“ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ വി​ഴു​പ്പ​ല​ക്കു​ന്ന പണി​യാ​ണു് കു​ന്തി​യെ ഏൽ​പ്പി​ച്ച​തെ​ന്നു അര​മ​ന​സ്രോ​ത​സ്സു​ക​ളെ ഉദ്ധ​രി​ച്ചു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ അഭി​മു​ഖ​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ നി​ങ്ങൾ പ്ര​കോ​പി​ത​യാ​യോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കു​ന്തി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വർ കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​രാ​യി ഖാ​ണ്ഡവ പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ കാ​ടു​ക​ത്തി​ക്കു​ന്ന കാലം.

“അന്തഃ​പു​രം ജലാ​ശ​യ​ത്തിൽ ഉച്ച​ക്കു് കു​ളി​ക്കാ​നി​റ​ങ്ങു​ന്ന ഗാ​ന്ധാ​രി​യോ​ടു് ഞാൻ പറയും, കു​ളി​ക്കു​മ്പോ​ഴെ​ങ്കി​ലും കണ്ണു​കെ​ട്ടിയ കീ​റ​ത്തു​ണി അഴി​ച്ചി​ട്ടു മലർ​ന്നു കി​ട​ന്നു തു​ടി​ച്ചു​നീ​ന്തൂ—നീ​ല​മാ​ന​വും കു​ളി​രു​ള്ള വെ​ള്ള​വും ഒരു​മി​ച്ചു ആസ്വ​ദി​ക്കൂ. കാ​ഴ്ച​പ​രി​മി​തി​യു​ള്ള ഭർ​ത്താ​വി​നു് ഐക്യ​പ്പെ​ടാൻ എന്ന നൊ​ടു​ഞാ​യം പറ​ഞ്ഞു സ്വയം കാഴ്ച നി​ഷേ​ധി​ക്കു​ന്ന പെ​ണ്ണ​ടി​മ​ത്ത​ത്തിൽ​നി​ന്നു് രക്ഷ​പ്പെ​ടൂ. കൺ​കെ​ട്ടു​നീ​ക്കി വി​വ​സ്ത്ര​ഗാ​ന്ധാ​രി മലർ​ന്നു​കി​ട​ന്നു തു​ടി​ച്ചു നീ​ന്തി​ക്കു​ളി​ക്കു​മ്പോൾ ഞാ​ന​വ​ളു​ടെ കൺ​കെ​ട്ടു​തു​ണി കഴു​കു​ന്ന​തു് ആണ​ധി​കാ​ര​പ്ര​മ​ത്ത​ത​യിൽ അഭി​ര​മി​ക്കു​ന്ന ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഒളി​ക​ണ്ണി​ട്ട​പ്പോൾ നോ​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​വും!”

“പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കെ​തി​രെ പാ​ണ്ഡ​വർ പരാതി കൊ​ടു​ത്തി​ട്ടു് പരി​ഹാ​ര​മാ​യി​ല്ലേ”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം കാലം.

“രാ​ജ​സൂ​യം യാഗം ചെ​യ്തു് രാ​ജ​വം​ശം സ്ഥാ​പി​ച്ച​പ്പോൾ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ അയോ​ഗ്യൻ എന്നു് വി​ധി​ച്ച പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കെ​തി​രെ പരാതി കൊ​ടു​ത്തു എന്ന​തു് വസ്തുത തന്നെ. യാ​ഥാ​സ്ഥി​തിക പു​രോ​ഹി​തൻ പക്ഷേ, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ പക്ഷം പി​ടി​ച്ചു, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ഭാ​ര്യ​യു​ടെ സ്വ​കാ​ര്യത മാ​നി​ക്കാ​തെ പന​യോ​ല​യിൽ അവൾ എഴു​തി​വ​രു​ന്ന ദി​ന​ക്കു​റി​പ്പു് പരാ​തി​യിൽ പരാ​മർ​ശി​ച്ച​തു് പെ​രു​മാ​റ്റ​ച്ച​ട്ട​ത്തിൽ വന്ന വീഴ്ച എന്നു് സൂ​ചി​പ്പി​ച്ച​താ​ണോ നി​ങ്ങൾ പെ​രു​പ്പി​ച്ചു് പറ​യു​ന്ന​തു്? പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ പനയോല വാ​യി​ക്കാ​നു​ള്ള ഭാ​ഷാ​പ​രി​ജ്ഞാ​നം പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കി​ല്ല എന്നു് നി​ങ്ങൾ​ക്കു് അറി​യി​ല്ല അല്ലേ. ദ്വാ​ര​ക​യിൽ ഒന്നി​ല​ധി​കം ഭാ​ര്യ​യു​മാ​യി കഴി​യു​ന്ന ഒരു വംശീയ നാ​ടു​വാ​ഴി​യെ ഹൃ​ദ​യ​നാ​ഥ​നാ​യി കാ​ണു​ന്നു എന്ന​വൾ ഉള്ളൂ​തു​റ​ന്നാൽ ഭർ​ത്താ​വു് കയ്യും കെ​ട്ടി നിൽ​ക്കു​മോ? ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി വി​ശ്വ​സ്തത കാ​ണി​ക്കു​ന്ന​തിൽ വരു​ത്തു​ന്ന ഓരോ വീ​ഴ്ച​യും അവ​ളു​ടെ പാ​തി​വ്ര​ത്യം സം​ശ​യാ​സ്പ​ദ​മാ​ണു് എന്നു് ഞങ്ങൾ കരു​തേ​ണ്ടി വരും.”

“നി​ഷാ​ദ​നു് മു​ഖാ​മു​ഖ​വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സം നി​ഷേ​ധി​ച്ച ദ്രോ​ണർ, ലോക മനഃ​സാ​ക്ഷി​യു​ടെ മു​മ്പിൽ ജാ​തി​വെ​റി​യു​ടെ പ്രാ​യോ​ജ​ക​നെ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടും! ചാർ​വാ​ക​നി​രീ​ക്ഷ​ണം ശ്ര​ദ്ധ​യിൽ പെ​ട്ടു​വോ? ഏക​ല​വ്യ​നു് പ്ര​വേ​ശ​നം നൽ​കി​യാൽ ദ്രോ​ണ​ഗു​രു​കു​ലം ബഹി​ഷ്ക​രി​ക്കു​മെ​ന്ന അർ​ജ്ജു​ന​ഭീ​ഷ​ണി മു​ഖ​വി​ല​ക്കെ​ടു​ത്ത​തു ഭീ​രു​ത്വ​മാ​യോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദ്രോ​ണ​രോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“കണ്ട​പ്പോൾ അഭി​ജാത കു​ടും​ബാം​ഗ​മെ​ന്ന തോ​ന്ന​ലു​ണ്ടാ​യി. അർ​ജ്ജു​ന​നു മുൻ​പ​രി​ച​യ​മു​ണ്ടു്. പരി​ശീ​ല​ന​ത്തി​നു പ്ര​വേ​ശ​നം അനു​വ​ദി​ച്ചാൽ പാ​ണ്ഡ​വൻ പി​ണ​ങ്ങും, ഏക​ല​വ്യൻ ഗു​രു​കു​ല​ത്തിൽ പ്ര​ശ്ന​മു​ണ്ടാ​ക്കും. ഗു​രു​ദ​ക്ഷിണ മുൻ​കൂ​റാ​യി ചോ​ദി​ച്ചു വാ​ങ്ങി. സ്വ​യം​വെ​ട്ടി​മു​റി​ച്ച വല​തു​ത​ള്ള​വി​രൽ താ​മ​ര​യി​ല​യിൽ പൊ​തി​ഞ്ഞു കി​ട്ടി​യ​പ്പോൾ, കാ​ണാ​മ​റ​യ​ത്തു വിദൂര വി​ദ്യാർ​ത്ഥി​യാ​യി അസ്ത്ര​വി​ദ്യ പഠി​ക്കാൻ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു. അല്ല, ഇതി​ലെ​ന്താ​ണു് നി​ങ്ങൾ ആരോ​പി​ക്കു​ന്ന ഭീ​രു​ത്വം? ഒത്തു​തീർ​പ്പ​ല്ലേ? മു​റി​ച്ചെ​ടു​ത്ത തള്ള​വി​രൽ തി​രി​ച്ചു​വ​ച്ചു പഴയ പോ​ലെ​യാ​ക്കാ​മെ​ന്ന ഉറ​പ്പിൽ നകു​ല​സ​ഹ​ദേ​വ​ന്മാർ താ​മ​ര​യി​ല​പ്പൊ​തി ഇതി​ന​കം ഏറ്റെ​ടു​ത്തി​ട്ടു​ണ്ടു്. ദേവ വൈ​ദ്യ​ന്മാ​രായ അശ്വ​നീ​ദേ​വ​ത​ക​ളാ​ണു് ജൈ​വി​ക​പി​താ​ക്കൾ എന്നു് സം​ശ​യി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന മാ​ദ്രീ​പു​ത്ര​രി​ലാ​ണു് പ്ര​തി​സ​ന്ധി​ക​ളിൽ തുണ! മാ​ദ്രീ നി​ന​ക്കു് സ്വ​സ്തി!”

“മു​നി​ശാ​പ​ത്തിൽ​നി​ന്നു് പാ​ണ്ഡു​വി​നെ രക്ഷി​ക്കാൻ ഉപാ​യ​മൊ​ന്നും കണ്ടി​ല്ലേ? വി​വാ​ഹ​പൂർവ രഹ​സ്യ​ര​തി​യിൽ ജനി​ച്ച നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​വി​നെ പനം​കു​ട്ട​യി​ലാ​ക്കി പു​ഴ​യിൽ ആരോ​രു​മ​റി​യാ​തെ ഒഴു​ക്കിയ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ സർ​ഗാ​ത്മ​ക​ഭൂ​ത​കാ​ലം അന്തഃ​പു​ര​ങ്ങ​ളിൽ ഇന്നും ഒരാ​വേ​ശ​മാ​ണ​ല്ലോ”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കു​ന്തി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ജീ​വി​ത​സാ​യാ​ഹ്നം.

“സ്ത്രീ​സം​സർ​ഗം പൂർ​ണ്ണ​മാ​യി ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചു നി​ങ്ങൾ തു​ടർ​ന്നും രാ​ജ്യം ഭരി​ക്കു, ഞാനും മാ​ദ്രി​യും ജന്മ​നാ​ടു​ക​ളി​ലേ​ക്കു് മട​ങ്ങി ആവു​ന്ന വി​ധ​ത്തിൽ വി​ട്ടു​വീ​ഴ്ച​യോ​ടെ പു​നർ​വി​വാ​ഹം ചെ​യ്യ​ട്ടെ എന്ന പ്രാ​യോ​ഗി​ക​നിർ​ദേ​ശം പാ​ണ്ഡു നിർ​ദ്ദ​യം തള്ളി. “ശാ​പ​ഗ്ര​സ്ത​നായ ഞാൻ കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ണു ചത്താ​ലും, കു​ന്തി​ക്കും മാ​ദ്രി​ക്കും പു​നർ​വി​വാ​ഹം അരുതു. നി​ങ്ങ​ളി​ലൊ​രാൾ എന്റെ ചി​ത​യിൽ ചാടി സതി ചെ​യ്യ​ണം!” എന്നാ​യി​രു​ന്നു മു​ട്ടിൽ ഇഴ​ഞ്ഞു അഭി​ശ​പ്ത ഷണ്ഡ​യാ​ചന. വേറെ തര​മി​ല്ലാ​തെ അവ​ന്റെ സ്ത്രീ​വി​രു​ദ്ധ അന്തി​മാ​ഭി​ലാ​ഷ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു. ചി​ത​യിൽ ഞാ​നൊ​രു​പാ​യ​ത്തി​നു മു​തിർ​ന്നു. യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നും ഭീ​മ​നും ചേർ​ന്നു് മാ​ദ്രി​യെ വാ​പൊ​ത്തി​പ്പി​ടി​ച്ചു പാ​ണ്ഡു​ചി​ത​യിൽ തള്ളി. അച്ഛ​നി​ല്ലാ​ത്ത അഞ്ചു​കു​ട്ടി​ക​ളു​മൊ​ത്തു ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​വാ​തി​ലി​നു​മു​മ്പിൽ ഞാൻ സമ​ര​മു​ഖം തു​റ​ന്നു.”

“പാ​ണ്ഡ​വ​തല വെ​ട്ടാ​നാ​വാ​തെ, ഭീ​ഷ്മർ പത്താം ദിവസം ശര​ശ​യ്യ​യിൽ മര​ണ​ദേ​വ​ത​യെ കാ​ത്തു നീ​ണ്ടു​നി​വർ​ന്നു കി​ട​ക്കു​മ്പോൾ, ഒരു സൈനിക പ്ര​തി​സ​ന്ധി പത്തി​വി​ടർ​ത്തു​ന്ന​തു് കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ ഭീ​ഷ്മ​സാ​ന്നി​ധ്യം ആല​ങ്കാ​രി​ക​മാ​യി​രു​ന്നു. കർ​ണ്ണൻ ഭീ​ഷ്മ​രെ​ക്കു​റി​ച്ചു നേ​ര​ത്തെ തന്ന മു​ന്ന​റി​യി​പ്പു് തള്ളി​യ​താ​ണെ​ന്റെ ആദ്യ വീ​ഴ്ച്ച. ചു​റ്റും നോ​ക്കി ‘ഒരു വി​ഭി​ന്ന​ലിം​ഗ​പോ​രാ​ളി മു​മ്പിൽ വന്നി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ ആയുധം താ​ഴെ​യി​ട്ടു യു​ദ്ധം ബഹി​ഷ്ക​രി​ക്കാ​മാ​യി​രു​ന്നു’ എന്നാ​ണു് പി​താ​മ​ഹൻ പി​റു​പി​റു​ത്തി​രു​ന്ന​തു്. പാ​ണ്ഡ​വ​ഗൂ​ഢാ​ലോ​ച​ന​യിൽ ശി​ഖ​ണ്ഡി മു​മ്പിൽ വന്ന​തും, ഭീ​ഷ്മർ അടി​തെ​റ്റി വീ​ണ​തും കണ്ട​പ്പോൾ മടു​പ്പോ​ടെ ഞങ്ങൾ മുഖം തി​രി​ച്ചു. യു​ദ്ധ​ത്ത​ലേ​ന്നു സേ​നാ​ധി​പ​ത്യം ഏറ്റെ​ടു​ക്കാൻ ആചാ​ര​മ​നു​സ​രി​ച്ചു ഭീ​ഷ്മ​രെ ക്ഷ​ണി​ച്ച​പ്പോൾ, നാ​യ​ക​പ​ദ​വി പു​തു​ത​ല​മു​റ​യ്ക്കു് കൊ​ടു​ക്കൂ എന്ന പ്ര​തി​ക​ര​ണം പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ച ഞങ്ങൾ നി​രാ​ശ​രാ​യി. ഉട​നെ​യു​ണ്ടു് സൈ​നി​ക​വേ​ഷം വാ​രി​വ​ലി​ച്ചു​ടു​ത്തു പി​താ​മ​ഹൻ, ഇടതും വലതും നിൽ​ക്കു​ന്ന​വ​രോ​ടെ​ല്ലാം ആജ്ഞ​യു​മാ​യി, സം​യു​ക്ത​സ​ഖ്യ​ക​ക്ഷി​യോ​ഗം വി​ളി​ക്കു​ന്നു. രോഷം നി​യ​ന്ത്രി​ക്കാൻ ഞാൻ പാ​ടു​പെ​ട്ടു. ശര​ശ​യ്യ​യിൽ മലർ​ന്നു​വീ​ണ​തോ​ടെ എല്ലാം കഴി​ഞ്ഞു. കർ​ണ്ണ​നെ സേ​നാ​പ​തി​യാ​ക്കാൻ സാ​ധി​ക്കു​മോ? ദ്രോ​ണർ തട​സ്സ​വാ​ദ​വു​മാ​യി നാ​യ​ക​പ​ദ​വി​ക്കാ​യി ഇട​പെ​ടു​മോ? കാ​ത്തി​രി​ക്കൂ” നഗ്ന​ശ​രീ​രം നിറയെ വെ​ട്ടും ചത​വു​മാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടും, ആ ധീ​ര​സേ​നാ​നി ഒരു വട്ടം നീ​ന്തി​വീ​ണ്ടും കയ​ത്തിൽ ചാടാൻ തയ്യാ​റെ​ടു​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന സന്ധ്യ.

“കു​ട്ടി​ക്കാ​ല​ത്തെ​ങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു അച്ഛൻ? കഥ പറ​ഞ്ഞും കവിത ചൊ​ല്ലി​യും, അതോ ശാപം ഫലി​ക്കു​മെ​ന്ന ഭീ​തി​യിൽ മി​ണ്ടാ​തെ ഒഴി​ഞ്ഞു മാറി കഴി​ഞ്ഞു​വോ പാ​ണ്ഡു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഓരോ​ന്നു് ചോ​ദി​ച്ചു ഞങ്ങ​ളെ ഇങ്ങ​നെ പരി​ഹ​സി​ക്കും, കാ​ല​ന്റെ മക​നാ​ണെ​ങ്കി​ലും യു​ധി​ഷ്ടി​ര​നെ​ന്തൊ​രു കാ​പ​ട്യം, വാ​യു​വി​ന്റെ മക​നെ​ന്താ ഭാ​രി​ച്ച ശരീരം, ഇന്ദ്ര​ന്റെ മക​നാ​യി​ട്ടും സ്വർ​ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തിൽ നി​ന്നൊ​രു സമ്മാ​ന​പ്പൊ​തി​യും ഇതു് വരെ ദേ​വ​ദൂ​ത​ന്മാർ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ, മാ​ദ്രി​യാ​ണു് മി​ടു​ക്കി ഒരൊ​റ്റ വരം കൊ​ണ്ട​വൾ ഇരട്ട പെ​റ്റു. നി​ല​ത്തു ചു​വ​രോ​രം പായിൽ കി​ട​ന്ന​യാൾ ഒരു കാ​ള​ക്കു​ട്ട​നെ കട്ടു് ഇറ​ച്ചി വര​ട്ടി കൊ​ണ്ടു് വാ എന്നു് നി​ല​വി​ളി​ക്കു​ന്ന പോലെ ആജ്ഞാ​പി​ക്കും, ഞങ്ങൾ ആ രോ​ഗി​യു​ടെ ഗോ​മാം​സ​ദാ​ഹം കണ്ടു് പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ക്കും, അന്നു് ഞങ്ങൾ​ക്ക​റി​യി​ല്ല, ഒരി​ക്കൽ കു​രു​വം​ശ​ച​ക്ര​വർ​ത്തി​യാ​യി​രു​ന്നു ഈ ശാ​പ​ഗ്ര​സ്തൻ.”

“സ്വർ​ണ്ണ​ത്തേ​രിൽ കു​തി​ച്ചു​യർ​ന്ന നി​ങ്ങ​ളെ​ങ്ങ​നെ കരി​മ്പാ​റ​ക്കെ​ട്ടിൽ വീ​ണ​വ​ശ​നാ​യി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ന്റെ അവസാന നി​മി​ഷ​ങ്ങൾ.

“സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലെ പ്ര​വേ​ശന കവാ​ട​ത്തി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പൾ, ദേ​വ​ദൂ​ത​ന്മാർ ചോ​ദി​ച്ചു, “എവിടെ കൂ​ട​പ്പി​റ​പ്പു​ക​ളും, ഇത്ര​യും കാലം കൂ​ടെ​പൊ​റു​ത്ത​വ​ളും?” വീഴ്ച വി​വ​രി​ച്ച​പ്പോൾ അതൊ​ന്നും ഏശു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നു വ്യ​ക്ത​മാ​യി. പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ​യും ദ്രൗ​പ​ദി​യു​ടെ​യും കു​ഴി​മാ​ട​ങ്ങ​ളിൽ മു​ട്ടു​കു​ത്തി മാ​പ്പു ചോ​ദി​ക്കാൻ ദൈ​വ​നാ​മ​ത്തിൽ ആജ്ഞാ​പി​ച്ചു. ദു​രി​ത​ത്തി​ലും ഐശ്വ​ര്യ​ത്തി​ലും കണ്ടു​മി​ണ്ടിയ നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ന്നെ തു​ണ​ക്കാ​മോ, എന്റെ മര​ണാ​ന​ന്തര അഭി​ലാ​ഷ​ങ്ങൾ മനോ​ഹ​ര​മാ​ക്കാൻ? ഞാ​ന​വ​രു​ടെ അന്ത്യ​സ​മ​യ​ങ്ങ​ളിൽ അന്യ​ഥാ​ത്വ​ത്തോ​ടെ അന്നു പെ​രു​മാ​റി​യെ​ങ്കിൽ, ഇനി ഞാൻ ഒറ്റ​ക്കൊ​റ്റ​ക്ക​വ​രു​ടെ അന്ത്യ​വി​ശ്ര​മ​സ്ഥ​ലി​ക​ളിൽ, ദൈ​വ​ത്താൽ തി​ര​സ്കൃ​ത​പ്പെ​ടാ​തി​രി​ക്കാൻ, എന്നെ കൈ​വി​ട​രു​തെ​ന്നു മു​ട്ടു​കു​ത്തി അപേ​ക്ഷി​ക്ക​ട്ടെ. എന്നെ കൈ​പി​ടി​ച്ചു് ഈ കു​ടു​ക്കിൽ​നി​ന്നും ഉയർ​ത്തു​മോ? കൂടെ വന്ന നാ​യ​ക്കു് പക്ഷേ, ദേവത അനു​വ​ദി​ച്ചു സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​പ്ര​വേ​ശ​നം!, സ്വ​സ്തി!”

“കാ​ടു​വ​ള​ഞ്ഞു തീ​യി​ടാ​ന​വർ​ക്കു രഹ​സ്യ​പ​ദ്ധ​തി​യു​ണ്ടു്., ആകാ​ശ​ചാ​രി​ക​ളു​ടെ പി​ന്തു​ണ​യു​മു​ണ്ടു്. കത്തി​ക്കാൻ അഗ്നി​ദേ​വ​നും, തീ അതി​വേ​ഗം പടർ​ത്താൻ വാ​യു​ദേ​വ​നും തയ്യാ​റാ​ണു്. പ്ര​പ​ഞ്ചം ആരുടെ സൃ​ഷ്ടി എന്ന തർ​ക്ക​ത്തി​ലൊ​രു സമ​വാ​യ​ത്തി​ലെ​ത്താ​തെ, ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ന്റെ ആച​ന്ദ്ര​താര പരി​പാ​ല​നം പാ​ണ്ഡ​വർ പൂർ​ണ്ണ​മാ​യും ഏറ്റെ​ടു​ക്ക​ണം എന്നു കൗ​ര​വ​രി​പ്പോൾ പറ​യു​ന്ന​തി​ന്റെ യു​ക്തി എന്താ​ണെ​ന്നു ചോ​ദി​ക്കു​ന്നു അക്ഷ​മ​യോ​ടെ അർ​ജ്ജു​നൻ! കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. മു​തിർ​ന്ന കൗരവർ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലി​ല്ലാ​ത്ത തക്കം നോ​ക്കി, ധൃ​ത​ര​ഷ്ട്രർ, യമു​നാ​ന​ദീ​തീര പ്ര​വി​ശ്യ ഇഷ്ട​ദാ​ന​മാ​യി കൊ​ടു​ത്ത​പ്പോൾ, അതൊരു നേ​ട്ട​മെ​ന്ന നി​ല​യിൽ കു​ടി​യേ​റിയ കൗ​ന്തേ​യ​രു​ടെ ആയുധം, മടവാൾ ആയി​രു​ന്നി​ല്ല, തീ.”

“പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ബാ​ല്യ​കാ​ലം കഴി​ഞ്ഞ കാ​ട്ടിൽ, അവർ​ക്ക​ഞ്ചു​പേർ​ക്കും വച്ചും വി​ള​മ്പി​യും തുണി കഴു​കി​യും പാ​യ​വി​രി​ച്ചും കു​ടും​ബം പരി​പാ​ലി​ച്ച ഒരു സാ​ധു​സ്ത്രീ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. മദ്ര രാ​ജാ​വു് ശല്യ​ന്റെ കൊ​ച്ച​നു​ജ​ത്തി മാ​ദ്രി. ഒരു ഘട്ട​ത്തിൽ മു​തിർ​ന്ന റാണി കു​ന്തി സതി​യ​നു​ഷ്ഠി​ക്കേ​ണ്ടി വരു​മെ​ന്നു​റ​പ്പാ​യ​പ്പോൾ മാ​ദ്രി​യെ പാ​ണ്ഡു​ചി​ത​യിൽ തള്ളാൻ കു​ന്തി​ക്കു് കൂ​ട്ടു​നി​ന്ന കൗ​ന്തേ​യർ​ക്കെ​ന്ത​റി​യാം, പ്ര​കൃ​തി​യ​നു​ഗ്ര​ഹി​ച്ച ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ന്റെ അതി​ലോല ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ നേ​രി​ടു​ന്ന അസ്തി​ത്വ ഭീ​ഷ​ണി​യും, ഷണ്ഡ​പാ​ണ്ഡു​വി​നാൽ കബ​ളി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട അതൃ​പ്ത ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തിൽ കരൾ​നൊ​ന്തു മരി​ച്ച മാ​ദ്രി മാ​താ​വി​ന്റെ വേ​ദ​ന​യും!”

“കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ച്ച പണ്ഡ​വർ​ക്കെ​തി​രെ പ്ര​തി​ഷേ​ധി​ക്കാൻ ആരെ​യും കാ​ണു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കൗരവ വി​ധ​വ​ക​ളെ പു​ന​ര​ധി​വാസ കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ സന്ദർ​ശി​ക്കു​മ്പോൾ ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വർ ഹസ്തി​ന​പു​രി കീ​ഴ​ട​ക്കിയ യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ദി​ന​ങ്ങൾ.

“നി​വേ​ദ​നം കൊ​ടു​ക്കാൻ വഴി തട​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ഭീമൻ ഗദ എറി​ഞ്ഞു. പരു​ക്കേ​റ്റ ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധവ കി​ട​പ്പി​ലാ​യി. അതി​നി​ട​യിൽ ചില ഇളമുറ വി​ധ​വ​ക​ളെ നകുലൻ പ്ര​ലോ​ഭി​പ്പി​ച്ചു് അന്തഃ​പുര സേ​വ​ന​ങ്ങൾ കൊ​ടു​ത്തു കൂടെ നിർ​ത്തി. വി​ധ​വ​ക​ളിൽ വി​ള്ളൽ ഉണ്ടാ​ക്കി ഞങ്ങ​ളെ പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ അടി​മ​ക​ളാ​ക്കു​ന്ന നീ​ക്കം ഇതു​വ​രെ അറി​ഞ്ഞി​ല്ലേ? അതോ നി​ങ്ങ​ളും ഞങ്ങ​ളെ വല​യി​ട്ടു പി​ടി​ക്കു​മോ?”

“‘യു​ദ്ധം’ എന്ന പദം ഔദ്യോ​ഗിക വി​ജ്ഞാ​പ​ന​ങ്ങ​ളിൽ നി​ന്നൊ​ഴി​വാ​ക്കാൻ കാ​ര​ണ​മു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര പ്ര​വി​ശ്യാ ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പോർ​ക്ക​ളം സജീ​വ​മാ​യി​രു​ന്ന മദ്ധ്യാ​ഹ്നം.

“പോ​രാ​ട്ട നിർ​വ്വ​ഹണ ചു​മ​ത​ല​യു​ള്ള​വ​രു​ടെ യോഗം ചേർ​ന്നെ​ടു​ത്ത ഏക​ക​ണ്ഠ തീ​രു​മാ​ന​ത്തി​നു് പി​ന്നിൽ യു​ഗാ​തി​വർ​ത്തി​യായ സാം​സ്കാ​രിക മാ​ന​ങ്ങ​ളു​ള്ള ഇതി​ഹാസ പരി​പ്രേ​ക്ഷ്യ​മു​ണ്ടു്. പോ​രാ​ട്ട​ത്തെ വി​ശാ​ല​മായ അർ​ത്ഥ​ത്തിൽ വരും​യു​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ പ്ര​ബു​ദ്ധ സമൂഹം സൂ​ക്ഷ്മ​മാ​യി അപ​നിർ​മ്മി​ക്കാ​നി​ട​യു​ള്ള​തു കൊ​ണ്ടു്, ആയു​ധ​കേ​ന്ദ്രിത ബലാ​ബ​ല​മെ​ന്ന​തി​ന​പ്പു​റം, നന്മ​യു​ടെ ആധി​പ​ത്യ​ത്തി​നു​ള്ള യജ്ഞം എന്ന​റി​യ​പ്പെ​ട്ടാൽ, കു​രു​വം​ശ​പ്പെ​രു​മ​ക്കു നന്നെ​ന്ന വി​ല​യി​രു​ത്തൽ വഴി​കാ​ട്ടി​യാ​യി. വഴ​ക്കാ​ളി​ക​ളായ നൂ​റ്റ​ഞ്ചോ​ളം ‘അർ​ധ​സ​ഹോ​ദര’ർ കൂ​ട്ടു​കു​ടുംബ സ്വ​ത്തു വീ​തി​ക്കാൻ കയ്യാ​ങ്ക​ളി​ക്കി​റ​ങ്ങിയ ഇട​മാ​ണു് കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​മെ​ന്ന പ്ര​ച​ര​ണ​സാ​ധ്യത, വമ്പി​ച്ച ആൾ​നാ​ശം സം​ഭ​വി​ച്ചേ​ക്കാ​വു​ന്ന ഈ പോ​രാ​ട്ടം അർ​ഹി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. ഊക്കോ​ടെ ഇരു​പ​ക്ഷ​ങ്ങ​ളും പര​സ്പ​രം പ്ര​ഹ​രി​ക്കു​മ്പോ​ഴും, കു​രു​വം​ശ​ഹ​ത്യ​യ​ല്ല ഉന്നം എന്ന​റി​യാൻ വരും​ത​ല​മു​റ​ക്കാ​വ​ണ​മെ​ന്ന ദീർ​ഘ​ദൃ​ഷ്ടി​യാ​ണു്, ‘യജ്ഞ’മെന്ന പദ​തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പി​നർ​ത്ഥം. അല്ല, ചോ​ദി​ക്കാൻ വി​ട്ടു​പോ​യി: യു​ദ്ധം, അഥവാ യജ്ഞം, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ ആരു ജയി​ക്കാ​നാ​ണു് സാ​ധ്യത?”

“ആയു​ധ​ങ്ങൾ വേ​ണ്ട​ത്ര ഇല്ല, ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ ഭക്ഷ​ണം നേ​ര​ത്തി​നു കി​ട്ടു​ന്നി​ല്ല, പാ​ള​യ​ത്തി​നു​ചു​റ്റും കൗരവ മാ​ലി​ന്യ​വും—എങ്ങ​നെ പാ​ണ്ഡ​വ​സൈ​ന്യം കൗ​ര​വ​രെ നേ​രി​ട്ടു എന്നാ​ണു യു​ദ്ധ​നി​രീ​ക്ഷ​കർ വി​സ്മ​യി​ക്കു​ന്ന​തു!” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക സൈനിക മേ​ധാ​വി ധൃ​ഷ്ട​ധ്യു​മ്ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ടെ രണ്ടാം പകുതി.

“യു​ദ്ധ​പ്ര​ഖ്യാ​പ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന​വ​രു​ടെ ചു​മ​ത​ല​യ​ല്ല ശത്രു​വി​നു് അടി​സ്ഥാന സൗ​ക​ര്യ​മൊ​രു​ക്കൽ എന്നും പറ​ഞ്ഞു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ അവ​ന്റെ പാ​ട്ടി​നു പോ​യ​പ്പോൾ ആണു് ഞങ്ങ​ളിൽ പാ​തി​യോ​ളം പേർ നി​രാ​യു​ധ​രാ​യി കൗ​ര​വ​രെ ആക്ര​മി​ക്കാൻ, കയ്യിൽ കി​ട്ടി​യ​തെ​ന്തും കൊ​ണ്ടു് രാ​ത്രി പാളയം വി​ട്ടി​റ​ങ്ങി​യ​തു്. അതൊരു ജീ​വൻ​മ​രണ നി​യോ​ഗ​മാ​യി. പ്ര​മു​ഖ​കൗ​ര​വ​രു​ടെ പാ​ള​യ​ത്തി​നു​ള്ളി​ലേ​ക്കു ജൈവ മാ​ലി​ന്യം ഞങ്ങൾ സൂ​ക്ഷ്മ​ത​യോ​ടെ എറി​യും, ഉന്നം കണ്ടു​വെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞാൽ അതി​വേ​ഗം മു​ങ്ങി രക്ഷ​പ്പെ​ടും, നേരം വെ​ളു​ക്കു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും, തല​ച്ചു​മ​ടിൽ കരു​തിയ മാ​ലി​ന്യം കൗരവ താ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ പാ​ള​യ​ത്തി​ലേ​ക്കു് എറി​ഞ്ഞു തീർ​ത്തി​രി​ക്കും. ആയി​ര​ക്ക​ണ​ക്കി​നു് പാ​ണ്ഡവ സൈ​നി​കർ നി​ല​നി​ല്പി​നു വേ​ണ്ടി ജൈ​വ​മാ​ലി​ന്യം ആ വിധം എറി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, നിശാ നി​യോ​ഗ​ത്തി​നു ഫലം കണ്ടു. ഇടഞ്ഞ മു​ഖ​ത്തോ​ടെ​യെ​ങ്കി​ലും, ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഇണ​ങ്ങാൻ തയ്യാ​റാ​യി. യു​ദ്ധ​നിർ​വ​ഹ​ണ​സ​മി​തി​യു​ടെ മധ്യ​സ്ഥ​ത​യിൽ അതൊരു കരാ​റാ​യ​പ്പോൾ, ജൈവ മാ​ലി​ന്യം ആയു​ധ​വു​മ​ല്ലാ​താ​യി, ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ, ഒരേ പന്തി​യിൽ, ഞങ്ങ​ളു​ടെ സൈ​നി​കർ​ക്കു ഭക്ഷ​ണ​വും കി​ട്ടി​ത്തു​ട​ങ്ങി. യു​ധി​ഷ്ഠിര ധാർ​മി​ക​ത​യെ നി​രാ​യുധ സമ​ര​വ​ഴി പ്ര​കോ​പി​പ്പി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും, പാ​ണ്ഡവ സൈ​നി​ക​രു​ടെ മനോ​വീ​ര്യം പി​ന്നെ ക്ഷ​യി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. ഭീ​ഷ്മ​രു​ടെ പതനം ഉടൻ ഉണ്ടാ​വും, മാ​ധ്യ​മ​ശ്ര​ദ്ധ അങ്ങോ​ട്ടു്. എന്റെ കൂ​ട​പ്പി​റ​പ്പു, ശി​ഖ​ണ്ഡി ഭീ​ഷ്മ​രു​ടെ മു​മ്പിൽ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​മെ​ന്നു ആകാ​ശ​ചാ​രി​കൾ അറി​യി​ക്കു​ന്നു. ആകാ​ശ​ചാ​രി​ക​ളെ വി​ശ്വ​സി​ക്കാ​മോ?”

“പ്ര​കൃ​തി​യോ​ടെ​ന്ത​പ​രാ​ധം ചെ​യ്ത​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണു്, ഒരി​ക്കൽ രാ​ജ​സൂയ ചക്ര​വർ​ത്തി​യാ​യി​രു​ന്ന നി​ങ്ങൾ, കൗ​ര​വ​അ​ടി​മ​യാ​യി, കു​റു​ക്ക​നും കരി​ക്കു​ന്ന​നും വി​ഹ​രി​ക്കു​ന്ന കാ​ട്ടു​മു​ക്കിൽ കഷ്ട​പ്പെ​ടേ​ണ്ടി​വ​രു​ന്ന​തു്?”, സന്യ​സ്ത​മ​ഠ​ത്തി​ലെ പുതിയ അന്തേ​വാ​സി, പരി​ത്യാ​ഗി​യു​ടെ ക്ഷീ​ണി​ച്ച സ്വ​ര​ത്തിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ചൂ​താ​ട്ട​ത്തിൽ കബ​ളി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു്, ദാ​മ്പ​ത്യ അവി​ശ്വ​സ്തത പോലെ, വെ​റു​ക്ക​പ്പെ​ടേ​ണ്ട​താ​ണെ​ന്നു പ്ര​ത്യേക സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു​പോ​യി. ചൂ​താ​ട്ട​ത്തി​ലും കി​ട​പ്പ​റ​യി​ലും അവി​ശ്വ​സ്തത പാ​ലി​ക്കു​ന്ന വർ​ക്ക​തു കൊ​ള്ളേ​ണ്ട​യി​ട​ത്തു കൊ​ണ്ടു. കള്ള​ച്ചൂ​തിൽ ഞാൻ തോ​റ്റു. ആര​ണ്യ​പർ​വ്വം ഞങ്ങൾ അതി​ജീ​വി​ക്കും. നി​ങ്ങൾ ക്ക​തി​നെ പീ​ഡ​ന​പർ​വ്വം എന്നു​പ​രി​ഹ​സി​ക്കാം പക്ഷേ, പ്ര​യാ​സ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഭൂഗർഭ ഇട​നാ​ഴി തു​റ​ക്കു​ന്ന സ്വർ​ഗ്ഗ രാ​ജ്യ​ത്തെ കു​റി​ച്ചു​ള്ള പ്ര​ത്യാ​ശ​യി​ലാ​ണു് ഞങ്ങൾ” അന്നു് രാ​ത്രി വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട​ക്കാല വന​വാ​സ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ത്തി​നാ​യി വി​രാ​ട​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു പാ​തി​രാ​വിൽ ആരോ​ടും യാ​ത്ര​പ​റ​യാ​തെ രഹ​സ്യ​മാ​യി പടി​യി​റ​ങ്ങി.

“കയ്യൂ​ക്കു് കൊ​ണ്ടു് അധി​കാ​രം പി​ടി​ച്ച കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര പോ​രാ​ളി​ക​ള​ല്ല നി​ങ്ങൾ ഇപ്പോൾ. ജരാ​ന​ര​യു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യം ഒറ്റ​നോ​ട്ട​ത്തിൽ അറി​യാം. അധി​കാര മൊ​ഴി​ഞ്ഞു സ്വാ​ത​ന്ത്ര​രാ​യാൽ, ആചാ​ര​മ​നു​സ​രി​ച്ചു വാ​ന​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​നു് എന്തി​യേ​ന്തി കല്ലും മു​ള്ളും ചവി​ട്ടി, വഴി നട​ക്ക​ണോ, അതോ മുൻ​യുഗ മഹാ​ത്മാ​ക്കൾ വി​ജ​യ​ക​ര​മാ​യി ചെയ്ത പോലെ, പവി​ത്ര യമു​ന​യി​ലോ പുണ്യ ഗം​ഗ​യി​ലൊ ജല​സ​മാ​ധി​യി​ലൂ​ടെ പ്ര​കൃ​തി​യിൽ ലയി​ക്ക​ണോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. തി​രു​വ​സ്ത്ര​ങ്ങ​ളൂ​രി മര​വു​രി ധരി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, മുൻ മഹാ​രാ​ജാ​വും അഞ്ചാംഗ കു​ടും​ബ​വും. പാതി തു​റ​ന്നു കി​ട​ന്ന ജാ​ല​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു പുതിയ മഹാ​രാ​ജാ​വു് പരീ​ക്ഷി​ത്ത് അവ​രു​ടെ യാ​ത്ര​തു​ട​ങ്ങാൻ അക്ഷ​മ​യിൽ കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്.

“മല​ഞ്ചെ​രു​വി​ലൂ​ടെ തന്നെ പോകണം. ചി​ല​തൊ​ക്കെ പ്ര​കൃ​തി ഞങ്ങൾ​ക്കാ​യി കണ്ടു​വ​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്”, സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു ഒരാൾ​ക്കു് മാ​ത്രം സൗ​ജ​ന്യ പ്ര​വേ​ശ​നം വാ​ഗ്ദാ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന ദേ​വ​ദൂത സന്ദർ​ശ​നം സ്വ​പ്ന​ത്തിൽ കണ്ട​തു് പ്ര​ത്യാ​ശ​യോ​ടെ അനു​സ്മ​രി​ച്ച ‘ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ’ മൃ​ദു​വാ​യി പറ​ഞ്ഞു.

“കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്കൽ ക്രൂ​ര​മാ​യോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി.

“രമ്യ​ഹർ​മ്യ​ങ്ങൾ വച്ച​തു് കൗരവർ ആണെ​ങ്കി​ലും, ഭൂമി കു​രു​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ​യ​ല്ലേ. കൗരവർ കാ​ലം​ചെ​ന്ന​തോ​ടെ ഭൂ​മി​അ​വ​കാ​ശം പുതിയ കു​രു​വംശ ഭര​ണ​ത്തിൽ ലയി​ച്ചു. അന​ധി​കൃ​ത​മാ​യി കൊ​ട്ടാ​ര​ങ്ങൾ പണിതു താ​മ​സി​ക്കു​ന്ന​വർ അപ്പോൾ സ്വയം ഒഴി​ഞ്ഞു പോ​വ​ണ്ടേ? നി​യ​മ​വാ​ഴ്ച ഉള്ള സമൂ​ഹ​ത്തിൽ ഭര​ണ​കൂ​ടം ആരെ പി​ന്തു​ണ​ക്ക​ണം? നി​ങ്ങൾ പറയൂ!”

“മു​തിർ​ന്ന ഭാര്യ എന്ന നി​ല​യിൽ നി​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ള സതി​അ​വ​കാ​ശം, രണ്ടാം ഭാര്യ മാ​ദ്രി എങ്ങ​നെ തട്ടി​യെ​ടു​ത്തു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ കു​ന്തി​യും മക്ക​ളും അഭ​യാർ​ഥി​ക​ളാ​യി വന്ന അശാ​ന്ത​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“സന്യ​സ്ത ആശ്ര​മ​ങ്ങൾ നി​റ​ഞ്ഞ മല​ഞ്ചെ​രു​വിൽ മലി​നീ​ക​ര​ണം ഒഴി​വാ​ക്കാൻ, പാ​ണ്ഡു​ജ​ഡം തീ​ക്ക​ത്തി​ക്കു​ന്ന​തി​നു പകരം രഹ​സ്യ​മാ​യി കു​ഴി​ച്ചി​ടാം എന്ന സാ​ത്വി​ക​നീ​ക്ക​ത്തിൽ ഞാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​മ്പോൾ, ഇടി​ച്ചു കയറി വന്ന സന്യാ​സി​കൾ, “കു​രു​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ യമു​നാ​തീര അന്ത്യ​വി​ശ്രമ ഘട്ടിൽ വേ​ണ്ടേ ഔദ്യോ​ഗിക ബഹു​മ​തി​ക​ളോ​ടെ മുൻ ഹസ്തി​ന​പു​രി രാ​ജാ​വി​ന്റെ ഭൗ​തി​ക​ശ​രീ​ര​ത്തിൽ തീ വക്കാൻ?”, എന്നു് ആചാ​ര​പ​ര​മാ​യി ചോ​ദി​ച്ചു. “എവി​ടെ​വേ​ണ​മെ​ങ്കി​ലും ജഡം ഇഷ്ട​മു​ള്ള​പോ​ലെ ചെ​യ്യൂ എന്നെ തീയിൽ എറി​യ​രു​തേ, പു​നർ​വി​വാ​ഹം ചെ​യ്തു ആന​ന്ദി​ച്ചു ഇനി​യു​മെ​നി​ക്കു് ജീ​വി​തം കാ​യി​ക​ക്ഷ​മ​ത​യു​ള്ളൊ​രു പു​രു​ഷ​നു​മൊ​ത്തു തു​ട​ര​ണം” എന്നു് നി​ല​വി​ളി​ച്ച മാ​ദ്രി നി​യ​ന്ത്ര​ണാ​തീ​ത​യാ​യ​പ്പോൾ, യമു​നാ​തീര ചു​ട​ല​യിൽ പരസ്യ ചി​ത​യൊ​രു​ക്കാൻ ആരും ശ്ര​മി​ച്ചി​ല്ല. മറവു ചെ​യ്യാൻ കി​ട​ക്കു​ന്ന ശവ​ത്തിൽ ആയി​രു​ന്നി​ല്ല എന്റെ നോ​ട്ടം, വളരാൻ വെ​മ്പു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​ക്കു​ട്ടി​ക​ളി​ലാ​യി​രു​ന്നു. അതു് നേ​രെ​ചൊ​വ്വേ നട​ക്ക​ണ​മെ​ങ്കിൽ വളർ​ത്ത​മ്മ​യാ​യി അഞ്ചു​പേ​രെ​യും ഞാൻ പോ​റ്റ​ണം. കൗ​ശ​ല​ത്തോ​ടെ, മാ​ദ്രി​യെ ചി​ത​യിൽ​എ​റി​ഞ്ഞു കു​ട്ടി​ക​ളു​മൊ​ത്തു പാ​ണ്ഡു​വി​ധ​വ​യെ​ന്ന നി​യ​മ​ബ​ല​ത്തിൽ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര അര​മ​ന​യിൽ അഭയം തേടി.”

“അധി​കാ​രം നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട പാ​ണ്ഡ​വ​രെ തു​ണ​ക്കാൻ അര​പ്പ​ട്ട​യിൽ മാരക ആയു​ധ​വു​മാ​യി പാ​ഞ്ചാ​ലി ചൂ​താ​ട്ട സഭയിൽ ഇടി​ച്ചു് കയറി. ഞങ്ങൾ വസ്ത്രം അഴി​ച്ചു പരി​ശോ​ധി​ക്കാൻ സമ്മ​തം ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ പാ​ഞ്ചാ​ലി ഉടൻ എതിർ​ത്തു, അതിൽ കവി​ഞ്ഞ സ്ത്രീ പീ​ഡ​ന​ശ്ര​മം ഒന്നും അവിടെ ഉണ്ടാ​യി​ല്ല”, ദു​ര്യോ​ധ​നൻ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു്.

“നി​ങ്ങൾ പ്ര​സ​വി​ച്ച​താ​ണോ, കൗരവർ നൂ​റു​പേ​രെ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ത്തി​നു പോ​വു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, മുൻ ഹസ്തി​ന​പു​രി മഹാ​റാ​ണി ഗാ​ന്ധാ​രി.

“ആ രഹ​സ്യം ആജീ​വ​നാ​ന്തം പരി​പാ​ലി​ക്ക എന്ന ആജ്ഞ വ്യാ​സൻ തന്ന​പ്പോൾ, അന്ന​ത്തെ മനഃ​പ്ര​യാ​സ​ത്തിൽ ഞാൻ സമ്മ​തി​ച്ചു. കാ​ഴ്ച​പ​രി​മി​ത​നെ​ങ്കി​ലും, കാ​യി​ക​ക്ഷ​മ​ത​യു​ള്ള ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രു​ടെ, വിവാഹ ബാഹ്യ ബന്ധ​ങ്ങ​ളിൽ ജനി​ച്ച നൂ​റോ​ളം കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു്, കൗരവ വം​ശ​നാ​മം നി​യ​മ​പ​ര​മാ​യി കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന ഗൂ​ഢാ​ലോ​ച​ന​യിൽ ഞാൻ പങ്കാ​ളി. എന്റെ സഹോ​ദ​രൻ പറ​ഞ്ഞു, ആരോ​ഗ്യം രക്ഷി​ക്ക​ണ​മെ​ങ്കിൽ, മദ​യാ​ന​യു​ടെ രതി​വേ​ഗ​മു​ള്ള ഭർ​ത്താ​വിൽ​നി​ന്നും ഒഴി​ഞ്ഞു മാറാൻ സു​വർ​ണ്ണാ​വ​സ​രം. നൂ​റ്റു​പേർ എന്ന​റി​യ​പ്പെ​ട്ട​വ​രു​ടെ മൂ​പ്പും ഇള​മു​റ​യും പത്തു വയ​സ്സി​ന്റെ വ്യ​ത്യാ​സ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, ഗന്ധം കൊ​ണ്ടു് തി​രി​ച്ച​റി​യാൻ ആവാതെ ഞാൻ നേ​ര​ത്തെ കൈ ഒഴി​ഞ്ഞെ​ങ്കി​ലും, മഹാ​റാ​ണി​ഗ​രിമ നി​ല​നിർ​ത്താൻ അരമന തു​ണ​ച്ചു. ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു​മാ​യി ഞാൻ “മു​ജ്ജ​ന്മ​ബ​ന്ധം” പു​ലർ​ത്തി. ചതി​യിൽ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ ഗാ​ന്ധാ​രീ​വി​ലാ​പ​ത്തി​ലൂ​ടെ വി​ശ്വ​പ്ര​ശ​സ്തി​നേ​ടി. ഉടു​തു​ണി​ക്കു് മറു​തു​ണി​യി​ല്ലാ​തെ വന​വാ​സ​ത്തി​നു പോ​വു​മ്പോൾ, നി​ങ്ങൾ ഇക്കാ​ര്യം എന്നോ​ടു് ശാ​ഠ്യ​ത്തോ​ടെ പറ​ഞ്ഞ​തു് നന്നാ​യി, കു​റ്റ​ബോ​ധ​മി​ല്ലാ​ത്ത മനഃ​സാ​ക്ഷി​യു​മാ​യി മര​ണ​ദേ​വ​ത​യെ കാണാൻ ആവു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു ഭീ​ഷ്മർ പറ​ഞ്ഞ​തി​ന്റെ പൊരുൾ വ്യ​ക്തം!”

“ദ്വാ​ര​ക​നാ​ടു​വാ​ഴി​യു​ടെ കൊ​ച്ച​നു​ജ​ത്തി​സു​ഭ​ദ്ര​യെ അർ​ജ്ജു​നൻ, രഹ​സ്യ​മാ​യി വി​വാ​ഹം ചെ​യ്തു ഇന്ദ്ര പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ വന്ന​പ്പോൾ, തണു​ത്ത കൊ​ട്ടാര സ്വീ​ക​ര​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ നവ​വ​ധു​വി​ന്റെ താമസം വെ​ട്ടി​ച്ചു​രു​ക്കി അർ​ജ്ജുൻ അവ​ളു​ടെ നാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു സ്ഥി​ര​താ​മ​സം മാ​റ്റി എന്ന ‘കൊ​ള്ളി​യാൻ’ മി​ന്നു​ന്ന​ല്ലോ കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​യിൽ?”, രാ​ജ​സൂയ യാ​ഗ​ത്തി​ന്റെ പരി​സ​മാ​പ്തി​ക്കു ശേഷം പാ​ണ്ഡ​വർ ആശ്ര​യി​ക്കു​ന്ന ദ്വാ​ര​ക​നാ​ടു​വാ​ഴി​യു​ടെ പ്രീ​തി നഷ്ട​പ്പെ​ടു​മെ​ന്ന ഉൾ​ഭീ​തി നി​ങ്ങൾ​ക്കു​ണ്ടാ​യി​ല്ലേ, അതോ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് ഒരു പൊ​തു​ഭാ​ര്യ മതി എന്ന ദാ​മ്പ​ത്യ​ന​യ​ത്തിൽ വെ​ള്ളം ചേർ​ക്കാൻ സു​ഭ​ദ്ര​യു​ടെ തു​ടർ​സ​ഹ​വാ​സം തു​ണ​ക്കു​മെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നോ അന്തർ​പ്രേ​രണ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ക്കാ​ലം.

“അതിൽ എന്താ​ണു് കൊ​ള്ളി​യാൻ മി​ന്നാ​നു​ള്ള വഴി​യോര ഇടി​വെ​ട്ടു്? എന്റെ അധി​കാര താൽ​പ്പ​ര്യ​ങ്ങൾ​ക്കു് നി​ല​വി​ലോ ഭാ​വി​യി​ലോ വ്യ​ക്തി​ഗത ഭീഷണി ഉയർ​ത്താ​വു​ന്ന​വ​രെ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്കാ​നു​ള്ള എന്തു് ധാർ​മ്മിക ബാ​ധ്യ​ത​യാ​ണു് എനി​ക്കു​ള്ള​തു്? മു​തിർ​ന്ന റാ​ണി​യോ ഇളമുറ റാ​ണി​യോ അല്ല ഞാൻ, അഞ്ചു പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ഏക​റാ​ണി! ധർ​മ്മ​പു​ത്ര​രെ പോലെ കപ​ട​മുഖ പരി​പാ​ല​നം എനി​ക്കു​ണ്ടാ​വി​ല്ലെ​ന്നു, മു​മ്പു് അഭി​മു​ഖം ചെ​യ്ത​പ്പോൾ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് തോ​ന്നി എങ്കിൽ, അതാ​ണു് ശരി? വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​മാ​യി സ്വാ​ധീ​ന​മു​ള്ള ദ്വാ​ര​ക​നാ​ടു​വാ​ഴി​യു​ടെ പ്രീ​തി​യോ അപ്രീ​തി​യോ അല്ല​ല്ലോ ഞാൻ നേ​രി​ടു​ന്ന ഭീഷണി. സു​ഭ​ദ്ര ഇളമുറ റാണി എന്ന നി​സ്സാ​ര​പ​ദ​വി​യിൽ പോലും„ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ തു​ട​രേ​ണ്ട എന്ന​താ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ​യും മൊ​ത്തം അന്തി​മ​നി​ല​പാ​ടു്? അവ​ളു​ടേ​തു് പര​സ്യ​വി​വാ​ഹ​മൊ​ന്നു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല, ബല​രാ​മൻ ഉറ​പ്പി​ച്ച വേറെ വി​ഖ്യാത വരനെ തഴ​ഞ്ഞു സു​ഭ​ദ്ര​യെ അർ​ജ്ജു​ന​നു മൊ​ത്തു നാ​ടു​വി​ടാൻ അവസരം കൊ​ടു​ത്തു എന്ന​ത​ല്ലേ വാ​സ്ത​വം? വി​വാ​ദ​പർ​വ്വ​ത്തിൽ തട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന​വ​ളെ, ചു​വ​ന്ന പര​വ​താ​നി വി​രി​ച്ചു സ്വീ​ക​രി​ക്കു​മോ പാ​ഞ്ചാ​ലി! ഒരു പെൺ അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ ഉണ്ടാ​ക്കിയ ഭി​ന്നി​പ്പു് നി​ങ്ങൾ പതി​വാ​യി കാ​ണു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ. അപ്പോൾ ഓരോ പാ​ണ്ഡ​വ​ന്റെ​യും അനൗ​ദ്യോ​ഗിക ഭാ​ര്യ​മാ​രെ ഇവിടെ ഞാൻ പാർ​പ്പി​ച്ചാൽ, പി​ന്നെ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ത​ശ​ത്രു​ക്ക​ളാ​യി കൗ​ര​വ​രെ അല്ല കാണുക, സ്വാർ​ത്ഥ​മു​ഖ​മു​ള്ള പാ​ണ്ഡ​വ​രെ!”

“പതി​നെ​ട്ടു​ദി​വ​സ​ത്തെ പോ​രാ​ട്ട​പ്പൊ​രി​ച്ചി​ലി​നു ശേഷം, പോറൽ പോലും ഏൽ​ക്കാ​തെ, പാ​ണ്ഡ​വർ രക്ഷ​പ്പെ​ട്ട​തു് പെ​റ്റ​ത​ള്ള​യു​ടെ ‘പു​ണ്യം’ കൊ​ണ്ടാ​ണെ​ന്നു വി​ദു​രർ മാ​തൃ​ദി​ന​ത്തിൽ പറ​യു​ന്ന​തു കേ​ട്ട​ല്ലോ. മി​ത​ഭാ​ഷി​യെ​ന്നു പേ​രു​കേ​ട്ട​യാൾ, കു​ന്തി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു അത്യു​ക്തി​യിൽ അഭി​ര​മി​ക്കു​ന്നു എന്ന തോ​ന്ന​ലു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര നാ​ളു​കൾ.

“പാ​ണ്ഡ​വ​ര​ഞ്ചു​പേ​രും വി​ഷാ​ദ​രോ​ഗ​ത്തി​നു് വാ​ര​ണാ​വ​തം സു​ഖ​വാസ മന്ദി​ര​ത്തിൽ രഹ​സ്യ​ചി​കി​ത്സ നേ​ടു​ന്ന​വ​രാ​ണെ​ന്ന അര​മ​ന​ര​ഹ​സ്യം ‘മി​ത​ഭാ​ഷി’ വഴി “പു​ണ്യ​വ​തി” അറി​യാ​തി​രി​ക്ക​ട്ടെ!”

“പാ​ടു​പെ​ട്ടു വഴി​യൊ​ക്കെ വലി​ഞ്ഞു നട​ന്നു, ഒരു പന​യോ​ല​ക്കെ​ട്ടു അഭി​മു​ഖ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു തി​രി​ച്ചു​പോ​വു​ന്ന​തി​ന്റെ അകം​പൊ​രു​ളെ​ന്താ​ണു്?, കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു് ഭീമൻ ചോ​ദി​ച്ചു. മറ്റു പാ​ണ്ഡ​വർ നാ​യാ​ട്ടി​നു​പോയ നേരം. വന​വാ​സം.

“ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രി​ക​യു​ടെ പതി​ന​ഞ്ചോ​ളം ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു് പതി​പ്പു​ക​ളിൽ, ഒന്നു് കൗരവ രാജ സ്ത്രീ​ക​ളെ ലക്ഷ്യ​മാ​ക്കു​ന്നു. അവർ​ക്കു് ഗംഗയോ ഹി​മാ​ല​യ​മോ കൗതുക ദൃശ്യ വാർ​ത്ത​യ​ല്ല, ജി​ജ്ഞാ​സാ​ഭ​രി​ത​രായ അവർ​ക്ക​റി​യേ​ണ്ട​തു്, ഒരി​ക്കൽ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി​യും, ഇപ്പോൾ കൗ​ര​മ​അ​ടി​മ​യു​മായ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ദാ​മ്പ​ത്യ പ്ര​യാ​സ​ങ്ങൾ, ജീ​വി​ത​പാ​ത​യി​ലെ കരി​നി​ഴൽ​പാ​ടു​കൾ! സമീ​പ​ഭാ​വി​യിൽ സം​ഭ​വി​ക്കാ​വു​ന്ന മഹാ​യു​ദ്ധം, കു​ടും​ബ​ച​രി​ത്ര​കാ​ര​നു് ഇഷ്ട​വി​ഷ​യ​മാ​വു​മെ​ങ്കിൽ, അഭി​മു​ഖ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ വ്യ​ക്ത​മാ​വു​ന്ന പെ​ണ്ണ​വ​കാശ പോ​രാ​ട്ട​ങ്ങൾ​ക്കു്, കൗ​ര​വ​പാ​ണ്ഡവ സ്വ​ത്ത​വ​കാ​ശ​ത്തർ​ക്ക​ത്തെ​ക്കാൾ ഗാർ​ഹി​ക​ശ്ര​ദ്ധ കി​ട്ടു​മെ​ന്നാ​ണ​വ​രി​ലെ പ്ര​ബു​ദ്ധ​റാ​ണി​ക​ളിൽ ചി​ല​രു​ടെ പ്ര​ത്യാശ. അതാ, പ്ര​ഭാ​ത​വെ​യി​ലിൽ കുളി കഴി​ഞ്ഞു ഈറ​നു​മാ​യി വരു​ന്നു മുൻ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി പാ​ഞ്ചാ​ലി! ഇത്ത​രം കാ​ഴ്ച​പ്പൊ​ലി​മ​കൾ ‘ഛാ​യാ​ചി​ത്ര’മാ​ക്കാ​നു​ള്ള വരും​യുഗ ഉപ​ക​ര​ണം എനി​ക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ!”

“കബ​ളി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട തോ​ന്ന​ലു​ണ്ടാ​യോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കർ​ണ്ണ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“പ്ര​ച്ഛ​ഹ്ന​വേ​ഷ​മെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞു തന്നെ ‘പട്ടാ​ഭി​ഷേക’ത്തി​നു ഞാൻ വഴ​ങ്ങി. ദു​ര്യോ​ധ​നൻ കാർ​മ്മി​ക​ത്വം വഹി​ച്ചു പരി​സ​മാ​പ്തി​യി​ലെ​ത്തി​ച്ച തട്ടി​പ്പു പക്ഷേ, പാ​ണ്ഡ​വർ മു​ഖ​വി​ല​ക്കെ​ടു​ത്തു എന്ന​താ​ണു് പട്ടാ​ഭി​ഷേക പ്ര​ഹ​സ​ന​തി​ന്റെ വിജയം. ആയു​ധ​മ​ത്സ​ര​ത്തിൽ എത്തി​യ​പ്പോൾ ജാതി ചോ​ദി​ക്കാ​ന​ല്ലാ​തെ, കാ​ട്ടിൽ ജനി​ച്ചു വളർ​ന്ന ഭീ​മ​നു​ണ്ടോ അം​ഗ​രാ​ജ്യം എവിടെ എന്നു് നെ​ഞ്ചു​വി​രി​ച്ചു വെ​ല്ലു​വി​ളി​ക്കാൻ അറി​വി​ന്റെ ധൈ​ര്യം? ഒരു പണ​ത്തൂ​ക്കം പോലും പൊ​ന്നി​ല്ലാ​ത്ത വ്യാ​ജ​കി​രീ​ടം ധരി​ച്ചു ഹസ്തി​ന​പു​രി വാ​ണി​ജ്യ​വീ​ഥി​യിൽ ഞാൻ വഴി​ന​ട​ക്കു​മ്പോൾ, ഓച്ചാ​നി​ച്ചു നിൽ​ക്കു​ന്ന ഭീമനെ ഇന്ന​ലെ സന്ധ്യ​ക്കും കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു!”

“ഭി​ന്ന​ലിം​ഗ​വി​ഭാ​ഗ​ങ്ങൾ​ക്കു് സാ​മൂ​ഹ്യ​നീ​തി​യും അവ​കാ​ശ​ങ്ങ​ളും ഉറ​പ്പു വരു​ത്താൻ ഔദ്യോ​ഗിക ലിം​ഗ​നീ​തി​നി​യ​മം നട​പ്പി​ലാ​ക്കിയ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ തന്നെ വേ​ണ​മാ​യി​രു​ന്നോ, ആക്ര​മി​ക്കാൻ മു​ന്നിൽ ശി​ഖ​ണ്ഡി നി​ന്നാൽ, താൻ ആയുധം താ​ഴെ​യി​ടും എന്ന കൗരവ സർ​വ​സൈ​ന്യാ​ധി​പൻ ഭീ​ഷ്മ​രു​ടെ പ്ര​ഖ്യാ​പ​നം?” പാ​ണ്ഡവ സർ​വ​സൈ​ന്യാ​ധി​പൻ ധൃ​ഷ്ട​ധ്യും​നൻ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തിൽ.

“പേർ വി​ളി​ച്ചാ​ണ​ല്ലോ ഭീ​മ​നു​നേ​രെ ആരോ​പ​ണം? എന്തു തെ​റ്റാ​ണ​വൻ ചെ​യ്ത​തു് ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധന വി​ധ​വ​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കുടി ഒഴി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധ​വ​കൾ സമ​ര​മു​ഖം തു​റ​ന്ന യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി.

“ഞങ്ങൾ വി​ധ​വ​കൾ​ക്കും വസതി മൗ​ലി​കാ​വ​കാ​ശം അല്ലേ? പൊ​തു​മു​തൽ അല്ല, പണ​സ്രോ​ത​സ്സു്. സ്ത്രീ​ധന സ്വർ​ണം വി​റ്റു് പണിത വസ​തി​യിൽ നി​ന്നും രാ​ത്രി ഞങ്ങ​ളെ മു​ഷ്ടി​ബ​ലം ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചു് പാ​തി​രാ​വിൽ പു​റ​ത്താ​ക്കി. ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ പ്രേ​തം ഭീമനെ പേ​ടി​സ്വ​പ്നം കാ​ട്ടി കളി​യാ​ക്കു​ന്നു. ഇത്ത​രം ഭീരു ആണോ പുതിയ പ്ര​തി​രോധ വകു​പ്പു് മേ​ധാ​വി?” അവൾ​ക്കു് പി​ന്നിൽ കൗരവ വി​ധ​വ​ക​ളും കു​ടും​ബ​വും അണി​നി​ര​ന്ന മദ്ധ്യാ​ഹ്നം.

“അന്ധ​ഭർ​ത്താ​വു​മാ​യി ഐക്യ​പ്പെ​ടാൻ കണ്ണു​കെ​ട്ടി സ്വ​ന്തം കാഴ്ച നി​ഷേ​ധി​ക്കു​ന്ന​തൊ​രു കൗ​തു​ക​ക്കാ​ഴ്ച​യാ​ക്കിയ നി​ങ്ങ​ളെ, കൗരവർ, ലാളന തന്നി​ല്ലെ​ന്നു കു​ന്നാ​യ്മ പറ​യാ​റു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക സ്പർശ പരി​ലാ​ള​ന​യോ​ടെ ചോ​ദി​ച്ചു.

“കൗ​ര​വ​രിൽ എണ്‍പ​ത്തി​ഏ​ഴാ​മ​നാ​ണോ, അതോ നാൽ​പ്പ​ത്തി​എ​ട്ടാ​മ​നൊ മറ്റോ ആണെ​ന്നു് തോ​ന്നു​ന്നു, പി​റ​ന്നാൾ ദിവസം പട്ടു​ടു​പ്പി​ച്ച​തു് പോ​രെ​ന്ന പരി​ഭ​വ​ത്തിൽ, നി​ങ്ങൾ പറഞ്ഞ വാ​ക്കു പരു​ഷ​മാ​യി ഉച്ച​രി​ച്ച ഓർമ്മ. നൂറു കു​ട്ടി​കൾ ഉണ്ടാ​യി​ട്ടും, ഒന്നി​നെ​ങ്കി​ലും കണ്ണോ കാലോ, കൂ​ടു​ത​ലും കു​റ​വും ഒന്നും ഇല്ലാ​തെ, മനു​ഷ്യ​കു​ല​ത്തിൽ പ്ര​ദർ​ശ​ന​യോ​ഗ്യ​മാ​ക്കി​യ​താ​ണു് ഗാ​ന്ധാര സാധന എന്നു് എളി​മ​യോ​ടെ പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, നൂറു ശി​ര​സ്സു​കൾ നമ​സ്ക​രി​ച്ചു എന്ന​ല്ലേ, കണ്ടു​നി​ന്ന കു​ന്തി പി​ന്നീ​ടെ​ന്നോ​ടു് പറ​ഞ്ഞ​തു?”, കൺ​കെ​ട്ടു് പതു​ക്കെ​യൊ​ന്നു താ​ഴ്ത്തി കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യെ ഗാ​ന്ധാ​രി ചു​ഴി​ഞ്ഞു നോ​ക്കി വീ​ണ്ടും സ്വയം കാഴ്ച നി​ഷേ​ധി​ച്ചു.

“പടി​യി​റ​ങ്ങി​പ്പോയ പാ​ണ്ഡ​വർ ആറു​പേ​രിൽ, യു​ധി​ഷ്ടി​ര​നൊ​ഴി​കെ അഞ്ചു​പേ​രും ഒന്നൊ​ന്നാ​യി മല​ഞ്ചെ​രു​വിൽ കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ണു നി​ര്യാ​ത​രാ​യ​തി​നു നേർ​സാ​ക്ഷി നി​ങ്ങൾ മാ​ത്ര​മ​ല്ലേ? പരേത പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ഭൌ​തി​ക​ശ​രീ​രം എവിടെ നി​ങ്ങൾ സം​സ്ക​രി​ച്ചു എന്നാ​ണു് പരീ​ക്ഷി​ത്ത് ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ വി​വ​രാ​വ​കാശ ചോ​ദ്യം.” ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രി​ക​യു​ടെ ഉടമ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഉറ്റ​വർ കൂടെ ഇല്ലാ​തെ ഞാനും നി​ങ്ങ​ളും നാളെ കാലം ചെ​ന്നാ​ലും അനാ​ഥ​ജ​ഡ​ത്തി​നു​മേൽ അവ​കാ​ശം കഴു​ക​നും കു​റു​ന​രി​ക്കും മാ​ത്ര​മാ​യി​രി​ക്കു​മ​ല്ലോ. പാ​മ്പി​നെ അല്ലാ​തെ വേറെ ആരെ​യും പേ​ടി​യി​ല്ലാ​ത്ത രാ​ജാ​വു് പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നോ​ടു് അങ്ങ​നെ ‘വിവരം’ പറയൂ”.

“അജ്ഞാ​ത​വാ​സം കഴി​ഞ്ഞ സ്ഥി​തി​ക്കു് ഇനി യു​ദ്ധ​കാ​ഹ​ള​ത്തി​ന്റെ ബഹ​ള​മാ​യി​രി​ക്കും. മരം​ചാ​രി​യി​രു​ന്നു അടു​ക്കും ചി​ട്ട​യും നോ​ക്കാ​തെ ബോ​ധ​ധാ​രാ രീ​തി​യിൽ ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്തി​ലേ​ക്കു് നി​ങ്ങ​ളൊ​ന്നു ഊളി​യി​ട്ടാൽ വരും​യു​ഗ​ത്തി​ലേ​ക്കു് ഔദ്യോ​ഗിക ആത്മ​കഥ ആധി​കാ​രി​ക​ത​യോ​ടെ ഞാൻ തക്ക​സ​മ​യ​ത്തു കൈ​മാ​റാം, രാ​ജ്യ​താൽ​പ്പ​ര്യ​ത്തിൽ നി​ങ്ങൾ സഹ​ക​രി​ച്ചു​കൂ​ടെ?”, വിരാട സൈനിക മേ​ധാ​വി​യാ​യി​രി​ക്കെ ദു​രൂ​ഹ​സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തിൽ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട യു​വ​കീ​ച​ക​ന്റെ അന്ത്യ​വി​ശ്ര​മ​സ്ഥ​ലി​യിൽ പു​ഷ്പാർ​ച്ചന ചെ​യ്യു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലും വന​വാ​സ​ത്തി​ലും നി​ങ്ങൾ​ക്കു് കി​ട്ടി​യ​തു് ജീവിത കഥ​യു​ടെ നാ​ഴി​ക​ക്ക​ല്ലു​കൾ! അവ​ക്ക​ടി​യി​ലെ കരി​ക്കു​ന്നൻ​മാ​രെ​യും പഴു​താ​ര​ക​ളെ​യും ഞാൻ വേണോ പു​റ​ത്തെ​ടു​ക്കാൻ?”

“താൻ​പോ​രി​മ​യു​ള്ള പു​തു​യുഗ വനി​ത​യെ​ന്ന ദേ​ശീ​യ​പ്ര​തി​ച്ഛായ പാ​ഞ്ചാ​ലീ​സ്വ​യം​വ​രം മുതൽ കെ​ട്ടി​പ്പൊ​ക്കിയ നി​ങ്ങൾ പക്ഷേ, എന്തു​കൊ​ണ്ടു്, ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ അവ​മ​തി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന രീ​തി​യിൽ കൗ​ര​വ​രാൽ വി​വ​സ്ത്ര​യാ​വു​ന്ന ദയ​നീ​യ​സാ​ഹ​ച​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യി​ട്ടും, അക്ര​മി​ക​ളെ ചെ​റു​ക്കാ​തെ, അവ​രു​ടെ ഇം​ഗി​ത​ത്തി​നു് വഴ​ങ്ങി? അങ്ങ​നെ ഒരു തോ​ന്നൽ ഞങ്ങൾ​ക്കു​ണ്ടാ​യി? എങ്ങ​നെ പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്നു നിർ​ണ്ണാ​യക മു​ഹൂർ​ത്ത​ത്തി​ലെ നിർ​ജ്ജീവ പ്ര​തി​ക​ര​ണ​ശേ​ഷി​യെ കു​റി​ച്ചി​പ്പോൾ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“ലൈം​ഗി​കാ​തി​ക്ര​മ​ത്തി​ന​വ​സ​രം കാത്ത ഭൂ​പ്ര​ഭു​ക്ക​ളെ സദ​സ്സിൽ കാ​ണാ​തെ​യ​ല്ല. ഞാ​ന​വി​ടെ നേ​രി​ട്ട നൈതിക‘തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു്’ ഇതാ​യി​രു​ന്നു—രതി​പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും പ്ര​ണ​യ​പ​ദ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും അക​മ്പ​ടി​യോ​ടെ എന്റെ കു​ത്ത​ഴി​ഞ്ഞ ഉടു​തു​ണി​യിൽ വി​റ​യ​ലോ​ടെ കൈ​വ​ക്കു​ന്ന യു​വ​കൗ​ര​വർ​ക്കു​നേ​രെ ഞാൻ ഗർ​ജ്ജി​ക്ക​ണോ, അതോ സദാ​ചാര സം​ര​ക്ഷ​ക​രു​ടെ ആട്ടിൻ​തോ​ല​ണി​ഞ്ഞ വയോ​ജ​ന​ങ്ങൾ​ക്കു സാ​ഷ്ടാം​ഗം നമ​സ്ക​രി​ക്ക​ണോ? കൂടെ പൊ​റു​ക്കൂ​ന്ന​വ​ളു​ടെ അനു​മ​തി കൂ​ടാ​തെ പണയം വച്ചു് ചൂ​താ​ടാൻ ധൈ​ര്യ​പ്പെ​ട്ട ഭർ​ത്താ​വി​നെ പ്ര​തി​ചേർ​ത്തു് ഞാൻ നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ ഉടനെ പരാതി കൊ​ടു​ത്തു. അർ​ധ​രാ​ത്രി​യോ​ടെ തീർ​പ്പാ​യ​പ്പോൾ, ദാ​മ്പ​ത്യ​ക​രാർ ലംഘനം ചെയ്ത പാ​ണ്ഡ​വർ വന​വാ​സ​ത്തിൽ പോവാൻ നീ​തി​പീ​ഠം ശിക്ഷ വി​ധി​ച്ചു.”

“അന്തഃ​പു​ര​ത്തി​നു താഴെ ഒളി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​വ​രെ​യെ​ല്ലാം പി​ടി​കൂ​ടി ചോ​ദ്യം​ചെ​യ്തു വെ​റു​തെ വി​ട്ടു​വോ, അതോ ഒറ്റ​യാൾ​വി​ചാ​രണ ചെ​യ്തു അപ്പ​പ്പോൾ വധി​ച്ചു​വോ?”, പുതിയ ജന​നാ​യ​കൻ​യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു, ഭീ​മ​ഗ​ദ​യു​ടെ മാ​ര​ക​പ്ര​ഹ​ര​ത്തിൽ തു​ട​യെ​ല്ലൊ​ടി​ഞ്ഞു ചളി​യിൽ വീണ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ വാ​വി​ട്ടു് നി​ല​വി​ളി​ക്കു​ന്ന നേരം, പതി​നെ​ട്ടാം ദിവസം സന്ധ്യ.

“കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ടെ ഉദ്ദേ​ശ്യ​ല​ക്ഷ്യം പൂർ​ത്തി​യാ​യി, എന്തു​കൊ​ണ്ടു് ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ കഴു​ത്തു​വെ​ട്ടാ​തെ ഞങ്ങൾ അവനെ വെ​റു​തെ വി​ട്ടു എന്നു​ചോ​ദി​ച്ചാൽ, അതാ​ണു് ധർ​മ്മ​യു​ദ്ധം. ശത്രു മു​റി​വേ​റ്റു നി​ല​ത്തു​വീ​ണാൽ പി​ന്നെ കഴു​ത്തു​വെ​ട്ടു​ന്ന​തിൽ എനി​ക്കു് വൈ​മ​ന​സ്യ​മു​ണ്ടു്. മു​റി​വേ​റ്റ​വൻ സ്വയം മരണം കണ്ടെ​ത്ത​ട്ടെ. ആവ​ശ്യ​ത്തി​ല​ധി​കം മരണം എന്ന​ല്ല ഞങ്ങ​ളു​ടെ മു​ദ്രാ​വാ​ക്യം, ആവ​ശ്യ​ത്തി​നു​മാ​ത്രം വധം. ഇനി ഞങ്ങൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ പോയി ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രു​ടെ ഭര​ണ​ച്ചു​മ​തല ഏറ്റെ​ടു​ക്ക​ണം. അര​നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലേ​റെ കാ​ല​മാ​യി ഞങ്ങൾ​ക്കാ​യി ചെ​ങ്കോൽ തു​ട​ച്ചു​മി​നു​ക്കി കരുതി വെ​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു് ചുമതല കൊ​ടു​ത്തു, അച്ഛൻ അധി​കാ​രം ഒഴി​ഞ്ഞി​ല്ല. അതു ഞങ്ങൾ​ക്കാ​യി മാ​റ്റി​വ​ച്ചു. അല്ലെ​ങ്കിൽ എന്തു് സം​ഭ​വി​ക്കു​മെ​ന്ന​ല്ലെ? ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ പ്രാ​യ​പൂർ​ത്തി എത്താ​ത്ത മകനോ കൊ​ച്ചു​മ​ക​നോ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യാ​വു​മാ​യി​രു​ന്നു. അതൊ​ഴി​വാ​ക്കിയ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രു​ടെ മഹാ​മ​ന​സ്ക​ത​ക്കു് കൂ​പ്പു​കൈ. എത്ര​യും​വേ​ഗം അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു് വാ​ന​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ​പോ​വാൻ ഞാൻ അനു​മ​തി കൊ​ടു​ക്കും!”

“ആകാമോ ഇത്ര​യും ഹിംസ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു, ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ കരി​ദി​നം.

“ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ ആനു​കൂ​ല്യം കൗ​ര​വർ​ക്കു്, മു​ന്തിയ ഇനം അര​മ​ന​ജോ​ലി​ക​ളും കൗ​ര​വർ​ക്കു് സം​വ​ര​ണം, എന്നാൽ അരമന അടി​ച്ചു​ത​ളി മാ​ലി​ന്യ​നീ​ക്കം വി​റ​കു് കീറൽ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു്. ഓർക്ക, രാ​ജാ​വി​ന്റെ മക്ക​ളാ​ണു് കൗരവർ സമ്മ​തി​ച്ചു എന്നാൽ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് കു​രു​വം​ശ​ത്തിൽ അവ​കാ​ശം ഒന്നു​മി​ല്ലേ? എവി​ടെ​നി​ന്നോ വലി​ഞ്ഞു​ക​യ​റി​വ​ന്നു കൗ​ര​വർ​ക്കു​നേ​രെ ഹിംസ പ്ര​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന​വർ? ഞങ്ങൾ, ഇതാ ഇന്ന​ലെ രാ​ജാ​വി​നെ അര​മ​ന​യിൽ നു​ഴ​ഞ്ഞു​ക​യ​റി അന്ധ​നെ ബന്ദി​യാ​ക്കി. നൂറു മക്കൾ ഉള്ള രാ​ജാ​വി​നെ പരി​ക്കേൽ​പ്പി​ക്കാ​തെ കൈ​വി​ട​ണോ, അതോ വില പേശണോ, നി​ങ്ങൾ പറയൂ.”

“വി​ര​ണ്ടു​വോ സ്ത്രീ​ഹൃ​ദ​യം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ദശാ​ബ്ദ​ങ്ങ​ളാ​യി രാ​ജ​വ​ധു​ക്ക​ളും കൗ​ര​വ​കു​ടും​ബ​ങ്ങ​ളും അന്തി​യു​റ​ങ്ങിയ വസ​തി​ക​ളിൽ​നി​ന്നു് മു​ടി​കു​ത്തി​പ്പി​ടി​ച്ചു അന്തേ​വാ​സി​ക​ളെ പു​റ​ത്തേ​ക്കെ​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ദു​ര്യോ​ധന നാമം ജപി​ച്ച​താ​ണു് ഭര​ണ​കൂട കി​ങ്ക​ര​ന്മാ​രെ ചൊ​ടി​പ്പി​ച്ച​തു്. നാ​മ​ജ​പം നിർ​ത്തി പാ​ണ്ഡ​വ​സു​വി​ശേ​ഷ​ത്തി​നു ചെ​വി​യോർ​ക്കാൻ, ചാ​ര​മേ​ധാ​വി​യെ​ന്ന പദ​വി​യിൽ ഞങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു് പാലം പണി​യു​ന്ന നകുലൻ നിർ​ദ്ദേ​ശി​ച്ചു. വാ​ക്കു​ക​ളിൽ തേ​നൂ​റു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും ഉള്ളിൽ വി​ഷ​മാ​ണെ​ന്ന​റി​യു​ന്ന കൗ​ര​വ​അ​നാ​ഥ​കൾ, ദു​ര്യോ​ധന ജപ​ശ​ബ്ദം നി​ല​നിർ​ത്താ​ത്ത​ത​വ​രെ ക്രു​ദ്ധ​രാ​ക്കി. ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തെ പ്ര​കോ​പി​പ്പി​ച്ചാൽ എന്നു് മു​ര​ണ്ടു​കൊ​ണ്ട​വർ ഒരു പാവം കൗ​ര​വ​കു​മാ​രി​യു​ടെ മടി​ക്കു​ത്തിൽ കട​ന്നു​പി​ടി​ച്ച​പ്പോൾ കേ​ട്ടു, ആകാ​ശ​ത്തു​നി​ന്നു ശബ്ദം, തു​ടർ​ന്ന​താ, അടി​കൊ​ണ്ടു ചളി​വെ​ള്ള​ത്തി​ലേ​ക്കു തെ​റി​ച്ചു​വീ​ഴു​ന്ന ഭീ​മ​നും—അപ്പോൾ മന​സ്സി​ലാ​യി, ശരീരം കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ എന്നോ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും, ആശ്രി​ത​രോ​ടു കരു​ണ​യും കരു​ത​ലും സൂ​ക്ഷ്മ​ലോ​ക​ത്തിൽ തു​ട​രു​ന്നു! ആപ​ത്തിൽ അനാ​ഥ​ക​ളെ കാ​പ്പാ​ത്തിയ പരി​ശു​ദ്ധാ​ത്മാ​വേ, നീ എന്നെ​ന്നും കൂ​ട്ടാ​യി​രി​ക്കേ​ണ​മേ!”

“അർ​ജ്ജുന അസാ​ന്നി​ധ്യം മു​ത​ലെ​ടു​ത്താ​യി​രു​ന്നു സാ​ഹ​സിക സൈ​നി​ക​ദൗ​ത്യ​ത്തി​നു് അഭി​മ​ന്യു മു​തിർ​ന്ന​തെ​ന്നൊ​ക്കെ പറ​ഞ്ഞു കൈ​ക​ഴു​കാ​നാ​വു​മോ നി​ങ്ങൾ​ക്കു്? പ്രാ​യ​പൂർ​ത്തി​യെ​ത്താ​ത്ത കൗമാര പോ​രാ​ളി​യു​ടെ രക്ഷാ​കർ​ത്താ​വ​ല്ലേ നി​ങ്ങൾ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ദ്വാ​ര​ക​യി​ലെ സൈ​നി​ക​പ​രി​ശീ​ലന കാ​ല​ത്തു ചക്ര​വ്യൂ​ഹ​ര​ഹ​സ്യം നീ ശരി​ക്കും അഭ്യ​സി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടോ എന്നു് ആശ​യ​വ്യ​ക്ത​ത​യോ​ടെ ഞങ്ങൾ ചോ​ദി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഗർ​ഭ​സ്ഥ​ശി​ശു​വാ​യി​രി​ക്കു​മ്പോൾ, അമ്മ സു​ഭ​ദ്ര​യോ​ടു് അർ​ജ്ജു​നൻ പറ​യു​ന്ന​തു് കേട്ട പരി​ച​യ​മാ​ണെ​ന്ന​വൻ നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക​മാ​യി പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ബോ​ധ്യ​മാ​യി, കൗ​മാ​ര​മ​ന​സ്സി​ന്റെ ദു​ര​ഭി​മാ​ന​വ്യാ​പ്തി. ചു​ഴ​ലി​യാ​യി പാ​ഞ്ഞു​ചെ​ന്നു് കൗ​ര​വ​രിൽ വമ്പി​ച്ച ആൾ​നാ​ശം വി​ത​ക്കാ​നു​ള്ള ശക്തി​യു​ണ്ടെ​ന്ന​വ​കാ​ശ​പ്പെ​ട്ടു പടി​യി​റ​ങ്ങു​മ്പോൾ, മു​തിർ​ന്ന​വ​രു​ടെ അനു​ഗ്ര​ഹം തേ​ടാ​നൊ​ന്നും അവൻ മു​തിർ​ന്നി​ല്ല. സു​ഭ​ദ്ര​യോ​ടു യാത്ര പറ​യു​ന്ന​തു് നകുലൻ കണ്ടു. അകാ​ല​മ​ര​ണം അവൻ ചോ​ദി​ച്ചു വാ​ങ്ങി എന്ന​താ​ണു് ഞങ്ങ​ളു​ടെ നി​ഗ​മ​നം. ഒന്നേ കു​ഴ​യ്ക്കു​ന്നു​ള്ളു എവിടെ അവ​ന്റെ അച്ഛൻ? സാ​ര​ഥി​യും മു​ങ്ങി! പൊ​ങ്ങു​ന്ന​തു് അഭി​മ​ന്യു​മ​ര​ണം ആകാ​ശ​ചാ​രി​കൾ മു​ഖ്യ​വാർ​ത്ത​യാ​ക്കി​യ​പ്പോൾ. യു​ദ്ധം ജയി​ച്ചാൽ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യാ​യി അഭി​മ​ന്യു അവ​കാ​ശ​മു​യർ​ത്തു​മെ​ന്ന ആശ​ങ്ക​യിൽ, അധി​കാ​ര​മോ​ഹി​പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ കു​ടി​ല​നീ​ക്ക​മാ​ണോ അപ​ക​ട​സാ​ധ്യ​ത​യു​ള്ള ചക്ര​വ്യൂ​ഹ​ദൗ​ത്യം? ചോ​ദി​ക്ക​രു​തേ! ഇന്ന​ലെ മുതൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി താമസം ഇവി​ടെ​യ​ല്ല. ഞങ്ങൾ​ക്കു് അവളിൽ ഉണ്ടാ​യി എന്നൊ​ക്കെ പറ​ഞ്ഞു ശീ​ലി​ച്ച അഞ്ചു​മ​ക്ക​ളെ പരി​ച​രി​ച്ചു അടു​ത്തൊ​രു പാ​ള​യ​ത്തി​ലാ​ണു്. അഭി​മ​ന്യു മരി​ച്ച​തോ​ടെ അവരിൽ മൂ​ത്ത​വൻ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശ​ത്തി​നു യോ​ഗ്യൻ. പറ​ഞ്ഞു​വ​ന്നാൽ, അവൻ എനി​ക്കു് പു​ത്രൻ!”

“എന്നെ അം​ഗ​രാ​ജ്യ​രാ​ജാ​വാ​ക്കി ദു​ര്യോ​ധ​നൻ വാ​ഴി​ച്ച​തി​നു​പി​ന്നി​ലെ വൃ​ത്തി​കെ​ട്ട ജാ​തി​രാ​ഷ്ട്രീ​യം നി​ന്നോ​ടു് ഞാൻ അന്നേ സൂ​ചി​പ്പി​ച്ചു. ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലെ യാ​ഥാ​സ്ഥി​തി​കർ​ക്കു ദഹി​ക്കു​ന്ന കാ​ര്യ​മ​ല്ല അതൊ​ന്നും. അതി​ര​ഥ​നെ​പ്പോ​ലെ ചമ്മ​ട്ടി പി​ടി​ക്കേ​ണ്ട​വൻ ചെ​ങ്കോൽ പി​ടി​ക്കു​ക​യോ? ജാ​തി​ക്കോ​മ​ര​മായ ഭീ​ഷ്മർ ചോ​ദി​ച്ച​തു് അങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു. ഭര​ണ​ന​ട​പ​ടി​ക്ര​മം അറി​യു​ന്ന വി​ദു​രർ ഉൾ​പ്പെ​ടെ ആരും, ഔപ​ചാ​രി​ക​മാ​യി ഞാൻ എങ്ങ​നെ അം​ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തിൽ അധി​കാ​ര​മേൽ​ക്കും എന്നു​പ​ദേ​ശി​ച്ചി​ല്ല. അന്വേ​ഷ​ണം നട​ത്താ​നാ​വാ​തെ ഞാനും പരു​ങ്ങി. പാ​ണ്ഡ​വ​രി​പ്പോൾ കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​രാ​യി ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ കാ​ടു​വെ​ട്ടി പു​തു​ന​ഗ​രം പണിതു യാഗം ചെ​യ്തു സർ​വ്വാ​ധി​കാ​രി​യാ​കു​മ്പോൾ എന്തു​കൊ​ണ്ടു് ഞാൻ അം​ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു കു​ടി​യേ​റി​ക്കൂ​ടാ? ഞാ​നി​ല്ലാ​ത്ത​പ്പോൾ ഇവിടെ അതി​ക്ര​മി​ച്ചു​ക​യ​റി​വ​ന്നു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ അരു​താ​ത്ത​യി​ട​ത്തു നി​ന്നെ തൊ​ട്ട​ശേ​ഷം വീ​ണ്ടും പു​തി​യൊ​രു യാ​ഥാർ​ഥ്യ​ത്തിൽ അം​ഗ​രാ​ജ​കു​ടി​യേ​റ്റ​ത്തെ​കു​റി​ച്ചു് ആലോ​ചി​ച്ചു. അവി​ട​ത്തെ സ്നേ​ഹ​സ​മ്പ​ന്ന​രായ ജന​ങ്ങ​ളോ​ടു് സം​സാ​രി​ക്കാ​ന​വ​സ​രം കി​ട്ടു​ന്ന​തു് റാ​ണി​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ നി​ന​ക്കും നല്ല​ത​ല്ലേ?”, കി​ണ​റ്റിൽ​നി​ന്നും വെ​ള്ളം കോ​രു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന ഭാ​ര്യ​യോ​ടു് കർ​ണ്ണൻ പറ​ഞ്ഞു. കു​തി​ര​ച്ചാ​ണ​കം മണ​ക്കു​ന്ന വസതി. വെ​ളി​യിട വി​സർ​ജ്ജ​ന​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്ന കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു് പി​ന്നിൽ തെ​രു​വു​പ​ന്നി അക്ഷ​മ​യോ​ടെ.

“വളർ​ന്ന ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​മാ​യി ജാ​തീ​യ​മാ​യി സമ​ര​സ​പ്പെ​ടാ​തെ, വി​മ​ത​വ്യ​ക്തി​ത്വം​വ​ളർ​ത്തി​യെ​ടു​ത്ത നി​ങ്ങ​ളാ​ണോ കണ്ടും കേ​ട്ടും പരി​ച​യ​മി​ല്ലാ​ത്ത രാ​ജ്യ​ത്തിൽ കു​ടി​യേ​റ്റ പട്ടാ​ഭി​ഷേ​ക​ത്തി​നു ഉത്സാ​ഹി​ക്കു​ന്ന​തു? ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എന്നെ തൊ​ട്ട​തു രഹ​സ്യ​മാ​യി​ട്ടൊ​ന്നു​മ​ല്ല​ല്ലോ. കണ്ടി​ല്ലെ​ന്ന മട്ടിൽ നി​ങ്ങൾ തി​ര​ക്കു​പി​ടി​ച്ചു പോ​യ​പ്പോൾ ആയി​രു​ന്നി​ല്ലേ അവ​ന്റെ സ്നേ​ഹ​സ്പർ​ശം? പ്ര​ണ​യ​പൂർ​വ്വം ഭാ​ര്യ​യെ ഒന്നു​നോ​ക്കാൻ മെ​ന​ക്കെ​ടാ​ത്ത നി​ങ്ങ​ളാ​ണോ ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ “ലൈം​ഗി​കാ​തി​ക്ര​മ​ത്തിൽ” നി​ന്നെ​ന്നെ രക്ഷി​ക്കുക?, കാ​പ​ട്യ​ത്തി​ന്റെ മനു​ഷ്യ​രൂ​പ​മെ​ന്നു ചാർ​വാ​കൻ വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്കാ​റു​ള്ള യു​ധി​ഷ്ടി​ര​നെ​ക്കാൾ കഷ്ട​മാ​ണ​ല്ലോ, പാവം അതി​ര​ഥൻ വളർ​ത്തിയ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ, ജൈ​വി​ക​പി​താ​വു് ആകാ​ശ​ചാ​രി​യാ​ണെ​ന്ന, വി​ല​ക്ഷ​ണ​വാ​ദം?”

“കൌരവർ ഒത്തു​തീർ​പ്പി​നു് തയാ​റാ​ണു് പാ​ഞ്ചാ​ലീ. സമ്മ​തി​ച്ചാൽ അട്ട​യും പെ​രു​ച്ചാ​ഴി​യും നി​റ​ഞ്ഞ ഈ കാ​ട്ടി​ലെ പന്ത്ര​ണ്ടു​വർഷ കഠി​ന​ത​ട​വിൽ​നി​ന്നു് നമു​ക്കു് രക്ഷ​പ്പെ​ടാം. സന്യ​സ്ഥ​രു​ടെ വി​സർ​ജ്യം നീ​ക്കു​ന്ന ദു​രി​ത​ത്തിൽ​നി​ന്നു് നി​ന​ക്കും. ഇപ്പോൾ ഒരു കൗ​ര​വ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്റെ ഭര​ണ​ത്തിൽ ഉള്ള നമ്മു​ടെ പഴയ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ​ത​ന്നെ അതി​ഥി​മ​ന്ദി​രം അവർ വാ​ട​ക​യ്ക്കു് തരും.” യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ സം​സാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ മറ്റു പാ​ണ്ഡ​വർ മു​ട്ടു​കു​ത്തി.

“എന്താ​ണു് നി​ബ​ന്ധന?” സംശയം നി​റ​ഞ്ഞ കണ്ണു​കൾ അഞ്ചു​പേ​രി​ലും പാ​ഞ്ചാ​ലി എറി​ഞ്ഞു.

“വേറെ ഒന്നു​മ​ല്ല. വന്ദ്യ​ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഈ വീ​ടി​ന്റെ ഐശ്വ​ര്യം എന്നു് വസ​തി​ക്കു മു​മ്പിൽ നാം ആറു പേരും വേറെ വേറെ ചു​വ​രു​ക​ളിൽ ഓരോ മാ​സ​വും പു​തു​താ​യി എഴുതി വക്ക​ണം”.

“വാർ​ത്താ​പ​രി​ച​ര​ണ​ത്തിൽ വരാ​വു​ന്നൊ​ര​ശ്ര​ദ്ധ എന്നു് പറ​ഞ്ഞൊ​ഴു​ക്കി​വി​ടാ​നാ​വു​മോ, അപ​കീർ​ത്തി​പ​ര​മായ ആരോ​പ​ണം? ചോര തി​ള​യ്ക്കു​ന്ന യു​വ​ത്വ​ത്തിൽ, പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടി​നൊ​രു പെൺ​തു​ണ​യി​ല്ലാ​തെ പാ​ണ്ഡ​വർ ദേ​ശ​വി​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ ഒരു​മി​ച്ചു കഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു എന്ന​തൊ​രു പു​ത്ത​ന​റി​വൊ​ന്നു​മ​ല്ല. അജ്ഞാത വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തു പെൺ​വേ​ഷം​കെ​ട്ടി നൃ​ത്താ​ധ്യാ​പി​ക​യു​ടെ ജോലി അർ​ജ്ജു​നൻ നേടി എന്ന​തും ചരി​ത്ര​വ​സ്തുത. അപ്പോ​ളൊ​ന്നും ഭീ​മ​നിൽ നി​ന്നി​ങ്ങ​നെ സ്വ​വർ​ഗ്ഗാ​ഭി​രു​ചി​യു​ടെ അനി​യ​ന്ത്രിത നീ​ക്കം ഉണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ല എന്ന​താ​ണു് കേ​വ​ല​സ​ത്യ​മെ​ന്നി​രി​ക്കെ, ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യുടെ തെ​രു​വോര ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു പതി​പ്പു​കൾ​ക്കു​മു​മ്പിൽ വന്നു കൂ​ടു​ന്ന അല​സ​സാ​ക്ഷ​രർ​ക്കു തെ​റ്റായ സന്ദേ​ശം നൽ​കു​ക​യ​ല്ലേ, ദു​രു​പ​ദി​ഷ്ട​മെ​ന്നു വ്യാ​ഖ്യാ​നി​ക്കാ​വു​ന്ന വാർ​ത്ത പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​ലൂ​ടെ?”, ചാ​ര​വ​കു​പ്പു​മേ​ധാ​വി കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യെ വി​ളി​ച്ചു വരു​ത്തി ചോ​ദ്യം ചെ​യ്തു.

“നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാ​ഞ്ഞി​ട്ടാ​ണു്. ഈ പദം നാളെ പൊ​തു​സ​മൂ​ഹം രതി​സ​ഹി​ഷ്ണു​ത​യു​ടെ പരസ്യ ദൃ​ഷ്ടാ​ന്ത​മാ​യി ഉയർ​ത്തി​പ്പി​ടി​ക്കും. “എനി​ക്കൊ​രു സ്വ​വർ​ഗ​ര​തി സു​ഹൃ​ത്തു​ണ്ടു്” എന്നു് അഭി​മാ​ന​ത്തോ​ടെ പിൻ​ഗാ​മി​കൾ പറ​യു​ന്നൊ​രു കാ​ല​ത്തു, ഞങ്ങ​ളു​ടെ വാർ​ത്താ​പ​രി​ച​ര​ണം പ്ര​വ​ചന സ്വ​ഭാ​വ​മുൾ​ക്കൊ​ള്ളു​മെ​ന്നാ​ണു് വി​ശ്വാ​സം. ആൺ പെൺ​ര​തി​യി​ലാ​ണു് കു​ലീ​നത എന്നു് കരു​തു​ന്ന പി​ന്തി​രി​പ്പൻ രതി​സ​ങ്കൽ​പ്പ​ങ്ങൾ​ക്ക​പ്പോൾ തി​ര​ശീല വീഴും. അല്ല, ആരോ​പിത ഭീ​മ​നി​ല്ലാ​ത്ത സ്വ​വർ​ഗ്ഗ​അ​ങ്ക​ലാ​പ്പു് നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ന്തി​നാ​ണു് ഭര​ണ​കൂ​ട​മേ?”

“കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര യു​ദ്ധ​മാ​ലി​ന്യം നീ​ക്കു​ന്ന സന്ന​ദ്ധ​സ​മി​തി അം​ഗ​മാ​ണു് ഞാൻ, ആരാ​രോ​ടാ​ണു് പോ​രാ​ട്ട​മെ​ന്ന​റി​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും. ഇന്നു ഒരു കാ​ഴ്ച​ക​ണ്ടു, വെ​ളു​ത്തു​നീ​ണ്ട താ​ടി​യും മു​ടി​യു​മാ​യി ഋഷി​തു​ല്യ​നായ പടു​വൃ​ദ്ധൻ, തൈലം തേ​ച്ചു സാ​വ​ധാ​നം പു​ഴ​വെ​ള്ള​ത്തിൽ നീ​രാ​ടു​ന്നു. ഞാ​നി​ങ്ങ​നെ മി​ഴി​ച്ചു നോ​ക്കി ആ വി​ചി​ത്ര​കാ​ഴ്ച! പോ​രാ​ളി​കൾ തി​ര​ക്കു് കൂ​ട്ടു​ന്ന നീ​രൊ​ഴു​ക്കിൽ എന്താ​ണു് ഈ ‘പരി​ത്യാ​ഗി’ക്കു് പ്ര​സ​ക്തി?, നേ​രി​ട്ടു് ചോ​ദി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു് ഉള്ളം പി​ട​ച്ചു, സൂ​ക്ഷ്മ​ത​യോ​ടെ കു​ളി​ച്ചു ഈറ​നു​ടു​ത്ത​യാൾ പാ​ള​യ​ത്തി​ലേ​ക്കു് പോ​വു​മ്പോൾ, മന്ത്രി​ക്കു​ന്ന​തു​കേ​ട്ടു ഞാൻ നടു​ങ്ങി, “അമ്മാ എപ്പോ​ഴാ​ണു് ആഴ​ക്ക​യ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു എന്നെ നീ വലി​ച്ചെ​ടു​ക്കുക, ഈ തടവിൽ നി​ന്നു് എനി​ക്കു് സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം ലഭി​ക്കുക!” രാ​ത്രി​വ​രെ ജോ​ലി​ചെ​യ്തു തളർ​ന്ന യു​ദ്ധ​നിർ​വ്വ​ഹ​ണ​സ​മി​തി അംഗം കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര പ്ര​വി​ശ്യാ ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി​യോ​ടു് മൃ​ദു​വാ​യി ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധ​മാ​ലി​ന്യ​നീ​ക്കം ചെ​യ്യു​ന്ന സന്ന​ദ്ധ​സ​മി​തി​അം​ഗ​മെ​ന്ന നി​ല​യിൽ നീ അയാളെ തി​രി​ച്ച​റി​യാ​ത്ത​തിൽ ലവ​ലേ​ശം അത്ഭു​ത​മി​ല്ല. പരി​ത്യാ​ഗി എന്നു് നീ അനു​താ​പ​ത്തോ​ടെ പരാ​മർ​ശി​ച്ച വൃ​ദ്ധൻ വൈ​കു​ന്നേ​രം വരെ പോർ​ക്ക​ള​പ​രാ​ക്ര​മ​ങ്ങ​ളിൽ പാ​ണ്ഡവ സഖ്യ​സൈ​നിക മേ​ധാ​വി​ക​ളു​ടെ കര​ളെ​ത്ര പി​ളർ​ന്നി​ട്ടും മതി​യാ​വാ​തെ, കൗ​ര​വ​നേ​താ​വു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ നീ​ര​സ​ത്തിൽ വൃ​ദ്ധ​നോ​ടു് ഇന്നും വിരൽ ചൂ​ണ്ടി ചോ​ദി​ച്ചു, “വ്യ​ക്ത​മാ​ക്ക​ണം, ഒത്തു കളി​ക്ക​യാ​ണോ, പാ​ണ്ഡ​വ​രു​മാ​യി? ഒരു പാ​ണ്ഡ​വ​തല പോലും ഉരു​ട്ടാൻ, ഒമ്പ​തു ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളാ​യി സർവ്വ സൈ​ന്യാ​ധി​പ​നായ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് സാ​ധി​ച്ചു​വോ? നാളെ പത്താം ദിവസം നി​ങ്ങ​ളു​ടെ വിധി നിർ​ണ്ണ​യി​ക്കു​ന്ന അന്ത്യ​പോ​രാ​ട്ട ദി​ന​മാ​യി​രി​ക്കും. ഒന്നു​കിൽ എന്നെ​ന്നേ​ക്കും ലോകം മാ​നി​ക്കു​ന്ന കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര നായകൻ, അല്ലെ​ങ്കിൽ രാ​ത്രി​യോ​ടെ ആരാ​രാ​ണെ​ന്ന​റി​യാ​ത്ത അതിഥി തൊ​ഴി​ലാ​ളി​കൾ നീ​ക്കം ചെ​യ്യേ​ണ്ട യു​ദ്ധ​മാ​ലി​ന്യം!”

“കാ​ട്ടു​കു​ടി​ലിൽ പന്ത്ര​ണ്ടു​വർ​ഷം വെറും നി​ല​ത്തു പാ​യ​വി​രി​ച്ചു കി​ട​ന്നു​റ​ങ്ങിയ നി​ങ്ങൾ അഞ്ചു​പേർ​ക്കു്, കയ്യും കാലും നി​വർ​ത്തി പെ​രു​മാ​റാൻ അര​മ​ന​യി​ലും ഇടം പോരേ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. കൊ​ട്ടാ​ര​സ​മു​ച്ച​യ​ത്തിൽ നൂ​റോ​ളം അന്തഃ​പു​ര​വ​സ​തി​ക​ളിൽ​നി​ന്നും കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​ക​ളെ കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്കാ​നു​ള്ള ബദ്ധ​പ്പാ​ടി​ലാ​യി​രു​ന്നു യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര പാ​ണ്ഡ​വർ.

“ഭൂഗർഭ തു​റ​ങ്ക​ലി​ലാ​ണു് ഞങ്ങൾ ഉറ്റു​നോ​ക്കു​ന്ന​തു്. വന​വാ​സ​ത്തിൽ ഞങ്ങ​ളെ തള്ളി​വി​ട്ട ദു​ര്യോ​ധ​ന​നും വി​ശ്വ​സ്ത​രും, ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ പോയി, രാ​ജ​സൂ​യ​യാ​ഗ​ത്തി​നു ശേഷം യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​പ​ദ​വി​ക്കാ​യി പട്ടാ​ഭി​ഷേ​കം ചെ​യ്യു​മ്പോൾ കാണാൻ എത്തിയ നൂ​റു​ക​ണ​ക്കി​നു് സാ​മ​ന്ത​നാ​ടു​വാ​ഴി​കൾ കപ്പ​മാ​യി നൽകിയ സ്വർ​ണ്ണം നവ​ര​ത്ന​ങ്ങൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു കട​ത്തി, ഭൂഗർഭ അറ സു​ര​ക്ഷി​ത​മാ​ക്കി. ഇതു് തി​രി​ച്ചു പി​ടി​ക്കാൻ വി​ധ​വ​ക​ളെ പൂർ​ണ്ണ​മാ​യും കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്കേ​ണ്ടി വരും. അന്തേ​വാ​സി​ക​ളെ മനു​ഷ്യ കവ​ച​മാ​ക്കു​ന്നൊ​രു ഭീ​രു​ത്വം, നി​ങ്ങൾ ധീ​ര​നെ​ന്നു പു​ക​ഴ്ത്തു​ന്ന ദു​ര്യോ​ധ​ന​നിൽ ഞങ്ങൾ കണ്ട​തും, ആധി​കാ​രി​ക​മാ​യി കേ​ട്ട​തു​മാ​ണു്. വി​വാ​ദ​മാ​ക്കി​യാൽ നി​ങ്ങ​ളെ ബന്ദി​യാ​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാം. പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​നു് പി​ന്തുണ കൊ​ടു​ക്കാൻ, ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു പതി​പ്പു​ക​ളിൽ നി​ങ്ങൾ പരോ​ക്ഷ ആഹ്വ​നം നൽ​കു​മോ? എങ്കിൽ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് തിണ്ണ നി​ര​ങ്ങാൻ ഇടം തരാം.”

“കാണാൻ കൊ​ള്ളാം, അഭ്യ​സ്ത​വി​ദ്യ, കു​ല​സ്ത്രീ​യും, അങ്ങ​നെ പ്ര​കൃ​തി കനി​ഞ്ഞ നി​ങ്ങ​ളെ, സ്വ​യം​വ​ര​മ​ത്സ​രം ജയി​ച്ചു വി​വാ​ഹം കഴി​ച്ച അർ​ജ്ജു​നൻ, ഭാ​ര്യ​യു​ടെ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ത്തിൽ മന​മി​ടി​ഞ്ഞു പടി​യി​റ​ങ്ങി​പ്പോ​യി തി​രി​ച്ചു വരു​മ്പോൾ, ദ്വാ​ര​ക​യിൽ​നി​ന്നും ഒരു കൊ​ച്ചു സു​ന്ദ​രി കൂടെ!” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം​കാ​ലം.

“ബഹു​സ്വര ആണി​ട​പാ​ടു​ക​ളിൽ ബന്ധ​ന​സ്ഥ​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും, അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ അപ​ഥ​സ​ഞ്ചാ​ര​വും അവി​ശ്വ​സ്ത​ത​യും എനി​ക്കു​നേ​രെ വ്യ​ക്തി​ഗത മു​ന്ന​റി​യി​പ്പാ​ണെ​ന്നു് നി​ങ്ങൾ തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞ​തി​നു നന്ദി. ആവു​ന്ന​ത്ര ഞാ​ന​വ​നെ ഊഴ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു ആന​ന്ദി​പ്പി​ച്ചു. അവ​ന​തൊ​ന്നും പോരാ. രതി, തീ​കൊ​ണ്ടു​ള്ള കളി​യാ​ണു്. എനി​ക്കു നീ തരു​ന്ന ഉട​ലാ​ന​ന്ദം മറ്റു​നാ​ലു പേർ​ക്കും തീ​ഷ്ണ​മാ​യി കൊ​ടു​ക്കാ​റു​ണ്ടോ? അസ​ഹി​ഷ്ണുത ശബ്ദ​ത്തിൽ! എന്റെ മൗനം മത്തു​പി​ടി​പ്പി​ച്ച പോലെ അവൻ കി​ട​ന്നു​പു​ള​ക്കും. അങ്ങ​നെ അശാ​ന്ത​മായ കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ നി​ന്ന​വൻ ഒരു​നാൾ എന്റെ അടി​വ​സ്ത്ര​വും വാ​രി​ഉ​ടു​ത്തു ഇറ​ങ്ങി​പ്പോ​വു​ന്ന​തു കണ്ടു, ഞാൻ തട​ഞ്ഞി​ല്ല. ദ്വാ​ര​കാ​ധി​പ​തി​യു​ടെ അർ​ദ്ധ​സ​ഹോ​ദ​രി സു​ഭ​ദ്ര​യു​മാ​യി രണ്ടു​ദി​വ​സം മു​മ്പു് മട​ങ്ങി​വ​ന്നു എന്ന​റി​യാം. പു​തു​മ​ണ​വാ​ട്ടി​യു​ടെ അഴ​ക​ള​വു കാ​ട്ടി അവൻ എന്റെ മു​മ്പിൽ ആളാ​വാൻ ശ്ര​മി​ക്കും എന്ന​റി​ഞ്ഞു, എന്തി​ന​വൾ​ക്കു അഭി​മു​ഖ​ത്തി​നു് ഞാൻ അനു​മ​തി കൊ​ടു​ക്കും! മണ​വാ​ള​നും ഭാ​ര്യ​യും കാ​ത്തു​നിൽ​ക്ക​ട്ടെ. അന്തഃ​പു​ര​ത്തി​നു​വെ​ളി​യിൽ ചാ​രാ​ഭി​മു​ഖ്യ​മു​ള്ള മാ​ദ്രി​പു​ത്രൻ നകുലൻ, ഒന്നും അറി​യാ​ത്ത മട്ടിൽ, എന്നാൽ എല്ലാം കൂ​ട്ടി​വാ​യി​ച്ചു ജാ​ല​ക​ത്തി​നു​മു​മ്പിൽ കരു​ത​ലോ​ടെ ചെ​വി​യോർ​ത്തു.”

“പാ​ണ്ഡു​വി​നു് കാ​യി​ക​ക്ഷ​മത ഇല്ലാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണോ, പെ​ണ്ണ​വ​കാ​ശ​മായ മാ​തൃ​ത്വ​ത്തി​നു് നി​ങ്ങ​ളും മാ​ദ്രി​യും ‘മറു​വ​ഴി’ തേ​ടി​യ​തു്? ക്ഷ​മി​ക്ക​ണം, ഇങ്ങ​നെ തു​റ​ന്നു ചോ​ദി​യ്ക്കാൻ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​കാ​ര​ണ​മു​ണ്ടു്. നി​ങ്ങ​ളെ പാ​ണ്ഡു​വ​ധു​വാ​യി ഭീ​ഷ്മർ തീ​രു​മാ​നി​ക്കും​മു​മ്പു് യു​വ​പാ​ണ്ഡു​വി​ന്റെ ഉടൽ​പ​രി​ച​ര​ണ​ത്തി​നു് നി​യോ​ഗി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട സൂ​ത​ദാ​സി​യിൽ പാ​ണ്ഡു​വി​നു് മക​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്ന കാ​ര്യം, സ്വയം ഒരു സൂ​ത​വം​ശ​ജ​നായ വി​ദു​രർ സാ​ന്ദർ​ഭി​ക​മാ​യി ഒര​ഭി​മു​ഖ​ത്തിൽ ഈയിടെ ഓർ​ത്തെ​ടു​ത്തി​രു​ന്നു. “ഇനി വൈ​കി​ക്കൂ​ടാ ക്ഷ​ത്രി​യ​യു​വ​തി​യു​മാ​യി പാ​ണ്ഡു​വി​വാഹ”മെ​ന്നു് പറ​ഞ്ഞു വി​ദു​ര​രും ഭീ​ഷ്മ​രും, തി​ര​ച്ചിൽ​വ​ഴി ജാ​തി​യിൽ​താണ യാ​ദ​വ​വ​നി​ത​യായ നി​ങ്ങ​ളെ വധു​വാ​യി കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു. തി​രി​ഞ്ഞു നോ​ക്കു​മ്പോൾ എങ്ങ​നെ വേർ​തി​രി​ക്കു​ന്നു, വസ്തു​ത​യും നിർ​മ്മി​ത​ക​ഥ​യും? കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ജീ​വി​ത​സാ​യാ​ഹ്ന​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ നി​ന്ന​ക​ന്നു കു​ന്തി ഗാ​ന്ധാ​രി​ക്കൊ​പ്പം കഴി​ഞ്ഞ കാലം.

“ലൈം​ഗി​ക​ക്ഷ​മത കൂടിയ അളവിൽ പരി​ശോ​ധി​ക്കാ​തെ​ത​ന്നെ, വേ​റൊ​രു നാ​ട്ടു​വ​ഴി ഞാൻ തേ​ടി​പി​ടി​ച്ചി​രു​ന്നു. മനു​ഷ്യ​സ്ത്രീ​ക​ളിൽ കൗ​തു​ക​മു​ള്ള ആകാ​ശ​ചാ​രി​ക​ളെ പ്ര​ലോ​ഭി​പ്പി​ക്കാൻ കു​റു​ക്കു​വ​ഴി. ബീ​ജ​ദാ​നം മഹാ​ദാ​ന​മെ​ന്നു കരു​തിയ ബഹു​സ്വ​ര​ദേ​വ​ത​ക​ളെ പ്ര​ത്യുൽ​പ്പാ​ദ​ന​ത്തി​നു ഞാൻ പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു പ്രാ​പ്ത​രാ​ക്കി. അവ​സാ​നം, മാ​ദ്രി​ക്കു ബീ​ജ​ദാ​നം ചെയ്ത ഇര​ട്ട​ഭി​ഷ​ഗ്വ​രർ ആശ്വി​നി​ദേ​വ​ത​കൾ, നിർ​ണ്ണാ​യ​ക​മാ​യി ഇട​പെ​ട്ടു. ഭാ​വി​യിൽ വേ​റൊ​രു സ്ത്രീ​യിൽ പാ​ണ്ഡു സ്വയം പി​താ​വാ​കു​ന്ന അപൂർ​വ്വ​സാ​ഹ​ച​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യാൽ, കു​രു​വം​ശ​ത്തിൽ പൈ​തൃ​ക​തർ​ക്കം ഉണ്ടാ​വാ​തി​രി​ക്കാൻ, പു​രു​ഷ​വ​ന്ധീ​ക​ര​ണ​ത്തി​നു ശു​ക്ല​നാ​ളി​യെ നിർ​വ്വീ​ര്യ​മാ​ക്കു​ന്ന, അഥവാ ഉപ​യോ​ഗ​ര​ഹി​ത​മാ​ക്കു​ന്ന പച്ചി​ല​മ​രു​ന്നു​പ​യോ​ഗം, ഉദ്ദേ​ശി​ച്ച ഫലം ചെ​യ്യു​മെ​ന്ന​വർ ഞങ്ങ​ളെ ആശ്വ​സി​പ്പി​ച്ചു. അപ്ര​തീ​ക്ഷി​ത​മാ​യി, പാർ​ശ്വ​ഫ​ല​മു​ണ്ടാ​യി, അതായി പാ​ണ്ഡു​വി​ന്റെ അകാ​ല​മ​ര​ണം! വാ​മൊ​ഴി​യിൽ ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​കാ​രൻ, കേ​ട്ട​റി​ഞ്ഞ വസ്തുത ഉപ​യോ​ഗി​ക്കു​മ്പോൾ, ശാ​സ്ത്ര​ബോ​ധം ഇല്ലാ​ത്ത​തു കൊ​ണ്ടു​മാ​വാം, തർ​ക്ക​വി​ഷ​യം കൽ​പ്പിത മു​നി​ശാ​പ​ത്തി​ലൊ​തു​ക്കി, വ്യാ​സ​ര​ചന മു​ന്നോ​ട്ടു പോയി.”

“തൊ​ട്ടു​മു​മ്പിൽ കർ​ണ്ണ​നെ നി​ങ്ങൾ അമ്പെ​യ്തു മാ​ര​ക​മാ​യി കഴു​ത്തിൽ മു​റി​വേൽ​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു ഞാൻ കണ്ടു. നാ​യാ​ട്ടിൽ, ദൂരെ പാ​ഞ്ഞു പോ​കു​ന്ന മാ​നി​നെ വീ​ഴ്ത്താൻ, ഒളി​ഞ്ഞു​നി​ന്നു കൂ​ര​മ്പു ആയു​ധ​മാ​ക്കു​ന്ന​തു മന​സ്സി​ലാ​ക്കാം, മു​ഖ​ത്തോ​ടു മുഖം കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ പോ​ര​ടി​ക്കു​ന്ന​വർ എന്തി​നു വി​ല്ലു​കു​ല​ക്ക​ണം, ശത്രു ജീ​വ​നെ​ടു​ക്കാൻ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അർ​ജ്ജു​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. നി​ല​വിൽ കൗരവ സർ​വ്വ​സൈ​ന്യാ​ധി​പ​നും, കു​ന്തി​യു​ടെ കന്യാ​പു​ത്ര​നെ​ന്നു കരു​ത​പ്പെ​ടു​ന്ന കർ​ണ്ണ​നെ കൊ​ല​വി​ളി​ച്ചാർ​മ്മാ​ദി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വർ. പാ​ഞ്ചാ​ലി നി​സ്സ​ഹ​ക​രി​ച്ചു മാ​റി​നി​ന്നു.

“ആവ​നാ​ഴി​യിൽ അമ്പെ​ടു​ത്തു കൃ​ത്യം ഉന്നം നോ​ക്കി നി​ങ്ങൾ ഞാൺ വലി​ക്കു​മ്പോൾ, പോ​രാ​ട്ട പൂർ​ത്തീ​ക​ര​ണ​ത്തിൽ ആയു​ധ​പ്ര​യോ​ഗം നിർ​വ്വ​ഹി​ച്ചു കഴി​ഞ്ഞു, അമ്പു അതിനു വി​ധി​ച്ച ലക്ഷ്യം കണ്ടു പ്ര​തി​യോ​ഗി​യു​ടെ ഇട​നെ​ഞ്ചിൽ കു​ത്തി​ത്ത​റ​ച്ചു കയറി മര​ണ​കാ​ര​ക​മാ​കു​ന്ന തൊ​ന്നും നോ​ക്കി സൈനിക മേ​ധാ​വി​കൾ സമയം കള​യേ​ണ്ട​തി​ല്ല. പ്ര​കൃ​തി​ക്ക​തു വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ക്കും. മു​ഖാ​മുഖ പോ​രാ​ട്ട​ത്തിൽ, നി​ങ്ങൾ വാൾ​വീ​ശി ഇരയെ പരു​ക്കേൽ​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​ലൊ​ക്കെ, ചോ​ര​ചീ​ന്തു​ന്ന​തി​ന്റെ വൈ​കാ​രി​ക​ത​ക്കൊ​പ്പം ശു​ചി​ത്വ​പ്ര​ശ്ന​വു​മു​ണ്ടു്. അതൊ​ക്കെ ഒഴി​വാ​ക്കാ​ന​ല്ലേ ധർ​മ്മി​ഷ്ഠ​രായ ഞങ്ങൾ നോ​ക്കൂ. ഈ കൈകൾ ഇന്നു​രാ​ത്രി എന്റെ കാ​മു​കി​മാ​രു​ടെ മുഖം പ്ര​ണ​യ​ത്തിൽ തലോടി ഉടലിൽ കാമന പെ​രു​മാ​റു​മ്പോൾ, ചോ​ര​മ​ണ​ക്കു​ന്നു എന്ന​വൾ പരി​ഭ​വി​ക്കു​മോ? അതോ, ശക്ത​നാ​യൊ​രു എതി​രാ​ളി​യു​ടെ ജീ​വ​നെ​ടു​ക്കാൻ നി​യോ​ഗ​മു​ണ്ടായ കൈ, ഒന്നു​മ്മ​വെ​ക്ക​ട്ടെ ഞാൻ! കാണാൻ എത്ര വൃ​ത്തി! എന്ന​വൾ ചും​ബി​ക്കു​മോ?”

“ഊഞ്ഞാ​ലാ​ടാൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു് കമ്പ​മു​ണ്ട​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഊട്ടു​പുര ജാ​ല​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു, ഉച്ച​വെ​യി​ലി​ല​വൾ മതി​മ​റ​ക്കു​ന്ന താ​ഴ്‌​വര. വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“വി​ദ്യാ​ധ​രൻ​മാർ ആറാ​ടു​ന്ന നീർ​ക്കെ​ട്ടി​ലെ അസ്തി​ത്വ​ഭീ​ഷ​ണി​യൊ​ന്നും അവൾ ശ്ര​ദ്ധി​ക്കാ​റി​ല്ല. ചു​റ്റു​മു​ള്ള മര​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങൾ​ക്കു പി​ന്നിൽ ഒളി​ച്ചി​രു​ന്നു്, പൊ​ങ്ങി​യും താണും സ്വർ​ണ​മ​ത്സ്യ​ത്തെ പോലെ പാ​ഞ്ചാ​ലി ഉച്ച​വെ​യി​ലിൽ സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ന്ന ദൃ​ശ്യ​വി​രു​ന്നാ​സ്വ​ദി​ക്കു​ന്ന യു​വ​സ​ന്യ​സ്ഥ​രു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യ​മാ​ണ​വ​ളു​ടെ കമ്പ​ത്തി​നു കാരണം.”

“സൈ​ന്ധവ റാണി എന്ന നി​ല​യിൽ, ജന്മ​ദേശ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു തി​രി​ഞ്ഞു നോ​ക്കു​മ്പോൾ, അർ​ധ​സ​ഹോ​ദര പാ​ണ്ഡ​വ​രെ എങ്ങ​നെ ഓർ​ത്തെ​ടു​ക്കു​ന്നു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ദ്രോണ സൈ​നി​ക​ഗു​രു​കു​ല​ത്തിൽ, രാ​ജ​കു​മാ​രി​കൾ​ക്കു് പ്ര​വേ​ശ​നം ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല എന്നു് നി​ങ്ങൾ ഓർ​ക്ക​ണം! മാ​ന​വി​ക​വി​ഷ​യ​ങ്ങ​ളും സു​കു​മാ​ര​ക​ല​ക​ളും പഠി​പ്പി​ക്കു​മ്പോൾ, അർ​ധ​സ​ഹോ​ദ​രി​യോ​ടു​ള്ള പാ​ണ്ഡവ വാ​ത്സ​ല്യ​ത്തിൽ ഞാ​ന​വ​രെ പരി​ച​യ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. പാ​ണ്ഡു​ഭ​ര​ണ​കാ​ലം പഠി​ക്കു​മ്പോൾ അഭി​മാ​ന​ബോ​ധ​ത്താ​ല​വർ വി​കാ​രാ​ധീ​ന​രാ​വും. സന്ധ്യ​ക്കു് യമു​ന​യിൽ തോ​ണി​തു​ഴ​യു​ന്ന യു​വ​സ​ത്യ​വ​തി​യെ പരാ​ശ​ര​മ​ഹർ​ഷി കാ​മ​ക്ക​ണ്ണു​ക​ളോ​ടെ നോ​ക്കു​ന്ന​തു നകുലൻ തന്മ​യ​ത്വ​ത്തോ​ടെ അഭി​ന​യി​ച്ചു കാ​ണി​ക്കും. പരാ​ശ​ര​നെ തോ​ണി​യിൽ നി​ന്നു് ആഴ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു് കൗ​ശ​ല​ത്തിൽ ഭീമൻ തള്ളി​യി​ടു​മ്പോൾ, കൈ​കൊ​ട്ടി, ആ പെൺ​പീ​ഡ​ക​നെ പാഠം പഠി​പ്പി​ച്ച​തിൽ ഞാനും ആന​ന്ദി​ക്കും. എങ്ങ​നെ ഇതി​ഹാ​സ​ങ്ങൾ വാ​യി​ച്ചാ​സ്വ​ദി​ക്ക​ണം എന്നു പഠി​പ്പി​ക്കാൻ അതി​ഥി​അ​ധ്യാ​പ​ക​നാ​യി വന്ന വേ​ദ​വ്യാ​സൻ, ക്ഷു​ഭി​ത​നാ​യി ഗു​രു​കു​ലം ബഹി​ഷ്ക​രി​ച്ച ദു​ര​നു​ഭ​വം ഉണ്ടാ​യി. ഭീ​മ​നാൽ ‘ശി​ക്ഷി​ക്ക’പ്പെ​ട്ട പരാ​ശ​ര​ന്റെ അവി​ഹി​ത​പു​ത്ര​നാ​ണു്, മഹാ​റാ​ണി സത്യ​വ​തി ജന്മം​നൽ​കിയ വ്യാ​സൻ എന്ന​റി​യാൻ ഉന്ന​ത​വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ​ത്തി​നു വി​ദൂ​ര​ദേ​ശ​ത്തു പോ​വേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. അർ​ദ്ധ​സ​ത്യ​ങ്ങ​ളി​ല്ലാ​ത്ത അര​മ​ന​ര​ഹ​സ്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ വി​ജ്ഞാ​ന​ഖ​നി​യാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ തക്ഷ​ശില സർ​വ്വ​ക​ലാ​ശാല. വഴി​ന​ട​ക്കു​മ്പോൾ ഒടി​യൻ​ക​ട​മ്പ​ക​ളും, കെ​ണി​ക​ളും, ചാ​വു​നി​ല​ത്തി​നു താഴെ പാ​മ്പിൻ​മാ​ള​ങ്ങ​ളു​മു​ള്ള ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ​യാ​ണു് പൈതൃക ഹസ്തി​ന​പു​രി​യെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ​തു് അങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു” ദു​ശ്ശള, ഇപ്പോൾ സൈ​ന്ധവ റാണി, ഒരു രാ​ജ​ഹം​സ​ത്തെ​പ്പോ​ലെ അഹ​ങ്ക​രി​ച്ചു. സൈ​ന്ധ​വ​രാ​ജാ ജയ​ദ്ര​ഥ​നെ വന​വാ​സ​ക്കാല പാ​ണ്ഡ​വർ തല​മൊ​ട്ട​യ​ടി​ച്ചു പു​ള്ളി​കു​ത്തി കഴു​ത​പ്പു​റ​ത്തി​രു​ത്തി നി​ന്ദി​ച്ച സ്തോ​ഭ​ജ​ന​ക​മായ സംഭവം ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യിൽ പി​റ്റേ​ന്നു് മു​ഖ്യ​വാർ​ത്ത​യാ​വാൻ പോ​വു​ന്ന നേരം!

“എന്റെ മടി​യിൽ ഇരി​ക്കൂ എന്നു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ ചൂ​താ​ട്ട സഭയിൽ ക്ഷ​ണി​ക്കു​മ്പോൾ, ‘കൗ​ര​വ​അ​ടിമ’കളായി കു​ന്തി​രി​ച്ചി​രു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ചോര പ്ര​തി​ഷേ​ധ​ത്തിൽ തി​ള​ച്ചി​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഭീ​മ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​രും പാ​ഞ്ചാ​ലി​യും ചൂ​താ​ട്ട​പ്പി​റ്റേ​ന്നു് കാ​ട്ടു​വ​ഴി​യി​ലൂ​ടെ നട​ക്കു​ന്ന നേരം.

“പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു വഴി​തെ​റ്റിയ ബന്ധം ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു​ണ്ടോ എന്നു് തല പു​ണ്ണാ​ക്കു​ന്ന നി​ങ്ങ​ളോ​ടു് ഒരു ലളി​ത​ചോ​ദ്യം, പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു അഞ്ചു ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രോ​ടു് നേർ​വ​ഴി ബന്ധം ഉണ്ടോ എന്നു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ വല്ല​പ്പോ​ഴും ചോ​ദി​ക്കു​ന്ന​തു നി​ങ്ങൾ കേ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടോ?”

“സത്യം അർ​ദ്ധ​സ​ത്യം അസ​ത്യം—കു​ഴ​പ്പം പി​ടി​ച്ച ഈ വാ​ക്കു​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു ഹസ്തി​ന​പു​രി വി​ദ്യാ​ല​യ​ങ്ങ​ളി​ലെ നഗ്ന​പാദ അധ്യാ​പ​ക​രെ​യും പു​തു​ത​ല​മുറ കു​ട്ടി​ക​ളെ​യും ബോ​ധ​വൽ​ക്ക​രി​ക്കു​വാൻ, ഇനി​യെ​ങ്കി​ലും പു​റ​ത്തു വി​ടാ​മോ,

“യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ സത്യാ​ന്വേ​ഷണ പരീ​ക്ഷ​ണ​ങ്ങൾ, നേ​ര​നു​ഭ​വ​ങ്ങൾ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ന്റെ അവ​സാ​ന​നി​മി​ഷ​ങ്ങൾ.

“ചൂ​താ​ട്ട​ത്തിൽ ഞാൻ സത്യം പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, പെ​ണ്ണും സാ​മ്രാ​ജ്യ​വും എനി​ക്കു് നഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തിൽ ദ്രോ​ണ​രു​ടെ മകൻ അശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വി​നെ​കു​റി​ച്ചു് അർ​ദ്ധ​സ​ത്യം പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, കൗ​ര​വ​സർ​വ്വ​സൈ​ന്യാ​ധി​നെ വധി​ച്ചു യു​ദ്ധ​വി​ജ​യ​ത്തി​ന്റെ പടി വേഗം ഞങ്ങൾ കയറി. പാ​ഞ്ചാ​ലി കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ണു മരി​ച്ച​തി​നെ കു​റി​ച്ചു് ഞാൻ അസ​ത്യം പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, സ്വർ​ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കെ​ന്നെ ഉട​ലോ​ടെ കൊ​ണ്ടു​പോ​വാൻ ആകാ​ശ​ചാ​രി​കൾ സ്വർ​ണ്ണ​ത്തേ​രു​മാ​യി ഇതാ കാ​ത്തു​നി​ല്ക്കു​ന്നു! ബാ​ക്കി​യൊ​ക്കെ ഭാ​ര​ത​ക​ഥ​യു​ടെ വൈ​വി​ധ്യ അപ​നിർ​മാ​ണം വഴി ജനം വാ​യി​ച്ച​റി​യ​ട്ടെ!”

“ആദി​വാ​സി കു​ടും​ബ​ത്തെ അര​ക്കി​ല്ല​ത്തിൽ ‘പച്ച​ക്കു തീ കൊ​ളു​ത്തി​ക്കൊ​ന്ന’ കു​ന്തി​യെ​യും മക്ക​ളെ​യും വാ​ര​ണാ​വ​തം​വി​ട്ടു നി​ങ്ങൾ പോവാൻ അനു​വ​ദി​ച്ചു. ഏക​ച​ക്ര ഗ്രാ​മ​ത്തിൽ അഭ​യാർ​ഥി​ക​ളാ​യി അവർ മാ​സ​ങ്ങ​ളോ​ളം താ​മ​സി​ച്ചി​ട്ടും, ആ പി​ടി​കി​ട്ടാ​പ്പു​ള്ളി​ക​ളെ പി​ടി​കൂ​ടാ​നോ, കൗരവ ചാ​ര​സം​ഘ​ട​ന​യെ ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചു് ‘നിർ​വീ​ര്യ’മാ​ക്കാ​നോ ശ്ര​മി​ച്ച​താ​യി കേ​ട്ടി​ട്ടി​ല്ല. പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ അർ​ജ്ജു​നൻ മത്സ​രം ജയി​ച്ചു സ്വ​ന്ത​മാ​ക്കി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ഏഴു​പേ​രും എത്തു​മ്പോൾ, പി​ടി​കൂ​ടി വി​ചാ​രണ കഴി​യും​വ​രെ തടവിൽ പാർ​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു​പ​ക​രം, ആഡംബര അതി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ പാർ​പ്പി​ക്കു​ന്നു. ഇതൊ​ക്കെ കണ്ടും​കേ​ട്ടും കൂ​ട്ടി വാ​യി​ക്കു​ന്ന പൊ​തു​സ​മൂ​ഹം എന്തു് മന​സ്സി​ലാ​ക്ക​ണം?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധ​മേ​ഘ​ങ്ങൾ നി​റ​ഞ്ഞ ആകാശം. സൈനിക പരി​ശീ​ല​ന​ത്തി​നി​ട​യിൽ വീ​ണു​കി​ട്ടിയ ഒരു നി​മി​ഷം അവർ, മൺ​പാ​ത്ര​ത്തിൽ കർഷകൻ കൊ​ടു​ത്ത കരി​മ്പു​നീർ കഴി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

“ഗം​ഗാ​ജ​ല​ത്തേ​ക്കാൾ കട്ടി​യു​ണ്ടാ​വി​ല്ലേ വംശീയ രക്ത​ത്തി​നു?, ആ നി​ല​യിൽ ഞങ്ങൾ ചെ​യ്ത​തു് ഒറ്റ​ത്ത​വണ തീർ​പ്പാ​ക്കൽ എന്ന കു​രു​വംശ നയ രൂ​പീ​ക​ര​ണ​ത്തി​നു ശേ​ഷ​മാ​യി​രു​ന്നു. അല്ലാ​തെ പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ​നി​ന്നും വന്ന ഭൂ​ലോ​ക​രം​ഭ​യെ ലൈം​ഗി​ക​മാ​യി പ്രീ​ണി​പ്പി​ക്കാ​നൊ​ന്നും ആയി​രു​ന്നി​ല്ല. അതി​ഥി​ക​ളോ​ടു് മര്യാദ കാ​ണി​ക്കു​ന്ന​തിൽ കൗ​ര​വർ​ക്കൊ​രു സം​സ്കാ​ര​മു​ണ്ടു്, ഒരി​ക്കൽ ഞങ്ങൾ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം സഭാ​ത​ല​ത്തിൽ ഇര​ക​ളാ​യി വഴു​കി​വീ​ണു എന്നു് കരുതി, അതേ നാ​ണ​യ​ത്തിൽ തി​രി​ച്ച​ടി​ക്കാ​നൊ​ന്നും കൗരവ സം​സ്കാ​രം സമ്മ​തി​ക്കു​ക​യി​ല്ല​ല്ലോ.”

“നീ​റു​ന്ന പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ളിൽ ജന​വി​കാ​രം നേ​രി​ട്ട​റി​യാൻ രാ​ജാ​വു് മു​ഖം​മൂ​ടി ധരി​ച്ചു നഗ​ര​വീ​ഥി​ക​ളിൽ യാത്ര ചെ​യ്യാ​റു​ണ്ടോ? ഭര​ണ​കൂ​ട​വീ​ഴ്ച വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ന്ന ഭൗതിക യാ​ഥാർ​ഥ്യ​ങ്ങൾ അപ്പ​പ്പോൾ രാ​ജ​കു​ടും​ബ​ത്തി​നു് ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ട​ണ​മ​ല്ലോ. പത്തു​പ​ന്ത്ര​ണ്ടു വർ​ഷ​ങ്ങ​ളാ​യി കാ​ട്ടി​ലാ​ണ​ല്ലോ നി​ങ്ങൾ ജീ​വീ​തം, അതോ പന​യോ​ല​യിൽ കു​നു​കു​നെ എഴു​തി​ക്കൊ​ടു​ത്ത പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങൾ പൊ​തു​വേ​ദി​യിൽ തപ്പി​ത്ത​ട​ഞ്ഞു യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ വാ​യി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ, രാ​ജ​സ​ഭ​യി​ലെ ഇരി​പ്പു​സാ​ന്നി​ധ്യ​ങ്ങ​ളെ ഇക്കാ​ര്യ​ത്തി​ലും ഇനി​യും ആശ്ര​യി​ക്കു​മോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ പി​ടി​പ്പു​കേ​ടി​ന്റെ ആസു​ര​കാ​ലം.

“യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ തി​രി​ച്ച​റി​യാ​തി​രി​ക്കാൻ എന്തി​നു ധരി​ക്ക​ണം മു​ഖം​മൂ​ടി? തി​രു​ഹൃ​ദ​യം ഭാ​ര്യ​യിൽ​നി​ന്നു​പോ​ലും ഒളി​പ്പി​ച്ചു വയ്ക്കു​ന്ന, ആ ‘സ്ഥി​രം മു​ഖാ​വ​ര​ണം’ ഇട​ക്കെ​ന്നൊ​ന്ന​ഴി​ച്ചു വച്ചാൽ പോരെ?”

“ഇതെ​ന്താ ‘അടി​മ​സ്ത്രീ’യുടെ കണ​ങ്കാ​ലി​ലൊ​രു തങ്ക​വള? തി​രു​വ​സ്ത്രം ഉടയോൻ കൗരവർ വലി​ച്ചൂ​രു​മ്പോൾ, അഴി​ച്ചു മാ​റ്റി​യി​ല്ലേ?”, ആറംഗ പാ​ണ്ഡ​വ​കു​ടും​ബം വന​വാ​സ​ത്തി​നാ​യി തയ്യാ​റെ​ടു​ക്കു​ന്ന സംഘർഷ മു​ഹൂർ​ത്തം, കു​ന്തി മട്ടു​പ്പാ​വിൽ നി​സ്സം​ഗ​ത​യോ​ടെ.

“കഴുകൻ കൗരവ കണ്ണു​കൾ ഉടൽ പരി​ശോ​ധ​ന​യിൽ കാ​ണാ​ത്ത​തൊ​ന്നു​മി​ല്ല​ല്ലോ. രഹ​സ്യ​മു​റി​യിൽ ബലം പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ അണി​യി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, ‘ഇതൊ​ക്കെ എന്തി​നു’ എന്നു എതിർ​ത്ത​പ്പോൾ, ‘നീ എനി​ക്കു് അടിമ!’ എന്ന​വൻ നി​യ​മ​വ​ശം ചെ​വി​യിൽ മന്ത്രി​ച്ചു: ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ വി​ശി​ഷ്ടാ​തി​ഥി​ക​ളെ വഴു​ക്കി​വീ​ഴ്ത്തിയ സഭാ​ത​ലം പണി​യാൻ, കരാർ ഏൽ​പ്പി​ച്ച അസു​ര​ശി​ല്പി മയൻ, കാ​ട്ടിൽ പന്ത്ര​ണ്ടു​വർ​ഷം നി​ന്നെ രാ​പ്പ​കൽ നി​രീ​ക്ഷി​ക്കാൻ തങ്ക​വള നിർ​മ്മി​ച്ചു. പു​രു​ഷാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ ആവേ​ശ​ത്തിൽ ഭാ​ര്യ​യെ പണ​യം​വ​ച്ചു് ചൂ​താ​ടിയ മണ്ടൻ​പാ​ണ്ഡ​വർ തി​രി​ച്ച​റി​യ​ട്ടെ, ഇതു് നി​ന​ക്കു് വാ​ത്സ​ല്യ​ത്തോ​ടെ കൗരവർ തരു​ന്ന പാ​രി​തോ​ഷി​കം! എന്നാൽ ജനം വി​ചാ​രി​ക്ക​ട്ടെ, ഉടു​തു​ണി​യൂ​രൽ പാ​ണ്ഡ​വ​നിർ​മ്മിത കെ​ട്ടു​കഥ”: എന്താ​ണു് വാ​സ്ത​വം എന്നോ, ഞാ​നി​നി അവ​ന്റെ നി​രീ​ക്ഷ​ണ​വ​ല​യ​ത്തിൽ! എന്നു​പ​റ​ഞ്ഞാൽ, ദൂരെ ദൂരെ ഭൂ​ഗർ​ഭ​അ​റ​യിൽ, രാ​പ്പ​കൽ നേരിൽ എന്നെ കണ്ട പ്ര​തീ​തി​യിൽ!!”

“ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്കി​രു​വ​ശ​ത്തും​രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ സ്ഥി​രം സാ​ന്നി​ധ്യ​മു​ള്ള ഈ രണ്ടു​വൃ​ദ്ധർ! അവർ തമ്മി​ലു​ള്ള ബന്ധ​മെ​ന്താ​ണു്? ധൃ​ത​ര​ഷ്ട്ര​രു​മാ​യും എന്താ​ണു് അവ​രു​ടെ ബന്ധം?”, ആദ്യ തൊ​ഴിൽ​ദി​ന​ത്തിൽ പരി​ച​യ​പ്പെ​ട്ട ചാർ​വാ​ക​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. രാ​ജ​സ​ഭാ​യോ​ഗ​ത്തി​നു് ശേഷം സൗ​ജ​ന്യ​ഭ​ക്ഷ​ണം കി​ട്ടു​ന്ന അരമന ഊട്ടു​പുര. മാം​സ​ഭ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​നാ​യി നാൽ​ക്കാ​ലി​ക​ളെ വെ​ട്ടു​ന്ന അറ​വു​കാ​രു​ടെ ഒച്ച​യിൽ അവർ കു​റ​ച്ചു​നേ​രം കണ്ണ​ട​ച്ചു.

“കു​രു​വംശ കു​ടും​ബ​നാഥ, കീഴാള മീൻ​കാ​രി രാ​ജ​മാ​താ സത്യ​വ​തി എന്നു നാം സമ​വാ​യ​ത്തിൽ തു​ട​ങ്ങി​യാൽ? അവളിൽ രാ​ജാ​വു് ശന്ത​നു​വി​നു​പി​റ​ന്ന വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യൻ എന്ന ക്ഷ​യ​രോ​ഗി​ക്കു് അനു​വ​ദി​ച്ചു​കി​ട്ടിയ രണ്ടു ഭാ​ര്യ​മാർ, അം​ബി​ക​യും അം​ബാ​ലി​ക​യും വി​ധ​വ​ക​ളായ ശേഷം, വിവാഹ ബാ​ഹ്യ​ര​തി​യി​ലൂ​ടെ പി​റ​ന്ന ദുർഭഗ സന്ത​തി​കൾ ആയി​രു​ന്നു അന്ധ​ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രും ഷണ്ഡൻ പാ​ണ്ഡു​വും. അവ​രു​ടെ കഥ നി​ങ്ങൾ പഠി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും. പേർ വെ​ളു​പ്പെ​ടു​ത്തി​ക്കൂ​ടാ​ത്ത ബീ​ജ​ദാ​താ​വി​നു, ജാ​തി​യിൽ താണ സൂ​ത​സ്ത്രീ​യിൽ പി​റ​ന്ന അന​ധി​കൃത മകൻ വി​ദു​രർ, ബാ​ല്യം മുതൽ വി​വേ​ക​വ​ച​ന​ത്തി​ന്റെ ശ്രേ​ഷ്ഠ​ത​യിൽ, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​മ​ന്ത്രി എന്ന പദ​വി​യി​ലെ​ത്തി. ആരും മത്സ​രി​ക്കാ​നി​ല്ലാ​ത്തൊ​രു മഹനീയ പദവി. എന്നാൽ സത്യ​വ​തി​ക്കു മു​മ്പു് റാ​ണി​യാ​യി​രു​ന്ന ഗം​ഗ​യിൽ ശാ​ന്തു​വി​നു ജനി​ച്ച ദേ​വ​ദ​ത്തൻ, സത്യ​വ​തി​യു​ടെ സൗ​ന്ദ​ര്യ​ത്തി​നും അധി​കാ​ര​മോ​ഹ​ത്തി​നും അടി​യ​റ​വു​വ​ച്ചു ആജീ​വ​നാ​ന്ത ബ്ര​ഹ്മ​ചാ​രി എന്ന സ്വ​യം​പ്ര​ഖ്യാ​പിത ബഹു​മ​തി​യോ​ടെ ഉത്ത​ര​വാ​ദി​ത്വ​ര​ഹി​ത​മായ ഉപദേശ പദ​വി​യിൽ നി​ത്യ​വും രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ രാ​ജാ​വി​ന്റെ വല​തു​വ​ശ​ത്തു നിർ​മ്മി​ച്ചെ​ടു​ത്ത സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തിൽ ഇരി​ക്കു​മ്പോൾ, മന്ത്രി വി​ദു​രർ ഇട​തു​വ​ശ​പീ​ഠ​ത്തിൽ ഇരി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ നടി​ക്കു​ന്നു. ഇപ്പോൾ ശന്ത​നു ഗംഗ സത്യ​വ​തി അം​ബാ​ലിക എന്നി​വ​രെ​ല്ലാം വി​ണ്ണി​ലേ​ക്കു പോ​യെ​ന്ന​റി​യു​ന്നു. പാ​ണ്ഡു മരി​ച്ചു, പാ​ണ്ഡ​വർ വന​വാ​സ​ത്തിൽ പോയി ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രു​ടെ മക്കൾ എന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന കൗരവർ നാടു് ഭരി​ക്കു​മ്പോൾ വയോ​ജ​ന​ങ്ങൾ​ക്കൊ​രു നേരം സൗ​ജ​ന്യ​ശാ​പ്പാ​ടു് എന്ന പദ്ധ​തി​യു​ടെ മധ്യാ​ഹ്ന പ്ര​യോ​ജ​ന​ത്തി​ലാ​ണു് നാം ഇരു​വ​രും പങ്കു പറ്റു​ന്ന​തു് എന്നോർ​ക്ക. അതു​കൊ​ണ്ടു് വസ്തുത മാ​ത്രം, വി​വ​ര​ണം ഇല്ല.”

“കിരാത കൗ​ര​വ​രിൽ നി​ന്നു് കു​രു​വം​ശ​ത്തെ ധർ​മ്മ​യു​ദ്ധ​ത്തി​ലൂ​ടെ കീ​ഴ്പ്പെ​ടു​ത്തി, ജന​ത​യ്ക്കു് പൂർ​ണ്ണ പൗ​ര​സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം ഉറ​പ്പാ​ക്കിയ പാ​ണ്ഡ​വർ, നാ​ടു​നീ​ളെ ഗ്രാ​മീ​ണർ സം​ഘ​ടി​പ്പി​ച്ച സ്വീ​ക​ര​ണ​ങ്ങൾ ഏറ്റു​വാ​ങ്ങാൻ പു​റ​പ്പെ​ടേ​ണ്ട ഈ സമ​യ​ത്തു എവിടെ പാ​ഞ്ചാ​ലി?”, മഹാ​രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ മു​റി​വേ​റ്റ ദു​ര​ഭി​മാ​നം മറ​ച്ചു​വ​യ്ക്കാ​തെ ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഇന്ന​ലെ രാ​ത്രി എനി​ക്കാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടി​നു ഊഴം. എന്തോ വൃ​ത​മു​ണ്ടെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു പാ​ഞ്ചാ​ലി വേ​റൊ​രു പാ​യ​യിൽ കി​ട​ന്നു. രാ​വി​ലെ ഞാൻ എഴു​ന്നേൽ​ക്കു​മ്പോൾ ജാ​ല​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ ഒരു നോ​ക്കു കണ്ടു—കുളി കഴി​ഞ്ഞു വെ​ള്ള​വ​സ്ത്ര​ങ്ങൾ ധരി​ച്ചു ഉദ്യാ​ന​ത്തിൽ പൂ​ക്കൾ പറി​ക്കു​ന്നു. രാ​വി​ലെ നേ​ര​ത്തെ തു​ട​ങ്ങു​ന്ന പൊ​തു​സ്വീ​ക​ര​ണ​ത്തി​നു് വരു​മ​ല്ലോ എന്നു് ഞാൻ ധൃ​തി​യിൽ യാത്ര ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ, ഇല്ല ഒറ്റ​യ്ക്കു് ആച​രി​ക്കേ​ണ്ട വ്യാ​കു​ല​ദി​നം എന്നു് മാ​ത്രം അവൾ പറ​ഞ്ഞു. സഹ​ദേ​വ​നു​മാ​യി പി​ന്നീ​ടാ​ലോ​ചി​ച്ച​പ്പോൾ പി​ടി​കി​ട്ടി, കഴി​ഞ്ഞ കൊ​ല്ലം അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​കാ​ല​ത്തു കീചകൻ എന്ന സൈ​നി​കൻ ദു​രൂ​ഹ​സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തിൽ ഇതേ ദിവസം കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു.”

“കൗ​ര​വ​രിൽ ജീ​വ​നോ​ടെ ബാ​ക്കി നി​ങ്ങൾ മാ​ത്രം!,” നീർ​ക്കെ​ട്ടിൽ വി​ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക തി​ര​ഞ്ഞു കണ്ടെ​ത്തി.

“യു​ദ്ധ​ദേ​വത എന്നോ​ടു് എന്തി​നി​ങ്ങ​നെ പെ​രു​മാ​റു​ന്നു? ആയു​ധ​പൂജ ചെ​യ്യാൻ ഞങ്ങൾ നൂ​റു​പേ​രും ജ്വാ​ലാ​മു​ഖി ക്ഷേ​ത്ര​ത്തിൽ പോ​യ​ത​ല്ലേ. പാ​ണ്ഡവ പി​തൃ​ക്കൾ ദേ​വ​ത​കൾ എന്ന നാ​ടോ​ടി സംശയം ബല​പ്പെ​ടു​ന്നു​വോ? എന്റെ ജീ​വ​നെ​ക്കു​റി​ച്ച​ല്ല ഈ ആശങ്ക, നന്മ​യു​ടെ ഭാവി ഇരു​ണ്ടു​വോ എന്ന സന്മ​ന​സ്സു​ക​ളു​ടെ ഭീ​തി​യാ​ണു്. അതാ ഭീമൻ ഗദ കു​ലു​ക്കി വരു​ന്നു. അപ്പോൾ യാ​ത്ര​യി​ല്ല.”

“മത്സ​ര​ത്തിൽ ജയി​ച്ചു പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ അർ​ജ്ജു​നൻ പരി​ണ​യി​ച്ച​തെ​ല്ലാം സദ​സ്സി​ലി​രു​ന്നു കണ്ടു. എന്നാ​ലി​പ്പോൾ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ പൊ​തു​വേ​ദി​യിൽ അവ​കാ​ശ​പ്പെ​ടു​ന്നു, മത്സ​ര​വി​ജ​യി അർ​ജ്ജു​നൻ മാ​ത്ര​മ​ല്ല, മൊ​ത്തം അഞ്ചു​പാ​ണ്ഡ​വ​രും കൂ​ടി​യാ​ണു്. എങ്ങ​നെ താ​ങ്കൾ പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്നു.” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഭീ​ഷ്മ​പി​താ​മ​ഹ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. നവ​വ​ധു​വു​മൊ​ത്തു പാ​ണ്ഡ​വർ ഹസ്തി​ന​പു​രി അതി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ കഴി​യു​ന്ന ഇടവേള.

“എന്റെ അർ​ധ​സ​ഹോ​ദ​ര​നായ വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യ​ന്റെ മര​ണ​ത്തി​നു ശേഷം, പി​ന്തു​ടർ​ച്ച​ക്കു കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യി​ല്ലെ​ന്ന ഭയ​ത്തിൽ, രാ​ജ​മാ​താ സത്യ​വ​തി എന്നോ​ടാ​ണു് ആദ്യം ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട​തു്.”

“നീ വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യ​ന്റെ യു​വ​വി​ധ​വ​ക​ളു​മാ​യി ബന്ധ​പ്പെ​ട്ടു് കു​രു​വംശ അവ​കാ​ശി​കൾ​ക്കു് ജന്മം നൽകണം.” സത്യ​വ​തി​യെ ശന്ത​നു വി​വാ​ഹം കഴി​ക്ക​ണ​മെ​ങ്കിൽ, കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യായ ഞാൻ ദേ​വ​വ്ര​തൻ, ആജീ​വ​നാ​ന്ത​ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യം പാ​ലി​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന സത്യ​വ​തി​യു​ടെ ഉപാധി സ്വീ​ക​രി​ച്ച കാ​ര്യം ഞാ​ന​പ്പോൾ, രാ​ജ​മാ​താ​വായ സത്യ​വ​തി​യെ ഓർ​മ്മി​പ്പി​ച്ചു.

“മകനെ”, എന്നെ​ക്കാൾ പ്രാ​യം കു​റ​ഞ്ഞ സത്യ​വ​തി മു​ട്ടു​കു​ത്തി, “ഞാൻ ഇളവു് അനു​വ​ദി​ക്കു​ന്നു, എത്ര​യും വേഗം ആ രണ്ടു പേർ​ക്കൊ​പ്പം പോയി രതി​യാ​ഘോ​ഷി​ച്ചു അവരെ മാ​താ​ക്ക​ളാ​ക്കൂ.” എന്റെ സ്ഥാ​ന​ത്തു യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ആയി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ?, വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യ​ന്റെ യു​വ​വി​ധ​വ​ക​ളായ അം​ബി​ക​ക്കും അം​ബാ​ലി​ക​ക്കും ബീ​ജ​ദാ​നം ചെ​യ്യാൻ വേ​ദ​വ്യാ​സ​നെ​യോ, എന്നെ​യോ, സത്യ​വ​തി ‘സാദരം’ ക്ഷ​ണി​ക്കേ​ണ്ടി വരു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല, അവൻ ആ ക്ഷണം ഹൃ​ദ​യ​പൂർ​വ്വം സ്വീ​ക​രി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. അത്ര​യേ ധാർ​മ്മി​കത ഉള്ളൂ, യമ​ധർ​മ്മ​ന്റെ ബീ​ജ​ത്തിൽ ജനി​ച്ചു എന്നു് മേനി പറ​യു​ന്ന ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ അർ​ജ്ജു​ന​ഭാ​ര്യ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ഭർ​ത്താ​വാ​യ​തി​ലും” കൗ​ര​വർ​ക്കു സഹോ​ദ​ര​ഭാ​ര്യ, അമ്മ​യെ​പോ​ലെ വന്ദി​ക്ക​പ്പെ​ടേ​ണ്ട​വൾ, പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് സഹോ​ദ​ര​ഭാ​ര്യ, ഊഴം വച്ചു് പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടാ​വേ​ണ്ട​വൾ!—ദു​ശ്ശള കൗരവ സഹോ​ദ​രി.

“നി​ങ്ങൾ​ക്കു​മു​ണ്ടോ അച്ഛ​നോർ​മ്മ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ‘ഭാവി പ്ര​വ​ചി​ക്കു​ന്ന​വൻ മാ​ദ്രി​പു​ത്രൻ സഹ​ദേ​വൻ’ എന്ന ദൈ​നം​ദിന ഭീതി മറ്റു പാ​ണ്ഡ​വ​രു​മാ​യി പോ​റ്റ​മ്മ കു​ന്തി പങ്കി​ടു​ന്ന കാലം.

“പാ​ണ്ഡു​വി​നു് ചി​ല​പ്പോൾ ഞാൻ കൂ​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. കു​ന്തി​യും നാലു പാ​ണ്ഡ​വ​രും ഇര​പി​ടി​ക്കാൻ കാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു് രാ​വി​ലെ കയറിയ ദിവസം, നീ​രൊ​ഴു​ക്കിൽ കുളി കഴി​ഞ്ഞു മാ​ദ്രി, മു​റ്റ​ത്തെ അയയിൽ ഈറ​നു​ണ​ക്കാൻ ഇടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. “ആരാ​ണു് നി​ന്റെ അച്ഛ”നെ​ന്നു പാ​ണ്ഡു അപ്പോൾ മുന വച്ചു് ചോ​ദി​ച്ചു. “അശ്വി​നി​ദേ​വ​ത​കൾ” എന്ന കേ​ട്ട​റി​വിൽ, മേ​ലോ​ട്ടു് കൈ​കൂ​പ്പി ഞാൻ ഞങ്ങ​ളു​ടെ വന്ദ്യ​പി​തൃ​ക്ക​ളെ സ്മ​രി​ച്ച​പ്പോൾ, ‘നകു​ല​നെ പോലെ നി​ന​ക്കും ദുർ​ദേ​വ​ത​കൾ രണ്ടെ​ണ്ണം വേ​ണ്ടി വന്നോ, ഭൂ​മി​യിൽ ശാ​പ​ജ​ന്മം തരാൻ?’ എന്നു് നി​ന്ദി​ച്ചു. ഭയ​ന്നു് ഞാൻ പു​റ​ത്തു കട​ക്കു​മ്പോൾ, ചെ​മ്പ​ക​പ്പൂ സു​ഗ​ന്ധ​വു​മാ​യി മാ​ദ്രി! ‘അരുതേ അമ്മാ, അയാൾ​ക്ക​രി​കെ ഈ സമ​യ​ത്തു നീ ഇങ്ങ​നെ സു​ന്ദ​രി​യാ​യി പോ​വ​രു​തേ, മര​ണ​ദേ​വ​ത​യു​ടെ ഭീഷണ സാ​ന്നി​ധ്യം അവ​ന​രി​കിൽ ഞാ​ന​റി​യു​ന്നു’ എന്നു് ഇരു​കൈ​ക​ളും അവൾ​ക്കു നേരെ ഞാൻ വീശി. അൽ​പ്പം കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ഭീ​തി​യിൽ മാ​ദ്രി ഓടി വന്നു. “വാ​രി​പ്പു​ണർ​ന്നെ​ന്നെ വി​വ​സ്ത്ര​യാ​ക്കു​മ്പോൾ, പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട മകനെ, കു​ഴ​ഞ്ഞു വീണവൻ മരി​ച്ചു” എന്നു് മു​ട്ടു​കു​ത്തി ദൈ​വ​ത്തി​നു നന്ദി​പ​റ​യു​ന്ന ഓർമ്മ.”

“അക്ഷ​യ​പാ​ത്രം മാ​ത്രം പോരെ ആറു​പേർ​ക്കു് അല്ലൽ ഇല്ലാ​തെ വി​ശ​പ്പ​ട​ക്കാൻ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. കൈ​പ്പി​ടി​യിൽ ഒതു​ങ്ങു​ന്ന നാടൻ ചവ​ണ​ക​ളു​മാ​യി നാ​യാ​ട്ടി​നു ഇറ​ങ്ങു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വർ.

“ഹസ്തി​ന​പു​രി കർ​ഷ​ക​രു​ടെ ധാ​ന്യ​പ്പെ​ട്ടി​യിൽ കയ്യി​ട്ടു വാ​രു​ന്ന അക്ഷ​യ​പാ​ത്രം എവിടെ, കല്ലെ​റി​ഞ്ഞു വീ​ഴ്താ​വു​ന്ന മാനും മു​യ​ലും നി​റ​ഞ്ഞ വന​പ്ര​കൃ​തി എവിടെ!”

“അഞ്ചു​പേർ​ക്കു​മു​ണ്ടോ തനതു രീ​തി​യിൽ പരി​പാ​ലി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന രതി​പൂർ​വ്വ​വി​നോ​ദ​ങ്ങൾ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം എന്ന നവനഗര നിർ​മ്മി​തി കഴി​ഞ്ഞു, രാ​ജ​സൂയ യാ​ഗ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു കൗ​ന്തേ​യ​രു​ടെ പ്ര​തീ​ക്ഷാ​നിർ​ഭ​ര​മായ ദി​ന​ങ്ങൾ.

“യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ മുതൽ, ഇളമുറ വരെ, ദൈ​വ​ത്താൽ അനു​ഗ്ര​ഹീ​തർ എന്നു് പ്ര​ശം​സി​ക്കാൻ തക്ക രതി​അ​നു​ഭ​വ​പാ​ഠ​ങ്ങൾ ഒന്നും ഇതു​വ​രെ ആയി​ട്ടി​ല്ല. കഴു​ത്തി​നു് പി​ന്നിൽ ചു​ണ്ട​മർ​ത്തി മാ​ദ്രി​പു​ത്ര​ന്മാ​രു​ടെ മൃ​ദു​രീ​തി എത്ര കോ​രി​ത്ത​രി​പ്പി​ക്കു​മോ, അത്ര അസ​ഹ​നീ​യ​വു​മാ​ണു് മു​തിർ​ന്ന കൗ​ന്തേ​യ​രു​ടെ പരു​ക്കൻ സുരതം. കെ​ട്ടു​വി​ട്ടു് ഉള്ള കാ​ര്യം പറ​ഞ്ഞാൽ, ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ മോ​ഹി​ക​ളായ കൗ​ര​വ​വ​ധു​ക്ക​ളു​ടെ പകൽ​ക്കി​നാ​വു​കൾ അതോടെ പൊ​ലി​യും. കൂ​ടെ​കി​ട​ക്കാൻ ഭർ​ത്താ​വു​ണ്ടാ​വുക, അവൻ യു​ധി​ഷ്ടി​ര​നെ​പോ​ലെ ആസ്വാ​ദ​ന​ര​തി​പാ​ഠ​ങ്ങൾ പരി​ശീ​ലി​ക്കാ​തെ പെ​ണ്ണി​നെ ‘വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം’ ചെ​യ്യുക, ആൺ​പെൺ​ര​തി പാ​തി​രാ​യാ​ത​ന​യാ​വുക, അങ്ങ​നെ ഒരു രതി​ജീ​വി​തം എന്റെ വാ​ക്കു​കൊ​ണ്ടു് ആർ​ക്കും ഉണ്ടാ​വ​രു​ത​ല്ലോ.”

“പീഡനം പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ നി​ന്നു​ണ്ടാ​യാ​ലും, പരാതി കൊ​ടു​ക്കുക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നാ​ണെ​ന്ന അഭി​മു​ഖം ഹസ്തി​ന​പു​രി ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​പ​തി​പ്പിൽ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ച ഉടൻ, അന്തഃ​പു​ര​ത്തി​ലും രാ​ജ​സ​ദ​സ്സി​ലും വി​വാ​ദ​മാ​യ​ല്ലോ. ഭർ​ത്താ​വു ഒന്നു​മാ​ത്രം എന്ന ഏക​ശി​ലാ​ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ വർ​ത്ത​മാ​ന​കാല പ്ര​തീ​ക​ങ്ങ​ളായ കൗ​ര​വ​രാ​ജ​സ്ത്രീ​കൾ, ഈ ‘പ്ര​കോ​പന’ത്തി​ന്നെ​തി​രെ പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​മെ​ന്നു് ദു​ര്യോ​ധ​ന​വ​ധു! പാ​ണ്ഡ​വ​ദാ​മ്പ​ത്യം കൗ​ര​വ​രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ വിവാദ ചർ​ച്ചാ​വി​ഷ​യ​മാ​ക്കി​യ​തി​ന്റെ അകം​പൊ​രു​ളെ​ന്താ​യി​രു​ന്നു?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“കൗ​ര​വ​അ​ടി​മ​ക്കു് ഭൗതിക പരി​ര​ക്ഷ ഉട​യോ​നിൽ നി​ന്ന​ല്ലേ, അടി​മ​പ​രി​പാ​ലന നി​യ​മ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കാ​നാ​വൂ? അപ്പോൾ, പാ​ണ്ഡ​വർ വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തു, ഗാർ​ഹി​ക​വും ലൈം​ഗി​ക​വു​മായ അതി​ക്ര​മം നട​ത്തി​യാൽ ആർ​ക്കു പരാതി കൊ​ടു​ക്ക​ണം? പെ​ണ്ണ​ഭി​മാന സം​ര​ക്ഷ​ണം ഉട​യോ​ന്റെ നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ നട​പ​ടി​ക്ര​മ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു അർ​പ്പി​ക്കു​ന്നെ​ങ്കിൽ, ദു​ര്യോ​ധ​ന​വ​ധു​വെ​ന്തി​നു് വെ​ളി​ച്ച​പ്പെ​ട​ണം? ഹസ്തി​ന​പു​രി ശി​ക്ഷാ​നി​യ​മ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു എന്റെ പൗ​രാ​വ​കാ​ശ​ങ്ങൾ പന്ത്ര​ണ്ടു കൊ​ല്ല​ത്തേ​ക്കു്, നീ​തി​മാ​നെ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ഭീ​ഷ്മർ, പരാ​തി​ക്കാ​രി​യായ എന്റെ വശം കേൾ​ക്കാൻ മെ​ന​ക്കെ​ടാ​തെ, ഏക​പ​ക്ഷീ​യ​മാ​യി നി​ഷേ​ധി​ച്ച​തു് പാ​ണ്ഡ​വ​പി​ടി​പ്പു​കേ​ടു് അത്ര​മേൽ വ്യ​ക്ത​മാ​യ​ത്കൊ​ണ്ട​ല്ലേ? അതിൽ ഉടയോൻ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എന്തു് പി​ഴ​ച്ചു?”

“കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യു​ടെ ദി​ന​ക്കു​റി​പ്പ് ഇന്ന​ത്തെ ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യിൽ: കാ​റൊ​ഴി​ഞ്ഞ മാനം, കു​ളി​രു​ള്ള പ്ര​ഭാ​തം. ഇതു് കു​പ്ര​സി​ദ്ധ കു​രു​വം​ശ​ആ​സ്ഥാ​നം. ഇവിടെ പകൽ വെ​ളി​ച്ച​ത്തിൽ, പൊ​തു​വേ​ദി​യിൽ ഇരു​ന്നു​ള്ള സമാ​ലോ​ച​ന​യ​ല്ല പതി​വു്, പടു​തി​രി കത്തു​ന്ന ഭൂഗർഭ അറയിൽ രണ്ടു​മൂ​ന്നു​പേർ അർ​ദ്ധ​രാ​ത്രി​യിൽ അട​ക്കി​പ്പി​ടി​ച്ച ആലോ​ച​ന​യാ​ണു്. തേ​ച്ചു മു​ന​കൂ​ട്ടിയ ആയു​ധ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും അവ​സ​രോ​ചി​ത​മായ തന്ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും പരീ​ക്ഷ​ണ​ശാ​ല​യാ​ണു് ഓരോ കൗ​ര​വ​ഹൃ​ദ​യ​വും. ഇവിടെ ഇന്നു് പാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​തി​നി​ധി, നയ​ത​ന്ത്ര​ത്തി​ലെ അവസാന ഇനമായ വി​ശ്വ​രൂപ പ്ര​ദർ​ശ​ന​ഭീ​ഷ​ണി​യു​മാ​യി എത്തും എന്നു് ഞങ്ങൾ മാ​ധ്യമ പ്ര​വർ​ത്ത​കർ അതി​വേ​ഗം മി​ടി​ക്കു​ന്ന ഹൃ​ദ​യ​താ​ള​ത്തിൽ ആശ​ങ്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു.”

“പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ വ്യ​ക്തി​ഗത സേവന മി​ക​വി​നെ​കു​റി​ച്ചു് ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു് വി​ല​യി​രു​ത്തൽ നല്കാൻ ചു​മ​ത​ല​പ്പെ​ട്ട അയൽ​ക്കാ​രൻ സന്യ​സ്ഥൻ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു്: പന്ത്ര​ണ്ടു​വർഷ വന​വാ​സ​ത്തിൽ സന്യ​സ്ഥാ​ശ്ര​മ​ങ്ങ​ളി​ലെ ശൌ​ചാ​ല​യ​ശു​ചി​ത്വം കാ​ര്യ​ക്ഷ​മ​മാ​യും പരാ​തി​ര​ഹി​ത​മാ​യും നിർ​വ​ഹി​ച്ചു​വ​ന്ന വനി​ത​യാ​ണി​നി യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി റാണി എന്നു് കേ​ട്ടു ഞെ​ട്ടി. ഞങ്ങ​ളാ​രും പക്ഷേ, അവി​ശ്വ​സി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. കൗ​ര​വ​അ​ടിമ ആയി​രു​ന്നു അക്കാ​ല​ത്ത​വൾ, കു​ലീ​ന​മായ ശരീ​ര​ഭാ​ഷ​യും വല്ല​പ്പോ​ഴും കേട്ട വാ​മൊ​ഴി​യും ഞങ്ങ​ളിൽ ഉണ്ടാ​ക്കി​യ​തു് വി​സ്മ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു: എന്തു് പാപം ചെ​യ്ത​തു് കൊ​ണ്ടാ​വാം സു​ന്ദ​രി​യായ ഈ വ്യ​ക്തി​ക്കി​ങ്ങ​നെ ശിക്ഷ, രാ​ജ്യം​ഭ​രി​ക്കു​ന്ന ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ കല്പ്പി​ച്ച​തു്?”