“നട​പ്പു​ഭാ​ഷ​യിൽ നി​ങ്ങൾ ഒരു ‘കു​ല​സ്ത്രീ’ അല്ലെ? ദു​ശ്ശാ​സ​നൻ ഭർ​ത്താ​വാ​ണെ​ന്നു പു​റം​ലോ​കം അറി​യു​ന്ന​തൊ​രു മോ​ശം​കാ​ര്യം എന്ന ബോ​ധ്യം വന്നു​വോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ശ്ശാ​സ​ന​വ​ധു​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു, വേ​റൊ​രു ‘കു​ല​സ്ത്രീ’യെ ബലാൽ​ക്കാ​രം ചെ​യ്യാൻ ശ്ര​മി​ച്ച ഗു​രു​ത​ര​കു​റ്റ​ത്തി​നു്, കു​രു​വംശ മൂ​പ്പി​ള​മ​ശ്രേ​ണി​യിൽ രണ്ടാ​മ​നായ ദു​ശാ​സന രാ​ജ​കു​മാ​ര​ന​ന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ പ്ര​വേ​ശ​നം നി​രോ​ധി​ക്കാൻ ചാർ​വാ​ക​നേ​തൃ​ത്വ​ത്തിൽ പ്ര​ക്ഷോ​ഭം തു​ട​ങ്ങിയ പ്ര​ഭാ​തം.

“എനി​ക്കും ഭർ​ത്താ​വി​നും പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ നവ​പാ​ണ്ഡ​വ​വ​ധു​വെ​ന്ന നി​ല​യിൽ പരി​ച​യ​മു​ണ്ടു്. ചൂ​താ​ട്ട​ത്തി​നു പാ​ണ്ഡ​വ​കു​ടും​ബം ഇവി​ടെ​വ​ന്ന അന്നും സൗ​ഹൃ​ദം പു​തു​ക്കി. രാ​ത്രി​യോ​ടെ​യാ​ണു്, കളി​യി​ട​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​പി​ടി​പ്പു​കേ​ടി​നാൽ ‘മഹാ​റാ​ണി​പാ​ഞ്ചാ​ലി’യുടെ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം​രാ​ജ​പ​ദ​വി നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട​തും, ചൂ​താ​ട്ട​ഭ്ര​മ​ക്കാ​ര​നായ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ എന്നി​ട്ടും അവ​ളു​ടെ ഉടൽ അന​ധി​കൃ​ത​മാ​യി പണ​യം​വ​ച്ചു​ക​ളി​ച്ചു കൗ​ര​വ​അ​ടി​മ​യാ​യ​തും. ഹസ്തി​ന​പു​രി​നി​യ​മ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു അടി​മ​യാ​യാൽ ‘പൂർ​വ്വാ​ശ്ര​മം’ നീ​തി​പീ​ഠം പരി​ഗ​ണി​ക്കു​ക​യി​ല്ല. അവൾ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം​ച​ക്ര​വർ​ത്തി​നി എന്ന തലേ​ന്ന​ത്തെ അവസ്ഥ മാറി കൗ​ര​വ​ഉ​ട​യോ​ന്റെ പെൺ​അ​ടി​മ​യാ​യി പരി​വർ​ത്ത​നം ചെ​യ്തു. ഞാൻ ജനി​ച്ച വട​ക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റൻ നാ​ട്ടു​രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളിൽ ‘പെൺ​അ​ടിമ’ എന്ന​ല്ല വി​ളി​ക്കുക, ‘ലൈം​ഗി​ക​അ​ടിമ’ എന്നാ​ണു്. കു​റെ​യൊ​ക്കെ നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാ​മ​ല്ലോ. പക്ഷേ, സത്യ​വ​തി രാ​ജ​മാ​താ​വാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾ, ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ സാം​സ്കാ​രി​ക​ന​വോ​ത്ഥാ​ന​ത്തിൽ ‘ലൈം​ഗി​ക​അ​ടിമ’ ഹീ​ന​പ​രാ​മർ​ശം നി​യ​മാ​വ​ലി​യിൽ​നി​ന്നും പിൻ​വ​ലി​ച്ചു, നി​യ​മ​ത്തി​ന്റെ ദൃ​ഷ്ടി​യിൽ അങ്ങ​നെ അവൾ ‘അടിമ’യായി. എന്നി​ട്ടും അതി​ന്റെ സാ​മൂ​ഹ്യ​പ​ര​മായ അർ​ത്ഥാ​ന്ത​ര​ങ്ങൾ അം​ഗീ​ക​രി​ക്കാ​തെ പാ​ഞ്ചാ​ലി പ്ര​കോ​പി​ത​യാ​യ​പ്പോൾ ആയി​രു​ന്ന​ല്ലോ കളി​യി​ട​ത്തിൽ ഉന്തും തള്ളും. അല്പ​വ​സ്ത്ര​പാ​ഞ്ചാ​ലി വി​വ​സ്ത്ര​യാ​വും മു​മ്പു് തന്നെ, മയൻ​നിർ​മ്മിത സഭ​യി​ലൊ​രു പെ​ണ്ണ​നു​കൂല കൂ​രി​രു​ട്ടു് പടർ​ന്നു, അം​ഗ​വ​സ്ത്രം എറി​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ത്തു. പ്ര​കാ​ശം​പ​ര​ന്ന​പ്പോൾ അവൾ പരി​പൂർ​ണ്ണ​വ​സ്ത്രാ​ലം​കൃത! ഈ വസ്തുത ഭീ​ഷ്മ​നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ എത്തി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞാൽ ദു​ശ്ശാ​ശാ​സൻ കു​റ്റ​വി​മു​ക്ത​നാ​വും. “ഒരു ഭാ​ര്യ​ക്കു് ഒരു ഭർ​ത്താ​വു” എന്ന സ്ത്രീ​നീ​തി മു​ദ്രാ​വാ​ക്യം അവ​ന​ല്ലേ ഈ നാ​ടൊ​ട്ടു​ക്കു് പ്ര​ച​രി​പ്പി​ച്ച​തു! പാ​ണ്ഡു മാ​ദ്രി​യെ വി​വാ​ഹം​ചെ​യ്യാ​നു​റ​ച്ച​പ്പോൾ “അരുതേ അനീതി, കു​ന്തി മാ​ത്രം മതി നി​ങ്ങൾ​ക്കും ഭാര്യ, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്കു് ഗാ​ന്ധാ​രി പോലെ” എന്നു് നി​ല​വി​ളി​ച്ച കാലം പൊ​യ്പോയ ഹസ്തി​ന​പു​രി​ക്കു​ണ്ടു് ഒന്നും നി​ങ്ങൾ മറ​ക്ക​രു​തു്.”

“അത്യാ​വ​ശ്യ​ത്തി​നൊ​രു ബദൽ​സം​വി​ധാ​ന​മെ​ന്ന നി​ല​യിൽ​പോ​ലും രണ്ടാ​മ​തൊ​രു റാ​ണി​യെ കണ്ടെ​ത്താൻ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ നി​ങ്ങൾ വി​ല​ക്കി എന്നു​കേ​ട്ട​പ്പോൾ വല്ലാ​തെ​തോ​ന്നി. രാ​ജ​സൂയ യാ​ഗ​ത്തിൽ തീയും പു​ക​യും അശ്ലീല ആചാ​ര​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ഞാൻ പൊ​രു​ത്ത​പ്പെ​ടാം, നി​ങ്ങൾ ഏക​പ​ത്നീ​വ്ര​ത​ക്കാ​ര​നാ​യി പങ്കെ​ടു​ത്താൽ​മ​തി എന്നു​നി​ങ്ങൾ ശഠി​ച്ച​പ്പോൾ, രണ്ടാ​മ​തൊ​രു റാണി എന്ന​തി​നേ​ക്കാൾ, പാ​ണ്ഡ​വ​രെ കൂ​ച്ചു​വി​ല​ങ്ങി​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ അഞ്ചു​ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രു​ള്ള പാ​ഞ്ചാ​ലി?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പുതിയ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി​ക്കു ആശ​സ​ക​ളു​മാ​യി വരി​നി​ന്നു അവസരം കി​ട്ടി​യ​പ്പോൾ വെ​ട്ടി​ത്തു​റ​ന്നു. പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം​കാ​ലം.

“കു​ന്തി​ക്കു് ഇളമുറ മാ​ദ്രി​പോ​ലെ, രണ്ടാം​ഭാ​ര്യ ആളൊരു ‘അതി​ലോല’യാ​യി​രി​ക്കും എന്നു​ക​രു​തു​ന്ന​വർ​ക്കു അങ്ങ​നെ​യൊ​ക്കെ തോ​ന്നാം. എന്നാൽ പാ​ണ്ഡു​വി​ന്റെ ചി​ത​യി​ലേ​ക്കു് സ്വയം ചാടി സതി​ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​നു പകരം, ‘അതി​ലോ​ല​മാ​ദ്രി’യെ കു​ന്തി​യും യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നും ചേർ​ന്നു് എറി​യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു എന്നു് എന്നോ​ടു് വി​കാ​ര​ഭ​രി​ത​നാ​യി പറ​ഞ്ഞ​തു് മി​ത​ഭാ​ഷി​യായ സഹ​ദേ​വൻ! ആ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു് രണ്ടാ​മ​തൊ​രു റാ​ണി​യെ​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു തന്നെ വേ​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു എന്നെ ഒരു മൂ​ല​യ്ക്കി​രു​ത്തി അവ​ഹേ​ളി​ക്കാൻ എന്നു​തോ​ന്നി​യ​പ്പോൾ, ശരി​യാ​ണു്, ഞാൻ ശഠി​ച്ചു പാ​ണ്ഡ​വർ ഒന്നാ​കെ മു​ട്ടു​കു​ത്തി!”

“ഭീമനെ നാ​ണം​കെ​ടു​ത്തി നി​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ​ച്ചേർ​ന്നു മൂ​ല​ക്കി​രു​ത്തി. അർ​ജ്ജു​ന​നും നേ​രി​ടു​മോ കെ​ട്ടി​ച​മ​ച്ച ലൈം​ഗി​ക​ആ​രോ​പ​ണം?”, ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി.

“കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര‘ബലി​ദാ​നി’കളുടെ ഓർ​മ്മ​പ്പെ​രു​നാൾ ദിവസം, ക്ഷ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട സദ​സ്സിൽ സം​ഗീ​ത​വി​രു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. നി​ങ്ങ​ളും ക്ഷ​ണി​താ​വാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ. എന്റെ കൊ​ച്ചു​മ​കൾ​ക്കു സമ്മാ​നം​പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ച​തു് മഹാ​റാ​ണി​യാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും, വേ​ദി​യി​ലേ​ക്ക​വ​ളെ ആന​യി​ക്കു​ന്ന അർ​ജ്ജു​ന​നിൽ നി​ന്നു​ണ്ടായ ‘അസ്വാ​ഭാ​വിക ദേ​ഹ​സ്പർശ’മാ​ണി​പ്പോൾ ജന​രോ​ഷ​ത്തി​നു കാരണം. അർ​ജ്ജു​ന​വി​ര​ലു​കൾ അനാ​വ​ശ്യ​ഉ​ത്സാ​ഹ​ത്തോ​ടെ പെ​രു​മാ​റി​യെ​ന്ന തോ​ന്ന​ലി​ലാ​വാം, മനഃ​സാ​ന്നി​ധ്യ​ത്തോ​ടെ, “അരുതേ” എന്ന​വൾ പീ​ഢ​ക​പാ​ണ്ഡ​വ​നു​നേ​രെ വി​രൽ​ചൂ​ണ്ടി. ഖേദം പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു​പ​ക​രം, അവളെ കോ​രി​യെ​ടു​ത്തു പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ച്ച​തു് പ്ര​കോ​പ​ന​പ​ര​മാ​യി.”

“സ്വ​ന്തം നഗ്ന​തുട ചൂ​ണ്ടി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ പണ്ടു് ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ ഇരി​ക്കാൻ​ക്ഷ​ണി​ച്ച ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ കൊ​ച്ചു​മ​ക​ളെ, സം​ഗീ​ത​ജ്ഞൻ കൂ​ടി​യായ അർ​ജ്ജു​നൻ സ്വ​ന്തം​തു​ട​യിൽ ബല​മാ​യി ഇരു​ത്തു​ക​യ​ല്ല പി​ടി​ച്ചു​നിർ​ത്തു​ക​യ​ല്ലേ ചെ​യ്തു​ള്ളു?” എന്ന ഭീ​മ​നി​രീ​ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ സദ​സ്സു് വി​റ​ളി​പി​ടി​ച്ച പോ​ലെ​യാ​യി.

“ആ വൃ​ത്തി​കെ​ട്ട കാ​മ​ക്ക​ഴു​ത​യെ കല്ലെ​റി​ഞ്ഞു കൊ​ല്ലു്” കൗ​ര​വാ​നു​കൂ​ലി​കൾ കൂവി. കാഴ്ച നി​ങ്ങൾ കണ്ടു​കാ​ണും. പാ​ഞ്ചാ​ലി അർ​ജ്ജു​ന​നെ​യും ഭീ​മ​നെ​യും തി​രു​വ​സ്ത്ര​ങ്ങ​ളിൽ​വ​ലി​ച്ചു വേ​ദി​ക്കു​പി​ന്നി​ലൂ​ടെ സ്ഥ​ലം​വി​ട്ടു. നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ അർ​ജ്ജു​ന​നും ഭീ​മ​നും പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു​മെ​തി​രെ ബാ​ലി​കാ​പീ​ഡ​ന​ത്തി​നു ഞങ്ങൾ പരാ​തി​കൊ​ടു​ക്കും. സ്വ​ഭാ​വ​ശു​ദ്ധി​യു​ള്ള​വ​രു​ടെ ദൃ​ക്സാ​ക്ഷി​മൊ​ഴി​യു​ണ്ടു് പി​ന്തു​ണ​ക്കാൻ. രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ അഖ​ണ്ഡ​ത​ക്കാ​യി ബലി​ദാ​നി​ക​ളായ കൗ​ര​വ​കു​ടും​ബ​ത്തി​നു് നേരെ, അധി​കാ​ര​ഹു​ങ്കിൽ പു​ള​യു​ന്ന പാ​ണ്ഡവ കട​ന്നാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തെ ചെ​റു​ക്കാ​തെ അനാ​ഥ​വി​ധ​വ​കൾ​ക്കി​നി മു​ന്നോ​ട്ടു വഴി​യി​ല്ല. ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’ ബാ​ല​നീ​തി​യു​ടെ ശരി​പ​ക്ഷ​ത്തു നിൽ​ക്കു​മോ? അതോ, ഉട​ല​ഴ​കു​ള്ള പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ വാ​മൊ​ഴി​മി​ക​വിൽ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ വാർ​ത്താ​കേ​ന്ദ്ര​വും മയ​ങ്ങു​മോ?

“ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ചെ​യ്യു​ന്ന കു​റ്റ​കൃ​ത്യ​ങ്ങ​ളിൽ പ്ര​തി​ക​രി​ക്കാ​തെ, ബാ​ല​പാ​ണ്ഡ​വ​രെ പ്ര​തി​സ്ഥാ​ന​ത്തു നിർ​ത്തി​യോ കു​ന്തി?”, മാ​ദ്രീ​പു​ത്ര​നും ഇളമുറ പാ​ണ്ഡ​വ​നു​മായ നകു​ല​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. വി​ദു​ര​രു​മൊ​ത്തു കു​ന്തി വന​വാ​സ​ത്തി​നു പോ​വു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കാ​ലം.

“പി​ന്നെ​ന്തു​വേ​ണം, ആ കാ​ല​ത്തു അര​ക്ഷി​താ​വ​സ്ഥ നേ​രി​ടു​ന്ന ഞങ്ങ​ള​ഞ്ചു​പേർ കു​ന്തി​യു​ടെ വാ​ക്കു​ക​ളിൽ നി​ന്നും വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ക്കാൻ? കൗ​ര​വ​രും ഞങ്ങ​ളും വി​വേ​ച​ന​മി​ല്ലാ​തെ ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ ഒരു​പ​ന്തി​യി​ലി​രി​ക്ക​ണം എന്നു നിർ​ദേ​ശി​ച്ച പി​താ​മ​ഹ​നു സ്തു​തി, കു​ട്ടി കൗ​ര​വർ​ക്കു​ശേ​ഷം വി​ള​മ്പി​ക്കി​ട്ടിയ ‘എല്ലും പൊ​ടി​യും’ ഞങ്ങൾ ആർ​ത്തി​യോ​ടെ വാ​രി​ത്തി​ന്നു​മ്പോൾ കാണാം, കു​ന്തി​യു​ടെ എഴു​ന്നെ​ള്ള​ത്തും, ഞങ്ങ​ള​ഞ്ചു​പേ​രെ അർ​ഥം​വ​ച്ചു് തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്ക​ലും. ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ച്ചു ഞങ്ങൾ​ക്കു നേരെ കു​ന്തി ശ്ര​ദ്ധ​യാ​കർ​ഷി​ക്കാൻ വിരൽ ഞൊ​ടി​ക്കും. കൃ​ത്യം കടി​ക്കേ​ണ്ട​യി​ട​ത്തു കടി​ച്ചാ​ണു് കാ​ള​ക്കാ​ലിൽ നി​ന്നി​റ​ച്ചി ദു​ര്യോ​ധ​നൻ വാ​യി​ലാ​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നു നോ​ക്കി​പ​ഠി​ക്കാൻ ഞങ്ങ​ളോ​ടു് നി​ന്ദ​യോ​ടെ പറയും. വി​ര​ലു​കൾ​കൊ​ണ്ട​വൻ സസ്യ​വും സസ്യേ​ത​ര​വു​മായ ഭക്ഷ​ണം വാ​യി​ലാ​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​ന്തു ചന്തം! എന്ന​വൾ നാ​ട​കീ​യ​മാ​യി വി​സ്മ​യി​ക്കും. ഉണ്ണു​മ്പോൾ ചു​ണ്ട​വൻ അശ്ലീ​ല​മാ​യി ചലി​പ്പി​ക്കി​ല്ല, ഞങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലെ വാ​യിൽ​എ​റി​ഞ്ഞ ഭക്ഷ​ണം അണ്ണാ​ക്കിൽ എത്തും​മു​മ്പു് അടു​ത്ത ഉരുള വാ​യി​ലേ​ക്ക​വൻ വക്കി​ല്ല. അപ​ശ​ബ്ദ​ങ്ങ​ളി​ല്ലാ​തെ ഭക്ഷ​ണം​ക​ഴി​ക്കു​ന്ന​തൊ​രു മോ​ഹ​ന​ദൃ​ശ്യാ​നു​ഭ​വ​മാ​ക്കു​ന്ന ഈ കൗ​ര​വ​ക്കു​ട്ടി എവിടെ, കയ്യിൽ കി​ട്ടി​യ​തെ​ന്തും ഉടൻ വാ​യി​ലി​ട്ട​മു​ക്കു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​രെ​വി​ടെ. ദു​ര്യോ​ധ​നി​ലൂ​ടെ​യും ദു​ശ്ശാ​സ​നി​ലൂ​ടെ​യു​മാ​യി​രി​ക്കും കു​രു​വംശ കു​ലീ​ന​ത​യു​ടെ കഥ, സമൂ​ഹ​മ​റി​യു​ക​യെ​ന്നു കണ്ണു​രു​ട്ടി ഞങ്ങ​ളെ താ​ക്കീ​തു​ചെ​യ്യും! ആ കു​ന്തി​യാ​ണി​പ്പോൾ ജീ​വി​താ​ന്ത്യം കാ​ട്ടിൽ കഴി​യ​ട്ടെ എന്ന പി​ടി​വാ​ശി​യിൽ, എന്നാൽ പരി​ഭ​വ​ത്തിൽ, പടി​യി​റ​ങ്ങു​ന്ന​തു്. രാ​ജ​മാ​താ​പ​ദ​വി കു​ന്തി​ക്കു് വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ത്താൽ, അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ രണ്ടു അധി​കാ​ര​കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങൾ ഉണ്ടാ​വു​മെ​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ആശങ്ക ഞങ്ങൾ പരി​ഗ​ണി​ക്കേ​ണ്ടേ? കു​ന്തി​യു​ടെ അധി​കാ​ര​മോ​ഹം സാ​ധി​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്ക​ണോ, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ അന്തഃ​സം​ഘർ​ഷം മാ​റ്റി​ക്കൊ​ടു​ക്ക​ണോ? നി​ങ്ങൾ പറയൂ!”

“‘അസ്വാ​ഭാ​വിക ശരീ​ര​സ്പർശ’ത്തി​ന്നെ​തി​രെ പ്ര​തി​ഷേ​ധ​വു​മാ​യി കോ​ട്ട​വാ​തി​ലി​നു​മു​മ്പിൽ കൗ​ര​വ​രാ​ജ​കു​മാ​രി​കൾ നി​രാ​ഹാ​ര​മി​രി​ക്കു​മ്പോൾ, ‘ആജീ​വ​നാ​ന്ത​ബ്ര​ഹ്മ​ചാ​രി’പട്ട​ത്തിൽ ചതവു് വീണു എന്ന തോ​ന്ന​ലു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഭീ​ഷ്മ​രോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“കരി​മ്പാ​റ​ക്കെ​ട്ടാ​ണെ​ന്റെ ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യ​മെ​ന്ന​റി​യു​ന്ന​വർ ഈ പ്ര​ക​ട​ന​ങ്ങൾ കണ്ടാ​ലൊ​ന്നും കീ​ഴ​ട​ങ്ങി​ല്ല. ലൈം​ഗി​കാ​സ്വാ​ദ​ന​ത്തി​ന്റെ​പേ​രിൽ എന്നെ അള​ക്കാ​നോ ഇള​ക്കാ​നോ പെ​ണ്ണു​ട​ലി​നാ​വി​ല്ല. എന്ന​തൊ​രു അവ​കാ​ശ​വാ​ദ​മ​ല്ല, അം​ഗീ​കൃ​ത​സ​ത്യ​മാ​ണു്. രതി​യൂർ​ജ്ജം​ക​ലർ​ന്ന കൗ​മാ​ര​കാ​ല​ര​ക്തം ഞര​മ്പു​ക​ളിൽ​ഓ​ടു​ന്ന കാ​ല​ത്താ​യി​രു​ന്നു ഉർ​വ​ശി​യെ​പോ​ലൊ​രു സു​ന്ദ​രി ആദ്യ​മാ​യി പ്ര​ലോ​ഭി​പ്പി​ച്ച​തു്. വൃ​ദ്ധ​ശ​ന്ത​നു​വി​ന്റെ യു​വ​ഭാ​ര്യ. ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യം വി​ജ​യി​ച്ചു. ‘വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യ​ന്റെ വിധവക’ളു​മാ​യി സഹ​ക​രി​ച്ചു കു​രു​വം​ശ​ത്തി​നു സന്ത​തി​ക​ളെ കൊ​ടു​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു്, രാ​ജ​മാ​താ​വെ​ന്ന നി​ല​യിൽ സത്യ​വ​തി ചെയ്ത യാചന ഞാൻ നി​രാ​ക​രി​ച്ചു. പി​ന്നെ നി​രാ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ നീ​ണ്ട​നി​ര​യാ​യി​രു​ന്നു, പാ​ണ്ഡ​വാ​ഭി​മു​ഖ്യം സം​ശ​യി​ച്ചു എന്നെ തളർ​ത്താൻ കു​ടി​ല​ദു​ര്യോ​ധ​നൻ തട്ടി​ക്കൂ​ട്ടിയ കപ​ട​നാ​ട​ക​ത്തിൽ, കൗ​ര​വ​രാ​ജ​കു​മാ​രി​കൾ ഇര​ക​ളാ​യി. കാ​ലിൽ​വീ​ണു നമ​സ്ക​രി​ക്കു​ന്ന പെൺ​കു​ട്ടി​ക​ളെ ‘അരു​തു്’ എന്നു​ച്ച​രി​ച്ചു​യർ​ത്തു​മ്പോൾ തോ​ളി​ലോ കക്ഷ​ത്തോ അര​ക്കെ​ട്ടി​ലോ ആക​സ്മി​ക​മാ​യി തൊ​ട്ടു​തൊ​ട്ടി​ല്ല എന്നു് വരാം, എന്ന​തിൽ കവി​ഞ്ഞൊ​രു കെ​ട്ട​നോ​ട്ടം എനി​ക്കി​ല്ലെ​ന്ന​താ​ണു് നേരു. അതിനെ ആ കു​ഞ്ഞു​ങ്ങൾ ‘അസ്വാ​ഭാ​വി​ക​സ്പർ​ശം’ എന്ന​ട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യാ​ണോ വേ​ണ്ട​തു്?, അതോ, ആരുടെ മു​മ്പി​ലും നമ​സ്ക​രി​ക്ക​രു​തു എന്നാ​ണോ പു​തു​ത​ല​മുറ കാ​ണേ​ണ്ട​തു്?”

“കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​രാ​യി ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ​ചെ​ന്ന നി​ങ്ങൾ, “കാടു് മൊ​ത്തം വള​ഞ്ഞു നമു​ക്കു് എത്ര​യും​വേ​ഗം തീ​യി​ടാം” പദ്ധ​തി​ത​യ്യാ​റാ​ക്കു​മ്പോൾ, യമു​നാ​തീര ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ, ശത്രു​സ​മ്മർ​ദ്ദ​മ​റി​ഞ്ഞു നി​ല​വി​ളി​ച്ചി​രു​ന്നു എന്നു്, പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ ‘അമാ​നുഷ’കഴി​വു​ള്ള, സഹ​ദേ​വൻ വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തി. സാ​ധാ​രണ മനു​ഷ്യ​രു​ടെ ശ്രാ​വ്യ​പ​രി​ധി​യിൽ വരാ​ത്ത വി​ലാ​പം തനി​ക്കൊ​രു സവി​ശേ​ഷ​സി​ദ്ധി​യാൽ കേൾ​ക്കാ​നാ​യ​തു്, മറ്റു പാ​ണ്ഡ​വ​രു​മാ​യി പാ​രി​സ്ഥി​തി​പ്ര​ശ്ന​മാ​യി പങ്കി​ട്ട​പ്പോൾ, അവർ പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​യോ​ടെ ആ ‘കപട’ കണ്ടെ​ത്തൽ തള്ളി എന്നു​സ​ഹ​ദേ​വൻ വേ​ദ​ന​യോ​ടെ ഓർ​ക്കു​ന്നു. വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ എന്താ​യി​രു​ന്നു വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ ആ വി​ലാ​പ​ഗീ​തം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഭാ​വി​പ്ര​വ​ചി​ക്കു​ന്ന​വൻ സഹ​ദേ​വൻ എന്നു് നകുലൻ ഇര​ട്ട​സ​ഹോ​ദ​ര​നെ തരം​കി​ട്ടു​മ്പോൾ പരി​ഹ​സി​ക്കു​ന്ന​തു് കേൾ​ക്കാ​റു​ണ്ടു്. സഹ​ദേ​വ​നോ​ടു് പ്ര​വ​ച​ന​സ്രോ​ത​സ്സു ചോ​ദി​ച്ചാൽ, “എനി​ക്കു് വി​ക്കു​ണ്ടു് ഉള്ളിൽ വി​ല​ക്കു​ണ്ടു് രാ​വി​ലെ​മു​തൽ നാ​വ​ന​ങ്ങു​ന്നി​ല്ല” എന്നൊ​ക്കെ ഇര​യു​ടെ ദൈ​ന്യ​മു​ഖ​ഭാ​വ​ങ്ങ​ളോ​ടെ മി​ണ്ടാ​തെ പി​ന്മാ​റും.”

“ആദ്യ​മൊ​ക്കെ നീ, വേ​ട്ട​ഇ​റ​ച്ചി എനി​ക്കു് വേണ്ട, ആ മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ടെ നി​ല​വി​ളി അത്ര ഞാൻ കേ​ട്ടു എന്നാ​ണ​ല്ലോ പറ​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​തു്. ഇപ്പോൾ നീ സസ്യ​ജാ​ല​ത്തി​ന്റെ ‘കര​ച്ചി’ലും കേൾ​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി​യോ?”, എന്നു് ഞങ്ങൾ മു​ന​വ​ച്ചു​ചോ​ദി​ച്ചു. നാ​യാ​ട്ടി​നി​ട​ക്കൊ​ക്കെ അർ​ജ്ജു​നൻ അമ്പു കു​ല​ക്കു​ന്ന​തു​കാ​ണു​ന്ന മാനും മു​യ​ലും ഓടി​മാ​റും​മു​മ്പു് നി​ല​വി​ളി​ക്കാ​റു​ണ്ട​ല്ലോ, അതൊ​ക്കെ കേ​ട്ടു് മൃ​ഗ​സ്നേ​ഹ​ത്തിൽ മന​മു​രു​കി കൂ​ര​മ്പു ആവ​നാ​ഴി​യിൽ നി​ക്ഷേ​പി​ക്കു​മോ, അതോ കരു​ത​ലോ​ടെ ഉന്നം​നോ​ക്കി അമ്പെ​യ്തു ഉച്ച​ഭ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​നു ഇറ​ച്ചി​യാ​ക്കു​മോ? തി​രി​ച്ചു​ക​ടി​ക്കാ​ത്ത എന്തും നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇഷ്ട​ഭ​ക്ഷ​ണ​മാ​യി​രി​ക്ക​ട്ടെ എന്ന​ല്ലേ വന​ദേ​വത കു​ട്ടി​ക്കാ​ലം​മു​തൽ കാ​രു​ണ്യ​പൂർ​വ്വം അഴി​ച്ചു​വി​ട്ട​തു്. ഇതൊ​ന്നും ശരി​യാ​യി മന​സ്സി​ലാ​ക്കാ​തെ, തെ​റ്റായ പ്ര​വ​ച​നം വഴി കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​രെ കു​റ്റ​ബോ​ധ​ത്തിൽ വീ​ഴ്ത്തു​വാൻ ശ്ര​മി​ച്ച സഹ​ദേ​വ​നെ, മാ​തൃ​കാ​പ​ര​മായ ശിക്ഷ എന്ന നി​ല​യിൽ, “സമ്മ​തം ചോ​ദി​ക്കാ​തെ നി​ന്നെ സ്വ​വർ​ഗ്ഗ​ര​തി​ക്രീ​ഡ​ക്കു​പ​യോ​ഗി​ക്കാൻ ഭീമനു ഉപാ​ധി​യി​ല്ലാ​ത്ത” അനു​മ​തി​കൊ​ടു​ത്തു, അതോടെ നി​ല​ച്ചു കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​ര​ന്റെ മു​മ്പിൽ സസ്യ​ലോ​ക​ത്തി​ന്റെ വി​ലാ​പം. വനം വള​ഞ്ഞു തീ​യി​ട്ടു. മര​ങ്ങ​ളും മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളും എത്ര​വേ​ഗം വെ​ന്തു​വെ​ണ്ണീ​റാ​യി ഖാ​ണ്ഡവ വനം നി​ന്ന​യി​ട​ത്തൊ​രു മോ​ഹ​ന​ന​ഗ​രം നിർ​മ്മി​ക്കാൻ പാ​താ​ള​ഗൃ​ഹ​ത്തി​ലെ അസു​ര​ശി​ല്പി മയ​നു​മൊ​ത്തു ഉന്മാ​ദ​ചർ​ച്ച യി​ലാ​യി​രു​ന്നു യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നേ​തൃ​ത്വ​ത്തിൽ മറ്റു​പാ​ണ്ഡ​വർ. ഭീ​മ​ന്റെ ബലാൽ​ക്കാ​ര​ശ്ര​മ​ത്തിൽ ഇര​യാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന സഹ​ദേ​വ​ന്റെ വി​ലാ​പം ഉയർ​ന്ന​പ്പോൾ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക മുഖം തി​രി​ച്ചു. പാ​ഞ്ചാ​ലി മാ​റി​നി​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വ​രെ നി​സ്സം​ഗ​ത​യോ​ടെ നോ​ക്കി.

“ഒതു​ങ്ങി​ക്ക​ഴി​യു​ന്നു പാ​ഞ്ചാ​ലി! എന്നാ​ണോ ജി​ജ്ഞാ​സാ​ഭ​രി​ത​രായ വാ​യ​ന​ക്കാ​രെ ഞങ്ങൾ അറി​യി​ക്കേ​ണ്ട​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ഈറൻ​തു​ണി ഉണ​ക്കാ​നി​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു പാ​ഞ്ചാ​ലി. കു​റ​ച്ച​ക​ലെ ആൽ​മ​ര​ചു​വ​ട്ടി​ലി​രു​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വർ ചൂ​താ​ട്ട​ത്തിൽ നൈ​പു​ണ്യ​പ​രി​ശീ​ല​നം നേ​ടു​ന്ന സാ​യാ​ഹ്നം വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“നഗ്ന​നേ​ത്ര​ങ്ങൾ കാണുക നി​വർ​ത്തി​യി​ട്ട​മു​ടി​യും, പക​യു​ള്ള നോ​ട്ട​വും! അതാ​ണു് പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ മു​ഖ​മു​ദ്ര എന്നാൽ അതി​ന​ക​ത്തൊ​രു രാ​ജ​കു​മാ​രി, വേ​ഷ​വി​താ​ന​ങ്ങ​ളു​മാ​യി പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ പുതിയ സ്വ​യം​വ​ര​മ​ണ്ഡ​പ​ത്തിൽ അപ്പോൾ പങ്കെ​ടു​ക്കു​ക​യാ​വും യു​വ​ആ​രാ​ധ​കർ സാ​ന്നി​ധ്യ​വും താൽ​പ്പ​ര്യ​വും അറി​യി​ച്ചു വര​ണ​മാ​ല്യ​ത്തി​നാ​യി കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു. പുതിയ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ ദാ​മ്പ​ത്യ​ജീ​വി​ത​ക്ര​മം സ്വ​യം​വര മത്സ​ര​ത്തിൽ രൂ​പ​പ്പെ​ടു​ത്തു​മ്പോൾ, അതാ, കൗ​ര​വ​നെ തോൽ​പ്പി​ക്കാൻ ചൂ​താ​ടി​ക്ക​ളി​ക്കു​ന്ന അഞ്ചു​പേ​രും സ്വ​യം​വ​ര​യോ​ഗ്യ​ത​യി​ല്ലാ​തെ കാ​ഴ്ച​പ​രി​ധി​യിൽ​നി​ന്നും പു​റ​ത്താ​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും!” പറ​ഞ്ഞു​പ​റ​ഞ്ഞു പാ​ഞ്ചാ​ലി ഏങ്ങ​ല​ടി​ച്ചു. അതൊ​രു​പൊ​ട്ടി​ക്ക​ര​ച്ചി​ലാ​വും മു​മ്പ​വൾ രം​ഗ​ബോ​ധ​ത്തോ​ടെ അക​ത്തേ​ക്കു​പോ​യി.

“വഴി​യിൽ കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ണു ഭാര്യ മരി​ച്ചി​ട്ടും, ഒരു തു​ള്ളി കണ്ണീർ? കടു​കു​മ​ണി കനി​വു് ? ഒന്നും കാ​ണു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ, അര​നൂ​റ്റാ​ണ്ടോ​ളം​കാ​ലം അന്ത​സ്സോ​ടെ മഹാ​റാ​ണി​പ​ദ​വി വഹി​ച്ച പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ഓർ​മ്മ​ക്കാ​യി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“കണ്ണീ​രി​നും കനി​വി​നും എന്തു​പ്ര​സ​ക്തി മാ​ധ്യ​മ​സു​ഹൃ​ത്തേ. അഭി​മു​ഖ​ത്തി​നി​ട​യിൽ നി​ങ്ങൾ മറ​ക്ക​രു​തു്, ഇതു് മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​നം മനു​ഷ്യ​ജീ​വി​തം വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി​ക്കു വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ത്തു ജന്മം ഔപ​ചാ​രി​ക​മാ​യി അവ​സാ​നി​പ്പി​ക്കാ​നു​ള്ള വഴി​ന​ട​ക്കൽ! അത​പ്പോൾ ആരെ തട​സ്സ​പെ​ടു​ത്താ​നാ​ണു്, അതോ ശരി​ക്കും എളു​പ്പ​മാ​ക്കാ​നോ! പര​പു​രു​ഷ​കാ​മ​ന​യാൽ അവൾ എക്കാ​ല​വും ‘തി​ള​ച്ചു​മ​റി​ഞ്ഞു’. ദാ​മ്പ​ത്യ​വി​വേ​ക​ത്തി​ന്റെ മുൾ​വ​ഴി​യിൽ ഒന്നും​ക​ണ്ടി​ല്ല കേ​ട്ടി​ല്ല എന്ന​മ​ട്ടിൽ അവളെ ഞങ്ങൾ വാ​ത്സ​ല്യ​ത്തോ​ടെ കൂ​ടെ​ന​ട​ത്തി കൂ​ട്ടു​കി​ട​ത്തി. മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തിൽ ആചാ​ര​ക്ര​മം വേറെ—വീ​ണ​വ​ളെ മടി​യിൽ​കി​ട​ത്തി ലാ​ളി​ക്കു​ക​യോ, മരി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞാൽ ചര​മ​ശു​ശ്രൂ​ഷ​യോ പതി​വി​ല്ല എന്നൊ​ക്കെ നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാം ചിലർ കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ഴും, ചിലർ ഒലി​ച്ചു​പോ​വും, ചിലരെ കാ​ട്ടു​മൃ​ഗ​ങ്ങൾ കടി​ച്ചു​കൊ​ല്ലും അവ​രെ​ങ്ങ​നെ ജീ​വൻ​മു​ക്തി നേ​ടി​യാ​ലും, സാ​ദാ​മ​നു​ഷ്യർ പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തിൽ കപ​ട​ദുഃ​ഖാ​ച​ര​ണം ഉണ്ടാ​വി​ല്ല. നി​ങ്ങൾ കാ​ണു​ന്ന ഈ ദേ​ഹ​മു​ണ്ട​ല്ലോ, പൊ​ന്നു​ടൽ! അതു് വേറെ, അതി​ന​ക​ത്തെ ദേഹി, അതു​വേ​റെ. അതൊ​ക്കെ ഒന്നൊ​ന്നാ​യി തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞാൽ മാ​ധ്യ​മ​പ്ര​വർ​ത്ത​കർ​ക്കും മരണം ചര​മ​ശു​ശ്രൂ​ഷ​യി​ല്ലാ​തെ നേ​രി​ടാം” സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു യാ​ത്ര​പോ​വാൻ ആകാ​ശ​ച്ചെ​രു​വിൽ​നി​ന്നും ഊർ​ന്നി​റ​ങ്ങു​ന്നൊ​രു സ്വർ​ണ്ണ​ത്തേ​രിൽ ‘പി​താ​വു്’ വരു​ന്ന​തു​കാ​ത്തു് ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ കൊ​ട്ടാ​ര​ലേ​ഖി​ക​ക്കു് വി​ട​പ​റ​ഞ്ഞു, മറ്റു​മൂ​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വർ വി​ഷ​ണ്ണ​രാ​യി ആകാ​ശ​ച്ചെ​രു​വി​ലേ​ക്കു നോ​ട്ടം​പാ​യി​ച്ചു. നാ​ലാ​മൻ​സ​ഹ​ദേ​വൻ വഴി​യിൽ വീ​ണ​തു് അറി​യാ​ത്ത നായ വി​ശ്വ​സ്ത​ത​യോ​ടെ വാ​ലാ​ട്ടി.

“ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ പ്ര​ണ​യാ​ഭ്യർ​ത്ഥന തി​ര​സ്ക​രി​ച്ച പ്ര​തി​കാ​ര​ത്തി​ലാ​ണു് പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ അനുജൻ വസ്ത്രാ​ക്ഷേപ ‘ഇര’യാ​ക്കി​യ​തെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞ​തു്, കളി​യിൽ​തോ​റ്റ പാ​ണ്ഡ​വ​ര​ല്ല. വി​ദു​രർ! എങ്ങ​നെ പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്നു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. രക്ത​ച്ചൊ​രി​ച്ചിൽ ഇല്ലാ​തെ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ന​ഗ​രി സ്വ​ന്ത​മാ​ക്കിയ കൗ​ര​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​നു് അനു​മോ​ദ​നം അർ​പ്പി​ച്ചു ആൾ​ക്കൂ​ട്ടം ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ പ്ര​കീർ​ത്തി​ക്കു​ന്ന പാ​ട്ടു​പാ​ടി​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​മ്പോൾ, വൽ​ക്ക​ലം​ധ​രി​ച്ച പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വർ വന​വാ​സ​ത്തി​നു പടി​യി​റ​ങ്ങു​ക​യാ​യി.

“വി​വേ​ക​വ​ച​ന​ത്തി​ന്റെ വി​ശു​ദ്ധ​ആൾ​രൂ​പ​മാ​ണോ ശരി​ക്കും വി​ദു​രർ? അതോ, തിന്ന ഉപ്പി​നു നന്ദി​യി​ല്ലാ​ത്ത സൂതനോ? പ്ര​ണ​യം തി​ര​സ്ക​രി​ച്ച പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് പ്ര​തി​കാ​ര​ദാ​ഹ​മു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ, പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കൊ​പ്പം​പോ​വാൻ ഞാൻ​വി​ടു​മോ? പണ​യ​ന​ഷ്ട​ത്തി​ലൂ​ടെ പൗ​രാ​വ​കാ​ശം​പോയ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ മറ്റൊ​രു ലൈം​ഗി​ക​അ​ടി​മ​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ ഹസ്തി​ന​പു​രി അതി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ രതി​സേ​വ​ന​ദാ​താ​വാ​യി താ​മ​സി​പ്പി​ക്കാ​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ? പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ സ്ഥാ​വ​ര​ജം​ഗ​മ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം നി​യ​മ​വ​ഴി​യിൽ ഇനി കൗ​ര​വ​സ്വ​ത്തെ​ന്നു് പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ച​തു് ഭീ​ഷ്മർ അധ്യ​ക്ഷ​നായ രാ​ജ​സ​ഭ​യ​ല്ലേ? ദു​ഷ്ട​ലാ​ക്കി​ല്ലാ​ത്ത കൗ​ര​വ​ഉ​ദ്ദേ​ശ്യം വി​ഷ​ലി​പ്ത​മായ വി​ദു​ര​വ​ച​ന​ത്തെ റദ്ദാ​ക്കു​ന്നു എന്ന​ത​ല്ലേ ശരി? പ്ര​ണ​യം ഒരു​കാ​ല​ത്തും ഞാൻ മറ​ച്ചു​വ​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. സ്വീ​ക​രി​ച്ചാ​ലും തി​ര​സ്ക​രി​ച്ചാ​ലും ഞാ​ന​വ​ളു​ടെ ആരാ​ധ​കൻ. അതു​കൊ​ണ്ടു തന്നെ​യാ​ണു് അടു​പ്പും പു​ക​യു​മി​ല്ലാ​ത്ത ഊട്ടു​പുര അടു​ത്ത പന്ത്ര​ണ്ടു​വർ​ഷം എന്റെ പ്ര​ണ​യി​നി​ക്കു​ണ്ടാ​വ​ട്ടെ എന്ന പ്രാർ​ത്ഥ​ന​യോ​ടെ, ഒര​സാ​ധാ​രണ ‘ഭക്ഷ​ണ​പാ​ത്രം’ കാ​ട്ടു​കു​ടി​ലിൽ കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്. കു​ളി​ച്ചു പ്രാർ​ത്ഥി​ച്ച​വൾ പാ​ത്രം തു​റ​ന്നാൽ പരി​മി​തി​യി​ല്ലാ​തെ ആറു​പേർ​ക്കു് മൂ​ന്നു​നേ​രം കഴി​ക്കാൻ രു​ചി​ഭ​ക്ഷ​ണം അതി​ലു​ണ്ടാ​വും. എന്നെ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ വീ​ഴ്ത്തി നാ​ണം​കെ​ടു​ത്തിയ മാ​യി​ക​സ​ഭാ​ത​ലം പണിത മയൻ​ത​ന്നെ പ്ര​കൃ​തി​നി​യ​മ​ത്തെ കബ​ളി​പ്പി​ച്ച അക്ഷ​യ​പാ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ​യും നിർ​മ്മാ​താ​വു്!”.

“അല്ല! നി​ങ്ങ​ളും വാ​ങ്ങി സൂ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടോ, വ്യാ​സ​നെ​ഴു​തിയ മഹാ​ഭാ​ര​തം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. സൈ​ന്ധ​വ​ദേ​ശ​ത്തിൽ, ജയ​ദ്ര​ഥ​മ​ര​ണ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം, അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ സൗ​ജ​ന്യ​ത്തിൽ, നാ​മ​മാ​ത്ര രാ​ജാ​മാ​താ​പ​ദ​വി വഹി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, ഒരി​ക്കൽ അസാ​ധാ​രണ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​സ്വാ​ധീ​ന​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ഈ ഗാ​ന്ധാ​രി​പു​ത്രി.

“എഴു​ത്തു​കാ​രൻ എങ്ങ​നെ ആവി​ഷ്കാ​ര​ത്തി​നാ​യി വസ്തു​ത​ക​ളെ വള​ച്ചൊ​ടി​ച്ചു എന്നു് വരും​ത​ല​മു​റ​യെ അറി​യി​ക്കാൻ ഈ പന​യോ​ല​ക്കെ​ട്ടു് എന്റെ തൊ​ട്ട​ടു​ത്തു​ത​ന്നെ​വേ​ണ​മെ​ന്നു​തോ​ന്നി. അജ്ഞ​ത​കൊ​ണ്ടോ, മനോ​ഭാ​വ​ത്തിൽ അന്ധ​കാ​രം കൊ​ണ്ടോ, കൗ​ര​വ​രെ കറു​ത്ത​ചാ​യം​മു​ക്കി വി​കൃ​ത​മാ​യി വ്യാ​സൻ വര​ച്ചു​വ​ച്ചു. ഭാ​വി​യിൽ, പരേ​ത​കൗ​ര​വ​രു​ടെ പി​ന്തു​ടർ​ച്ച​ക്കാർ, വാ​യി​ച്ചും​കേ​ട്ട​റി​ഞ്ഞും സ്വയം തീ​രു​മാ​നി​ക്ക​ട്ടെ, വ്യാ​സ​സ്പർ​ശ​മേൽ​ക്കാ​ത്തൊ​രു കു​രു​വം​ശ​ഗാ​ഥ​ക്കാ​യി പു​തു​ച​രി​ത്ര​കാ​ര​ന്മാർ ഇറ​ങ്ങി​ത്തി​രി​ക്കു​മോ?”

“കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വ​ധു​ക്കൾ, പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ചും പു​രോ​ഗ​മ​ന​നാ​ട്യ​ങ്ങ​ളു​ള്ള ദു​ര്യോ​ധ​ന​വ​ധു, സു​വ്യ​ക്ത​ത​ക്കാ​യി വീ​ണ്ടും​ചോ​ദി​ച്ച കാ​ര്യ​മു​ണ്ടു് കു​പ്ര​സി​ദ്ധ​സ്ഥ​ല​ജ​ല​ഭ്ര​മ​ത്തിൽ ഒരു ‘വി​ശി​ഷ്ടാ​തി​ഥി’ വഴു​ക്കി വീ​ണ​പ്പോൾ, നി​ങ്ങൾ പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ച്ചി​ല്ല എന്ന​താ​ണോ വസ്തുത?, അതോ, സ്വ​യം​അ​റി​യാ​തെ, ഒന്നു് ചി​രി​ച്ചു​പോ​യി എന്നോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“വി​ശി​ഷ്ടാ​തി​ഥി സഭാ​ത​ല​ത്തിൽ നട​ക്കു​മ്പോൾ വഴു​ക്കി​വീ​ണാൽ, ആതി​ഥേ​യ​യു​ടെ ജോലി ആർ​ത്തു​ചി​രി​ക്ക​ലാ​ണോ? കൃ​ത്യ​മാ​യും അതൊരു ദു​ഷ്പ്ര​ച​ര​ണ​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ! ഞാൻ ചി​രി​ച്ചു​എ​ന്നു് ഭീ​മ​നിൽ​നി​ന്നും കേ​ട്ട​റി​ഞ്ഞ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ, പി​ണ​ങ്ങി​യാ​ണു് ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു മട​ങ്ങി​യ​തെ​ന്നു് ചാ​ര​വ​കു​പ്പു​മേ​ധാ​വി നകുലൻ പറ​ഞ്ഞ​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ഒരു കൊ​ട്ടു് ഞാൻ ഭീ​മ​നും തി​രി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു. പി​ന്നെ അവനെ കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ ഒരു​കൊ​ല്ല​ത്തോ​ളം കാ​ലു​കു​ത്താൻ അനു​വ​ദി​ച്ചി​ല്ല. എന്നോ ഒരു കല്യാണ സൗ​ഗ​ന്ധി​കം സമ്മാ​നി​ച്ചു എന്ന​തി​ന്റെ പേരിൽ കൊ​ള്ള​രു​താ​ത്ത​വ​നെ എത്ര​നാൾ ചു​മ​ന്നു​കി​ട​ക്ക​ണം!”. ഉണ​ക്ക​പ്പൂ​ക്കൾ പ്ര​തീ​കാൽ​മ​ക​മാ​യി ചു​രു​ട്ടി​ക്കൂ​ട്ടി മാ​ലി​ന്യ​പ്പെ​ട്ടി​യി​ലേ​ക്കെ​റി​ഞ്ഞു പാ​ഞ്ചാ​ലി കൈ​ഴു​കു​മ്പോൾ ആയി​രു​ന്നു, ഇരു കൈ​നി​റ​യെ പു​തു​സൗ​ഗ​ന്ധി​ക​പൂ​ക്ക​ളു​മാ​യി ആ നി​ത്യ​കാ​മു​കൻ അവ​ളു​ടെ ‘നി​ശാ​നി​കു​ഞ്ജ’ത്തി​ലേ​ക്കു പ്ര​വേ​ശി​ച്ച​തു്!

“ആശ്ര​മം​പ​രി​പാ​ലി​ക്കാൻ അത്ര ചെലവു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​വ​ധു​വി​നോ​ടു് വി​സ്മ​യി​ച്ചു. അരമന സമു​ച്ച​യ​ത്തിൽ നി​ന്നും പി​താ​മ​ഹൻ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​നു​പി​ന്നി​ലെ സം​ര​ക്ഷിത വന​ത്തി​ലേ​ക്കു പൊ​റു​തി മാ​റ്റിയ ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ലാ​ളി​ത്യ​ത്തി​ന്റെ പര്യാ​യ​മെ​ന്നു തോ​ന്നാ​വു​ന്ന കുടിൽ ആഡം​ബ​ര​ത്തി​ന്റെ ഒളി​ത്താ​വ​ള​വു​മാ​കു​ന്നു. ഉറ​ക്ക​മു​ണർ​ന്നാ​ലു​ടൻ ഗം​ഗാ​തീ​ര​ത്തേ​ക്കു പ്ര​ഭാ​ത​സ​വാ​രി​ക്കു ഇരു​കൈ​ക​ളും തോളിൽ വക്കാൻ ഭീ​ഷ്മർ​ക്കു് കൗ​ര​വ​കു​മാ​രി​കൾ കൂ​ട്ടു​വേ​ണം. ‘ഊന്നു​വ​ടി തര​ട്ടെ?’ എന്നു​ചോ​ദി​ച്ചാൽ തർ​ക്ക​ഭാ​വ​ത്തി​ലൊ​രു തറ​ച്ച​നോ​ട്ട​മു​ണ്ടു്. ചൂ​ളി​പ്പോ​വും. നൂ​റോ​ളം കൗ​ര​വ​രു​ടെ പെ​ണ്മ​ക്ക​ളെ ആജീ​വ​നാ​ന്ത​ബ്ര​ഹ്മ​ചാ​രി​യു​ടെ ‘അടി​മ​പ്പ​ണി’ക്കു് വി​ട്ടു​ത​രാ​നാ​വി​ല്ലെ​ന്നു മു​ഷി​ഞ്ഞു​പ​റ​യാൻ ഒരു കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വ​ധു മു​ന്നോ​ട്ടു​വ​ന്നു. ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ‘ധി​ക്കാ​രി’യെ മാ​തൃ​കാ​പ​ര​മാ​യി ശി​ക്ഷി​ച്ചു. ആസ​ന്ന​മായ പാ​ണ്ഡ​വാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തെ കാ​യി​ക​ശ​ക്തി കൊ​ണ്ടു നേ​രി​ടാ​നു​റ​ച്ച കാ​ല​ത്തു, ആശ്ര​മ​ജീ​വി​ത​ത്തി​നു പൂർ​ണ്ണ​സ​ഹ​ക​ര​ണം വേ​ണ​മെ​ന്ന ഊന്നൽ അന്തഃ​പു​രം അം​ഗീ​ക​രി​ച്ചു. ഇപ്പോൾ പി​താ​മ​ഹ​നൊ​രു കഠി​ന​പ​രീ​ക്ഷ​ണം ചെ​യ്യാൻ താൽ​പ​ര്യ​മു​ണ്ടെ​ന്നു് കു​മാ​രി​കൾ! ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യ​പ​രി​ശു​ദ്ധി എരി​തീ​യിൽ തെ​ളി​യി​ക്കാൻ ‘സന്ന​ദ്ധ ഇര’കളെ ആവ​ശ്യ​മു​ണ്ടു്. ഇരു​വ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലും വി​വ​സ്ത്ര​രാ​യി രതി പ്ര​ലോ​ഭന പരീ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​നു് രാ​ത്രി പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടു​കി​ട​ക്കാൻ സന്മ​ന​സ്സു​ള്ള കൗ​ര​വ​രാ​ജ​കു​മാ​രി​ക​ളു​ടെ പട്ടിക തയ്യാ​റാ​ക്കു​ക​യാ​ണു് ഞങ്ങൾ. നിർ​ദി​ഷ്ട​നി​ശാ​പ​രീ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം, ‘പീ​ഡ​ക​നും പീ​ഡി​ത​ക​ളും’ രാ​വി​ലെ എഴു​ന്നേൽ​ക്കു​മ്പോൾ, ലൈം​ഗി​കാ​നു​ഭ​വ​ത്തി​നു താനും, ‘രതി​യാ​ക്ര​മണ’ത്തി​നു പെൺ​കു​ട്ടി​ക​ളും, ഇര​യാ​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നു പരി​ശോ​ധി​ക്കാൻ ആരോ​ഗ്യ സേ​വ​ന​ദാ​താ​ക്ക​ളും സം​ഘ​വും ആശ്ര​മ​മു​റ്റ​ത്തു സാ​ന്നി​ധ്യ​മു​റ​പ്പി​ക്ക​ണം. ‘തകർ​ക്കാ​നാ​വി​ല്ല ആജീ​വ​നാ​ന്ത​ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യം, പ്ര​ലോ​ഭി​പ്പി​ച്ചാ​ലു​മെ​ത്ര​യും നി​ങ്ങൾ’ എന്നാ​ണു പി​താ​മ​ഹ​ന്റെ വെ​ല്ലു​വി​ളി. ആയുധ നിർ​മ്മി​തി​ക്കാ​യി ഗ്രാ​മ​ഗ്രാ​മാ​ന്ത​ര​ങ്ങ​ളി​ലെ ആലകൾ സന്ദർ​ശി​ക്കു​ന്ന ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഈ സൂ​ക്ഷ്മ​ചു​മ​തല ഏൽ​പ്പി​ച്ച​തോ​ടെ എന്റെ നി​ശീ​ഥി​നി​ക​ളും നി​ദ്രാ​വി​ഹീ​ന​ങ്ങ​ളാ​യി!”

“ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ അധി​കാ​രം പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ത്ത യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ മു​പ്പ​ത്തി​യാ​റു​വർ​ഷം ‘സൽ​ഭ​ര​ണം’ ചെ​യ്തു എന്നു് പറ​യു​ന്ന​തിൽ അത്ര വലിയ കാ​ര്യ​മു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​ര​ലേ​ഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വി​ഷ​പ്പാ​മ്പി​നെ കാ​ട്ടി യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ ഭയ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യാ​ണു് പരീ​ക്ഷി​ത്തു് രാ​ജ​പ​ദ​വി നേ​ടി​യ​തെ​ന്ന പ്ര​ചാ​ര​ണം ശക്ത​മായ ദി​ന​ങ്ങൾ.

“പരീ​ക്ഷി​ത്തും പാ​മ്പും ഒക്കെ പി​ന്നീ​ടാ​ണു്. ആദ്യ​ദ​ശ​ക​ങ്ങ​ളിൽ യു​ധി​ഷ്ടി​ര​നെ​തി​രെ വി​ഘ​ട​ന​വാ​ദം മു​ഴ​ക്കി​യ​തു് ഭീമൻ ആയി​രു​ന്നു അവർ​ത​മ്മിൽ പ്രാ​യ​വ്യ​ത്യാ​സം നി​സ്സാ​ര​മാ​യി​രു​ന്ന​തു് കൊ​ണ്ടു് അന​ന്ത​മായ കാ​ത്തി​രി​പ്പു അസാ​ധ്യ​മെ​ന്ന തി​രി​ച്ച​റി​വിൽ ജ്യേ​ഷ്ഠ​നെ സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തിൽ​നി​ന്നും ബലം പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു നീ​ക്കാൻ ഒന്നി​ല​ധി​കം പ്രാ​വ​ശ്യം എന്റെ ഇട​പെ​ടൽ തേടി. ഉള്ളിൽ ഉള്ള​തൊ​ക്കെ വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന ഭീമൻ രാ​ജാ​വാ​യാൽ, ശല്യം മാ​ദ്രി​പു​ത്ര​ന്മാർ​ക്കു ആയി​രി​ക്കു​മെ​ന്നു് സഹ​ദേ​വൻ താ​ക്കീ​തു​നൽ​കി. മാ​ദ്രി​യെ പാ​ണ്ഡു​ചി​ത​യിൽ സതി ചെ​യ്യാൻ കു​ന്തി​ക്കു​വേ​ണ്ടി നിർ​ബ​ന്ധി​ച്ച​തു് ഭീമൻ ആയി​രു​ന്നു എന്ന സംശയം ഇപ്പോ​ഴും കരളിൽ കനൽ ആയി നീ​റു​ന്ന ഞങ്ങൾ ഭീമനെ കൈ​വി​ട്ടു. യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു​ന്നെ വെ​ല്ലു​വി​ളി അർ​ജ്ജു​ന​നിൽ നി​ന്നാ​യി. അഭി​മ​ന്യു​വി​നെ രാ​ജാ​വാ​ക്കാൻ യു​ദ്ധ​ത്തി​നു​മു​മ്പു് ദ്വാ​രക‘മേ​ലാ​ള​ന്മാർ’ക്കു ത്വര ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ മര​ണ​ത്തി​നു ഉത്ത​ര​വാ​ദി യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ എന്ന​വർ ന്യാ​യ​മാ​യും സം​ശ​യി​ച്ചു എന്നി​ട്ടും ആ കാ​ര​ണ​ത്തിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ ‘വലി​ച്ചെ​റി​യാൻ’ തനി​ക്കാ​വി​ല്ലെ​ന്നു പാ​ഞ്ചാ​ലി ശഠി​ച്ചു അങ്ങ​നെ ബലാ​ബ​ല​ങ്ങൾ നീ​ങ്ങിയ നേ​ര​ങ്ങൾ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു് മേൽ​ക്കൈ നേടാൻ കഴി​ഞ്ഞു. ഇതി​നി​ട​യിൽ പരീ​ക്ഷി​ത്തു് പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​മാ​യി ‘കു​റു​മു​ന്ന​ണി’ക്കും ശ്ര​മി​ച്ചു പാ​ഞ്ചാ​ലി രാ​ജ​മാ​താ​വും മഹാ​റാ​ണി​യു​മാ​വും, പരീ​ക്ഷി​ത്തി​ന്റെ ഭാര്യ ഇളമുറ റാ​ണി​യാ​വും എന്നൊ​ക്ക കേ​ട്ട​പ്പോൾ അഞ്ചു പാ​ണ്ഡ​വ​രും ഒറ്റ​ക്കെ​ട്ടാ​യി—കൊ​ച്ചു​മ​ക​ന്റെ സ്ഥാ​ന​മു​ള്ള പരീ​ക്ഷി​ത്തി​ന്റെ മഹാ​റാ​ണി പദവി നാ​മ​മാ​ത്ര​മാ​യെ​ങ്കി​ലും, സ്വീ​ക​രി​ക്കാ​നു​ള്ള നിർ​ദേ​ശം​കേ​ട്ടാൽ ഒറ്റ​ക്കെ​ട്ടാ​വി​ല്ലേ പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വർ! “സ്ത്രീ​യെ നീ എത്ര വഞ്ച​കി!” എന്ന ശാ​പ​ത്തോ​ടെ അവളെ ഞങ്ങൾ മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ലെ ‘ആറാം​ത​മ്പു​രാ​ട്ടി’യാ​ക്കി. നോ​ക്കാം ആരാ​ണു് വഴി​യിൽ ആദ്യം മോ​ഹാ​ല​സ്യ​പ്പെ​ട്ടു കാലം ചെ​യ്യുക” പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ചാ​ര​വ​കു​പ്പു​മേ​ധാ​വി​യും പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ മനഃ​സാ​ക്ഷി​സൂ​ക്ഷി​പ്പു​കാ​ര​നും ആയ നകുലൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ശി​ര​സ്സു് മു​ണ്ഡ​നം ചെ​യ്യാ​നാ​യി ക്ഷു​ര​ക​നെ കണ്ടെ​ത്തു​ന്ന തി​ര​ക്കി​ലാ​യി​രു​ന്നു.

“ഇവ​രൊ​ക്കെ ആരാ?”, ഒരു വർ​ഷ​ത്തെ അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ത്തി​നു ശേഷം വി​രാ​ട​യി​ലെ സൈനിക പാ​ള​യ​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ യു​ദ്ധം വി​ഭാ​വന ചെ​യ്യു​ന്ന സം​ഘർ​ഷ​ദി​ന​ങ്ങൾ. അഞ്ചു​കൗ​മാ​ര​പ്രാ​യ​ക്കാ​രെ വി​രൽ​ചൂ​ണ്ടി, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു് നേരെ നോ​ട്ട​മെ​റി​ഞ്ഞു.

“എന്റെ മക്കൾ. അല്ലാ​താ​രാ. പാ​ഞ്ചാ​ല​യി​ലാ​ണു് അവർ വളർ​ന്ന​തു്.”

“ഓരോ​രു​ത്ത​രു​ടെ പി​തൃ​ത്വം ആർ​ക്കെ​ന്നാ​ണു് ചോ​ദി​ച്ച​തു്”, യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ ഒച്ച കന​ത്തു. മറ്റു​പാ​ണ്ഡ​വർ തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കി.

“അഞ്ചു് പു​രു​ഷ​ന്മാർ എന്നോ​ടൊ​പ്പം മത്സ​രി​ച്ചു​ശ​യി​ക്കു​മ്പോൾ ഞാൻ നാളും പി​തൃ​ത്വ​വും അന്വേ​ഷി​ക്കാ​റു​ണ്ടോ. അതു​പോ​ലെ ഈ കു​ട്ടി​കൾ ഓരോ​രു​ത്ത​രെ​യും പ്ര​സ​വി​ച്ചു, വളർ​ത്താൻ പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ ഞാൻ എത്തി​ക്കു​മ്പോൾ അവരും ചോ​ദി​ച്ചി​ല്ല ഇവ​രെ​ല്ലാം ആരുടെ മക്കൾ”, പാ​ഞ്ചാ​ലി മക്ക​ളെ വാ​ത്സ​ല്യ​ത്തോ​ടെ വിഭവം വി​ള​മ്പി സൽ​ക്ക​രി​ച്ചു.

“വി​ലാ​പ​യാ​ത്ര നയി​ക്കു​ന്ന​തു് നി​ങ്ങ​ളാ​ണോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര.

“അത്യ​പൂർ​വ്വ​വ്യ​ക്തി—അങ്ങ​നെ​യാ​ണി​ന്നു യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ പരേത പോ​രാ​ളി​യെ വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ച​തു്. രാ​ഷ്ട്ര​ത്തി​ന്റെ അഖ​ണ്ഡ​ത​ക്കാ​യി ദു​ര്യോ​ധ​നൻ സ്വയം ബലി​ദാ​നം ചെ​യ്യു​മ്പോൾ, താൽ​ക്കാ​ലിക യു​ദ്ധ​നേ​ട്ട​ത്തി​ന്ന​തീ​ത​മായ ദുഃ​ഖാ​ച​ര​ണ​മ​ല്ലേ ജേ​താ​ക്ക​ളൊ​രു​ക്കുക? കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലെ​ത്തി, നട​പ​ടി​ക്ര​മ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു രാ​ജാ​വ​കാ​ശ​ത്തി​നു പത്രിക അം​ഗീ​ക​രി​ച്ചു​കി​ട്ടിയ ശേഷം, പട്ടാ​ഭി​ഷേ​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ ചെ​ങ്കോൽ കി​ട്ടി​യാ​ലേ ദു​ര്യോ​ധ​ന​സം​സ്കാ​ര​ത്തി​നു ക്ര​മീ​ക​ര​ണ​ങ്ങൾ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് പൂർ​ത്തി​യാ​ക്കാ​നാ​വൂ. പൊ​ട്ടി​ത്ത​ക​രു​ക​യാ​ണ​പ്പോൾ വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​പി​ണ​ക്ക​ങ്ങൾ! ചൂ​താ​ട്ട​വും വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​വും വന​വാ​സ​വു​മൊ​ന്നു​മാ​യി, കൂ​ട്ടി​ക്ക​ലർ​ത്താ​തി​രി​ക്കാൻ വേണ്ട ദാർ​ശ​നി​കാ​വ​സ്ഥ​യി​ലെ​ത്തു​മ്പോ​ഴാ​ണു്, പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ മാ​ത്ര​മ​ല്ല, ശ്രാ​ദ്ധ​ത്തി​ലും കനി​വു​കാ​ണി​ക്കു​ന്ന മനീ​ഷി​ക​ളെ​ന്നു വ്യാ​സൻ ഞങ്ങ​ളെ അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തുക! തി​ര​ക്കു​ണ്ടു്. ശത്രു​വി​ന്റെ നി​ഷ്ഠൂ​ര​മായ ഗദാ​പ്ര​ഹ​ര​ത്തിൽ ഒടി​വും ചതവും ഏറ്റ​ശ​രീ​ര​ത്തിൽ സൗ​ന്ദ​ര്യ​പ​രി​ച​ര​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ രൂ​പ​പ​രി​വർ​ത്ത​നം​ചെ​യ്തു ഞാൻ പൂ​മൂ​ടും—‘ഇവൻ എന്റെ പ്രിയ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ’ എന്നു് വഴി​യോ​ര​ങ്ങ​ളിൽ ആരാ​ധ​കർ വി​ല​പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കും ജഡം​വ​ഹി​ച്ചു സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ രഥ​യാ​ത്ര!”

“നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​വി​നെ മു​ല​യൂ​ട്ടി​യാൽ പെ​റ്റ​ത​ള്ള​യു​ടെ ഉട​ല​ഴ​കി​ടി​യു​മോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വി​രാ​ട​യി​ലെ താൽ​ക്കാ​ലിക പാളയം. തി​ര​ക്കി​ലാ​യി​രു​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വർ. ഖാ​ണ്ഡ​വ​ദ​ഹ​ന​ത്തി​നും വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ത്തി​നും ഇട​യി​ലൊ​രു ദശാ​ബ്ദ​ക്കാ​ല​ത്തു പാ​ഞ്ചാ​ലി അഞ്ചു​കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ അമ്മ​യാ​യി എന്നു് കേ​ട്ട​റി​വു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും, മു​ല​യൂ​ട്ടു​ന്ന രംഗം, അഭി​മു​ഖ​ത്തി​നു് പല​കു​റി ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ വന്ന ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’ പ്ര​തി​നി​ധി​ക്കു് ഓർ​മ്മി​ക്കാ​നാ​യി​ല്ല.

“നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​ക്ക​ളെ കഴു​ത്തു​ഞെ​രി​ച്ചു പു​ഴ​യി​ലൊ​ഴു​ക്കു​ന്ന റാണി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ജീ​വി​ച്ചി​രു​ന്നു! പി​ന്നീ​ടു് പറയാം. പൊ​തു​ഭാ​ര്യ​യെ​ന്ന സ്വാർ​ത്ഥത മു​ദ്ര​കു​ത്തി, മാറി മാറി പര​സ്പ​രം കാഴ്ച വച്ചു് പീ​ഡി​പ്പി​ച്ച​തിൽ പി​റ​ന്ന ‘ഉപോൽ​പ്പ​ന്ന’ങ്ങളെ ഞാൻ പരി​ലാ​ളി​ക്കു​ന്ന​തു കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ ജൈ​വി​ക​പാ​ണ്ഡ​വ​ത്വം അനർ​ഹ​മാ​യി മഹ​ത്വ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തി​നു തു​ല്യ​മ​ല്ലേ എന്ന​ന്തഃ​രം​ഗം മന്ത്രി​ച്ച​പ്പോൾ, സു​ര​ക്ഷി​ത​മാ​യി വളർ​ത്താൻ പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ എത്തി​ച്ചു! അഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ വി​വാ​ഹ​ത്തി​ന​വർ വരു​മ്പോൾ, മു​ല​പ്പാൽ​മ​ണ​മി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും ഒറ്റ​നോ​ട്ട​ത്തിൽ തി​രി​ച്ച​റി​യു​മെ​ന്നാ​ണു് പ്ര​തീ​ക്ഷ!”

“‘ഘാതകൻ’ അധി​കാ​ര​ത്തിൽ​ക​യ​റു​ന്ന രാ​ജ​കീ​യ​ച​ട​ങ്ങു്, അർ​ഹി​ക്കു​ന്ന അവ​ജ്ഞ​യോ​ടെ ബഹി​ഷ്ക​രി​ക്കാ​തെ, മുൻ​പ​ന്തി​യിൽ​ത​ന്നെ നി​ങ്ങ​ളെ കണ്ട​പ്പോൾ എന്തോ പോലെ!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യെ നേ​രി​ട്ടു. യു​ദ്ധം​ജ​യി​ച്ചെ​ന്ന അവ​കാ​ശ​വാ​ദ​വു​മാ​യി യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ പട്ടാ​ഭി​ഷേ​കം.

“സത്യ​പ്ര​തി​ജ്ഞ കഴി​ഞ്ഞാ​ലു​ടൻ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ‘അതി​പ്ര​ധാന’ പ്ര​സ്താ​വന നട​ത്തു​മെ​ന്നു് ഭീമൻ മുൻ​കൂർ പറ​ഞ്ഞ​തു് നി​ങ്ങൾ അപ്പോൾ അറി​ഞ്ഞി​ല്ല? യു​ദ്ധാ​ന​ന്ത​ര​ഹ​സ്ഥി​ന​പു​രി​യു​ടെ ഭാ​വി​പ്ര​തി​രോ​ധ​ത്തി​നു് തക്ഷ​ഷി​ല​യെ​വെ​ല്ലു​ന്ന “ദു​ര്യോ​ധന സ്മാ​രക സൈ​നി​ക​ശാ​സ്ത്ര സർ​വ​ക​ലാ​ശാല”ക്കു് തറ​ക്ക​ല്ലി​ടു​ന്ന​തി​ലാ​ണു് എന്റെ വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​സാ​ന്നി​ധ്യം അത്യാ​വ​ശ്യ​മാ​യി പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് വേ​ണ്ടി​വ​ന്ന​തു്.”

“കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ന്റെ ഭൂഗർഭ നി​ല​വ​റ​യിൽ​നി​ന്നും, കൗ​ര​വ​രാ​ജ​സ്ത്രീ​കൾ​ക്കു സ്ത്രീ​ധ​ന​മാ​യി കി​ട്ടി​യി​രു​ന്ന സ്വർ​ണം​പു​റ​ത്തെ​ടു​ത്തു വേണം പണം​ക​ണ്ടെ​ത്താൻ എന്നു പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ട​ല്ലേ, സ്മാ​ര​ക​സർ​വ്വ​ക​ലാ​ശാ​ല​യു​ടെ നിർ​മ്മി​തി എന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നിർ​ദ്ദേ​ശ​ന​ത്തി​നും അപ്പൊൾ കി​ട്ടി നി​ങ്ങ​ളു​ടെ അനു​മ​തി!”

“യു​ദ്ധ​ത്തി​നു​മു​മ്പു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ കു​ന്തി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു വാ​ങ്ങിയ അനു​ഗ്ര​ഹം, എന്താ​യി​രു​ന്നു അതു്!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​വ​ധു​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ‘സൽ​ക്കർ​മ്മ​ങ്ങൾ’ ചെ​യ്തു നേടിയ പു​ണ്യ​ത്താൽ ഗാ​ന്ധാ​രി, പ്രി​യ​പു​ത്ര​നു് നൽ​കി​യി​രു​ന്ന സവി​ശേഷ ‘അനു​ഗ്രഹ’ത്തി​ന്റെ കഥ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ സൂ​ത​ന്മാർ പാ​ടി​ന​ട​ക്കു​ന്ന യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി.

“കൗരവർ ജയി​ക്ക​ട്ടെ എന്ന അനു​ഗ്ര​ഹം അഭി​മാ​നി​ദു​ര്യോ​ധ​നൻ കു​ന്തി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ക്കു​മെ​ന്നു് നി​ങ്ങൾ​ക്കു് തോ​ന്നു​ന്നു​ണ്ടോ? എന്നാൽ ‘സു​മം​ഗ​ലി’പാ​ഞ്ചാ​ലി പാ​ണ്ഡ​വ​വി​ധവ എന്ന യു​ദ്ധാ​ന​ന്ത​ര​ദാ​മ്പ​ത്യ​പ​ദ​വി​നേ​ടു​മോ എന്നു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ കു​ന്തി​യോ​ടു് മു​ന​വ​ച്ചു ചോ​ദി​ച്ചു അതൊരു അനു​ഗ്ര​ഹം​തേ​ട​ലാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല, പക്ഷേ, പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​മ്പോൾ കു​ന്തി, വാ​ക്കു സൂ​ക്ഷ്മ​ത​യോ​ടെ തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്തു “പു​ത്ര​മ​ര​ണ​ത്താൽ ഞാൻ ദുഃ​ഖി​ത​യാ​വും എന്നു് അന്തഃ​രം​ഗം മന്ത്രി​ക്കു​ന്നു”, കു​ന്തി പറ​ഞ്ഞു. മൊ​ത്തം പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ മരണം എന്നാ​ണു് കു​ന്തി ഉദ്ദേ​ശി​ച്ച​തെ​ന്ന ആത്മ​ധൈ​ര്യ​ത്തിൽ കൂ​ടു​തൽ ചോ​ദി​ക്കാ​തെ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പ്ര​സ​ന്ന​ത​യോ​ടെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യി​ലേ​ക്കു വി​ശ്വ​സ്ത​സു​ഹൃ​ത്തു കർ​ണ്ണ​നു​മൊ​ത്തു യാ​ത്ര​യാ​യി. പു​ത്ര​മ​ര​ണം എന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു് എന്താ​ണു് കു​ന്തി ഉദ്ദേ​ശി​ച്ച​തു്! എല്ലാം​കൂ​ട്ടി​വാ​യി​ച്ചർ​ത്ഥം അറി​യാൻ കർ​ണ്ണ​വ​ധം​വ​രെ കാ​ത്തി​രി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നു!”

“കളി​ച്ച​തു മാ​തൃ​സ​ഹോ​ദ​ര​നായ ‘ഗാ​ന്ധാ​ര​ഭൂ​പ​തി’യാ​ണെ​ന്നു വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് മര്യാ​ദ​കേ​ടി​നെ മറ​ച്ചു​വെ​ക്കാ​നാ​വി​ല്ല​ല്ലോ. വാ​ക്കി​നു​വി​ല​യു​ള്ള കൗരവൻ എന്ന നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഖ്യാ​തി അപ്പോൾ അര​മ​ന​നിർ​മ്മി​തി​യാ​ണോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​പ്പി​റ്റേ​ന്നു്.

“വാ​ഗ്ദാ​നം എന്തു​വി​ല​കൊ​ടു​ത്തും പാ​ലി​ച്ച സു​വർ​ണ്ണ​ഭൂ​ത​കാ​ല​മേ എനി​ക്കു​ള്ളൂ. കളി​യി​ലും കാ​ര്യ​ത്തി​ലും. നി​ങ്ങൾ വി​ശ്വ​സി​ക്കു​ന്ന​വൻ എന്ന നി​ല​യിൽ ഞാൻ തി​രി​ച്ചു ചതി​ക്കി​ല്ലെ​ന്ന​തൊ​രു വി​ശ്വാ​സ​പ്ര​മാ​ണ​മാ​ണെ​നി​ക്കു്. അസ​ത്യം പറ​യി​ല്ലെ​ന്നു് മാ​ത്ര​മ​ല്ല, പറ​യു​ന്ന​വ​നെ അവ​മ​തി​ക്കാ​നും എനി​ക്കൊ​രു ബല​ഹീ​ല​ന​ത​യു​ണ്ടു്. ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ എന്ന പ്ര​തി​ച്ഛായ പളു​ങ്കു​പാ​ത്രം പോലെ പൊ​ട്ടി​ച്ചി​ത​റു​ന്ന കാ​ഴ്ച​യാ​ണു് നി​ങ്ങൾ ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ കണ്ട​തു്. സഭാ​ന​ട​പ​ടി പരി​പൂർ​ണ്ണ​നി​യ​ന്ത്ര​ണം ഭീ​ഷ്മർ ആയി​രു​ന്നു. സാ​ക്ഷി​ക​ളാ​യി ദ്രോ​ണ​രും കൃ​പാ​ചാ​ര്യ​രും. കളി​യിൽ​തോ​റ്റ​തു് പാ​ണ്ഡ​വർ ആയി​രി​ക്കാം, എന്നാൽ ചട്ടം പരി​പാ​ലി​ച്ച​തു കൗരവർ ആയി​രു​ന്നി​ല്ല. സ്വ​കാ​ര്യം വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്ത​ട്ടെ. കളി​യു​ടെ ചട്ടം നി​യ​ന്ത്രി​ച്ച​തു് ഭീ​ഷ്മർ​ക്കു് പകരം ഞാൻ ആയി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ എന്തു് സം​ഭ​വി​ക്കാം? തീർ​ച്ച​യാ​യും അടി​മ​പ്പെൺ​പ​ദ​വി​നേ​ടി പൗ​രാ​വ​കാ​ശ​ങ്ങൾ പിൻ​വ​ലി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും ദ്രൗ​പ​ദി​യെ വന​വാ​സ​ത്തിൽ അയ​ക്കാ​തെ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ ചു​മ​ത​ത​ല​യു​ള്ള അടി​മ​രാ​ജ​കു​മാ​രി​യാ​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. പാ​ഞ്ചാ​ല​യി​ലെ സ്വ​യം​വ​ര​മ​ത്സ​രം മുതൽ എനി​ക്ക​വൾ പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വൾ. ഭാര്യ പറ​ഞ്ഞു നി​ങ്ങ​ളു​ടെ വി​വാ​ഹ​ബാ​ഹ്യ​പ്ര​ണ​യം ദ്രൗ​പ​ദി​യെ​പ്പോ​ലൊ​രു സു​ന്ദ​രി​യോ​ടെ​ങ്കിൽ ഞാൻ ഒഴി​ഞ്ഞു​പോ​വാം എന്നാൽ നി​ങ്ങ​ളോ​ടു​ള്ള മതി​പ്പു നി​ല​നിൽ​ക്കും. എന്നി​ട്ടും പാ​ഞ്ചാ​ലി എങ്ങ​നെ കാ​ട്ടിൽ​പോ​വാൻ നിർ​ബ​ന്ധി​ത​യാ​യി? അതാ​ണു് പറ​ഞ്ഞ​തു് പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ത്തിൽ കളി​ച്ച​തോ കളി​പ്പി​ച്ച​തോ ഞാ​ന​ല്ല. അതു​കൊ​ണ്ടെ​ന്തു​ണ്ടാ​യി? ദൂരെ ഖാ​ണ്ഡവ വനം കത്തി​ച്ചി​ട​ത്തു പാ​ണ്ഡ​വർ നിർ​മ്മി​ച്ച രാ​ജ​ധാ​നി​യു​ടെ പരി​പാ​ല​ന​വും എന്റെ ഭര​ണ​ചു​മ​ത​ല​യാ​യി വാ​ക്കി​നു​വി​ല​യി​ല്ലാ​ത്ത വ്യാജ വ്യ​ക്തി​ത്വ​ത്തി​ന്റെ ഉട​മ​യും കാ​ല​ന്റെ മക​നു​മായ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ഒരാ​ളാ​ണു് പാ​ണ്ഡ​വ​പ​ത​ന​ത്തി​ന്റെ പ്രാ​യോ​ജ​കർ!”

“ദു​ര​ന്തം ദു​ര​ന്തം എന്നു​പ​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന വൈ​കാ​രി​ക​പ്ര​സം​ഗ​മാ​ണ​ല്ലോ പട്ടാ​ഭി​ഷേ​ക​ത്തി​നു​ശേ​ഷം യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നിൽ​നി​ന്നും കേ​ട്ട​തു്! എന്തു​ണ്ടാ​യി മഹാ​രാ​ജാ​വി​ന്റെ ‘മൃ​ദു​ല​വി​കാ​രം’ മു​റി​പ്പെ​ടാൻ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പു​തു​പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ ഊർ​ജ്വ​സ്വ​ല​നായ ഔദ്യോ​ഗി​ക​വ​ക്താ​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“രണ്ടു പു​ണ്യ​ന​ദി​കൾ​ക്കി​ട​യിൽ ആഘോ​ഷി​ച്ചു കഴി​യേ​ണ്ട ഹസ്തി​ന​പു​രി​ജ​ന​ത​യു​ടെ മേൽ​വീണ ‘ദു​ര​ന്ത’മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര എന്ന​ല്ലേ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ പറ​ഞ്ഞു​ള്ളു? ശരി​യ​ല്ലേ, കഴി​ഞ്ഞ വെ​ളു​ത്ത​വാ​വി​നു് എന്താ​യി​രു​ന്നു ഹസ്തി​ന​പു​രി തെ​രു​വു​ക​ളി​ലെ ഉത്സ​വാ​ന്ത​രീ​ക്ഷം? ഇപ്പോ​ഴോ! എന്തു​ണ്ടാ​യി ഇത്ര​യ​ധി​കം​പേർ​ക്കു് ജീ​വ​ഹാ​നി സം​ഭ​വി​ക്കാൻ​മാ​ത്രം എന്നു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ചോ​ദി​ച്ച​തു് യു​ദ്ധ​ദേ​വ​ത​ക​ളോ​ടാ​ണു്. അച്ഛൻ യമൻ ആയതു സൗ​ക​ര്യ​മാ​യി—അമർ​ത്യ​രാ​ണു് ദേ​വ​ത​കൾ എങ്കി​ലും മര​ണ​ദേ​വ​ത​യായ യമ​ന്റെ മു​മ്പിൽ മു​ട്ടു​കു​ത്തും. യു​ദ്ധ​ക്കെ​ടു​തി​യു​ടെ കൈ​പ്പു​നീർ ജനം ഏറെ​നാൾ കു​ടി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രു​മെ​ന്ന സാ​ധ്യത യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ആ സൂ​ച​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ ഹൃ​ദ​യ​സ്പർ​ശി​യാ​യി വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തി എന്നേ​യു​ള്ളു.”

“ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു് ഇഷ്ട​ദാ​നം ചെയ്ത ഖാ​ണ്ഡവ വനം പാ​ണ്ഡ​വർ കത്തി​ക്കാൻ കാരണം, കൗ​ര​വ​ദു​രു​ദ്ദേ​ശ്യം തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞ​തു് കൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്നാ​ണോ നി​ങ്ങൾ സ്ഥാ​പി​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദ്രൗ​പ​ദി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. അന്തഃ​പു​ര​പ​രി​പാ​ല​ന​വു​മാ​യി പെൺ​സ​ഹാ​യി​കൾ തി​ര​ക്കി​ലാ​യി​രു​ന്ന പ്ര​ഭാ​തം.

“സദു​ദ്ദേ​ശ്യം കണ്ടെ​ത്താ​നൊ​ന്നു​മ​ല്ല നി​ങ്ങൾ ഓടി​വ​ന്ന​തു്. അമ്മ​ദൈ​വ​മാ​യി കൗരവർ ഭയ​ഭ​ക്തി​യോ​ടെ കാ​ണു​ന്ന സത്യ​വ​തി തീ​പ്പെ​ട്ടു എന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ദു​ര്യോ​ധ​നൻ കാ​ശി​യിൽ പോയ തക്കം​നോ​ക്കി​യാ​യി​രു​ന്നു ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥം, കൂ​ട്ടു​കു​ടും​ബ​സ്വ​ത്തിൽ ഓഹ​രി​യാ​യി സമ്മാ​നി​ച്ച​തു. ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രു​ടെ അക​ക്ക​ണ്ണു് യു​ധി​ഷ്ട​ര​ന്റെ പു​റം​ക​ണ്ണി​നേ​ക്കാൾ ഉൾ​ക്കാ​ഴ്ച​യോ​ടെ കാ​ര്യ​ങ്ങൾ കാ​ണു​ന്നു എന്ന സം​ശ​യ​മെ​നി​ക്കു​മു​ണ്ടാ​യി. മേ​ല​ന​ങ്ങാ​തെ കൗ​ര​വ​അ​തി​ഥി​ക​ളാ​യി ഗംഗാ യമു​ന​ക​ളിൽ കു​ളി​ച്ചു​ണ്ടു് കഴി​യു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​രെ അധ്വാ​ന​ശീ​ല​രാ​ക്കാൻ ഘോ​ര​വ​നം തു​ണ​ച്ചു. ദേ​വ​സ​ന്ത​തി​ക​ളെ​ന്നു നാ​ഴി​ക​ക്കു് നാ​ല്പ​തു​വ​ട്ടം മേ​നി​പ​റ​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​വർ ദേ​ഹാ​ധ്വാ​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ ഇതു പോലെ കറു​ത്തു് കരു​വാ​ളി​ച്ചു എല്ലും തോ​ലു​മായ കാലം, വന​വാ​സ​ത്തിൽ പോ​യ​പ്പോൾ കണ്ട ഓർ​മ്മ​യി​ല്ല. വി​ഷ​ജീ​വി​ക​ളും ഹിം​സ​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളും മാ​ത്ര​മ​ല്ല പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കെ​തി​രെ ഗൂ​ഡാ​ലോ​ച​ന​യിൽ ഏർ​പ്പെ​ട്ട​തു്, കു​ട്ടി​ക്കാ​ല​മൊ​ക്കെ പാ​ണ്ഡു​വു​മൊ​ത്തു കഴി​ഞ്ഞ കാടു്, ഇതു​നോ​ക്കു​മ്പോൾ പറു​ദീസ എന്ന​വർ വി​ഷാ​ദ​ത്തോ​ടെ പറയും. ആത്മ​നി​ന്ദ സഹി​ക്ക​വ​യ്യാ​താ​യ​പ്പോൾ അർ​ജ്ജു​നൻ കൈ​മേ​ലോ​ട്ടു​യർ​ത്തി, ‘അശ​രീ​രി’ കേ​ട്ട​പോ​ലെ പറ​ഞ്ഞു, ആകാ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലെ അത്യു​ന്ന​ത​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നും ഇതാ എനി​ക്കൊ​രു രഹ​സ്യ​നിർ​ദേ​ശം!, പരി​സ്ഥി​തി​പ്ര​ശ്നം നോ​ക്കാ​തെ, അതി​ലോല ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ​യായ ഖാ​ണ്ഡവ വനം വള​ഞ്ഞു നാം തീ​യി​ടുക. സ്ത്രീ​ധ​ന​മാ​യി അച്ഛൻ​ത​ന്ന സ്വർ​ണ്ണ ഉരു​പ്പ​ടി തട്ടി​യെ​ടു​ത്തു കാ​ടു​ക​ത്തി​ക്കാൻ ആളും അർ​ത്ഥ​വും ഭീമൻ അതി​വേ​ഗം സം​ഭ​രി​ച്ചു. ഖാ​ണ്ഡവ വനം ചാ​ര​മാ​ക്കി ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം, പാ​ണ്ഡ​വർ കരാർ വഴി, പണി​യു​മ്പോൾ, മണ്ണും കട്ട​യും ഉൾ​പ്പെ​ടെ മാ​ലി​ന്യം അടി​ച്ചു​മാ​റ്റേ​ണ്ട പണി, ഏതോ ഒരു ‘കൊ​ള്ള​രു​താ​ത്ത’ പാ​ണ്ഡ​വ​ന്റെ ഗർ​ഭം​ചു​മ​ക്കു​ന്ന എനി​ക്കു ആകാ​ല​ത്തു കി​ട്ടി!” അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ പണി​യെ​ടു​ക്കു​ന്ന തോ​ഴി​ക​ളിൽ ഒരാൾ ജാ​ല​ക​ത്തി​ന്ന​പ്പു​റ​ത്തു​നി​ന്നു വി​രൽ​ആം​ഗ്യ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ ദ്രൗ​പ​ദി​യു​ടെ ‘തല​യ്ക്കു സു​ഖ​മി​ല്ല’ എന്ന സന്ദേ​ശം കി​ട്ടി​യ​പ്പോൾ അഭി​മു​ഖം നിർ​ത്തി യാ​ത്ര​ചോ​ദി​ക്കാ​തെ പു​റ​ത്തേ​ക്കി​റ​ങ്ങി.

“നി​ശാ​നി​കു​ഞ്ജ​ത്തിൽ കണ്ടെ​ത്തിയ കീ​ച​ക​ജ​ഡം, ചി​ത​യിൽ വക്ക​ണ​മെ​ങ്കിൽ ‘സൈ​ര​ന്ധ്രി’ സതി​യ​നു​ഷ്ഠി​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന​വ​ന്റെ ബന്ധു​ക്കൾ ബഹ​ളം​വ​ച്ച​പ്പോൾ, ഭീ​മ​നും മറ്റു​നാ​ലു​പേ​രും എങ്ങ​നെ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ജീവൻ രക്ഷി​ച്ചു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വിരാട സൈ​നി​ക​പാ​ള​യ​ത്തിൽ ഉത്തര—അഭി​മ​ന്യു വി​വാ​ഹ​ദി​വ​സം.

“പ്രി​യ​കീ​ച​ക​ന്റെ ആത്മാ​വി​നെ​ങ്കി​ലും എന്നോ​ടൊ​പ്പം സ്വൈ​ര്യ​മാ​യി കഴി​യാൻ തു​ണ​ക്കു​മെ​ങ്കിൽ ഈ പാഴ് ഉടൽ ചി​ത​ത്തീ​യി​ലെ​റി​യാൻ ഞാൻ സതി​സ​ന്ന​ദ്ധ, എന്ന​റി​യി​ച്ച​പ്പോൾ​തു​ട​ങ്ങി പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ വി​ലാ​പ​ഗീ​തം. “ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ ഞാൻ രാ​പ്പ​കൽ പാ​ടു​പെ​ട്ടു് ജീ​വി​ക്കു​മ്പോ​ഴും പാ​ഞ്ചാ​ലീ, നീ അര​മ​ന​യിൽ ‘ചാ​രി​ത്ര്യം’ കാ​ത്തു​സൂ​ക്ഷി​ക്കും എന്ന വി​ശ്വാ​സം നീ തകർ​ത്ത​ല്ലോ. വി​ഷ​യ​ല​മ്പ​ടൻ എന്ന ഉത്ത​മ​ബോ​ധ്യ​ത്തിൽ അവനെ ലതാ​നി​കു​ഞ്ജ​ത്തിൽ നു​ഴ​ഞ്ഞു​ക​യ​റി കബ​ളി​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ല്ലു​മ്പോൾ അറി​യി​ല്ല, നീ​യാ​യി​രു​ന്നു ആസ്വാ​ദ​ന​ര​തി​യിൽ അവ​ന്റെ സേ​വ​ന​ദാ​താ​വു്! അവനെ പാ​ടു​പെ​ട്ടു് കൊ​ന്ന​തു് മര​ണാ​ന​ന്ത​രം രണ്ടു ആത്മാ​വു​കൾ തമ്മിൽ സമ്മേ​ളി​ക്കാ​ന​ല്ല എന്നെ​ന്നേ​ക്കു​മാ​യി നമു​ക്കി​ട​യിൽ​നി​ന്നും അക​റ്റാൻ ആയി​രു​ന്നു” എന്നു് നി​ല​വി​ളി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട​വൻ തു​ട​ങ്ങിയ വി​ലാ​പം യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നും ഏറ്റു​പി​ടി​ച്ചു. ‘ലിം​ഗ​മാ​റ്റം’ വന്ന അർ​ജ്ജു​നൻ വെറും കാ​ഴ്ച​ക്കാ​ര​നാ​യി. യു​വ​കീ​ച​കൻ ലൈം​ഗി​ക​പ​ങ്കാ​ളി എന്ന നി​ല​യിൽ യാ​ഥാർ​ഥ്യ​മാ​ണെ​ന്നും, അവനെ വധി​ച്ച​വ​നു എന്റെ കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ പ്ര​വേ​ശ​നം ഇല്ലെ​ന്നും ക്രു​ദ്ധ​യായ ഞാൻ തു​റ​ന്ന​ടി​ച്ചു. രാ​ത്രി അവർ എന്നിൽ വൈ​കാ​രി​ക​സ​മ്മർ​ദ്ദം ചെ​ലു​ത്തി. നി​ല​പാ​ടിൽ അയ​വി​ല്ലെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ കീ​ച​ക​ബ​ന്ധു​ക്ക​ളെ ഇരു​ട്ട​ടി​യിൽ ഭീമൻ നി​ശ്ശ​ബ്ദ​രാ​ക്കി എന്ന​റി​ഞ്ഞു. കൂ​ടു​ത​ലൊ​ന്നും വസ്തു​താ​പ​ര​മാ​യി സം​സാ​രി​ക്കാൻ ആവാ​ത്ത​വി​ധം ദുഃഖം എന്നെ മൂ​ടു​ന്നു. കട​ന്നു​പോ വൃ​ത്തി​കെ​ട്ട​വ​ളേ, നീ മനു​ഷ്യ​സ്ത്രീ​യ​ല്ല നീ യക്ഷി!” പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ അനി​യ​ന്ത്രിത ബോ​ധ​ധാര കേ​ട്ടു് നടു​ക്ക​മൊ​ന്നും കാ​ണി​ക്കാ​തെ, തൊ​ഴിൽ​മി​ക​വു​ള്ള ആരോ​ഗ്യ​പ്ര​വർ​ത്ത​ക​രെ​പോ​ലെ നകു​ല​നും സഹ​ദേ​വ​നും നേരിയ ബലം​പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു കോ​രി​യെ​ടു​ത്തു അക​ത്തേ​ക്കു് പോയി.

“അടി​ച്ചേ​ല്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വം ശരി​ക്കും ആജീ​വ​നാ​ന്ത ഗാർ​ഹി​ക​ശി​ക്ഷാ​ന​ട​പ​ടി​യെ​ന്നു് കു​ത്തി​പ്പ​റ​ഞ്ഞു ഭർ​ത്തൃ​മാ​താ​വു് കു​ന്തി​യെ കു​റ്റ​വാ​ളി​യാ​ക്കു​ന്ന​തൊ​ക്കെ ഓർ​മ്മ​യിൽ​വ​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് ചോ​ദി​ക്ക​ട്ടെ, പൊ​റു​തി ഇഷ്ട​മി​ല്ലെ​ങ്കിൽ ബന്ധം​ഒ​ഴി​വാ​ക്കാൻ എന്താ​യി​രു​ന്നു നി​ങ്ങൾ​ക്കു് തട​സ്സം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്ത​ര​ഹ​സ്തി​ന​പു​രി​യിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി മഹാ​റാ​ണി​പ​ദ​വി വഹി​ക്കു​ന്ന സ്വേ​ച്ഛാ​ധി​പ​ത്യ​ക്കാ​ലം.

“എന്റെ​ഭാ​ഗ​ത്തു ചെ​റു​തും ചെ​റു​ത​ല്ലാ​ത്ത​തു​മായ വീ​ഴ്ച​ക​ളും നോ​ട്ട​പ്പി​ശ​കും ആദ്യ​കാ​ല​ത്തു പറ്റി​പ്പോ​യി. വ്യ​ത്യ​സ്ത​പി​തൃ​ത്വം അവർ​ക്കു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും, പാ​ണ്ഡ​വ​കു​ല​ത്തി​നു ആപ​ത്തു​മ​ണ​ത്താൽ അഞ്ചു​പേ​രും ഒരു​മി​ച്ചു പത്തി​വി​ടർ​ത്തു​ന്ന​തൊ​രു പതിവു കാ​ഴ്ച​യാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടും ഞാൻ അതൊ​ക്കെ അർ​ഹി​ക്കു​ന്ന ഗൗ​ര​വ​ത്തിൽ കാ​ണാ​തെ അവർ​ക്കി​ട​യിൽ ഒന്നി​നൊ​ന്നു ഭി​ന്നി​പ്പു​ണ്ടാ​ക്കാൻ മു​ന്ന​ണി​ക​ളു​ണ്ടാ​ക്കി, പര​സ്പ​രം തല്ലി​തോൽ​പ്പി​ക്കാ​നും പ്ര​കോ​പി​ക്കു​മ്പോൾ പു​റ​ത്തു​പ​റ​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ​ത്ത പര​മ​ര​ഹ​സ്യ​ങ്ങൾ ഞാൻ ചി​ല​രിൽ മാ​റി​മാ​റി പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നു. എന്നെ പ്രീ​തി​പ്പെ​ടു​ത്താൻ ഓരോ​രു​ത്ത​രും ഓരോ വി​ചി​ത്ര​രീ​തി അവ​ലം​ബി​ക്കു​മ്പോൾ​ത​ന്നെ ഒത്തു​കൂ​ടി പാ​ഞ്ചാ​ലി എന്ന പൊ​തു​ശ​ത്രു​വെ​ന്തൊ​ക്കെ ചെ​യ്താ​ണു് നമ്മെ രാ​പ്പ​കൽ വേ​ട്ട​യാ​ടു​ന്ന​തും വി​ടു​പ​ണി ചെ​യ്യി​ക്കു​ന്ന​തും എന്ന​വർ, പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടു​ര​ഹ​സ്യ​ങ്ങൾ കെ​ട്ട​ഴി​ച്ചു പൊ​തു​വാ​യി ചർ​ച്ച​ചെ​യ്യു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഓരോ​രു​ത്ത​രോ​ടും തല​യി​ണ​മ​ന്ത്ര​ത്തിൽ ഞാൻ പറ​ഞ്ഞ​തെ​ല്ലാം അങ്ങ​നെ പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ സം​ഘ​ടി​ത​ആ​യു​ധ​പ്പു​ര​യി​ലാ​യി. എന്റെ നി​സ്സ​ഹാ​യത അവർ മു​ത​ലെ​ടു​ത്തു അതി​ന്റെ ആദ്യ​കാ​ഴ്ച നി​ങ്ങൾ കണ്ട​തു് ചൂ​താ​ട്ട​ത്തി​ല​ല്ലേ! എന്റെ സമ്മ​ത​മൊ​ന്നും ചോ​ദി​ക്കാ​തെ​ത​ന്നെ ഈ പെ​ണ്ണു​ടൽ പണ​യം​വ​ക്കാൻ അവർ​ക്കു സാ​ഹ​സി​ക​മ​നോ​ഭാ​വം കൈ​വ​ന്ന​തു്, എനി​ക്കു് തി​രി​ച്ചൊ​ന്നും അവ​രോ​ടു് പറ​യാ​നാ​വി​ല്ല എന്ന ബോ​ധ്യ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു. അപ്പോൾ അതിൽ ഒന്നോ രണ്ടോ പേരെ ദാ​മ്പ​ത്യ​സ​ഖ്യ​ത്തിൽ​നി​ന്നു എങ്ങ​നെ പ്ര​ത്യാ​ഘാ​ത​ങ്ങൾ ഇല്ലാ​തെ വി​ടു​തൽ ചെ​യ്യും!”

“വല​തു​കൈ​പൊ​ക്കി, ‘കൊ​ള്ള​രു​താ​ത്ത’വന്റെ ചെ​കി​ട്ട​ത്തു നി​ങ്ങൾ ഒന്നാ​ഞ്ഞ​ടി​ച്ചി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ”, മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ, പതി​മൂ​ന്നു​കൊ​ല്ലം​മു​മ്പു് സം​ഭ​വി​ച്ച ‘അമം​ഗ​ള​സ​ന്ധ്യ’യി​ലേ​ക്കു കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര പാ​ണ്ഡവ ഭര​ണ​കൂ​ടം.

“അതു് ‘ലൈം​ഗി​ക​പീ​ഡക’നാ​യി​രു​ന്നു​വോ? അതു് രാ​ജ​സ​ഭ​യാ​യി​രു​ന്നു​വോ? അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ പു​തു​ത​ല​മുറ കൗ​ര​വ​രാ​ജ​കു​മാ​രി​കൾ​ക്കു് സൌ​ന്ദ​ര്യ​പ​രി​പാ​ല​ന​ത്തിൽ വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​ശി​ക്ഷ​ണം കൊ​ടു​ക്ക​യാ​യി​രു​ന്ന എന്നെ, പ്ര​ണ​യ​ത്താൽ പര​വ​ശ​നായ പരി​ചിത കൌരവൻ ഇടി​ച്ചു​ക​യ​റി വാ​രി​പ്പു​ണർ​ന്നു പു​റ​ത്തേ​ക്കു പാ​ഞ്ഞ​തോർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു. വേ​നൽ​പു​ഴു​ക്ക​ത്തിൽ നനഞ്ഞ മേൽ​വ​സ്ത്ര​ങ്ങൾ അവൻ വത്സ​ല​ഭാ​വ​ത്തിൽ വേർ​പെ​ടു​ത്തി​യ​തു് കൗ​തു​ക​ത്തോ​ടെ ഓർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു. ഞാ​നി​പ്പോ​ഴും ഓർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു. സ്ത്രീ​ക​ളെ​ല്ലാം കു​ന്തി​യെ പോലെ അവി​ശ്വ​സ്ത​ക​ളെ​ന്ന ദു​സ്സം​ശ​യം പു​ലർ​ത്തു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വർ എന്നെ പരി​ഭ്ര​മ​ത്തിൽ നോ​ക്കു​ന്ന​തോർ​മ്മ​യു​ണ്ടു്”, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ മി​ഴി​കൾ പതു​ക്കെ ഓർ​മ​ക്കൊ​പ്പം നീ​ങ്ങി.

“ഇന്ന​ലെ ഉദ്യാ​ന​വി​രു​ന്നി​ലും കണ്ടു, ‘വി​ശി​ഷ്ടാ​തി​ഥി’കളോ​ടു് കർ​ണ്ണൻ കാ​ര്യ​മി​ല്ലാ​തെ രോ​ഷാ​കു​ല​നാ​വു​ന്നു. കി​രീ​ട​ധാ​രി​യായ അം​ഗ​രാ​ജാ​വൊ​ക്കെ​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും അര​മ​ന​വി​രു​ന്നു​ക​ളിൽ ‘ശല്യ​ക്കാ​ര​നെ’ വി​ളി​ക്കേ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്നു തോ​ന്നി​യോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​നു പി​ന്നി​ലെ നീ​ന്തൽ​കു​ള​ത്തിൽ, വി​ഹ​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു കു​രു​വംശ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി ദു​ര്യോ​ധ​നൻ.

“പോ​ക്കി​രി​അർ​ജ്ജു​ന​നെ നേ​രി​ടാൻ ചങ്കു​റ​പ്പു​ള്ള പോ​രാ​ളി, കറ​ക​ല​രാ​ത്ത വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​വി​ശ്വ​സ്ത​യു​ള്ള സു​ഹൃ​ത്തു എന്ന സമു​ന്ന​ത​നി​ല​യി​ലാ​ണ​വൻ കൊ​ട്ടാ​ര​വി​രു​ന്നു​ക​ളിൽ സ്ഥി​രം ക്ഷ​ണി​താ​വാ​യ​തു. തീൻ​ശാ​ല​യിൽ ഞാ​നാ​ണു് സാ​ധാ​രണ അടു​ത്തി​രി​ക്കുക. വളർ​ത്ത​ച്ഛൻ തേ​രാ​ളി​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും, കർണ്ണ ഞര​മ്പു​ക​ളിൽ ഓടു​ന്ന നീ​ല​ര​ക്തം ഉണ്ട​ല്ലോ അതു് സൂ​ത​ന്റെ​ത​ല്ല, ‘വെ​ളി​ച്ച​ങ്ങ​ളു​ടെ തമ്പു​രാ’നായ ആകാ​ശ​ചാ​രി​യു​ടേ​താ​ണെ​ന്നു പ്ര​ച​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ‘ചിലരെ’ങ്കി​ലും ഈ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലു​ണ്ടു്. സദ്യ​യിൽ അം​ഗീ​കാ​രം നേ​ടി​യെ​ടു​ത്ത “നി​ന​ക്കു്, ആരുടെ ഗു​രു​കു​ല​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വ​രെ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ക്കാൻ ധൈ​ര്യം​ത​ന്ന സൈ​നി​കാ​ഭ്യാസ”മെ​ന്നും, “യഥാർ​ത്ഥ” അച്ഛൻ, അങ്ങ​നെ ഒരാ​ളു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ, ഇപ്പോൾ എവിടെ? എന്നും സ്വൈ​രം കൊ​ടു​ക്കാ​തെ ‘കുലീന’ അതി​ഥി​കൾ ചോ​ദി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങി​യാൽ, സൂ​ത​പു​ത്രൻ പി​ന്നെ​ന്തു ചെ​യ്യും!”. ദു​ര്യോ​ധന ഉടൽ ജല​ന്തർ​ഭാ​ഗ​ത്തു ഊളി​യി​ട്ടി​റ​ങ്ങി.

“പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ പ്ര​കോ​പ​ന​വ്യ​ക്തി​ത്വം അരോ​ച​ക​മാ​യി പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്ക​നു​ഭ​വ​പ്പെ​ടു​ന്നൊ​രു ദൈ​നം​ദി​ന​സ​ന്ദർ​ഭം, അങ്ങ​നെ ഒന്നു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ, പെ​ട്ടെ​ന്നോർ​മ്മി​ക്കാ​മോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം​ലേ​ഖിക സഹ​ദേ​വ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ദാർ​ശ​നി​കൻ എന്ന ആചാ​ര​പ​ര​മായ പരി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തൽ അവ​ഹേ​ള​ന​മാ​യി കാ​ണു​ന്ന​വൻ മാ​ദ്രീ​പു​ത്രൻ.

“ഞാ​നുൾ​പ്പെ​ടെ അഞ്ചു​പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ​യും മുഖം, ഏറി​യും കു​റ​ഞ്ഞും കറു​പ്പി​ക്കു​ന്നൊ​രു കാ​ഴ്ച​യു​ണ്ടു്—ആറു​പേ​രും പര​സ്പ​രം പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​മാ​യി ഉട​ലാ​സ്വാ​ദ​ന​ത്തിൽ മു​ഴു​കാൻ നേ​ര​മാ​യ​ല്ലോ എന്നു കരു​തു​മ്പോൾ കാണാം അവൾ ഒരു താ​ഴി​ക​ക്കു​ടം പോലെ ഒഴുകി ദൂരെ പോയി ഒരു​കെ​ട്ടു് പന​യോ​ല​യിൽ മു​ഖ​മൊ​ളി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. അതൊരു ദു​സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​പ്ര​ഖ്യാ​പ​ന​മാ​യി ഞാൻ അപ്പോൾ കാണും, കാരണം, കാ​ട്ടിൽ ജനി​ച്ചു​വ​ളർ​ന്ന ഞങ്ങൾ​ക്കി​ല്ലാ​ത്ത​തെ​ന്ന​വൾ മുൻ​വി​ധി​യോ​ടെ കാ​ണു​ന്ന സാ​ഹി​ത്യ​സാ​ക്ഷ​രത അവൾ ഒര​ല​ങ്കാ​ര​മാ​യി അണി​ഞ്ഞു ഞങ്ങൾ​ക്കു​മു​മ്പിൽ നഗ്ന​മാ​യി പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ക്കു​ക​യാ​ണു്. മാ​ത്ര​മ​ല്ല, ഗൗരവ വാ​യ​ന​യെ വേൾ​ക്കുക വഴി അഞ്ചു​ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രെ​യും കു​റേ​നേ​ര​ത്തേ​ക്കെ​ങ്കി​ലും അക​റ്റി​നിർ​ത്തു​ന്ന​തി​ലും വി​ജ​യി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. നി​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം ഒന്നു് അന്തഃ​പു​രം വി​ട്ടു് പു​റ​ത്തു​പോ​ക​ണം എന്ന​ല്ല പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കു​ന്ന​തു, ഈ പനയോല ഞാൻ തു​റ​ന്നു​വാ​യി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങു​മ്പോൾ നി​ങ്ങൾ അഞ്ചു​പേ​രും എന്റെ അവ​കാ​ശ​മായ സ്വ​കാ​ര്യ​ത​യിൽ കട​ന്നു​ക​യ​റ്റ​ക്കാ​രാ​യി​മാ​റു​ന്ന​ല്ലോ എന്ന​വൾ ഖേ​ദ​പൂർ​വ്വം ഓർ​മ്മി​പ്പി​ക്കു​ക​യാ​ണു്. എങ്ങ​നെ മറ​ക്കും ഈ നി​ശ​ബ്ദ​അ​വ​മ​തി, മൂ​പ്പി​ള​മ​നോ​ക്കാ​തെ ഞങ്ങൾ മത്സ​രി​ച്ചു പ്ര​ണ​യി​ക്കു​ന്ന​വ​ളിൽ​നി​ന്നും!” സഹ​ദേ​വ​ന്റെ നോ​ട്ടം വി​ദൂ​ര​ത​യി​ലേ​ക്കു​നീ​ണ്ടു.

“മര​ണം​വ​രെ അധി​കാ​ര​ത്തിൽ കടി​ച്ചു​തൂ​ങ്ങും എന്നു് കരു​തിയ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ പെ​ട്ടെ​ന്നു് സ്ഥാ​ന​ത്യാ​ഗം പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കാൻ മാ​ത്രം എന്തു​ണ്ടാ​യി, അരു​താ​ത്ത​തെ​ന്തോ, കു​ടും​ബ​രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തിൽ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​ക്കു തി​രു​വ​സ്ത്രം ഒരു​ക്കാൻ ഓടി​ന​ട​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു പട്ടാ​ഭി​ഷേക ചുമതല വഹി​ക്കു​ന്ന മാ​ദ്രീ​പു​ത്രൻ.

“പാ​ണ്ഡ​വർ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ദ്ധം അതി​ജീ​വി​ച്ച​തു് വി​ശ്വ​സ്ത​ഭാ​ര്യ​യു​ടെ പ്രാർ​ത്ഥന കൊ​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കാം, എന്നാൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ അഞ്ചു മക്ക​ളു​ടെ ജീവൻ പൊ​ലി​ഞ്ഞ​തു പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ അശ്ര​ദ്ധ​കൊ​ണ്ടും, എന്നു് മഹാ​ഭാ​ര​ത​മെ​ഴു​തു​ന്ന വ്യാ​സ​നു​മാ​യു​ള്ള കൂ​ടി​ക്കാ​ഴ്ച​യിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി പറ​ഞ്ഞെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, സമ​നി​ല​തെ​റ്റിയ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ തി​രു​വ​സ്ത്രം ഊരി, പേ​ടി​ക്കാ​നി​ല്ല സമ​നി​ല​ഇ​നി​യും തെ​റ്റി​യി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നെ ധ്യാ​ന​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ കണ്ടെ​ത്തി!”

“വേ​ണ്ട​ത്ര കൗ​ര​വ​ചു​ടു​ചോര ഉടനടി ഭീമൻ കൈ​ക്കു​മ്പി​ളിൽ എത്തി​ച്ച​തൊ​ക്കെ ഒരു​തു​ള്ളി പോ​വാ​തെ മു​ടി​യിൽ പു​ര​ട്ടി! പതി​മൂ​ന്നു​കൊ​ല്ല​മാ​യി കെ​ട്ട​ഴി​ഞു​വീ​ണി​രു​ന്ന മു​ടി​വീ​ണ്ടും ഇഷ്ടം​പോ​ലെ കെ​ട്ടാ​നും അഴി​ക്കാ​നും മുൻ​പ്ര​തി​ജ്ഞ​യു​ടെ ഉപാ​ധി​യി​ല്ല എന്നാ​യി. ഇനി​യെ​ന്താ​ണു് കർ​മ്മ​പ​ഥ​ത്തിൽ ഭാ​വി​ല​ക്ഷ്യം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പുതിയ മഹാ​റാ​ണി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി.

“പരി​സ്ഥി​ക​പ്ര​ശ്നം നേ​രി​ടു​ന്ന കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ ഇട​പെ​ടാ​തെ വയ്യ. പൂർ​ണ്ണ​മാ​യും ജൈവ അജൈവ മാ​ലി​ന്യ​മു​ക്ത​മായ പൂ​ങ്കാ​വ​നം​ആ​ക്കി മാ​റ്റ​ണ​മെ​ന്ന മോഹം പൂ​വ​ണി​യ​ണം, ഭൂ​മി​കു​ഴി​ച്ചു​നോ​ക്കി ഭൂ​ത​കാ​ല​ര​ഹ​സ്യ​ങ്ങൾ തോ​ണ്ടി പു​റ​ത്തെ​ടു​ക്കു​ന്ന ഭാവി പു​രാ​വ​സ്തു​ഗ​വേ​ഷ​കർ ഓരോ​നി​മി​ഷ​വും വന്മ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യ​ത്താൽ ഭയ​ന്നു് പി​ന്തി​രി​ഞ്ഞു പോകണം. ഞങ്ങ​ളു​ടെ ജീ​വ​ച​രി​ത്രം വ്യാ​സൻ എഴുതി സൂ​ത​ന്മാ​രാൽ നാ​ടൊ​ട്ടു​ക്കു് പാ​ടി​പ്പി​ക്കു​മ്പോൾ, എവി​ടെ​വ​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു കൗ​ര​വ​വം​ശ​ഹ​ത്യ സാ​ധി​ച്ച​തു് എന്ന​വർ അന്തം​വി​ട്ടു സ്തം​ഭി​ക്ക​ണം!”

“എന്തു​ത​രം ദുർ​മ​ര​ണ​മാ​ണു് വാ​ന​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്ന ‘അസ്തി​ത്വ​ദുഖ’മാണോ മു​ഖ​ത്തു? അര​മ​ന​ജീ​വി​തം മടു​ത്തു​നാ​ടു​വി​ട്ട രാ​ജ​മാ​താ സത്യ​വ​തി​യും പു​ത്ര​വി​ധ​വ​ക​ളും കു​റു​ന​രി​കൾ​ക്കി​ര​യാ​യി എന്നു് ആദി​വാ​സി​കൾ പണ്ടു് പറ​ഞ്ഞു കേ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്, കു​ന്തി​യും ഗാ​ന്ധാ​രി​യും ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രും കാ​ട്ടു​തീ​യിൽ വെ​ന്തു​മ​രി​ച്ചു എന്ന വി​വ​ര​മാ​ണു് ഔദ്യോ​ഗി​ക​മാ​യി കി​ട്ടി​യ​തു്. മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​നം എന്ന മനു​ഷ്യ​ത്വ​ര​ഹി​ത​മായ അന്ത്യ​വി​ധി​ക്കാ​യി പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കൊ​പ്പം കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ നി​ന്നു് പടി​യി​റ​ങ്ങു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.”

“എന്റെ ഈ ഉട​ലെ​ടു​ക്കാൻ എന്തി​നാ​ണു് വന്യ​ജീ​വി​കൾ?”

“മു​മ്പിൽ നട​ക്കു​ന്ന അഞ്ചംഗ മര​ണ​വ്യാ​പാ​രി​കൾ പോരെ?”

“ലിം​ഗ​സ​മ​ത്വ​പ​രി​ഗ​ണ​ന​യി​ല്ലാ​തെ, കു​രു​വംശ ഔദ്യോ​ഗി​ക​രേ​ഖ​ക​ളി​ലും കൗരവ പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളി​ലും ‘പാ​ണ്ഡ​വർ’ എന്ന​ട​ച്ചു പരാ​മർ​ശി​ക്കു​ന്ന​തിൽ പ്ര​തി​ഷേ​ധ​മു​ണ്ടെ​ന്ന നി​ങ്ങ​ളു​ടെ പ്ര​സ്താ​വന, സ്വയം ‘അടിമ’യായ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഭാ​ഗ​ത്തു​വ​ന്ന അച്ച​ട​ക്ക​ലം​ഘ​ന​മാ​യി പൗ​രാ​വ​കാശ കാ​ര്യാ​ല​യം നേ​രി​ടു​മെ​ന്നു കേ​ട്ട​ല്ലോ. ഒറ്റ​വാ​ക്യ​ത്തിൽ ഒരു​ദ്ധ​ര​ണി തരാമോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ജലാ​ശ​യ​ത്തിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി കു​ളി​ച്ചു​ക​യ​റു​ന്ന നേരം വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“വന​വാ​സ​ത്തി​നു​പോയ പാ​ണ്ഡ​വർ എന്ന ഔദ്യോ​ഗിക പ്ര​സ്താ​വ​ന​യി​ലെ ലിം​ഗ​നീ​തി​നി​ഷേ​ധം സാ​ന്ദർ​ഭി​ക​മാ​യി അയ​ല്പ​ക്ക​സ​ന്യ​സ്ത​രോ​ടു് ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ച്ച ഞാൻ, ഇനി എല്ലാ ഹസ്തി​ന​പു​രി അറി​യി​പ്പു​ക​ളി​ലും രേ​ഖ​ക​ളി​ലും, “വന​വാ​സ​ത്തി​നു​പോയ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യും പാ​ണ്ഡ​വ​രും” എന്നു് വേണം കൃ​ത്യ​മാ​യി അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്താൻ എന്ന പെ​ണ്ണ​വ​കാ​ശം സാ​ന്ദർ​ഭി​ക​മാ​യി ഒന്നു മു​ന്നോ​ട്ടു​വ​ച്ചാൽ, അതിൽ ‘ഉട​യോൻ​ദു​ര്യോ​ധ​നൻ’ അടിമ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യിൽ കാ​ണു​ന്ന ‘അച്ച​ട​ക്ക ലംഘനം’ എന്താ​ണി​ത്ര ഗു​രു​ത​ര​മാ​വാൻ?”, ദു​ര്യോ​ധ​നൻ അവൾ​ക്കു രഹ​സ്യ​മാ​യി കൊ​ടു​ത്ത​യ​ച്ച സു​ഗ​ന്ധ​തൈ​ലം, സ്വ​ശ​രീ​ര​ത്തിൽ ലാ​ള​ന​യോ​ടെ തേ​ച്ചു​പി​ടി​പ്പി​ച്ചു പാ​ഞ്ചാ​ലി ഹസ്തി​ന​പു​രി​സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തെ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ച്ചു. വന​ദേ​വ​ത​യു​ടെ പ്രേ​ര​ണ​യിൽ ഗാ​ന്ധർ​വ​ന്മാർ അതേ​റ്റു​പാ​ടി.

“നീ​രാ​ടു​മ്പോൾ കർ​ണ്ണൻ നി​ങ്ങ​ളോ​ടെ​ന്തോ പര​വ​ശ​നാ​യി പി​റു​പി​റു​ക്കു​ന്ന​തു​ക​ണ്ട​ല്ലോ. പാ​ണ്ഡ​വ​നി​ന്ദ പറ​ഞ്ഞു​തീർ​ന്നി​ല്ലേ ഇനി​യും?”, യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​കൻ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ആളൊ​ഴി​ഞ്ഞ പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ ഇരു​വ​രും കാലിൽ ശവം തട്ടാ​തെ നട​ന്നു.

“അടു​ത്ത അര​നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലൊ​ന്നും ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​വം​ശ​ജർ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ അധി​കാ​ര​ത്തി​ലെ​ത്തി​ല്ലെ​ന്നു് കർ​ണ്ണൻ അര​മ​ന​ര​ഹ​സ്യം സ്തോ​ഭ​ജ​ന​ക​മാ​യി തു​ട​ങ്ങി. കൗ​ര​വ​രെ​ക്കാൾ വി​ശാ​ല​മായ മന​സു​ള്ള​തു് യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നാ​ണു്, അവൻ അവ​കാ​ശ​പ്പെ​ട്ടു. ശത്രു​പ​ക്ഷ​ത്തു​ള്ള​വ​രോ​ടു് കാ​ണി​ക്കു​ന്ന പരി​ഗ​ണന! ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് വർ​ഷ​ങ്ങ​ളാ​യു​ള്ള സമർ​പ്പി​ത​സേ​വ​ന​ത്തി​നു് ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​സേ​വ​ക​രിൽ​നി​ന്നും അം​ഗീ​കാ​രം ലഭി​ച്ചി​ല്ല. കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു് ഹൃദയം തു​റ​ക്കു​ക​യ​ല്ലാ​തെ രക്ഷ​യി​ല്ല. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​യാ​യി​രു​ന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ കൊ​ട്ടാ​ര​വി​രു​ന്നു​ക​ളി​ലെ​ല്ലാം, ദു​ര്യോ​ധന വി​ശ്വ​സ്തൻ എന്ന നി​ല​യിൽ മാ​ത്രം ക്ഷണം നി​ര​സി​ക്കു​ക​യാ​ണു് ഞാൻ ചെ​യ്ത​തു്. അനു​ചിത പെ​രു​മാ​റ്റ​മാ​യി​രു​ന്നു അതു്. വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​സ​മ​യ​ത്തു പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കെ​തി​രെ​യും, സഹോ​ദ​ര​പ​ത്നി എന്ന നില മറ​ന്നു് ദ്രൗ​പ​ദി​ക്കെ​തി​രെ​യും ഞാൻ മ്ലേ​ച്ഛ​മാ​യി സം​സാ​രി​ക്കു​ക​യും പ്ര​വർ​ത്തി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. അതെ​ല്ലാം അനു​ക​മ്പ​യോ​ടെ അവ​ഗ​ണി​ച്ചു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ നല്ല രീ​തി​യി​ലാ​ണ്എ​ന്നോ​ടു് പെ​രു​മാ​റി​യ​തു്. രാ​ഷ്ട്ര​ത​ന്ത്ര​ജ്ഞ​നെ​പ്പോ​ലെ രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാർ പെ​രു​മാ​റേ​ണ്ട സന്ദർ​ഭ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടു്, എന്നു് എന്റെ ഗുരു പര​ശു​രാ​മൻ കൗ​മാ​ര​ത്തിൽ പഠി​പ്പി​ച്ച​പ്പോൾ അതി​ന്റെ ഗൗരവം അറി​യാൻ യു​ധി​ഷ്ടി​ര​നു​മാ​യി ഇട​പ​ഴ​കേ​ണ്ടി വന്നു. കൗ​ര​വ​സൈ​ന്യ​വ്യൂ​ഹ​നിർ​മ്മി​തി​യിൽ കാ​ലോ​ചി​ത​മായ മാ​റ്റ​ങ്ങൾ കൊ​ണ്ടു​വ​രാൻ ഞാൻ ശ്ര​മി​ച്ച​പ്പോൾ ദു​ശ്ശാ​സ​നൻ, ‘പാ​ണ്ഡ​വ​ദ​ല്ലാൾ’ എന്നു് അവ​ഹേ​ളി​ച്ചു. ആ ദു​ഷ്ട​മ​നോ​നി​ല​യിൽ നി​ന്നും ഉയരാൻ കൗ​ര​വർ​ക്കാ​വി​ല്ല. അർ​ജ്ജു​ന​ആ​വ​നാ​ഴി​യിൽ വി​ഷം​പു​ര​ട്ടിയ കൂ​ര​മ്പും, എന്റെ തേ​രാ​ളി മദ്ര​രാ​ജാ​വി​ന്റെ ചമ്മ​ട്ടി യിൽ അനി​ഷ്ട​വും നാളെ ഈ സമ​യ​ത്തു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ ഞാൻ ജഡ​മാ​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും—കഴു​ക​നു നാ​ള​ത്തെ അത്താ​ഴം എന്റെ ഉടൽ!”

“നാളെ ഈ സമയം കർ​ണ്ണൻ കാ​ല​പു​രി​യിൽ പോ​യെ​ന്ന​റി ഞ്ഞാൽ ഈ അഭി​മു​ഖം മു​ഖ്യ​വാർ​ത്ത, അല്ലെ​ങ്കിൽ ചവ​റ്റു​കൊ​ട്ട!” യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​കൻ കരി​മ്പിൻ​ച​ണ്ടി വലി​ച്ചെ​റി​ഞ്ഞു, അതു​ചെ​ന്നു​വീണ അജ്ഞാ​ത​ശ​വ​ത്തെ​നോ​ക്കി​യ​പ്പോൾ, പത്ര​പ്ര​വർ​ത്ത​ക​യാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടും കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യു​ടെ കരൾ നൊ​ന്തു.

“ബലി​ദാ​നി​ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ആദ്യ​ച​ര​മ​ദി​ന​ത്തിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ചെയ്ത അനു​സ്മ​ര​ണ​വ​ന്ദ​നം തട്ടി​പ്പു നാ​ട​ക​മെ​ന്നു് നി​ങ്ങൾ ഇട​നെ​ഞ്ചിൽ ഇടി​ച്ചു നി​ല​വി​ളി​യോ​ടെ പറ​യു​ന്ന​തു് കേ​ട്ടു ഞെ​ട്ടി. എന്താ​യി​രു​ന്നു ധർ​മ്മ​പു​ത്ര​രു​ടെ പ്ര​ഖ്യാ​ത​പ്ര​തി​ച്ഛായ കള​ങ്ക​പ്പെ​ടു ത്തു​വാൻ അങ്ങ​നെ നി​ങ്ങൾ വെ​ട്ടി​ത്തു​റ​ന്നു പറ​യാ​നു​ണ്ടായ പ്ര​കോ​പ​നം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യോ​ഗം​ക​ഴി​ഞ്ഞു രാ​ജാ​വും മഹാ​റാ​ണി ദ്രൗ​പ​ദി​യും കൊ​ടി​വ​ച്ച തേരിൽ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു മട​ങ്ങു​ന്ന​തു് അവർ​ക്കു കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു.

“അര​മ​ന​യി​ലെ അന്തഃ​പു​ര​സ​മു​ച്ച​യ​ത്തിൽ​നി​ന്നും പാ​തി​രാ​വിൽ കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട കൗ​ര​വ​രാജ സ്ത്രീ​ക​ളെ (ദയ​വാ​യി ‘കൗരവ വി​ധ​വ​കൾ’ എന്നു​പ​രാ​മർ​ശി​ക്കു​ന്ന​തു നിർ​ത്തുക ഭർ​ത്താ​വി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും ഞങ്ങൾ​ക്കു് സ്വ​ത​ന്ത്ര​മായ ഭാ​വി​ജീ​വി​ത​മു​ണ്ടു് എന്നു നി​ങ്ങൾ മാ​ധ്യ​മ​പ്ര​വർ​ത്ത​കർ അം​ഗീ​ക​രി​ക്കുക) ഈ പു​ന​ര​ധി​വാ​സ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ വന്നു​ക​ണ്ടു സു​ഖാ​ന്വേ​ഷ​ണം ചെയ്ത ഓർ​മ്മ​യു​ണ്ടോ? ഞങ്ങൾ​ക്കു് കി​ട്ടിയ സ്ത്രീ​ധന സ്വർ​ണ്ണം ഭൂഗർഭ സു​ര​ക്ഷി​ത​മു​റി കു​ത്തി​തു​റ​ന്നു വി​റ്റു​കി​ട്ടിയ പണം കൊ​ണ്ട​ല്ലേ ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ആളു​യ​ര​ത്തി​ലു​ള്ള പഞ്ച​ലോ​ഹ​വി​ഗ്ര​ഹം പണി​ത​തു്? കർ​മ്മ​ഭൂ​മി​യി​ലെ ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ ആണോ? അതോ യു​ദ്ധ​ഭൂ​മി​യി​ലെ അർ​ദ്ധ​സ​ത്യ​വാ​നോ? ഭാ​വി​ച​രി​ത്ര​കാ​ര​ന്മാർ പറ​യ​ട്ടെ.” പരേ​ത​ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ കൊ​ച്ചു​മ​ക്കൾ ഓടി​വ​ന്നു അവ​ളു​ടെ ശോ​ഷി​ച്ച കൈ​പി​ടി​ച്ചു് അക​ത്തെ ഇരുൾ​മു​റി​യി​ലേ​ക്കു കൊ​ണ്ടു​പോ​വു​ന്ന​തു കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ആകു​ല​ത​യോ​ടെ നോ​ക്കി​നി​ന്നു.

“ആരുടെ അത്താ​ഴം കൊ​ഴു​പ്പി​ക്കാ​നാ​ണു് നി​ങ്ങൾ മാ​നു​ക​ളെ കല്ലെ​റി​ഞ്ഞു വീ​ഴ്ത്തു​ന്ന​തു് ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അർ​ജ്ജു​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“ഇട​തു​ക​യ്യി​ലു​ള്ള​തു് ഉച്ച​യൂ​ണി​നു പൊ​രി​ച്ചെ​ടു​ക്കും. ദ്വാ​ര​ക​യി​ലു​ള്ള സു​ഭ​ദ്ര, പരി​ലാ​ള​ന​മി​ഴി​യോ​ടെ എനി​ക്കു് മാ​ത്രം ഭക്ഷ​ണം വി​ള​മ്പി​ത്ത​രു​ന്ന​താ​യി ഞാ​ന​പ്പോൾ കി​നാ​വു​കാ​ണും. ഇപ്പോൾ വീ​ഴ്ത്തിയ ഇരയെ ചു​മ​ന്നു ക്ഷീ​ണ​മ​ഭി​ന​യി​ച്ചു പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ മു​മ്പിൽ നീ​ര​സ​ത്തോ​ടെ ഏറി​യും.” ഒരു കയ്യിൽ കഴു​ത്തൊ​ടി​ഞ്ഞ മാനും മറു​ക​യ്യിൽ കൽ​ച്ചീ​ളു​മാ​യി ഉന്നം​നോ​ക്കു​ന്ന അർ​ജ്ജു​നൻ. ഇര​ക്കു​പി​ന്നിൽ ഓടി​ത്ത​ളർ​ന്ന പു​ലി​യെ പോലെ കി​ത​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

“ദ്രൗ​പ​ദി​യു​ടെ ശവ​മ​ട​ക്കി​നു നി​ങ്ങൾ വന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, വി​കാ​രാ​ധീ​ന​നാ​യി ഈ അനു​സ്മ​ര​ണ​യോ​ഗ​ത്തി​ലെ​ങ്കി​ലും രണ്ടു​വാ​ക്കു് മന്ത്രി​ച്ച​ല്ലോ. ഇതു്, ഇതു​ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു​വോ നി​ങ്ങൾ പരു​ങ്ങി​പ്പ​രു​ങ്ങി പരാ​മർ​ശി​ച്ച പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ തി​രു​ശേ​ഷി​പ്പു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഭീ​മ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വർ ആരും തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കാ​തെ പാ​ഞ്ചാ​ലി കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ണു മരി​ച്ച ദിവസം സന്ധ്യ.

“രക്ത​ക്ക​റ​യു​ള്ള പരു​ത്തി​ത്തു​ണി! വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പതി​വാ​യി അവൾ​ക്കെ​ത്തി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു, പെ​ണ്ണു​ടൽ​പ​രി​ര​ക്ഷ​ക്കു​ള്ള തു​ണി​യും കോ​പ്പു​മെ​ന്നു നകുലൻ പറ​ഞ്ഞ​റി​യു​മ്പോൾ ആദ്യം ഞാൻ ക്ഷോ​ഭി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും, പരി​ഷ്കൃത അടി​മ​വ​നി​ത​യു​ടെ ആർ​ത്ത​വ​ശു​ചി​ത്വം കൗരവൻ എത്ര കരു​ത​ലോ​ടെ എന്നും കാ​ത്തു. തു​ണി​യിൽ ചോ​ര​ക്കറ ആദ്യം കണ്ട​പ്പോൾ ഞാ​നൊ​ന്നു ഞെ​ട്ടി. ദേ​വ​ലോ​ക​ചി​കി​ത്സ​ക​രായ അശ്വി​നീ​ദേ​വ​ത​ക​ളു​ടെ മകനായ നകുലൻ, ഗർ​ഭ​പാ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ വി​ലാ​പ​ര​ഹ​സ്യം സര​ള​മാ​യി പറ​ഞ്ഞു​ത​ന്നു. അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ത്തി​നു ഞങ്ങൾ പു​തു​വ്യ​ക്തി​ത്വ​ത്തിൽ പോ​വു​മ്പോൾ ഉപേ​ക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട പാ​ഴ്‌​വ​സ്തു​ക്കൾ​ക്കി​ട​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു ചോ​ര​നി​റം കലർ​ന്ന ഈ തുണി. ഉട​മ​സ്ഥാ​വ​കാ​ശ​ത്തോ​ടെ ഞാനതു കൈവശം വച്ചു! ജൈ​വ​മാ​ലി​ന്യ​മെ​ന്ന​നി​ല​യിൽ, കു​ഴി​ച്ചു​മൂ​ടു​ക​യോ കത്തി​ക്കു​ക​യോ ചെ​യ്യാ​തി​രു​ന്ന​തി​ലും കാണണം, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് പ്ര​ണ​യ​ഭീ​മ​ന്റെ പ്ര​തി​ബ​ദ്ധത. കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ഴു​മ്പോൾ അവ​ളു​ടെ കൈ​പി​ടി​ച്ചു​യുർ​ത്താൻ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ കർ​ശ​ന​വി​ല​ക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും, പവി​ത്ര​മെ​ന്നെ​നി​ക്കു​തോ​ന്നിയ ഈ തി​രു​ശേ​ഷി​പ്പു് സ്വ​കാ​ര്യ​ഭാ​ണ്ഡ​ത്തിൽ ഞാൻ ഒളി​പ്പി​ച്ചു. ആരാ​ധ​നാർ​ഹ​മായ ഭൗ​തി​ക​അ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങ​ളെ ‘പൈ​തൃ​ക​സ്വ​ത്താ’യി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കാൻ ഞാൻ കൊ​തി​ച്ചു. “ജൈ​വ​മാ​ലി​ന്യം കത്തി​ച്ചു​ക​ള​യൂ ഭീമാ” എന്നു് പാ​ഞ്ചാ​ലി അപ്പോൾ ശഠി​ച്ചു. ഞാൻ വഴ​ങ്ങി​യി​ല്ല. ചി​ത​ത്തീ​യിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി ചാ​ര​മാ​യാ​ലും, പ്ര​ഖ്യാ​പിത ‘ജൈ​വ​മാ​ലി​ന്യം’ ഭീ​മ​ച​ര​മ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’ വഴി ലോ​കം​ക​ണ്ട​റി​യ​ട്ടെ! വ്യാസ ഭാ​വ​നാ​സൃ​ഷ്ടി​യ​ല്ല പാ​ഞ്ചാ​ലി. പല്ലും നഖവും മു​ടി​യും പോലെ, മാം​സ​വും മാ​സ​മു​റ​യും ചു​ടു​ചോ​ര​യു​മു​ള്ളൊ​രു ധീ​ര​വ​നിത എന്റെ പ്ര​ണ​യ​പാ​ഞ്ചാ​ലി.”

“വി​ട്ട​യ​ച്ചു​വോ കള്ള​കി​ളി​യെ കൂ​ട്ടിൽ​നി​ന്നും? കഴി​ഞ്ഞ തവണ വന്ന​പ്പോൾ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ തൂ​ക്കിയ പക്ഷി​ക്കൂ​ടും തത്ത​യും ഇപ്പോൾ കാ​ണു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ. പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ആവർ​ത്ത​ന​സ്വ​ഭാ​വ​മു​ള്ള രാ​പ്പ​കൽ​ചോ​ദ്യ​ങ്ങൾ​ക്കു് പെ​രു​മാ​റ്റ​സൌ​മ​ന​സ്യ​ത്തോ​ടെ ഉത്ത​രം​നൽ​കാൻ പരി​ശീ​ല​നം​നേ​ടിയ അല​ങ്കാ​ര​പ്പ​ക്ഷി​ക്കെ​ന്തു പറ്റി? കാ​ട്ടു​പൂ​ച്ച പി​ടി​ച്ചു​വോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​രു​ടെ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ക്കാ​ലം.

“ചോ​ദ്യ​ങ്ങൾ ആവർ​ത്ത​ന​സ്വ​ഭാ​വ​മു​ള്ള​താ​ണെ​ങ്കി​ലും, സൗ​മ​ന​സ്യ​ത്തോ​ടെ ഓരോ പ്ര​തി​ക​ര​ണ​വും ദ്രൗ​പ​ദി സ്വയം ചെ​യ്യ​ണ​മെ​ന്ന ശാ​ഠ്യ​ത്തോ​ടെ, ‘തി​രു​ട്ടു​സ്വ​ഭാവ’മുള്ള അഞ്ചോ​ളം ‘കാ​ടൻ​പൂ​ച്ച​കൾ’ കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ ചു​റ്റി​ത്തി​രി​ഞ്ഞാൽ, അല​ങ്കാ​ര​മു​ള്ള​തോ അല​ങ്കാര മി​ല്ലാ​ത്ത​ത​തോ, പറ​ന്നു​പ​റ​ന്നു പറ​ന്നു​പോ​വി​ല്ലേ.”

“പാ​ണ്ഡ​വ​പാ​ള​യ​ത്തിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി വി​ളി​ച്ചു​കൂ​ട്ടിയ ഉന്ന​ത​യോ​ഗ​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു​കേ​ട്ട​തു് ശരി​യെ​ങ്കിൽ, കൗ​ര​വ​പ​ക്ഷ​ത്തി​നു ഈ ആയു​ധ​മോ​ഷ​ണ​വി​വാ​ദം നാ​ണ​ക്കേ​ടാ​വും. പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ നി​ന്നും ഒറ്റ​യ്ക്കു് മട​ങ്ങിയ അർ​ജ്ജു​നൻ, സന്ധ്യ​ക്കു് പു​ഴ​യിൽ ഇറ​ങ്ങി​യ​പ്പോൾ അല​ക്കു​ക​ല്ലിൽ വച്ചി​രു​ന്നു. ആരോ അതു് ഒഴു​ക്കു​വെ​ള്ള​ത്തിൽ എറി​ഞ്ഞു എന്നു​വ്യ​ക്തം. ഒഴു​ക്കിൽ​പെ​ട്ട​തെ​ന്തും ഉട​മ​സ്ഥാ​വ​കാ​ശം ഇല്ലാ​തെ​യാ​വു​മെ​ന്ന പൊ​തു​ബോ​ധ​ത്തിൽ കർ​ണ്ണൻ, അതു് മോ​ഷ്ടി​ച്ചെ​ടു​ത്തു സ്വ​ന്ത​മാ​ക്കി. ഇത്ര അധ​മ​നാ​ണോ ‘ആകാ​ശ​ചാ​രി​യു​ടെ ആരോ​മ​ലു​ണ്ണി’യെ​ന്നൊ​ക്കെ പറ​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന കർണൻ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര.

“ദൈ​വ​കൃ​പ​യാൽ ദി​വ്യാ​സ്ത്രം എന്ന ബഹു​മ​തി​നേ​ടിയ ആയുധം പു​ഴ​ക്ക​ര​യിൽ അർ​ജ്ജു​നൻ​മ​റ​ന്നു​വ​ച്ച​തു, തി​ര​യി​ള​കി​യ​പ്പോൾ പെ​ട്ടെ​ന്നു് ‘ഒലി​ച്ചു​പോ​യി’. പി​ന്നാ​ലെ നീ​ന്തി അസ്ത്രം പാ​ടു​പെ​ട്ടു് കർ​ണ്ണൻ കര​ക്ക​ണ​ച്ചു. എന്നെ വി​വ​ര​മ​റി​യി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​പാ​ള​യ​ത്തിൽ പരി​ഭ്രാ​ന്ത​നാ​യി​രു​ന്ന അർ​ജ്ജു​ന​നെ​യും ആളെ​വി​ട്ടു് പോർ​ക്ക​ള​ത്തി​ലേ​ക്കു വി​ളി​ച്ചി​റ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു ഇരു​പ​ക്ഷ​ങ്ങ​ളു​ട​യും സേ​നാ​നാ​യ​ക​ന്മാ​രു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യ​ത്തിൽ കർ​ണ്ണൻ അസ്ത്രം ഉട​മ​ക്കു​ന​ല്കി. ദാ​ന​ശീ​ല​കർ​ണ്ണ​നെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം ഇതൊ​ക്കെ സർ​വ്വ​സാ​ധാ​ര​ണം. എങ്ങ​നെ പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്നു എന്നു് ഞാൻ അവ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ കർ​ണ്ണൻ എളി​മ​യോ​ടെ പറ​ഞ്ഞു അന്തി​മ​ഘ​ട്ട​ത്തിൽ ഈ അസ്ത്രം വേണം എന്റെ കഴു​ത്തൊ​ടി​ക്കാൻ എന്ന​റി​ഞ്ഞു​ത​ന്നെ ഞാൻ യു​ദ്ധ​ധാർ​മ്മി​കത ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ, ദി​വ്യാ​സ്ത്രം ഉട​മ​ക്കു് തി​രി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു. അല്ല പത്ര​പ്ര​വർ​ത്ത​ക​സു​ഹൃ​ത്തേ, ഇതി​ലൊ​ക്കെ എന്താ​ണു് വാർ​ത്താ​പ്രാ​ധാ​ന്യം? മു​ഖ്യ​വാർ​ത്ത​യാ​യി ഇന്നു് താ​ര​ശി​ര​സ്സൊ​ന്നും ഉരു​ണ്ടി​ല്ലേ?”

“നി​ങ്ങൾ ഏകാം​ഗ​പ്ര​തി​പ​ക്ഷ​മെ​ന്ന​തെ​ല്ലാം ശരി, എന്നാൽ പറ​യാ​തെ വയ്യ, പാ​ണ്ഡ​വർ കൗ​ര​വ​രാജ വി​ധ​വ​ക​ളു​മാ​യി സന്ധി​സം​ഭാ​ഷ​ണം തു​ട​ങ്ങി​യാൽ നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ന്തി​നാ​ണു് ചൊ​റി​ച്ചിൽ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചാർ​വാ​ക​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡവ ഭര​ണ​ത്തിൽ പാ​തി​രാ​കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്ക​ലി​നു് ഇര​ക​ളാ​യി ഒരി​ടു​ക്കു​തൊ​ഴു​ത്തിൽ പു​ന​ര​ധി​വാ​സം​ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ട കൗ​ര​വ​സ്ത്രീ​കൾ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കെ​തി​രെ ശക്ത​പ്ര​തി​പ​ക്ഷ​മാ​യി മാറാൻ ചാർ​വാ​കൻ ആഞ്ഞു​ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന ദി​ന​ങ്ങൾ.

“എങ്ങ​നെ എന്നെ​പ്പോ​ലൊ​രാൾ കൈ​നീ​ട്ടി സന്ധി സ്വാ​ഗ​തം​ചെ​യ്യും കപ​ട​ശാ​ന്തി​സ​ന്ദേ​ശം? രൗ​ദ്ര​ഭീ​മ​നും ചാ​രൻ​ന​കു​ല​നും ചേർ​ന്നാ​ണു് അനു​ര​ഞ്ജ​ന​ത്തി​ന്റെ ‘പാത’ വെ​ട്ടു​ന്ന​തു് എന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ആശ​യ​റ്റി​യി​രു​ന്നു. പാ​ണ്ഡ​വ​ല​ക്ഷ്യം വ്യ​ക്തം: സഹ​ന​ത്തി​ന്റെ അറ്റം​ക​ണ്ട നൂ​റോ​ളം കൗ​ര​വ​സ്ത്രീ​ക​ളെ​യും അവ​രു​ടെ പു​ത്ര​വി​ധ​വ​ക​ളെ​യും പ്ര​ലോ​ഭി​പ്പി​ച്ചും വ്യാ​ജ​പ്ര​ത്യാശ നൽ​കി​യും, ‘ചാർ​വാ​ക​പ്രേ​രിത’ എന്ന മു​ദ്ര​ചാർ​ത്തി, പ്ര​ക്ഷോ​ഭ​ങ്ങ​ളിൽ നി​ന്നും പി​ന്തി​രി​യി​പ്പി​ച്ചു, പാ​ണ്ഡ​വ​അ​ന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ നി​ശാ​സേ​വ​ന​ദാ​താ​ക്ക​ളാ​ക്കുക! ദു​രോ​ധ​ന​വ​ധം കീ​ച​ക​വ​ധം എന്നിവ അധാർ​മ്മി​ക​മാ​യി​രു​ന്നു എന്ന ബലമായ സം​ശ​യ​ത്തിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി പാ​ണ്ഡ​വ​രെ കു​റ​ച്ചു​കാ​ല​മാ​യി അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ കയ​റ്റാ​റി​ല്ല എന്നു​മാ​ത്ര​മ​ല്ല ആശ്ര​മം പണിതു അവൾ താ​മ​സ​വും മാ​റ്റി. അപ്പോൾ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് വേണം ഉട​ല​ഴ​കു​ള്ള കൗ​ര​വ​സ്ത്രീ​ക​ളു​ടെ അർ​പ്പിത സേവനം. ധാ​ന്യ​വും കു​ടി​നീ​രും കൊ​ടു​ത്തു അഭി​മാ​നി​സ്ത്രീ​ക​ളെ ഭീമൻ വലി​ച്ചു​കൂ​ടെ​ക്കൂ​ട്ടു​മ്പോൾ സഹൃ​ദ​യ​മു​ള്ള​വർ അവർ​ക്കെ​തി​രെ ഹാ​ലി​ള​ക്കി​ല്ലേ?”

“വഴി​കാ​ട്ടി​യാ​യി​രു​ന്നു​വോ ഭീ​ഷ്മർ? അതോ, തി​രു​ത്തൽ​ശ​ക്തി​യോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ക്ഷ​യ​രോ​ഗി​യെ​ന്നം​ഗീ​ക​രി​ച്ച വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യ​നു കൂ​ട്ടു​കി​ട​ക്കാൻ, എന്തി​നാ​ണു് നി​ങ്ങൾ വാളും കു​ന്ത​വു​മാ​യി എടു​ത്തു​ചാ​ടി മൂ​ന്നു കാ​ശി​രാ​ജ​കു​മാ​രി​ക​ളെ സ്വ​യം​വ​ര​ത്തിൽ​നി​ന്നും തട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന​തു്? ക്ഷ​യ​രോ​ഗി​യു​ടെ വി​ശ്ര​മ​ത്തി​നാ​യി വാ​ര​ണാ​വ​തം വേ​നൽ​ക്കാ​ല​വ​സ​തി​യിൽ താ​മ​സി​പ്പി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ ഉത്ത​ര​വാ​ദി​ത്വ​ത്തോ​ടെ വേ​ണ്ട​തു്? അവി​വേ​ക​ന​ട​പ​ടി കൊ​ണ്ട​ല്ലേ അംബ ആത്മ​ഹ​ത്യ ചെ​യ്ത​തും, വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യൻ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യി​ല്ലാ​തെ മരി​ച്ചു പോ​യ​തും? നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക​ക​ത​തോ​ടെ ചോ​ദി​ച്ച​തിൽ​പി​ന്നെ ഞാൻ, നോ​ട്ട​പ്പു​ള്ളി​യാ​യി!, മി​ണ്ട​രു​തു്, ഭീമൻ ചു​മ​ലിൽ കൈ​അ​മർ​ത്തും, പാ​ഠ​ശാ​ല​യിൽ വി​മ​ത​ശ​ബ്ദ​മ​രു​തു്, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ വിരൽ വി​ല​ങ്ങ​നെ​നിർ​ത്തും. കാ​ര​ണ​വ​ന്മാ​രു​ടെ കൊ​ള്ള​രു​താ​യ്മ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ക്കു​ന്ന എതിർ​ശ​ബ്ദ​ങ്ങൾ​കൊ​ണ്ടൊ​ന്നും നി​ല​ക്കു​ക​യി​ല്ല​ല്ലോ വയോ​ജ​ന​ങ്ങ​ളോ​ടു കൗ​ര​വ​കാ​രു​ണ്യം ഗ്രാ​മാ​ന്ത​ര​ങ്ങ​ളിൽ അനാ​ഥ​വൃ​ദ്ധ​രു​ടെ ക്ഷേ​മ​മ​റി​യാൻ നൂ​റ്റു​വർ ദു​ര്യോ​ധ​ന​നേ​തൃ​ത്തിൽ ഇറ​ങ്ങി​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന നേരം.

“കെ​ട്ട​ഴി​ച്ചി​ടാ​തെ, മു​റി​ച്ചു ചാർ​വാ​ക​നെ ഏൽ​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ, വി​ഖ്യാ​ത​വേ​ദി​ക​ളിൽ മു​ടി​ഉ​യർ​ത്തി​ക്കാ​ട്ടി ആണ​ധി​കാ​ര​പ്ര​മ​ത്ത​ത​ക്കു​നേ​രെ സ്ത്രീ​പ്ര​തി​രോ​ധ​ത്തി​ന്റെ പട​ച്ച​ട്ട നിർ​മ്മി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ? നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട​ല്ലോ സു​വർ​ണാ​വ​സ​രം!” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​പ്പി​റ്റേ​ന്നു് ആറം​ഗ​പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘം വന​വാ​സ​ത്തി​നാ​യി പടി​യി​റ​ങ്ങു​ന്ന നേരം.

“സഹ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും പെ​ണ്ണ​ഭി​മാ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും യു​ഗാ​തീ​ത​പ്ര​തീ​ക​മാ​യി മുടി പറ്റെ മു​റി​ച്ചു​ത​രാൻ വി​ശ്വ​സ്ത​ന​കു​ല​നോ​ടു് ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട​ത​ല്ലേ, എന്തു​ചെ​യ്യാം, ആളാകെ വി​കാ​ര​വി​വ​ശ​നാ​യി മു​മ്പിൽ മു​ട്ടു​കു​ത്തി കൈ​കൂ​പ്പി, “അരുതേ പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വ​ളെ!” എന്ന​വൻ കാൽ​തൊ​ട്ടു​കെ​ഞ്ചി. “നി​ന്റെ സൗ​ജ​ന്യ​മ​ധു​ര​മായ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​സേ​വ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ അഞ്ചം​ഗ​ഗു​ണ​ഭോ​ക്താ​ക്ക​ളായ ഞങ്ങൾ ഊഴം​കി​ട്ടി നി​ന്നോ​ടൊ​പ്പം കൂ​ടെ​കി​ട​ക്കു​മ്പോൾ, നാ​ണം​മ​റ​ക്കാ​നും, സാ​ന്ത്വ​നം തേ​ടാ​നും, മു​ഖാ​വ​ര​ണ​മാ​ക്കിയ ഈ മുടി നീ മു​റി​ച്ചു​മാ​റ്റ​രു​തേ. വെ​ല്ലു​വി​ളി​പോ​ലെ നീണ്ട കേ​ശ​ഭാ​രം നീ കൗ​ര​വർ​ക്കു​നേ​രെ നി​വർ​ത്തി​യി​ടൂ, കു​രു​വംശ അന്തഃ​പു​ര​മാ​കെ അല​യ​ടി​ക്ക​ട്ടെ മു​റി​വേ​റ്റ പെ​ണ്ണ​ഭി​മാ​ന​ത്തി​ന്റെ പോ​രാ​ട്ട​കാ​ഹ​ളം.”, കഴി​ഞ്ഞ പത്തു​വർ​ഷ​മാ​യി എനി​ക്കു് പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടു​ള്ള​വൻ അങ്ങ​നെ കേ​ണു​യാ​ചി​ച്ചാൽ എങ്ങ​നെ അരു​തെ​ന്നു ഞാൻ പറയും.! അഴി​ച്ചി​ട്ട മു​ടി​കെ​ട്ടാൻ ചു​ടു​കൗ​ര​വ​ചോ​ര​തേ​ക്ക​ണം എന്നൊ​രു നി​ബ​ന്ധന കൂ​ട്ടി​ച്ചേർ​ത്തു​കൂ​ടെ? എന്ന ഭീ​മ​യാ​ച​ന​ക്കും ഞാൻ വഴ​ങ്ങി! പ്ര​തി​കാ​ര​പ്ര​തി​ജ്ഞ എടു​ക്കു​ന്ന കാ​ര്യ​ത്തി​ല​വൻ പി​താ​മ​ഹ​നെ പി​ന്നി​ലാ​ക്കും!”

“കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര ഹസ്തി​ന​പു​രി​സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​വി​ശ്യ​യ​ല്ലെ? യു​ദ്ധ​ച്ചെ​ല​വു് കരാ​റ​നു​സ​രി​ച്ചു കൊ​ടു​ക്കാ​ത്ത​തിൽ പ്ര​തി​ഷേ​ധി​ച്ചു വി​ഘ​ടി​ച്ചു​പോ​യി​ട്ടൊ​ന്നു​മി​ല്ല​ല്ലോ. ദു​ര്യോ​ധ​നൻ നി​യ​മി​ച്ച ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി​യെ പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം അം​ഗീ​ക​രി​ക്കാ​ത്ത​തി​ന്റെ പ്ര​ശ്ന​മാ​ണോ? ചോ​ദ്യം ഇതാ​ണു്—മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​സ​ന്ദർ​ശ​ന​ത്തിൽ, സ്വീ​ക​രി​ക്കാൻ ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി​യെ കാ​ണു​ന്നി​ല്ല!”, രാ​ജ്ഞി​യു​ടെ പ്ര​തി​നി​ധി​സം​ഘ​ത്തിൽ വന്ന നകു​ല​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“വി​ശു​ദ്ധ​ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ഓർ​മ്മ​പ്പെ​രു​ന്നാൾ ദിവസം, പ്രാർ​ത്ഥ​നാ​യോ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ പങ്കെ​ടു​ക്കാൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി ഏറ്റെ​ടു​ത്ത അനൗ​ദ്യോ​ഗി​ക​സ​ന്ദർ​ശ​ന​മ​ല്ലേ? ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി​യു​ടെ ‘വച​ന​സ​ന്ദേ​ശം’ പാ​ഞ്ചാ​ലി വാ​യി​ച്ചു പരേ​താ​ത്മാ​വി​ന്റെ സ്വർ​ഗാ​രോ​ഹ​ണ​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി പ്രാർ​ത്ഥി​ക്കു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു പ്ര​വി​ശ്യാ​ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​യു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യ​വും അസാ​ന്നി​ധ്യ​വും എന്തു് പ്ര​ശ്നം! ഇതൊ​ക്കെ ലജ്ജ​യി​ല്ലാ​തെ ചോ​ദി​ക്കു​ന്ന പത്ര​പ്ര​വർ​ത്ത​ക​രു​ടെ ബൗ​ദ്ധി​ക​നി​സ്സാ​രത! തടാ​ക​തീ​ര​ത്തു പൊ​ന്നു​പൂ​ശിയ ദു​ര്യോ​ധ​ന​പ്ര​തി​മ​ക​ളു​മാ​യി മൗ​ന​പ്ര​ദ​ക്ഷി​ണം ചെ​യ്യാൻ കൗ​ര​വ​രാ​ജ​കു​മാ​രി​കൾ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ കൂ​ടെ​യു​ണ്ടു്. സ്നേ​ഹ​വി​രു​ന്നിൽ നി​ങ്ങൾ കൂ​ട്ടു​കാ​ര​നു​മൊ​ത്തു പങ്കെ​ടു​ക്കാം, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ സമീ​പ​ഭൂ​ത​കാ​ലം കു​ത്തി​ക്കു​ത്തി ഓർ​മ്മ​പ്പെ​രു​ന്നാൾ മലി​ന​പ്പെ​ടു​ത്ത​രു​തേ!”

“അല്ല, എന്താ​ണു് തട​സ്സം? തല​മൂ​ത്ത പാ​ണ്ഡ​വൻ പട്ടാ​ഭി​ഷേ​കം ചെ​യ്തു അധി​കാ​ര​ത്തിൽ​ക​യ​റി വി​ധ​വ​കൾ​ക്കും വയോ​ജ​ന​ങ്ങൾ​ക്കും സൗ​ജ​ന്യ​ധാ​ന്യ​വി​ത​ര​ണം ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​നു പകരം, അതി​രാ​വി​ലെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യി​ലേ​ക്കു നി​ങ്ങൾ അഞ്ചാ​റു​പേർ യാ​ത്ര​പോ​വു​ന്നു രാ​ത്രി​യോ​ടെ മട​ങ്ങി​വ​രു​ന്നു, ഈ കൺ​കെ​ട്ടു​വി​ദ്യ​യി​ലൂ​ടെ എന്തു് നേടാൻ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ജയി​ച്ച​തു് പാ​ണ്ഡ​വർ ആണെ​ന്നു് ദൃൿ​ക്ഷി​യായ നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാം കാ​ഴ്ച​പ​രി​മി​ത​നായ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്ക​റി​യി​ല്ല പാ​ണ്ഡ​വർ യഥാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ ആരാ​ണെ​ന്നു ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലും വന​വാ​സ​ത്തി​ലും വി​രാ​ട​യി​ലും കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യി​ലും പോയി അഭി​മു​ഖം ചെയ്ത നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാം പാവം ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്ക​റി​യി​ല്ല—“രാ​ജാ​വേ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ അനുജൻ പരേ​ത​പാ​ണ്ഡു​വി​ന്റെ അഞ്ചു പു​ത്ര​ന്മാ​രാ​ണു് ഈ കാ​ണു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വർ, അവർ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര യു​ദ്ധം ജയി​ച്ചു, ശത്രു​കൗ​ര​വർ പൂർ​ണ്ണ​മാ​യി കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ടു”, എന്നു ഔദ്യോ​ഗി​ക​മാ​യി ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രോ​ടു് സത്യ​വാ​ങ്മൂ​ലം ചെ​യ്യേ​ണ്ട നി​ങ്ങൾ കു​ത്തി​ക്കു​ത്തി ഞങ്ങ​ളോ​ടെ​ന്തി​നു് ഉത്ത​രം​മു​ട്ടി​ക്കു​ന്ന ചോ​ദ്യം ചോ​ദി​ക്കു​ന്നു? കൗ​ര​വ​സൈ​ന്യ​ത്തിൽ ജോ​ലി​ചെ​യ്തു യു​ദ്ധ​ത്തിൽ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ടാ​തെ മട​ങ്ങി എത്തിയ കൃ​പാ​ചാ​ര്യർ, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രോ​ടു് വസ്തുത വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്ത​ണം എന്നു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​മ്പോൾ, യു​ദ്ധ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം പ്രാ​യ​ത്തി​ന്റേ​തായ സമീ​പ​കാ​ല​സ്മൃ​തി​നാ​ശം ഉണ്ടെ​ന്ന ന്യാ​യ​വു​മാ​യി ഒഴി​ഞ്ഞു​മാ​റു​ന്നു. ‘ചി​ര​ഞ്ജീ​വി’ കൃപർ യു​ദ്ധ​ത്തി​നു​മു​മ്പു് കൃ​ഷി​ക്ക​ള​ങ്ങ​ളിൽ​പോ​യി വി​ത്തു് തട്ടി​യെ​ടു​ത്തു കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ കൊ​ണ്ടു പോ​യ​തു് നി​ങ്ങ​ളും അറി​ഞ്ഞ​ത​ല്ലേ? ശര​ശ​യ്യ​യിൽ അടി​യ​ന്തര ചി​കി​ത്സ​ക്കാ​യി പ്ര​വേ​ശി​പ്പി​ച്ച പി​താ​മ​ഹൻ ആരോ​ഗ്യ​സ്ഥി​തി മെ​ച്ച​പ്പെ​ട്ടാൽ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ​വ​ന്നു, “പാ​ണ്ഡ​വർ യു​ദ്ധ​ജേ​താ​ക്കൾ, ചെ​ങ്കോൽ അവ​കാ​ശി​കൾ” എന്ന വസ്തുത ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രെ ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ നയ​ത​ന്ത്ര​ചർ​ച്ച​യി​ലൂ​ടെ സാ​ധി​ച്ചെ​ടു​ത്തു എന്ന​താ​ണു് യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നേ​ട്ടം. അതും ഫലി​ക്കു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കിൽ? ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രു​ടെ നെ​ഞ്ചു​പി​ളർ​ത്താൻ പറ്റിയ ഭീമ മുൾ​പ്ര​തിമ തയ്യാ​റാ​ക്കി​വ​രു​ന്നു​ണ്ടു് ക്ഷ​മി​ക്കു​മ​ല്ലോ.”

“പാ​ണ്ഡു​ര​ക്ത​ത്തിൽ ‘കൗ​ന്തേ​യർ’ക്കു പങ്കി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, ‘പാ​ണ്ഡവ’വം​ശീ​യ​മു​ദ്ര നി​ങ്ങൾ സ്വയം ചാർ​ത്തി​കൊ​ടു​ത്ത​താ​ണോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ണ്ഡു​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കാ​ട്ടു​കു​ടി​ലിൽ ചൂ​ളി​ക്കൂ​ടി​യി​രു​ന്ന വൃ​ദ്ധൻ, ഒരി​ക്കൽ ഹസ്തി​ന​പു​രി രാ​ജാ​വാ​യി​രു​ന്നു എന്നു് വി​ശ്വ​സി​ക്കാൻ എല്ലാ സന്ദർ​ശ​കർ​ക്കു​മെ​ന്ന​പോ​ലെ അവൾ​ക്കും പ്ര​യാ​സം തോ​ന്നി.

“പഠി​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്ത​പോ​ലെ വി​വാ​ഹ​ബാ​ഹ്യ​സ​ന്ത​തി​കൾ അഞ്ചു​പേ​രും എന്നെ കു​ളി​പ്പി​ച്ച്, വൃ​ത്തി​യു​ള്ള വസ്ത്ര​ങ്ങൾ ധരി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു ഞാൻ സം​ശ​യ​ത്തോ​ടെ ശ്ര​ദ്ധി​ക്കു​ക​യാ​യി രു​ന്നു. യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നും ഇള​മു​റ​സ​ഹ​ദേ​വ​നും പത്തു​കൊ​ല്ല​ത്തെ പ്രാ​യ​വ്യ​ത്യാ​സ​മു​ണ്ടു്. അവർ ഇതു​വ​രെ പരി​ച​രി​ക്കു​ക​യോ ക്ഷേ​മാ​ന്വേ​ഷ​ണ​ത്തി​നു വരു​ക​യോ കണ്ടി​ട്ടി​ല്ല. ‘അച്ഛാ’ എന്നു് ഉപ​ചാ​ര​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി വി​ളി​ച്ചു. “പ്ര​ശ​സ്ത​പാ​ണ്ഡു​നാ​മം നിയമ സാ​ധു​ത​യോ​ടെ​ത​ന്നു ഞങ്ങ​ളെ കു​രു​വം​ശാ​ധി​പ​രാ​വാൻ അടി​സ്ഥാ​ന​യോ​ഗ്യത നേ​ടി​ത്ത​രൂ” എന്ന​വർ ഒരേ​സ്വ​ര​ത്തിൽ ഉച്ച​രി​ച്ചു. അനി​ശ്ചി​ത​മായ മനു​ഷ്യ​ജ​ന്മ​ത്തിൽ ചെ​യ്യേ​ണ്ട​തെ​ല്ലാം നി​ങ്ങൾ ഇപ്പോൾ ചെ​യ്യ​ണം എന്നു് ഭീമൻ ചൂ​ണ്ടു​വി​ര​ലു​യർ​ത്തി പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, അതൊ​രോർ​മ്മ​പ്പെ​ടു​ത്ത​ല​ല്ല ഭീ​ഷ​ണി​യാ​ണു് എന്നു് വ്യ​ക്ത​മാ​യി. എനി​ക്കൊ​ന്നേ ആശം​സി​ക്കാ​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളു—ഞര​മ്പിൽ ഓടു​ന്ന ചോര ഒന്ന​ല്ലെ​ങ്കി​ലും നി​ങ്ങൾ ഇനി മുതൽ ഔദ്യോ​ഗി​ക​പാ​ണ്ഡ​വർ! രാ​ജാ​ധി​കാ​രാ​വ​കാ​ശ​ത്തിൽ കൗ​ര​വർ​ക്കൊ​പ്പം തു​ല്യ​പ​ങ്കാ​ളി​കൾ. എന്റെ മര​ണ​ശേ​ഷം ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ചെ​ന്നു് ചെ​ങ്കോ​ലി​നു അവ​കാ​ശം നേ​ടി​യെ​ടു​ക്കേ​ണ്ട​വർ. കണ്ണു് തു​റ​ന്നു​നോ​ക്കു​മ്പോൾ, രണ്ടു സന്യാ​സി​മാർ! സാ​ക്ഷി​കൾ എന്ന നി​ല​യിൽ ആ രംഗം പന​യോ​ല​യിൽ നാ​രാ​യ​മു​ന​യാൽ ശ്ര​ദ്ധാ​പൂർ​വ്വം എഴുതി എക്കാ​ല​ത്തേ​ക്കും നി​യ​മ​ബ​ല​മു​ള്ള രേ​ഖ​യാ​ക്കു​ന്നു. എല്ലാം ശ്ര​ദ്ധ​യോ​ടെ, നേ​ര​ത്തെ പറ​ഞ്ഞു​റ​പ്പി​ച്ച​പോ​ലെ! കു​ന്തി കു​റ​ച്ചു മാ​റി​നി​ന്നു രംഗം തൃ​പ്തി​യോ​ടെ അവ​ലോ​ക​നം ചെ​യ്യു​ന്നു​ണ്ടു്. അണി​ഞ്ഞൊ​രു​ങ്ങിയ മാ​ദ്രി ഞങ്ങൾ​ക്ക​രി​കെ​വ​ന്നു ആണ്ട​റു​തി​യി​ലെ പഴ​ങ്ങൾ ഒരു മം​ഗ​ള​കൃ​ത്യം പോലെ നി​ല​ത്തു​വ​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. സന്യ​സ്തർ ഉറ​ക്കെ വാ​യി​ച്ചു തീ​രു​മ്പോൾ ഇട​നെ​ഞ്ചിൽ കൈ​വ​ച്ചു ഞാൻ “അതെ അതെ” എന്നു​ച്ച​രി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്.”

“അസ്തി​ത്വ​ദുഃ​ഖം തന്നെ​യാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലേ പ്ര​കോ​പ​നം?”, പാ​ണ്ഡ​വർ കണ്മു​ന്നിൽ​നി​ന്നും അക​ന്ന​പ്പോൾ, പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു, “അതോ, വിമത പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​മാ​യി നി​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ള അവി​ശു​ദ്ധ​ബ​ന്ധ​മാ​യി​രു​ന്നു​വോ കൊ​ട്ടാ​ര​വി​പ്ല​വ​ത്തി​നു​പി​ന്നിൽ?”

“പി​തൃ​ക്ക​ളെ ചതി​ച്ചു​കൊ​ന്ന​ധി​കാ​ര​ത്തിൽ തൂ​ങ്ങിയ പാ​ണ്ഡ​വ​രെ സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തിൽ​നി​ന്നും വലി​ച്ചി​ഴ​ച്ചു, കണ്ണു​കെ​ട്ടി തെ​രു​വിൽ മു​ട്ടു​കു​ത്തി​നിർ​ത്തി തല​വെ​ട്ടു​മെ​ന്നു്, പു​തു​ത​ല​മു​റ​കൗ​ര​വർ, ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ഓർ​മ്മ​പ്പെ​രു​ന്നാൾ ദിവസം വി​രൽ​കീ​റി​ചോ​ര​തൊ​ട്ടു് വി​ര​ട്ടി. വയോ​ജ​ന​പാ​ണ്ഡ​വർ ഭീ​ഷ​ണി​മ​ണ​ത്തു മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​നം ഏറ്റെ​ടു​ത്തു തി​രു​വ​സ്ത്രം എനി​ക്കു തന്നു. അത​ല്ലാ​തെ മനു​ഷ്യ ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ ദാർ​ശ​നി​ക​വ്യർ​ത്ഥ​ത​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു എന്തെ​ങ്കി​ലും ‘വ്യഥ’ ആ മു​ഖ​ങ്ങ​ളിൽ കണ്ടി​ല്ല. തി​ര​ക്കു​ണ്ടു്. മു​ഖ്യ​ധാ​ര​യിൽ നിന്ന കറ്റി​നിർ​ത്ത​പ്പെ​ട്ട കൗ​ര​വ​പിൻ​ഗാ​മി​ക​ളു​ടെ വൻനിര ഇക്ക​ഴി​ഞ്ഞ ദശാ​ബ്ദ​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ളിൽ നി​യ​മ​വ്യ​സ്ഥ​യെ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ച്ചു സമാ​ന്തര ഭര​ണ​കൂ​ടം സ്ഥാ​പി​ക്കാൻ ഹീ​ന​ശ്ര​മം തു​ട​രു​ന്നു​ണ്ടു്. കണ്ടി​ല്ലെ​ന്നു നടി​ച്ചാൽ അഭി​മ​ന്യു​പു​ത്ര​നാ​ണെ​ന്ന പരി​ഗ​ണന എനി​ക്കി​നി കി​ട്ടി​ല്ല. നേ​രി​ട്ടി​റ​ങ്ങി കൈ​പി​ടി​ച്ചു കൂ​ടെ​നിർ​ത്തു​ന്നൊ​രു “വരൂ സഹോ​ദ​രാ” നവ​നിർ​മ്മാണ സാ​മൂ​ഹ്യ​പ​ദ്ധ​തി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കു​ക​യാ​ണി​ന്നു അര​ങ്ങേ​റ്റ​മൈ​താ​നി​യിൽ. എന്റെ ഉദ്ദേ​ശ്യ​ശു​ദ്ധി പൊ​തു​സ​മൂ​ഹ​ത്തെ ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’ ശ്ര​മി​ക്കി​ല്ലേ!”

“ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ത്തി​ന്റെ ഇരു​പ​ത്തി​അ​ഞ്ചാം വാർ​ഷി​കം പാ​ഞ്ചാ​ലി ആഘോ​ഷി​ക്കു​മ്പോൾ ഇളമുറ മാ​ദ്രീ​പു​ത്ര​നായ സഹ​ദേ​വ​നെ കാ​ണു​ന്നി​ല്ലെ​ന്ന​തൊ​രു വി​വാ​ദ​മാ​യ​ല്ലോ. ഒളി​ഞ്ഞി​രി​ക്ക​യാ​ണോ ഒളി​മി​ന്നേ​ണ്ട ഉല്ലാ​സ​വേ​ള​യിൽ?”, കണ്ടു​മു​ട്ടി​യ​പ്പോൾ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഒന്നി​ല​ധി​കം ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ ഉണ്ട​ല്ലോ. ആഘോ​ഷി​ക്ക​ട്ടെ, എന്നാൽ എനി​ക്ക​തൊ​രു സഹ​ന​മാ​യി തോ​ന്നാ​നും, ഒന്നു​ഇ​ടം മാ​റി​യി​രി​ക്കാ​നും കാ​ര്യ​മു​ണ്ടു്. ഊഴ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു കി​ട​പ്പ​റ​യി​ലേ​ക്കു് പ്ര​വേ​ശ​നം കി​ട്ടു​മ്പോ​ഴും, എളിമ ഞാൻ വി​ടാ​റി​ല്ല. വി​വ​സ്ത്ര ഉട​ലോ​ടെ പായിൽ കാ​ലു​കൾ വി​ടർ​ത്തി മലർ​ന്നു​കി​ട​ന്നു് കൈകൾ ശി​ര​സ്സി​നു​പി​ന്നിൽ ചേർ​ത്തു് പി​ണ​ച്ചു​വ​ക്കാൻ യാ​ന്ത്രി​ക​മാ​യി ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​മ്പോൾ അമർ​ഷ​ത്തോ​ടെ ഞാൻ അനു​സ​രി​ക്കും. ആസ്വാ​ദ​ന​ര​തി എന്ന പേ​രി​ല​വൾ പ്ര​ക​ട​മായ മേൽ​ക്കോ​യ്മ നേ​ടു​മ്പോൾ, നി​ഷ്ക്രി​യ​നാ​വാ​തെ ഞാൻ സഹ​ക​രി​ക്കും. പെ​ട്ടെ​ന്ന​വൾ വ്യ​തി​യാ​ന​ര​തി​ക്കു ദു​ഷ്പ്രേ​ര​ണ​ചെ​യ്യും, വി​സ​മ്മ​തി​ക്കു​ന്ന​തോ​ടെ തു​ട​ങ്ങു​ക​യാ​യി മു​ട​ന്തൻ​അ​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങൾ. കി​ട​പ്പറ വാതിൽ അക​ത്തു​നി​ന്നും സാ​ക്ഷ​യി​ടാൻ​മ​റ​ന്നു. ആലോ​ച​ന​യി​ല്ലാ​ത്തൊ​രു പാ​ണ്ഡ​വൻ വാതിൽ തള്ളി​ത്തു​റ​ന്നാൽ? “ഇള​മു​റ​യായ നി​ന​ക്കു​വേ​ണ്ടി മാ​ത്ര​മാ​ണു് ഞാൻ വി​ട്ടു​വീ​ഴ്ച ചെ​യ്യു​ന്ന”തെ​ന്ന​വൾ ഏങ്ങ​ല​ടി​ക്കു​ന്ന​തോ​ടെ അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു എന്റെ ആസ്വാ​ദ​നം. ഒരി​ക്കൽ ഇങ്ങ​നെ സം​ഭ​വി​ച്ചാൽ സ്വാ​ഭാ​വി​കം, ആവർ​ത്തി​ച്ചാൽ എങ്ങ​നെ​വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ക്ക​ണം പ്ര​കൃ​തി​വി​രു​ദ്ധ​താൽ​പ്പ​ര്യ​ങ്ങൾ?” പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ ‘യാ​ഥാ​സ്ഥി​തിക സദാ​ചാ​ര​പ്രി​യൻ’ എന്ന മോശം പ്ര​തി​ച്ഛായ നേടിയ സഹ​ദേ​വൻ ഉടൽ പൊ​ള്ള​ലേ​റ്റ​പോ​ലെ അപ്പോ​ഴും വി​റ​ച്ചു.

“സം​സാ​രി​ച്ചു​തീർ​ക്കേ​ണ്ട ‘മൂ​പ്പി​ള​മ​ത്തർ​ക്കം’ വാളും ഗദ​യു​മു​ള്ള പോ​രാ​ട്ടം​വ​ഴി പരി​ഹ​രി​ക്കാൻ, ‘ദേശീയ പ്ര​ശ്ന’മായി വി​ക​സി​പ്പി​ച്ചെ​ടു​ത്ത​തി​ന​നെ​തി​രെ ജന​രോ​ഷ​മി​ര​മ്പു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ. ഇങ്ങ​നെ ഒരു മഹാ​യു​ദ്ധ​ത്തി​ന്റെ ആവ​ശ്യ​മെ​ന്താ​യി​രു​ന്നു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ആരാ​ദ്യം​ജ​നി​ച്ചു എന്ന​തി​യി​ലേ​ക്കൊ​തു​ക്കു​ക​യാ​ണോ ആഗോ​ള​ശ്ര​ദ്ധ​യാ​കർ​ഷി​ച്ച ഈ മൂ​പ്പി​ളമ പ്ര​തി​സ​ന്ധി? അരാ​ജ​ക​പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ഭീ​ക​ര​വാ​ദം, അത്ര എളു​പ്പം നി​ങ്ങൾ തള്ളി​ക്ക​ള​യു​മോ? കൗ​ര​വാ​നു​കൂ​ലി​യാ​യി​രു​ന്ന വി​രാ​ട​സൈ​നി​ക​മേ​ധാ​വി കീചകൻ ആയി​രു​ന്നു ആറം​ഗ​പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘ​ത്തി​ന്റെ അജ്ഞാ​ത​വാ​സം പൊ​ളി​ച്ചെ​ടു​ത്ത​തു. പക്ഷേ, പൊ​ള്ളു​ന്ന ആ അര​മ​ന​ര​ഹ​സ്യം അങ്ങാ​ടി​പ്പാ​ട്ടാ​ക്കാൻ ആ കറ​ക​ള​ഞ്ഞ ദേ​ശാ​ഭി​മാ​നി ശ്ര​മി​ച്ചി​ല്ല. എന്നാൽ ചോർ​ത്താ​നാ​വാ​ത്ത ചാ​ര​സ​വി​ധാ​നം​വ​ഴി ഞങ്ങൾ​ക്ക​വൻ തു​മ്പു് തന്നു. തി​രി​ച്ച​ടി​ഭീ​ഷ​ണി മണത്ത ഭീമൻ മി​ന്ന​ലാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തിൽ കീ​ച​ക​നെ (വി​രാ​ട​രാ​ജ്ഞി​യു​ടെ അനു​ജ​നു​മാ​ണു് ആ അവി​വാ​ഹി​ത​യു​വാ​വു്) കൊ​ന്ന​തു് മതി ആയു​ഷ്ക്കാല ശത്രു​പ​ദ​വി നൽകി പാ​ണ്ഡ​വ​രെ ഇല്ലാ​യ്മ ചെ​യ്യാൻ. പരി​ഷ്കൃ​ത​സ​മൂ​ഹ​മെ​ന്നു പൊ​തു​സ​മൂ​ഹം വി​ശ്വ​സി​ക്കു​ന്ന കു​രു​വം​ശം അത്ത​രം എളു​പ്പ​വ​ഴി​ക്കു പോ​യി​ല്ല, പകരം സൂ​ക്ഷ്മ​ത​ല​ത്തിൽ അടി​സ്ഥാന സൗ​ക​ര്യ​വി​ക​സ​ന​ത്തോ​ടെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യെ കാ​യി​ക​ബ​ല​പ​രീ​ക്ഷ​ക്കു് അണി​യി​ച്ചൊ​രു​ക്കി. അപ്ര​തീ​ക്ഷി​ത​യു​ദ്ധ​നീ​ക്കം പാ​ണ്ഡ​വർ ഹസ്തി​ന​പു​രി​കോ​ട്ട​ക്കെ​തി​രെ രഹ​സ്യ​മാ​യി തു​ട​ങ്ങി​വെ​ക്കാ​തി​രി​ക്കാൻ, സ്ഥ​ല​വും തീ​യ​തി​യും ഞങ്ങൾ നേ​ര​ത്തെ പര​സ്യ​മാ​ക്കി​യ​തോ​ടെ, തൽ​സ്ഥി​തി സ്വീ​ക​രി​ക്കു​ക​യ​ല്ലാ​തെ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് വേറെ വഴി​യി​ല്ലാ​താ​യി. ചു​റ്റും​ന​ട​ന്നു ഒന്നു് നോ​ക്കി വരൂ, എല്ലാ​വ​രും കൊ​ടി​യും കൊ​ടു​വാ​ളു​മാ​യി എത്തി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു. ഇനി നേരം വെ​ളു​ത്തു ശം​ഖു​മു​ഴ​ങ്ങു​ന്ന​തോ​ടെ പാ​ണ്ഡ​വ​തല ഒന്നൊ​ന്നാ​യി കൊ​യ്യാൻ ഒരു​ങ്ങു​ക​യാ​യി” പോർ​ക്ക​ള​ത്തി​ന്റെ നാ​ല​തി​രു​ക​ളി​ലൂ​ടെ കു​തി​ര​യോ​ട്ടം വഴി കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ടെ മി​ക​ച്ച യു​ദ്ധ​ക്ഷ​മത ഒരി​ക്കൽ കൂടി തക്ഷ​ശില ഗവേ​ഷ​ക​വി​ദ്യാർ​ത്ഥി​കൾ​ക്കു​വേ​ണ്ടി നേരിൽ കണ്ടു ഉറ​പ്പു​വ​രു​ത്തു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ.