­ങ്ങ­നെ പ­റ­യു­ന്ന ചില ഇ­റ്റ­ലി­ക്കാ­രു­ണ്ടു്, അ­വ­രു­ടെ എണ്ണം കു­റ­വി­ല്ല­താ­നും: ‘ഈ പു­സ്ത­കം, പാ­വ­ങ്ങൾ, ഒരു ഫ്ര­ഞ്ചു­പു­സ്ത­ക­മാ­ണു്. ന­മു­ക്കു് ഇ­തു­കൊ­ണ്ടു് പ്ര­യോ­ജ­ന­മി­ല്ല. ഫ്രാൻ­സു­കാർ ഇതൊരു ച­രി­ത്ര­മാ­യി വാ­യി­ക്ക­ട്ടെ; നമ്മൾ ഇതൊരു കെ­ട്ടു­ക­ഥ­യാ­യി മാ­ത്രം വാ­യി­ച്ചു­നോ­ക്കും.’ കഷ്ടം! ഞാൻ ഒ­രി­ക്കൽ­ക്കൂ­ടി പ­റ­യു­ന്നു; നമ്മൾ ഇ­റ്റ­ലി­ക്കാ­രാ­യാ­ലും ഫ്രാൻ­സു­കാ­രാ­യാ­ലും ക­ഷ്ട­പ്പാ­ടു ന­മ്മെ­യെ­ല്ലാം ബാ­ധി­ക്കു­ന്നു. ച­രി­ത്രം എ­ഴു­തി­ത്തു­ട­ങ്ങി­യ­തു­മു­തൽ, ത­ത്ത്വ­ശാ­സ്ത്രം മനനം ചെ­യ്യ­പ്പെ­ട്ടു­വ­ന്ന­തു­മു­തൽ, ക­ഷ്ട­പ്പാ­ടു മ­നു­ഷ്യ­വർ­ഗ്ഗ­ത്തി­ന്റെ ഉ­ടു­പ്പാ­ണു്; ആ പ­ഴ­ന്തു­ണി­യെ പ­റി­ച്ചു­കീ­റി­ക്ക­ള­ഞ്ഞു്, മ­നു­ഷ്യ­സ­മു­ദാ­യ­ത്തി­ന്റെ ന­ഗ്ന­ശ­രീ­ര­ത്തിൽ, ഭൂ­ത­കാ­ല­ത്തി­ന്റെ ആ അ­പ­ക­ടം­പി­ടി­ച്ച വ­സ്ത്ര­ത്തി­ന്റെ സ്ഥാ­ന­ത്തു്, പ്ര­ഭാ­ത­ത്തി­ന്റെ മാ­ഹാ­ത്മ്യ­മേ­റി­യ പ­ള്ളി­യു­ടു­പ്പ­ണി­യി­ക്കാ­നു­ള്ള കാലം അ­ത്യാ­സ­ന്ന­മാ­യി­രി­ക്കു­ന്നു.’

images/Jean_Valjean_Cosette.jpg
മ­രി­യൂ­സു­മാ­യു­ള്ള വി­വാ­ഹ­ത്തി­നു് ശേഷം ഴാങ് വാൽ­ഴാ­ങും കൊ­സെ­ത്തും.

ചില മ­ന­സ്സു­ക­ളെ വെ­ളി­ച്ചം വെ­പ്പി­ക്കു­വാ­നും ചില തെ­റ്റി­ദ്ധാ­ര­ണ­ക­ളെ ഇ­ല്ലാ­താ­ക്കു­വാ­നും ഈ ക­ത്തു് ഉ­പ­യോ­ഗ­പ്പെ­ടു­മെ­ന്നു തോ­ന്നു­ന്ന­പ­ക്ഷം, സേർ ഇതു് പ്ര­സി­ദ്ധീ­ക­രി­ക്കു­വാൻ നി­ങ്ങൾ­ക്ക­ധി­കാ­ര­മു­ണ്ടു്. എന്റെ ക്ഷേ­മാ­ശം­സ­ക­ളെ നി­ശ്ച­യ­മാ­യും ഞാൻ വീ­ണ്ടും നി­ങ്ങൾ­ക്കാ­യർ­പ്പി­ക്കു­ന്ന­തി­നെ സ്വീ­ക­രി­ക്ക­ണ­മെ­ന്നു പ്രാർ­ഥി­ക്കു­ന്നു.

—വി­ക്തോർ യൂഗോ

വി­ക്തോർ യൂഗോ
images/VictorHugo.jpg

വി­ക്തോർ മരീ യൂഗോ (ഫെ­ബ്രു­വ­രി 26, 1802–മെയ് 22, 1885). ഒരു ഫ്ര­ഞ്ച് ക­വി­യും നോ­വ­ലി­സ്റ്റും നാ­ട­ക­കൃ­ത്തും ഉ­പ­ന്യാ­സ­കാ­ര­നും ദൃ­ശ്യ­ക­ലാ­കാ­ര­നും രാ­ഷ്ട്ര­ത­ന്ത്ര­ജ്ഞ­നും മ­നു­ഷ്യാ­വ­കാ­ശ പ്ര­വർ­ത്ത­ക­നും ആ­യി­രു­ന്നു. ഫ്രാൻ­സി­ലെ കാ­ല്പ­നി­ക­താ­പ്ര­സ്ഥാ­ന­ത്തി­ലെ ഏ­റ്റ­വും പ്ര­ബ­ല­നാ­യ വ­ക്താ­വും വി­ക്തോർ യൂഗോ ആ­യി­രു­ന്നു.

ഫ്രാൻ­സിൽ യൂ­ഗോ­യു­ടെ സാ­ഹി­ത്യ സം­ഭാ­വ­ന­ക­ളിൽ അ­ദ്ദേ­ഹ­ത്തി­ന്റെ ക­വി­ത­ക­ളും നാ­ട­ക­ങ്ങ­ളു­മാ­ണു് ഏ­റ്റ­വും പ്ര­ധാ­ന­മാ­യി ക­രു­തു­ന്ന­തു്. യൂ­ഗോ­യു­ടെ പല വാ­ല്യ­ങ്ങ­ളി­ലാ­യു­ള്ള ക­വി­ത­ക­ളിൽ “ലെ കൊ­ണ്ട­മ്പ്ലേ­ഷൻ­സ്”, “ലാ ലെ­ജാ­ന്റ് ദെ സീ­ക്ലി­സ്” എ­ന്നി­വ നി­രൂ­പ­ക­രു­ടെ ഇടയിൽ മ­ഹ­ത്ത­ര­മാ­യി ക­രു­ത­പ്പെ­ടു­ന്നു. യൂ­ഗോ­യെ പ­ല­പ്പോ­ഴും ഏ­റ്റ­വും മ­ഹാ­നാ­യ ഫ്ര­ഞ്ച് കവി എ­ന്നു് വി­ശേ­ഷി­പ്പി­ക്കാ­റു­ണ്ടു്. ഇം­ഗ്ലീ­ഷ് സം­സാ­രി­ക്കു­ന്ന ലോ­ക­ത്തു് യൂ­ഗോ­യു­ടെ ഏ­റ്റ­വും പ്ര­ധാ­ന കൃ­തി­ക­ളാ­യി ക­രു­തു­ന്ന­തു് യൂ­ഗോ­യു­ടെ നോ­വ­ലു­ക­ളാ­യ “ലേ മി­സെ­റാ­ബ്ൾ” (പാ­വ­ങ്ങൾ), “ദ് ഹ­ഞ്ച്ബാ­ക്ക് ഓഫ് നോ­ത്ര്ദാം” (ഈ പു­സ്ത­ക­ത്തി­ന്റെ മ­ല­യാ­ളം തർ­ജ്ജി­മ നോ­ത്ര്ദാ­മി­ലെ കൂനൻ എ­ന്നാ­ണു് അ­റി­യ­പ്പെ­ടു­ന്ന­തു്. പ­ല­പ്പോ­ഴും ഇം­ഗ്ലീ­ഷിൽ ഈ പു­സ്ത­ക­ത്തി­ന്റെ തർ­ജ്ജി­മ “ദ് ഹ­ഞ്ച്ബാ­ക്ക് ഓഫ് നോ­ത്ര്ദാം” എ­ന്നു് അ­റി­യ­പ്പെ­ടു­ന്നു).

യു­വാ­വാ­യി­രു­ന്ന കാ­ല­ത്തു് വളരെ യാ­ഥാ­സ്ഥി­തി­ക­നാ­യി­രു­ന്ന യൂഗോ വർ­ഷ­ങ്ങൾ ക­ഴി­ഞ്ഞ­പ്പോൾ രാ­ഷ്ട്രീ­യ­ത്തി­ന്റെ ഇ­ട­തു­പ­ക്ഷ­ത്തേ­ക്കു് നീ­ങ്ങി. റി­പ്പ­ബ്ലി­ക്ക­നി­സ­ത്തി­നെ യൂഗോ ശ­ക്ത­മാ­യി പി­ന്താ­ങ്ങി. യൂ­ഗോ­യു­ടെ കൃ­തി­കൾ പ്ര­ധാ­ന­മാ­യും രാ­ഷ്ട്രീ­യ സാ­മൂ­ഹി­ക പ്ര­ശ്ന­ങ്ങ­ളെ­യും ആ കാ­ല­ഘ­ട്ട­ത്തി­ലെ ക­ല­യു­ടെ ദി­ശ­യെ­യും കാ­ണി­ക്കു­ന്നു.

Colophon

Title: Pavangal (ml: പാ­വ­ങ്ങൾ).

Author(s): Victor Hugo.

First publication details: Sayahna Foundation; Trivandrum, Kerala; 2021-03-27.

Deafult language: ml, Malayalam.

Keywords: Letters, Victor Hugo, Pavangal, വി­ക്തോർ യൂഗോ, പാ­വ­ങ്ങൾ, Open Access Publishing, Malayalam, Sayahna Foundation, Free Software, XML.

Digital Publisher: Sayahna Foundation; JWRA 34, Jagthy; Trivandrum 695014; India.

Date: December 9, 2022.

Credits: The text of the original item is copyrighted to the author. The text encoding and editorial notes were created and​/or prepared by the Sayahna Foundation and are licensed under a Creative Commons Attribution By NonCommercial ShareAlike 4​.0 International License (CC BY-​NC-SA 4​.0). Commercial use of the content is prohibited. Any reuse of the material should credit the Sayahna Foundation and must be shared under the same terms.

Cover: Young Cosette sweeping, a painting by Émile Bayard (1837–1891). The image is taken from Wikimedia Commons and is gratefully acknowledged.

Production history: Data entry: the author; Typesetter: JN Jamuna; Editor: PK Ashok; Encoding: JN Jamuna.

Production notes: The entire document processing has been done in a computer running GNU/Linux operating system and TeX and friends. The PDF has been generated using XeLaTeX from TeXLive distribution 2021 using Ithal (ഇതൾ), an online framework for text formatting. The TEI (P5) encoded XML has been generated from the same LaTeX sources using LuaLaTeX. HTML version has been generated from XML using XSLT stylesheet (sfn-​tei-html.xsl) developed by CV Radhakrkishnan.

Fonts: The basefont used in PDF and HTML versions is RIT Rachana authored by KH Hussain, et al., and maintained by the Rachana Institute of Typography. The font used for Latin script is Linux Libertine developed by Phillip Poll.

Web site: Maintained by KV Rajeesh.

Download document sources in TEI encoded XML format.

Download Phone PDF.