“ഇരു​മ്പു​പ്ര​തിമ ‘തവി​ടു​പൊ​ടി’യാ​ക്കി​യോ?”,കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക മു​ട്ടു​കു​ത്തി കൈ​മു​ത്തി ഉപ​ചാ​ര​ത്തോ​ടെ ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ കൗ​ര​വ​വം​ശ​ഹ​ത്യ​ക്കു് മു​ഖ്യ​കാർ​മ്മി​ക​നായ ഭീമനെ ഗാ​ഢ​ആ​ലിം​ഗ​നം​വ​ഴി വക​വ​രു​ത്താൻ ആവാതെ മഹാ​രാ​ജാ​വു് ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ നീ​റി​പ്പു​ക​യു​ന്ന രം​ഗ​ങ്ങൾ പാ​ണ​ന്മാർ നഗ​ര​ത്തെ​രു​വു​ക​ളിൽ പാ​ടി​ര​സി​ക്കു​ന്ന സം​ഘർ​ഷ​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ഇരു​മ്പു​പ്ര​തി​മ​യെ​ന്ന ‘ആലിം​ഗ​ന​ആ​ശ​യം’ തന്നെ എത്ര അബ​ദ്ധ​ജ​ടി​ലം! കാ​ഴ്ച​പ​രി​മി​ത​നെ​ങ്കിൽ സ്പർ​ശ​നേ​ന്ദ്രീ​യ​വും ഉപ​യോ​ഗ​ര​ഹി​ത​മാ​വു​മോ? നൂറു വാ​ട​ക​ഗർ​ഭ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ, അത്ര​യും കൗരവ കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു് മര​ണം​വ​രെ അമ്മ​യായ മഹാ​റാ​ണി ഗാ​ന്ധാ​രി നൂ​റ്റു​വ​രിൽ ഓരോ കൗ​ര​വ​നെ​യും കൃ​ത്യ​മാ​യി ആള​റി​ഞ്ഞ​തു പെ​രു​മാ​റി​യ​തു് ഓരോ​രു​ത്ത​രു​ടെ​യും സവി​ശേ​ഷ​മായ ഉടൽ​മ​ണം അറി​ഞ്ഞാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ. ഭീ​മ​ശ​രീ​ര​ഗ​ന്ധ​മെ​നി​ക്കു് ഹൃ​ദി​സ്ഥ​മാ​ണു്. അതു​കൊ​ണ്ടു​ത​ന്നെ, കു​ടി​ല​പാ​ണ്ഡ​വ​പ​ദ്ധ​തി​യിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ എന്റെ മു​മ്പിൽ നിർ​ത്തിയ ആ ഇരു​മ്പു​പ്ര​തിമ ഞാൻ ഈ പ്രാ​യ​ത്തി​ലും ആലിം​ഗ​നം​ചെ​യ്തു പൊ​ട്ടി​ച്ച​തു് കേ​വ​ല​മൊ​രു കാ​യി​ക​ശ​ക്തി പ്ര​ക​ട​ന​മാ​യി വേ​ണ്ടേ കണ്ടു​നി​ന്ന​വർ കാണാൻ? പ്ര​തിമ തക​രു​ന്ന​തു് നേരിൽ പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വർ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ മന​സി​ലാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും, മക്കൾ നൂറും കാ​ല​പു​രി​യിൽ പോ​യി​ട്ടും ഭരി​ക്കു​ന്ന ഈ ‘കൗ​ര​വ​സിംഹ’ത്തി​ന്റെ ഉൾ​ക്ക​രു​ത്തു വം​ശ​ഹ​ത്യ​ക്കൊ​പ്പം മാ​ഞ്ഞു​പോ​യി​ട്ടി​ല്ല.”

“മയൻ​നിർ​മ്മിത സഭാ​ത​ല​ങ്ങ​ളിൽ പെ​രു​മാ​റി പരി​ച​യി​ച്ച പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ജീ​വി​ത​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി പണി​യാൻ​പ​റ്റി​യ​തു് ഈ കൂര?” ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ​നി​ന്നും വഴി​യ​ത്ര​യും താ​ണ്ടി മല​ഞ്ചെ​രു​വി​ലെ വനാ​ശ്ര​മ​ത്തിൽ എത്തിയ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക വി​സ്മ​യി​ച്ചു.

“കു​ട്ടി​ക്കാ​ലം കാ​ട്ടിൽ പരി​മി​ത​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി പരാ​തി​യി​ല്ലാ​തെ കഴി​ഞ്ഞ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് സഹി​ക്കാ​നാ​വാ​ത്ത​തു ഭൗ​തി​ക​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ അപ​ര്യാ​പ്ത​ത​യ​ല്ല, മര​പ്പ​ട്ടി​യാ​കു​ന്നു. ഉറ​ങ്ങാൻ​ക​ഴി​യി​ല്ല മര​പ്പ​ട്ടി കാരണം കു​ടി​വെ​ള്ളം​നി​റ​ച്ച മൺ​പാ​ത്ര​ത്തിൽ മര​പ്പ​ട്ടി മൂ​ത്ര​മൊ​ഴി​ക്കും എത്ര​നാൾ ഭൂ​മി​യു​ടെ അവ​കാ​ശി​കൾ എന്ന മുദ്ര കൊ​ടു​ത്തു നി​കൃ​ഷ്ട​ജീ​വി​ക​ളെ കൊ​ല്ലാ​തെ​വി​ടും എന്നാ​ണു സാ​മ്രാ​ജ്യ​വും സമ്പ​ത്തും നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ അസ്തി​ത്വ​ദുഃ​ഖം” തലേ​ന്നു് കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന നാ​യാ​ട്ടു​മൃ​ഗ​ത്തെ ഭക്ഷ്യ​യോ​ഗ്യ​മാം​സ​മാ​ക്കു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വർ അത്താ​ഴ​ത്തി​നു​ള്ള ഇറ​ച്ചി​ക്കാ​യി ഇരയെ ആഞ്ഞു​വെ​ട്ടി.

“അടി​കൊ​ണ്ടു​വീണ ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ​ചെ​വി​യിൽ നി​ങ്ങൾ വി​കാ​ര​ഭ​രി​ത​നാ​യി മന്ത്രി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ ദൂ​രെ​നി​ന്നും കണ്ടു. ഇര​യു​ടെ​മേൽ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഗദ​യിൽ​നി​ന്നു​ണ്ടായ അധാർ​മിക പ്ര​ഹ​രം തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു സ്വയം അപ​ല​പി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നോ, മനഃ​സാ​ക്ഷി​ക്കു​ത്തിൽ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഭീ​മ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പതി​നെ​ട്ടാം ദിവസം സന്ധ്യ.

“പതി​മൂ​ന്നു​കൊ​ല്ല​മാ​യി കര​ളി​നു​ള്ളി​ലൊ​രു നെ​രി​പ്പോ​ടു് പു​ക​യു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പാ​ണ്ഡ​വ​ഭാ​ര്യ എന്ന​തി​ന്റെ പേരിൽ, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ കൗ​ര​വ​അ​ടി​മ​യെ​ന്ന​വൻ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു, പി​ന്നീ​ടു​ള്ള വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട വന​വാ​സം​ക്കാ​ലം സമീ​പ​ത്തെ സന്യ​സ്ഥാ​ശ്ര​മ​ങ്ങ​ളി​ലെ ജൈവ വി​സർ​ജ്യ​ങ്ങൾ തല​ച്ചു​മ​ടാ​യി ദൂ​രെ​കൊ​ണ്ടു​പോ​യി കു​ഴി​കു​ത്തി മൂ​ട​ണ​മെ​ന്ന കൗ​ര​വ​ആ​ജ്ഞ ഓരോ ദി​വ​സ​വും അവൾ അനു​സ​രി​ക്കു​ന്ന​തും, തി​രി​ച്ചു മലി​ന​വ​സ്ത്ര​ങ്ങ​ളു​മാ​യി തോ​ട്ടി​ലേ​ക്കു് പോ​വു​ന്ന​തും നി​സ്സ​ഹാ​യ​മാ​യി നോ​ക്കി​നിൽ​ക്കു​മ്പോ​ഴെ​ല്ലാം ഞാ​നു​റ​ച്ചു, ഒരു ദി​വ​സം​വ​രും. അന്നു്, ദു​ര്യോ​ധ​നാ, നി​ന്റെ തു​ട​യി​ടു​ക്കിൽ ആഞ്ഞ​ടി​ച്ചു അന്ത​രാ​ള​ങ്ങൾ തകർ​ക്കും. ദു​ഷി​ച്ച ജൈവ മാ​ലി​ന്യ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി നീ അന്ത്യ​ശ്വാ​സം വലി​ക്കു​മ്പോൾ, കഴു​ക​നും കു​റു​ന​രി​യും കൊ​ത്തി​വ​ലി​ക്കു​ന്ന​തു കൈ​കൊ​ട്ടി ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ ആഘോ​ഷി​ക്കും. പ്രി​യ​പാ​ഞ്ചാ​ലീ, സൗ​ഗ​ന്ധി​കം​കൊ​ണ്ടു് നി​ന്നെ പ്രീ​തി​പ്പെ​ടു​ത്താൻ ഞാൻ​കൊ​തി​ച്ച​പ്പോൾ, ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എങ്ങ​നെ നി​ന്നെ ഈ വിധം അവ​മ​തി​ച്ചു മലി​ന​പ്പെ​ടു​ത്തി!” ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള യാത്ര. പത്തി​നു് താ​ഴെ​വ​രു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘം നീർ​ച്ചോ​ല​യിൽ കു​ളി​ച്ചു വൃ​ത്തി​യാ​വു​ന്ന നേരം.

“ദു​ര്യോ​ധ​ന​ജ​ഡം എങ്ങ​നെ​യോ അങ്ങ​നെ എന്ന നി​ല​യിൽ വി​ധ​വ​യു​ടെ വീ​ടി​നു​മു​മ്പിൽ​വ​ച്ചു് പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘം കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു മട​ങ്ങി​പ്പോ​യ​താ​ണ​ല്ലോ കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​യിൽ മു​ഖ്യ​ചർ​ച്ച. കൗ​ര​വ​നാ​യ​ക​ന്റെ ശവ​സം​സ്കാ​രം ആചാ​ര​ബ​ദ്ധ​മാ​യി ചെ​യ്തു​കൊ​ടു​ക്കേ​ണ്ട​തു് അർ​ധ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രായ പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ പരി​ധി​യിൽ വരി​ല്ലേ”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ സം​ഘർ​ഷ​ഭ​രി​ത​മായ ആദ്യ​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ജഡം കാ​ഴ്ച​വ​സ്തു​വാ​ക്കി ഗാ​ന്ധാ​രി പൊ​തു​വേ​ദി​യിൽ മു​ത​ലെ​ടു​ക്കു​മെ​ന്ന​തൊ​രു സം​ശ​യ​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല സാ​ധ്യ​ത​യാ​യി​രു​ന്നു എന്നു് കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ ‘വി​ലാ​പം’ കണ്ട നി​ങ്ങൾ​ക്ക​പ്പോൾ​ത​ന്നെ ബോ​ധ്യം​വ​ന്ന​ത​ല്ലേ. ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു് യമു​നാ​തീ​ര​ത്തു ശക്തി​യി​ടം എന്നൊ​രു അന്ത്യ​വി​ശ്ര​മ​സ്ഥ​ലി വേ​ണ​മെ​ന്ന ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യ്ക്കു് ആവ​ശ്യം ഉന്ന​യി​ക്കാൻ ശവ​മ​ട​ക്കു് ദു​രു​പ​യോ​ഗം ചെ​യ്യു​മെ​ന്ന സം​ശ​യ​ത്തിൽ ഞങ്ങൾ പൂർ​ണ്ണ​മാ​യി വി​ട്ടു​നി​ന്നു. പാ​ണ്ഡ​വ​കൗ​ര​വ​യു​ദ്ധം സൗ​ഹൃ​ദ​മ​ത്സ​ര​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തിൽ. കൗ​ര​വ​തി​ന്മ​ക്കു​മേൽ പാ​ണ്ഡ​വ​ന​ന്മ​ക്കു ആകാ​ശ​ചാ​രി​കൾ നൽകിയ വി​ജ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു നൂ​റു​കൗ​ര​വ​ജ​ഡ​ങ്ങൾ ഞങ്ങൾ വി​ധ​വൾ​ക്കു എത്തി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു എന്നാൽ ചര​മ​ശ്രൂ​ഷ​യോ ബലിയോ ഞങ്ങൾ ചെ​യ്തി​ല്ല. ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യെ മുൻ​നിർ​ത്തി അതൊരു പാ​ണ്ഡ​വ​വി​രു​ദ്ധ പൊ​തു​വേ​ദി​യാ​ക്കി​യാൽ? അതാ​ണു് പറ​ഞ്ഞ​തു് ജീ​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​മ്പോൾ ഞങ്ങ​ളോ​ടു് കാ​ണി​ക്കാ​ത്ത ഉപ​ചാ​ര​ങ്ങൾ അവ​രു​ടെ ആത്മാ​ക്കൾ പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തിൽ എന്തർ​ത്ഥം! എന്നാൽ പു​ണ്യ​ന​ദി​യിൽ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ബ​ലി​ദാ​നി​കൾ​ക്കു ബലി​യി​ടു​മ്പോൾ സാ​ന്ദർ​ഭി​ക​മാ​യി കൗ​ര​വാ​ത്മാ​ക്കൾ​ക്കും കി​ട്ടും എള്ളും പൂവും.”

“നി​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ മൂ​ക​സാ​ക്ഷി​ക​ളാ​യി കൊ​ല​പാ​ത​കം കണ്ടു​നി​ന്നു എന്നാ​ണോ പൊ​തു​സ​മൂ​ഹം മന​സ്സി​ലാ​ക്കേ​ണ്ട​തു്?”, വെ​ട്ടും കു​ത്തു​മേ​റ്റു ചി​ന്നി​ച്ചി​ത​റിയ അഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ ഭൗ​തി​ക​ശ​രീ​രം നോ​ക്കി കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ണ്ഡ​വ​രോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര.

“പദ്മ​വ്യൂ​ഹ​ത്തി​ന്റെ രഹ​സ്യ​വാ​ക്ക​റി​യാ​ത്ത അഭി​മ​ന്യു പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ സാഹസം ഒന്നും ചെ​യ്യാ​തി​രി​ക്കാൻ ശ്ര​ദ്ധി​ക്ക​ണം എന്നു പറ​ഞ്ഞാ​യി​രു​ന്നു പാർ​ത്ഥ​നും സാ​ര​ഥി​യും പു​റ​ത്തു പോ​യ​തു്. ദ്രോ​ണ​ഗു​രു​കു​ല​ത്തിൽ ഞങ്ങ​ളെ പഠി​പ്പി​ച്ചി​ല്ല എന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു് ഭാ​വി​യിൽ ഈ വ്യൂ​ഹം കൗരവർ ഉപ​യോ​ഗി​ക്കു​മെ​ന്നാ​രോർ​ത്തു. നാ​ലു​പാ​ണ്ഡ​വ​രും ഒളി​ത്താ​വ​ള​ത്തിൽ സു​ര​ക്ഷി​ത​ത്വം കണ്ടെ​ത്തു​മ്പോ​ഴേ​ക്കു് അഭി​മ​ന്യു ഞങ്ങ​ളു​ടെ ഉപ​ദേ​ശം​ത​ള്ളി കൗ​ര​വ​കെ​ണി​യിൽ വീണു. എന്തു​ചെ​യ്യാം അവൻ രക്ത​സാ​ക്ഷി​പ​ദ​വി നേടി. വരും​യു​ഗ​ങ്ങ​ളി​ലും ഉണ്ടാ​വും പറ്റിയ പി​ന്തു​ടർ​ച്ച​ക്കാർ!”

“നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​വി​നെ ശ്വാ​സം​മു​ട്ടി​ച്ചു​കൊ​ന്നു വി​ജ​യ​ഭാ​വ​ത്തിൽ വലി​ഞ്ഞു​ന​ട​ക്കു​ന്ന ദുർ​ദേ​വ​തേ, ഒന്നു​നിൽ​ക്കാ​മോ? നൊ​ന്തു​പെ​റ്റ കു​ട്ടി​ക​ളെ എട്ടി​നെ​യും പു​ഴ​വെ​ള്ള​ത്തിൽ മു​ക്കി​ക്കൊ​ന്ന നി​ങ്ങൾ എങ്ങ​നെ, പു​രോ​ഗ​മന സമൂ​ഹ​മെ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ഹസ്തി​ന​പു​രി ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ കർശന നീ​തി​നിർ​വ​ഹ​ണ​ത്തിൽ പ്ര​തി​സ്ഥാ​ന​ത്തു​വ​രാ​തെ ഓടി​ര​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു?”, ആക​സ്മി​ക​മാ​യി നദീ​തീ​ര​ത്തു് കണ്ട ഗം​ഗാ​ദേ​വി​യോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ശന്ത​നു​വി​നെ​പ്പോ​ലൊ​രു സ്ത്രീ​ല​മ്പ​ട​നെ ഭർ​ത്താ​വാ​യി കി​ട്ടി​യാൽ, പെ​റ്റ​കു​ട്ടി​ക​ളെ മാ​ത്ര​മ​ല്ല പേ​റ്റു​ചെ​ല​വു് വഹി​ക്കു​ന്ന രാ​ജാ​വി​നെ​യും വക​വ​രു​ത്താ​നു​ള്ള ഉപാ​യ​ങ്ങൾ തനിയെ നി​ങ്ങ​ളിൽ ഉണ്ടാ​വും!”

“ദ്രോ​ണർ സ്ഥ​ല​ത്തി​ല്ലാ​ത്ത സമ​യ​ത്തു, ഭീമൻ ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ ഭീ​ക​ര​മാ​യി മർ​ദി​ക്കു​ന്ന​തു കണ്ടി​ട്ടും, മറ്റു​നാ​ലു പാ​ണ്ഡ​വർ അർ​ത്ഥ​ഗർ​ഭ​മായ മൗ​നം​പാ​ലി​ച്ചു എന്നൊ​രു ആഖ്യാ​നം കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ കറ​ങ്ങി​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ. മട​ങ്ങി​വ​ന്ന ദ്രോ​ണർ മൗനം പാ​ലി​ച്ച​വ​രെ ഒരാ​ഴ്ച ശ്ര​മ​ദാ​ന​ശി​ക്ഷ നൽകി ശി​ഷ്യ​ഗണ ത്തി​ന്റെ പൗ​ര​ധർ​മ്മം അര​ക്കി​ട്ടു​റ​പ്പി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു എന്നാൽ അതേ ദ്രോ​ണർ, ദ്രൗ​പ​ദീ​വ​സ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ത്തിൽ ‘മൗന’സാ​ക്ഷി​യാ​യി എന്ന​തിൽ പൗ​ര​ധർ​മ്മ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു എന്ത്നാം വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ക്ക​ണം?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചാർ​വ​ക​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ദ്രോ​ണ​ജ​ന്മ​ദി​നാ​ഘോ​ഷ​ത്തിൽ വി​രു​ന്നു​വ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു യു​ക്തി​വാ​ദി.

“ഗു​രു​കു​ലം തു​ട​ങ്ങു​ന്ന​കാ​ല​ത്തു കൗ​ശ​ല​ദ്രോ​ണർ അറി​ഞ്ഞു അഭ​യാർ​ത്ഥി​പാ​ണ്ഡ​വർ എന്തു​പീ​ഡ​ന​വും സഹി​ക്കും. അവരെ ശി​ക്ഷി​ക്കാൻ മനഃ​സാ​ക്ഷി​യോ​ടു കൂ​ടി​യാ​ലോ​ചി​ക്കേ​ണ്ടി വന്നി​ല്ല എന്നാൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ഉടു​തു​ണി​യിൽ ദു​ശ്ശാ​സ​നൻ പി​ടി​മു​റു​ക്കി​യ​പ്പോൾ ‘അരുതേ കാ​ട്ടാ​ളാ’ എന്നു് വി​ല​പി​ക്കാൻ ആവാ​ത്ത​വി​ധം ദ്രോ​ണർ ഹസ്തി​ന​പു​രി അര​മ​ന​വാ​സ​ത്തിൽ അഭി​ര​മി​ച്ചി​രു​ന്നു. മൂ​ന്നു​നേ​രം സമൃ​ദ്ധ​മാ​യി ഇഷ്ട​ഭ​ക്ഷ​ണം കി​ട്ടുക സൈ​നി​ക​ഉ​പ​ദേ​ശ​കൻ എന്ന നി​ല​യിൽ യു​ദ്ധ​ക്കോ​പ്പു​നിർ​മ്മാ​ണ​ത്തി​നു​വേ​ണ്ട ആയു​ധ​ക​രാ​റു​കൾ വീ​തി​ക്കു​മ്പോൾ, മടി​നി​റ​യെ വെ​ള്ളി​നാ​ണ​യ​ങ്ങൾ വീ​ണു​കി​ട്ടുക ഇതൊ​ക്കെ കൈ​വി​ട്ടു എന്തി​നു പ്ര​തി​രോ​ധി​ക്ക​ണം പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ?”

“വി​രു​ന്നു​വ​ന്ന അർ​ധ​സ​ഹോ​ദ​ര​ഭാ​ര്യ​യെ പര​സ്യ​മാ​യി ഉടു​തു​ണി​യിൽ വലി​ച്ചു​കീ​റി ലൈം​ഗി​ക​മാ​യി മാ​ന​ഭം​ഗ​പ്പെ​ടു​ത്തിയ, കണ്ടാ​ല​റി​യു​ന്ന കൗ​ര​വ​പ്ര​തി​യെ നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ പ്ര​തി​രോ​ധി​ക്കാൻ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ നി​യ​മ​വി​ദ​ഗ്ധർ ഭൂ​ഗർ​ഭ​അ​റ​യി​ലി​രു​ന്നു കൂ​ടി​യാ​ലോ​ചി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ. ഇതൊ​ക്കെ കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടാ​വി​ല്ലേ നീ​തി​പ​തി?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കൗ​ര​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ ഔദ്യോ​ഗിക വക്താ​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ണ​പ്പി​റ്റേ​ന്നു് ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി​കൂ​ടി​യായ പാ​ഞ്ചാ​ലി സമർ​പ്പി​ച്ച പീ​ഡ​ന​പ​രാ​തി നീ​തി​പീ​ഠം കേൾ​ക്കാൻ തയ്യാ​റാ​യെ​ന്ന രഹ​സ്യ​വി​വ​ര​മ​റി​ഞ്ഞു നേ​ര​ത്തെ എത്തി​യ​താ​യി​രു​ന്നു കൊ​ട്ടാ​രം​ലേ​ഖിക.

“അതെ​ങ്ങ​നെ സാ​ധി​ക്കും? നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ എത്തി​യാൽ അസു​ഖ​ക​ര​മായ ദർ​ശ​ന​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നും ഒഴി​വാ​ക്കി​ക്കി​ട്ടാൻ ഗാ​ന്ധാ​രി​യെ​പോ​ലെ സ്വയം കാഴ്ച നി​ഷേ​ധി​ക്കു​ന്നൊ​രു പ്ര​തി​ഭാ​സ​മാ​യി​ല്ലേ ഹസ്തി​ന​പു​രി നീ​തി​ദേ​വത!”

“വി​ശ്വ​മാ​കെ വനി​താ​വ​കാ​ശ​ങ്ങൾ മഹ​ത്വ​പ്പെ​ടു​ന്ന ഇന്നു വേദ വ്യാ​സ​നു​മാ​യി നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ന്താ വാ​ക്കു​തർ​ക്കം? കു​രു​വം​ശാ​വ​ലി നോ​ക്കി ഔദ്യോ​ഗിക ചരി​ത്ര​കാ​ര​നാ​വാൻ അമ്മ​സ​ത്യ​വ​തി​യിൽ നി​ന്നും നി​യോ​ഗം​നേ​ടിയ ലോ​കാ​രാ​ധ്യ​ദാർ​ശ​നി​ക​ന​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“അതു് തന്നെ​യാ​ണു് തർ​ക്കം. ദ്രൗ​പ​ദി​യു​ടെ ജീ​വി​തം കരൾ​നോ​വി​ക്കു​ന്ന കദ​ന​ക​ഥ​യാ​യ​ല്ല, സാം​സ്കാ​രി​ക​പ​ഠ​നം എന്ന നി​ല​യിൽ വേണം മഹാ​ഭാ​ര​ത​ഇ​തി​ഹാ​സ​ത്തിൽ അവ​ത​രി​പ്പി​ക്കാൻ എന്ന നി​ല​പാ​ട​വൾ ആദ്യ​ക​ര​ടു് വാ​യി​ച്ച​പ്പോൾ​ത​ന്നെ കന​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഒരൊ​ഴു​ക്കൻ ജീ​വി​താ​നു​ഭ​വം എന്ന പെ​ണ്ണ​നു​കൂ​ല​ര​ച​നാ​ശൈ​ലി അസ്വീ​കാ​ര്യ​മെ​ന്ന​വൾ അനി​ഷ്ടം അറി​യി​ച്ചു. വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ത്തി​ന്നി​ട​യിൽ ഊരി​പ്പോ​കു​ന്ന​തൊ​ന്നു​മ​ല്ല പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ രണോർ​ജ്ജം എന്നു​മ​വൾ മൃ​ദു​വാ​യി ഓർ​മ്മി​പ്പി​ച്ചു. മല​യ​ടി​വാ​ര​ത്തി​ലെ വ്യാ​സാ​ശ്ര​മ​ത്തിൽ, ഇതി​ഹാ​സ​ത്തി​ന്റെ രണ്ടാം​ക​ര​ടെ​ഴു​താൻ ശി​ഷ്യ​ന്മാർ​ക്കൊ​പ്പം പാ​ടു​പെ​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന വ്യാ​സൻ നി​ല​ത്തു നി​ന്നും എഴു​നേ​റ്റു​നി​ന്നാ​ണ​വൾ​ക്കു ചെ​വി​കൊ​ടു​ത്ത​തും “നീ കാ​ലാ​തി​വർ​ത്തി​യായ ഇതി​ഹാ​സ​നാ​യിക” എന്നു തലയിൽ കൈ​വ​ച്ച​നു​ഗ്ര​ഹി​ച്ച​തും. അഭി​മു​ഖ​ങ്ങ​ളു​ടെ പന​യോ​ല​ക്കെ​ട്ടു വ്യാ​സാ​ശം​സ​ക​ളോ​ടെ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കാ​നാ​വ​ട്ടെ എന്നു​പ​റ​ഞ്ഞു രച​ന​യി​ലേ​ക്കു ശ്ര​ദ്ധ​തി​രി​ക്കു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും, പാ​ഞ്ചാ​ലി മടക്ക യാ​ത്ര​ക്കാ​യി രഥ​ത്തിൽ കയറി. ഇവിടെ എന്നെ കൂ​ട്ടി​നു​വി​ളി​ച്ചു മത്സ​രി​ച്ചു​നീ​ന്താൻ, ഉടു​തു​ണി​യൂ​രി!”

“അര​ക്കെ​ട്ടിൽ പി​ടി​മു​റു​ക്കി ഉടു​തു​ണി​വ​ലി​ച്ചൂ​രു​ന്ന കൌ​ര​വ​നെ നി​ങ്ങൾ നി​സ്സ​ഹാ​യ​ത​യിൽ​നോ​ക്കി, അങ്ങ​നെ വി​റ​ച്ചു​വി​റ​ച്ചു നി​ന്നു? ഭീ​മാ​കാ​ര​ന്മാ​രായ അഞ്ചു​ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രെ വി​രൽ​ച​ല​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ ചൊൽ​പ്പ​ടി​യിൽ നിർ​ത്താൻ ആജ്ഞാ​ശ​ക്തി​യു​ള്ള നി​ങ്ങൾ, ഇന്ന​ലെ​വ​രെ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി, വല​തു​കൈ ഉയർ​ത്തി സ്ത്രീ​പീ​ഡ​ക​ന്റെ ചെ​കി​ട്ട​ത്തു ഒന്നാ​ഞ്ഞ​ടി​ച്ചി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ എന്നു് ആ രം​ഗ​ത്തി​നു സാ​ക്ഷി​യായ ഞാൻ കൊ​തി​ച്ചു” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പുതിയ ഹസ്തി​ന​പു​രി മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“അതു് സ്ത്രീ​പീ​ഡ​ക​നാ​യി​രു​ന്നു​വോ? പീ​ഡി​പ്പി​ച്ച​തു് കൗ​ര​വ​സ​ഭ​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു​വോ? കൗ​ര​വ​വ​ധു​ക്ക​ളു​ടെ അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ പു​തു​ത​ല​മുറ രാ​ജ​കു​മാ​രി​കൾ​ക്കു് ഉടൽ​സൌ​ന്ദ​ര്യ​പ​രി​പാ​ല​ന​ത്തിൽ വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​ശി​ക്ഷ​ണം കൊ​ടു​ക്ക​യാ​യി​രു​ന്നു ഞാൻ. പ്ര​ണ​യ​ത്താൽ പര​വ​ശ​നായ ഒരു​കൌ​ര​വൻ അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ ഇടി​ച്ചു​ക​യ​റി എന്നെ പു​ണർ​ന്നു​കോ​രി​യെ​ടു​ത്തു പു​റ​ത്തേ​ക്കു പാ​ഞ്ഞ​തോർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു. വേ​നൽ​പു​ഴു​ക്ക​ത്തിൽ നന​ഞ്ഞി​രു​ന്ന മേൽ​വ​സ്ത്ര​ങ്ങൾ ഒന്നൊ​ന്നാ​യി വേർ​പെ​ടു​ത്തി​യ​തു് ഓർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു. എല്ലാം കണ്ടു് മു​ഖം​ക​രു​വാ​ളി​ച്ച പാ​ണ്ഡ​വർ പരി​ഭ്ര​മി​ച്ചു പത​റു​ന്ന​തു് ഓർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു.” മഹാ​റാ​ണി​യു​ടെ മി​ഴി​കൾ ഓർ​മ​ക്കൊ​പ്പം വി​ദൂ​ര​ത​യി​ലേ​ക്കു് പാ​ഞ്ഞു “ഇന്ന​ത്തെ അഭി​മു​ഖം കഴി​ഞ്ഞു” എന്നു് ഇളമുറ നകുലൻ, ആം​ഗ്യ​ഭാ​ഷ​യിൽ സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തി​നു​പി​ന്നിൽ​നി​ന്നും അറി​യി​ച്ചു.

“പെൺ​പീ​ഡ​നം ഒച്ച​പ്പാ​ടു​ണ്ടാ​ക്കി​യ​ല്ലോ. എന്താ​ണ​തി​ലെ വൃ​ത്തി​കെ​ട്ട രാ​ഷ്ട്രീ​യം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ വനവാസ സഹനം.

“വസ​ന്ത​കാ​ല​ത്തു പാ​ഞ്ചാ​ല​രാ​ജ​ധാ​നി​യിൽ ജൈ​വ​മാ​ലി​ന്യ നിർ​മ്മാർ​ജ്ജ​ന​മു​ണ്ടു്. സേ​വ​ന​ദാ​താ​ക്ക​ളായ സ്ത്രീ​കൾ പങ്കെ​ടു​ക്കു​ന്നൊ​രു കർ​മ്മ​സേന, പെ​രു​മാ​റു​ന്ന ഇട​ങ്ങ​ളി​ലെ അകവും പു​റ​വും, കു​റ്റി​ച്ചൂ​ലു​മാ​യി ചു​റ്റി​ന​ട​ന്നു, മാ​ലി​ന്യ​മു​ക്ത അര​മ​ന​യാ​ക്കു​ന്ന​തു ‘ആൺ​പി​റ​ന്ന​വർ’ക്കൊ​രു ആന​ന്ദ​ക്കാ​ഴ്ച​യാ​യി​രു​ന്ന കാലം. ഇവിടെ വന​വാ​സ​ക്കാല ‘അടി​മ​ജീ​വിത’ത്തിൽ അക​പ്പെ​ട്ട ഞാൻ മല​യോ​ര​ആ​ശ്ര​മ​ങ്ങ​ളി​ലെ നി​ഷ്ക്രി​യ​മാ​ലി​ന്യ​ങ്ങൾ നീ​ക്കു​ന്ന​തി​നി​ട​യിൽ, ‘കു​ഴി​മ​ടി​യൻ’ സന്യ​സ്ത​രെ​യും കൂ​ട്ട​ത്തിൽ​പെ​ടു​ത്തി എന്നാ​രോ​പി​ച്ചു, ആശ്ര​മ​കാ​ര്യ​ദർ​ശി, ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് പരാതി അറി​യി​ച്ചു. ഞങ്ങൾ ആറു​പേ​രെ ചാ​ര​നോ​ട്ട​ത്തിൽ നിർ​ത്തു​ന്ന സന്യ​സ്ത​രെ മാ​ലി​ന്യ​ക്കു​ഴി​യിൽ മറ​വു​ചെ​യ്തു എന്നാ​യി കാ​ര്യ​ദർ​ശി. വാർ​ത്ത വള​ഞ്ഞ​വ​ഴി​യി ‘ദേ​ശീ​യ​ശ്ര​ദ്ധ’ ആകർ​ഷി​ച്ചു എന്ന​ല്ലേ ‘മാപ്ര’യുടെ വാ​മൊ​ഴി നേ​രെ​ചൊ​വ്വേ വി​ശ്വ​സി​ക്കാ​മെ​ങ്കിൽ അനു​മാ​നി​ക്കേ​ണ്ട​തു്? അതി​ല​പ്പു​റം എന്തു് രാ​ഷ്ട്രീ​യ​മു​ണ്ടു് മാ​ധ്യ​മ​പ്ര​വർ​ത്ത​ന​ത്തിൽ!”

“കർ​ണ്ണ​പ്ര​ണ​യ​ത്തെ ജാ​തി​യോ​ടു​മി​ച്ചെ​ന്നൊ​രു ആക്ഷേ​പം ചാർ​വാ​കൻ പേർ​പ​റ​ഞ്ഞു​യർ​ത്തു​ന്ന​തു് ഇന്ന​ലെ കണ്ടു. ജാ​തി​മ​ഹി​മ​യെ കു​റി​ച്ചെ​ന്തെ​ങ്കി​ലും ഇക്കാ​ല​ത്തു ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ പറ​ഞ്ഞാൽ, രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ശ​രി​യെ പര​ക്കെ​മാ​നി​ക്കു​ന്ന കൗരവർ പരി​ഭ്ര​മി​ക്കും. ദ്രൗ​പ​ദീ​പ​രി​ണ​യ​ത്തി​നാ​യി കർ​ണ്ണൻ പാ​ഞ്ചാ​ല​യി​ലെ ആയു​ധ​മ​ത്സ​ര​ത്തിൽ പങ്കെ​ടു​ക്കാൻ എഴു​ന്നേ​റ്റ​പ്പോൾ, കർണ്ണ‘ജാതി’യെ കു​റി​ച്ചു് നി​ങ്ങ​ളു​ടെ പരാ​മർ​ശം അവനെ തളർ​ത്തു​ന്ന​പോ​ലെ തോ​ന്നി എന്നാ​യി​രു​ന്നു സു​ഹൃ​ത്തും കീ​ഴാ​ള​ര​ക്ഷ​ക​നു​മായ ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ വേ​ദ​ന​യോ​ടെ​യു​ള്ള നി​രീ​ക്ഷ​ണം. അർ​ജ്ജു​ന​നെ വെ​ല്ലു​ന്ന ആയു​ധ​മി​ക​വു​ള്ള ‘സൂത’യോ​ദ്ധാ​വി​നെ നി​ങ്ങൾ നയ​പ​ര​മാ​യി മത്സ​ര​ത്തിൽ​നി​ന്നും ഒഴി​വാ​ക്കു​ന്ന​തി​നു​പ​ക​രം, ‘സൂത’ജാ​തി​യിൽ വെ​റു​പ്പു് കേ​ന്ദ്രീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന യാ​ഥാ​സ്ഥി​തി​ക​രീ​തി​യാ​ണോ, പരി​ഷ്കൃ​ത​യെ​ന്നു ഒറ്റ​നോ​ട്ട​ത്തിൽ തോ​ന്നു​ന്ന നി​ങ്ങൾ അവ​ലം​ബി​ക്കേ​ണ്ട​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. നഗ​രാ​തിർ​ത്തി​യി​ലെ അതിഥി മന്ദി​ര​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വ​വ​ധു, ഔദ്യോ​ഗി​ക​മാ​യി കോ​ട്ട​ക്ക​ക​ത്തൊ​രു അരമന വസതി അനു​വ​ദി​ച്ചു​കി​ട്ടും വരെ, താമസം.

“ഒരു​നി​മി​ഷം, ഈ ജാ​ല​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ ഒളി​ക​ണ്ണി​ട്ടൊ​ന്നു നോ​ക്കൂ വരി​വ​രി​യാ​യി, കയ്യിൽ പൂ​ക്ക​ളും കണ്ണിൽ​പ്ര​ണ​യ​വു​മാ​യി നിൽ​ക്കു​ന്ന​വർ ഇള​മു​റ​കൗ​ര​വ​രാ​ണു്. നി​ത്യ​വും ഒരു സംഘം വരും, ആചാ​ര​പ​ര​മാ​യി മു​ട്ടു​കു​ത്തി​കൈ​മു​ത്തും, ചെ​റി​യൊ​രു സ്പർ​ശ​ലാ​ള​ന​ക്കാ​യി തൊ​ട്ടു​രു​മ്മി മു​ഖം​ചേർ​ത്തു ഐക്യ​പ്പെ​ടും കി​ട്ടേ​ണ്ട​തു് കി​ട്ടി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞാ​ല​വർ സം​തൃ​പ്തി​യോ​ടെ നി​റ​മി​ഴി​ക​ളോ​ടെ യാ​ത്ര​പ​റ​യും. എന്നാൽ സൂ​ത​പു​ത്ര​നും അം​ഗ​രാ​ജാ​വും ദു​ര്യോ​ധ​ന​സു​ഹൃ​ത്തു​മായ കർ​ണ്ണൻ? ആരാ​ധ​കൻ എന്ന പ്ര​ണ​യ​പ​ദ​വി വി​ട്ടു പ്ര​കോ​പ​കൻ എന്ന മട്ടി​ലൊ​രു നോ​ട്ട​പ്പു​ള്ളി​യാ​യ​പ്പോൾ, പാ​ഞ്ചാ​ല​യി​ലെ പരി​ണ​യ​പ്പ​ന്ത​ലിൽ അവനെ ഒതു​ക്കാൻ, തൊ​ട്ടാൽ​പൊ​ള്ളു​ന്ന ജാ​തി​സൂ​ച​ന​യ​ല്ലാ​തെ തര​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.”

“അതി​സു​ന്ദ​രി​യായ ക്ഷ​ത്രി​യ​രാ​ജ​കു​മാ​രി​യിൽ, ‘പ്ര​കാ​ശ​ത്തി​ന്റെ തമ്പു​രാ’നു​ണ്ടായ വി​വാ​ഹ​പൂർ​വ​ര​ഹ​സ്യ​സ​ന്ത​തി​യാ​ണു് ഞാൻ എന്ന​വൻ പരി​ണ​യ​വേ​ദി​യിൽ തൊ​ട്ട​ടു​ത്തു​നി​ന്നു മേ​നി​പ​റ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, നി​ല​വി​ട്ടു “പെ​റ്റ​ത​ള്ള​യേ​യും ബീ​ജ​ദാ​നി​യെ​യും നമു​ക്കൊ​രു​മി​ച്ചു വല​വി​രി​ച്ചു പി​ടി​ക്കാം, പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വ​നേ” എന്നു് ഞാ​ന​വ​നെ ആലിം​ഗ​നം​ചെ​യ്തു പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്കും എന്നാ​യി​രു​ന്നോ ദു​ര​ഭി​മാ​നി​യു​ടെ ശു​ഭ​പ്ര​തീ​ക്ഷ?”

“കു​രു​വംശ‘ഗാഥ’ എഴു​താൻ നി​ങ്ങ​ളെ ആരും സമീപി ച്ചി​ട്ടി​ല്ലേ?”, അം​ഗീ​കൃ​ത​ച​രി​ത്ര​കാ​ര​നായ സത്യ​വ​തീ​പു​ത്ര​നിൽ​നി​ന്നും പരേത കൗ​ര​വർ​ക്കു നീ​തി​കി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്ന ഉത്ത​മ​ബോ​ധ്യ​ത്തിൽ ദു​ര്യോ​ധന വിധവ, ഭാ​വി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു ആശ​ങ്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ദി​ന​ങ്ങൾ.

“തക്ഷ​ശി​ല​യിൽ​നി​ന്നു​മൊ​രു ചരി​ത്ര​അ​ദ്ധ്യാ​പിക ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ, എന്റെ​കൂ​ടെ പരി​മി​ത​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ പ്ര​സ​ന്ന​ത​യോ​ടെ താ​മ​സി​ച്ചു ദു​ര്യോ​ധ​ന​ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ പരു​ക്കൻ​വ​ശ​ങ്ങൾ പന​യോ​ല​യിൽ പകർ​ത്താൻ പല​വ​ട്ടം ഞങ്ങ​ളെ അഭി​മു​ഖം ചെ​യ്തു. കലിം​ഗ​ദേ​ശ​ത്തിൽ നി​ന്നും ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ നവ​വ​ധു​വാ​യി വന്ന ഞാൻ കണ്ട യു​വ​കോ​മ​ളൻ എങ്ങ​നെ നാൾ​ക്കു​നാൾ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി എന്ന അം​ഗീ​കൃ​ത​പ​ദ​വി​യിൽ​നി​ന്നും തി​ക​ച്ചു​മൊ​രു രാ​ഷ്ട്ര​ത​ന്ത്ര​ജ്ഞൻ ആവു​ന്ന​തു് അന്തഃ​പു​ര​കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടിൽ വി​ല​യി​രു​ത്തി എന്നു ഞാൻ ഓർ​ത്തെ​ടു​ത്തു. പക്ഷേ, കഷ്ടം, എല്ലാം കേ​ട്ട​റി​ഞ്ഞ​ശേ​ഷം, അവൾ എന്റെ കൈ​പി​ടി​ച്ചു് പറ​ഞ്ഞു, ചാ​ര​വ​കു​പ്പു മേ​ധാ​വി നകു​ലൻ​വ​ഴി സന്ദേ​ശ​വാ​ഹ​കൻ അവൾ​ക്കു മു​ന്ന​റി​യി​പ്പു് കൊ​ടു​ത്തു, “നാ​ള​ന്ദ തക്ഷ​ശി​ല​യെ​ന്നൊ​ന്നും കേ​ട്ടു് കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ജ​യി​ച്ച പാ​ണ്ഡ​വർ ഭയ​പ്പെ​ടി​ല്ല ഉടൻ നി​ങ്ങൾ പന​യോ​ല​ക്കെ​ട്ടു പാ​ണ്ഡവ സൂതനെ ഏൽ​പ്പി​ച്ചു ഹസ്തി​ന​പു​രി അതിർ​ത്തി​വി​ട്ടു പോ​യി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, യമുന, ഗംഗ ഈ രണ്ടി​ലൊ​രു പു​ഴ​യിൽ ഒരു വി​ദേ​ശി​യു​ടെ അനാ​ഥ​ശ​വം ഒഴു​കും”.”

“ഒരൊ​റ്റ ബീ​ജ​ദാ​താ​വിൽ​നി​ന്നും നൂറു കു​പ്ര​സി​ദ്ധ മക്കൾ​ക്കു് ജന്മം നൽകി, വളർ​ത്തിയ ഗാ​ന്ധാ​ര​വം​ശ​ജ​യ​ല്ലേ ഇപ്പോ​ഴ​ത്തെ ഹസ്തി​ന​പു​രി മഹാ​റാ​ണി! പന്ത്ര​ണ്ടു​വർഷ പാ​ണ്ഡ​വ​വ​ന​വാ​സ​ത്തിൽ, എന്തു​കൊ​ണ്ടു് മത്സ​ര​ക്ഷ​മ​ത​യോ​ടെ നി​ങ്ങൾ​ക്കും ‘പരി​മി​തി​യി​ല്ലാ​തെ പു​ന​രുൽ​പ്പാ​ദ​നം’ എന്ന ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ ദാ​മ്പ​ത്യ​ന​യം പരി​ഗ​ണി​ച്ചു​കൂ​ടാ? ചു​റ്റും മാം​സ​ഭോ​ജി​ക​ളെ കാ​ണു​ന്ന കൊടും കാ​ട്ടിൽ​ത​ന്നെ​യ​ല്ലേ, പേ​ട​മാ​നു​കൾ ഇണയെ കണ്ടെ​ത്തു​ന്ന​തും, കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളെ വലു​താ​ക്കു​ന്ന​തും? ഇരയെ കഴു​ത്തിൽ കടി​ച്ചു തി​ന്നു​ന്ന വന്യ​മൃ​ഗ​ങ്ങൾ ഒളി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു​ചാ​ടാൻ ചു​റ്റും കാ​ട്ടി​ലു​ണ്ടാ​യി​ട്ടും, മാ​നു​കൾ​ക്ക​തൊ​ന്നും തട​സ്സ​മാ​വു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“വി​ശ​പ്പ​ക​റ്റാൻ മാ​ത്ര​മേ വന്യ​മൃ​ഗ​ങ്ങൾ ഇരയെ പി​ടി​ക്കൂ. എന്നാൽ പ്ര​ജ​ന​ന​ക്ഷ​മ​ത​യി​ല്ലാ​തെ, കേവലം നി​ശാ​വി​നോ​ദ​ത്തി​നു ഇരയെ ബന്ദി​യാ​ക്കു​ന്ന അഞ്ചോ​ളം ‘മാം​സ​ഭോ​ജി’കൾ പര​സ്പ​രം കു​തി​കാൽ​വെ​ട്ടി കീ​റ​പ്പാ​യ​പ​ങ്കി​ടാൻ രാ​പ്പ​കൽ ഈ കാ​ട്ടു​കു​ടി​ലു​ണ്ടു്!”

“ഒന്നി​ല​ധി​കം ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ ദ്രൗ​പ​ദി​ക്കു​ണ്ടാ​വു​മെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ ദ്രു​പ​ദൻ, പു​ത്രി​യു​ടെ ചെ​വി​യി​ലെ​ന്തോ മന്ത്രി​ക്കു​ന്ന​തു് കണ്ട​ല്ലോ. ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​നു സർ​വ്വ​മം​ഗ​ളം ആശം​സി​ക്കു​ന്ന​തിൽ കവി​ഞ്ഞെ​ന്തേ​ങ്കി​ലും സന്ദേ​ശം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“സു​സ്ഥി​ര​ദാ​മ്പ​ത്യ​ജീ​വി​ത​ത്തി​നാ​യി നീ അഞ്ചി​ര​ട്ടി അദ്ധ്വാ​നി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രു​മ​ല്ലോ, എന്നു് പറഞ്ഞ സ്നേ​ഹ​നി​ധി​യായ അച്ഛൻ, പ്ര​തി​ക​ര​ണ​ത്തി​നു് കാ​ത്തു​നിൽ​ക്കാ​തെ കാൽ​മു​ന്നോ​ട്ടു​വ​ച്ചു പടി​യി​റ​ങ്ങി​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് ഭാ​വി​പ​രി​പാ​ടി വി​വാ​ഹ​ദി​വ​സം​ത​ന്നെ പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു് വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​ല്ല.”

“വറു​തി​യിൽ ജനം എരി​പൊ​രി കൊ​ള്ളു​മ്പോ​ഴും, പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് അരമന ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ മാംസ(ള) രു​ചി​വി​ഭ​വ​ങ്ങൾ മു​റ​യ്ക്കു് കി​ട്ടു​ന്നു. പക്ഷേ, നി​ങ്ങൾ! ഉണ​ക്ക​പ്പ​ഴ​ങ്ങ​ളും ശു​ദ്ധ​ജ​ല​വും. ഇതെ​ന്താ ഇങ്ങ​നെ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ മു​മ്പിൽ മു​ട്ടു​കു​ത്തി. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി.

“ഈ ഉടൽ പാ​രി​തോ​ഷി​ക​മാ​യി തരു​മ്പോൾ, പ്ര​കൃ​തി എനി​ക്കു നേരെ താ​ക്കീ​തോ​ടെ വി​രൽ​ചൂ​ണ്ടി, “ഉപ​വാ​സ​വും സഹ​ന​വും നി​റ​ഞ്ഞ​താ​യി​രി​ക്ക​ട്ടെ, ആയു​ഷ്ക്കാ​ലം, അഴ​ക​ള​വു​കൾ പരി​പാ​ലി​ക്കു​ന്ന​വ​ളു​ടെ തീൻ​ശാല!””

“എന്താ​ണു് പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കൊ​രു സൗ​ന്ദ​ര്യ​പ്പി​ണ​ക്കം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ അവ​സാ​ന​വർ​ഷ​ങ്ങൾ അന്ത​ച്ഛി​ദ്ര​ത്തോ​ടെ ആടി​ത്തീ​രു​ന്ന സം​ഘർ​ഷ​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ചി​കി​ത്സി​ച്ചു് സു​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്താ​നാ​കാ​ത്ത​തും സാ​ധാ​ര​ണ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ലേ​ക്കു് മട​ങ്ങി​വ​രാ​നി​ട​യി​ല്ലാ​ത്ത​തു​മായ രോ​ഗ​ങ്ങൾ ബാ​ധി​ച്ച​വർ, സ്വയം മു​ദ്ര​വെ​ച്ചു കൊ​ടു​ക്കേ​ണ്ടൊ​രു പ്ര​മാ​ണ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു, ഞങ്ങ​ളു​ടെ ബീ​ജ​ദാ​താ​ക്ക​ളായ അശ്വി​നി​ദേ​വ​ത​കൾ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ പറ​ഞ്ഞു​ധ​രി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. എന്നാ​ണ​റി​യു​ന്ന​തു്. ഭാ​വി​പ​രി​പാ​ടി​യെ​പ്പ​റ്റി പാ​ഞ്ചാ​ലി ഇപ്പോൾ കൂ​ട്ടു​കൂ​ടു​ന്ന​തു് ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രു​മാ​യ​ല്ല കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​പ​രീ​ക്ഷി​ത്തു​മാ​യാ​ണു് അഞ്ചു​ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രും അസ്വ​സ്ഥർ. അപ്പോ​ഴാ​ണു് ഞങ്ങ​ളെ ചി​കിൽ​സി​ക്കേ​ണ്ട എന്നൊ​രു വി​ചി​ത്ര​പ്ര​മാ​ണ​പ​ത്ര​വു​മാ​യി പാ​ഞ്ചാ​ലി യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ തല​യി​ണ​മ​ന്ത്ര​ത്തി​ലൂ​ടെ സ്വാ​ധീ​നി​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന​തു്. മഹാ​രാ​ജാ​പ​ദ​വി വഹി​ക്കു​ന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു് ദേ​വ​ലോ​ക​ചി​കി​ത്സ​പോ​ലും അശ്വി​നി​ദേ​വത തയ്യാ​റാ​വു​മ്പോൾ പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു​വേ​ണ്ട​തു് ആദ്യ​ഘ​ട്ട​ത്തിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ മു​ദ്ര​ചാർ​ത്തിയ പ്ര​മാ​ണ​പ​ത്ര​മാ​കു​ന്നു ഇതി​ന്റെ കു​ഴ​പ്പം എന്താ​ണെ​ന്നു​വ​ച്ചാൽ, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ നാളെ കാ​ലം​ചെ​ന്നാൽ മര​ണ​കാ​ര​ണം ചി​കി​ത്സ സ്വ​യം​നി​ഷേ​ധി​ച്ച​താ​ണെ​ന്ന അനു​മാ​ന​ത്തി​ന്റെ ബല​മു​ണ്ടാ​വും. സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മ​ര​ണ​മ​ല്ലെ​ങ്കി​ലും! കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ ഉണ്ടാ​വാ​ത്ത തോ​തി​ലാ​ണു് കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ നേ​രി​ടു​ന്ന അസ്തി​ത്വ​ഭീ​ഷ​ണി. ഞങ്ങ​ളെ ചേർ​ത്തു​പി​ടി​ക്കു​മോ ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക?” ഒരി​ക്കൽ നിർ​ദ്ദ​യ​ഭ​ര​ണ​ത്തി​നു് ദു​ഷ്പേ​രു​കേ​ട്ട നകുലൻ ഭീ​തി​യിൽ ചു​റ്റും നോ​ക്കി.

“സ്വ​ച്ഛ​ന്ദ​മൃ​ത്യു എന്ന അസാ​ധാ​രണ ‘വരം’ നി​ങ്ങൾ​ക്കു തന്നി​ട്ടാ​ണു്, ഭീ​ഷ്മ​പ്ര​തി​ജ്ഞ​യെ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ അച്ഛൻ ശന്ത​നു സ്വാ​ഗ​തം ചെ​യ്ത​തു് എന്ന കിം​വ​ദ​ന്തി കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ കറ​ങ്ങി​യി​രു​ന്ന​താ​യി കൃ​പാ​ചാ​ര്യർ ഈയിടെ പറ​യു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. സംഗതി ശരി​യെ​ങ്കിൽ, എങ്ങ​നെ നി​ങ്ങൾ ‘സ്വർ​ഗാ​രോ​ഹ​ണം’ ചെ​യ്യാ​തെ ശര​ശ​യ്യ​യിൽ ഇങ്ങ​നെ കി​ട​പ്പാ​യി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പരി​ത​പി​ച്ചു.

“പ്ര​ണ​യി​ക്കാ​നൊ​രു സു​ന്ദ​രി​യെ​ക്കൂ​ടി​തേ​ടി ഇരു​ന​ദി​ക​ളു​ടെ തീ​ര​ങ്ങ​ളിൽ അല​സ​ജീ​വി​തം നയി​ച്ച ദുർ​ബ​ല​ശ​ന്ത​നു​വി​നു് ഗം​ഗ​യിൽ ജനി​ച്ച എട്ടു​കു​ട്ടി​ക​ളിൽ ഏഴും അവൾ വെ​ള്ള​ത്തിൽ​മു​ക്കി കൊ​ല്ലു​ന്ന​തു തട​യാ​നാ​യി​ട്ടി​ല്ല എന്നു് പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു ആ മനു​ഷ്യൻ തന്നെ എന്നോ​ടു് ഏറ്റു​പ​റ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. അങ്ങ​നെ നി​സ്സാ​ര​നായ ഒരാൾ എനി​ക്കു് സ്വ​ച്ഛ​ന്ദ​മൃ​ത്യു എന്ന അമൂ​ല്യ​വ​രം തന്നു എന്ന കള്ള​ക്കഥ പ്ര​ച​രി​പ്പി​ക്കാൻ കൃ​പ​രെ​പോ​ലെ ചി​ര​ഞ്ജീ​വി​ക്കു് മാ​ത്ര​മേ ആവൂ. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ കൗ​ര​വർ​ക്കൊ​പ്പം കൂ​ട്ടു​കൂ​ടു​ക​യും, യു​ദ്ധ​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ ജയി​ച്ചെ​ന്നു​കേ​ട്ട​പ്പോൾ അവർ​ക്കൊ​പ്പം​കൂ​ടി അര​മ​ന​ജീ​വി​തം ആഡം​ബ​ര​മാ​ക്കു​ക​യും ചെയ്ത കൃ​പർ​ക്കു് ഇതി​നാൽ ഞാൻ കൈ​മാ​റു​ന്നു സ്വ​ച്ഛ​ന്ദ​മൃ​ത്യു വരം. വേ​ണ്ടി​വ​ന്നാൽ ചി​ര​ഞ്ജീ​വി​ക്കു​പ​ക​രി​ക്ക​ട്ടെ, മതി​യെ​ന്നു തോ​ന്നു​മ്പോൾ ജീ​വി​തം​അ​വ​സാ​നി​പ്പി​ക്കു​വാൻ.”

“ഉടൽ പരു​ക്കേൽ​ക്കാ​തെ രക്ഷ​പ്പെ​ട്ടെ​ങ്കി​ലും യു​ദ്ധാ​ന​ന്ത​ര​വി​ഷാദ രോ​ഗി​അർ​ജ്ജു​ന​നെ ‘രഹ​സ്യ​നി​യോഗ’ത്തിൽ വി​ട്ടു എന്നു കേ​ട്ട​ല്ലോ. ഇനി എന്തു് നേടാൻ?”, ഔദ്യോ​ഗി​ക​വ​ക്താ​വായ നകു​ല​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധ​ക്കെ​ടു​തി​യിൽ ജനം നട്ടം​തി​രി​യു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കാ​ലം ജന​വി​രു​ദ്ധ​മെ​ന്നു ഏകാം​ഗ​പ്ര​തി​പ​ക്ഷ​മായ ചാർ​വാ​കൻ വി​ല​യി​രു​ത്തു​ന്ന ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ഞങ്ങൾ​ക്കെ​തി​രെ കൗ​ര​വർ​ചെ​യ്ത ‘അവി​ശു​ദ്ധ​യു​ദ്ധ’ത്തിൽ മനു​ഷ്യ​വി​ഭ​വ​ങ്ങ​ളും പണവും കൊ​ടു​ത്തു പി​ന്തു​ണ​ച്ച പ്രാ​ദേ​ശിക ഭൂ​പ്ര​ഭു​ക്ക​ളെ അർ​ജ്ജു​നൻ ഗാ​ണ്ഡീ​വം കാ​ണി​ച്ചു നി​രാ​യു​ധ​രാ​ക്കി പി​ടി​കൂ​ടി. നാ​മ​മാ​ത്ര നഷ്ട​പ​രി​ഹാ​രം തന്നു യു​ദ്ധ​ബാ​ദ്ധ്യ​ത​യിൽ​നി​ന്നും രക്ഷ​പ്പെ​ടാ​നാ​വി​ല്ല എന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​നി​ല​പാ​ടു് കർ​ശ​ന​മാ​ക്കിയ അർ​ജ്ജു​നൻ, വസ്തു​വ​ഹ​കൾ കണ്ടു​കെ​ട്ടി. തി​രി​ച്ചു​കി​ട്ട​ണ​മെ​ങ്കിൽ, അവർ, നി​ബ​ന്ധ​ന​യ​നു​സ​രി​ച്ചു അര​മ​ന​യി​ലേ​ക്ക​യ​ക്കു​ന്ന ധാ​ന്യ​ച്ചാ​ക്കു​കൾ എണ്ണി​വേ​ണം യു​ധി​ഷ്ടി​ര​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം തീ​രു​മാ​നി​ക്കാൻ. ഹസ്തി​ന​പു​രി ‘സാ​മ്രാ​ജ്യ’ത്തിൽ​നി​ന്നും നേ​ടാ​വു​ന്ന​തു മു​ഴു​വൻ അങ്ങ​നെ ഒറ്റ​യ​ടി​ക്കു് നേ​ടി​യാൽ ഒരു ‘വെ​ളു​ത്ത കുതിര’യെ നാ​ല​തി​രു​കൾ​ക്ക​പ്പു​റ​ത്തേ​ക്ക​യ​ക്കും അർ​ജ്ജു​ന​നും നാ​മ​മാ​ത്ര​സൈ​ന്യ​വും പിൻ​തു​ട​രും. ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ സമ​ഗ്ര​വി​ക​സ​ന​ത്തി​നു് മൂ​ല​ധ​നം സമാ​ഹ​രി​ക്കാൻ. ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു വാർ​ത്ത​ക​ളിൽ സഹ​ക​രി​ച്ചാൽ ഭാ​വി​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങൾ ഊട്ടു​പുര സൗ​ജ​ന്യ​ഭ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​ലൊ​ന്നും ഒതു​ങ്ങി​ല്ല!”

“അഭി​മുഖ പന​യോ​ല​കൾ ഒറ്റ​ക്കി​രു​ന്നു കൂ​ട്ടി​വാ​യി​ച്ച​പ്പോൾ പത്രാ​ധി​പർ രാ​വി​ലെ​ത​ന്നെ രോ​ഷാ​കു​ല​നാ​യി.സ്ത്രീ​ശ​ക്തി​ക്കൊ​രു​ത്ത​മ​മാ​തൃ​ക​ദ്രൗ​പ​ദി എങ്ങ​നെ ഗാർ​ഹി​ക​പീ​ഡ​ന​ത്തിൽ, പ്ര​തി​രോ​ധ​മി​ല്ല​തെ ഇര​മാ​ത്ര​മാ​വു​ന്നു? അങ്ങ​നെ​യാ​ണു് വാർ​ത്താ​കാ​ര്യാ​ല​യ​ത്തിൽ വി​സ്മ​യ​ത്തോ​ടെ വാ​ചാ​ല​നാ​യ​തും ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ക്കാൻ ചു​മ​ത​ല​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തും. അഞ്ചു​പാ​ണ്ഡ​വ​രും നി​ങ്ങ​ളെ രാ​പ്പ​കൽ ലൈം​ഗി​ക​പീ​ഡ​ന​ത്തി​നി​ര​യാ​ക്കു​ന്നു എന്ന​തൊ​രു പ്ര​തീ​കാ​ത്മ​ക​പ​രാ​തി​യാ​ണോ, അതോ ശു​ദ്ധ​അ​സം​ബ​ന്ധ​മോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“അഞ്ചു​പേ​രും ഒരേ​സ​മ​യ​ത്തു എന്റെ ഉടൽ​വീ​തി​ച്ചെ​ടു​ത്തു ഏക​പ​ക്ഷീ​യ​മാ​യി ആന​ന്ദം​പ​ങ്കി​ടു​ന്നു എന്നാ​ണു് നി​ങ്ങ​ളും പത്രാ​ധി​പ​രും അഭി​മു​ഖം വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ത്ത​തെ​ങ്കിൽ അതു് ഏറെ​ക്കൂ​റെ ശരി​വാ​യ​ന​യാ​ണ​ല്ലോ. ഊഴ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു​മാ​ത്ര​മേ കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് പ്ര​വേ​ശ​നം ഉള്ളു എന്നു് ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി​യാ​ലൊ​ന്നും തീ​രി​ല്ല പീ​ഡ​ന​തീ​വ്രത. ഉടലിൽ ഒരാൾ ഊഴ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു ആധി​പ​ത്യം സ്ഥാ​പി​ക്കു​മ്പോ​ഴും​കാ​ണാം ബാ​ക്കി​എ​ട്ടു​ക​ണ്ണു​കൾ എന്നെ പീ​ഡി​പ്പി​ച്ചു അവർ​ക്കി​ട​യിൽ നയ​നാ​ന​ന്ദം പങ്കി​ടു​ന്ന​തു്. ഇതി​നെ​തി​രെ നടപടി എടു​ക്കാൻ സ്ത്രീ​സം​ര​ക്ഷ​ണ​നി​യ​മ​ത്തിൽ വകു​പ്പൊ​ന്നും ചേർ​ക്കാ​തെ ആണോ പെ​ണ്ണ​വ​കാ​ശ​പോ​രാ​ളി ദു​ശ്ശള മറ്റൊ​രു കു​പ്ര​സി​ദ്ധ​പീ​ഡ​ക​നായ ജയ​ദ്ര​ഥ​നു​മൊ​പ്പം സൈ​ന്ധ​വ​നാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു​പോ​യ​തു?”

“ചോ​ര​യി​റ്റു​ന്ന തള്ള​വി​രൽ, തളിർ​വെ​റ്റി​ല​യിൽ നി​ങ്ങൾ ഗു​രു​വി​നു​കൈ​മാ​റു​ന്ന​തി​നി​ട​ക്കെ​ന്തോ പു​ഞ്ചി​രി​യോ​ടെ​ഉ​ച്ച​രി​ക്കു​ന്ന​തു​കേ​ട്ടു് ദ്രോ​ണർ തു​ട​യി​ല​ടി​ച്ചു ‘കു​ലു​ങ്ങി​ക്കു​ലു​ങ്ങി’ ചി​രി​ക്കു​ന്നു! എന്തു് പറ​ഞ്ഞാ​യി​രു​ന്നു ആ കഠി​ന​ഹൃ​ദ​യ​നെ ചെ​റു​താ​യെ​ങ്കി​ലും രസി​പ്പി​ക്കാൻ, വി​രൽ​മു​റി​ഞ്ഞ​വേ​ദ​ന​യി​ലും നി​ങ്ങൾ​ക്കാ​യ​തു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഏക​ല​വ്യ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഞങ്ങൾ വേ​ട്ട​മാം​സം കഴി​ക്കു​ന്ന​വ​രാ​ണെ​ങ്കി​ലും, സസ്യാ​ഹാ​രി​ക​ളായ വന്യ​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളെ സ്വ​ന്തം കൈ​കൊ​ണ്ടു് കഴു​ത്തു​വെ​ട്ടി മാ​ത്ര​മേ ഇറ​ച്ചി പൊ​രി​ച്ചു​ക​ഴി​ക്കൂ. എന്നാൽ മഹാ​ബ്രാ​ഹ്മ​ണ​രായ നി​ങ്ങൾ​ക്കി​ഷ്ടം നി​ഷാ​ദ​വി​ദ്യാർ​ത്ഥി ഗു​രു​ദ​ക്ഷി​ണ​യാ​യി മു​റി​ച്ചു​ത​രു​ന്ന തള്ള​വി​ര​ലാ​ണ​ല്ലേ എന്നു് വി​ന​യ​ത്തോ​ടെ ചോ​ദി​ച്ച​തിൽ നർ​മ്മം​കാ​ണാൻ മാ​ത്രം നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ന്താ​ണ​പാ​കത?”

“ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം എന്ന മോ​ഹ​ന​ന​ഗ​രം എന്തു​ചെ​യ്യാ​നാ​ണു് ഭാവം? അതി​ഥി​ക​ളെ അങ്ക​ലാൽ​പ്പി​ലാ​ക്കു​ന്ന വഴു​ക്കു​സ​ഭാ​ത​ല​ങ്ങൾ ആഗോ​ള​വി​നോ​ദ​സ​ഞ്ചാ​രി​കൾ​ക്കു് തു​റ​ന്നു​കൊ​ടു​ക്കു​മോ? അതോ, അവമതി ആവർ​ത്തി​ക്കാ​തി​രി​ക്കാൻ, അട​ച്ചി​ടു​മോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വർ വന​വാ​സ​ത്തി​നു പദ​യാ​ത്ര തു​ട​ങ്ങിയ നേരം.

“ഞങ്ങ​ളൊ​രു പരി​ഷ്കൃത സമൂ​ഹ​മാ​യി​പ്പോ​യി​ല്ലേ, ഹരി​ത​ച​ട്ടം പാ​ലി​ക്കേ​ണ്ടേ കു​രു​വം​ശം! പരി​സ്ഥി​തി​ലോല പ്ര​ദേ​ശ​മാ​ണു് ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​മെ​ന്നു ‘അന്ധ’പി​താ​വി​നു് അറി​യി​ല്ല. കി​ട​പ്പാ​ടം പണി​യാൻ ഇടം​യാ​ചി​ച്ച യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു് ദുർ​ബ​ല​മു​ഹൂർ​ത്ത​ത്തിൽ വന​മേ​ഖല പ്ര​വി​ശ്യ ഇഷ്ട​ദാ​നം ചെ​യ്യു​മ്പോൾ, ഞാൻ സ്ഥ​ല​ത്തി​ല്ല. എല്ലാ​ത്ത​രം സസ്യ​ങ്ങ​ളും വന്യ​ജീ​വി​ക​ളും സമ​ര​സ​പ്പെ​ട്ട അപൂർ​വ്വ ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ, കണ്ണിൽ ചോ​ര​യി​ല്ലാ​ത്ത പാ​ണ്ഡ​വർ കത്തി​ച്ചൊ​ടു​ക്കി. ആ കൊ​ടും​പാ​പം ചു​മ​ന്ന​യി​ട​ത്ത​ല്ലേ വാ​സ്തു​ശിൽ​പ്പി മയ​നെ​ക്കൊ​ണ്ട​വർ നഗരം നിർ​മ്മി​ച്ചു്, രാ​ജ​സൂ​യ​മെ​ന്ന പേ​രി​ലൊ​രു അനാ​വ​ശ്യ യാഗം ചെ​യ്തു, ഞങ്ങ​ള​ട​ക്കം ഗം​ഗാ​സ​മ​ത​ല​ത്തി​ലെ നാ​ടു​വാ​ഴി​ക​ളെ​യെ​ല്ലാം സാ​മ​ന്ത​ന്മാ​രാ​ക്കി, രത്ന​ശേ​ഖ​രം ഓരോ ആണ്ടു​പി​റ​പ്പി​ലും കപ്പ​മാ​യി കൊ​ടു​ക്കാൻ വി​ധി​യു​ണ്ടാ​യ​തു്. അന്ന​തൊ​ക്കെ നെ​ടു​വീർ​പ്പോ​ടെ ഞങ്ങൾ പു​തു​ത​ല​മുറ രാ​ജ​കു​മാ​ര​ന്മാർ അം​ഗീ​ക​രി​ക്കേ​ണ്ട ിവ​ന്നെ​ങ്കി​ലും, ഉള്ളി​ലൊ​രു നെ​രി​പ്പോ​ടു​യ​രു​ന്ന​തു് അവ​ര​റി​ഞ്ഞി​ല്ല. ചൂ​താ​ടാൻ ഓടി​വ​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വർ അതാ, ഉടു​ത്ത തു​ണി​ക്കു മറു​തു​ണി​യി​ല്ലാ​തെ, കാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു പോ​വു​ന്നു. പതി​മൂ​ന്നു വർഷം കഴി​ഞ്ഞ​വർ മട​ങ്ങി വന്നാൽ? എല്ലാം മുൻ​കൂ​ട്ടി​ക്ക​ണ്ടു് ഉടൻ ഞങ്ങൾ യാ​ത്ര​തി​രി​ക്ക​ട്ടെ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലേ​ക്കു!—പാ​ണ്ഡ​വർ ഒളി​പ്പി​ച്ചു​വ​ച്ച രത്ന​ശേ​ഖ​ര​ങ്ങൾ കണ്ടെ​ടു​ത്തു വേണം അഭി​ശ​പ്ത നഗ​രി​യെ വന്യ​പ്ര​കൃ​തി​ക്കു തി​രി​ച്ചു കൈ​മാ​റാൻ!”

“ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്കെ​ന്ത​റി​യാം, പി​ടി​കി​ട്ടാ​പ്പു​ള്ളി​പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ പാ​തി​രാ​ഒ​ളി​ച്ചോ​ട്ടം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ കു​പ്ര​സി​ദ്ധ ‘വാ​ട​ക​ക്കൊ​ല​യാ​ളി’യോടു് നിർ​ഭ​യം ചോ​ദി​ച്ചു. വാ​ര​ണാ​വ​തം കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ​നി​ന്നും ഓടി​ര​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ട കു​ന്തി​യും മക്ക​ളും ഏക​ച്ച​ക്ര​ഗ്രാ​മ​ത്തിൽ ഒളി​ച്ചു​ക​ഴി​യു​ന്ന കാലം.

“വാ​ര​ണാ​വ​തം സു​ഖ​വാ​സ​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​കു​ടും​ബം വെ​ന്തു​ചാ​വ​ണം എന്ന മഹാ​റാ​ണി​ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ കല്പന ഞാൻ ഏറ്റെ​ടു​ത്തു. ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്കു് കണ്ണു​കാ​ണി​ല്ലെ​ന്ന കടംകഥ തൊ​ണ്ട​ന​ന​യാ​തെ ഞാൻ വി​ഴു​ങ്ങി​യി​ട്ടി​ല്ല, കാ​ണേ​ണ്ട​തൊ​ക്കെ കണ്ടെ​ന്നു​റ​പ്പു​വ​രു​ത്താ​നും, പലതും കണ്ടി​ല്ലെ​ന്നു നടി​ക്കാ​നും കു​ഞ്ഞു​നാ​ളിൽ ഭീ​ഷ്മർ ഉപ​ദേ​ശി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്ത കാ​ഴ്ച​പ​രി​മി​തി​യെ​ന്ന കു​ടി​ല​കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടിൽ ഉറ​ച്ചു​പോ​യോ കു​രു​വം​ശ​നാ​ഥ​നു? തൊ​ഴി​ലിൽ കരാ​റു​കാ​ര​നാ​ണെ​ങ്കി​ലും, കരൾ മൃ​ദു​വാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടാ​വ​ണം ഞാൻ തി​രി​ച്ചു​ചോ​ദി​ച്ചു, “മഹാ​ത്മൻ, എന്തു​തെ​റ്റു അനാ​ഥ​വി​ധവ കു​ന്തി​യും പറ​ക്ക​മു​റ്റാ​ത്ത അഞ്ചു​മ​ക്ക​ളും ഈ ക്രൂ​ര​വം​ശ​ഹ​ത്യ അർ​ഹി​ക്കാൻ നി​ങ്ങ​ളോ​ടു് ചെ​യ്തു?”. കണ്ണി​മ​യി​ള​ക്കാ​തെ ഉള്ളിൽ ഉള്ള​തു് ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ പറ​ഞ്ഞു, “ശാ​പ​ഗ്ര​സ്ത​നായ പാ​ണ്ഡു രാ​ജ​സ്ഥാ​ന​മൊ​ഴി​ഞ്ഞു പോ​ട്ടെ കാ​ട്ടിൽ, നീയും മാ​ദ്രി​യും എന്റെ​കൂ​ടെ അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ കൂ​ട്ടു​നി​ന്നാൽ, ഗാ​ന്ധാ​രി​യെ​ക്കാൾ ഒരു​പ​ണ​ത്തൂ​ക്കം കു​റ​വ​ല്ലാ​തെ പൊ​ന്നു​പോ​ലെ നോ​ക്കാം”. വി​ശ്വ​സ്ത​പാ​ണ്ഡു​ഭാ​ര്യ​യെ​ന്ന അര​മ​ന​ഖ്യാ​തി നി​ല​നിർ​ത്തിയ കു​ന്തി, പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്തിൽ വീ​ഴാ​തെ ഭർ​ത്താ​വു​മൊ​ത്തു വന​വാ​സ​ത്തി​നു​പോ​യ​പ്പോൾ, കലു​ഷി​ത​ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​ഹൃ​ദ​യം കല്ലി​ച്ചു. വം​ശ​ഹ​ത്യ എന്ന ആശയം രൂ​പം​കൊ​ണ്ടു. ക്ഷ​മ​യോ​ടെ വർ​ഷ​ങ്ങൾ കാ​ത്തി​രു​ന്നു. ഓർ​ക്കു​മ്പോൾ ഹൃ​ദ​യം​പി​ട​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. ക്ഷ​മി​ക്കൂ അര​മ​ന​ര​ഹ​സ്യ​ത്തി​ന്റെ വി​ഴു​പ്പു​കെ​ട്ട​ഴി​ക്കാൻ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് അക്ഷ​മ​യു​ണ്ടെ​ന്ന​റി​യാം, കൂ​ടു​തൽ വി​വ​ര​ങ്ങൾ രഹ​സ്യ​വി​ചാ​ര​ണ​യിൽ​മാ​ത്രം, ഞാൻ ‘പര​മ​സ​ത്യം’ വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തും, പരി​ഭ​വ​മ​രു​തേ, അപ്പോൾ നി​ങ്ങ​ളും, ആർ​ക്ക​റി​യാം, ഒരു പക്ഷേ, എന്നോ​ടൊ​പ്പം പ്ര​തി​ക്കൂ​ട്ടിൽ വരും! ആദി​വാ​സി​കു​ടും​ബ​ത്തെ കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വ​വം​ശ​ത്തെ രക്ഷി​ക്കാൻ എങ്ങ​നെ കഥ​മെ​ന​ഞ്ഞു ഇര​ക​ളാ​ക്കി.”

“ചെ​യ്യാ​ത്ത കു​റ്റ​ത്തി​നു് പന്ത്ര​ണ്ടു​കൊ​ല്ല​ത്തെ അടി​മ​ജീ​വി​തം നി​ങ്ങൾ​ക്കു്, വനാ​ന്ത​ര​ത്തി​ലെ ഈ ഒറ്റ​മു​റി​കു​ടി​ലിൽ സഹ​നം​ത​ന്നെ ആയി​രു​ന്നു അല്ലെ! ഇനി അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ത്തി​നു തി​രി​ക്കു​മ്പോൾ എന്തു് ചെ​യ്യും, വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട​ക്കാ​ല​ഓർ​മ​കു​ടീ​രം? അധി​കാ​രം​കി​ട്ടി മഹാ​റാ​ണി​യാ​യാൽ, കു​രു​വം​ശ​പൈ​തൃ​ക​മ​ന്ദി​ര​മാ​യി പരി​പാ​ലി​ക്കു​മോ?”, ചു​റ്റും​നോ​ക്കി കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക വി​കാ​ര​ഭ​രി​ത​യാ​യി.

“അര​ക്കി​ല്ലം തീ​യി​ട്ട​പോ​ലെ അർ​ദ്ധ​രാ​ത്രി​യിൽ ഇതും ഇന്നു​രാ​ത്രി എന്നെ മയ​ക്കി​ക്കി​ട​ത്തി പാ​ണ്ഡ​വർ തീ​യി​ട​ണം.”, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ കണ്ണു​ക​ളിൽ ക്രോ​ധ​ത്തി​ന്റെ കനൽ​മി​ന്നി.

“ആകാ​ശ​ത്തി​ലെ പറ​വ​കൾ​ക്കാ​യി ആയിരം നീർ​ക്കു​ട​ങ്ങൾ എന്ന മധ്യ​വേ​നൽ​പ​ദ്ധ​തി നട​പ്പി​ലാ​ക്കു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടെ​ന്താ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് പക? പ്ര​കൃ​തി​ശ​ക്തി​ക​ളിൽ​നി​ന്നും ഭീഷണി നേ​രി​ടു​ന്ന ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ​യെ പരി​പാ​ലി​ക്കു​ക​യെ​ന്ന​തു​മ​ല്ലേ സം​വേ​ദന ശീ​ല​മു​ള്ള ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി​യു​ടെ ചുമതല?”, കോ​ട്ട​വാ​തി​ലി​നു​മു​മ്പിൽ നി​രാ​ഹാര സത്യാ​ഗ്ര​ഹ​മ​നു​ഷ്ഠി​ക്കു​ന്ന കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​ക​ളോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. മു​ഷി​ഞ്ഞ മേൽ​വ​സ്ത്ര​ങ്ങൾ, വി​യർ​ത്തൊ​ഴു​കു​ന്ന കഴു​ത്തും കക്ഷ​വും, എന്നി​ട്ടും കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധ​വ​ക​ളു​ടെ ഉടൽ ഉച്ച​വെ​യി​ലിൽ ജ്വ​ലി​ച്ചു.

“ഖാ​ണ്ഡവ വന​മെ​ന്ന ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ​യെ അവളും പാ​ണ്ഡ​വ​രും എങ്ങ​നെ കത്തി​ച്ചാ​മ്പ​ലാ​ക്കി എന്ന​ത​ക്കാ​ല​ത്തെ ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​വാർ​ത്ത​ക​ളിൽ നി​ന്നു് കേ​ട്ട​റി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. ആ കഥ നി​ങ്ങൾ ആവർ​ത്തി​ക്ക​രു​തേ. നീർ​ക്കു​ട​ങ്ങൾ പറ​വ​കൾ​ക്കു സമ്മാ​നി​ച്ച പാ​ഞ്ചാ​ലി ഞങ്ങ​ളു​ടെ പു​ന​ര​ധി​വാ​സ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ വന്നി​രു​ന്നു. കു​ടി​ക്കാ​നും കു​ളി​ക്കാ​നും ജല​മി​ല്ലെ​ന്നു വി​ല​പി​ച്ച ഞങ്ങ​ളോ​ട​വൾ വി​രൽ​ചൂ​ണ്ടി തട്ടി​ക്ക​യ​റി. കോ​ട്ട​ക്ക​ക​ത്തെ രാ​ജ​മ​ന്ദി​ര​ങ്ങൾ​ക്കു പി​ന്നിൽ കൗരവർ പൊ​തു​ചെ​ല​വിൽ പണി​തെ​ടു​ത്ത കു​ള​ങ്ങ​ളിൽ ദശാ​ബ്ദ​ങ്ങ​ളോ​ളം ഞങ്ങൾ നീ​ന്തി​ത്തി​മിർ​ത്തു എന്ന​വൾ പ്രാ​കി. ഞങ്ങൾ വി​ര​ണ്ടു. വേ​ന​ലിൽ ഹി​മാ​ല​യം ഉരുകി ജല​മൊ​ഴു​കു​ന്ന രണ്ടു മഹാ​ന​ദി​കൾ​ക്കി​ട​യി​ലെ ഹരി​ത​ഭൂ​മി​യാ​ണു് ഹസ്തി​ന​പു​രി എന്ന വ്യാ​ജ​പ്ര​ചാ​ര​ണം കേ​ട്ടാ​ണു് വ്യ​ത്യ​സ്ത​ഭൂ​വി​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ നി​ന്നു് കൗ​മാ​ര​കാ​ല​ത്തു നവ​വ​ധു​ക്ക​ളാ​യി ഇവിടെ വന്ന​തു്. ഞങ്ങ​ളെ കൗരവർ പ്ര​ണ​യ​പൂർ​വ്വം പരി​ലാ​ളി​ച്ചു എന്ന​തി​നു് തെ​ളി​വ​ല്ലേ നൂ​റു​നീ​ന്തൽ​കു​ള​ങ്ങൾ. കൗരവർ കോ​ട്ട​ക്ക​ക​ത്തു അതൊ​ക്കെ സ്വയം നിർ​മ്മി​ച്ച​തു കൊ​ണ്ട​ല്ലേ പാ​ഞ്ചാ​ലി നി​ത്യ​വും നീ​ന്തി​ക്കു​ളി​ച്ചു ഈ വേ​ന​ലി​ലും മി​ന്നു​ന്ന തൊ​ലി​യും തി​ള​ങ്ങു​ന്ന തു​ണി​യു​മാ​യി തി​മിർ​ക്കു​ന്ന​തു?”

“മൂ​പ്പി​ള​മ​ശ്രേ​ണി​യിൽ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് തൊ​ട്ടു​താ​ഴെ കി​രീ​ടാ​വ​കാശ യോ​ഗ്യ​ത​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​ന​ല്ലേ, കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ഴു​മ്പോൾ ഒന്നു​പി​ടി​ക്കാ​നോ ചു​ണ്ടിൽ ഇത്തി​രി നീ​രൊ​ഴി​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കാ​നോ നി​ങ്ങൾ മെ​ന​ക്കെ​ടാ​തെ, പാവം കാ​ലം​ചെ​ന്ന​തു്! എന്താ​യി​രു​ന്നു വൈ​കാ​രി​ക​അ​കൽ​ച്ച ഇട​നെ​ഞ്ഞിൽ നീ​റി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന അനി​ഷ്ടം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ആകാ​ശ​യാ​ത്ര​ക്കാ​യി ഊർ​ന്നി​റ​ങ്ങു​ന്ന സ്വർ​ണ്ണ​ത്തേ​രി​നാ​യി ഒറ്റ​ക്കാ​ലിൽ കാ​ത്തു​നിൽ​ക്കുക യാ​യി​രു​ന്നു ‘ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ’.

“അറി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന കു​ല​പു​രു​ഷ​ന​ല്ല ഭീ​മ​ന്റെ അവി​ഹി​ത​ബീ​ജ​ദാ​നി എന്ന​തു​കൊ​ണ്ടാ​വാം, അശ്ലീ​ല​മെ​ന്നൊ​റ്റ​നോ​ട്ട​ത്തിൽ ആരും നി​ന്ദി​ക്കു​ന്നൊ​രു വാ​മൊ​ഴി​രീ​തി​യു​ണ്ടു് ഭീ​മ​ന്റെ പെ​രു​മാ​റ്റ​ത്തിൽ. വേ​റെ​വ​ഴി​യി​ല്ലാ​തെ സമ​ര​സ​പ്പെ​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു എങ്കി​ലും, പൊ​രു​ത്ത​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നി​ല്ല പരു​ക്കൻ​നാ​വു​മാ​യി. മു​തിർ​ന്ന രാ​ജ​പ​ത്നി​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ കു​ന്തി ചെ​യ്യേ​ണ്ട സതി​യിൽ, ഇള​മു​റ​മാ​ദ്രി​യെ എറി​യാൻ അവൻ കു​ട്ടി​ക്കാ​ല​ത്തു​ത​ന്നെ പ്ര​യ​ത്നി​ച്ചു, വാ​ര​ണാ​വ​തം അര​ക്കി​ല്ല​ത്തിൽ അത്താ​ഴം ചോ​ദി​ച്ചു​വ​ന്ന ആദി​വാ​സി​ക​ളെ ചു​ട്ടു​കൊ​ല്ലാൻ കു​ന്തി​ക്കൊ​പ്പം കു​റ്റ​ബോ​ധ​മി​ല്ലാ​തെ കൂ​ട്ടു​നി​ന്നു, പെ​രു​മാ​റ്റ​ത്തി​ലെ കാ​ടൻ​രീ​തി വഴി​ക്കു​വ​ഴി പരാ​മർ​ശി​ച്ചാൽ പോരാ, വാ​മൊ​ഴി​യു​ടെ, അശേഷം മനു​ഷ്യ​ത്വ​മി​ല്ലാ​ത്ത വി​ല​ക്ഷണ വ്യ​ക്തി​മു​ദ്ര​യും എന്നെ അക​റ്റി. ഭീ​മ​ജ​ഡം നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ശ്ര​മ​ദാ​ന​ത്തിൽ പൂർ​ണ്ണ​മാ​യും കു​ഴി​ച്ചി​ട്ടു എന്നു​ക​രു​ത്ത​ട്ടെ? ഉവ്വു്? ആശ്വാ​സ​വാർ​ത്ത! ഞാൻ പറു​ദീ​സ​യിൽ പ്ര​വേ​ശി​ക്കു​മ്പോൾ അവൻ നര​ക​യാ​ത​ന​യിൽ നി​ല​വി​ളി​ക്കു​ന്ന​തു് സ്വർ​ഗ്ഗ​സ്ഥ​നായ എനി​ക്കു് കേൾ​ക്ക​ണം” വാ​ലാ​ട്ടി നായ വി​ശ്വ​സ്തത അറി​യി​ച്ചു.

“വി​വാ​ഹി​ത​യെ​ങ്കി​ലും, ഒരു സ്ത്രീ സ്വ​ത​ന്ത്ര​വ്യ​ക്തി​കൂ​ടി​യാ​ണെ​ന്ന മനു​ഷ്യാ​വ​കാശ പരി​ഗ​ണന പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു് നി​ഷേ​ധി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ, “കി​ട്ടിയ ഉടൽ ഒരു​പോ​ലെ വീ​തി​ക്കൂ” എന്നു്, ദു​ഷ്ട​ലാ​ക്കോ​ടെ നി​ങ്ങൾ അഞ്ചു​മ​ക്ക​ളോ​ടാ​ജ്ഞാ​പി​ച്ച​തു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കു​ന്തി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​മൊ​പ്പം വന​വാ​സ​ത്തി​നാ​യി അന്ത്യ​പ​ദ​യാ​ത്ര പരി​ഗ​ണി​ക്കു​ന്ന സന്ധ്യ പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​ത്തിൽ രാ​ജ​മാ​താ​പ​ദ​വി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യാൽ എന്നെ​ന്നും നി​ഷേ​ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട പാ​ണ്ഡു​വി​ധവ ഇപ്പോൾ ഏക.

“അര​ക്കി​ല്ല​ത്തു​നി​ന്നു് പ്രാ​ണ​നും​കൊ​ണ്ടു് ഒളി​ച്ചോ​ടിയ ഞങ്ങൾ, അഗ​തി​ക​ളാ​യി ദേ​ശാ​ന്ത​ര​ങ്ങ​ളിൽ കഴി​യു​മ്പോ​ഴും, നി​ത്യ​മെ​ന്നോ​ണം യു​വ​പാ​ണ്ഡ​വ​ശ​രീ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ലൈം​ഗി​കാ​വ​ശ്യ​ങ്ങൾ എന്നെ ചി​ന്താ​കു​ല​യാ​ക്കി. രമി​ക്കാൻ പറ്റിയ പെൺ​സാ​ന്നി​ധ്യം ഇല്ലാ​ത്ത ദൈ​ന്യാ​വ​സ്ഥ​യി​ലാ​യി പാ​ണ്ഡ​വർ. ദേ​വ​സ​ന്ത​തി​ക​ളെ​ങ്കി​ലും, പി​ച്ച​പ്പാ​ത്ര​വു​മാ​യി ഇച്ചിൽ​തേ​ടു​ന്ന​വർ​ക്കു, എവിടെ വധു​ക്ക​ളെ കണ്ടെ​ത്തു​മെ​ന്ന ചി​ന്ത​യിൽ ഞാൻ കു​ഴ​ഞ്ഞു. അഞ്ചു​ആ​ണു​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാ​വു​ന്ന ഏക​സ്ത്രീ​സാ​ന്നി​ധ്യം ഞാ​നാ​ണെ​ന്ന തി​രി​ച്ച​റി​വെ​ന്നെ സദാ​ചാ​ര​നി​രീ​ക്ഷ​ണ​ത്താൽ അസ്വ​സ്ഥ​യാ​ക്കു​ന്ന ആ കാ​ല​ത്തു, യാ​ദൃ​ച്ഛി​ക​മെ​ന്നോ​ണം, മത്സ​രാർ​ത്ഥി​യാ​യി അർ​ജ്ജു​നൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ പരി​ണ​യി​ച്ചു. അഞ്ചു​പേർ​ക്കും പാ​യ​പ​ങ്കി​ടാ​വു​ന്ന​രീ​തി​യിൽ, അപൂർ​വ്വ​ദാ​മ്പ​ത്യ​സാ​ഹ​ച​ര്യം ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ന്ന പരി​ഹാ​ര​വ​ഴി സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മാ​യി തെ​ളി​ഞ്ഞെ​ന്ന ശു​ഭ​പ്ര​തീ​ക്ഷ​യിൽ, ഉടനടി ‘രചി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട’ പ്ര​ഹ​സ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു, ‘അഞ്ചു​പേ​രും ഒരു​പോ​ലെ ആസ്വ​ദി​ക്ക​ണം ഈ പെ​ണ്ണു​ടൽ’ എന്ന ആജ്ഞ. ‘ദൈ​വ​മാ​താ’വി​ന്റെ കൽപന പാ​ണ്ഡ​വർ മു​ഖ​വി​ല​ക്കെ​ടു​ക്കു​മ്പോ​ഴും, രണ്ടു​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ നി​ന്നു​മു​ണ്ടായ ‘പ്ര​തി​ഷേ​ധ​ങ്ങ​ളും ആശ്ച​ര്യ’വു​മൊ​ക്കെ പ്ര​ഹ​സ​ന​ത്തി​നു​യോ​ജി​ച്ച വൈ​കാ​രി​ക​പ്ര​തി​ക​ര​ണ​മെ​ന്നു സം​തൃ​പ്തി​യോ​ടെ ഞാൻ വി​ല​യി​രു​ത്തി. ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി പ്ര​തി​ഷേ​ധി​ച്ചു എന്നു​കേ​ട്ട​പ്പോൾ പു​ഞ്ചി​രി​ക്കാ​നാ​ണു് തോ​ന്നി​യ​തു്. അര​ക്കെ​ട്ടിൽ കാ​മ​ന​യു​ള്ള ഏതു സ്ത്രീ വേ​ണ്ടെ​ന്നു പറയും, ഭർ​ത്താ​വി​നൊ​പ്പം നാ​ലു​ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രെ ആദ്യ​രാ​ത്രി ഭർ​ത്തൃ​മാ​താ​വി​ന്റെ ഭാ​വു​ക​ങ്ങ​ളു​മാ​യി വി​വാ​ഹ​സ​മ്മാ​ന​മാ​യി കി​ട്ടി​യാൽ? സു​ന്ദ​രി​യായ സഹോ​ദ​ര​ഭാ​ര്യ​യെ, കി​നാ​വി​ലെ​ങ്കി​ലും ഓമ​നി​ക്കാ​ത്ത പര​പു​രു​ഷ​നു​ണ്ടോ!”

“തി​ന്മ​യു​ടെ മേൽ നന്മ​യു​ടെ വി​ജ​യ​മാ​ണു് കു​രു​ക്ഷേ​ത്രം എന്നു് പുതിയ മഹാ​രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ പട്ടാ​ഭി​ഷേ​ക​ത്തി​നു​ശേ​ഷം വി​കാ​ര​ഭ​രി​ത​നാ​യി നി​രീ​ക്ഷി​ച്ച​പ്പോൾ, സദ​സ്സു് എഴു​നേ​റ്റു​നി​ന്നു് കയ്യ​ടി​ക്കു​ന്ന​തു് കണ്ടു. പക്ഷേ, വേ​ദി​യിൽ ഇരു​ന്ന നി​ങ്ങൾ മുഖം താ​ഴ്ത്തി. എന്താ​യി​രു​ന്നു കാ​ര്യം?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“തി​ന്മ​ക്കു​മേൽ തി​ന്മ​യു​ടെ വിജയം എന്നു് പന​യോ​ല​യിൽ നാ​രാ​യം കൊ​ണ്ടെ​ഴു​തി​ക്കൊ​ടു​ത്ത​തു് വാ​യി​ച്ച​പ്പോൾ സം​ഭ​വി​ച്ച​തു്.”

“യു​ദ്ധാ​രം​ഭ​ദി​നം വി​ഷാ​ദ​വാ​നാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ, അന്ത്യ​ദി​ന​മാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും ദാർ​ശ​നി​ക​നാ​യോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അർ​ജ്ജു​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ദ്ധം ജയി​ച്ചെ​ന്ന അവ​കാ​ശ​വാ​ദ​വു​മാ​യി ആറംഗ പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘം രാ​ജ​പാ​ത​യി​ലൂ​ടെ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു നീ​ങ്ങു​ന്ന നേരം.

“നാളെ ഈ സമ​യ​ത്തു ഞങ്ങൾ പാ​ണ്ഡ​വ​പ​താക ഉയർ​ത്തു​മെ​ന്നു് നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാം, എന്നാൽ ഈ വി​റ​യ്ക്കു​ന്ന തണു​പ്പിൽ ഒരു​പാ​ത്രം ചൂ​ടു​പാ​നീ​യം കു​ടി​ക്കാൻ കി​ട്ടി​യാൽ, അധി​കാ​രം വേ​ണ്ടെ​ന്നു വക്കാം. അധി​കാ​ര​മോ​ഹി​യാ​യി മു​ന്നിൽ ആരാ​ണു്? പാ​ഞ്ചാ​ലി പി​ന്നി​ലി​പ്പോൾ പാവം യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ! അഭി​ലാ​ഷ​സ​മ​വാ​ക്യ​ങ്ങ​ളിൽ എന്തു​സം​ഭ​വി​ച്ചു പതി​നെ​ട്ടു​ദി​വ​സം? രാ​ത്രി കു​ളി​ച്ചു ഞാൻ പാ​ള​യ​ത്തി​ലെ​ത്തു​മ്പോൾ, മറ്റു​പാ​ണ്ഡ​വർ കി​ട​ന്നു​റ​ങ്ങി​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും. പാ​ഞ്ചാ​ലി കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന​തു് യു​ദ്ധ​വാർ​ത്ത കേൾ​ക്കാ​നോ ക്ഷേ​മാ​ന്വേ​ഷ​ണ​ത്തി​നോ അല്ല, അവ​ളു​ടെ അഞ്ചു​മ​ക്ക​ളെ ഞാൻ​ക​രു​ത​ലോ​ടെ രാ​പാർ​പ്പി​ച്ചു​വോ! അവർ കു​ളി​ച്ചു ഭക്ഷ​ണം​ക​ഴി​ച്ചു​റ​ങ്ങി​യി​ട്ടാ​ണു് പാ​ള​യ​ത്തിൽ ഞാൻ വന്ന​തെ​ന്ന മറു​പ​ടി​കേ​ട്ടാൽ, രൂ​പ​ഭാ​വ​പ​രി​ണാ​മം എന്നെ​യെ​ന്ന​പോ​ലെ നി​ങ്ങ​ളെ​യും വി​സ്മ​യി​പ്പി​ക്കും. പി​ന്നെ അവൾ കൗ​മാ​ര​പോ​രാ​ളി​ക​ളു​ടെ അമ്മ​യ​ല്ല, കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ ഊഷ്മ​ള​ആ​തി​ഥേയ! ആസ്വാ​ദ​ന​നി​ശീ​ഥി​നി നയി​ക്കു​ന്ന വന്യ​കാ​മന! സം​സാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ വ്യ​ക്ത​മാ​യി, ഓരോ​പാ​ണ്ഡ​വ​നെ ഒന്നൊ​ന്നാ​യി അവൾ അഞ്ചു​കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ ‘രക്ഷാ​ധി​കാ​രി’യായി നി​യ​മി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്, അവരെ കൃ​ത​ജ്ഞ​ത​യോ​ടെ രാ​വേ​റെ ചെ​ല്ലും​വ​രെ, എന്നെ​യെ​ന്ന​പോ​ലെ പരി​ലാ​ളി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. അപ്പോൾ സംശയം തോ​ന്നി, സ്വ​യം​വ​രം ചെയ്ത പാ​ഞ്ചാ​ലി എണ്ണ​ത്തിൽ അഞ്ചാ​യി​രി​ക്കു​മോ? അങ്ങ​നെ​യെ​ങ്കിൽ യഥാർ​ത്ഥ​പാ​ഞ്ചാ​ലി ആരുടെ കൂടെ?”

“പു​തി​യ​മ​ഹാ​റാ​ണി പരി​ച​യ​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ ആളെ​ങ്ങ​നെ?”, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ക്കു​ശേ​ഷ​മു​ള്ള ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ പു​തു​താ​യെ​ത്തിയ തക്ഷ​ശി​ല​ഗ​വേ​ഷ​ക​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“പാ​ണ്ഡ​വ​രെ അള​ന്ന​പോ​ലെ, കൃ​ത്യം പദ​ങ്ങ​ളിൽ തള​ക്കാൻ അവൾ നി​ന്നു​ത​രു​ന്നി​ല്ല. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യ​മു​ണ്ടെ​ന്നു് കേ​ട്ടി​രു​ന്നു. കാണാൻ ആവാ​ത്ത​വി​ധം സു​ര​ക്ഷാ​വ​ല​യ​ത്തിൽ ആയി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു്, കേ​ട്ട​റി​വൊ​ക്കെ പന​യോ​ല​യിൽ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു. ഐതി​ഹ്യ​ങ്ങൾ അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തിയ ഒരു പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ണ്ടു്, പക്ഷേ, നേ​രിൽ​കാ​ണു​മ്പോൾ ഒന്നും നമു​ക്കോർ​മ്മ വരി​ല്ല. അഞ്ചു​മ​ക്ക​ളെ ഒരൊ​റ്റ​പു​ലർ​ച്ച​യിൽ നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട അമ്മ​യാ​ണോ അവൾ? അഞ്ചു് ആണു​ങ്ങ​ളെ കാ​ലാ​കാ​ല​മാ​യി രമി​പ്പി​ക്കു​ന്ന കാ​മ​ന​യാ​ണോ അവൾ? യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ ഔപ​ചാ​രി​ക​ത​യോ​ടെ കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്യു​ന്ന മഹാ​റാ​ണി​യാ​ണോ അവൾ? ഒരു ആദ്യ​സ​ന്ദർ​ശ​ക​നെ​ന്ന നി​ല​യിൽ, മു​മ്പിൽ​നി​ന്ന എന്നെ എതി​രേ​റ്റ​തു് ഒരു പു​ത്തൻ​പെ​ണ്ണു​ടൽ!”

“സ്വേ​ച്ഛാ​ധി​പ​ത്യ​പ്ര​വ​ണ​ത​യു​ടെ ‘അപഹാര’ത്തി​ലാ​ണെ​ങ്കി​ലും, ധർ​മ്മി​ഷ്ഠ​നും ഏക​പ​ത്നീ​വ്ര​ത​ക്കാ​ര​നു​മ​ല്ലേ. എന്നി​ട്ടും നി​ങ്ങൾ മാ​ന​സി​ക​മാ​യും ശാ​രീ​രി​ക​മാ​യും സമ്മർ​ദ്ദ​ത്തി​ലാ​ക്കി മാ​ത്ര​മേ ഊഴ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു ഇണ​ചേ​രാൻ സമ്മ​തി​ക്കൂ എന്നു​വ​ച്ചാൽ!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദ്രൗ​പ​ദി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​രാ​യി പാ​ണ്ഡ​വ​കു​ടും​ബം ഖാ​ണ്ഡവ പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലേ​ക്കു​പോയ സം​ഘർ​ഷ​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“കരു​ത്തു​ള്ള പു​തു​ത​ല​മു​റ​യെ ഉൽ​പ്പാ​ദി​പ്പി​ക്കാൻ, പരി​ണാ​മ​പ​ര​മായ തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു​പ​രീ​ക്ഷ​ണ​ങ്ങൾ പ്ര​സ​വ​യോ​ഗ്യ​യായ ഭാ​ര്യ​യു​ടെ ഭാ​ഗ​ത്തു​വേ​ണ്ടേ? അവൻ ധർ​മ്മി​ഷ്ടൻ ആണോ​യെ​ന്ന​ല്ല, കൗ​ന്തേ​യ​രിൽ കരു​ത്തൻ ആരെ​ന്നാ​ണു് സു​ര​ത​യോ​ഗ്യത നിർ​ണ​യി​ക്കാ​നു​ള്ള പരി​ഗ​ണന. ഒരു പാ​ണ്ഡ​വ​നെ​യും ‘പര​മ​യോ​ഗ്യ’നെ​ന്ന​ട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടി​ല്ല. ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​വി​വാ​ഹ​ജീ​വി​തം ഈയി​ടെ​യ​ല്ലേ. ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’ കാ​ത്തി​രി​ക്കൂ അതി​നി​ട​യിൽ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രിൽ​നി​ന്നും ഇഷ്ട​ദാ​ന​മാ​യി പതി​ച്ചു​കി​ട്ടിയ ഖാ​ണ്ഡ​വ​വ​നം പാ​ണ്ഡ​വർ രഹ​സ്യ​മാ​യി തീ​യി​ടു​മോ, അതോ, അതി​ലോല ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ​യു​ടെ അവ​സ്ഥാ​ന്ത​രം അനു​ക​മ്പ​യോ​ടെ പരി​ഗ​ണി​ക്കു​മോ എന്നും നോ​ക്ക​ട്ടെ. പ്ര​സ​വി​ക്കാൻ അഞ്ചു​പേ​രു​മാ​യി മാറി മാറി ഇണ ചേ​രു​ക​മാ​ത്ര​മ​ല്ല​ല്ലോ സാ​മൂ​ഹ്യ​ബോ​ധ​മു​ള്ള വ്യ​ക്തി​യു​ടെ ജീ​വി​താ​ഭി​ലാ​ഷം!” പു​റ​ത്തു​പ​റ​യാ​നാ​വാ​ത്ത അഭി​ലാ​ഷ​ങ്ങൾ ഓമ​ന​മു​ഖ​ത്തു മി​ന്നി​മാ​ഞ്ഞു. നകു​ല​ന്റെ ചാ​ര​ക്ക​ണ്ണു​കൾ അവരെ തലോ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു.