SFNസാ​യാ​ഹ്ന ഫൌ​ണ്ടേ​ഷൻ
images/kpn-bharatham-xml-cover.jpg
The Pandavas in King Drupad’s Court, a watercolor painting on gold paper from Kangra by anonymous (na)
ഭാഗം ഇരു​പ​ത്തി​യൊ​ന്നു്

“ഇരു​മ്പു​പ്ര​തിമ ‘തവി​ടു​പൊ​ടി’യാ​ക്കി​യോ?”,കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക മു​ട്ടു​കു​ത്തി കൈ​മു​ത്തി ഉപ​ചാ​ര​ത്തോ​ടെ ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ കൗ​ര​വ​വം​ശ​ഹ​ത്യ​ക്കു് മു​ഖ്യ​കാർ​മ്മി​ക​നായ ഭീമനെ ഗാ​ഢ​ആ​ലിം​ഗ​നം​വ​ഴി വക​വ​രു​ത്താൻ ആവാതെ മഹാ​രാ​ജാ​വു് ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ നീ​റി​പ്പു​ക​യു​ന്ന രം​ഗ​ങ്ങൾ പാ​ണ​ന്മാർ നഗ​ര​ത്തെ​രു​വു​ക​ളിൽ പാ​ടി​ര​സി​ക്കു​ന്ന സം​ഘർ​ഷ​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ഇരു​മ്പു​പ്ര​തി​മ​യെ​ന്ന ‘ആലിം​ഗ​ന​ആ​ശ​യം’ തന്നെ എത്ര അബ​ദ്ധ​ജ​ടി​ലം! കാ​ഴ്ച​പ​രി​മി​ത​നെ​ങ്കിൽ സ്പർ​ശ​നേ​ന്ദ്രീ​യ​വും ഉപ​യോ​ഗ​ര​ഹി​ത​മാ​വു​മോ? നൂറു വാ​ട​ക​ഗർ​ഭ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ, അത്ര​യും കൗരവ കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു് മര​ണം​വ​രെ അമ്മ​യായ മഹാ​റാ​ണി ഗാ​ന്ധാ​രി നൂ​റ്റു​വ​രിൽ ഓരോ കൗ​ര​വ​നെ​യും കൃ​ത്യ​മാ​യി ആള​റി​ഞ്ഞ​തു പെ​രു​മാ​റി​യ​തു് ഓരോ​രു​ത്ത​രു​ടെ​യും സവി​ശേ​ഷ​മായ ഉടൽ​മ​ണം അറി​ഞ്ഞാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ. ഭീ​മ​ശ​രീ​ര​ഗ​ന്ധ​മെ​നി​ക്കു് ഹൃ​ദി​സ്ഥ​മാ​ണു്. അതു​കൊ​ണ്ടു​ത​ന്നെ, കു​ടി​ല​പാ​ണ്ഡ​വ​പ​ദ്ധ​തി​യിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ എന്റെ മു​മ്പിൽ നിർ​ത്തിയ ആ ഇരു​മ്പു​പ്ര​തിമ ഞാൻ ഈ പ്രാ​യ​ത്തി​ലും ആലിം​ഗ​നം​ചെ​യ്തു പൊ​ട്ടി​ച്ച​തു് കേ​വ​ല​മൊ​രു കാ​യി​ക​ശ​ക്തി പ്ര​ക​ട​ന​മാ​യി വേ​ണ്ടേ കണ്ടു​നി​ന്ന​വർ കാണാൻ? പ്ര​തിമ തക​രു​ന്ന​തു് നേരിൽ പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വർ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ മന​സി​ലാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും, മക്കൾ നൂറും കാ​ല​പു​രി​യിൽ പോ​യി​ട്ടും ഭരി​ക്കു​ന്ന ഈ ‘കൗ​ര​വ​സിംഹ’ത്തി​ന്റെ ഉൾ​ക്ക​രു​ത്തു വം​ശ​ഹ​ത്യ​ക്കൊ​പ്പം മാ​ഞ്ഞു​പോ​യി​ട്ടി​ല്ല.”

“മയൻ​നിർ​മ്മിത സഭാ​ത​ല​ങ്ങ​ളിൽ പെ​രു​മാ​റി പരി​ച​യി​ച്ച പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ജീ​വി​ത​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി പണി​യാൻ​പ​റ്റി​യ​തു് ഈ കൂര?” ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ​നി​ന്നും വഴി​യ​ത്ര​യും താ​ണ്ടി മല​ഞ്ചെ​രു​വി​ലെ വനാ​ശ്ര​മ​ത്തിൽ എത്തിയ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക വി​സ്മ​യി​ച്ചു.

“കു​ട്ടി​ക്കാ​ലം കാ​ട്ടിൽ പരി​മി​ത​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി പരാ​തി​യി​ല്ലാ​തെ കഴി​ഞ്ഞ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് സഹി​ക്കാ​നാ​വാ​ത്ത​തു ഭൗ​തി​ക​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ അപ​ര്യാ​പ്ത​ത​യ​ല്ല, മര​പ്പ​ട്ടി​യാ​കു​ന്നു. ഉറ​ങ്ങാൻ​ക​ഴി​യി​ല്ല മര​പ്പ​ട്ടി കാരണം കു​ടി​വെ​ള്ളം​നി​റ​ച്ച മൺ​പാ​ത്ര​ത്തിൽ മര​പ്പ​ട്ടി മൂ​ത്ര​മൊ​ഴി​ക്കും എത്ര​നാൾ ഭൂ​മി​യു​ടെ അവ​കാ​ശി​കൾ എന്ന മുദ്ര കൊ​ടു​ത്തു നി​കൃ​ഷ്ട​ജീ​വി​ക​ളെ കൊ​ല്ലാ​തെ​വി​ടും എന്നാ​ണു സാ​മ്രാ​ജ്യ​വും സമ്പ​ത്തും നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ അസ്തി​ത്വ​ദുഃ​ഖം” തലേ​ന്നു് കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന നാ​യാ​ട്ടു​മൃ​ഗ​ത്തെ ഭക്ഷ്യ​യോ​ഗ്യ​മാം​സ​മാ​ക്കു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വർ അത്താ​ഴ​ത്തി​നു​ള്ള ഇറ​ച്ചി​ക്കാ​യി ഇരയെ ആഞ്ഞു​വെ​ട്ടി.

2024-03-02

“അടി​കൊ​ണ്ടു​വീണ ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ​ചെ​വി​യിൽ നി​ങ്ങൾ വി​കാ​ര​ഭ​രി​ത​നാ​യി മന്ത്രി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ ദൂ​രെ​നി​ന്നും കണ്ടു. ഇര​യു​ടെ​മേൽ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഗദ​യിൽ​നി​ന്നു​ണ്ടായ അധാർ​മിക പ്ര​ഹ​രം തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു സ്വയം അപ​ല​പി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നോ, മനഃ​സാ​ക്ഷി​ക്കു​ത്തിൽ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഭീ​മ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പതി​നെ​ട്ടാം ദിവസം സന്ധ്യ.

“പതി​മൂ​ന്നു​കൊ​ല്ല​മാ​യി കര​ളി​നു​ള്ളി​ലൊ​രു നെ​രി​പ്പോ​ടു് പു​ക​യു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പാ​ണ്ഡ​വ​ഭാ​ര്യ എന്ന​തി​ന്റെ പേരിൽ, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ കൗ​ര​വ​അ​ടി​മ​യെ​ന്ന​വൻ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു, പി​ന്നീ​ടു​ള്ള വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട വന​വാ​സം​ക്കാ​ലം സമീ​പ​ത്തെ സന്യ​സ്ഥാ​ശ്ര​മ​ങ്ങ​ളി​ലെ ജൈവ വി​സർ​ജ്യ​ങ്ങൾ തല​ച്ചു​മ​ടാ​യി ദൂ​രെ​കൊ​ണ്ടു​പോ​യി കു​ഴി​കു​ത്തി മൂ​ട​ണ​മെ​ന്ന കൗ​ര​വ​ആ​ജ്ഞ ഓരോ ദി​വ​സ​വും അവൾ അനു​സ​രി​ക്കു​ന്ന​തും, തി​രി​ച്ചു മലി​ന​വ​സ്ത്ര​ങ്ങ​ളു​മാ​യി തോ​ട്ടി​ലേ​ക്കു് പോ​വു​ന്ന​തും നി​സ്സ​ഹാ​യ​മാ​യി നോ​ക്കി​നിൽ​ക്കു​മ്പോ​ഴെ​ല്ലാം ഞാ​നു​റ​ച്ചു, ഒരു ദി​വ​സം​വ​രും. അന്നു്, ദു​ര്യോ​ധ​നാ, നി​ന്റെ തു​ട​യി​ടു​ക്കിൽ ആഞ്ഞ​ടി​ച്ചു അന്ത​രാ​ള​ങ്ങൾ തകർ​ക്കും. ദു​ഷി​ച്ച ജൈവ മാ​ലി​ന്യ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി നീ അന്ത്യ​ശ്വാ​സം വലി​ക്കു​മ്പോൾ, കഴു​ക​നും കു​റു​ന​രി​യും കൊ​ത്തി​വ​ലി​ക്കു​ന്ന​തു കൈ​കൊ​ട്ടി ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ ആഘോ​ഷി​ക്കും. പ്രി​യ​പാ​ഞ്ചാ​ലീ, സൗ​ഗ​ന്ധി​കം​കൊ​ണ്ടു് നി​ന്നെ പ്രീ​തി​പ്പെ​ടു​ത്താൻ ഞാൻ​കൊ​തി​ച്ച​പ്പോൾ, ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എങ്ങ​നെ നി​ന്നെ ഈ വിധം അവ​മ​തി​ച്ചു മലി​ന​പ്പെ​ടു​ത്തി!” ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള യാത്ര. പത്തി​നു് താ​ഴെ​വ​രു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘം നീർ​ച്ചോ​ല​യിൽ കു​ളി​ച്ചു വൃ​ത്തി​യാ​വു​ന്ന നേരം.

“ദു​ര്യോ​ധ​ന​ജ​ഡം എങ്ങ​നെ​യോ അങ്ങ​നെ എന്ന നി​ല​യിൽ വി​ധ​വ​യു​ടെ വീ​ടി​നു​മു​മ്പിൽ​വ​ച്ചു് പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘം കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു മട​ങ്ങി​പ്പോ​യ​താ​ണ​ല്ലോ കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​യിൽ മു​ഖ്യ​ചർ​ച്ച. കൗ​ര​വ​നാ​യ​ക​ന്റെ ശവ​സം​സ്കാ​രം ആചാ​ര​ബ​ദ്ധ​മാ​യി ചെ​യ്തു​കൊ​ടു​ക്കേ​ണ്ട​തു് അർ​ധ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രായ പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ പരി​ധി​യിൽ വരി​ല്ലേ”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ സം​ഘർ​ഷ​ഭ​രി​ത​മായ ആദ്യ​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ജഡം കാ​ഴ്ച​വ​സ്തു​വാ​ക്കി ഗാ​ന്ധാ​രി പൊ​തു​വേ​ദി​യിൽ മു​ത​ലെ​ടു​ക്കു​മെ​ന്ന​തൊ​രു സം​ശ​യ​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല സാ​ധ്യ​ത​യാ​യി​രു​ന്നു എന്നു് കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ ‘വി​ലാ​പം’ കണ്ട നി​ങ്ങൾ​ക്ക​പ്പോൾ​ത​ന്നെ ബോ​ധ്യം​വ​ന്ന​ത​ല്ലേ. ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു് യമു​നാ​തീ​ര​ത്തു ശക്തി​യി​ടം എന്നൊ​രു അന്ത്യ​വി​ശ്ര​മ​സ്ഥ​ലി വേ​ണ​മെ​ന്ന ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യ്ക്കു് ആവ​ശ്യം ഉന്ന​യി​ക്കാൻ ശവ​മ​ട​ക്കു് ദു​രു​പ​യോ​ഗം ചെ​യ്യു​മെ​ന്ന സം​ശ​യ​ത്തിൽ ഞങ്ങൾ പൂർ​ണ്ണ​മാ​യി വി​ട്ടു​നി​ന്നു. പാ​ണ്ഡ​വ​കൗ​ര​വ​യു​ദ്ധം സൗ​ഹൃ​ദ​മ​ത്സ​ര​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തിൽ. കൗ​ര​വ​തി​ന്മ​ക്കു​മേൽ പാ​ണ്ഡ​വ​ന​ന്മ​ക്കു ആകാ​ശ​ചാ​രി​കൾ നൽകിയ വി​ജ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു നൂ​റു​കൗ​ര​വ​ജ​ഡ​ങ്ങൾ ഞങ്ങൾ വി​ധ​വൾ​ക്കു എത്തി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു എന്നാൽ ചര​മ​ശ്രൂ​ഷ​യോ ബലിയോ ഞങ്ങൾ ചെ​യ്തി​ല്ല. ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യെ മുൻ​നിർ​ത്തി അതൊരു പാ​ണ്ഡ​വ​വി​രു​ദ്ധ പൊ​തു​വേ​ദി​യാ​ക്കി​യാൽ? അതാ​ണു് പറ​ഞ്ഞ​തു് ജീ​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​മ്പോൾ ഞങ്ങ​ളോ​ടു് കാ​ണി​ക്കാ​ത്ത ഉപ​ചാ​ര​ങ്ങൾ അവ​രു​ടെ ആത്മാ​ക്കൾ പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തിൽ എന്തർ​ത്ഥം! എന്നാൽ പു​ണ്യ​ന​ദി​യിൽ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ബ​ലി​ദാ​നി​കൾ​ക്കു ബലി​യി​ടു​മ്പോൾ സാ​ന്ദർ​ഭി​ക​മാ​യി കൗ​ര​വാ​ത്മാ​ക്കൾ​ക്കും കി​ട്ടും എള്ളും പൂവും.”

2024-03-03

“നി​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ മൂ​ക​സാ​ക്ഷി​ക​ളാ​യി കൊ​ല​പാ​ത​കം കണ്ടു​നി​ന്നു എന്നാ​ണോ പൊ​തു​സ​മൂ​ഹം മന​സ്സി​ലാ​ക്കേ​ണ്ട​തു്?”, വെ​ട്ടും കു​ത്തു​മേ​റ്റു ചി​ന്നി​ച്ചി​ത​റിയ അഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ ഭൗ​തി​ക​ശ​രീ​രം നോ​ക്കി കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ണ്ഡ​വ​രോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര.

“പദ്മ​വ്യൂ​ഹ​ത്തി​ന്റെ രഹ​സ്യ​വാ​ക്ക​റി​യാ​ത്ത അഭി​മ​ന്യു പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ സാഹസം ഒന്നും ചെ​യ്യാ​തി​രി​ക്കാൻ ശ്ര​ദ്ധി​ക്ക​ണം എന്നു പറ​ഞ്ഞാ​യി​രു​ന്നു പാർ​ത്ഥ​നും സാ​ര​ഥി​യും പു​റ​ത്തു പോ​യ​തു്. ദ്രോ​ണ​ഗു​രു​കു​ല​ത്തിൽ ഞങ്ങ​ളെ പഠി​പ്പി​ച്ചി​ല്ല എന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു് ഭാ​വി​യിൽ ഈ വ്യൂ​ഹം കൗരവർ ഉപ​യോ​ഗി​ക്കു​മെ​ന്നാ​രോർ​ത്തു. നാ​ലു​പാ​ണ്ഡ​വ​രും ഒളി​ത്താ​വ​ള​ത്തിൽ സു​ര​ക്ഷി​ത​ത്വം കണ്ടെ​ത്തു​മ്പോ​ഴേ​ക്കു് അഭി​മ​ന്യു ഞങ്ങ​ളു​ടെ ഉപ​ദേ​ശം​ത​ള്ളി കൗ​ര​വ​കെ​ണി​യിൽ വീണു. എന്തു​ചെ​യ്യാം അവൻ രക്ത​സാ​ക്ഷി​പ​ദ​വി നേടി. വരും​യു​ഗ​ങ്ങ​ളി​ലും ഉണ്ടാ​വും പറ്റിയ പി​ന്തു​ടർ​ച്ച​ക്കാർ!”

2024-03-04

“നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​വി​നെ ശ്വാ​സം​മു​ട്ടി​ച്ചു​കൊ​ന്നു വി​ജ​യ​ഭാ​വ​ത്തിൽ വലി​ഞ്ഞു​ന​ട​ക്കു​ന്ന ദുർ​ദേ​വ​തേ, ഒന്നു​നിൽ​ക്കാ​മോ? നൊ​ന്തു​പെ​റ്റ കു​ട്ടി​ക​ളെ എട്ടി​നെ​യും പു​ഴ​വെ​ള്ള​ത്തിൽ മു​ക്കി​ക്കൊ​ന്ന നി​ങ്ങൾ എങ്ങ​നെ, പു​രോ​ഗ​മന സമൂ​ഹ​മെ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ഹസ്തി​ന​പു​രി ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ കർശന നീ​തി​നിർ​വ​ഹ​ണ​ത്തിൽ പ്ര​തി​സ്ഥാ​ന​ത്തു​വ​രാ​തെ ഓടി​ര​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു?”, ആക​സ്മി​ക​മാ​യി നദീ​തീ​ര​ത്തു് കണ്ട ഗം​ഗാ​ദേ​വി​യോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ശന്ത​നു​വി​നെ​പ്പോ​ലൊ​രു സ്ത്രീ​ല​മ്പ​ട​നെ ഭർ​ത്താ​വാ​യി കി​ട്ടി​യാൽ, പെ​റ്റ​കു​ട്ടി​ക​ളെ മാ​ത്ര​മ​ല്ല പേ​റ്റു​ചെ​ല​വു് വഹി​ക്കു​ന്ന രാ​ജാ​വി​നെ​യും വക​വ​രു​ത്താ​നു​ള്ള ഉപാ​യ​ങ്ങൾ തനിയെ നി​ങ്ങ​ളിൽ ഉണ്ടാ​വും!”

2024-03-05

“ദ്രോ​ണർ സ്ഥ​ല​ത്തി​ല്ലാ​ത്ത സമ​യ​ത്തു, ഭീമൻ ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ ഭീ​ക​ര​മാ​യി മർ​ദി​ക്കു​ന്ന​തു കണ്ടി​ട്ടും, മറ്റു​നാ​ലു പാ​ണ്ഡ​വർ അർ​ത്ഥ​ഗർ​ഭ​മായ മൗ​നം​പാ​ലി​ച്ചു എന്നൊ​രു ആഖ്യാ​നം കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ കറ​ങ്ങി​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ. മട​ങ്ങി​വ​ന്ന ദ്രോ​ണർ മൗനം പാ​ലി​ച്ച​വ​രെ ഒരാ​ഴ്ച ശ്ര​മ​ദാ​ന​ശി​ക്ഷ നൽകി ശി​ഷ്യ​ഗണ ത്തി​ന്റെ പൗ​ര​ധർ​മ്മം അര​ക്കി​ട്ടു​റ​പ്പി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു എന്നാൽ അതേ ദ്രോ​ണർ, ദ്രൗ​പ​ദീ​വ​സ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ത്തിൽ ‘മൗന’സാ​ക്ഷി​യാ​യി എന്ന​തിൽ പൗ​ര​ധർ​മ്മ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു എന്ത്നാം വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ക്ക​ണം?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചാർ​വ​ക​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ദ്രോ​ണ​ജ​ന്മ​ദി​നാ​ഘോ​ഷ​ത്തിൽ വി​രു​ന്നു​വ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു യു​ക്തി​വാ​ദി.

“ഗു​രു​കു​ലം തു​ട​ങ്ങു​ന്ന​കാ​ല​ത്തു കൗ​ശ​ല​ദ്രോ​ണർ അറി​ഞ്ഞു അഭ​യാർ​ത്ഥി​പാ​ണ്ഡ​വർ എന്തു​പീ​ഡ​ന​വും സഹി​ക്കും. അവരെ ശി​ക്ഷി​ക്കാൻ മനഃ​സാ​ക്ഷി​യോ​ടു കൂ​ടി​യാ​ലോ​ചി​ക്കേ​ണ്ടി വന്നി​ല്ല എന്നാൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ഉടു​തു​ണി​യിൽ ദു​ശ്ശാ​സ​നൻ പി​ടി​മു​റു​ക്കി​യ​പ്പോൾ ‘അരുതേ കാ​ട്ടാ​ളാ’ എന്നു് വി​ല​പി​ക്കാൻ ആവാ​ത്ത​വി​ധം ദ്രോ​ണർ ഹസ്തി​ന​പു​രി അര​മ​ന​വാ​സ​ത്തിൽ അഭി​ര​മി​ച്ചി​രു​ന്നു. മൂ​ന്നു​നേ​രം സമൃ​ദ്ധ​മാ​യി ഇഷ്ട​ഭ​ക്ഷ​ണം കി​ട്ടുക സൈ​നി​ക​ഉ​പ​ദേ​ശ​കൻ എന്ന നി​ല​യിൽ യു​ദ്ധ​ക്കോ​പ്പു​നിർ​മ്മാ​ണ​ത്തി​നു​വേ​ണ്ട ആയു​ധ​ക​രാ​റു​കൾ വീ​തി​ക്കു​മ്പോൾ, മടി​നി​റ​യെ വെ​ള്ളി​നാ​ണ​യ​ങ്ങൾ വീ​ണു​കി​ട്ടുക ഇതൊ​ക്കെ കൈ​വി​ട്ടു എന്തി​നു പ്ര​തി​രോ​ധി​ക്ക​ണം പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ?”

“വി​രു​ന്നു​വ​ന്ന അർ​ധ​സ​ഹോ​ദ​ര​ഭാ​ര്യ​യെ പര​സ്യ​മാ​യി ഉടു​തു​ണി​യിൽ വലി​ച്ചു​കീ​റി ലൈം​ഗി​ക​മാ​യി മാ​ന​ഭം​ഗ​പ്പെ​ടു​ത്തിയ, കണ്ടാ​ല​റി​യു​ന്ന കൗ​ര​വ​പ്ര​തി​യെ നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ പ്ര​തി​രോ​ധി​ക്കാൻ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ നി​യ​മ​വി​ദ​ഗ്ധർ ഭൂ​ഗർ​ഭ​അ​റ​യി​ലി​രു​ന്നു കൂ​ടി​യാ​ലോ​ചി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ. ഇതൊ​ക്കെ കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടാ​വി​ല്ലേ നീ​തി​പ​തി?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കൗ​ര​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ ഔദ്യോ​ഗിക വക്താ​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ണ​പ്പി​റ്റേ​ന്നു് ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി​കൂ​ടി​യായ പാ​ഞ്ചാ​ലി സമർ​പ്പി​ച്ച പീ​ഡ​ന​പ​രാ​തി നീ​തി​പീ​ഠം കേൾ​ക്കാൻ തയ്യാ​റാ​യെ​ന്ന രഹ​സ്യ​വി​വ​ര​മ​റി​ഞ്ഞു നേ​ര​ത്തെ എത്തി​യ​താ​യി​രു​ന്നു കൊ​ട്ടാ​രം​ലേ​ഖിക.

“അതെ​ങ്ങ​നെ സാ​ധി​ക്കും? നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ എത്തി​യാൽ അസു​ഖ​ക​ര​മായ ദർ​ശ​ന​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നും ഒഴി​വാ​ക്കി​ക്കി​ട്ടാൻ ഗാ​ന്ധാ​രി​യെ​പോ​ലെ സ്വയം കാഴ്ച നി​ഷേ​ധി​ക്കു​ന്നൊ​രു പ്ര​തി​ഭാ​സ​മാ​യി​ല്ലേ ഹസ്തി​ന​പു​രി നീ​തി​ദേ​വത!”

2024-03-08

“വി​ശ്വ​മാ​കെ വനി​താ​വ​കാ​ശ​ങ്ങൾ മഹ​ത്വ​പ്പെ​ടു​ന്ന ഇന്നു വേദ വ്യാ​സ​നു​മാ​യി നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ന്താ വാ​ക്കു​തർ​ക്കം? കു​രു​വം​ശാ​വ​ലി നോ​ക്കി ഔദ്യോ​ഗിക ചരി​ത്ര​കാ​ര​നാ​വാൻ അമ്മ​സ​ത്യ​വ​തി​യിൽ നി​ന്നും നി​യോ​ഗം​നേ​ടിയ ലോ​കാ​രാ​ധ്യ​ദാർ​ശ​നി​ക​ന​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“അതു് തന്നെ​യാ​ണു് തർ​ക്കം. ദ്രൗ​പ​ദി​യു​ടെ ജീ​വി​തം കരൾ​നോ​വി​ക്കു​ന്ന കദ​ന​ക​ഥ​യാ​യ​ല്ല, സാം​സ്കാ​രി​ക​പ​ഠ​നം എന്ന നി​ല​യിൽ വേണം മഹാ​ഭാ​ര​ത​ഇ​തി​ഹാ​സ​ത്തിൽ അവ​ത​രി​പ്പി​ക്കാൻ എന്ന നി​ല​പാ​ട​വൾ ആദ്യ​ക​ര​ടു് വാ​യി​ച്ച​പ്പോൾ​ത​ന്നെ കന​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഒരൊ​ഴു​ക്കൻ ജീ​വി​താ​നു​ഭ​വം എന്ന പെ​ണ്ണ​നു​കൂ​ല​ര​ച​നാ​ശൈ​ലി അസ്വീ​കാ​ര്യ​മെ​ന്ന​വൾ അനി​ഷ്ടം അറി​യി​ച്ചു. വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ത്തി​ന്നി​ട​യിൽ ഊരി​പ്പോ​കു​ന്ന​തൊ​ന്നു​മ​ല്ല പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ രണോർ​ജ്ജം എന്നു​മ​വൾ മൃ​ദു​വാ​യി ഓർ​മ്മി​പ്പി​ച്ചു. മല​യ​ടി​വാ​ര​ത്തി​ലെ വ്യാ​സാ​ശ്ര​മ​ത്തിൽ, ഇതി​ഹാ​സ​ത്തി​ന്റെ രണ്ടാം​ക​ര​ടെ​ഴു​താൻ ശി​ഷ്യ​ന്മാർ​ക്കൊ​പ്പം പാ​ടു​പെ​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന വ്യാ​സൻ നി​ല​ത്തു നി​ന്നും എഴു​നേ​റ്റു​നി​ന്നാ​ണ​വൾ​ക്കു ചെ​വി​കൊ​ടു​ത്ത​തും “നീ കാ​ലാ​തി​വർ​ത്തി​യായ ഇതി​ഹാ​സ​നാ​യിക” എന്നു തലയിൽ കൈ​വ​ച്ച​നു​ഗ്ര​ഹി​ച്ച​തും. അഭി​മു​ഖ​ങ്ങ​ളു​ടെ പന​യോ​ല​ക്കെ​ട്ടു വ്യാ​സാ​ശം​സ​ക​ളോ​ടെ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കാ​നാ​വ​ട്ടെ എന്നു​പ​റ​ഞ്ഞു രച​ന​യി​ലേ​ക്കു ശ്ര​ദ്ധ​തി​രി​ക്കു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും, പാ​ഞ്ചാ​ലി മടക്ക യാ​ത്ര​ക്കാ​യി രഥ​ത്തിൽ കയറി. ഇവിടെ എന്നെ കൂ​ട്ടി​നു​വി​ളി​ച്ചു മത്സ​രി​ച്ചു​നീ​ന്താൻ, ഉടു​തു​ണി​യൂ​രി!”

2024-03-09

“അര​ക്കെ​ട്ടിൽ പി​ടി​മു​റു​ക്കി ഉടു​തു​ണി​വ​ലി​ച്ചൂ​രു​ന്ന കൌ​ര​വ​നെ നി​ങ്ങൾ നി​സ്സ​ഹാ​യ​ത​യിൽ​നോ​ക്കി, അങ്ങ​നെ വി​റ​ച്ചു​വി​റ​ച്ചു നി​ന്നു? ഭീ​മാ​കാ​ര​ന്മാ​രായ അഞ്ചു​ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രെ വി​രൽ​ച​ല​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ ചൊൽ​പ്പ​ടി​യിൽ നിർ​ത്താൻ ആജ്ഞാ​ശ​ക്തി​യു​ള്ള നി​ങ്ങൾ, ഇന്ന​ലെ​വ​രെ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി, വല​തു​കൈ ഉയർ​ത്തി സ്ത്രീ​പീ​ഡ​ക​ന്റെ ചെ​കി​ട്ട​ത്തു ഒന്നാ​ഞ്ഞ​ടി​ച്ചി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ എന്നു് ആ രം​ഗ​ത്തി​നു സാ​ക്ഷി​യായ ഞാൻ കൊ​തി​ച്ചു” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പുതിയ ഹസ്തി​ന​പു​രി മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“അതു് സ്ത്രീ​പീ​ഡ​ക​നാ​യി​രു​ന്നു​വോ? പീ​ഡി​പ്പി​ച്ച​തു് കൗ​ര​വ​സ​ഭ​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു​വോ? കൗ​ര​വ​വ​ധു​ക്ക​ളു​ടെ അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ പു​തു​ത​ല​മുറ രാ​ജ​കു​മാ​രി​കൾ​ക്കു് ഉടൽ​സൌ​ന്ദ​ര്യ​പ​രി​പാ​ല​ന​ത്തിൽ വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​ശി​ക്ഷ​ണം കൊ​ടു​ക്ക​യാ​യി​രു​ന്നു ഞാൻ. പ്ര​ണ​യ​ത്താൽ പര​വ​ശ​നായ ഒരു​കൌ​ര​വൻ അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ ഇടി​ച്ചു​ക​യ​റി എന്നെ പു​ണർ​ന്നു​കോ​രി​യെ​ടു​ത്തു പു​റ​ത്തേ​ക്കു പാ​ഞ്ഞ​തോർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു. വേ​നൽ​പു​ഴു​ക്ക​ത്തിൽ നന​ഞ്ഞി​രു​ന്ന മേൽ​വ​സ്ത്ര​ങ്ങൾ ഒന്നൊ​ന്നാ​യി വേർ​പെ​ടു​ത്തി​യ​തു് ഓർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു. എല്ലാം കണ്ടു് മു​ഖം​ക​രു​വാ​ളി​ച്ച പാ​ണ്ഡ​വർ പരി​ഭ്ര​മി​ച്ചു പത​റു​ന്ന​തു് ഓർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു.” മഹാ​റാ​ണി​യു​ടെ മി​ഴി​കൾ ഓർ​മ​ക്കൊ​പ്പം വി​ദൂ​ര​ത​യി​ലേ​ക്കു് പാ​ഞ്ഞു “ഇന്ന​ത്തെ അഭി​മു​ഖം കഴി​ഞ്ഞു” എന്നു് ഇളമുറ നകുലൻ, ആം​ഗ്യ​ഭാ​ഷ​യിൽ സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തി​നു​പി​ന്നിൽ​നി​ന്നും അറി​യി​ച്ചു.

2024-03-10

“പെൺ​പീ​ഡ​നം ഒച്ച​പ്പാ​ടു​ണ്ടാ​ക്കി​യ​ല്ലോ. എന്താ​ണ​തി​ലെ വൃ​ത്തി​കെ​ട്ട രാ​ഷ്ട്രീ​യം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ വനവാസ സഹനം.

“വസ​ന്ത​കാ​ല​ത്തു പാ​ഞ്ചാ​ല​രാ​ജ​ധാ​നി​യിൽ ജൈ​വ​മാ​ലി​ന്യ നിർ​മ്മാർ​ജ്ജ​ന​മു​ണ്ടു്. സേ​വ​ന​ദാ​താ​ക്ക​ളായ സ്ത്രീ​കൾ പങ്കെ​ടു​ക്കു​ന്നൊ​രു കർ​മ്മ​സേന, പെ​രു​മാ​റു​ന്ന ഇട​ങ്ങ​ളി​ലെ അകവും പു​റ​വും, കു​റ്റി​ച്ചൂ​ലു​മാ​യി ചു​റ്റി​ന​ട​ന്നു, മാ​ലി​ന്യ​മു​ക്ത അര​മ​ന​യാ​ക്കു​ന്ന​തു ‘ആൺ​പി​റ​ന്ന​വർ’ക്കൊ​രു ആന​ന്ദ​ക്കാ​ഴ്ച​യാ​യി​രു​ന്ന കാലം. ഇവിടെ വന​വാ​സ​ക്കാല ‘അടി​മ​ജീ​വിത’ത്തിൽ അക​പ്പെ​ട്ട ഞാൻ മല​യോ​ര​ആ​ശ്ര​മ​ങ്ങ​ളി​ലെ നി​ഷ്ക്രി​യ​മാ​ലി​ന്യ​ങ്ങൾ നീ​ക്കു​ന്ന​തി​നി​ട​യിൽ, ‘കു​ഴി​മ​ടി​യൻ’ സന്യ​സ്ത​രെ​യും കൂ​ട്ട​ത്തിൽ​പെ​ടു​ത്തി എന്നാ​രോ​പി​ച്ചു, ആശ്ര​മ​കാ​ര്യ​ദർ​ശി, ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് പരാതി അറി​യി​ച്ചു. ഞങ്ങൾ ആറു​പേ​രെ ചാ​ര​നോ​ട്ട​ത്തിൽ നിർ​ത്തു​ന്ന സന്യ​സ്ത​രെ മാ​ലി​ന്യ​ക്കു​ഴി​യിൽ മറ​വു​ചെ​യ്തു എന്നാ​യി കാ​ര്യ​ദർ​ശി. വാർ​ത്ത വള​ഞ്ഞ​വ​ഴി​യി ‘ദേ​ശീ​യ​ശ്ര​ദ്ധ’ ആകർ​ഷി​ച്ചു എന്ന​ല്ലേ ‘മാപ്ര’യുടെ വാ​മൊ​ഴി നേ​രെ​ചൊ​വ്വേ വി​ശ്വ​സി​ക്കാ​മെ​ങ്കിൽ അനു​മാ​നി​ക്കേ​ണ്ട​തു്? അതി​ല​പ്പു​റം എന്തു് രാ​ഷ്ട്രീ​യ​മു​ണ്ടു് മാ​ധ്യ​മ​പ്ര​വർ​ത്ത​ന​ത്തിൽ!”

“കർ​ണ്ണ​പ്ര​ണ​യ​ത്തെ ജാ​തി​യോ​ടു​മി​ച്ചെ​ന്നൊ​രു ആക്ഷേ​പം ചാർ​വാ​കൻ പേർ​പ​റ​ഞ്ഞു​യർ​ത്തു​ന്ന​തു് ഇന്ന​ലെ കണ്ടു. ജാ​തി​മ​ഹി​മ​യെ കു​റി​ച്ചെ​ന്തെ​ങ്കി​ലും ഇക്കാ​ല​ത്തു ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ പറ​ഞ്ഞാൽ, രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ശ​രി​യെ പര​ക്കെ​മാ​നി​ക്കു​ന്ന കൗരവർ പരി​ഭ്ര​മി​ക്കും. ദ്രൗ​പ​ദീ​പ​രി​ണ​യ​ത്തി​നാ​യി കർ​ണ്ണൻ പാ​ഞ്ചാ​ല​യി​ലെ ആയു​ധ​മ​ത്സ​ര​ത്തിൽ പങ്കെ​ടു​ക്കാൻ എഴു​ന്നേ​റ്റ​പ്പോൾ, കർണ്ണ‘ജാതി’യെ കു​റി​ച്ചു് നി​ങ്ങ​ളു​ടെ പരാ​മർ​ശം അവനെ തളർ​ത്തു​ന്ന​പോ​ലെ തോ​ന്നി എന്നാ​യി​രു​ന്നു സു​ഹൃ​ത്തും കീ​ഴാ​ള​ര​ക്ഷ​ക​നു​മായ ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ വേ​ദ​ന​യോ​ടെ​യു​ള്ള നി​രീ​ക്ഷ​ണം. അർ​ജ്ജു​ന​നെ വെ​ല്ലു​ന്ന ആയു​ധ​മി​ക​വു​ള്ള ‘സൂത’യോ​ദ്ധാ​വി​നെ നി​ങ്ങൾ നയ​പ​ര​മാ​യി മത്സ​ര​ത്തിൽ​നി​ന്നും ഒഴി​വാ​ക്കു​ന്ന​തി​നു​പ​ക​രം, ‘സൂത’ജാ​തി​യിൽ വെ​റു​പ്പു് കേ​ന്ദ്രീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന യാ​ഥാ​സ്ഥി​തി​ക​രീ​തി​യാ​ണോ, പരി​ഷ്കൃ​ത​യെ​ന്നു ഒറ്റ​നോ​ട്ട​ത്തിൽ തോ​ന്നു​ന്ന നി​ങ്ങൾ അവ​ലം​ബി​ക്കേ​ണ്ട​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. നഗ​രാ​തിർ​ത്തി​യി​ലെ അതിഥി മന്ദി​ര​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വ​വ​ധു, ഔദ്യോ​ഗി​ക​മാ​യി കോ​ട്ട​ക്ക​ക​ത്തൊ​രു അരമന വസതി അനു​വ​ദി​ച്ചു​കി​ട്ടും വരെ, താമസം.

“ഒരു​നി​മി​ഷം, ഈ ജാ​ല​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ ഒളി​ക​ണ്ണി​ട്ടൊ​ന്നു നോ​ക്കൂ വരി​വ​രി​യാ​യി, കയ്യിൽ പൂ​ക്ക​ളും കണ്ണിൽ​പ്ര​ണ​യ​വു​മാ​യി നിൽ​ക്കു​ന്ന​വർ ഇള​മു​റ​കൗ​ര​വ​രാ​ണു്. നി​ത്യ​വും ഒരു സംഘം വരും, ആചാ​ര​പ​ര​മാ​യി മു​ട്ടു​കു​ത്തി​കൈ​മു​ത്തും, ചെ​റി​യൊ​രു സ്പർ​ശ​ലാ​ള​ന​ക്കാ​യി തൊ​ട്ടു​രു​മ്മി മു​ഖം​ചേർ​ത്തു ഐക്യ​പ്പെ​ടും കി​ട്ടേ​ണ്ട​തു് കി​ട്ടി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞാ​ല​വർ സം​തൃ​പ്തി​യോ​ടെ നി​റ​മി​ഴി​ക​ളോ​ടെ യാ​ത്ര​പ​റ​യും. എന്നാൽ സൂ​ത​പു​ത്ര​നും അം​ഗ​രാ​ജാ​വും ദു​ര്യോ​ധ​ന​സു​ഹൃ​ത്തു​മായ കർ​ണ്ണൻ? ആരാ​ധ​കൻ എന്ന പ്ര​ണ​യ​പ​ദ​വി വി​ട്ടു പ്ര​കോ​പ​കൻ എന്ന മട്ടി​ലൊ​രു നോ​ട്ട​പ്പു​ള്ളി​യാ​യ​പ്പോൾ, പാ​ഞ്ചാ​ല​യി​ലെ പരി​ണ​യ​പ്പ​ന്ത​ലിൽ അവനെ ഒതു​ക്കാൻ, തൊ​ട്ടാൽ​പൊ​ള്ളു​ന്ന ജാ​തി​സൂ​ച​ന​യ​ല്ലാ​തെ തര​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.”

“അതി​സു​ന്ദ​രി​യായ ക്ഷ​ത്രി​യ​രാ​ജ​കു​മാ​രി​യിൽ, ‘പ്ര​കാ​ശ​ത്തി​ന്റെ തമ്പു​രാ’നു​ണ്ടായ വി​വാ​ഹ​പൂർ​വ​ര​ഹ​സ്യ​സ​ന്ത​തി​യാ​ണു് ഞാൻ എന്ന​വൻ പരി​ണ​യ​വേ​ദി​യിൽ തൊ​ട്ട​ടു​ത്തു​നി​ന്നു മേ​നി​പ​റ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, നി​ല​വി​ട്ടു “പെ​റ്റ​ത​ള്ള​യേ​യും ബീ​ജ​ദാ​നി​യെ​യും നമു​ക്കൊ​രു​മി​ച്ചു വല​വി​രി​ച്ചു പി​ടി​ക്കാം, പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വ​നേ” എന്നു് ഞാ​ന​വ​നെ ആലിം​ഗ​നം​ചെ​യ്തു പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്കും എന്നാ​യി​രു​ന്നോ ദു​ര​ഭി​മാ​നി​യു​ടെ ശു​ഭ​പ്ര​തീ​ക്ഷ?”

“കു​രു​വംശ‘ഗാഥ’ എഴു​താൻ നി​ങ്ങ​ളെ ആരും സമീപി ച്ചി​ട്ടി​ല്ലേ?”, അം​ഗീ​കൃ​ത​ച​രി​ത്ര​കാ​ര​നായ സത്യ​വ​തീ​പു​ത്ര​നിൽ​നി​ന്നും പരേത കൗ​ര​വർ​ക്കു നീ​തി​കി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്ന ഉത്ത​മ​ബോ​ധ്യ​ത്തിൽ ദു​ര്യോ​ധന വിധവ, ഭാ​വി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു ആശ​ങ്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ദി​ന​ങ്ങൾ.

“തക്ഷ​ശി​ല​യിൽ​നി​ന്നു​മൊ​രു ചരി​ത്ര​അ​ദ്ധ്യാ​പിക ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ, എന്റെ​കൂ​ടെ പരി​മി​ത​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ പ്ര​സ​ന്ന​ത​യോ​ടെ താ​മ​സി​ച്ചു ദു​ര്യോ​ധ​ന​ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ പരു​ക്കൻ​വ​ശ​ങ്ങൾ പന​യോ​ല​യിൽ പകർ​ത്താൻ പല​വ​ട്ടം ഞങ്ങ​ളെ അഭി​മു​ഖം ചെ​യ്തു. കലിം​ഗ​ദേ​ശ​ത്തിൽ നി​ന്നും ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ നവ​വ​ധു​വാ​യി വന്ന ഞാൻ കണ്ട യു​വ​കോ​മ​ളൻ എങ്ങ​നെ നാൾ​ക്കു​നാൾ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി എന്ന അം​ഗീ​കൃ​ത​പ​ദ​വി​യിൽ​നി​ന്നും തി​ക​ച്ചു​മൊ​രു രാ​ഷ്ട്ര​ത​ന്ത്ര​ജ്ഞൻ ആവു​ന്ന​തു് അന്തഃ​പു​ര​കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടിൽ വി​ല​യി​രു​ത്തി എന്നു ഞാൻ ഓർ​ത്തെ​ടു​ത്തു. പക്ഷേ, കഷ്ടം, എല്ലാം കേ​ട്ട​റി​ഞ്ഞ​ശേ​ഷം, അവൾ എന്റെ കൈ​പി​ടി​ച്ചു് പറ​ഞ്ഞു, ചാ​ര​വ​കു​പ്പു മേ​ധാ​വി നകു​ലൻ​വ​ഴി സന്ദേ​ശ​വാ​ഹ​കൻ അവൾ​ക്കു മു​ന്ന​റി​യി​പ്പു് കൊ​ടു​ത്തു, “നാ​ള​ന്ദ തക്ഷ​ശി​ല​യെ​ന്നൊ​ന്നും കേ​ട്ടു് കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ജ​യി​ച്ച പാ​ണ്ഡ​വർ ഭയ​പ്പെ​ടി​ല്ല ഉടൻ നി​ങ്ങൾ പന​യോ​ല​ക്കെ​ട്ടു പാ​ണ്ഡവ സൂതനെ ഏൽ​പ്പി​ച്ചു ഹസ്തി​ന​പു​രി അതിർ​ത്തി​വി​ട്ടു പോ​യി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, യമുന, ഗംഗ ഈ രണ്ടി​ലൊ​രു പു​ഴ​യിൽ ഒരു വി​ദേ​ശി​യു​ടെ അനാ​ഥ​ശ​വം ഒഴു​കും”.”

2024-03-11

“ഒരൊ​റ്റ ബീ​ജ​ദാ​താ​വിൽ​നി​ന്നും നൂറു കു​പ്ര​സി​ദ്ധ മക്കൾ​ക്കു് ജന്മം നൽകി, വളർ​ത്തിയ ഗാ​ന്ധാ​ര​വം​ശ​ജ​യ​ല്ലേ ഇപ്പോ​ഴ​ത്തെ ഹസ്തി​ന​പു​രി മഹാ​റാ​ണി! പന്ത്ര​ണ്ടു​വർഷ പാ​ണ്ഡ​വ​വ​ന​വാ​സ​ത്തിൽ, എന്തു​കൊ​ണ്ടു് മത്സ​ര​ക്ഷ​മ​ത​യോ​ടെ നി​ങ്ങൾ​ക്കും ‘പരി​മി​തി​യി​ല്ലാ​തെ പു​ന​രുൽ​പ്പാ​ദ​നം’ എന്ന ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ ദാ​മ്പ​ത്യ​ന​യം പരി​ഗ​ണി​ച്ചു​കൂ​ടാ? ചു​റ്റും മാം​സ​ഭോ​ജി​ക​ളെ കാ​ണു​ന്ന കൊടും കാ​ട്ടിൽ​ത​ന്നെ​യ​ല്ലേ, പേ​ട​മാ​നു​കൾ ഇണയെ കണ്ടെ​ത്തു​ന്ന​തും, കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളെ വലു​താ​ക്കു​ന്ന​തും? ഇരയെ കഴു​ത്തിൽ കടി​ച്ചു തി​ന്നു​ന്ന വന്യ​മൃ​ഗ​ങ്ങൾ ഒളി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു​ചാ​ടാൻ ചു​റ്റും കാ​ട്ടി​ലു​ണ്ടാ​യി​ട്ടും, മാ​നു​കൾ​ക്ക​തൊ​ന്നും തട​സ്സ​മാ​വു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“വി​ശ​പ്പ​ക​റ്റാൻ മാ​ത്ര​മേ വന്യ​മൃ​ഗ​ങ്ങൾ ഇരയെ പി​ടി​ക്കൂ. എന്നാൽ പ്ര​ജ​ന​ന​ക്ഷ​മ​ത​യി​ല്ലാ​തെ, കേവലം നി​ശാ​വി​നോ​ദ​ത്തി​നു ഇരയെ ബന്ദി​യാ​ക്കു​ന്ന അഞ്ചോ​ളം ‘മാം​സ​ഭോ​ജി’കൾ പര​സ്പ​രം കു​തി​കാൽ​വെ​ട്ടി കീ​റ​പ്പാ​യ​പ​ങ്കി​ടാൻ രാ​പ്പ​കൽ ഈ കാ​ട്ടു​കു​ടി​ലു​ണ്ടു്!”

“ഒന്നി​ല​ധി​കം ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ ദ്രൗ​പ​ദി​ക്കു​ണ്ടാ​വു​മെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ ദ്രു​പ​ദൻ, പു​ത്രി​യു​ടെ ചെ​വി​യി​ലെ​ന്തോ മന്ത്രി​ക്കു​ന്ന​തു് കണ്ട​ല്ലോ. ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​നു സർ​വ്വ​മം​ഗ​ളം ആശം​സി​ക്കു​ന്ന​തിൽ കവി​ഞ്ഞെ​ന്തേ​ങ്കി​ലും സന്ദേ​ശം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“സു​സ്ഥി​ര​ദാ​മ്പ​ത്യ​ജീ​വി​ത​ത്തി​നാ​യി നീ അഞ്ചി​ര​ട്ടി അദ്ധ്വാ​നി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രു​മ​ല്ലോ, എന്നു് പറഞ്ഞ സ്നേ​ഹ​നി​ധി​യായ അച്ഛൻ, പ്ര​തി​ക​ര​ണ​ത്തി​നു് കാ​ത്തു​നിൽ​ക്കാ​തെ കാൽ​മു​ന്നോ​ട്ടു​വ​ച്ചു പടി​യി​റ​ങ്ങി​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് ഭാ​വി​പ​രി​പാ​ടി വി​വാ​ഹ​ദി​വ​സം​ത​ന്നെ പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു് വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​ല്ല.”

2024-03-12

“വറു​തി​യിൽ ജനം എരി​പൊ​രി കൊ​ള്ളു​മ്പോ​ഴും, പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് അരമന ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ മാംസ(ള) രു​ചി​വി​ഭ​വ​ങ്ങൾ മു​റ​യ്ക്കു് കി​ട്ടു​ന്നു. പക്ഷേ, നി​ങ്ങൾ! ഉണ​ക്ക​പ്പ​ഴ​ങ്ങ​ളും ശു​ദ്ധ​ജ​ല​വും. ഇതെ​ന്താ ഇങ്ങ​നെ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ മു​മ്പിൽ മു​ട്ടു​കു​ത്തി. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി.

“ഈ ഉടൽ പാ​രി​തോ​ഷി​ക​മാ​യി തരു​മ്പോൾ, പ്ര​കൃ​തി എനി​ക്കു നേരെ താ​ക്കീ​തോ​ടെ വി​രൽ​ചൂ​ണ്ടി, “ഉപ​വാ​സ​വും സഹ​ന​വും നി​റ​ഞ്ഞ​താ​യി​രി​ക്ക​ട്ടെ, ആയു​ഷ്ക്കാ​ലം, അഴ​ക​ള​വു​കൾ പരി​പാ​ലി​ക്കു​ന്ന​വ​ളു​ടെ തീൻ​ശാല!””

2024-03-13

“എന്താ​ണു് പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കൊ​രു സൗ​ന്ദ​ര്യ​പ്പി​ണ​ക്കം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ അവ​സാ​ന​വർ​ഷ​ങ്ങൾ അന്ത​ച്ഛി​ദ്ര​ത്തോ​ടെ ആടി​ത്തീ​രു​ന്ന സം​ഘർ​ഷ​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ചി​കി​ത്സി​ച്ചു് സു​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്താ​നാ​കാ​ത്ത​തും സാ​ധാ​ര​ണ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ലേ​ക്കു് മട​ങ്ങി​വ​രാ​നി​ട​യി​ല്ലാ​ത്ത​തു​മായ രോ​ഗ​ങ്ങൾ ബാ​ധി​ച്ച​വർ, സ്വയം മു​ദ്ര​വെ​ച്ചു കൊ​ടു​ക്കേ​ണ്ടൊ​രു പ്ര​മാ​ണ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു, ഞങ്ങ​ളു​ടെ ബീ​ജ​ദാ​താ​ക്ക​ളായ അശ്വി​നി​ദേ​വ​ത​കൾ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ പറ​ഞ്ഞു​ധ​രി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. എന്നാ​ണ​റി​യു​ന്ന​തു്. ഭാ​വി​പ​രി​പാ​ടി​യെ​പ്പ​റ്റി പാ​ഞ്ചാ​ലി ഇപ്പോൾ കൂ​ട്ടു​കൂ​ടു​ന്ന​തു് ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രു​മാ​യ​ല്ല കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​പ​രീ​ക്ഷി​ത്തു​മാ​യാ​ണു് അഞ്ചു​ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രും അസ്വ​സ്ഥർ. അപ്പോ​ഴാ​ണു് ഞങ്ങ​ളെ ചി​കിൽ​സി​ക്കേ​ണ്ട എന്നൊ​രു വി​ചി​ത്ര​പ്ര​മാ​ണ​പ​ത്ര​വു​മാ​യി പാ​ഞ്ചാ​ലി യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ തല​യി​ണ​മ​ന്ത്ര​ത്തി​ലൂ​ടെ സ്വാ​ധീ​നി​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന​തു്. മഹാ​രാ​ജാ​പ​ദ​വി വഹി​ക്കു​ന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു് ദേ​വ​ലോ​ക​ചി​കി​ത്സ​പോ​ലും അശ്വി​നി​ദേ​വത തയ്യാ​റാ​വു​മ്പോൾ പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു​വേ​ണ്ട​തു് ആദ്യ​ഘ​ട്ട​ത്തിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ മു​ദ്ര​ചാർ​ത്തിയ പ്ര​മാ​ണ​പ​ത്ര​മാ​കു​ന്നു ഇതി​ന്റെ കു​ഴ​പ്പം എന്താ​ണെ​ന്നു​വ​ച്ചാൽ, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ നാളെ കാ​ലം​ചെ​ന്നാൽ മര​ണ​കാ​ര​ണം ചി​കി​ത്സ സ്വ​യം​നി​ഷേ​ധി​ച്ച​താ​ണെ​ന്ന അനു​മാ​ന​ത്തി​ന്റെ ബല​മു​ണ്ടാ​വും. സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മ​ര​ണ​മ​ല്ലെ​ങ്കി​ലും! കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ ഉണ്ടാ​വാ​ത്ത തോ​തി​ലാ​ണു് കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ നേ​രി​ടു​ന്ന അസ്തി​ത്വ​ഭീ​ഷ​ണി. ഞങ്ങ​ളെ ചേർ​ത്തു​പി​ടി​ക്കു​മോ ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക?” ഒരി​ക്കൽ നിർ​ദ്ദ​യ​ഭ​ര​ണ​ത്തി​നു് ദു​ഷ്പേ​രു​കേ​ട്ട നകുലൻ ഭീ​തി​യിൽ ചു​റ്റും നോ​ക്കി.

2024-03-19

“സ്വ​ച്ഛ​ന്ദ​മൃ​ത്യു എന്ന അസാ​ധാ​രണ ‘വരം’ നി​ങ്ങൾ​ക്കു തന്നി​ട്ടാ​ണു്, ഭീ​ഷ്മ​പ്ര​തി​ജ്ഞ​യെ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ അച്ഛൻ ശന്ത​നു സ്വാ​ഗ​തം ചെ​യ്ത​തു് എന്ന കിം​വ​ദ​ന്തി കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ കറ​ങ്ങി​യി​രു​ന്ന​താ​യി കൃ​പാ​ചാ​ര്യർ ഈയിടെ പറ​യു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. സംഗതി ശരി​യെ​ങ്കിൽ, എങ്ങ​നെ നി​ങ്ങൾ ‘സ്വർ​ഗാ​രോ​ഹ​ണം’ ചെ​യ്യാ​തെ ശര​ശ​യ്യ​യിൽ ഇങ്ങ​നെ കി​ട​പ്പാ​യി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പരി​ത​പി​ച്ചു.

“പ്ര​ണ​യി​ക്കാ​നൊ​രു സു​ന്ദ​രി​യെ​ക്കൂ​ടി​തേ​ടി ഇരു​ന​ദി​ക​ളു​ടെ തീ​ര​ങ്ങ​ളിൽ അല​സ​ജീ​വി​തം നയി​ച്ച ദുർ​ബ​ല​ശ​ന്ത​നു​വി​നു് ഗം​ഗ​യിൽ ജനി​ച്ച എട്ടു​കു​ട്ടി​ക​ളിൽ ഏഴും അവൾ വെ​ള്ള​ത്തിൽ​മു​ക്കി കൊ​ല്ലു​ന്ന​തു തട​യാ​നാ​യി​ട്ടി​ല്ല എന്നു് പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു ആ മനു​ഷ്യൻ തന്നെ എന്നോ​ടു് ഏറ്റു​പ​റ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. അങ്ങ​നെ നി​സ്സാ​ര​നായ ഒരാൾ എനി​ക്കു് സ്വ​ച്ഛ​ന്ദ​മൃ​ത്യു എന്ന അമൂ​ല്യ​വ​രം തന്നു എന്ന കള്ള​ക്കഥ പ്ര​ച​രി​പ്പി​ക്കാൻ കൃ​പ​രെ​പോ​ലെ ചി​ര​ഞ്ജീ​വി​ക്കു് മാ​ത്ര​മേ ആവൂ. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ കൗ​ര​വർ​ക്കൊ​പ്പം കൂ​ട്ടു​കൂ​ടു​ക​യും, യു​ദ്ധ​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ ജയി​ച്ചെ​ന്നു​കേ​ട്ട​പ്പോൾ അവർ​ക്കൊ​പ്പം​കൂ​ടി അര​മ​ന​ജീ​വി​തം ആഡം​ബ​ര​മാ​ക്കു​ക​യും ചെയ്ത കൃ​പർ​ക്കു് ഇതി​നാൽ ഞാൻ കൈ​മാ​റു​ന്നു സ്വ​ച്ഛ​ന്ദ​മൃ​ത്യു വരം. വേ​ണ്ടി​വ​ന്നാൽ ചി​ര​ഞ്ജീ​വി​ക്കു​പ​ക​രി​ക്ക​ട്ടെ, മതി​യെ​ന്നു തോ​ന്നു​മ്പോൾ ജീ​വി​തം​അ​വ​സാ​നി​പ്പി​ക്കു​വാൻ.”

2024-03-20

“ഉടൽ പരു​ക്കേൽ​ക്കാ​തെ രക്ഷ​പ്പെ​ട്ടെ​ങ്കി​ലും യു​ദ്ധാ​ന​ന്ത​ര​വി​ഷാദ രോ​ഗി​അർ​ജ്ജു​ന​നെ ‘രഹ​സ്യ​നി​യോഗ’ത്തിൽ വി​ട്ടു എന്നു കേ​ട്ട​ല്ലോ. ഇനി എന്തു് നേടാൻ?”, ഔദ്യോ​ഗി​ക​വ​ക്താ​വായ നകു​ല​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധ​ക്കെ​ടു​തി​യിൽ ജനം നട്ടം​തി​രി​യു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കാ​ലം ജന​വി​രു​ദ്ധ​മെ​ന്നു ഏകാം​ഗ​പ്ര​തി​പ​ക്ഷ​മായ ചാർ​വാ​കൻ വി​ല​യി​രു​ത്തു​ന്ന ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ഞങ്ങൾ​ക്കെ​തി​രെ കൗ​ര​വർ​ചെ​യ്ത ‘അവി​ശു​ദ്ധ​യു​ദ്ധ’ത്തിൽ മനു​ഷ്യ​വി​ഭ​വ​ങ്ങ​ളും പണവും കൊ​ടു​ത്തു പി​ന്തു​ണ​ച്ച പ്രാ​ദേ​ശിക ഭൂ​പ്ര​ഭു​ക്ക​ളെ അർ​ജ്ജു​നൻ ഗാ​ണ്ഡീ​വം കാ​ണി​ച്ചു നി​രാ​യു​ധ​രാ​ക്കി പി​ടി​കൂ​ടി. നാ​മ​മാ​ത്ര നഷ്ട​പ​രി​ഹാ​രം തന്നു യു​ദ്ധ​ബാ​ദ്ധ്യ​ത​യിൽ​നി​ന്നും രക്ഷ​പ്പെ​ടാ​നാ​വി​ല്ല എന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​നി​ല​പാ​ടു് കർ​ശ​ന​മാ​ക്കിയ അർ​ജ്ജു​നൻ, വസ്തു​വ​ഹ​കൾ കണ്ടു​കെ​ട്ടി. തി​രി​ച്ചു​കി​ട്ട​ണ​മെ​ങ്കിൽ, അവർ, നി​ബ​ന്ധ​ന​യ​നു​സ​രി​ച്ചു അര​മ​ന​യി​ലേ​ക്ക​യ​ക്കു​ന്ന ധാ​ന്യ​ച്ചാ​ക്കു​കൾ എണ്ണി​വേ​ണം യു​ധി​ഷ്ടി​ര​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം തീ​രു​മാ​നി​ക്കാൻ. ഹസ്തി​ന​പു​രി ‘സാ​മ്രാ​ജ്യ’ത്തിൽ​നി​ന്നും നേ​ടാ​വു​ന്ന​തു മു​ഴു​വൻ അങ്ങ​നെ ഒറ്റ​യ​ടി​ക്കു് നേ​ടി​യാൽ ഒരു ‘വെ​ളു​ത്ത കുതിര’യെ നാ​ല​തി​രു​കൾ​ക്ക​പ്പു​റ​ത്തേ​ക്ക​യ​ക്കും അർ​ജ്ജു​ന​നും നാ​മ​മാ​ത്ര​സൈ​ന്യ​വും പിൻ​തു​ട​രും. ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ സമ​ഗ്ര​വി​ക​സ​ന​ത്തി​നു് മൂ​ല​ധ​നം സമാ​ഹ​രി​ക്കാൻ. ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു വാർ​ത്ത​ക​ളിൽ സഹ​ക​രി​ച്ചാൽ ഭാ​വി​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങൾ ഊട്ടു​പുര സൗ​ജ​ന്യ​ഭ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​ലൊ​ന്നും ഒതു​ങ്ങി​ല്ല!”

“അഭി​മുഖ പന​യോ​ല​കൾ ഒറ്റ​ക്കി​രു​ന്നു കൂ​ട്ടി​വാ​യി​ച്ച​പ്പോൾ പത്രാ​ധി​പർ രാ​വി​ലെ​ത​ന്നെ രോ​ഷാ​കു​ല​നാ​യി.സ്ത്രീ​ശ​ക്തി​ക്കൊ​രു​ത്ത​മ​മാ​തൃ​ക​ദ്രൗ​പ​ദി എങ്ങ​നെ ഗാർ​ഹി​ക​പീ​ഡ​ന​ത്തിൽ, പ്ര​തി​രോ​ധ​മി​ല്ല​തെ ഇര​മാ​ത്ര​മാ​വു​ന്നു? അങ്ങ​നെ​യാ​ണു് വാർ​ത്താ​കാ​ര്യാ​ല​യ​ത്തിൽ വി​സ്മ​യ​ത്തോ​ടെ വാ​ചാ​ല​നാ​യ​തും ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ക്കാൻ ചു​മ​ത​ല​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തും. അഞ്ചു​പാ​ണ്ഡ​വ​രും നി​ങ്ങ​ളെ രാ​പ്പ​കൽ ലൈം​ഗി​ക​പീ​ഡ​ന​ത്തി​നി​ര​യാ​ക്കു​ന്നു എന്ന​തൊ​രു പ്ര​തീ​കാ​ത്മ​ക​പ​രാ​തി​യാ​ണോ, അതോ ശു​ദ്ധ​അ​സം​ബ​ന്ധ​മോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“അഞ്ചു​പേ​രും ഒരേ​സ​മ​യ​ത്തു എന്റെ ഉടൽ​വീ​തി​ച്ചെ​ടു​ത്തു ഏക​പ​ക്ഷീ​യ​മാ​യി ആന​ന്ദം​പ​ങ്കി​ടു​ന്നു എന്നാ​ണു് നി​ങ്ങ​ളും പത്രാ​ധി​പ​രും അഭി​മു​ഖം വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ത്ത​തെ​ങ്കിൽ അതു് ഏറെ​ക്കൂ​റെ ശരി​വാ​യ​ന​യാ​ണ​ല്ലോ. ഊഴ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു​മാ​ത്ര​മേ കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് പ്ര​വേ​ശ​നം ഉള്ളു എന്നു് ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി​യാ​ലൊ​ന്നും തീ​രി​ല്ല പീ​ഡ​ന​തീ​വ്രത. ഉടലിൽ ഒരാൾ ഊഴ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു ആധി​പ​ത്യം സ്ഥാ​പി​ക്കു​മ്പോ​ഴും​കാ​ണാം ബാ​ക്കി​എ​ട്ടു​ക​ണ്ണു​കൾ എന്നെ പീ​ഡി​പ്പി​ച്ചു അവർ​ക്കി​ട​യിൽ നയ​നാ​ന​ന്ദം പങ്കി​ടു​ന്ന​തു്. ഇതി​നെ​തി​രെ നടപടി എടു​ക്കാൻ സ്ത്രീ​സം​ര​ക്ഷ​ണ​നി​യ​മ​ത്തിൽ വകു​പ്പൊ​ന്നും ചേർ​ക്കാ​തെ ആണോ പെ​ണ്ണ​വ​കാ​ശ​പോ​രാ​ളി ദു​ശ്ശള മറ്റൊ​രു കു​പ്ര​സി​ദ്ധ​പീ​ഡ​ക​നായ ജയ​ദ്ര​ഥ​നു​മൊ​പ്പം സൈ​ന്ധ​വ​നാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു​പോ​യ​തു?”

2024-03-21

“ചോ​ര​യി​റ്റു​ന്ന തള്ള​വി​രൽ, തളിർ​വെ​റ്റി​ല​യിൽ നി​ങ്ങൾ ഗു​രു​വി​നു​കൈ​മാ​റു​ന്ന​തി​നി​ട​ക്കെ​ന്തോ പു​ഞ്ചി​രി​യോ​ടെ​ഉ​ച്ച​രി​ക്കു​ന്ന​തു​കേ​ട്ടു് ദ്രോ​ണർ തു​ട​യി​ല​ടി​ച്ചു ‘കു​ലു​ങ്ങി​ക്കു​ലു​ങ്ങി’ ചി​രി​ക്കു​ന്നു! എന്തു് പറ​ഞ്ഞാ​യി​രു​ന്നു ആ കഠി​ന​ഹൃ​ദ​യ​നെ ചെ​റു​താ​യെ​ങ്കി​ലും രസി​പ്പി​ക്കാൻ, വി​രൽ​മു​റി​ഞ്ഞ​വേ​ദ​ന​യി​ലും നി​ങ്ങൾ​ക്കാ​യ​തു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഏക​ല​വ്യ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഞങ്ങൾ വേ​ട്ട​മാം​സം കഴി​ക്കു​ന്ന​വ​രാ​ണെ​ങ്കി​ലും, സസ്യാ​ഹാ​രി​ക​ളായ വന്യ​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളെ സ്വ​ന്തം കൈ​കൊ​ണ്ടു് കഴു​ത്തു​വെ​ട്ടി മാ​ത്ര​മേ ഇറ​ച്ചി പൊ​രി​ച്ചു​ക​ഴി​ക്കൂ. എന്നാൽ മഹാ​ബ്രാ​ഹ്മ​ണ​രായ നി​ങ്ങൾ​ക്കി​ഷ്ടം നി​ഷാ​ദ​വി​ദ്യാർ​ത്ഥി ഗു​രു​ദ​ക്ഷി​ണ​യാ​യി മു​റി​ച്ചു​ത​രു​ന്ന തള്ള​വി​ര​ലാ​ണ​ല്ലേ എന്നു് വി​ന​യ​ത്തോ​ടെ ചോ​ദി​ച്ച​തിൽ നർ​മ്മം​കാ​ണാൻ മാ​ത്രം നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ന്താ​ണ​പാ​കത?”

“ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം എന്ന മോ​ഹ​ന​ന​ഗ​രം എന്തു​ചെ​യ്യാ​നാ​ണു് ഭാവം? അതി​ഥി​ക​ളെ അങ്ക​ലാൽ​പ്പി​ലാ​ക്കു​ന്ന വഴു​ക്കു​സ​ഭാ​ത​ല​ങ്ങൾ ആഗോ​ള​വി​നോ​ദ​സ​ഞ്ചാ​രി​കൾ​ക്കു് തു​റ​ന്നു​കൊ​ടു​ക്കു​മോ? അതോ, അവമതി ആവർ​ത്തി​ക്കാ​തി​രി​ക്കാൻ, അട​ച്ചി​ടു​മോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വർ വന​വാ​സ​ത്തി​നു പദ​യാ​ത്ര തു​ട​ങ്ങിയ നേരം.

“ഞങ്ങ​ളൊ​രു പരി​ഷ്കൃത സമൂ​ഹ​മാ​യി​പ്പോ​യി​ല്ലേ, ഹരി​ത​ച​ട്ടം പാ​ലി​ക്കേ​ണ്ടേ കു​രു​വം​ശം! പരി​സ്ഥി​തി​ലോല പ്ര​ദേ​ശ​മാ​ണു് ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​മെ​ന്നു ‘അന്ധ’പി​താ​വി​നു് അറി​യി​ല്ല. കി​ട​പ്പാ​ടം പണി​യാൻ ഇടം​യാ​ചി​ച്ച യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു് ദുർ​ബ​ല​മു​ഹൂർ​ത്ത​ത്തിൽ വന​മേ​ഖല പ്ര​വി​ശ്യ ഇഷ്ട​ദാ​നം ചെ​യ്യു​മ്പോൾ, ഞാൻ സ്ഥ​ല​ത്തി​ല്ല. എല്ലാ​ത്ത​രം സസ്യ​ങ്ങ​ളും വന്യ​ജീ​വി​ക​ളും സമ​ര​സ​പ്പെ​ട്ട അപൂർ​വ്വ ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ, കണ്ണിൽ ചോ​ര​യി​ല്ലാ​ത്ത പാ​ണ്ഡ​വർ കത്തി​ച്ചൊ​ടു​ക്കി. ആ കൊ​ടും​പാ​പം ചു​മ​ന്ന​യി​ട​ത്ത​ല്ലേ വാ​സ്തു​ശിൽ​പ്പി മയ​നെ​ക്കൊ​ണ്ട​വർ നഗരം നിർ​മ്മി​ച്ചു്, രാ​ജ​സൂ​യ​മെ​ന്ന പേ​രി​ലൊ​രു അനാ​വ​ശ്യ യാഗം ചെ​യ്തു, ഞങ്ങ​ള​ട​ക്കം ഗം​ഗാ​സ​മ​ത​ല​ത്തി​ലെ നാ​ടു​വാ​ഴി​ക​ളെ​യെ​ല്ലാം സാ​മ​ന്ത​ന്മാ​രാ​ക്കി, രത്ന​ശേ​ഖ​രം ഓരോ ആണ്ടു​പി​റ​പ്പി​ലും കപ്പ​മാ​യി കൊ​ടു​ക്കാൻ വി​ധി​യു​ണ്ടാ​യ​തു്. അന്ന​തൊ​ക്കെ നെ​ടു​വീർ​പ്പോ​ടെ ഞങ്ങൾ പു​തു​ത​ല​മുറ രാ​ജ​കു​മാ​ര​ന്മാർ അം​ഗീ​ക​രി​ക്കേ​ണ്ട ിവ​ന്നെ​ങ്കി​ലും, ഉള്ളി​ലൊ​രു നെ​രി​പ്പോ​ടു​യ​രു​ന്ന​തു് അവ​ര​റി​ഞ്ഞി​ല്ല. ചൂ​താ​ടാൻ ഓടി​വ​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വർ അതാ, ഉടു​ത്ത തു​ണി​ക്കു മറു​തു​ണി​യി​ല്ലാ​തെ, കാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു പോ​വു​ന്നു. പതി​മൂ​ന്നു വർഷം കഴി​ഞ്ഞ​വർ മട​ങ്ങി വന്നാൽ? എല്ലാം മുൻ​കൂ​ട്ടി​ക്ക​ണ്ടു് ഉടൻ ഞങ്ങൾ യാ​ത്ര​തി​രി​ക്ക​ട്ടെ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലേ​ക്കു!—പാ​ണ്ഡ​വർ ഒളി​പ്പി​ച്ചു​വ​ച്ച രത്ന​ശേ​ഖ​ര​ങ്ങൾ കണ്ടെ​ടു​ത്തു വേണം അഭി​ശ​പ്ത നഗ​രി​യെ വന്യ​പ്ര​കൃ​തി​ക്കു തി​രി​ച്ചു കൈ​മാ​റാൻ!”

2024-03-22

“ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്കെ​ന്ത​റി​യാം, പി​ടി​കി​ട്ടാ​പ്പു​ള്ളി​പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ പാ​തി​രാ​ഒ​ളി​ച്ചോ​ട്ടം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ കു​പ്ര​സി​ദ്ധ ‘വാ​ട​ക​ക്കൊ​ല​യാ​ളി’യോടു് നിർ​ഭ​യം ചോ​ദി​ച്ചു. വാ​ര​ണാ​വ​തം കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ​നി​ന്നും ഓടി​ര​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ട കു​ന്തി​യും മക്ക​ളും ഏക​ച്ച​ക്ര​ഗ്രാ​മ​ത്തിൽ ഒളി​ച്ചു​ക​ഴി​യു​ന്ന കാലം.

“വാ​ര​ണാ​വ​തം സു​ഖ​വാ​സ​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​കു​ടും​ബം വെ​ന്തു​ചാ​വ​ണം എന്ന മഹാ​റാ​ണി​ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ കല്പന ഞാൻ ഏറ്റെ​ടു​ത്തു. ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്കു് കണ്ണു​കാ​ണി​ല്ലെ​ന്ന കടംകഥ തൊ​ണ്ട​ന​ന​യാ​തെ ഞാൻ വി​ഴു​ങ്ങി​യി​ട്ടി​ല്ല, കാ​ണേ​ണ്ട​തൊ​ക്കെ കണ്ടെ​ന്നു​റ​പ്പു​വ​രു​ത്താ​നും, പലതും കണ്ടി​ല്ലെ​ന്നു നടി​ക്കാ​നും കു​ഞ്ഞു​നാ​ളിൽ ഭീ​ഷ്മർ ഉപ​ദേ​ശി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്ത കാ​ഴ്ച​പ​രി​മി​തി​യെ​ന്ന കു​ടി​ല​കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടിൽ ഉറ​ച്ചു​പോ​യോ കു​രു​വം​ശ​നാ​ഥ​നു? തൊ​ഴി​ലിൽ കരാ​റു​കാ​ര​നാ​ണെ​ങ്കി​ലും, കരൾ മൃ​ദു​വാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടാ​വ​ണം ഞാൻ തി​രി​ച്ചു​ചോ​ദി​ച്ചു, “മഹാ​ത്മൻ, എന്തു​തെ​റ്റു അനാ​ഥ​വി​ധവ കു​ന്തി​യും പറ​ക്ക​മു​റ്റാ​ത്ത അഞ്ചു​മ​ക്ക​ളും ഈ ക്രൂ​ര​വം​ശ​ഹ​ത്യ അർ​ഹി​ക്കാൻ നി​ങ്ങ​ളോ​ടു് ചെ​യ്തു?”. കണ്ണി​മ​യി​ള​ക്കാ​തെ ഉള്ളിൽ ഉള്ള​തു് ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ പറ​ഞ്ഞു, “ശാ​പ​ഗ്ര​സ്ത​നായ പാ​ണ്ഡു രാ​ജ​സ്ഥാ​ന​മൊ​ഴി​ഞ്ഞു പോ​ട്ടെ കാ​ട്ടിൽ, നീയും മാ​ദ്രി​യും എന്റെ​കൂ​ടെ അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ കൂ​ട്ടു​നി​ന്നാൽ, ഗാ​ന്ധാ​രി​യെ​ക്കാൾ ഒരു​പ​ണ​ത്തൂ​ക്കം കു​റ​വ​ല്ലാ​തെ പൊ​ന്നു​പോ​ലെ നോ​ക്കാം”. വി​ശ്വ​സ്ത​പാ​ണ്ഡു​ഭാ​ര്യ​യെ​ന്ന അര​മ​ന​ഖ്യാ​തി നി​ല​നിർ​ത്തിയ കു​ന്തി, പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്തിൽ വീ​ഴാ​തെ ഭർ​ത്താ​വു​മൊ​ത്തു വന​വാ​സ​ത്തി​നു​പോ​യ​പ്പോൾ, കലു​ഷി​ത​ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​ഹൃ​ദ​യം കല്ലി​ച്ചു. വം​ശ​ഹ​ത്യ എന്ന ആശയം രൂ​പം​കൊ​ണ്ടു. ക്ഷ​മ​യോ​ടെ വർ​ഷ​ങ്ങൾ കാ​ത്തി​രു​ന്നു. ഓർ​ക്കു​മ്പോൾ ഹൃ​ദ​യം​പി​ട​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. ക്ഷ​മി​ക്കൂ അര​മ​ന​ര​ഹ​സ്യ​ത്തി​ന്റെ വി​ഴു​പ്പു​കെ​ട്ട​ഴി​ക്കാൻ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് അക്ഷ​മ​യു​ണ്ടെ​ന്ന​റി​യാം, കൂ​ടു​തൽ വി​വ​ര​ങ്ങൾ രഹ​സ്യ​വി​ചാ​ര​ണ​യിൽ​മാ​ത്രം, ഞാൻ ‘പര​മ​സ​ത്യം’ വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തും, പരി​ഭ​വ​മ​രു​തേ, അപ്പോൾ നി​ങ്ങ​ളും, ആർ​ക്ക​റി​യാം, ഒരു പക്ഷേ, എന്നോ​ടൊ​പ്പം പ്ര​തി​ക്കൂ​ട്ടിൽ വരും! ആദി​വാ​സി​കു​ടും​ബ​ത്തെ കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വ​വം​ശ​ത്തെ രക്ഷി​ക്കാൻ എങ്ങ​നെ കഥ​മെ​ന​ഞ്ഞു ഇര​ക​ളാ​ക്കി.”

2024-03-24

“ചെ​യ്യാ​ത്ത കു​റ്റ​ത്തി​നു് പന്ത്ര​ണ്ടു​കൊ​ല്ല​ത്തെ അടി​മ​ജീ​വി​തം നി​ങ്ങൾ​ക്കു്, വനാ​ന്ത​ര​ത്തി​ലെ ഈ ഒറ്റ​മു​റി​കു​ടി​ലിൽ സഹ​നം​ത​ന്നെ ആയി​രു​ന്നു അല്ലെ! ഇനി അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ത്തി​നു തി​രി​ക്കു​മ്പോൾ എന്തു് ചെ​യ്യും, വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട​ക്കാ​ല​ഓർ​മ​കു​ടീ​രം? അധി​കാ​രം​കി​ട്ടി മഹാ​റാ​ണി​യാ​യാൽ, കു​രു​വം​ശ​പൈ​തൃ​ക​മ​ന്ദി​ര​മാ​യി പരി​പാ​ലി​ക്കു​മോ?”, ചു​റ്റും​നോ​ക്കി കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക വി​കാ​ര​ഭ​രി​ത​യാ​യി.

“അര​ക്കി​ല്ലം തീ​യി​ട്ട​പോ​ലെ അർ​ദ്ധ​രാ​ത്രി​യിൽ ഇതും ഇന്നു​രാ​ത്രി എന്നെ മയ​ക്കി​ക്കി​ട​ത്തി പാ​ണ്ഡ​വർ തീ​യി​ട​ണം.”, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ കണ്ണു​ക​ളിൽ ക്രോ​ധ​ത്തി​ന്റെ കനൽ​മി​ന്നി.

2024-03-25

“ആകാ​ശ​ത്തി​ലെ പറ​വ​കൾ​ക്കാ​യി ആയിരം നീർ​ക്കു​ട​ങ്ങൾ എന്ന മധ്യ​വേ​നൽ​പ​ദ്ധ​തി നട​പ്പി​ലാ​ക്കു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടെ​ന്താ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് പക? പ്ര​കൃ​തി​ശ​ക്തി​ക​ളിൽ​നി​ന്നും ഭീഷണി നേ​രി​ടു​ന്ന ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ​യെ പരി​പാ​ലി​ക്കു​ക​യെ​ന്ന​തു​മ​ല്ലേ സം​വേ​ദന ശീ​ല​മു​ള്ള ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി​യു​ടെ ചുമതല?”, കോ​ട്ട​വാ​തി​ലി​നു​മു​മ്പിൽ നി​രാ​ഹാര സത്യാ​ഗ്ര​ഹ​മ​നു​ഷ്ഠി​ക്കു​ന്ന കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​ക​ളോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. മു​ഷി​ഞ്ഞ മേൽ​വ​സ്ത്ര​ങ്ങൾ, വി​യർ​ത്തൊ​ഴു​കു​ന്ന കഴു​ത്തും കക്ഷ​വും, എന്നി​ട്ടും കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധ​വ​ക​ളു​ടെ ഉടൽ ഉച്ച​വെ​യി​ലിൽ ജ്വ​ലി​ച്ചു.

“ഖാ​ണ്ഡവ വന​മെ​ന്ന ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ​യെ അവളും പാ​ണ്ഡ​വ​രും എങ്ങ​നെ കത്തി​ച്ചാ​മ്പ​ലാ​ക്കി എന്ന​ത​ക്കാ​ല​ത്തെ ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​വാർ​ത്ത​ക​ളിൽ നി​ന്നു് കേ​ട്ട​റി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. ആ കഥ നി​ങ്ങൾ ആവർ​ത്തി​ക്ക​രു​തേ. നീർ​ക്കു​ട​ങ്ങൾ പറ​വ​കൾ​ക്കു സമ്മാ​നി​ച്ച പാ​ഞ്ചാ​ലി ഞങ്ങ​ളു​ടെ പു​ന​ര​ധി​വാ​സ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ വന്നി​രു​ന്നു. കു​ടി​ക്കാ​നും കു​ളി​ക്കാ​നും ജല​മി​ല്ലെ​ന്നു വി​ല​പി​ച്ച ഞങ്ങ​ളോ​ട​വൾ വി​രൽ​ചൂ​ണ്ടി തട്ടി​ക്ക​യ​റി. കോ​ട്ട​ക്ക​ക​ത്തെ രാ​ജ​മ​ന്ദി​ര​ങ്ങൾ​ക്കു പി​ന്നിൽ കൗരവർ പൊ​തു​ചെ​ല​വിൽ പണി​തെ​ടു​ത്ത കു​ള​ങ്ങ​ളിൽ ദശാ​ബ്ദ​ങ്ങ​ളോ​ളം ഞങ്ങൾ നീ​ന്തി​ത്തി​മിർ​ത്തു എന്ന​വൾ പ്രാ​കി. ഞങ്ങൾ വി​ര​ണ്ടു. വേ​ന​ലിൽ ഹി​മാ​ല​യം ഉരുകി ജല​മൊ​ഴു​കു​ന്ന രണ്ടു മഹാ​ന​ദി​കൾ​ക്കി​ട​യി​ലെ ഹരി​ത​ഭൂ​മി​യാ​ണു് ഹസ്തി​ന​പു​രി എന്ന വ്യാ​ജ​പ്ര​ചാ​ര​ണം കേ​ട്ടാ​ണു് വ്യ​ത്യ​സ്ത​ഭൂ​വി​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ നി​ന്നു് കൗ​മാ​ര​കാ​ല​ത്തു നവ​വ​ധു​ക്ക​ളാ​യി ഇവിടെ വന്ന​തു്. ഞങ്ങ​ളെ കൗരവർ പ്ര​ണ​യ​പൂർ​വ്വം പരി​ലാ​ളി​ച്ചു എന്ന​തി​നു് തെ​ളി​വ​ല്ലേ നൂ​റു​നീ​ന്തൽ​കു​ള​ങ്ങൾ. കൗരവർ കോ​ട്ട​ക്ക​ക​ത്തു അതൊ​ക്കെ സ്വയം നിർ​മ്മി​ച്ച​തു കൊ​ണ്ട​ല്ലേ പാ​ഞ്ചാ​ലി നി​ത്യ​വും നീ​ന്തി​ക്കു​ളി​ച്ചു ഈ വേ​ന​ലി​ലും മി​ന്നു​ന്ന തൊ​ലി​യും തി​ള​ങ്ങു​ന്ന തു​ണി​യു​മാ​യി തി​മിർ​ക്കു​ന്ന​തു?”

“മൂ​പ്പി​ള​മ​ശ്രേ​ണി​യിൽ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് തൊ​ട്ടു​താ​ഴെ കി​രീ​ടാ​വ​കാശ യോ​ഗ്യ​ത​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​ന​ല്ലേ, കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ഴു​മ്പോൾ ഒന്നു​പി​ടി​ക്കാ​നോ ചു​ണ്ടിൽ ഇത്തി​രി നീ​രൊ​ഴി​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കാ​നോ നി​ങ്ങൾ മെ​ന​ക്കെ​ടാ​തെ, പാവം കാ​ലം​ചെ​ന്ന​തു്! എന്താ​യി​രു​ന്നു വൈ​കാ​രി​ക​അ​കൽ​ച്ച ഇട​നെ​ഞ്ഞിൽ നീ​റി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന അനി​ഷ്ടം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ആകാ​ശ​യാ​ത്ര​ക്കാ​യി ഊർ​ന്നി​റ​ങ്ങു​ന്ന സ്വർ​ണ്ണ​ത്തേ​രി​നാ​യി ഒറ്റ​ക്കാ​ലിൽ കാ​ത്തു​നിൽ​ക്കുക യാ​യി​രു​ന്നു ‘ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ’.

“അറി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന കു​ല​പു​രു​ഷ​ന​ല്ല ഭീ​മ​ന്റെ അവി​ഹി​ത​ബീ​ജ​ദാ​നി എന്ന​തു​കൊ​ണ്ടാ​വാം, അശ്ലീ​ല​മെ​ന്നൊ​റ്റ​നോ​ട്ട​ത്തിൽ ആരും നി​ന്ദി​ക്കു​ന്നൊ​രു വാ​മൊ​ഴി​രീ​തി​യു​ണ്ടു് ഭീ​മ​ന്റെ പെ​രു​മാ​റ്റ​ത്തിൽ. വേ​റെ​വ​ഴി​യി​ല്ലാ​തെ സമ​ര​സ​പ്പെ​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു എങ്കി​ലും, പൊ​രു​ത്ത​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നി​ല്ല പരു​ക്കൻ​നാ​വു​മാ​യി. മു​തിർ​ന്ന രാ​ജ​പ​ത്നി​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ കു​ന്തി ചെ​യ്യേ​ണ്ട സതി​യിൽ, ഇള​മു​റ​മാ​ദ്രി​യെ എറി​യാൻ അവൻ കു​ട്ടി​ക്കാ​ല​ത്തു​ത​ന്നെ പ്ര​യ​ത്നി​ച്ചു, വാ​ര​ണാ​വ​തം അര​ക്കി​ല്ല​ത്തിൽ അത്താ​ഴം ചോ​ദി​ച്ചു​വ​ന്ന ആദി​വാ​സി​ക​ളെ ചു​ട്ടു​കൊ​ല്ലാൻ കു​ന്തി​ക്കൊ​പ്പം കു​റ്റ​ബോ​ധ​മി​ല്ലാ​തെ കൂ​ട്ടു​നി​ന്നു, പെ​രു​മാ​റ്റ​ത്തി​ലെ കാ​ടൻ​രീ​തി വഴി​ക്കു​വ​ഴി പരാ​മർ​ശി​ച്ചാൽ പോരാ, വാ​മൊ​ഴി​യു​ടെ, അശേഷം മനു​ഷ്യ​ത്വ​മി​ല്ലാ​ത്ത വി​ല​ക്ഷണ വ്യ​ക്തി​മു​ദ്ര​യും എന്നെ അക​റ്റി. ഭീ​മ​ജ​ഡം നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ശ്ര​മ​ദാ​ന​ത്തിൽ പൂർ​ണ്ണ​മാ​യും കു​ഴി​ച്ചി​ട്ടു എന്നു​ക​രു​ത്ത​ട്ടെ? ഉവ്വു്? ആശ്വാ​സ​വാർ​ത്ത! ഞാൻ പറു​ദീ​സ​യിൽ പ്ര​വേ​ശി​ക്കു​മ്പോൾ അവൻ നര​ക​യാ​ത​ന​യിൽ നി​ല​വി​ളി​ക്കു​ന്ന​തു് സ്വർ​ഗ്ഗ​സ്ഥ​നായ എനി​ക്കു് കേൾ​ക്ക​ണം” വാ​ലാ​ട്ടി നായ വി​ശ്വ​സ്തത അറി​യി​ച്ചു.

2024-03-26

“വി​വാ​ഹി​ത​യെ​ങ്കി​ലും, ഒരു സ്ത്രീ സ്വ​ത​ന്ത്ര​വ്യ​ക്തി​കൂ​ടി​യാ​ണെ​ന്ന മനു​ഷ്യാ​വ​കാശ പരി​ഗ​ണന പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു് നി​ഷേ​ധി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ, “കി​ട്ടിയ ഉടൽ ഒരു​പോ​ലെ വീ​തി​ക്കൂ” എന്നു്, ദു​ഷ്ട​ലാ​ക്കോ​ടെ നി​ങ്ങൾ അഞ്ചു​മ​ക്ക​ളോ​ടാ​ജ്ഞാ​പി​ച്ച​തു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കു​ന്തി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​മൊ​പ്പം വന​വാ​സ​ത്തി​നാ​യി അന്ത്യ​പ​ദ​യാ​ത്ര പരി​ഗ​ണി​ക്കു​ന്ന സന്ധ്യ പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​ത്തിൽ രാ​ജ​മാ​താ​പ​ദ​വി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യാൽ എന്നെ​ന്നും നി​ഷേ​ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട പാ​ണ്ഡു​വി​ധവ ഇപ്പോൾ ഏക.

“അര​ക്കി​ല്ല​ത്തു​നി​ന്നു് പ്രാ​ണ​നും​കൊ​ണ്ടു് ഒളി​ച്ചോ​ടിയ ഞങ്ങൾ, അഗ​തി​ക​ളാ​യി ദേ​ശാ​ന്ത​ര​ങ്ങ​ളിൽ കഴി​യു​മ്പോ​ഴും, നി​ത്യ​മെ​ന്നോ​ണം യു​വ​പാ​ണ്ഡ​വ​ശ​രീ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ലൈം​ഗി​കാ​വ​ശ്യ​ങ്ങൾ എന്നെ ചി​ന്താ​കു​ല​യാ​ക്കി. രമി​ക്കാൻ പറ്റിയ പെൺ​സാ​ന്നി​ധ്യം ഇല്ലാ​ത്ത ദൈ​ന്യാ​വ​സ്ഥ​യി​ലാ​യി പാ​ണ്ഡ​വർ. ദേ​വ​സ​ന്ത​തി​ക​ളെ​ങ്കി​ലും, പി​ച്ച​പ്പാ​ത്ര​വു​മാ​യി ഇച്ചിൽ​തേ​ടു​ന്ന​വർ​ക്കു, എവിടെ വധു​ക്ക​ളെ കണ്ടെ​ത്തു​മെ​ന്ന ചി​ന്ത​യിൽ ഞാൻ കു​ഴ​ഞ്ഞു. അഞ്ചു​ആ​ണു​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാ​വു​ന്ന ഏക​സ്ത്രീ​സാ​ന്നി​ധ്യം ഞാ​നാ​ണെ​ന്ന തി​രി​ച്ച​റി​വെ​ന്നെ സദാ​ചാ​ര​നി​രീ​ക്ഷ​ണ​ത്താൽ അസ്വ​സ്ഥ​യാ​ക്കു​ന്ന ആ കാ​ല​ത്തു, യാ​ദൃ​ച്ഛി​ക​മെ​ന്നോ​ണം, മത്സ​രാർ​ത്ഥി​യാ​യി അർ​ജ്ജു​നൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ പരി​ണ​യി​ച്ചു. അഞ്ചു​പേർ​ക്കും പാ​യ​പ​ങ്കി​ടാ​വു​ന്ന​രീ​തി​യിൽ, അപൂർ​വ്വ​ദാ​മ്പ​ത്യ​സാ​ഹ​ച​ര്യം ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ന്ന പരി​ഹാ​ര​വ​ഴി സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മാ​യി തെ​ളി​ഞ്ഞെ​ന്ന ശു​ഭ​പ്ര​തീ​ക്ഷ​യിൽ, ഉടനടി ‘രചി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട’ പ്ര​ഹ​സ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു, ‘അഞ്ചു​പേ​രും ഒരു​പോ​ലെ ആസ്വ​ദി​ക്ക​ണം ഈ പെ​ണ്ണു​ടൽ’ എന്ന ആജ്ഞ. ‘ദൈ​വ​മാ​താ’വി​ന്റെ കൽപന പാ​ണ്ഡ​വർ മു​ഖ​വി​ല​ക്കെ​ടു​ക്കു​മ്പോ​ഴും, രണ്ടു​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ നി​ന്നു​മു​ണ്ടായ ‘പ്ര​തി​ഷേ​ധ​ങ്ങ​ളും ആശ്ച​ര്യ’വു​മൊ​ക്കെ പ്ര​ഹ​സ​ന​ത്തി​നു​യോ​ജി​ച്ച വൈ​കാ​രി​ക​പ്ര​തി​ക​ര​ണ​മെ​ന്നു സം​തൃ​പ്തി​യോ​ടെ ഞാൻ വി​ല​യി​രു​ത്തി. ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി പ്ര​തി​ഷേ​ധി​ച്ചു എന്നു​കേ​ട്ട​പ്പോൾ പു​ഞ്ചി​രി​ക്കാ​നാ​ണു് തോ​ന്നി​യ​തു്. അര​ക്കെ​ട്ടിൽ കാ​മ​ന​യു​ള്ള ഏതു സ്ത്രീ വേ​ണ്ടെ​ന്നു പറയും, ഭർ​ത്താ​വി​നൊ​പ്പം നാ​ലു​ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രെ ആദ്യ​രാ​ത്രി ഭർ​ത്തൃ​മാ​താ​വി​ന്റെ ഭാ​വു​ക​ങ്ങ​ളു​മാ​യി വി​വാ​ഹ​സ​മ്മാ​ന​മാ​യി കി​ട്ടി​യാൽ? സു​ന്ദ​രി​യായ സഹോ​ദ​ര​ഭാ​ര്യ​യെ, കി​നാ​വി​ലെ​ങ്കി​ലും ഓമ​നി​ക്കാ​ത്ത പര​പു​രു​ഷ​നു​ണ്ടോ!”

2024-03-27

“തി​ന്മ​യു​ടെ മേൽ നന്മ​യു​ടെ വി​ജ​യ​മാ​ണു് കു​രു​ക്ഷേ​ത്രം എന്നു് പുതിയ മഹാ​രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ പട്ടാ​ഭി​ഷേ​ക​ത്തി​നു​ശേ​ഷം വി​കാ​ര​ഭ​രി​ത​നാ​യി നി​രീ​ക്ഷി​ച്ച​പ്പോൾ, സദ​സ്സു് എഴു​നേ​റ്റു​നി​ന്നു് കയ്യ​ടി​ക്കു​ന്ന​തു് കണ്ടു. പക്ഷേ, വേ​ദി​യിൽ ഇരു​ന്ന നി​ങ്ങൾ മുഖം താ​ഴ്ത്തി. എന്താ​യി​രു​ന്നു കാ​ര്യം?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“തി​ന്മ​ക്കു​മേൽ തി​ന്മ​യു​ടെ വിജയം എന്നു് പന​യോ​ല​യിൽ നാ​രാ​യം കൊ​ണ്ടെ​ഴു​തി​ക്കൊ​ടു​ത്ത​തു് വാ​യി​ച്ച​പ്പോൾ സം​ഭ​വി​ച്ച​തു്.”

2024-03-28

“യു​ദ്ധാ​രം​ഭ​ദി​നം വി​ഷാ​ദ​വാ​നാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ, അന്ത്യ​ദി​ന​മാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും ദാർ​ശ​നി​ക​നാ​യോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അർ​ജ്ജു​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ദ്ധം ജയി​ച്ചെ​ന്ന അവ​കാ​ശ​വാ​ദ​വു​മാ​യി ആറംഗ പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘം രാ​ജ​പാ​ത​യി​ലൂ​ടെ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു നീ​ങ്ങു​ന്ന നേരം.

“നാളെ ഈ സമ​യ​ത്തു ഞങ്ങൾ പാ​ണ്ഡ​വ​പ​താക ഉയർ​ത്തു​മെ​ന്നു് നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാം, എന്നാൽ ഈ വി​റ​യ്ക്കു​ന്ന തണു​പ്പിൽ ഒരു​പാ​ത്രം ചൂ​ടു​പാ​നീ​യം കു​ടി​ക്കാൻ കി​ട്ടി​യാൽ, അധി​കാ​രം വേ​ണ്ടെ​ന്നു വക്കാം. അധി​കാ​ര​മോ​ഹി​യാ​യി മു​ന്നിൽ ആരാ​ണു്? പാ​ഞ്ചാ​ലി പി​ന്നി​ലി​പ്പോൾ പാവം യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ! അഭി​ലാ​ഷ​സ​മ​വാ​ക്യ​ങ്ങ​ളിൽ എന്തു​സം​ഭ​വി​ച്ചു പതി​നെ​ട്ടു​ദി​വ​സം? രാ​ത്രി കു​ളി​ച്ചു ഞാൻ പാ​ള​യ​ത്തി​ലെ​ത്തു​മ്പോൾ, മറ്റു​പാ​ണ്ഡ​വർ കി​ട​ന്നു​റ​ങ്ങി​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും. പാ​ഞ്ചാ​ലി കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന​തു് യു​ദ്ധ​വാർ​ത്ത കേൾ​ക്കാ​നോ ക്ഷേ​മാ​ന്വേ​ഷ​ണ​ത്തി​നോ അല്ല, അവ​ളു​ടെ അഞ്ചു​മ​ക്ക​ളെ ഞാൻ​ക​രു​ത​ലോ​ടെ രാ​പാർ​പ്പി​ച്ചു​വോ! അവർ കു​ളി​ച്ചു ഭക്ഷ​ണം​ക​ഴി​ച്ചു​റ​ങ്ങി​യി​ട്ടാ​ണു് പാ​ള​യ​ത്തിൽ ഞാൻ വന്ന​തെ​ന്ന മറു​പ​ടി​കേ​ട്ടാൽ, രൂ​പ​ഭാ​വ​പ​രി​ണാ​മം എന്നെ​യെ​ന്ന​പോ​ലെ നി​ങ്ങ​ളെ​യും വി​സ്മ​യി​പ്പി​ക്കും. പി​ന്നെ അവൾ കൗ​മാ​ര​പോ​രാ​ളി​ക​ളു​ടെ അമ്മ​യ​ല്ല, കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ ഊഷ്മ​ള​ആ​തി​ഥേയ! ആസ്വാ​ദ​ന​നി​ശീ​ഥി​നി നയി​ക്കു​ന്ന വന്യ​കാ​മന! സം​സാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ വ്യ​ക്ത​മാ​യി, ഓരോ​പാ​ണ്ഡ​വ​നെ ഒന്നൊ​ന്നാ​യി അവൾ അഞ്ചു​കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ ‘രക്ഷാ​ധി​കാ​രി’യായി നി​യ​മി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്, അവരെ കൃ​ത​ജ്ഞ​ത​യോ​ടെ രാ​വേ​റെ ചെ​ല്ലും​വ​രെ, എന്നെ​യെ​ന്ന​പോ​ലെ പരി​ലാ​ളി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. അപ്പോൾ സംശയം തോ​ന്നി, സ്വ​യം​വ​രം ചെയ്ത പാ​ഞ്ചാ​ലി എണ്ണ​ത്തിൽ അഞ്ചാ​യി​രി​ക്കു​മോ? അങ്ങ​നെ​യെ​ങ്കിൽ യഥാർ​ത്ഥ​പാ​ഞ്ചാ​ലി ആരുടെ കൂടെ?”

2024-03-29

“പു​തി​യ​മ​ഹാ​റാ​ണി പരി​ച​യ​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ ആളെ​ങ്ങ​നെ?”, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ക്കു​ശേ​ഷ​മു​ള്ള ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ പു​തു​താ​യെ​ത്തിയ തക്ഷ​ശി​ല​ഗ​വേ​ഷ​ക​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“പാ​ണ്ഡ​വ​രെ അള​ന്ന​പോ​ലെ, കൃ​ത്യം പദ​ങ്ങ​ളിൽ തള​ക്കാൻ അവൾ നി​ന്നു​ത​രു​ന്നി​ല്ല. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യ​മു​ണ്ടെ​ന്നു് കേ​ട്ടി​രു​ന്നു. കാണാൻ ആവാ​ത്ത​വി​ധം സു​ര​ക്ഷാ​വ​ല​യ​ത്തിൽ ആയി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു്, കേ​ട്ട​റി​വൊ​ക്കെ പന​യോ​ല​യിൽ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു. ഐതി​ഹ്യ​ങ്ങൾ അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തിയ ഒരു പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ണ്ടു്, പക്ഷേ, നേ​രിൽ​കാ​ണു​മ്പോൾ ഒന്നും നമു​ക്കോർ​മ്മ വരി​ല്ല. അഞ്ചു​മ​ക്ക​ളെ ഒരൊ​റ്റ​പു​ലർ​ച്ച​യിൽ നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട അമ്മ​യാ​ണോ അവൾ? അഞ്ചു് ആണു​ങ്ങ​ളെ കാ​ലാ​കാ​ല​മാ​യി രമി​പ്പി​ക്കു​ന്ന കാ​മ​ന​യാ​ണോ അവൾ? യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ ഔപ​ചാ​രി​ക​ത​യോ​ടെ കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്യു​ന്ന മഹാ​റാ​ണി​യാ​ണോ അവൾ? ഒരു ആദ്യ​സ​ന്ദർ​ശ​ക​നെ​ന്ന നി​ല​യിൽ, മു​മ്പിൽ​നി​ന്ന എന്നെ എതി​രേ​റ്റ​തു് ഒരു പു​ത്തൻ​പെ​ണ്ണു​ടൽ!”

2024-03-31

“സ്വേ​ച്ഛാ​ധി​പ​ത്യ​പ്ര​വ​ണ​ത​യു​ടെ ‘അപഹാര’ത്തി​ലാ​ണെ​ങ്കി​ലും, ധർ​മ്മി​ഷ്ഠ​നും ഏക​പ​ത്നീ​വ്ര​ത​ക്കാ​ര​നു​മ​ല്ലേ. എന്നി​ട്ടും നി​ങ്ങൾ മാ​ന​സി​ക​മാ​യും ശാ​രീ​രി​ക​മാ​യും സമ്മർ​ദ്ദ​ത്തി​ലാ​ക്കി മാ​ത്ര​മേ ഊഴ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു ഇണ​ചേ​രാൻ സമ്മ​തി​ക്കൂ എന്നു​വ​ച്ചാൽ!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദ്രൗ​പ​ദി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​രാ​യി പാ​ണ്ഡ​വ​കു​ടും​ബം ഖാ​ണ്ഡവ പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലേ​ക്കു​പോയ സം​ഘർ​ഷ​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“കരു​ത്തു​ള്ള പു​തു​ത​ല​മു​റ​യെ ഉൽ​പ്പാ​ദി​പ്പി​ക്കാൻ, പരി​ണാ​മ​പ​ര​മായ തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു​പ​രീ​ക്ഷ​ണ​ങ്ങൾ പ്ര​സ​വ​യോ​ഗ്യ​യായ ഭാ​ര്യ​യു​ടെ ഭാ​ഗ​ത്തു​വേ​ണ്ടേ? അവൻ ധർ​മ്മി​ഷ്ടൻ ആണോ​യെ​ന്ന​ല്ല, കൗ​ന്തേ​യ​രിൽ കരു​ത്തൻ ആരെ​ന്നാ​ണു് സു​ര​ത​യോ​ഗ്യത നിർ​ണ​യി​ക്കാ​നു​ള്ള പരി​ഗ​ണന. ഒരു പാ​ണ്ഡ​വ​നെ​യും ‘പര​മ​യോ​ഗ്യ’നെ​ന്ന​ട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടി​ല്ല. ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​വി​വാ​ഹ​ജീ​വി​തം ഈയി​ടെ​യ​ല്ലേ. ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’ കാ​ത്തി​രി​ക്കൂ അതി​നി​ട​യിൽ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രിൽ​നി​ന്നും ഇഷ്ട​ദാ​ന​മാ​യി പതി​ച്ചു​കി​ട്ടിയ ഖാ​ണ്ഡ​വ​വ​നം പാ​ണ്ഡ​വർ രഹ​സ്യ​മാ​യി തീ​യി​ടു​മോ, അതോ, അതി​ലോല ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ​യു​ടെ അവ​സ്ഥാ​ന്ത​രം അനു​ക​മ്പ​യോ​ടെ പരി​ഗ​ണി​ക്കു​മോ എന്നും നോ​ക്ക​ട്ടെ. പ്ര​സ​വി​ക്കാൻ അഞ്ചു​പേ​രു​മാ​യി മാറി മാറി ഇണ ചേ​രു​ക​മാ​ത്ര​മ​ല്ല​ല്ലോ സാ​മൂ​ഹ്യ​ബോ​ധ​മു​ള്ള വ്യ​ക്തി​യു​ടെ ജീ​വി​താ​ഭി​ലാ​ഷം!” പു​റ​ത്തു​പ​റ​യാ​നാ​വാ​ത്ത അഭി​ലാ​ഷ​ങ്ങൾ ഓമ​ന​മു​ഖ​ത്തു മി​ന്നി​മാ​ഞ്ഞു. നകു​ല​ന്റെ ചാ​ര​ക്ക​ണ്ണു​കൾ അവരെ തലോ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു.

Colophon

Title: Koṭṭāram lēkhikayuṭe abhimukhaṇgaḷ (ml: കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യു​ടെ അഭി​മു​ഖ​ങ്ങൾ).

Author(s): K P Nirmalkumar.

First publication details: Facebook as daily posts; Internet; 2024.

Deafult language: ml, Malayalam.

Keywords: Mahabharata retold, K P Nirmalkumar, Kottaram lekhikayude abhimughangal, കെ പി നിർ​മ്മൽ​കു​മാർ, കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യു​ടെ അഭി​മു​ഖ​ങ്ങൾ, Open Access Publishing, Malayalam, Sayahna Foundation, Free Software, XML.

Digital Publisher: Sayahna Foundation; JWRA 34, Jagthy; Trivandrum 695014; India.

Date: January 6, 2025.

Credits: The text of the original item is copyrighted to K P Nirmalkumar. The text encoding and editorial notes were created and​/or prepared by the Sayahna Foundation and are licensed under a Creative Commons Attribution By NonCommercial ShareAlike 4​.0 International License (CC BY-​NC-SA 4​.0). Commercial use of the content is prohibited. Any reuse of the material should credit the copyright holder and Sayahna Foundation and must be shared under the same terms.

Cover: The Pandavas in King Drupad’s Court, a watercolor painting on gold paper from Kangra by anonymous (na) The image is taken from Wikimedia Commons and is gratefully acknowledged.

Production history: Data entry: K P Nirmalkumar; Proofing: JN Jamuna; Typesetter: Sayahna Foundation; Encoding: CVR.

Production notes: The entire document processing has been done in a computer running GNU/Linux operating system and TeX and friends. The PDF has been generated using XeLaTeX from TeXLive distribution 2021 using Ithal (ഇതൾ), an online framework for text formatting. The TEI (P5) encoded XML has been generated from the same LaTeX sources using LuaLaTeX. HTML version has been generated from XML using XSLT stylesheet (sfn-​tei-html.xsl) developed by CV Radhakrkishnan.

Fonts: The basefont used in PDF and HTML versions is RIT Rachana authored by KH Hussain, et al., and maintained by the Rachana Institute of Typography. The font used for Latin script is Linux Libertine developed by Phillip Poll.

Web site: Maintained by KV Rajeesh.

Download document sources in TEI encoded XML format.

Download PDF.