“ഗാ​ന്ധാ​രീ​വി​ലാ​പം നേ​രി​ട്ടു​ക​ണ്ട ഒര​മ്മ​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ എങ്ങ​നെ നി​ങ്ങൾ പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്നു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര

“ഗാ​ന്ധാ​രി തു​ണി​കെ​ട്ടി മറ​യ്ക്കേ​ണ്ട​തു് സ്വ​ന്തം കണ്ണു​കൾ ആയി​രു​ന്നോ?, അതോ, ഹൃ​ദ​യ​ജാ​ല​ക​ങ്ങൾ മലർ​ക്കെ തു​റ​ന്നു കൊ​ടു​ത്ത ചു​ണ്ടു​കൾ ആയി​രു​ന്നോ?”

“ദൂ​രെ​നി​ന്നും നോ​ക്കു​മ്പോൾ നി​ങ്ങൾ പരു​ഷ​മാ​യി പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ തോ​ന്നി. അന്യാ​യ​മായ ആവ​ശ്യ​ങ്ങൾ വല്ല​തും ആള​റി​യാ​തെ കു​ന്തി ഉന്ന​യി​ച്ച​താ​ണോ പ്ര​കോ​പ​നം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കർ​ണ്ണ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പ്ര​ഭാ​ത​വെ​യിൽ വീണ ആ സു​ന്ദ​ര​മു​ഖം അശാ​ന്ത​മാ​യി​രു​ന്നു. ചു​ണ്ടു​കൾ വി​റ​ച്ചി​രു​ന്നു. കണ്ണു​കൾ ഈറ​നാ​യി​രു​ന്നു.

“എന്നെ പ്ര​സ​വി​ച്ച സ്ത്രീ എന്ന​വർ പരി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി. നവജാത ശി​ശു​വി​നെ നീ​രൊ​ഴു​ക്കിൽ മരി​ക്കാൻ​വി​ട്ട ‘കഠി​ന​ഹൃ​ദയ’യെ നേർ​ക്കു​നേർ കണ്ടു ഞാൻ ഞെ​ട്ടി, തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കി​യ​പ്പോൾ അവർ പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ചു​വോ ആക​സ്മി​ക​മാ​യി വഴി​യിൽ കണ്ടെ​ത്തിയ പെ​റ്റ​ത​ള്ള​യോ​ടു നിർ​വ്യാ​ജ​സ്നേ​ഹ​മാ​ണെ​ന്നു? അതിൽ പി​ടി​ച്ച​വർ സ്വാ​ധീ​നം ചെ​ലു​ത്താൻ ശ്ര​മി​ച്ചു. എക്കാ​ല​വും ഹസ്തി​ന​പു​രി വി​ദ്യാ​ല​യ​ങ്ങ​ളിൽ, ‘കീ​ഴ്ജാ​തി​ക്കാര’നെ​ന്നു് അവ​മ​തി​ക്കു​ക​യും സാ​മൂ​ഹ്യ​മാ​യി പാർ​ശ്വ​വൽ​ക്ക​ര​ക്ക​യും ചെ​യ്തി​രു​ന്ന അർ​ജു​ന​നെ​യും ‘നി​ങ്ങൾ പെ​റ്റ​താ​ണോ?’ എന്നു് ചോ​ദി​ക്കാൻ ഞാൻ മുഖം ഉയർ​ത്തി​യ​പ്പോൾ, അവർ ഒരു​പ​ക്ഷേ, കരുതി, നവ​സാ​ഹോ​ദ​ര്യം തളി​രി​ട്ടു! കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ദ്ധ​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​സു​ര​ക്ഷ ഉറ​പ്പു​കൊ​ടു​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു, അനു​കൂ​ല​സാ​ഹ​ച​ര്യം ചൂ​ഷ​ണം​ചെ​യ്തു വൈ​കാ​രി​ക​ത​യോ​ടെ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു. നോ​ട്ടം മാ​റ്റാ​തെ, മാ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ന്റെ​യും സാ​ഹോ​ദ​ര്യ​ത്തി​ന്റെ​യും മൃ​ദു​ല​വി​കാ​ര​മു​പ​യോ​ഗി​ച്ച​വർ, കുളി കഴി​ഞ്ഞു​വ​രു​ന്ന എന്റെ ഹൃ​ദ​യ​ശാ​ന്തത തര​പ്പെ​ടു​ത്താൻ ശ്ര​മി​ച്ച​പ്പോൾ ഞാൻ ഇട​പെ​ട്ടു—ജീ​വ​നൊ​ടു​ങ്ങും​വ​രെ സൗ​ഹൃ​ദം നി​ല​നിർ​ത്തു​മെ​ന്നു് വാ​ക്കു​കൊ​ടു​ത്താ​ണു് ഞാൻ ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ കൂ​ട്ടാ​ളി​യാ​യ​തു്. അതാ​ണെ​നി​ക്ക​ഭി​മാ​നം. പെ​റ്റ​കു​ഞ്ഞി​നെ പു​ഴ​യൊ​ഴു​ക്കിൽ മരി​ക്കാൻ​വി​ട്ട തള്ള​യ​ല്ല എന്റെ ‘അമ്മ​മാ​തൃക’, അര​ങ്ങേ​റ്റ​മൈ​താ​ന​ത്തി​ലെ പൊ​തു​വേ​ദി​യിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​വർ എന്നെ അവ​ഹേ​ളി​ക്കു​ക​യും നി​സ്സാ​ര​വൽ​ക്ക​രി​ക്ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​തു് അവിടെ കൂ​ടി​യി​രു​ന്ന അഭി​ജാ​ത​സ​ദ​സ്സു കണ്ടി​ട്ടും കണ്ടി​ല്ലെ​ന്ന​മ​ട്ടിൽ ഇരു​ന്ന​പ്പോൾ, അവ​സ​രോ​ചി​ത​മാ​യി ഇട​പെ​ട്ടു എന്റെ സ്വാ​ഭി​മാ​നം കാ​ത്ത​തു, നി​ങ്ങൾ കൊ​ല്ലാൻ കരു​തി​വ​ച്ച ദു​ര്യോ​ധ​ന​നാ​ണു്. അവൻ എനി​ക്കു് സം​ര​ക്ഷ​കൻ, എന്നെ​ന്നും വേ​ണ്ട​പ്പെ​ട്ട​വൻ, അവ​ന്റെ ശത്രു​ക്കൾ എനി​ക്കു യു​ദ്ധ​ത്തിൽ പ്ര​തി​യോ​ഗി​കൾ!”

“നൊ​ന്തു​പ്ര​സ​വി​ച്ച അഞ്ചു പാ​ണ്ഡ​വ​കു​ട്ടി​ക​ളെ​യും ഇനി​യു​ള്ള കാലം പോ​റ്റി​വ​ളർ​ത്താൻ നി​ങ്ങൾ അവരെ പി​ത്രു​രാ​ജ്യ​മായ പാ​ഞ്ചാ​ല​യി​ലേ​ക്കു പറ​ഞ്ഞ​യ​ച്ച​തി​ന്റെ ‘അകം​പൊ​രുൾ’ എന്താ​ണു്?”, കൊ​ട്ടാര ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം കാലം.

“തട്ടി​ക്കൂ​ട്ടു് രാ​ജ​സൂ​യ​യാ​ഗം ചെ​യ്തു പാ​ണ്ഡ​വർ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം തല​സ്ഥാ​ന​മാ​ക്കി ഒരു ഠ വട്ട ഭൂ​മി​യു​ടെ അധി​പ​രാ​യ​പ്പോൾ, അവർ​ക്കു സ്വ​ന്തം​കു​ട്ടി​ക​ളെ വാ​ത്സ​ല്യ​ത്തോ​ടെ വളർ​ത്തു​ന്ന​തിൽ കൗ​തു​കം നഷ്ട​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. നഷ്ട​പ്പെ​ടാ​ത്ത അവ​രു​ടെ ശാ​രീ​രി​ക​വി​നോ​ദം വി​വാ​ഹ​ബാ​ഹ്യ​ബ​ന്ധ​ങ്ങൾ വി​ക​സി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​ലും. അതിനു ഉടനടി കടി​ഞ്ഞാ​ണി​ട​ണ​മെ​ങ്കിൽ ഞങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ നി​ന്നും കൊ​ച്ചു​കു​ട്ടി​ക​ളെ ഒഴി​വാ​ക്ക​ണം ശന്ത​നു​ഭാ​ര്യ ഗംഗ ചെയ്ത പോലെ, പ്ര​സ​വി​ച്ച കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളെ കൊ​ന്നു പു​ഴ​യിൽ ഒഴു​ക്ക​ണോ, പാ​ഞ്ചാ​ല​യി​ലെ സമാ​ധാ​ന​അ​ന്ത​രീ​ക്ഷ​ത്തിൽ വളരാൻ പറ​ഞ്ഞ​യ​ക്ക​ണോ? ദ്വാ​ര​ക​യിൽ നി​ന്നും കൃ​ഷ്ണ​സ​ഹോ​ദ​രി​സു​ഭ​ദ്ര അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ​കൂ​ടെ നഗ​ര​വാ​തി​ലിൽ മു​ട്ടു​ന്ന ഒച്ച​യാ​ണി​പ്പോൾ നി​ങ്ങൾ കേൾ​ക്കു​ന്ന​തു്. ‘ഒക്ക​ത്തും കയ്യി​ലും’ കു​ട്ടി​ക​ളു​മാ​യി ഞാൻ പ്ര​തി​യോ​ഗി​സു​ഭ​ദ്ര​യെ നാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു് തി​രി​ച്ച​യ​ക്ക​ണോ, ഈ കൈ​ക​ളു​മാ​യി പാ​ണ്ഡവ‘ജാ​ര​സ്ത്രീ’കളെ ചെ​റു​ക്ക​ണോ!”

“വി​വാ​ദ​മാ​ക്കാൻ മാ​ത്ര​മൊ​ക്കെ​യു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“യു​ദ്ധ​വാർ​ഷി​ക​മ​ല്ലേ! മര​ണാ​ന​ന്ത​ര​ബ​ഹു​മ​തി​യു​ടെ കാ​ര്യ​ത്തിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം ഒന്നും​ചെ​യ്യി​ല്ലെ​ന്നു നി​രാ​ശ​തോ​ന്നിയ നാ​ളു​കൾ. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധ​വ​ക​ളു​ടെ യോ​ഗം​വി​ളി​ച്ചു ഞാൻ രണ്ടും​കൽ​പ്പി​ച്ചു കോ​ട്ട​വാ​തി​ലി​നു​മു​മ്പിൽ സമ​ര​മു​ഖം​തു​റ​ന്നു. മഹാ​റാ​ണി​പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ അനു​കൂ​ല​പ്ര​തി​ക​ര​ണം ഉണ്ടാ​യി. രക്ത​സാ​ക്ഷി ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ ‘അനാ​ഥ​പ്രേത’മെ​ന്ന​വ​ഹേ​ളി​ച്ച ഭീമനെ ഒതു​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ ‘വൈ​കാ​രി​ക​പ​രി​സ​ര​ത്തിൽ’ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട​തോ​ടെ, കൗ​ന്തേ​യർ​ക്കി​ട​യി​ലെ വം​ശീ​യ​ജീർ​ണ്ണത വെ​ളി​യിൽ​വ​ന്നു. സ്വ​ത​ന്ത്ര​നി​ല​പാ​ടു് സ്വീ​ക​രി​ച്ച പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ നയ​ത​ന്ത്ര​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ ‘പ്രേ​ത​വി​വാദ’ത്തിൽ​നി​ന്നും രക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു. കൊ​ട്ടാ​ര​ഗു​രു കൃ​പാ​ചാ​ര്യ​നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ലു​ള്ള ബ്രാ​ഹ്മ​ണ​കാർ​മ്മി​കർ അല്ലേ പര​മ​വി​ശി​ഷ്ട​സേ​വാ​ബ​ഹു​മ​തി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ അന​ശ്വ​ര​നാ​ക്കി​യ​തു്! അല്ലാ​തെ പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ പാ​രി​തോ​ഷി​ക​മാ​യി പു​ര​സ്കാ​രം പരാ​മർ​ശി​ക്ക​പ്പെ​ട​രു​തു്. രാ​ജ്യ​മൊ​ട്ടാ​കെ​ക​ണ്ട ആഘോഷം, കൃ​ത്രി​മ​മാ​യാ​ണോ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് തോ​ന്നി​യ​തു്? എങ്കിൽ ഹാ കഷ്ടം! രാ​ഷ്ട്രീ​യ​സൗ​ജ​ന്യ​മെ​ന്ന​നി​ല​യിൽ, പാ​ണ്ഡ​വർ മു​ന്നോ​ട്ടു​വ​ച്ച​താ​യി​രു​ന്നു ‘പരമ വി​ശി​ഷ്ഠ’നീ​ക്കം എന്നു തർ​ക്ക​ത്തി​നു് സമ്മ​തി​ച്ചാൽ​ത​ന്നെ, പ്ര​ബു​ദ്ധ​ജ​നത ഒറ്റ​ക്കെ​ട്ടാ​യി പങ്കാ​ളി​ക​ളാ​യ​ല്ലോ. ‘കൗ​ര​വ​ക്കൊ​ല​യാ​ളി’ എന്നു് തെ​രു​വിൽ നി​ന്ദി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ഭീമൻ, നാ​ണം​കെ​ട്ടു് അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ ഒളി​ച്ച​ല്ലോ. ജ്വാ​ലാ​മു​ഖീ​അ​ങ്ക​ണ​ത്തിൽ സമൂ​ഹ​പ്രാർ​ഥന! ആകാ​ശ​ചാ​രി​കൾ പങ്കെ​ടു​ത്ത​തി​ന്റെ ഗാം​ഭീ​ര്യം​ഒ​ന്നു​വേ​റെ. “സ്വർ​ഗ്ഗ​സ്ഥ​നായ പോ​രാ​ളീ നീ ഞങ്ങൾ​ക്കെ​ന്നും ജ്വ​ലി​ക്കു​ന്ന ഓർമ്മ” എന്നു് കൃ​പാ​ചാ​ര്യൻ വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി​യെ അഭി​സം​ബോ​ധന ചെ​യ്ത​പ്പോൾ, അഭി​ജാ​ത​സ​ദ​സ്സു് ‘അതെ നീ തന്നെ എക്കാ​ല​വും’ എന്നു​ച്ച​രി​ച്ച​വർ കു​മ്പി​ട്ടു. തി​രു​വ​സ്ത്ര​ധാ​രി​പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യ​വും പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ അസാ​ന്നി​ധ്യം​പോ​ലെ ശ്ര​ദ്ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. മഹാ​റാ​ണീ, ഞങ്ങൾ നി​ന​ക്കു് കട​പ്പെ​ട്ട​വൾ. നഗ​ര​ത്തി​ലെ കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ ആഘോ​ഷ​മ​ണി​മു​ഴ​ങ്ങി എന്നു് രഹ​സ്യ​മാ​യ​റി​യി​ച്ച​തു ചാ​ര​വ​കു​പ്പു​മേ​ധാ​വി നകു​ല​നാ​യി​രു​ന്നു. കൗ​ന്തേ​യ​പ്രേ​രിത വം​ശീ​യ​വേർ​തി​രി​വി​നു് കൂ​ട്ടു​നിൽ​ക്കാ​ത്ത പ്രി​യ​മാ​ദ്രീ​പു​ത്രാ, നി​ന​ക്കു് ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യു​ടെ കൂ​പ്പു​കൈ. യമു​നാ​തീ​ര​അ​ന്ത്യ​വി​ശ്ര​മ​സ്ഥ​ലി​യിൽ നി​ന്നും തീർ​ഥാ​ട​ന​കേ​ന്ദ്ര​ത്തി​ലേ​ക്കു് തി​രു​ശേ​ഷി​പ്പും തി​രു​സ്വ​രൂ​പ​വും വഹി​ച്ചു രഥ​വ്യൂ​ഹം നീ​ങ്ങി​യ​പ്പോൾ ആ ദൃ​ശ്യ​ചാ​രുത ആസ്വ​ദി​ക്കാൻ നി​ങ്ങൾ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ! കു​രു​വം​ശ​ത്തോ​ടെ​ക്കാ​ല​വും കൂ​റു​പു​ലർ​ത്തിയ സന്യാസ, സന്യാ​സി​നി സഭാം​ഗ​ങ്ങൾ, പൊ​തു​സ​മൂ​ഹ​പ്ര​തി​നി​ധി​കൾ, ‘നമ്മു​ടെ യു​ക്തി​വാ​ദി​ചാർ​വാ​കൻ’ ഉൾ​പ്പെ​ടെ എല്ലാ​വ​രും ദീ​പാ​രാ​ധ​ന​യിൽ പങ്കെ​ടു​ത്തു. ദു​ര്യോ​ധ​ന​ഛാ​യാ​ചി​ത്ര​വും ജ്വാ​ലാ​മു​ഖീ​ക്ഷേ​ത്രാ​ങ്ക​ണ​ത്തിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി അനാ​ച്ഛാ​ദ​നം ചെ​യ്തു. വീ​ര​കൗ​ര​വ​നെ അത്യു​ന്ന​ത​പ​ദ​വി​യി​ലേ​ക്കു​യർ​ത്തി​യ​തി​ന്റെ ആഘോ​ഷ​പ​ര​മ്പര പാ​ഞ്ചാ​ലി ഏകോ​പി​ക്കും. ഇതൊ​ക്കെ​യ​ല്ലേ ഭീ​മ​നാൽ പു​ന​ര​ധി​വാ​സ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ രാ​പ്പ​കൽ പ്ര​യാ​സ​മ​നു​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന ഈ ‘വൃ​ദ്ധ​വി​ധവ’ക്കു ചാ​രി​താർ​ഥ്യം തരു​ന്ന വാർ​ത്ത? അതു് പറ​യു​മ്പോ​ഴാ​ണു് ഓർ​ക്കു​ന്ന​തു്, അര​മ​ന​ത്തി​ണ്ണ​നി​ര​ങ്ങു​ന്ന നി​ങ്ങൾ, നി​ങ്ങൾ മാ​ത്രം, എവിടെ പോ​യൊ​ളി​ച്ചു ഈ ഐതി​ഹാ​സി​ക​ദി​ന​ങ്ങ​ളിൽ?”

“തടാ​ക​തീ​ര​ത്തെ മര​ങ്ങൾ​ക്കു​താ​ഴെ, ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലൊ​ന്നും കണ്ടി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത​ത​രം ചു​വ​ന്ന​പ​ഴ​ങ്ങൾ! ഒന്നെ​ടു​ത്തു ഞാൻ കടി​ച്ചു​നോ​ക്കി, ഹൃ​ദ്യം രു​ചി​യും മണവും. പെ​റു​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു​കൂ​ടെ നി​ങ്ങൾ​ക്കും, ഒരു​മി​ച്ചി​രു​ന്നു സം​സാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ വാ​യി​ലേ​ക്കെ​റി​യാൻ? അക്ഷ​യ​പാ​ത്ര​ത്തിൽ വാ​രി​ത്തി​ന്നു​ന്ന ധാ​ന്യ​ഭ​ക്ഷ​ണം തി​ക​യു​മോ സൈ​നി​ക​ക്ഷ​മ​ത​ക്കു കാ​യി​ക​പോ​ഷ​ണം? അതോ, വവ്വാ​ലു​കൾ കടി​ച്ച പഴം​തി​ന്നാൽ പനി​വ​രു​മെ​ന്നു സന്യ​സ്തർ പേ​ടി​പ്പി​ച്ചു​വോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“കൂ​ട​നി​റ​യെ പഴം കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന​ശേ​ഷം പാ​ണ്ഡ​വർ കൈകൾ മേലെ എറി​ഞ്ഞു മു​ഷി​ഞ്ഞു​പ​റ​ഞ്ഞു, ഇനി​യി​ല്ല ഞങ്ങൾ പഴം​പെ​റു​ക്കാൻ. കാരണം ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ, ചി​ത​റി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന ഓരോ പഴം പെ​റു​ക്കാ​നും ഭൂ​മി​യോ​ളം നി​ങ്ങൾ താഴണം. ഭൂ​മി​യിൽ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾ​ക്കു​മേൽ ആധി​പ​ത്യം​സ്ഥാ​പി​ക്കാൻ, അതീ​ത​ശ​ക്തി​ക​ളു​ടെ അധി​കാ​ര​പ്പെ​ടു​ത്തൽ​കി​ട്ടിയ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കെ​ങ്ങ​നെ​ക​ഴി​യും, നി​വർ​ന്നു നിൽ​ക്കേ​ണ്ട​വർ കു​നി​ഞ്ഞു​പെ​റു​ക്ക​ണം ഓരോ പഴവും എന്നു് വച്ചാൽ?” പ്ര​വാ​സി ‘മഹാ​രാ​ജാ’വായി അഭി​ന​യി​ക്കു​ന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ, അക്ഷ​യ​പാ​ത്ര​ത്തിൽ​നി​ന്നു് ഒരു​പി​ടി ധാ​ന്യ​ഭ​ക്ഷ​ണം വാ​യി​ലേ​ക്കെ​റി​ഞ്ഞു.

“ഒരു​കാ​ര്യ​വു​മി​ല്ലാ​തെ നീ​ണ്ടു​പോയ ജന്മ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം ഇപ്പോൾ മര​ണ​ത്തെ നേർ​ക്കു​നേർ കാ​ണു​ന്ന കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ, യു​ദ്ധം നയി​ക്കു​ന്ന നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഭാ​വി​യെ​ന്താ​ണു്? രാ​ത്രി കി​ട​ക്കു​മ്പോൾ ചി​ന്തി​ച്ചു നോ​ക്കി​യോ?” കു​രു​ക്ഷേ​ത്രം ഒമ്പ​താം​ദി​വ​സം രാ​ത്രി സർ​വ്വ​സൈ​ന്യാ​ധി​പൻ ഭീ​ഷ്മ​രെ അതീ​വ​സു​ര​ക്ഷാ പാ​ള​യ​ത്തിൽ യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​കൻ കണ്ടെ​ത്തി.

“ സ്വ​ച്ഛ​ന്ദ​മൃ​ത്യു​വായ എന്റെ സമ്മ​തം​കൂ​ടാ​തെ ഞാൻ മരി​ച്ചു കൂ​ട​ല്ലോ എന്നാൽ കു​ടി​ല​കൌ​ര​വർ എനി​ക്കാ​യി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ നിർ​മ്മി​ക്കു​ന്ന വൃ​ദ്ധ​സ​ദ​ന​ത്തെ​ക്കാൾ നല്ല​ത​ല്ലേ പ്രിയ പാ​ണ്ഡ​വർ പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ ഒരു​ക്കു​ന്ന ശര​ശ​യ്യ?”

“നി​ങ്ങ​ളു​ടെ മക്ക​ളെ അശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വ് പാ​തി​രാ മി​ന്ന​ലാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തിൽ ചവി​ട്ടി​ക്കൊ​ന്ന വാർ​ത്ത കേ​ട്ട​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ എന്താ​യി​രു​ന്നു ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ ആദ്യ പ്ര​തി​ക​ര​ണം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധ​ജേ​താ​ക്ക​ളായ പാ​ണ്ഡ​വർ ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ പുതിയ ഭര​ണ​കൂ​ട​സ്ഥാ​പ​ന​ത്തി​നാ​യി ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രിൽ​നി​ന്നും ‘തി​രു​വ​സ്ത്രം’ കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന നേരം.

“വന്മ​ര​ങ്ങൾ വീ​ഴു​മ്പോൾ സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മാ​യി സം​ഭ​വി​ക്കാ​വു​ന്ന​ത​ല്ലേ നേ​രി​യൊ​രു ഭൂ​മി​കു​ലു​ക്കം, ദ്രൗ​പ​ദീ! എന്നാ​യി​രു​ന്നു ഗാ​ന്ധാ​രി ‘തത്വം’ പറ​ഞ്ഞ​തു്. വി​ഘ​ട​ന​വാ​ദി​ക​ളെ വക​വ​രു​ത്താൻ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ പോയ എന്റെ മക്കൾ കൗരവർ നൂ​റു​പേ​രും ജീ​വ​നോ​ടെ മട​ങ്ങി​വ​ന്നു​വോ? കവികൾ എന്നോ പാടി ഈ ലോകം ഭൗ​തി​ക​മെ​ന്നു ഒറ്റ​നോ​ട്ട​ത്തിൽ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് തോ​ന്നു​മെ​ങ്കി​ലും, കണ്ണു​തു​റ​ന്നു കാണാൻ കഴി​യാ​ത്ത ‘ഭൂ​ഗർ​ഭ​ഇ​ട​നാ​ഴി’ നമു​ക്കു​താ​ഴെ പ്ര​വർ​ത്തി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്”, എന്നു പറ​ഞ്ഞ​വൾ കൺ​കെ​ട്ടു​തു​ണി മു​റു​ക്കി​ക്കെ​ട്ടി.

“പ്ര​യോ​ജ​നം ആർ​ക്കു​ണ്ടാ​വു​മെ​ന്നാ​ണു് കരു​തു​ന്ന​തു്? വി​രാ​ട​യിൽ പോയി അഭി​മു​ഖം ചെ​യ്ത​ത​ല്ലേ നി​ങ്ങൾ?”, പത്രാ​ധി​പർ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വി​രാ​ട​രാ​ജ്ഞി​യു​ടെ സഹോ​ദ​ര​നും, സേ​നാ​നാ​യ​ക​നു​മായ കീചകൻ ശ്വാ​സം​മു​ട്ടി മരി​ച്ച ദുഃ​ഖ​വാർ​ത്ത കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി വഴി​യാ​യി​രു​ന്നു ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’ അറി​ഞ്ഞ​തു്.

“തു​ണ​ക്കുക പാ​ണ്ഡ​വ​രെ. അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ത്തിൽ കഴി​യാൻ ‘നിർ​മ്മി​ത​ജീ​വിത’ക്കു​റി​പ്പു​മാ​യി വി​രാ​ട​യിൽ​വ​ന്ന വിവരം സന്യ​സ്തർ​വ​ഴി ശേ​ഖ​രി​ച്ചു കീചകൻ, ഭീ​മ​ന്റെ മു​ട്ടു​വി​റ​പ്പി​ച്ചു പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ വെ​പ്പാ​ട്ടി​യാ​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പാ​തി​രാ​കൊ​ല​പാ​ത​കം കൊ​ണ്ട​ങ്ങ​നെ പാ​ണ്ഡ​വ​ര​ഹ​സ്യം പു​റ​ത്തു​വ​രി​ല്ലെ​ന്നു​റ​പ്പാ​യി വി​രാ​ട​സേ​ന​യു​ടെ നി​യ​ന്ത്ര​ണം കീ​ച​ക​നു​ശേ​ഷം രാ​ജാ​വിൽ വീ​ണ്ടും വന്നു​ചേ​രും. ഭാ​വി​യിൽ കൗ​ര​വർ​ക്കെ​തി​രെ യു​ദ്ധ​മു​ണ്ടാ​യാൽ, പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് സഖ്യ​ക​ക്ഷി​യാ​വാ​നും തു​ണ​യാ​കും.

“ചത്ത​തു് കീ​ച​ക​നെ​ങ്കിൽ കൊ​ന്ന​തു് ഭീ​മൻ​ത​ന്നെ” എന്ന ഭീ​ഷ്മ​പ്ര​വ​ച​നം ശരി​യാ​ണോ എന്ന​റി​ഞ്ഞു വരാം. പറ്റു​മെ​ങ്കിൽ ‘സൈ​ര​ന്ധ്രി’ എന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​മാ​യി അഭി​മു​ഖ​വും. ദൂ​ര​മു​ണ്ടു് വഴി​ച്ചെ​ല​വു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ തരുമോ!”

“സൈ​നി​ക​രു​ടെ പര​സ്പര പോ​രാ​ട്ടം നി​ന്നാൽ, പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ‘പരാ​ക്ര​മം’ തു​ട​ങ്ങു​ക​യാ​യി അല്ലെ?” യു​ദ്ധ​നിർ​വ്വ​ഹണ സമി​തി​യു​ടെ അധ്യ​ക്ഷ​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“രാ​വി​ലെ ഇരു​പ​ക്ഷ സൈ​നി​കർ പോ​രാ​ടാൻ വരു​മ്പോൾ, ഒരു മുറി മനു​ഷ്യ​മാം​സ​മോ ഒരു​തു​ള്ളി ചോരയോ കാണാൻ ഇല്ലാ​തെ, ഞങ്ങൾ തു​ട​ച്ചു​മി​നു​ക്കും ‘പു​ത്തൻ​പു​തു​ഭൂ​മി’ പോർ​ക്ക​ളം! ഭാ​ഗ്യം, നല്ല ഒഴു​ക്കു​ള്ള ഈ പു​ഴ​യു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യം, ശു​ഭ​പ്ര​തീ​ക്ഷ. അർ​ദ്ധ​പ്രാ​ണ​രും പൂർ​ണ്ണ​ജ​ഡ​ങ്ങ​ളും നി​റ​ഞ്ഞ ജൈ​വ​മാ​ലി​ന്യം ഒരു​പോ​ലെ പുഴ ഏറ്റെ​ടു​ക്കും. എന്നാ​ലും ഞങ്ങൾ വേണം ഓരോ ഉടലും പല​യി​ട​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നും വാ​രി​ക്കോ​രി​യെ​ടു​ത്തു പാ​തി​രാ​വിൽ പു​ഴ​യിൽ ഒഴു​ക്കാൻ. ഇരു​ട്ടിൽ കഠി​ന​അ​ധ്വാ​നം തന്നെ​യാ​ണ​തു്. ജഡ​ഭാ​രം കു​റ​ക്കാൻ, പരേ​ത​സൈ​നി​ക​രു​ടെ വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം ഉണ്ടാ​വും. സൈ​നി​ക​വ​സ്ത്ര​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നും വി​പ​ണി​മൂ​ല്യ​മു​ള്ള പലതും കി​ട്ടും. നി​ശാ​നി​യോ​ഗ​ത്തി​നു ലഭി​ക്കാ​വു​ന്ന പാ​രി​തോ​ഷി​കം. ജഡ​ങ്ങൾ തെ​ക്കോ​ട്ടൊ​ഴു​കി പ്ര​യാ​ഗിൽ ഗം​ഗ​യു​മാ​യി എത്തു​മ്പോൾ, ആത്മാ​വു​കൾ, അർ​ഹി​ക്കു​ന്ന ഇട​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു് ‘രഥ​യാ​ത്ര’യാ​ക്കും. പ്രാ​ണൻ​പോ​കാ​തെ പരി​ഭ്ര​മി​ക്കു​ന്നൊ​രു സൈ​നി​കൻ, കേ​ട്ടോ, ഞങ്ങൾ​ക്കു​നേ​രെ ഇരു​കൈ​ക​ളും​നീ​ട്ടി യാ​ചി​ച്ച ഒരു ഓർ​മ്മ​യു​ണ്ടു്—“കഴു​ത്തിൽ​ച​വി​ട്ടി നീ എന്റെ പ്രാ​ണ​നെ​ടു​ക്കൂ, എനി​ക്ക​റി​യാ​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല ഇതൊരു കൂ​ട്ടു​കു​ടും​ബ​സ്വ​ത്തു​തർ​ക്കം മാ​ത്ര​മാ​ണെ​ന്നു്. വൈ​ദേ​ശി​കാ​ക്ര​മ​ണം നേ​രി​ടു​ന്ന ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ അഖ​ണ്ഡത പരി​പാ​ലി​ക്കാൻ എന്നാ​യി​രു​ന്നു കൗ​ര​വ​ക​രാ​റു​കാർ ഞങ്ങ​ളെ ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തു്. ആശ​ങ്ക​യു​ണ്ടു് കരാർ​ത​ന്ന കൗരവർ പണം തരാതെ ചതി​ക്കു​മോ. നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ന്തു​തോ​ന്നു​ന്നു യു​ദ്ധം​ക​ഴി​ഞ്ഞാൽ ജേ​താ​ക്കൾ വേ​ത​നം​ത​രാ​തെ ഞങ്ങ​ളെ തള്ളി​പ്പ​റ​യു​മോ?””

“കൊ​ച്ചു​വെ​ളു​പ്പാൻ​കാ​ല​ത്തു​ത​ന്നെ എത്തി​യോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. യമു​നാ​തീര ശക്തി​സ്ഥ​ലിൽ, കറു​ത്ത ശി​രോ​വ​സ്ത്ര​ങ്ങൾ​ധ​രി​ച്ച ദു​ര്യോ​ധ​ന​പു​ത്രി​മാർ ധ്യാ​ന​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു.

“രക്ത​സാ​ക്ഷി​ദി​ന​ത്തി​ലും വേണോ കണ്ണിൽ​ചോ​ര​യി​ല്ലാ​ത്ത ചോ​ദ്യ​ങ്ങൾ? ഹസ്തി​ന​പു​രി​യെ​സാ​യു​ധ​വി​പ്ല​വ​ത്തി​ലൂ​ടെ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രിൽ​നി​ന്നു് തട്ടി​യെ​ടു​ക്കാ​നാ​യി​രു​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വർ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യെ ദു​രു​പ​യോ​ഗം​ചെ​യ്ത​തു്. ആയു​ധം​വ​ച്ചു് കീ​ഴ​ട​ങ്ങാ​നൊ​രു പൊ​തു​വേ​ദി​യാ​യി ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പാ​ടു​പെ​ട്ടു പണിത കീ​ഴ​ട​ങ്ങൽ​ശ്ര​മ​ത്തെ ചോ​ര​പ്പു​ഴ​യാ​ക്കി​യ​തി​ന്റെ ഉത്ത​ര​വാ​ദി​ത്വം ‘അന​ധി​കൃത’ രാ​ജാ​വു് ‘യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ’ ഏറ്റെ​ടു​ക്ക​ണം. ആരെ​യും വെ​റു​ക്ക​രു​തെ​ന്നു പഠി​പ്പി​ച്ച മഹാ​ത്മ​നാ​യി​രു​ന്ന ദു​ര്യോ​ധ​നൻ, ശത്രു​ക്ക​ളെ കണ്ടാൽ ക്ഷ​മി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. മാ​ര​ക​മാ​യി തു​ട​യി​ല​ടി​ച്ച ഭീമനു കൈ​കൊ​ടു​ത്താ​ണ​വൻ യാ​ത്ര​യാ​യ​തു്. ഇതൊരു ‘സമാധി’സ്ഥ​ല​മ​ല്ല. ‘രണോർ​ജ്ജം’ പക​രു​ന്ന ആയു​ധ​പ്പുര! ഓർ​മ്മ​യി​രി​ക്ക​ട്ടെ. ശി​രോ​വ​സ്ത്ര​ങ്ങൾ​ധ​രി​ച്ചു പതു​ങ്ങി​പ്പ​തു​ങ്ങി ഇവി​ടെ​വ​ന്ന ഞങ്ങ​ള​ല്ല വി​വ​സ്ത്ര​ശി​ര​സ്സു​മാ​യി തി​രി​ച്ചു​പോ​വു​ന്ന ഞങ്ങൾ. ‘പാ​ണ്ഡവ’രെ ‘വെ​ട്ടി​പ്പൊ​ളി’ക്കാൻ ഈ പെൺപട മതി!!”

“സ്ഥാ​ന​ത്യാ​ഗം പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കാ​മോ? ജേ​താ​ക്കൾ കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു! കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വ​ധു​ക്കൾ ദുഃ​ഖാ​ച​ര​ണം ആരം​ഭി​ച്ചി​ട്ടും, നൂ​റു​മ​ക്ക​ളെ നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട രാ​ജാ​വു് ഒന്നും അറി​ഞ്ഞ​മ​ട്ടി​ല്ല​ല്ലോ.”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഈ ദന്ത​സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തിൽ ഞാൻ ഇരി​ക്കു​ന്ന​തു് കു​രു​വംശ ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​നു വേ​ണ്ടി​യ​ല്ലേ? പതി​നെ​ട്ടു​നാൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി കോട്ട ഭേ​ദി​ക്കാ​നോ, കോ​ട്ട​വാ​തി​ലിൽ ആഞ്ഞൊ​ന്ന​ടി​ച്ചു അന്തഃ​പു​ര​സ്ത്രീ​ക​ളെ ഭീ​ഷ​ണി​പ്പെ​ടു​ത്താ​നോ ശത്രു​പ​ക്ഷ​ത്തു​ള്ള ആർ​ക്കും സാ​ധി​ച്ചി​ല്ല എന്ന​താ​ണെ​ന്റെ ഭര​ണ​നേ​ട്ടം. അത​ല്ലാ​തെ, എവി​ടെ​യോ സം​ഭ​വി​ച്ച യു​ദ്ധ​ദു​ര​ന്ത​ത്തി​ന്റെ ഉത്ത​ര​വാ​ദി​ത്വം എന്തി​നു ഞാൻ ഏറ്റെ​ടു​ക്കും? എന്റെ മക്ക​ളു​ടെ ബലി​ദാ​ന​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണെ​ങ്കിൽ അവർ മരി​ച്ചു എന്നു് യു​ദ്ധ​നിർ​വ്വ​ഹണ സമി​തി​യു​ടെ ഔദ്യോ​ഗിക അറി​യി​പ്പു് കി​ട്ട​ട്ടെ. അല്ല, ആരാ​ണു് ജേ​താ​ക്കൾ എന്നു് നി​ങ്ങൾ പറ​യു​ന്ന ഈ പാ​ണ്ഡ​വർ? “അവർ ഇന്ന ആളുടെ മക്കൾ, യു​ദ്ധം നിർ​ണ്ണാ​യ​ക​വി​ജ​യം നേടിയ സ്ഥി​തി​ക്കു് കു​രു​വം​ശ​പി​ന്തു​ടർ​ച്ച​ക്കു ഭര​ണ​യോ​ഗ്യത നേ​ടി​യ​വർ” എന്നു​റ​പ്പി​ക്കാൻ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ ഗുരു ഉണ്ടോ? കാ​ര്യം പറയാൻ കാ​ഴ്ച​പ​രി​മി​തി തട​സ്സ​മ​ല്ല. തി​ര​ക്കു​ണ്ടു് പ്രി​യ​സ​ഞ്ജ​യാ, ഉച്ച​ഭ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​നു സമ​യ​മാ​യി നി​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ എത്താൻ ഇന്നു് വൈകും അല്ലെ!”

“നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​തി​രെ പരാതി! ഒപ്പി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്ന​തോ, ‘ദ്രു​പ​ദ​പു​ത്രി പാ​ഞ്ചാ​ലി’. പു​ക​യു​ന്നു​ണ്ടോ നീ​റു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​ദാ​മ്പ​ത്യം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വസ്ത്രാ​ക്ഷേപ പി​റ്റേ​ന്നു വന​വാ​സ​ത്തി​നു തയ്യാ​റാ​വു​ന്ന നേരം.

“പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കോ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ത്തി​നോ ആരും അപാ​യ​മ​ണി മു​ഴ​ക്കു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ. എന്നെ ഉന്നം വക്കു​ന്നു എന്ന​തു ഒര​ധി​ക​വാ​യ​ന​യ​ല്ലേ. വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം എന്ന കൗ​ര​വ​കേ​ന്ദ്രിത സ്ത്രീ​വി​രു​ദ്ധത എളു​പ്പ​ത്തിൽ തേ​ച്ചു​മാ​ച്ചി​ല്ലാ​താ​ക്കു​മെ​ന്ന മാ​ധ്യ​മ​സ​ങ്കൽ​പ്പ​വും വേണ്ട. റാ​ണി​പ​ദ​വി നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട ദ്രൗ​പ​ദി​യു​ടെ വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​നൈ​രാ​ശ്യം എനി​ക്കു് മന​സ്സി​ലാ​ക്കാം. ഞങ്ങ​ളു​ടെ പദ​വി​ന​ഷ്ട​പ്പെ​ട്ട​തു് ചൂ​താ​ട്ട​ത്തിൽ പണ​യം​വ​ച്ച​തു​കൊ​ണ്ട​ല്ല. വി​വാ​ഹ​ത്തി​നു് മു​മ്പു് വ്യാ​സ​നെ​ചെ​ന്നു് കണ്ട​പ്പോൾ പ്ര​വ​ച​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ വെ​ളി​പ്പെ​ട്ട​താ​ണി​പ്പോൾ കാ​ണു​ന്ന ‘അടി​മ​പ്ര​തി​ഭാ​സം’. പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ പരാ​തി​യിൽ വസ്തു​ത​ക​ളേ​ക്കാൾ ആവേ​ശ​മാ​ണു് കാ​ണു​ന്ന​തെ​ന്നു ഇതി​ഹാ​സ​കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടിൽ രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന സഹ​ദേ​വ​നും പറ​ഞ്ഞു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ട​ല്ലോ. നീ​തി​പീഠ വി​ചാ​ര​ണ​യു​മാ​യി പരാ​തി​ക്കാ​രെ​ന്ന നി​ല​യിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കൊ​പ്പം ഞങ്ങൾ സഹ​ക​രി​ക്കും. അവ​ളെ​യാ​ണു് മഹാ​റാ​ണി​യാ​ക്കി​യ​തെ​ന്നും, ആദ്യം ഞാൻ വി​വാ​ഹം കഴി​ച്ച ഭാ​ഗ്യ​ഹീ​ന​യെ അല്ലെ​ന്നും വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തും. അവ​ളി​പ്പോൾ പൂ​ക്കാ​ര​ത്തെ​രു​വിൽ മാ​ല​കോർ​ത്തു അന്നം​ക​ണ്ടെ​ത്തു​ന്നു എന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ഞാൻ വി​ങ്ങി​പ്പൊ​ട്ടി. കാ​ട്ടിൽ എത്തി​യാൽ സൗ​ക​ര്യ​മാ​യി വരൂ. അവ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചും അവ​ളു​ടെ സഹ​ന​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും എനി​ക്കു് മന​സ്സു തു​റ​ക്കാ​നു​ണ്ടു്.”

“ഭീ​ഷ്മർ നി​യ​ന്ത്രി​ക്കു​ന്ന സഭയിൽ, നി​ങ്ങൾ ഇട​പെ​ടേ​ണ്ട കാ​ര്യം എന്താ​യി​രു​ന്നു?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തി​ലേ​ക്കു ഇള​മു​റ​കൗ​ര​വർ​ക്കൊ​പ്പം ഇടി​ച്ചു​ക​യ​റു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു വി​ചാ​ര​ണ​നേ​രി​ടു​ന്ന കു​പ്ര​സി​ദ്ധ​പ്ര​തി.

“ആണു​ങ്ങൾ​ക്കു​മാ​ത്ര​മേ ചൂ​താ​ട്ടം കാണാൻ പ്ര​വേ​ശ​നം അനു​വ​ദി​ക്കൂ എന്നു് ലിം​ഗ​വി​വേ​ച​ന​ത്തോ​ടെ സഭാ​ധ്യ​ക്ഷൻ (ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്ന​തൊ​രു നി​സ്സാ​ര​കാ​ര്യം) ഭീ​ഷ്മർ​നേ​ര​ത്തെ​ത​ന്നെ പെ​രു​മാ​റ്റ​ച്ച​ട്ട​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു​വെ​ച്ചു. സഭാ​ത​ല​ത്തി​ലേ​ക്കു പ്ര​വേ​ശി​ക്കാൻ ‘അല്പ​വ​സ്ത്ര പാ​ഞ്ചാ​ലി’ എന്നി​ട്ടും ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന​തു് പാ​റാ​വു​കാർ ആം​ഗ്യ​ഭാ​ഷ​യിൽ എന്നെ അറി​യി​ച്ച​പ്പോൾ, ആചാ​ര​പൂർ​വ്വം​അ​ക്കാ​ര്യം ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ തു​നി​ഞ്ഞ എന്നെ അവൾ തട്ടി​മാ​റ്റി. കൗ​ര​വ​ക​രൾ​നൊ​ന്തു. നവ​വ​ധു​വാ​യി വന്ന​തു​മു​തൽ, കഴി​ഞ്ഞ ഒരു ദശാ​ബ്ദ​ക്കാ​ലം, ‘പാ​ഞ്ചാ​ലി’യെയും അവ​ളു​ടെ പു​ഷ്പ​പാ​ദു​ക​ത്തെ​യും ആരാ​ധ​ന​യോ​ടെ കണ്ട കാൽ​പ്പ​നി​ക​ക​വി​യായ എന്നെ​യ​വൾ, വെ​റു​മൊ​രു പാ​റാ​വു​കാ​ര​നോ​ടെ​ന്ന​പോ​ലെ പെ​രു​മാ​റി​യോ? അവൾ​ക്കു മു​മ്പിൽ അവഗണന നേ​രി​ടേ​ണ്ടി​വ​ന്ന​പ്പോൾ, ഈ ആൺമനം തേ​നീ​ച്ച​ക്കൂ​ടു പോലെ ഒന്നി​ള​കി​യോ. അതിൽ കവി​ഞ്ഞ​വൾ​ക്കു​നേ​രെ ഞാൻ ലൈം​ഗി​ക​ദാ​ഹ​ത്തോ​ടെ അക്ര​മാ​സ​ക്ത​യാ​യി എന്ന​തൊ​ക്കെ മാ​ധ്യ​മ​ങ്ങ​ളു​ടെ രോ​ഗാ​തു​ര​മാ​യ​ക്കാ​ഴ്ച. സ്ത്രീ സൗഹൃദ ഹസ്തി​ന​പു​രി​നി​യ​മം അതി​ന്റെ വഴി​ക്കു​പോ​വ​ട്ടെ. ‘അടി​മ​പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ’ കൗരവർ, ‘ലൈം​ഗി​ക​അ​ടിമ’യാ​ക്കി​യി​ല്ല. ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രു​മൊ​ത്ത​വൾ വന​വാ​സ​ത്തി​നു​പോ​യ​സ്ഥി​തി​ക്കു് എനി​ക്കെ​തി​രെ സ്ത്രീ​പീ​ഡന പരാ​തി​യിൽ വി​ചാ​രണ എങ്ങ​നെ നീ​ങ്ങു​മെ​ന്നു് കണ്ട​റി​യ​ണം. നി​യ​മ​വാ​ഴ്ച​യു​ള്ള നാ​ട​ല്ലേ, സ്ത്രീ വി​രു​ദ്ധ​രെ കർ​ശ​ന​മാ​യി കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്യു​ന്ന ‘ദു​ശ്ശ​ള​നിർ​മ്മിത പെൺ​നീ​തി​നി​യ​മം’ കൗ​ര​വർ​ക്കും ബാ​ധ​ക​മ​ല്ലേ. അതു​കൊ​ണ്ടു് ഞാൻ നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ നീ​തി​മാ​നായ ഭീ​ഷ്മർ​ക്കു മു​മ്പിൽ തല കു​നി​ക്കും. വെ​ട്ടു​ക​യോ ഈ ചങ്ങ​ല​ക്കെ​ട്ട​ഴി​ക്കു​ക​യോ അവർ ചെ​യ്യ​ട്ടെ!” കു​രു​വം​ശ​ദേ​വ​ത​ക്കു് ശര​ണം​വി​ളി​ച്ചു ഒരു സംഘം കൗരവർ നീ​തി​പ​തി​യു​ടെ മു​മ്പിൽ അണി​നി​ര​ന്നു. ചാർ​വാ​കൻ അവർ​ക്കെ​തി​രെ തയ്യാ​റാ​ക്കിയ വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​പ​രാ​തി​യു​ടെ​യും സാ​ക്ഷി മൊ​ഴി​ക​ളു​ടെ​യും പന​യോ​ല​ക്കെ​ട്ട​ഴി​ച്ചു വച്ചു.

“ഈ പൂ​വി​നു​വേ​ണ്ടി, കാടായ കാ​ടൊ​ക്കെ ഭീമനെ ഓടി​ച്ചെ​ന്നോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് വി​സ്മ​യ​പ്പെ​ട്ടു.

“ശരാ​ശ​രി​ഭർ​ത്താ​വിൽ കവി​ഞ്ഞു ഭാ​ര്യ​യോ​ടു് പ്ര​ണ​യം​ന​ടി​ക്കു​ന്ന പതി​വു​ണ്ടു് ഭീ​മ​നു്. ഗാർ​ഹിക സാ​ഹ​ച​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ സ്ത്രീ​ക്കു എത്ര​തി​ര​ക്കി​ലും ഒറ്റ​നോ​ട്ട​ത്തിൽ ശ്ര​ദ്ധി​ക്കാ​നാ​വും. എന്നാ​ലൊ​ട്ടു ഞാൻ പ്ര​തി​ഷേ​ധി​ക്കാ​റു​മി​ല്ല. ഒട്ടും​വി​ട്ടു കൊ​ടു​ക്കാ​റു​മി​ല്ല. പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടിൽ വി​ല​പേ​ശാ​നു​ള്ള സൗ​ക​ര്യ​മാ​യി പ്ര​ണ​യ​ത്തെ ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ ദു​രു​പ​യോ​ഗം ചെ​യ്യു​ന്നു എന്ന​തൊ​രു ലജ്ജാ​ക​ര​മായ പ്ര​ലോ​ഭ​ന​മെ​ന്നൊ​ന്നും കരു​തു​ന്നു​മി​ല്ല. ഭീ​മ​പ്ര​ണ​യം ഞാൻ തി​ര​സ്ക​രി​ച്ചി​ല്ല എന്ന​തു് ശരീ​ര​ഭാ​ഷ​യു​ടെ ചമൽ​ക്കാ​ര​ത്തോ​ടെ മറ്റു​നാ​ലു പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു​മു​മ്പിൽ പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ക്കാ​റു​ണ്ടു്. കൊ​തി​പ്പി​ക്കു​ന്ന പൂമണം വി​വാ​ഹ​പൂർ​വ്വ പ്ര​ണ​യാ​നു​ഭ​വ​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്തി​നു പൂ മാ​ത്രം, പൂമരം പി​ഴു​തു കൊ​ണ്ടു​വ​രാ​മ​ല്ലോ എന്ന കാ​യി​ക​ബ​ല​കേ​ന്ദ്രി​ത​മായ പ്ര​ണ​യ​പ്ര​തി​ക​ര​ണ​ത്തിൽ നി​ന്നൂ​ഹി​ക്കാം ആ തര​ള​ഹൃ​ദ​യം എത്ര​സ​ര​ളം. പ്രി​യ​പൂ തേടി വരാമോ എന്നു ഞാൻ ചോ​ദി​ക്കും​മു​മ്പു് തന്നെ പാ​ദ​ര​ക്ഷ​യോ ആയു​ധ​മോ ഇല്ലാ​തെ​യ​വൻ മത്സ​ര​ഭാ​വ​ത്തിൽ പടി​യി​റ​ങ്ങു​ന്ന​തു് കണ്ട​പ്പോൾ, ഇവ​രെ​യൊ​ക്കെ​യാ​ണോ കു​ന്തി ‘ദേ​വ​സ​ന്ത​തി​കൾ’ എന്നു് മേ​നി​പ​റ​യുക എന്നു ഞാൻ വി​സ്മ​യി​ച്ച ഓർ​മ്മ​യു​മു​ണ്ടു്.”

“ഖാ​ണ്ഡവ വന​മെ​ന്നൊ​രു വാ​ക്കു ഞാ​നു​ച്ച​രി​ച്ച​പ്പോ​ഴേ​ക്കും, നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ‘താ​പ​നില’ കെ​ട്ടു​പൊ​ട്ടി​ച്ചു​യ​രാൻ എന്തു​ണ്ടാ​യി?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“അര​മ​ന​ക്കു​പി​ന്നി​ലെ സം​ര​ക്ഷി​ത​വ​ന​ത്തിൽ​നി​ന്നും മു​റി​ച്ചെ​ടു​ക്കു​ന്ന വന്മ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ പാ​പ​പ​രി​ഹാ​ര​മാ​യി​ട്ടാ​ണു് ഞാൻ, വി​ദൂ​ര​പ്ര​വി​ശ്യ​യായ ഖാ​ണ്ഡവ വനം, തൊ​ട്ട​ടു​ത്തെ​ന്ന​പോ​ലെ, എക്കാ​ല​വും പരി​പാ​ലി​ച്ച​തു്. അതൊരു സാ​മ്പ്ര​ദാ​യിക വന​സം​ര​ക്ഷ​ണം മാ​ത്ര​മ​ല്ല പ്ര​കൃ​തി​യോ​ടു് മു​ട്ടു​കു​ത്തി ചെയ്ത സന്ധി! മൺ​വെ​ട്ടി​യും വെ​ട്ടു​ക​ത്തി​യു​മാ​യി ഖാ​ണ്ഡവ വന​ത്തിൽ കയറാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന​തു് ആരാ​യി​രു​ന്നാ​ലും, കഴു​ത്തു​വെ​ട്ടു​മെ​ന്ന​തൊ​രു ഹരി​ത​പ്ര​തി​ജ്ഞ​യാ​യി ഉള്ളി​ലെ​ന്നും എരി​ഞ്ഞു. യാ​ത്ര​ക​ഴി​ഞ്ഞു ഞാ​നി​ന്നു ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ എത്തി​യ​പ്പോൾ കേ​ട്ടു, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രെ കബ​ളി​പ്പി​ച്ചു കൗ​ന്തേ​യർ (പാ​ണ്ഡ​വർ എന്നു​ഞാൻ അവരെ വി​ളി​ക്കാ​റി​ല്ല) ഖാ​ണ്ഡവ വനം ഇഷ്ട​ദാ​ന​മാ​യി തീ​റെ​ഴു​തി അവർ വാ​ങ്ങി, മരം​വെ​ട്ടു് ആയു​ധ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി പടി​യി​റ​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു! ഭീ​മ​ന​വി​ടെ കട​പു​ഴ​ക്കു​ന്ന ഓരോ വന്മ​ര​വും പ്രാ​ണ​വേ​ദ​ന​യിൽ നി​ല​വി​ളി​ക്കു​മ്പോൾ, കൈ​ത്ത​രി​ക്ക​യാ​ണ​വ​ന്റെ കഴു​ത്തിൽ ഈ പി​ടി​മു​റു​ക്കാൻ!”

“‘ഞാൻ ധന്യൻ’ എന്നു കപ​ട​എ​ളിമ പറ​യു​ന്നൊ​രു ‘വി​ജ​യ​ശ്രീ യു​ധി​ഷ്ഠിര’നെ പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ച നമു​ക്കു് തെ​റ്റി​യോ? ഖി​ന്നൻ ഈ ജേ​താ​വു് എന്നാ​യി​രി​ക്കു​മോ വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ക്കേ​ണ്ട​തു്?”, യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ഭാ​വി​തൊ​ഴിൽ​സാ​ധ്യത സം​ശ​യ​ത്തി​ലായ യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​ക​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ആശങ്ക പങ്കു​വ​ച്ചു. പത്തൊ​മ്പ​താം ദിവസം പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ നി​ന്നും യു​ദ്ധ​ജേ​താ​ക്കൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി കോട്ട പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ക്കാൻ ദേ​ശീ​യ​പാ​ത​യി​ലൂ​ടെ അല​സ​ഗ​മ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന നേരം.

“യു​ധി​ഷ്ഠിര‘വി​ഷാ​ദ​യോ​ഗം’ വഴി​നീ​ളെ അഭി​ന​യി​ച്ചു​പ​ഠി​ക്കുക അര​മ​ന​യിൽ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​ദ​മ്പ​തി​ക​ളെ മു​ഖം​കാ​ണി​ക്കാൻ ചെ​ല്ലു​മ്പോൾ തി​മിർ​പ്പി​ല​ല്ല പാ​ണ്ഡ​വർ എന്ന​യാൾ​ക്കു് ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്ത​ണം. കൗ​ര​വ​രു​ടെ വേർ​പാ​ടിൽ സമാ​ന​ദുഃ​ഖി​തർ എന്നാ​ശ്വ​സി​പ്പി​ക്കു​ക​യും വേണം. നി​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാ​വ​രും എന്നിൽ സമ്മർ​ദ്ദം ചെ​ലു​ത്തു​ക​യാ​ണെ​ങ്കിൽ ഭര​ണ​ച​ക്ര​വും ചെ​ങ്കോ​ലും ഏറ്റെ​ടു​ക്കാ​മെ​ന്നൊ​രു സൂ​ച​ന​യും. ഉന്മാ​ദം തമ​സ്ക​രി​ച്ചു സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തിൽ ഇരി​ക്കു​മ്പോൾ മു​ള്ളു​ത​റ​ച്ച​പോ​ലെ തോ​ന്നു​ന്ന ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി​ക​ളെ കാ​ണേ​ണ്ടി​വ​രും വരും​കാ​ല​ങ്ങ​ളി​ലും!”

“ജ്വ​ലി​ക്കു​ന്ന​ല്ലോ കരി​നീ​ല​ക്ക​ണ്ണു​കൾ! കൊ​ടും​രോ​ഷ​മു​യ​രാൻ എന്തു​ണ്ടാ​യി പ്ര​കോ​പ​നം?”. കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ കൈ​മു​ത്തി.

“ഇതൊ​ക്കെ നോ​ക്കു​മ്പോൾ വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം നി​സ്സാ​ര​മാ​യി ഇപ്പോൾ തോ​ന്നു​ന്നു! ഭര​ണ​ഘ​ട​നാ​ബാ​ഹ്യ​മായ അധി​കാര ദുർ​വി​നി​യോ​ഗ​ത്തിൽ ദു​ര്യോ​ധ​ന​യു​വ​ത്വം അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ പണ്ടു് നട​പ്പാ​ക്കിയ സ്ത്രീ​വി​രു​ദ്ധ​ന​ട​പ​ടി, തെ​ളി​വെ​ടു​പ്പി​ലൂ​ടെ കണ്ട​പ്പോൾ ഞെ​ട്ടി​പ്പോ​യി. സ്ത്രീ​ത്വ​ത്തെ അവ​ഹേ​ളി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്തെ​ല്ലാം പരി​ഷ്കൃ​ത​ഹ​സ്തി​ന​പു​രി നി​യ​മ​സം​ഹി​ത​യിൽ പട്ടി​ക​തി​രി​ച്ചു രേ​ഖ​യാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ണ്ടോ, ആ കു​ടി​ല​കൗ​ര​വൻ എന്നോ തു​ട​ങ്ങി​യി​രു​ന്നു. ഇവ​നാ​ണ​ല്ലോ ‘ദേ​ശ​ര​ത്ന’ പു​ര​സ്കാ​രം കൊ​ടു​ത്തു പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം ആദ​രി​ച്ച​തെ​ന്നോർ​ക്കു​മ്പോൾ സാ​മൂ​ഹ്യ​അ​നീ​തി​യോർ​ത്തു ഞാൻ വി​യർ​ക്കു​ന്നു. കൗ​ര​വർ​ക്കു വി​വാ​ഹ​മാ​ലോ​ചി​ക്കു​ന്ന പെൺ​കു​ട്ടി​കൾ കന്യ​ക​മാ​രാ​യി​രി​ക്ക​ണം എന്ന ദു​ര്യോ​ധന നി​ബ​ന്ധന കണ്ട​പ്പോൾ ചോ​ര​തി​ള​ച്ചു. വി​വാ​ഹി​ത​കൾ ചാ​രി​ത്ര്യം സം​ര​ക്ഷി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു അവൻ നി​ഷ്കർ​ഷി​ക്കു​ന്നു! ഇതൊ​ക്കെ പ്രാ​യോ​ഗി​ക​ത​ല​ത്തിൽ ഉറ​പ്പു​വ​രു​ത്തി​യി​രു​ന്ന​തോ, ദു​ര്യോ​ധന വിധവ. ഇപ്പോൾ പ്ര​തി​പ​ക്ഷ​നേ​താ​വെ​ന്ന പദ​വി​വ​ഹി​ക്കു​ന്ന സ്ത്രീ​പ​ക്ഷ​വാ​ദി ആൾ​കൊ​ള്ളാം. കു​റ​ച്ചു​കാ​ല​മാ​യി അവൾ പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ​പേർ ആരോ​പ​ണ​സ്വ​ര​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു എന്നെ സഹ​താ​പ​പൂർ​വ്വം പൊ​തു​വേ​ദി​യിൽ ‘സൗ​ജ​ന്യ​മ​ധു​ര​മാ​യി’ പരാ​മർ​ശി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. ബഹു​ഭർ​തൃ​ത്വം ഞാൻ നേ​ടി​യെ​ടു​ത്ത ദാ​മ്പ​ത്യ​സൗ​ഭാ​ഗ്യ​മ​ല്ല. ഭർ​ത്തൃ​മാ​താ​വു് സ്വർ​ണ്ണ​ത്ത​ളി​ക​യിൽ വച്ചു​നീ​ട്ടി​യ​താ​ണു്. ആദ്യ​രാ​ത്രി എന്നോ​ടൊ​പ്പം കി​ട​ക്കും​മു​മ്പു് പാ​ണ്ഡ​വർ കന്യ​കാ​ത്വം തെ​ളി​യി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു് ഞാൻ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത​തു​പോ​ലെ, വി​വാ​ഹ​ശേ​ഷം ആരോ​ടൊ​പ്പം അവർ പാ​യ​പ​ങ്കി​ടു​ന്നു എന്നോ, സ്വ​വർ​ഗ്ഗ​ഭോ​ഗി​ക​ളാ​യി​രു​ന്നോ എന്ന​തൊ​ന്നും എനി​ക്കു് അന്നും പരി​ഗ​ണ​നാ​വി​ഷ​യ​മ​ല്ല. വ്യ​ത്യ​സ്ത ശാ​രീ​രിക, വൈ​കാ​രിക ആവ​ശ്യ​ത്തി​നു​പ​യോ​ഗി​ക്കാ​വു​ന്ന ‘ജൈ​വി​ക​ഉ​രു​പ്പ​ടി​കൾ’ എന്ന​തിൽ കവി​ഞ്ഞൊ​രു രതി​മൂർ​ച്ഛ​യും പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ​നി​ന്നും നി​ന്നു് പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. കാരണം ഞാൻ ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യെ​പോ​ലെ ആരോ പ്ര​സ​വി​ച്ച ഏതോ ഹീന മനു​ഷ്യ​ജ​ന്മ​മ​ല്ല, അയോ​നിജ! യാ​ഗാ​ഗ്നി​യിൽ നി​ന്നു​യർ​ന്ന അപൂർ​വ്വ​യി​നം! പാ​ഞ്ചാ​ലി.”

“മു​റി​ച്ചു​നീ​ക്കിയ വി​വാ​ദ​മു​ടി നി​ങ്ങൾ ചാർ​വാ​ക​നെ ഏൽ​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ, ഏകാം​ഗ​പ്ര​തി​പ​ക്ഷ​മെ​ന്ന നി​ല​യിൽ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ വി​ഖ്യാ​ത​പ്ര​ഭാ​ഷണ വേ​ദി​ക​ളിൽ അതു​യർ​ത്തി​ക്കാ​ട്ടി, പീ​ഡ​ക​കൗ​ര​വ​രു​ടെ ആണ​ധി​കാ​ര​പ്ര​മ​ത്ത​ത​ക്കു​നേ​രെ സം​ഘ​ടിത പ്ര​തി​രോ​ധ​ത്തി​ന്റെ പട​ച്ച​ട്ട നിർ​മ്മി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ? വെ​റു​തെ അഴി​ച്ചി​ട്ട​തോ​ടെ, അവ​സാ​നി​ച്ചി​ല്ലേ മു​ടി​ക്കർ​ഹ​ത​പ്പെ​ട്ട സു​വർ​ണ്ണ അവസരം!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ത്തി​ന്റെ പി​റ്റേ​ന്നു് പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘം വന​വാ​സ​ത്തി​നാ​യി പടി​യി​റ​ങ്ങു​ന്ന നേരം.

“സഹ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും പെ​ണ്ണ​ഭി​മാ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും പ്ര​തീ​ക​മാ​യി മുടി പറ്റെ മു​റി​ച്ചു​നീ​ക്കാൻ ഞാൻ പ്രി​യ​ന​കു​ല​നോ​ടു് ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട​ത​ല്ലേ, എന്തു​ചെ​യ്യാം, ആളാകെ വി​കാ​ര​വി​വ​ശ​നാ​യി മു​ട്ടു​കു​ത്തി കൈ​കൂ​പ്പി, “അരുതേ! പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വ​ളെ!” എന്ന​വൻ കെ​ഞ്ചി. “നി​ന്റെ വി​ശ്വ​പ്ര​സി​ദ്ധ​മായ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ത്തി​ന്റെ അഞ്ചംഗ ഗു​ണ​ഭോ​ക്താ​ക്കൾ ഞങ്ങൾ. നി​ന്നോ​ടൊ​പ്പം നിർ​വൃ​തി​യിൽ കി​ട​ക്കു​മ്പോൾ, നാ​ണം​മ​റ​ക്കാ​നും, സാ​ന്ത്വ​നം തേ​ടാ​നും, മു​ഖാ​വ​ര​ണ​മാ​ക്കിയ ഐതി​ഹാ​സി​ക​മു​ടി നീ മു​റി​ച്ചു​മാ​റ്റ​രു​തേ. നി​വർ​ത്തി​യി​ടൂ, കു​രു​വം​ശ​മാ​കെ അല​യ​ടി​ക്ക​ട്ടെ മു​റി​വേ​റ്റ പെ​ണ്ണ​ഭി​മാ​ന​ത്തി​ന്റെ പോ​രാ​ട്ട​കാ​ഹ​ളം.”, എന്നോ​ടൊ​പ്പം പത്തു​വർ​ഷ​മാ​യി പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടു കി​ട​ക്കു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വർ അങ്ങ​നെ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടാൽ എങ്ങ​നെ ഞാൻ അരു​തെ​ന്നു പറയും. അഴി​ച്ചി​ട്ട മു​ടി​കെ​ട്ടാൻ ചു​ടു​കൗ​ര​വ​ചോര തേ​ക്ക​ണം എന്നൊ​രു നി​ബ​ന്ധന കൂ​ട്ടി​ച്ചേർ​ത്തു​കൂ​ടെ എന്ന ഭീ​മ​യാ​ച​ന​ക്കും ഞാൻ ചെ​വി​കൊ​ടു​ത്തു. പ്ര​തി​ജ്ഞ എടു​ക്കു​ന്ന കാ​ര്യ​ത്തി​ല​വൻ, നമ്മു​ടെ ഭീ​ഷ്മ​പി​താ​മ​ഹ​നെ തോൽ​പ്പി​ക്കും!”

“നി​ങ്ങൾ​ക്കി​നി​യും മു​പ്പ​ത്തി​യാ​റു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​ല്ലെ​ന്നു അര​മ​ന​രേഖ പറ​യു​ന്നു. പി​ന്നെ എന്താ, ചെ​ങ്കോൽ​പി​ടി​ക്കാൻ ധൃതി? യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നൊ​ക്കെ കഷ്ട​പ്പെ​ട്ടും ത്യാ​ഗം​ചെ​യ്തു​മാ​ണു് ഹസ്തി​ന​പു​രി സിം​ഹാ​സ​നം നേ​ടി​യ​തു്!!”, കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യും ധീ​ര​അ​ഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ ദുർ​ബ​ല​പു​ത്ര​നു​മായ പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നെ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക മു​ട്ടു​കു​ത്തി കൈ​മു​ത്തി.

“കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി എന്നൊ​രു നാ​മ​മാ​ത്ര പദ​വി​ക്ക​പ്പു​റം ഔദ്യോ​ഗി​ക​ചു​മ​തല തരാ​തെ​യും, സൈ​നി​ക​ശാ​സ്ത്ര​ത്തിൽ തക്ഷ​ശി​ല​യിൽ ഉന്ന​ത​പ​രി​ശീ​ല​നം​സൗ​ക​ര്യ​പ്പെ​ടു​ത്താ​തെ​യും, യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നും കൂ​ട്ട​രും എന്നെ അധി​കാ​ര​വ​ഴി​യിൽ പാർ​ശ്വ​വൽ​ക്ക​രി​ച്ചു! സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മ​ല്ലേ അപ്പോൾ ഞാൻ അയാളെ സ്ഥാ​ന​ഭൃ​ഷ്ട​നാ​ക്കാൻ ‘പല്ലും നഖവും’ ഉപ​യോ​ഗി​ക്കും, വേ​ണ്ടി​വ​ന്നാൽ ‘അധി​കാ​ര​മോ​ഹി​പാ​ഞ്ചാ​ലി’യു​മാ​യി ഐക്യം​പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു അവൾ​വ​ഴി​യും ‘കൊ​ട്ടാ​ര​വി​പ്ലവ’ത്തി​നു ശ്ര​മി​ക്കും, എന്നി​ട്ടും ആ ‘പടു​വൃ​ദ്ധൻ’ അര​മ​ന​യിൽ​നി​ന്നും പടി​യി​റ​ങ്ങി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, ഭീ​ഷ്മർ​മാ​തൃക ‘ശര​ശ​യ്യ!’”. കടി​ക്കാ​നൊ​രു ഇര രാ​ജാ​വി​നെ തേടി ഐതി​ഹാ​സി​ക​നി​യോ​ഗ​ത്തിൽ വി​ഷ​പ്പാ​മ്പു​കൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ അക്ഷ​മ​രാ​വു​ന്ന കാലം.

“വയോ​ജ​ന​ങ്ങൾ​ക്കു ഇനി ആശ്ര​യം വന​വാ​സം?” ആളും തി​ര​ക്കു​മൊ​ഴി​ഞ്ഞ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​വ​സ​തി​യിൽ സഞ്ജ​യ​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ കടും​കൈ! അധി​കാ​ര​ത്തിൽ കയറിയ അന്നു് ഒരു പെ​ട്ടി​നി​റ​യെ താ​ക്കോൽ​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങൾ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര സിം​ഹാ​സ​ന​ന​ത്തി​ലെ ഉള്ള​റ​യിൽ നി​ന്നു് ഭീമൻ വലി​ച്ചെ​ടു​ത്ത​പ്പോൾ, കണ്ടു​നി​ന്ന​വർ​ക്കു ബോ​ധ്യ​മാ​യി, പാ​ണ്ഡ​വർ എന്തെ​ങ്കി​ലും ‘ഒപ്പി​ക്കും’. ചെറു സം​ഘ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം എല്ലാ​വിധ കൗരവ രഹ​സ്യ​ഇ​ട​ങ്ങ​ളും തു​റ​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വർ കണ്ടെ​ത്തി, പട്ടിക വച്ചു ഉള്ള​ട​ക്കം, എന്റെ സാ​നി​ധ്യ​ത്തിൽ, ഔദ്യോ​ഗിക പന​യോ​ല​യിൽ രേ​ഖ​യാ​ക്കി. അവ​സാ​നം എടു​ത്ത ഒരു താ​ക്കോൽ—അതാ​ണു് ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രെ വാർ​ധ​ക്യ​ത്തിൽ ‘രത്ന​മോ​ഷ​ണ​പ്ര​തി’യാ​ക്കി​യ​തു്. സു​ര​ക്ഷി​ത​മെ​ന്നു് ദശാ​ബ്ദ​ങ്ങ​ളാ​യി കരു​തിയ ഭൂ​ഗർ​ഭ​ര​ഹ​സ്യ​മു​റി​യിൽ ആയി​രു​ന്നു, ആരാ​ധ്യ​ദേ​വ​ത​യു​ടെ നവ​ര​ത്ന​ആ​ഭ​ര​ണ​ങ്ങൾ, സത്യ​വ​തി​യു​ടെ കാ​ലം​മു​തൽ സൂ​ക്ഷി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു്. തു​റ​ന്നു, മു​റി​യിൽ പന്തം കത്തി​ച്ചു വെ​ളി​ച്ചം വീ​ശി​യ​പ്പോൾ, ‘മുറി ശൂ​ന്യം എല്ലാം അവർ നാ​ടു​ക​ട​ത്തി’ എന്നു് ഭീ​മ​നും കൂ​ട്ട​രും ഞെ​ട്ട​ല​ഭി​ന​യി​ച്ചു. അതോടെ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​കാ​ര്യാ​ല​യം കു​റ്റാ​രോ​പ​ണം തയ്യാ​റാ​ക്കി അന്ധ​ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രെ രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ പര​സ്യ​വി​ചാ​ര​ണ​ക്കൊ​രു​ങ്ങി. ആരു​ണ്ടു് അനു​കൂ​ലി​ക്കാൻ?, ‘ആരോ​പ​ണം രാ​ഷ്ട്രീ​യ​പ്രേ​രി​തം’ എന്നു് ധീ​ര​ത​യോ​ടെ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കു​വാൻ? ഇത്ര​യൊ​ക്കെ ആവി​ഷ്കാര സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം പറ​യു​ന്ന നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’ വാ​യ​ട​ച്ചി​ല്ലേ? കു​റ്റ​വാ​ളി എന്ന പേ​രു​ദോ​ഷം​ഭ​യ​ന്നു സ്വയം ‘കാ​ട്ടിൽ പോവാം’ എന്നു് ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ സമ്മ​തി​ച്ച​പ്പോൾ ഭീമൻ പറ​ഞ്ഞ​തു് ‘അങ്ങ​നെ വഴി​ക്കു വരൂ’ എന്നാ​യി​രു​ന്നു. ചെ​റു​ത​ല്ലാ​ത്തൊ​രു ‘ഭീ​മ​നാ​ടക’മാ​യി​രു​ന്നു രത്നാ​ഭ​ര​ണ​ങ്ങൾ കാ​ണാ​താ​യ​തി​ന്റെ പി​ന്നി​ലെ​ന്നു് ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധവ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​നു മു​മ്പിൽ വന്നു നെ​ഞ്ച​ത്തു് ആഞ്ഞ​ടി​ച്ചി​ട്ടും ആരും പേ​ടി​കാ​ര​ണം അന​ങ്ങി​യി​ല്ല എന്ന​തും ഒരു വസ്തുത. ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യെ ചി​ത്ത​രോഗ ത്തി​നു ‘അശ്വ​നി​കൾ’ ചി​കി​ത്സ നി​ശ്ച​യി​ച്ച​തോ​ടെ, ഒരി​ക്കൽ ഒച്ച വച്ച​വ​രൊ​ക്കെ മൗ​ന​മാ​യി. ഒളി​ച്ചു​ക​ട​ത്തിയ രത്നാ​ഭ​ര​ണ​ങ്ങൾ പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ക്കാൻ, ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യു​ടെ നാടായ കലിം​ഗ​യി​ലേ​ക്കു മി​ന്ന​ലാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തി​നു അർ​ജു​നൻ നാളെ നീ​ങ്ങി​യാൽ ഞാൻ അത്ഭു​ത​പ്പെ​ടാ​നി​ല്ല. കാ​ഴ്ച​പ​രി​മി​തി​യു​ള്ള ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്കു് കാ​ട്ടിൽ ചെ​ന്നാൽ, ഭാ​ഗ്യം, ഗാർ​ഹി​ക​സ​മാ​ധാ​നം കൊ​ടു​ക്കാൻ പ്രിയ ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​മു​ണ്ടു്. വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​സേ​വ​ന​ദാ​താ​ക്ക​ളാ​യി വി​ദു​ര​രും കു​ന്തി​യും ഒപ്പം അതാ​ണു് പറ​ഞ്ഞ​തു് വയ​സ്സാ​യാൽ കൂ​ട്ടു് വയ​സ്സ​ന്മാർ മാ​ത്രം!”

“തള്ള​വി​രൽ​മു​റി​ച്ചു ഗു​രു​ദ​ക്ഷിണ കൊ​ടു​ത്തു​വോ? ഗുരു ബലം​പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു കടി​ച്ചു​മു​റി​ച്ചെ​ടു​ത്തു​വോ? ധന​മോ​ഹി​ഗു​രു​ദ്രോ​ണ​രിൽ നി​ന്നു് സൈ​നി​ക​വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സം സൗ​ജ​ന്യ​മെ​ന്നു നി​ങ്ങൾ ധരി​ച്ചു​വോ? അതോ, ഒളി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു ചു​ളു​വിൽ പഠി​ച്ചാൽ കണ്ടു​പി​ടി​ക്കി​ല്ലെ​ന്നു് കരു​തി​യോ? തു​റ​ന്നു​പ​റ​ഞ്ഞ​തി​നു് ഈ വെ​ള്ളി​നാ​ണ​യം പ്ര​തി​ഫ​ല​മാ​യി ഇരി​ക്ക​ട്ടെ, ‘ശി​ഷ്യ​ന്റെ തള്ള​വി​രൽ വെ​ട്ടി​യെ​ടു​ത്തു പച്ച​ക്കു​ച​വ​ച്ചു​തി​ന്നു വി​ശ​പ്പ​ട​ക്കു​ന്ന ബ്രാ​ഹ്മ​ണ​പ​രി​ശീ​ല​കർ കു​രു​വം​ശ​ത്തിൽ’ എന്ന ലേ​ഖ​ന​ത്തി​നു് വഴി​യു​ണ്ടോ എന്നു് പത്രാ​ധി​പ​രു​മാ​യി ആലോ​ചി​ച്ചു​നോ​ക്കാം, വി​ചി​ത്ര​മാ​യാ​ലേ വ്യാ​സൻ ഭാ​ര​ത​ഇ​തി​ഹാ​സ​ത്തിൽ കഥ തു​ന്നി​ച്ചേർ​ക്കാൻ തു​നി​യൂ” വി​ര​ലി​ല്ലാ​ത്ത യു​വാ​വി​നോ​ടു് വി​ല​പേ​ശു​ന്ന​പോ​ലെ, യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​കൻ നിർ​ദ്ദ​യം സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന​തു് കൊ​ട്ടാ​രം​ലേ​ഖിക ആകു​ല​ത​യോ​ടെ നോ​ക്കി.

“പു​നർ​വി​വാ​ഹ​സാ​ധ്യത വി​ട്ടു​ക​ള​യ​രു​തെ​ന്നു ഭാ​ര്യ​യോ​ടു​പ​ദേ​ശി​ക്കാൻ, നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ന്തു​കാ​ര്യം, താ​ല്പ​ര്യ​മു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ അവരതു ചെ​യ്യും എന്ന​ല്ലേ സ്ത്രീ​പ​ക്ഷ​വാ​ദി​കൾ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ യു​ദ്ധ​മേ​ഘ​ങ്ങൾ നി​റ​യു​ന്ന കാലം.

“പരേ​ത​ഭർ​ത്താ​വി​ന്റെ പക​ര​ക്കാ​ര​നാ​യി ഒരാളെ കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ പ്ര​തി​ഷ്ഠി​ക്കാ​നാ​വി​ല്ല എന്ന​വൾ ശാ​ഠ്യ​നി​ല​പാ​ടെ​ടു​ത്തെ​ങ്കിൽ പു​നഃ​പ​രി​ശോ​ധി​ക്ക​ണം എന്ന​ല്ലേ പറ​ഞ്ഞു​ള്ളു? കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ ആരോ​ഗ്യ​മു​ള്ള​ആ​ണി​ന്റെ സാ​ന്നി​ധ്യം പി​ന്നീ​ട​വൾ മോ​ഹി​ച്ചാൽ, അതാ​ണു് സ്വാ​ഭാ​വി​കം എന്ന​ല്ലേ ഞാൻ നി​ല​പാ​ടെ​ടു​ത്ത​തു്? സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ത​ട​സ്സ​മി​ല്ലെ​ങ്കിൽ ഒന്നോ​അ​തി​ല​ധി​ക​മോ കൂ​ട്ടു​കാ​രു​മാ​യൊ​രു ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വം അത്ര​മോ​ശ​മ​ല്ലെ​ന്നു ദ്രൗ​പ​ദി തെ​ളി​യി​ച്ചി​ല്ലേ. ‘രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ അഖ​ണ്ഡത സം​ര​ക്ഷി​ക്കാൻ ബലി​ദാ​നം ചെ​യ്തു, അവൻ അവ​ന്റെ പാ​ട്ടി​നു പോയി, അതോടെ എനി​ക്കു് പു​നർ​വി​വാ​ഹ​സാ​ധ്യ​ത​യു​ള്ളൊ​രു ശോ​ഭ​ന​ഭാ​വി ഇനി​യെ​ങ്കി​ലും സാ​ധ്യ​മാ​വ​ട്ടെ’ എന്ന​വൾ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചാൽ, ആശ്വ​സി​ക്കാം,. വൈ​ധ​വ്യ​ത്തി​ലും, അഭി​ലാ​ഷ​ങ്ങ​ളു​ടെ പൂർ​ത്തീ​ക​ര​ണ​ത്തി​നു് പു​നർ​വി​വാ​ഹം​വേ​ണോ എന്ന​ല്ല, എത്ര ആണു​ങ്ങൾ ആവാം എന്നു​മാ​ത്ര​മേ കണ​ക്കു​കൂ​ട്ടേ​ണ്ട​തു​ള്ളൂ. ബാ​ക്കി കാ​ര്യ​ങ്ങൾ യു​ദ്ധം കഴി​യ​ട്ടെ വി​ശ​ദ​മാ​ക്കാം”, സൈനിക പാ​ള​യ​നിർ​മ്മി​തി​യു​ടെ പരി​ശോ​ധ​ന​ക്കാ​യി കൗരവ സം​ഘ​ങ്ങൾ​ക്കൊ​പ്പം യു​ദ്ധ​ഭൂ​മി​യി​ലേ​ക്കു രഥ​യാ​ത്ര​ക്കൊ​രു​ങ്ങു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, ഏക​പ​ത്നീ​വ്ര​ത​കാ​ര​നായ ഇതി​ഹാ​സ​കൗ​ര​വൻ.

“എപ്പോ​ഴാ​ണു് യു​ദ്ധം, ഒരാ​വേ​ശ​മാ​യി മന​സ്സി​ലി​ട്ടു പരി​ലാ​ലി​ച്ച​തു്?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“കൗരവർ സാ​മ്രാ​ജ്യ​മോ​ഹി​ക​ള​ല്ലെ​ന്നു ചരി​ത്ര​വി​ദ്യാർ​ത്ഥി​യായ നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാം. അതി​ലോല ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥം ഞങ്ങൾ പൊ​തു​ചെ​ല​വി​നു​ള്ള പണ​മി​റ​ക്കി​യാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ നി​ല​നിർ​ത്തി​യ​തു്! ഞാൻ സ്ഥ​ല​ത്തി​ല്ലാ​ത്ത തക്കം​നോ​ക്കി അന്ധ​രാ​ജാ​വി​നെ​ക്കൊ​ണ്ടു് ഇഷ്ട​ദാ​ന​മാ​യി വാ​ങ്ങി കു​ടി​യേ​റ്റ​ത്തി​നെ​ന്നും പറ​ഞ്ഞു പാ​ണ്ഡ​വർ കാടു് തീ​യി​ട്ടു. ഞാൻ ക്ഷ​മി​ച്ചു. എന്നാൽ അഹിം​സാ​വാ​ദി​യാ​യി​രു​ന്ന എന്നിൽ, യു​ദ്ധ​ബീ​ജ​ങ്ങൾ പെ​രു​കി​യ​തു മൂ​ന്നു​നേ​രം ഭക്ഷ​ണം​ക​ഴി​ക്കാൻ വന്നി​രു​ന്ന കൗ​ര​വ​സൈ​ന്യാ​ധി​പ​ന്മാ​രെ കാ​ണു​മ്പോൾ ആയി​രു​ന്നു. ദേ​ഹം​മി​നു​ക്കി, വസ്തു​സ​മ്പാ​ദി​ച്ചു, യു​ദ്ധ​ക്കോ​പ്പു​വാ​ങ്ങി സ്വാർ​ത്ഥ​മോ​ഹ​ങ്ങൾ​പൂ​വ​ണി​യി​പ്പി​ച്ചു. തി​ന്നു​തി​ടം​വെ​ക്കാൻ ഗം​ഗ​യൊ​ഴു​കു​ന്ന കൃ​ഷി​ഭൂ​മി​യി​ലെ ധാ​ന്യം​പോ​രാ എന്ന നി​ല​വ​ന്നു. ഓരോ​രു​ത്തർ​ക്കും എട്ടും പത്തും ധൂർ​ത്തു​മ​ക്കൾ അവ​രു​ടെ വളർ​ത്തു​ചെ​ല​വു്, മാസ വേ​ത​ന​ത്തി​ന്റെ നി​ര​ക്കു് കണ്ടാൽ കണ്ണു​ത​ള്ളും എന്ന നി​ല​യിൽ എത്തി​യ​പ്പോൾ ഞാൻ​എ​ന്നെ വി​സ്ത​രി​ച്ചു, കൗ​ര​വ​പാ​ണ്ഡവ സ്വ​ത്തു​തർ​ക്കം ബലാ​ബ​ല​ത്തി​ലൂ​ടെ കണ്ടെ​ത്ത​ട്ടെ അതി​ന്റെ സ്വാ​ഭാ​വി​ക​പ​രി​ഹാ​രം. ‘നാഥൻ ഉള്ള പ്ര​പ​ഞ്ചം’ എന്ന വി​ശ്വാ​സി​യാ​ണ​ല്ലോ, ഞങ്ങൾ കു​ടും​ബ​ദേ​വത ജ്വാ​ലാ​മു​ഖി​യെ ശരണം വി​ളി​ച്ചു. വെ​ളി​പാ​ടു​ണ്ടാ​യി. പാ​ണ്ഡ​വ​രു​മാ​യു​ള്ള സ്വ​ത്തു വി​ഭ​ജ​നം തർ​ക്ക​വ​സ്തു​വാ​ക്കി മു​ന്നേ​റുക, ജന​സം​ഖ്യ കു​റ​ക്കാൻ വഴി​യൊ​രു​ങ്ങ​ട്ടെ നിർ​ണ്ണാ​യ​ക​യു​ദ്ധ​ത്തി​ലേ​ക്കു്. അതാ​ണി​പ്പോൾ നി​ങ്ങൾ കാ​ണു​ന്ന സൈ​നി​ക​വ്യൂഹ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര പാ​രാ​വാ​രം, അതിൽ ഞാ​നൊ​രു ‘നി​മി​ത്തം’ മാ​ത്രം!”

“ഭർ​ത്താ​വി​ലൊ​രാൾ ‘കാലം’ചെ​ന്നാൽ, നാ​ലു​പേ​രെ ഓർ​ത്തു നി​ങ്ങൾ ജീ​വി​തം​തു​ട​രു​മോ?, അതോ, പരേ​ത​ന്റെ ചി​ത​യിൽ ‘സതി’യനു​ഷ്ഠി​ക്കു​മോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“മരി​ച്ചു​പോ​യോ എന്ന​തൊ​ന്നും വർ​ത്ത​മാ​ന​കാല ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ പരി​ഗ​ണ​നാ​വി​ഷ​യ​മോ, ആശ​ങ്ക​യോ അല്ല. ജീ​വി​ത​ത്തിൽ കൂ​ട്ടാ​യി എന്ന​തൊ​ഴി​ച്ചാൽ, കരാറോ കരാർ​ലം​ഘ​ന​മോ സതി​യു​മാ​യി ബന്ധ​പ്പെ​ടു​ത്താ​നി​ല്ല. ഭീമനെ നോ​ക്കൂ, കു​ന്തി​യു​ടെ നീ​ക്ക​ത്തിൽ, മാ​ദ്രി​യെ പാ​ണ്ഡു​ചി​ത​യി​ലെ​റി​യേ​ണ്ടി വന്ന ‘ദുഃ​ഖ​ഭാ​രം’ പാ​തി​രാ​നി​ല​വി​ളി​ക​ളിൽ ഒന്നി​ല​ധി​കം തവണ ഞാൻ കേ​ട്ട​താ​ണു്.”

“നി​ങ്ങൾ വാ​ക്കു​തെ​റ്റി​ച്ച​ല്ലോ. വഴി​നീ​ളെ അമർഷം പു​ക​യു​ന്നു. ‘അരുതേ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര’ എന്ന നി​ല​വി​ളി കേട്ട കൗരവർ എല്ലാ ആയു​ധ​പ്പു​ര​ക​ളും അത്യാ​ധു​നിക സൈനിക പരീ​ക്ഷ​ണ​ശാ​ല​ക​ളും കൂ​ര​മ്പു​ക​ളു​ടെ​യും കു​ന്ത​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും സമ്പു​ഷ്ടീ​ക​ര​ണ​ശാ​ല​ക​ളും ശാ​ന്തി​പ്രി​യ​സ​ന്യ​സ്ത​രു​ടെ സാ​നി​ധ്യ​ത്തിൽ നശി​പ്പി​ച്ച​പ്പോൾ, അതാ നൊ​ണ്ടി​വ​രു​ന്നു, പാ​ണ്ഡ​വ​പാ​ള​യ​ത്തിൽ നി​ന്നൊ​രു യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​മു​ദ്ര​യു​ള്ള അറി​യി​പ്പു്—കൗ​ര​വ​രു​മാ​യി നി​ശ്ച​യി​ച്ച സമാ​ധാ​ന​ചർ​ച്ച പാ​ണ്ഡ​വർ ബഹി​ഷ്ക​രി​ക്കും. അതി​നു​ള്ള കാ​ര​ണ​മാ​ണു് വി​ചി​ത്രം: ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ശത്രു​താ നി​ല​പാ​ടും വി​ദ്വേ​ഷ​മ​നോ​ഭാ​വ​വും—ഇക്കാ​ല​ത്തു അതൊ​ക്കെ കു​ടും​ബ​രോ​ഗ​മ​ല്ലേ എന്നാ​ണു പൗ​ര​സ​മൂ​ഹം പു​ച്ഛി​ച്ചു​ത​ള്ളു​ന്ന​തു്” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ണ്ഡ​വ​വ​ക്താ​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. അജ്ഞാ​ത​വാ​സം കഴി​ഞ്ഞു വി​രാ​ട​സ​ഖ്യ​ത്തിൽ എത്തിയ പാ​ണ്ഡ​വർ, യു​ദ്ധ​മു​ന്ന​ണി​യൊ​രു​ക്കാൻ ഉപ​പ്ല​വ്യ സൈനിക പാ​ള​യ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു.

“ആയു​ധ​പ്പുര യഥാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ നശി​പ്പി​ച്ചു​വോ എന്നു് പറ​യേ​ണ്ട​തു് കൗ​ര​വാ​നു​കൂ​ല്യം പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന സന്യ​സ്ഥ​രോ? പാ​ണ്ഡ​വ​സൈ​നി​ക​മേ​ധാ​വി​ക​ളോ? നശി​പ്പി​ച്ചു എന്നു​ത​ന്നെ തർ​ക്ക​ത്തിൽ സമ്മ​തി​ക്കുക—ആർ​ക്കു തട​യാ​നാ​വും ഇനി​യു​മൊ​രു കള്ള​ച്ചൂ​തു​ക​ളി​യു​ടെ തനി​യാ​വർ​ത്ത​നം?”

“ഞങ്ങൾ പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്തി​നു വഴ​ങ്ങി​ക്കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​വർ. വയ്യ ഇനി​യും ഒരു വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട​ക്കാല വന​വാ​സം ഈ ജന്മ​ത്തിൽ” പാ​ണ്ഡ​വർ ഒറ്റ​ശ​ബ്ദ​ത്തിൽ വി​കാ​രാ​ധീ​ന​രാ​യി.

“പാ​ണ്ഡവ അധി​നി​വേ​ശ​ത്തി​ന്നെ​തി​രെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര വി​ധ​വ​ക​ളു​ടെ സമ​ര​മു​ഖ​ത്തെ സജീ​വ​മാ​ക്കിയ മു​ന്ന​ണി​പ്പോ​രാ​ളി ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധവ ഇപ്പോൾ രോ​ഗി​യാ​ണെ​ന്നു് കാ​ണു​മ്പോൾ വല്ലാ​യ്മ തോ​ന്നു​ന്നു. വി​ശ​ന്നു​ക​ര​യു​ന്ന കൊ​ച്ചു കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു് ഒരു​നേ​ര​ത്തെ അന്നം​ത​യ്യാ​റാ​ക്കാൻ പോ​ലു​മാ​വാ​തെ വി​ങ്ങു​മ്പോ​ഴും, കണ്ണു​ക​ളിൽ മി​ന്ന​ലാ​ട്ട​മു​ണ്ട​ല്ലോ അതെ​ന്താ​ണു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക തൊ​ട്ട​രി​കെ സാ​ന്ത്വ​ന​സ്പർ​ശം ചെ​യ്തു.

“കൗ​ര​വ​രാ​ജ​സ്ത്രീ​ക​ളെ പതി​നെ​ട്ടു​നാൾ​കൊ​ണ്ടു് അനാ​ഥ​വി​ധ​വ​ക​ളാ​ക്കിയ ആ ‘കൊ​ടും​ഭീ​കര’നെ പി​ന്നിൽ കയർ​കു​രു​ക്കി​ട്ടു് മു​റു​ക്കി, തല​മു​ണ്ഡ​നം ചെ​യ്തു പു​ള്ളി​കു​ത്തി, കഴു​ത​പ്പു​റ​ത്തു നഗ​രി​കാ​ണി​ക്ക​ലി​നു് കൊ​ണ്ടു​പോ​വാൻ പു​തു​ത​ല​മുറ കൗ​ര​വ​ക്കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു സ്വ​പ്ന​ങ്ങൾ നേ​രു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ഞാൻ. പ്രിയ മി​ത്ര​മേ, എത്ര​യെ​ത്ര അനു​കൂല അഭി​മു​ഖ​ങ്ങൾ അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ ചെ​യ്തു ഞങ്ങ​ളെ ഹസ്തി​ന​പു​രി​ക്കു് നി​ങ്ങൾ പരി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​താ​ണു്. ഇരി​ക്കൂ എന്നു് ഇപ്പോൾ ക്ഷ​ണി​ക്കാൻ ഈ പു​ന​ര​ധി​വാ​സ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ ഒരു ഇരി​പ്പി​ടം​പോ​ലും ഇല്ല​ല്ലോ.”

“പല രഹ​സ്യ​ങ്ങ​ളും വെ​ളി​പ്പെ​ടു​മെ​ന്ന പ്ര​തീ​ക്ഷ​യിൽ ദ്രൗ​പ​ദീ​സ്വ​യം​വ​രം കാണാൻ യാത്ര നി​ശ്ച​യി​ച്ച എന്നെ, വാ​ര​ണാ​വ​തം കാ​ട്ടു​മു​ക്കി​ലേ​ക്ക​യ​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ കാ​ര്യ​മെ​ന്താ​ണു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പത്രാ​ധി​പ​രോ​ടു് കയർ​ത്തു. “മാ​സ​ങ്ങൾ കഴി​ഞ്ഞി​ല്ലേ കു​ന്തി​യും മക്ക​ളും കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു്? ‘അർ​ധ​സ​ഹോ​ദര’രുടെ ആത്മ​ശാ​ന്തി​ക്കാ​യി കൗരവർ ബലി ചെ​യ്ത​ല്ലോ. കു​ത്തി​പ്പൊ​ക്ക​ണോ പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ കു​ഴി​മാ​ടം?”

“പാ​ഞ്ചാ​ലീ​സ്വ​യം​വ​ര​ത്തെ​ക്കാൾ വാർ​ത്താ​പ്രാ​ധാ​ന്യ​മി​ല്ലേ? അര​ക്കി​ല്ലം കൗ​ര​വ​ഗൂ​ഢാ​ലോ​ച​ന​യെ​ന്നു കു​ന്തി ആദ്യം ആരോ​പി​ച്ച​പ്പോൾ, പാ​ണ്ഡവ ആസൂ​ത്രി​ത​മെ​ന്നു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ തെ​ളി​വു് നി​ര​ത്തി, അര​ക്കി​ല്ല​മെ​ന്ന​തൊ​രു കു​ന്തി​യു​ടെ കെ​ട്ടു​കഥ, മഹാ​റാ​ണി​ക്കാ​യി പണ്ടു് ശന്ത​നു നിർ​മ്മി​ച്ച അസാ​ധ്യ വാ​സ്തു​വാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ ആ മനോഹര വേ​നൽ​ക്കാല കൊ​ട്ടാ​രം അര​ക്കി​ല്ല​മെ​ന്ന നി​കൃ​ഷ്ട​വി​ശേ​ഷ​ണ​ത്തോ​ടെ മനഃ​പൂർ​വ്വം കത്തി​ച്ച​തു്. അതി​ലും ഗു​രു​തര ആരോ​പ​ണം ദു​ര്യോ​ധ​നൻ തെ​ളി​വു​നി​ര​ത്തി അവ​ത​രി​പ്പി​ച്ചു, തീ​പ്പെ​ട്ട​തു പാ​ണ്ഡ​വർ എന്ന വ്യാ​ജ​തെ​ളി​വു​ണ്ടാ​ക്കാൻ, ആറം​ഗ​ആ​ദി​വാ​സി​കു​ടും​ബ​ത്തെ കു​ന്തി നിർ​ദ്ദ​യം ഇര​യാ​ക്കി! സത്യം വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന ‘ഉടൽ​തെ​ളി​വു’ പരി​ശോ​ധ​ന​യിൽ കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു. ആദി​വാ​സി​കു​ടും​ബം കു​ന്തി​യെ സന്ദർ​ശി​ച്ച​തി​നു സത്യ​സാ​ക്ഷി​ക​ളു​ണ്ടു്. ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ടാ​തെ ആഗ​തർ​ക്കു അത്താ​ഴം കൊ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ കു​ന്തി, വി​ഷ​മ​ദ്യം വി​ള​മ്പി​യ​താ​യി കാ​ണു​ന്നു. നമ്മു​ടെ അനു​മാ​നം: ഒളി​വിൽ പോ​വും​മു​മ്പു് കു​ന്തി​യും മക്ക​ളും ഹസ്തി​ന​പു​രി​ക്കെ​തി​രെ ഗൂ​ഢാ​ലോ​ച​ന​പ​ങ്കാ​ളി​കൾ! ആദി​വാ​സി​സം​ര​ക്ഷ​കർ ആവേ​ണ്ട പാ​ണ്ഡ​വർ, അവ​രു​ടെ അന്ത​ക​ന്മാ​രാ​യ​തി​ന്റെ അന്തർ​നാ​ട​കം ചു​രു​ള​ഴി​ക്കാൻ ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ആരോ​പ​ണം പോ​ര​ല്ലോ. നി​ങ്ങൾ​പോ​യി ‘സത്യം’ കണ്ടെ​ത്ത​ണം കൗ​ന്തേ​യർ എന്തി​നു ഹസ്തി​ന​പു​രി എന്ന പര​മാ​ധി​കാ​ര​രാ​ഷ്ട്ര​ത്തി​ന്നെ​തി​രെ സം​ഘ​ടിത കലാ​പ​ത്തി​നു പാ​തി​രാ​തി​രി​കൊ​ളു​ത്തു​ന്നു!”

“ഇത്ത​വണ ദേ​ശാ​ന്ത​ര​യാ​ത്ര​ക​ളിൽ അച്ഛ​നെ നീ കണ്ടു​വോ, മകനേ?”, സു​ഭ​ദ്ര, അഭി​മ​ന്യു​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ദ്വാ​ര​ക​യിൽ മട​ങ്ങി​യെ​ത്തിയ മകൻ, അമ്മ​യു​മൊ​ത്തു നട​ക്കു​ന്ന പ്ര​ഭാ​തം.

“വി​രാ​ട​ത​ല​സ്ഥാ​ന​ത്തിൽ കണ്ടു അമ്മാ. പാ​ഞ്ചാ​ലി​യുൾ​പ്പെ​ടെ ആറു​പേ​രും കരു​ത​ലോ​ടെ നിർ​മ്മിത സ്വ​ത്വം​കെ​ട്ടി, കഴി​യു​ന്ന അജ്ഞാത വാ​സ​ക്കാ​ലം. ബ്ര​ഹ​ന്ന​യെ​ന്ന സ്ത്രീ​വേ​ഷം ധരി​ച്ച അച്ഛൻ, നൃ​ത്തം പഠി​പ്പി​ക്കു​ന്ന വി​രാ​ട​രാ​ജ​കു​മാ​രി ഉത്ത​ര​യെ ‘നി​ന്റെ ഭാ​വി​വ​ധു’ എന്നു് പരി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി. ‘സ്വ​ത്വ​മു​ഖം​മൂ​ടി’ ധരി​ച്ച മറ്റു പാ​ണ്ഡ​വ​രെ​യും രഹ​സ്യ​മാ​യി കണ്ടു ഉപ​ചാ​രം ചൊ​ല്ലി ഞാൻ പി​രി​യു​മ്പോൾ, അച്ഛൻ ശി​രോ​വ​സ്ത്രം​ധ​രി​ച്ചു നഗ​രാ​തിർ​ത്തി​വ​രെ​വ​ന്നു. “കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ, കൗ​ര​വർ​ക്കെ​തി​രെ പാ​ണ്ഡവ സൈ​ന്യ​ത്തെ ജയി​പ്പി​ക്കാൻ നീ, സ്തോ​ഭ​ജ​ന​ക​മായ ‘ഒര​പൂർ​വ്വ യു​ദ്ധ​സാ​ഹ​ച​ര്യ’മു​ണ്ടാ​ക്കു​മോ” എന്നു് അച്ഛൻ അർ​ത്ഥ​ഗർ​ഭ​മാ​യി രഹ​സ്യ​ഭാ​വ​ത്തിൽ ചോ​ദി​ച്ചു. “നി​ന​ക്കെ​ന്തെ​ങ്കി​ലും, ദൈ​വ​ഹി​ത​ത്താൽ, സം​ഭ​വി​ച്ചാൽ, വധു​ഉ​ത്ത​ര​യിൽ പി​റ​ക്കു​ന്ന മകനെ ഞങ്ങൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ ഭാ​വി​രാ​ജാ​വാ​ക്കാം, കൈ​പി​ടി​ച്ചു് ചേർ​ത്തു​നിർ​ത്തി അച്ഛൻ അനു​മ​തി ചോ​ദി​ച്ചു. പ്ര​ത്യാ​ശാ​ഭ​രി​ത​മാ​യി കാ​ണാ​റു​ള്ള ആ സു​ന്ദ​ര​മു​ഖ​ത്ത​പ്പോൾ​ക​ണ്ട ദൈ​ന്യത അറി​ഞ്ഞ ഞാൻ കൂ​ടു​തൽ ചി​ന്തി​ക്കാ​തെ, ‘അങ്ങ​നെ ആവ​ട്ടെ അച്ഛാ’ എന്നു് വാ​ക്കു​കൊ​ടു​ത്തു​പോ​യി, അമ്മാ”. “ആ പാ​ണ്ഡ​വ​ച​തി​യിൽ നീ വീ​ഴ​രു​താ​യി​രു​ന്നു മകനേ!” ഭീതി നി​റ​ഞ്ഞ മു​ഖ​ത്തോ​ടെ അവൾ അഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ ദു​ര​ന്ത​പൂർ​ണ​മായ ഭാ​വി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു ആകാ​ശ​ത്തേ​ക്കു​നോ​ക്കി.”

“ഭാ​രി​ച്ച ചെ​ല​വു​ള്ള പോ​രാ​ട്ട​ത്തിൽ, പാ​ണ്ഡ​വ​ത​ല​യൊ​ന്നും ഇതു​വ​രെ വെ​ട്ടാ​ത്ത​തിൽ ഭീ​ഷ്മ​പി​താ​മ​ഹ​നോ​ടു് നി​ങ്ങൾ കയർ​ത്തു സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന​തൊ​ക്കെ ശരി, എന്നാൽ പോ​രാ​ട്ട​മി​ക​വു് കാ​ണി​ക്കാ​ത്ത ഇള​മു​റ​കൗ​ര​വ​രെ അതു​പോ​ലെ നി​ങ്ങൾ ശാ​സി​ച്ച അനു​ഭ​വ​മു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഉപ​സൈ​നിക മേ​ധാ​വി​ക​ളു​മാ​യി ചർ​ച്ച​തു​ട​രു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ധീ​ര​കൗ​ര​വൻ.

“എന്താ സംശയം? നി​ത്യ​വും പോ​രാ​ട്ട​പ്ര​ക​ട​നം വി​ല​യി​രു​ത്തി​യേ ഞാൻ ഒരു പോ​ള​ക​ണ്ണ​ട​ക്കൂ. ഒരു ‘ഇളമുറ സഹോ​ദ​രൻ’ സങ്ക​ടം പറ​ഞ്ഞു, കളി​ക്കൂ​ട്ടു​കാ​രാ​യി​രു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ഇട​നെ​ഞ്ചിൽ ഞാ​നെ​ങ്ങ​നെ വാൾ​വീ​ശും! ‘യു​ദ്ധ​ക്ഷമ’മല്ലാ​ത്ത അത്ത​രം മൃ​ദു​ല​വി​കാ​ര​ങ്ങൾ തു​ട​ച്ചു​നീ​ക്കാൻ, കൗ​ര​വ​മ​നോ​ഭാ​വ​ത്തിൽ തി​രു​ത്ത​ലി​നാ​യി ശിക്ഷ അറ​വു​ശാ​ല​യിൽ. കറവ വറ്റിയ വളർ​ത്തു​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളെ തല​ക്ക​ടി​ച്ചു​കൊ​ന്നു, തൊ​ലി​പൊ​ളി​ച്ചു ഭക്ഷ്യ​യോ​ഗ്യ​മായ ഇറ​ച്ചി​യാ​ക്കി ഊട്ടു​പു​ര​യി​ലെ​ത്തി​ക്കു​ന്ന പണി​യിൽ പ്ര​ശംസ നേ​ടി​യാൽ മാ​ത്ര​മേ, ഇനി അവനു സാ​യു​ധ​നി​യ​മ​നം കൊ​ടു​ക്കൂ. മാ​തൃ​കാ​പ​ര​മാ​യി ശി​ക്ഷ​യെ​ന്നു തെ​ളി​ഞ്ഞ​ല്ലോ. ആയുധം മൂർ​ച്ച​കൂ​ട്ടി​യാ​ണി​പ്പോൾ പോ​രാ​ട്ട​ത്തി​നു് ഓരോ കൗ​ര​വ​നും രാ​വി​ലെ പാ​ള​യം​വി​ട്ടു പോ​വു​ന്ന​തു!”

“അഞ്ചു​പാ​ണ്ഡ​വർ ഇട​ക്കൊ​ന്നു മു​ന്നോ​ട്ടു് വണ്ടി​ത​ള്ളി​യാൽ നീ​ങ്ങാ​വു​ന്ന ഭര​ണ​കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളേ യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ഉള്ളൂ. മന്ത്രി​പ​ദ​വി ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചു ഞങ്ങൾ പറ​യു​ന്ന​പോ​ലെ ഉപ​ദേ​ശി​പ​ദ​വി​യിൽ ഒതു​ങ്ങി ഒരി​ട​ത്തു​കൂ​ടി​യാൽ നി​ല​വിൽ കി​ട്ടു​ന്ന രാ​ജ​കീ​യ​സൌ​ക​ര്യ​ങ്ങൾ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് തു​ടർ​ന്നും​കി​ട്ടും. അല്ലെ​ങ്കിൽ ഉടൻ വന​വാ​സ​ത്തി​നു​പോ​വു​ന്ന​വ​രു​ടെ പട്ടി​ക​യിൽ ഒന്നാ​മൻ നി​ങ്ങ​ളാ​വും “അങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു ചാ​ര​വ​കു​പ്പു​മേ​ധാ​വി നകുലൻ അഭി​വ​ന്ദ്യ​വി​ദു​ര​രെ പ്ര​ലോ​ഭി​പ്പി​ച്ച​തു്. സു​ര​ക്ഷ​യും വസ​തി​യും സൗ​ജ​ന്യ​ഭ​ക്ഷ​ണ​വും എല്ലാം ഈ വറു​തി​യിൽ വേ​ണ​മെ​ങ്കിൽ! കാ​ര​ണ​വർ അതിൽ വീണു എന്നു് വേണം ഇപ്പോൾ കരു​താൻ” യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ ലേഖകൻ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ നി​ന്നു് ശു​ദ്ധ​വാ​യു​കി​ട്ടാൻ ഗം​ഗാ​തീ​ര​ത്തേ​ക്കു് കൂ​ട്ടു​കാ​രി​യു​മാ​യി നട​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.”

“ബഹു​മ​തി ‘പു​ര​സ്കാര’മായി സമ്മാ​നി​ച്ച​താ​ണോ, അതോ ദൈ​വ​ദ​ത്ത​മോ?”, കൊ​ട്ടാര ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വി​രാ​ട​രാ​ജാ​വി​നു ചൂ​താ​ട്ട​ത്തിൽ ഉന്ന​ത​പ​രി​ച്ചീ​ല​നം കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന കു​ങ്കൻ എന്ന നിർ​മ്മി​തി​സ്വ​ത്വ​ത്തിൽ അജ്ഞാ​ത​വാ​സം ചെ​ല​വ​ഴി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ.

“അര​മ​ന​ഉ​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​ന്മാ​രു​ടെ മുൻ​പിൽ​വ​ച്ചു വി​രാ​ട​രാ​ജാ​വു് എന്റെ സേ​വ​ന​ങ്ങ​ളിൽ സം​തൃ​പ്തി രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു. ബഹു​മ​തി നൽ​കു​ന്ന​തി​നു കാ​ര​ണ​ങ്ങൾ വി​ശ​ദീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു. “ഇവൻ എനി​ക്കു് ആശ്രി​ത​നെ​ങ്കി​ലും, ‘ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ’ അപൂർ​വ്വ​സ്ഥാ​ന​പ്പേ​രു ചേർ​ത്തു ഞാൻ ഇതാ വി​ളി​ക്കു​ന്നു”. ബഹു​മാ​നി​ത​വ്യ​ക്തി, കൊ​ട്ടാ​ര​ഗോ​പു​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു് ആന​യി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യാ​ണു്. പന്ത​ലിൽ വീ​രാ​ളി​പ്പ​ട്ടും കോ​ടി​മു​ണ്ടും മഹാ​റാ​ണി സു​ദേ​ഷ്ണ ‘ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ’ക്കു് നൽ​കു​ന്നു. അവ​അ​ണി​ഞ്ഞു, പട്ടി​ന്റെ ഒര​റ്റം തലയിൽ ചു​റ്റി​ക്കെ​ട്ടു​ന്നു. മറ്റേ അറ്റം പി​ന്നോ​ട്ടു് നീ​ട്ടി​യി​ടു​ന്നു. നെ​റ്റി​പ്പ​ട്ടം​ധ​രി​ച്ച ആന​പ്പു​റ​ത്തു​ക​യ​റ്റി നഗ​രി​കാ​ണി​ക്ക​ലിൽ എഴു​ന്നെ​ള്ളി​ക്കു​ന്നു. അപൂർ​വ്വ​ബ​ഹു​മ​തി നേ​ര​ത്തെ കി​ട്ടിയ പ്രഭു വേ​ഷ​ഭൂ​ഷാ​ദി​ക​ളോ​ടെ ആന​പ്പു​റ​ത്തു് ഒപ്പ​മി​രി​ക്കു​ന്നു. ഞങ്ങൾ​ക്കു് പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വൻ എന്ന ആഘോ​ഷ​ഗാ​ന​ത്തോ​ടെ ഘോ​ഷ​യാ​ത്ര നഗ​ര​വീ​ഥി​ക​ളി​ലൂട ആശീർ​വാ​ദ​ത്തി​നാ​യി പോ​കു​ന്നു. തി​രി​ച്ചു് ഗോ​പു​ര​ത്തി​ലെ​ത്തു​മ്പോൽ തദ്ദേ​ശീ​യ​പ്ര​ഭു ആന​പ്പു​റ​ത്തു നി​ന്നി​റ​ങ്ങും. സേ​നാ​നാ​യ​ക​നായ കീ​ച​ക​നൊ​പ്പം വി​നീ​താ​വാ​നാ​യി ഇരി​ക്കു​മ്പോൾ കീചകൻ കു​ത്തി​ക്കു​റി​ച്ച പനയോല എനി​ക്കു നേരെ നീ​ട്ടി: “നി​ങ്ങൾ ആരെ​ന്നു മന​സ്സി​ലാ​യി, വിവരം ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ ഞാൻ അറി​യി​ച്ചാൽ നി​ങ്ങൾ ആറു​പേ​രും പന്ത്ര​ണ്ടു വർഷ വന​വാ​സ​ത്തിൽ പോ​വേ​ണ്ടി​വ​രും ഒത്തു​തീർ​ക്കാൻ തയ്യാർ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ എനി​ക്കു് വി​ട്ടു​ത​ര​ണം” അജ്ഞാ​ത​വാ​സം രഹ​സ്യ​മാ​ക്കി​വെ​ക്കാൻ സൈ​നി​ക​മേ​ധാ​വി കീ​ച​ക​നെ അർ​ദ്ധ​രാ​ത്രി​വ​ധി​ക്കാൻ ഭീമനെ ഞാൻ ചട്ടം​കെ​ട്ടി.”

“അപ്പോൾ, ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യു​ടെ പക്ഷം​ചേർ​ന്നോ? നൂ​റു​കൗ​ര​വ​വ​ധ​ങ്ങ​ളും നേ​രിൽ​ക​ണ്ട കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​കഥ, ആദ്യം വാ​യ​ന​ക്കാ​രി​ലേ​ക്കെ​ത്തി​ക്കു​മെ​ന്നു വാ​ശി​പി​ടി​ച്ച നി​ങ്ങൾ ഇനി​പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ ശത്രു​വി​നു പി​ന്തു​ണ​നൽ​കും?”, സഹ​പ്ര​വർ​ത്ത​ക​നും കൂ​ട്ടു​കാ​ര​നു​മായ യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​ക​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“നീ രാ​ജ​ത​ന്ത്രം പഠി​ച്ച​പ്പോൾ ഞാൻ യു​ദ്ധ​ത​ന്ത്രം തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്ത​താ​ണെ​ന്റെ നോ​ട്ട​പ്പിഴ. അന്തഃ​പു​ര​ത്തി​ലും ഊട്ടു​പു​ര​യി​ലും രാ​ജ​സ​ഭ​യി​ലും നി​യ​ന്ത്ര​ണ​മി​ല്ലാ​തെ കയ​റി​ച്ചെ​ന്നു എരി​വും പു​ളി​യു​മു​ള്ള വാർ​ത്ത നി​ത്യ​വും നീ മെ​ന​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തിൽ​വ​ന്ന വാർ​ത്ത​കൾ​ക്കു് പന​യോ​ല​പ്പ​തി​പ്പു മെ​ന​യേ​ണ്ട ഗതി​കേ​ടി​ലാ​യി ഞാൻ. കു​രു​ക്ഷേ​ത്രം—ആ പതി​നെ​ട്ടു​നാ​ളു​കൾ തന്ന ഊർ​ജ്ജം മറ​ക്കാ​നാ​വി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും ഇപ്പോൾ ചെ​ങ്കോൽ​പി​ടി​ച്ച പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ ആദ്യ​തീ​രു​മാ​നം എന്നെ ഞെ​ട്ടി​പ്പി​ച്ചു. പ്ര​തി​രോ​ധ​മ​ന്ത്രാ​ല​യം അട​ച്ചു​പൂ​ട്ടും. ഇനി എന്തു് ചെ​യ്യ​ണം എന്ന അസ്തി​ത്വ​ഭീ​തി എന്നെ പാ​ണ്ഡവ വി​രു​ദ്ധ​സ​ഖ്യ​ങ്ങ​ളിൽ ചേ​ക്കേ​റാൻ പ്രേ​രി​പ്പി​ച്ചു. ഇന്നു് ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ നി​ന്നെ​പോ​ലു​ള്ള പര​ദൂ​ഷ​ണ​പ​ത്ര​പ്ര​വർ​ത്തർ​ക്കു പാ​ഞ്ചാ​ലി​യുൾ​പ്പെ​ടെ ആരെ​യും അവ​ഹേ​ളി​ക്കാൻ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​മു​ണ്ടു്. കു​ലീ​ന​സ​ദ​സ്സു​ക​ളിൽ മതി​പ്പു​ണ്ടു്. നകു​ല​ചാ​ര​ന്മാർ തൂ​ക്കി ഇരു​ട്ട​റ​യിൽ മരി​ക്കാൻ വി​ടു​മെ​ന്ന ഭീ​തി​വേ​ണ്ട. എന്റെ തൊഴിൽ കു​ഴ​പ്പം ‘യു​ദ്ധ​മി​ല്ലാ​ത്ത ലോകം’ എന്ന അവ​സ്ഥ​യാ​ണു്. അപ്പോ​ഴാ​ണു് ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യെ കണ്ട​തു്. നി​ല​വി​ലു​ള്ള പാ​ണ്ഡവ ദുർ​ഭ​ര​ണ​ത്തെ​യും ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി രാ​ഷ്ട്രം’ എന്ന കാ​ലാ​തി​വർ​ത്തി​യായ സത്യ​ത്തെ​യും രണ്ടാ​യി കാണാൻ.! കലിം​ഗ​ദേ​ശ​ക്കാ​രി​യായ ആ മഹ​തി​ക്ക​തു് ബോ​ധി​ച്ചു. അങ്ങ​നെ അഭി​വ​ന്ദ്യ​ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യു​ടെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​വി​രു​ദ്ധ​ശ​ക്തി​ക​ളു​ടെ സർ​വ​ക​ക്ഷി രഹ​സ്യ​സ​മ്മേ​ള​ന​ത്തിൽ ‘രാ​ജ്യ​ത​ന്ത്ര​ജ്ഞ’ പു​ര​സ്കാ​രം തന്നു അവ​രു​ടെ​കൂ​ടെ ചേരാൻ സ്വാ​ഗ​തം ചെ​യ്ത​പ്പോൾ ഞാൻ പറ​ഞ്ഞു, നാ​ല​തിർ​ത്തി​ക്ക​പ്പു​റ​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നു് ആക്ര​മ​ണ​സാ​ധ്യത ഇല്ലെ​ങ്കിൽ, അല​സ​രാ​വ​രു​തു് ആഭ്യ​ന്ത​ര​ക​ലാ​പ​ത്തി​നു് വഴി​മ​രു​ന്നി​ട​ണം. ശു​ചി​മു​റി വെ​ള്ളം ധാ​ന്യം എന്നി​ങ്ങ​നെ നി​ത്യ​ജീ​വി​ത​ദു​രി​ത​ങ്ങൾ ഉയർ​ത്തി​പ്പി​ടി​ക്കു​മ്പോൾ​ത​ന്നെ ഹസ്തി​ന​പു​രി​രാ​ഷ്ട്രം അധാർ​മി​ക​പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ​നി​ന്നു് നേ​രി​ടു​ന്ന അപചയം ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി കർ​ഷ​ക​രെ കലാ​പ​ത്തി​ലേ​ക്കു് നയി​ക്കാൻ വഴി​യ​മ്പ​ല​ങ്ങ​ളും കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളും രഹ​സ്യ​വി​വ​ര​വി​നി​മ​യ​ത്തി​നു നി​ത്യ​വും ഉപ​യോ​ഗി​ക്ക​ണം. കു​ന്തി​പാ​ണ്ഡു മാ​ദ്രി പാ​ഞ്ചാ​ലി എന്നി​വ​രെ ഇര​ക​ളാ​ക്കി, കേ​ട്ടാൽ​ചെ​വി​പൊ​ത്തു​ന്ന തര​ത്തിൽ ലൈം​ഗി​കാ​പ​വാ​ദ​ങ്ങൾ പൊ​തു​ഇ​ട​ങ്ങ​ളിൽ പ്ര​ച​രി​പ്പി​ക്ക​ണം. പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വ​ളേ, നീയും കൂ​ടെ​പോ​രു​ന്നോ? നേ​രി​ട്ട​ല്ല, ചാ​ര​യാ​യി? നി​ല​വിൽ നി​ന​ക്കു​ള്ള കൊ​ട്ടാ​ര​സൗ​ജ​ന്യ​ങ്ങൾ തു​ട​രാം, ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധവ അധി​കാ​രം പി​ടി​ച്ചാൽ, രഹ​സ്യാ​ന്വേ​ഷ​ണ​മ​ന്ത്രാ​ല​യ​ത്തി​ന്റെ മേ​ധാ​വി​യാ​യി വനിത എന്ന വി​ശ്വ​പ്ര​ശ​സ്തി​യും?”

“രാ​ജ​ശിൽ​പ്പി? നി​ങ്ങൾ ആൾ കൊ​ള്ളാ​മ​ല്ലോ. ധീ​ര​ദേ​ശാ​ഭി​മാ​നി​ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ പൂർ​ണ​കാ​യ​പ്ര​തിമ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ ഞാൻ ഇന്ന​ലെ കണ്ടു. ഒരു​വ​ശ​ത്തു​നി​ന്നു​നോ​ക്കി​യാൽ ഭീ​മ​ന്റെ നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക​മു​ഖം, മറു​വ​ശ​ത്തു​നി​ന്നു നോ​ക്കി​യാൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ​കാ​പ​ട്യ മുഖം. എങ്ങ​നെ ഇതൊ​ക്കെ നി​ങ്ങൾ​ക്കാ​യി?”, പണി​പ്പു​ര​യിൽ വി​ഷ​ണ്ണ​നാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന ശി​ല്പി​യെ ഉച്ച​യോ​ടെ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക തി​ര​ഞ്ഞു​ക​ണ്ടെ​ത്തി.

“മി​നു​ക്കു​പ​ണി​ക്കു എപ്പോൾ വി​ളി​ച്ചാ​ലും ഉടൻ​വ​രാ​മെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു​കി​ട്ടിയ പ്ര​തി​ഫ​ലം കൊ​ണ്ടു് നാൽ​ക്കാ​ലി​ക​ളെ വാ​ങ്ങി കൃ​ഷി​തു​ട​ങ്ങി. ഈയിടെ ചന്ത​യിൽ ക്ഷീ​രോൽ​പ്പ​ന്ന​ങ്ങൾ വിൽ​ക്കാൻ പോ​യ​പ്പോ​ളാ​ണു് വിവരം അറി​യു​ന്ന​തു് ബലി​ദാ​നി​ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ജ്വ​ലി​ക്കു​ന്ന ഓർ​മ്മ​യാ​വാൻ കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വ​ധു​ക്കൾ പ്ര​തി​ഷേ​ധ​സ​മ​ര​ത്തി​ലൂ​ടെ പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ​നി​ന്നും നേ​ടി​യെ​ടു​ത്ത വി​ഖ്യാ​ത​പ്ര​തി​മ​ക്കു, പക്ഷേ, യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ​യും ഭീ​മ​ന്റെ​യും രൂ​പ​സാ​ദൃ​ശ്യ​മാ​ണു്. നി​ങ്ങൾ പത്ര​പ്ര​വർ​ത്ത​ക​രെ​പോ​ലെ​അ​ല്ല ഞങ്ങൾ. നി​ങ്ങൾ​ക്കു് ‘കൗരവർ പാ​ണ്ഡ​വർ’ ഇവ​രെ​യൊ​ക്കെ കണ്ടും മി​ണ്ടി​യും അടു​ത്ത​റി​യും. എനി​ക്ക​റി​യു​ന്ന​തു പ്ര​കൃ​തി​ത​ന്ന കര​വി​രു​തു് മാ​ത്രം. രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളും ഭാ​ര്യ​യും അമ്മ​യു​മു​ള്ള ദരി​ദ്ര​നാ​ണു് ‘രാ​ജ​ശി​ല്പി പു​ര​സ്കാ​രം’ നേടിയ ഞാൻ. എന്റെ കഴു​ത്തിൽ രാ​ജാ​വി​ന്റെ വാൾ​വീ​ണാ​ലും അനാ​ഥ​കൗ​ര​വ​വി​ധ​വ​ക​ളു​ടെ ശാ​പ​വാ​ക്കു​കൾ വീ​ഴ​രു​തേ!” ശി​ല്പി ഏങ്ങ​ല​ടി​ച്ചു. പകച്ച കു​ട്ടി​കൾ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യെ തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കി.

“രക്ത​ര​ഹി​ത​പീ​ഡ​ന​ത്തി​നു് എളു​പ്പ​വ​ഴി​യൊ​ന്നും കാ​ര​ണ​വ​ന്മാർ പറ​ഞ്ഞു​ത​ന്നി​ല്ലേ?”, കൗ​ര​വ​ചോര കൈ​ക്കു​മ്പി​ളിൽ​കോ​രി വന്ന ഭീമനെ, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ണ്ഡവ പാ​ള​യ​ത്തിൽ സമീ​പി​ച്ചു. കൗ​ര​വ​രു​ടെ വെ​ട്ടും കു​ത്തു​മേ​റ്റു് വശം​കെ​ട്ട ഭീ​മ​മേ​നി​യിൽ പാ​റാ​വു​കാ​രൻ തൈലം പു​ര​ട്ടി.

“അന്നേ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ഞാൻ പറ​ഞ്ഞ​താ​ണു്, കൗ​ര​വ​രെ യു​ദ്ധ​ത്ത​ട​വു​കാ​രാ​യി പി​ടി​ച്ചു തു​ണി​യു​രി​ച്ചു്, വരി​യു​ട​ച്ചു് ഒന്നൊ​ന്നാ​യി മധു​ര​പ്ര​തി​കാ​രം ഞാൻ ചെ​യ്യാം.” പക്ഷേ, അവൾ കു​പി​ത​യാ​യി എന്നെ താ​ക്കീ​തു് ചെ​യ്തു:

“ഗദാ പ്ര​ഹ​ര​ത്താൽ കൊ​ല്ലൂ കൗ​ര​വ​രെ, അവ​രു​ടെ പു​രു​ഷ​ത്വം നി​ങ്ങൾ മാ​നി​ക്കൂ!”

“യു​ദ്ധ​ജേ​താ​വി​നു രാ​ജാ​വ​കാ​ശം കൈ​മാ​റു​ന്ന​തിൽ ഇനി​യും തീർ​ന്നി​ല്ലേ തർ​ക്കം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ജയി​ച്ചു എന്നു​തെ​ളി​യി​ക്കു​ന്ന​തിൽ യു​ദ്ധ​നിർ​വ​ഹണ സമി​തി​യു​ടെ രേ​ഖാ​മൂ​ല​മായ അറി​യി​പ്പു് കി​ട്ടാ​തെ ‘അവ​കാ​ശ​വാദ’വു​മാ​യി വരു​ന്ന​വർ​ക്കു് ചെ​ങ്കോൽ​കൈ​മാ​റാൻ സാ​ധ്യ​മ​ല്ലെ​ന്നു ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ. മു​റു​കി​യ​രീ​തി​യിൽ നി​ല​പാ​ടു് കന​ത്തു. സ്തം​ഭ​നം ഞാൻ നി​ഷേ​ധി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. ആദ്യ​യു​ദ്ധ​വാർ​ഷി​ക​ത്തിൽ​ത​ന്നെ ദു​ര്യോ​ധ​ന​സ്മാ​രക സൈ​നി​ക​ശാ​സ്ത്ര​സർ​വ്വ​ക​ലാ​ശാല സ്ഥാ​പി​ക്കുക, ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ കൊ​ച്ചു​മ​കൻ തക്ഷ​ശി​ല​വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സം കഴി​ഞ്ഞു ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ മട​ങ്ങി​വ​രും​വ​രെ വി​ധ​വ​യെ നിർ​ദ്ദി​ഷ്ട​ക​ലാ​ശാ​ല​യു​ടെ ഭര​ണ​ച്ചു​മ​തല ഏൽ​പ്പി​ക്കുക, ബലി​ദാ​നി​ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു മര​ണാ​ന​ന്തര ‘രാ​ഷ്ട്ര​മി​ത്ര’ പു​ര​സ്കാ​രം നൽകുക, പു​ര​സ്കാ​ര​നിർ​ണ്ണ​യ​സ​മി​തി​യു​ടെ അധ്യ​ക്ഷ​യാ​യി ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യെ​യും ക്ഷ​ണി​താ​വാ​യി ദു​ശ്ശ​ള​യെ​യും നി​യ​മി​ക്കുക, കൗ​ര​വ​സ്ത്രീ​ക​ളു​ടെ വസ​തി​ക​ളും ജീ​വി​ത​നി​ല​വാ​ര​വും യു​ദ്ധ​ത്തി​നു​മു​മ്പു് എങ്ങ​നെ​യോ അങ്ങ​നെ തു​ട​രു​മെ​ന്നു് പട്ടാ​ഭി​ഷേ​ക​ത്തി​നു​ശേ​ഷം പുതിയ മഹാ​രാ​ജാ​വു് പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കുക എന്നീ ആവ​ശ്യ​ങ്ങൾ പൂർ​ത്തി​യാ​യാൽ, ആണ്ടോ​ടാ​ണ്ടു പൊ​തു​വാ​യി അടി​യ​റ​വു​വ​ച്ചു പു​തു​ക്കാ​വു​ന്ന ഭര​ണ​നിർ​വ്വ​ഹണ അവ​കാ​ശം സ്ഥാ​പി​ച്ചു തരാ​മെ​ന്നൊ​രു ധാരണ രണ്ടാം​ഘ​ട്ട​ചർ​ച്ച​യിൽ ഉണ്ടാ​യ​തു പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ പതി​വു് നയ​ത​ന്ത്ര​നേ​ട്ടം! പരി​ഭ്ര​മ​ത്താൽ ചു​ണ്ടു​വി​റ​പ്പി​ച്ച മു​ഖ​ഭാ​വ​ത്തോ​ടെ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ പി​തൃ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്റെ മു​മ്പിൽ മു​ട്ടു​കു​ത്തി കൈ​മു​ത്തി ഒന്നേ മറു​പ​ടി​യാ​യി രാ​ജാ​വി​നോ​ടു്, ഞാൻ എഴു​തി​ക്കൊ​ടു​ത്ത​ത​നു​സ​രി​ച്ചു തെ​റ്റാ​തെ പറ​യേ​ണ്ടി വന്നു​ള്ളു,”

“എല്ലാം പറ​ഞ്ഞ​പോ​ലെ, പട്ടാ​ഭി​ഷേ​കം​ക​ഴി​ഞ്ഞ ഉടൻ നി​ങ്ങ​ളെ​യും ഗാ​ന്ധാ​രി​യെ​യും വന​വാ​സ​ത്തിൽ വി​ടാ​നു​ള്ള ഒരു​ക്കം ഞാനും പൂർ​ത്തി​യാ​ക്കാം.”

“ജ്യേ​ഷ്ഠ​ന​ല്ലേ സ്ത്രീ​പീ​ഡ​കൻ? വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം വി​വാ​ദ​മാ​യ​തൊ​ന്നും അറി​ഞ്ഞ​മ​ട്ടി​ല്ല​ല്ലോ, നി​ങ്ങൾ സൈ​ന്ധവ ദേശ വനി​താ​വ​കാശ സമി​തി​യു​ടെ​യും, ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ​യും പദവി ഇര​ട്ട​പൗ​ര​ത്വ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം വഹി​ക്കു​ന്ന പ്ര​വർ​ത്ത​ക​ത​ന്നെ​യ​ല്ലേ!”, കൗ​ര​വ​രു​ടെ സഹോ​ദ​രി​യും സൈ​ന്ധ​വ​രാ​ജാ​വു് ജയ​ദ്ര​ഥ​ഭാ​ര്യ​യു​മായ ദു​ശ്ശ​ള​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ആരോ​പി​ത​കൗ​ര​വ​രു​ടെ സാ​ക്ഷി​യാ​യി നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ മൊ​ഴി​കൊ​ടു​ക്കാൻ ജന്മ​നാ​ട്ടിൽ എത്തി​യ​താ​യി​രു​ന്നു, രാ​ജ്യാ​ന്ത​ര​വേ​ദി​ക​ളിൽ പെ​ണ്ണ​വ​കാശ പ്ര​ഭാ​ഷ​ക​കൂ​ടി​യായ സൈ​ന്ധവ റാണി.

“ആണു​ങ്ങൾ​ക്കു് മാ​ത്രം സാ​ന്നി​ധ്യം അനു​വ​ദി​ച്ച ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ, ഇടി​ച്ചു​ക​യ​റി​യ​തൊ​രു പ്ര​കോ​പ​ന​പ​ര​മായ ചട്ട​ലം​ഘ​ന​മെ​ങ്കിൽ ആ ലം​ഘ​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ സാ​മ്പ്ര​ദാ​യി​ക​ഹ​സ്തി​ന​പു​രി​യിൽ നവോ​ത്ഥാ​നം കൊ​ണ്ടു​വ​രാ​നാ​വു​മെ​ന്ന തോ​ന്നൽ ഇനി പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു് വേണ്ട. സു​ന്ദ​ര​പാ​ണ്ഡ​വ​നെ വി​വാ​ഹം കഴി​ച്ച​തി​നു പുറമെ നാലു ‘ദേ​വ​സ്പർ​ശി’പാ​ണ്ഡ​വ​രെ കു​ന്തി പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു് സമ്മാ​നി​ച്ച​പ്പോൾ, അനു​മ​തി എന്തു​കൊ​ണ്ടു് തേ​ടി​യി​ല്ല എന്ന ന്യൂ​ന​ത​യാൽ ഞാൻ ‘ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ത്തെ’ ചോ​ദ്യം ചെ​യ്തി​രു​ന്നു. പത്തു​കൊ​ല്ലം മു​മ്പു് എന്നോർ​ക്ക​ണം ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ കളി​ന​ട​പ​ടി​ക്ര​മ​ങ്ങ​ളു​ടെ നഗ്ന ലംഘനം അവ​ളിൽ​നി​ന്നും മനഃ​പൂർ​വ്വം ഉണ്ടാ​യ​തോ​ടെ, നിർ​വ്യാ​ജ​ഖേ​ദം പര​സ്യ​മാ​യി പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു പകരം, പ്രാ​ദേ​ശി​ക​നി​യമ സാ​ധു​ത​യു​ള്ള അടി​മ​വ്യ​വ​സ്ഥി​തി​യെ പാ​ഞ്ചാ​ലി അധി​ക്ഷേ​പി​ച്ചു എന്ന​തു കൊ​ണ്ടു സ്ത്രീ​സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​വാ​ദി​ക​ളു​ടെ ആരാ​ധ്യ​യു​മാ​വു​ന്നി​ല്ല, കാരണം, അവ​ളു​ടെ അച്ഛ​നും അടി​മ​പ്പെൺ​ക്ര​യ​വി​ക്ര​യം ചെ​യ്തി​രു​ന്നു, പാ​ഞ്ചാ​ലി ദ്രു​പ​ദ​നു് അടി​മ​പ്പെ​ണ്ണിൽ പി​റ​ന്ന മനു​ഷ്യ​ജ​ന്മം എന്നു് കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ പാ​ട്ടാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ. പാ​ണ്ഡ​വ​രും ദേ​ശാ​ന്ത​ര​അ​ടി​മ​പ്പെ​ണ്ണു​ങ്ങ​ളിൽ ലൈം​ഗിക അധീ​ശ​ത്വം പു​ലർ​ത്തി. പാ​ഞ്ചാ​ലി പാ​ണ്ഡ​വ​രെ കേവലം അടി​മ​ക​ളാ​യി കണ​ക്കാ​ക്കു​ന്നു എന്നും പൊ​തു​ജ​നം അറി​യാ​ത്ത​ത​ല്ല. സ്വ​ത്തും പദ​വി​യും കളി​യിൽ നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു​വേ​ണ്ടി അവ​ളൊ​രു പ്ര​ഹ​സ​നം അര​ങ്ങേ​റി! കു​റു​ന​രി​കൾ​ക്കു​മൊ​പ്പം മൊ​ത്തം​പാ​ണ്ഡ​വർ കഴി​യ​ട്ടെ, ആർ​ക്കു നി​ഷേ​ധി​ക്കാ​നാ​വും പാ​ഞ്ചാ​ലി തി​രി​ച്ചു​വ​രു​ന്ന​തൊ​രു സമ്പൂർ​ണ്ണ പെ​ണ്ണ​വ​കാശ പോ​രാ​ളി​യാ​യി​ട്ടാ​വും. ക്ഷ​മി​ക്ക​ണം തി​ര​ക്കു​ണ്ടു്. മൊ​ഴി​കൊ​ടു​ത്തു സഹോ​ദ​ര​നു് ഐക്യ​ദാർ​ഢ്യം പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ച്ചു സൈ​ന്ധ​വ​ദേ​ശ​ത്തേ​ക്കു തി​രി​ച്ചു​പോ​വാൻ സന്നാ​ഹ​ങ്ങൾ തയ്യാർ. ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​പ​ത്ര​പ്ര​വർ​ത്ത​നം ‘കൊ​ഴു​ത്തു’ അല്ലെ? അഭി​ന​ന്ദ​ന​ങ്ങൾ. മൂ​ന്നു​നേ​രം അപ്പ​വും വീ​ഞ്ഞും ഇല്ലെ​ങ്കി​ലും, ഇങ്ങ​നെ ഇട​ക്കൊ​ന്നു വേണം പി​ടി​ച്ചു​നിൽ​ക്കാൻ!”

“നവ​വ​ധു​വാ​യി പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ​നി​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കൊ​പ്പം​വ​ന്ന കാലം! പു​രാ​ത​ന​ഹ​സ്തി​ന​പു​രി​ക്കും, ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥം വെ​ട്ടി പണിത ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​നും ഇട​ക്കൊ​രു അതി​ഥി​കാ​ല​യ​ള​വിൽ, ഒന്നൊ​ന്നാ​യി നി​ങ്ങൾ പരി​ച​യ​പ്പെ​ട്ട നൂ​റു​കൌ​ര​വ​രേ​യും സന്ദർ​ശ​ക​രാ​യി കാ​ണു​മ്പോൾ പേർ​പ​റ​ഞ്ഞു, സ്വാ​ഗ​തം ചെ​യ്തി​രു​ന്ന​തി​നു ഞാൻ സാ​ക്ഷി. പെ​റ്റ​ത​ള്ള​ക്കാ​വു​മോ, നൂ​റ്റു​വ​രായ മക്ക​ളെ തെ​റ്റാ​തെ പേർ​വി​ളി​ക്കാൻ?”, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“കണ്ണു് കെ​ട്ടി സ്വയം കാ​ഴ്ച​നി​ഷേ​ധി​ച്ച ഗാ​ന്ധാ​രി​യെ​പോ​ലെ​യാ​ണോ, സം​വേ​ദ​ന​ക്ഷ​മ​മായ പഞ്ചേ​ന്ദ്രി​യ​ങ്ങൾ ഉള്ള പ്ര​ണ​യി​നി?”

“കു​റ്റ​വാ​ളി​കൾ പെ​രു​കി​യോ? ആവ​ശ്യ​ത്തി​നു് തി​ക​യു​ന്നി​ല്ല കൈ​വി​ല​ങ്ങു​കൾ എന്നാ​ണ​ല്ലോ ക്ര​മ​സ​മാ​ധാന ചുമതല വഹി​ക്കു​ന്ന ഭീ​മ​ന്റെ പരാതി!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക വക്താ​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ആറു വി​ല​ങ്ങു​ക​ളാ​ണു് ദു​ര്യോ​ധ​ന​കാ​ര്യാ​ല​യ​ത്തിൽ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു്. പാ​ണ്ഡ​വ​രും പാ​ഞ്ചാ​ലി​യും തി​രി​ച്ചു​വ​ന്നാൽ കയ്യോ​ടെ പി​ടി​ച്ചു അക​ത്തി​ടാൻ. കോ​ട്ട​വാ​തി​ലി​നു​മു​മ്പിൽ കാ​ണാ​റി​ല്ലേ, നി​ത്യ​വും കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധ​വ​ക​ളു​ടെ പ്ര​ക്ഷോ​ഭം അക്ര​മാ​സ​ക്ത​മാ​വു​ന്ന​തു? വി​സ്ത​രി​ക്കേ​ണ്ട​ല്ലോ, നി​ങ്ങൾ ദൃ​ക്സാ​ക്ഷി​യ​ല്ലേ. കാ​രാ​ഗൃ​ഹ​ത്തിൽ എത്തി​ക്കും​മു​മ്പു് പ്ര​ക്ഷോ​ഭ​കാ​രി​ക​ളെ കൂ​ച്ചു​വി​ല​ങ്ങി​ടേ​ണ്ടേ? കള്ള​ച്ചൂ​തിൽ പൗ​രാ​വ​കാ​ശം നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട​വ​രെ കൗരവർ അങ്ങ​നെ ചെയ്ത കീ​ഴ്‌​വ​ഴ​ക്ക​മി​ല്ലേ? എങ്കി​ലും, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധ​വ​ക​ളോ​ടു് അങ്ങ​നെ ചെ​യ്യാ​മോ? ഇപ്പോൾ ഉള്ള ആറു വി​ല​ങ്ങു​കൾ, ഒന്നു് മു​റു​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ച്ചാൽ കാണാം, മൊ​ത്തം അഴി​യു​ന്ന​തു്. ഭക്ഷ്യ​ക്ഷാ​മം കാരണം, മെ​ലി​ഞ്ഞ കൈ​ത്ത​ണ്ട​യു​ള്ള കൗ​ര​വ​വി​ധ​വ​കൾ​ക്കു കൈ​ഊ​രി​യെ​ടു​ത്തു ഓടി​ര​ക്ഷ​പ്പെ​ടാൻ കഴി​യു​ന്ന​ത​രം വി​ല​ങ്ങു​ക​ളും കൊ​ണ്ടു് ഇനി ഭര​ണ​കൂ​ടം നട​ക്കു​ന്ന​തു് നാ​ണ​ക്കേ​ട​ല്ലേ. ഈ സ്ഥി​തി മാ​റ്റ​ണം. കൗ​ര​വ​സ്ത്രീ​ക​ളു​ടെ മൃ​ദു​കൈ​ത്ത​ണ്ട​യിൽ മു​റി​വു​ണ്ടാ​ക്കാ​ത്ത​തും, ഭാ​രം​കു​റ​ഞ്ഞ​തും, സ്വർണ വള​യു​ടെ നി​റ​മു​ള്ള​തും, ഇരു​വ​ശ​ത്തും പൂ​ട്ടി​ടാ​വു​ന്ന​തു​മായ നവ​ത​ല​മുറ വി​ല​ങ്ങു​കൾ​ക്കു​വേ​ണ്ടി ഭീമൻ കർ​ത്ത​വ്യ​ബോ​ധ​ത്തോ​ടെ നഗ​ര​പ​ണി​ശാ​ല​ക​ളിൽ ഓടി നട​ക്കു​മ്പോൾ, പരി​ഹാ​സ​വി​ഷ​യ​മാ​ക്കു​ന്ന​തു രാ​ജ്യ​ദ്രോ​ഹ​ത്തി​നു സമ​മ​ല്ലേ? യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തെ പ്ര​തി​രോ​ധ​ത്തി​ലാ​ക്കു​ന്ന​വി​ധം ക്ര​മ​സ​മാ​ധാ​ന​പ്ര​ശ്നം നി​ങ്ങൾ തു​ടർ​ന്നും വക്രീ​ക​രി​ച്ചാൽ, കോ​ട്ട​ക്ക​ക​ത്തെ സൗ​ജ​ന്യ​വ​സ​തി​യും ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ ഭക്ഷ​ണ​വും പു​നഃ​പ​രി​ഗ​ണ​ന​ക്കു വി​ധേ​യ​മാ​കു​മേ!”

“കണ്ടാൽ ആപാ​ദ​ചൂ​ഡം കുലീന! എന്നാൽ അവൾ​ക്കെ​തി​രെ ലൈം​ഗിക പരാതി ഗു​രു​ത​രം! എന്നാ​ണ​ല്ലോ നീ​തി​പീഠ പ്ര​ഖ്യാ​പ​നം. എന്തു് ‘ഗു​രു​ത​രം’ ആപാ​ദ​കു​ലീന വനിത ചെ​യ്തു എന്നാ​ണു നാം മന​സ്സി​ലാ​ക്കേ​ണ്ട​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചാർ​വാ​ക​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“നീ​രാ​ടാൻ ‘ആകാ​ശ​ചാ​രി​കൾ’ മനു​ഷ്യ​രൂ​പ​മെ​ടു​ത്തു, ഉച്ച​മ​യ​ങ്ങും​നേ​ര​ത്തു താ​ഴ്‌​വ​ര​യി​ലെ ജലാ​ശ​യ​ത്തിൽ വരാ​റു​ണ്ടെ​ന്നു് നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാ​മോ എന്നാ​യി​രു​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വ​പി​തൃ​ത്വ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു അന്വേ​ഷി​ച്ച​പ്പോൾ പറ​ഞ്ഞ​തു്. സൗ​ഹൃ​ദ​മ​ത്സ​ര​ത്തിൽ നീ​ന്തി പ്ര​ശം​സ​നേ​ടു​മ്പോൾ, നീ​ന്തൽ​ക്കാ​രി​ലൊ​രാ​ളെ പ്രീ​ണി​പ്പി​ച്ച​വൾ കൗ​ശ​ല​ത്തിൽ പും​ബീ​ജം​യാ​ചി​ക്കും. ദുർ​ബ​ല​നി​മി​ഷ​ത്തിൽ ആകാ​ശ​ചാ​രി തയ്യാ​റാ​വു​മ്പോൾ, ദി​വ്യ​ഗർ​ഭ​ത്തി​ന​വൾ നന്ദി​പൂർ​വ്വം വഴ​ങ്ങി​ക്കൊ​ടു​ക്കും. മൂ​ന്നു​പ്രാ​വ​ശ്യം ദു​രൂ​ഹ​ബീ​ജ​സം​ഭ​ര​ണം ഫല​പ്രാ​പ്തി​യിൽ സു​ഖ​പ്ര​സ​വ​ത്തി​ലേ​ക്കു നയി​ച്ച​പ്പോൾ, കു​ന്തി പി​ന്നീ​ടു് നീ​ന്താൻ മറ്റൊ​രു സു​ന്ദ​രി​യെ പറ​ഞ്ഞ​യ​ച്ചു. ഒറ്റ​ത്ത​വണ ഗർ​ഭ​ത്തിൽ ഇര​ട്ട​ക്കു​ഞ്ഞു​ങ്ങൾ​ക്കു വേണ്ട ദേ​വ​ബീ​ജം ഇരട്ട സഹോ​ദ​ര​ദാ​താ​ക്ക​ളിൽ നി​ന്ന​വൾ ഒരു​മി​ച്ചു് സം​ഭ​രി​ച്ചു. ‘മംഗലം ചെയ്ത പു​രു​ഷൻ ആളൊരു ഷണ്ഡൻ’ എന്നു് മു​ദ്ര​കു​ത്തി​യാ​ണ​വൾ മാ​തൃ​ത്വ​പെ​ണ്ണ​വ​കാ​ശ​ത്തി​നു ബീ​ജ​സ്രോ​ത​സ്സു​ക​ളെ കണ്ടെ​ത്തി​യ​തു്. സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മാ​യും സ്ത്രീ വേറെ വഴി​നോ​ക്കും എന്നൊ​രു അർ​ത്ഥ​ഗർ​ഭ​മായ പ്ര​തി​ക​ര​ണം മാ​ത്ര​മേ കു​ന്തി, വി​ചാ​ര​ണ​യിൽ നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തി​ലും പറ​ഞ്ഞു​ള്ളു. ഇപ്പോൾ അവൾ സ്വ​ത​ന്ത്ര എന്നാ​ണ​റി​ഞ്ഞ​തു്. നട്ടാൽ കി​ളിർ​ക്കാ​ത്ത കെ​ട്ടു​കഥ കൊ​ണ്ട​വൾ സ്വർ​ഗ്ഗ​ജാ​ത​രി​ലേ​ക്കു അനാ​ഥ​ക്കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ ചാ​ഞ്ചാ​ടു​ന്ന പി​തൃ​ത്വം വ്യാ​പി​പ്പി​ച്ചു എന്ന​താ​ണ​വ​ളു​ടെ ഉട​ല​ഴ​കി​നെ വെ​ല്ലു​ന്ന വാ​ക്ചാ​തു​രി.”

“സൈ​നി​ക​മ​ന്ത്രാ​ല​യ​ത്തി​ന്റെ ചു​മ​ത​ല​യേ​റ്റെ​ടു​ക്കു​ന്ന നി​ങ്ങ​ളെ കൂ​ക്കി​വി​ളി​ച്ചാ​ണ​ല്ലോ കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​കൾ ‘സ്വാ​ഗ​തം’ ചെ​യ്ത​തു്! അടു​ത്ത ‘മഹാ​യു​ദ്ധം’ ആരോ​ടാ​ണെ​ന്ന ആലോചന തു​ട​ങ്ങും​മു​മ്പു്, ഒന്നോർ​ത്തെ​ടു​ക്കാ​മോ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​കൗ​ര​വ​സ്മ​രണ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“വ്ര​ത​ശു​ദ്ധി​യോ​ടെ, പര​മ​പ​വി​ത്ര​മാ​യി നിർ​മ്മി​ക്കു​ന്നൊ​രി​നം പ്രാ​ചീ​ന​ക​ണ്ണാ​ടി എനി​ക്കു് സമ്മാ​ന​മാ​യി കി​ട്ടി, ദൂരെ ദൂരെ ദക്ഷി​ണാ​പ​ഥ​ത്തിൽ, പള്ളി​യോ​ട​ങ്ങൾ​ക്കും വള്ളം​ക​ളി​ക്കും പേ​രു​കേ​ട്ട പമ്പ​യു​ടെ തീ​ര​ത്തെ, ആറ​ന്മുള, മല​യ​സ്വ​രൂ​പ​ത്തി​ന്റെ യു​വ​നാ​ടു​വാ​ഴി, സഖ്യ​സൈ​ന്യ​വു​മാ​യി കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ വന്ന​പ്പോൾ! മു​ഖം​നോ​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ക​ട്ടെ, കഴു​കാൻ​പോ​ലും സൗ​ക​ര്യ​മി​ല്ലാ​ത്ത യു​ദ്ധ​ത്തിൽ എനി​ക്ക​തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്തു​ണ്ടാ​യി നേ​ട്ട​മെ​ന്നോ? കൊ​ല്ലും​മു​മ്പു് പ്ര​ഖ്യാ​പി​ത​ശ​ത്രു​വി​നു അവ​ന്റെ യാ​ഥാർ​ത്ഥ ‘പോർ​ക്ക​ള​മു​ഖം’ ആധി​കാ​രിക കണ്ണാ​ടി​കാ​ട്ടി കാ​ണി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു. ഞെ​ട്ട​ല​നു​ഭ​വ​ത്തിൽ ആയി​രു​ന്നു, പി​ളർ​ക്കാൻ എന്റെ വി​ര​ലു​കൾ​ക്ക​വർ ഇട​നെ​ഞ്ചു​വി​രി​യി​ച്ച​തു. നി​ന​ക്കും കാണണോ “യഥാർ​ത്ഥ​മു​ഖം”? അതോ, പു​തു​പാ​ണ്ഡവ ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തോ​ടു് നീ ഇനി​യെ​ങ്കി​ലും കൂറ് പു​ലർ​ത്തു​മോ?”

“ചക്ര​വ്യൂ​ഹ​ത്തിൽ പന​യോ​ല​യും എഴു​ത്താ​ണി​യു​മാ​യി​പ്ര​വേ​ശി​ക്കാൻ അനു​മ​തി​കി​ട്ടിയ ഏക​വ​നിത ഞാ​നാ​യി​രു​ന്നു. ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​വ​സ​തി​യിൽ, പോ​രാ​ട്ടം നി​ങ്ങൾ ‘നേരിൽ കണ്ടു’ എന്ന അവ​കാ​ശ​വാ​ദം ചോ​ദ്യം​ചെ​യ്യാ​തെ വി​ടു​ന്നു എങ്കി​ലും, എങ്ങ​നെ​യാ​ണു് അഭി​മ​ന്യു വാർ​ത്ത രാ​ജാ​വി​നെ അറി​യി​ച്ച​തു് എന്ന​റി​യാൻ വാ​യ​ന​ക്കാർ​ക്കു് കൗ​തു​ക​മു​ണ്ടാ​വും. ഒന്നോർ​ത്തെ​ടു​ക്കാ​മോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര സഹാ​യി​യായ സഞ്ജ​യ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“പോ​രാ​ളി, കൗ​ര​വാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തിൽ പൂ​പോ​ലെ ഞെ​രി​യു​ന്ന​തു വി​തു​മ്പി​ക്കൊ​ണ്ട​റി​യി​ച്ച​പ്പോൾ ‘ബലേ ഭേഷ്’ എന്നു് ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ പ്ര​തി​ക​രി​ച്ച ഓർ​മ്മ​യു​ണ്ടു്. ‘ഇള​കി​യാ​ട്ടം’ നി​ല​ക്കാൻ വി​ദു​രർ ഇട​പെ​ടേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. അവ​സാ​നം കർ​ണ്ണൻ, അഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ ഇട​നെ​ഞ്ചി​ലേ​ക്കു കത്തി​ക​യ​റ്റി​യ​പ്പോൾ, “ശവ​ത്തിൽ കു​ത്താ​തെ​ടാ തന്ത​ക്കു പി​റ​ക്കാ​ത്ത​വ​നേ” എന്നു് വേ​ദ​ന​വി​ങ്ങി​പ്പൊ​ട്ടി ഞാൻ തത്സ​മ​യ​വാർ​ത്ത നിർ​ത്തി വീ​ട്ടി​ലേ​ക്കു പോയി.”

“ആൺ​പെൺ​പൊ​റു​തി​യു​ടെ ഉത്ത​ര​വാ​ദി​ത്വം പു​രു​ഷ​നിൽ സാ​ധ്യ​മാ​വി​ല്ലെ​ന്ന മുൻ​വി​ധി​യി​ലാ​ണോ, ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ പരീ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​നാ​യി പാ​ണ്ഡ​വ​രു​മൊ​ത്തു നി​ങ്ങൾ ‘പുതിയ മേ​ച്ചിൽ​പ്പു​റ​ങ്ങൾ’ തേടി പോ​യ​തു്?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ സജീ​വ​ദാ​മ്പ​ത്യ​ക്കാ​ലം.

“അതൊ​ക്കെ വി​വാ​ഹ​ത്തി​നു​മു​മ്പു പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ ആൺപെൺ വി​വേ​ച​ന​മി​ല്ലാ​തെ സാ​ധി​ച്ചി​രു​ന്ന​ല്ലോ. ഏക​പ​ക്ഷീ​യ​മാ​യി കു​ന്തി അടി​ച്ചേൽ​പ്പി​ച്ച ആൺ​പെൺ​പൊ​റു​തി, കി​ട​പ്പ​റ​യി​ലും ഊട്ടു​പു​ര​യി​ലും മലി​ന​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തിൽ, എന്താ​ണു് ബഹു​ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ ‘ജൈ​വി​ക​പ​ങ്കെ’ന്നു് നേ​രി​ട്ടു് ചോ​ദി​ച്ച​റി​ഞ്ഞാൽ മതി.”

“അര​മ​ന​ര​ഹ​സ്യ​മൊ​ന്നു​മ​ല്ല, അവ​കാ​ശ​വാ​ദ​മ​ല്ലേ എന്നാ​ണോ ഇപ്പോ​ഴും നി​ല​പാ​ടു് ?, ‘സ്വർ​ഗ്ഗ​ജാത’രാണു് പാ​ണ്ഡ​വ​പി​തൃ​ക്കൾ എന്നു കരു​തു​ന്ന​വ​രിൽ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രും കൊ​ട്ടാ​ര​കാ​ര്യ​സ്ഥ​ന്മാ​രും പെടും. സ്വർ​ഗീ​യ​പി​താ​ക്ക​ളും കൗ​ന്തേ​യ​രും ചേർ​ന്നു കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ അരും​കൊല നട​ത്തി​യ​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് കൗ​ര​വ​വം​ശ​നാ​ശം സാ​ധ്യ​മാ​യ​തെ​ന്നു ഞങ്ങ​ളെ​വി​ശ്വ​സി​പ്പി​ക്കാൻ അവ​രു​ടെ ‘ഗോ​ളാ​ന്ത​ര​ഗൂ​ഢാ​ലോ​ചന’ നേ​രി​ട്ട​റി​ഞ്ഞു​വോ നി​ങ്ങൾ?”, പതി​നെ​ട്ടാം ദിവസം ഭീ​മ​ഗ​ദാ​പ്ര​ഹ​ര​ത്തിൽ തു​ട​യെ​ല്ലിൽ പരു​ക്കേ​റ്റു വീണു മര​ണം​കാ​ത്ത ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ ക്ഷ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ടാ​തെ, രാ​ത്രി പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ടൊ​രു പെ​ണ്ണു​ട​ലിൽ, പു​രു​ഷ​സ​ദ​സ്സു അമി​താ​വേ​ശ​ത്തോ​ടെ പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ച നഗ്ന​താ​പ്ര​ദർ​ശ​നം സ്ത്രീ​സൗ​ഹൃ​ദ​നീ​ക്ക​ത്തിൽ നി​ഷേ​ധി​ക്കാ​നാ​വു​ന്നൊ​രു മാ​യി​ക​ഇ​ട​പെ​ടൽ ഞാൻ ചെ​യ്ത​തോർ​മ്മ​യു​ണ്ടോ? എത്ര​ശ​ക്ത​മാ​യി പെ​ണ്ണു​ട​ലിൽ​നി​ന്നും ഉടു​തു​ണി​യൂ​രാൻ ശ്ര​മി​ച്ചി​ട്ടും, ദു​ശ്ശാ​സ​നൻ കൈ​കു​ഴ​ഞ്ഞ​വ​ശ​നാ​യി വീ​ണ​തോ​ടെ, കയ്യേ​റ്റ​ത്തി​നു് ഞാൻ അറു​തി​വ​രു​ത്തി! ഓർ​മ്മ​യു​ണ്ട​ല്ലേ! ദ്രൗ​പ​ദീ​പ്ര​ണ​യ​പ്ര​തീ​ക​മാ​യി വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തു, ഭക്ഷ​ണ​മൊ​ടു​ങ്ങാ​ത്ത അക്ഷ​യ​പാ​ത്രം സമ്മാ​നി​ച്ച​പ്പോൾ, പാ​പി​പാ​ണ്ഡ​വർ എന്താ​ണു് ചെ​യ്ത​തെ​ന്നോ? ഏക​പ​ക്ഷീ​യ​മാ​യി രാ​തി​ഭ​ക്ഷ​ണ​സ​മ​യം അവി​ചാ​രിത സന്ദർ​ശ​ക​രു​മാ​യി ബന്ധ​പ്പെ​ടു​ത്തി അവളെ അത്താ​ഴ​പ്പ​ട്ടി​ണി​ക്കി​ട്ട ദു​ഷ്ച​രി​ത്ര​വും വ്യാ​സൻ തമ​സ്ക​രി​ക്കി​ല്ലെ​ന്നാ​ണെ​ന്റെ ശു​ഭ​പ്ര​തീ​ക്ഷ. ഭൂ​മി​യിൽ​നി​ന്നും കാ​ഴ്ച​ബ​ഹി​രാ​കാ​ശ​ത്തേ​ക്കു് മാ​റി​മാ​റി പോ​വു​ന്ന ഈ അന്ത്യ​സ​മ​യ​ത്തു ഒന്നേ എനി​ക്കു് ഇനി​പൂർ​ത്തി​യാ​ക്കാ​നു​ള്ളു—കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​ക​ളാ​വാൻ സാ​ധ്യ​ത​യു​ള്ള ആറോളം പാ​ണ്ഡ​വ​പു​ത്ര​ന്മാ​രു​ടെ വം​ശ​ഹ​ത്യ. ചി​ര​ഞ്ജീ​വി​യും ദ്രോ​ണ​പു​ത്ര​നും അമാ​നു​ഷ​സി​ദ്ധി​യു​മു​ള്ള ‘നര​സിംഹ’വുമായ അശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വ് അതാ എന്നെ​ത്തേ​ടി വരു​ന്നു, ഈശ്വ​രാ, അവനിൽ ആകു​ന്നു എനി​ക്ക​വ​സാ​ന​പ്ര​തീ​ക്ഷ!”

“വഴു​ക്കി​വീ​ണി​ല്ല എന്നാ​ണോ പറ​ഞ്ഞു​വ​രു​ന്ന​തു്”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം മാ​യി​ക​സ​ഭാ​ത​ല​ത്തിൽ, ക്ഷ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട വി​ശി​ഷ്ടാ​തി​ഥി കൗ​ര​വ​രാ​ജ​കു​മാ​രൻ കാൽ​വ​ഴു​ക്കി​വീ​ണ​പ്പോൾ, ആതി​ഥേ​യ​പാ​ഞ്ചാ​ലി പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ച്ചു എന്ന വാർ​ത്ത കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ സം​വാ​ദ​മാ​വു​ന്ന ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലേ​ക്കു തേ​രെ​ത്തിയ നേ​രം​മു​തൽ കു​ടി​ല​കൗ​ര​വ​മു​ഖം ‘കു​നു​ഷ്ട്’ കരു​വാ​ളി​ച്ചി​രു​ന്നു എന്നാ​ണു് ഞങ്ങ​ളു​ടെ പാ​റാ​വു​കാർ നൽകിയ രഹ​സ്യ​വി​വ​രം. ചു​റ്റും നോ​ക്കി ഓരോ​ന്നു് വി​ളി​ച്ചു​പ​റ​യും, തേ​രാ​ളി ചെ​വി​കൊ​ടു​ക്കാ​തെ, എന്നാൽ വി​സ്മയ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ക്കാ​ഴ്ച ഓരോ​ന്നും മി​ഴി​ച്ചു​നോ​ക്കും, തി​ള​യ്ക്കു​ന്ന അസ​ഹി​ഷ്ണു​ത​യിൽ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ തേ​രാ​ളി​ക്കു​നേ​രെ കു​ര​ച്ചു അപ​ശ​ബ്ദ​മു​ണ്ടാ​ക്കും. പി​റ്റേ​ന്ന​വൻ നൂ​റു​നൂ​റു സന്ദർ​ശ​കർ​ക്കൊ​പ്പം മാ​യി​ക​സ​ഭാ​ത​ല​ങ്ങൾ കണ്ടു കൗ​ര​വ​പ്ര​മാ​ണി സ്തം​ഭി​ച്ച​പ്പോൾ, ഉണർ​ന്ന ‘കു​രു​ട്ടു​മന’ത്തി​ലാ​ണു് ‘വീഴ്ച’ എന്ന പ്ര​ഹ​സ​ന​നിർ​മ്മി​തി അര​ങ്ങേ​റി​യ​തു്. അതി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ സഹാ​യി​യാ​യി ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നൊ​രു ‘കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​രി​വ​നിത’, ‘വീഴ്ച’യുടെ ആപാ​ദ​ചൂ​ഡ​കൃ​ത്രി​മ​ത്തം കണ്ടു വാ​പൊ​ത്തി ചു​മ​ച്ചു എന്നേ​യു​ള്ളു. കൗ​ര​വ​പ്ര​മാ​ണി അതു് ആതി​ഥേ​യ​യാ​യി കഥാ​നിർ​മ്മി​തി പ്ര​ച​രി​പ്പി​ച്ചു. പു​ത്തൻ​പു​തു​ഇ​ന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു നല്ല​തൊ​ന്നും പറ​യി​ല്ലെ​ന്നൊ​രു ശാ​ഠ്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു് കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​യിൽ സം​വാ​ദ​പി​ന്തുണ കൊ​ടു​ക്കാൻ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ആരു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു? നി​ങ്ങൾ അന്വേ​ഷി​ക്കേ​ണ്ട കാ​ര്യം തന്നെ!”

“സ്വ​യം​വ​ര​ആ​ഘോ​ഷ​ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളിൽ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ മു​ഖ​ത്തു​ക​ണ്ട പ്ര​ണ​യോർ​ജ്ജം ഞാൻ ഓർ​ക്കു​ന്നു. സം​ഘർ​ഷ​ഭ​രി​ത​മായ മത്സ​ര​ത്തിൽ, തൽ​പ​ര​ക​ക്ഷി ഇട​പെ​ട​ലു​കൾ അതി​ജീ​വി​ച്ചു, അസ്ത്ര​വി​ദ്യ​യിൽ അർ​ജ്ജു​നൻ ജയി​ച്ച​പ്പോൾ! പി​ന്നെ എപ്പോ​ഴാ​ണു് അയാളെ കാ​ണു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും മു​ഖം​തി​രി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി​യ​തു്? രാ​ജ​സൂയ യാ​ഗ​ത്തിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​പ​ങ്കാ​ളി​യാ​യാൽ മാ​ത്ര​മേ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം​ച​ക്ര​വർ​ത്തി​നി​യാ​വൂ എന്ന ആചാ​ര​വി​ധി​യിൽ കു​ടു​ങ്ങി​യ​പ്പോൾ, സ്വ​യം​വ​ര​ജേ​താ​വി​നെ ഏക​പ​ക്ഷീ​യ​മാ​യി തി​ര​സ്ക​രി​ച്ചു​വോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ഊഴം​വ​ച്ചു് കി​ട​ന്ന ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളിൽ ഈർ​ഷ്യ​യോ​ടെ ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചു, നവ​വ​ധു​വാ​യി​രി​ക്കു​മ്പോൾ അവ​നെ​നി​ക്കു് തന്ന ‘കേ​ശാ​ദി​പാദ പരി​ലാ​ളന’ ഇപ്പോൾ ഇല്ല. മറ്റു​നാ​ലു പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ​നി​ന്നെ​ന്ന പോലെ പ്ര​ത്യേ​ക​പ​രി​ഗ​ണ​ന​യൊ​ന്നു​മി​ല്ലാ​തെ​യാ​ണു് ഞാ​ന​വ​നിൽ​നി​ന്നും ബീ​ജ​സം​ഭ​ര​ണം ചെ​യ്യു​ന്ന​തെ​ന്ന അറി​വാ​ണ​വ​നെ അവ​ശ​നാ​ക്കി​യ​തെ​ന്നു​ണ്ടോ? ‘ദാ​മ്പ​ത്യ​വ​ഞ്ച​ന​യാ​ണു് ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വം’ എന്ന​വൻ മു​ന​വ​ച്ചു പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടിൽ സൂ​ചി​പ്പി​ച്ച​പ്പോൾ, “കു​ന്തി​യു​ടെ കു​ബു​ദ്ധി​യ​ല്ലേ അതെ”ന്നു ഞാൻ അവനെ തള്ളി​മാ​റ്റി തി​രി​ച്ച​ടി​ച്ചു. ‘ഇണ​ചേ​രു​മ്പോ​ഴും നീ അമ്മ​യെ വലി​ച്ചി​ഴ​ക്കു​ന്നോ?’ എന്നു് പ്ര​തി​ഷേ​ധി​ച്ചു ഇരു​ട്ടിൽ എനി​ക്കെ​തി​രെ അവൻ ‘വെ​ളി​ച്ച​പ്പെ’ടാൻ തു​ട​ങ്ങി. നാ​വിൽ​നി​ന്നു് ‘അരു​താ​ത്ത’ കാ​ര്യ​ങ്ങൾ പു​റ​ത്തു​വ​ന്നു. അർ​ജ്ജുന‘പു​രു​ഷ​ത്വ’ത്തെ കണ​ക്കി​നു് പരി​ഹ​സി​ച്ചു. സ്പർ​ശ​ന​മി​ക​വോ​ടെ കി​ന്ന​രി​ക്കാൻ ഇളമുറ നകു​ല​നും സഹ​ദേ​വ​നും ഉണ്ടെ​ന്ന തി​രി​ച്ച​ടി​യിൽ പാർ​ത്ഥ​പു​രു​ഷ​ത്വം തകർ​ന്നു. ഊഴ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു പ്ര​ത്യുൽ​പ്പാ​ദന രതി പ്ര​യോ​ജ​ന​പ്പെ​ടു​ത്താ​തെ, ഭാ​ര്യ​യോ​ടു് ചെ​യ്യാ​വു​ന്ന ഹീ​ന​പ്ര​തി​കാ​ര​ത്തി​ന​വൻ പടി​യി​റ​ങ്ങി, പി​ന്നെ കേ​ട്ട​തു് ദ്വാ​ര​ക​യിൽ സു​ഭ​ദ്ര​യെ ‘തര’പ്പെ​ടു​ത്തി! അറി​ഞ്ഞു എന്നു് ഞാൻ നടി​ച്ചി​ല്ല, ഇന്നും! പന​യോ​ല​ക്കെ​ട്ടു മാ​റ്റി, ഈ മണ്ണി​ള​ക്കി ഒന്നു് പി​ടി​ക്കൂ. ഇന്നു് പകൽ മു​ഴു​വൻ യമു​ന​യു​ടെ തീ​ര​ത്തു ഗർ​ഭ​കാ​ല​ശു​ശ്രൂ​ഷ​ക്കു​ള്ള പച്ചി​ല​മ​രു​ന്നു ചെ​ടി​ക​ളു​ടെ മഴ​ക്കാ​ല​പ​രി​ച​ര​ണ​മാ​ണു്.”

“കൂ​ട്ടാ​യി​രു​ന്ന​വർ തി​രി​ഞ്ഞു നോ​ക്കാ​തെ കാൽ മു​ന്നോ​ട്ടു​വെ​ക്കു​മ്പോൾ, അവ​സാ​ന​മാ​യി ചോ​ദി​ക്ക​ട്ടെ, പറ​ഞ്ഞു​വ​ന്നാൽ പാ​ണ്ഡ​വർ നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ന്താ​യി​രു​ന്നു?”, വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ സാ​ന്ത്വ​നം പോലെ സന്ധ്യാ​ദീ​പ്തി അവ​ളു​ടെ മു​ഖ​ത്തു് തെ​ളി​ഞ്ഞു. നേർ​ത്ത​വി​ലാ​പം പോലെ, ഹി​മാ​ല​യ​താ​ഴ്‌​വ​ര​യിൽ തെ​ളി​ഞ്ഞ കാ​റ്റു​വീ​ശി. മല​ക​ളി​ലേ​ക്കു​ള്ള അന്തി​മ​പ​ദ​യാ​ത്ര​തു​ടർ​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വർ കാ​ഴ്ച്ച​യിൽ നി​ന്നു് മറ​ഞ്ഞു. സന്ധ്യ കന​ക്കു​ക​യാ​ണു്. പാ​ഞ്ചാ​ലി മരി​ക്കു​ക​യാ​ണു്!

“അവർ​ക്കി​ഷ്ട​പ്പെ​ട്ട ശരീ​ര​ഭാ​ഗ​ങ്ങൾ മത്സ​രി​ച്ചോ​മ​നി​ച്ചു. ഉടൽ​ഉ​ണ​ങ്ങിയ പാ​ഞ്ചാ​ലി ഇനി കത്തി​ച്ചാ​മ്പ​ലാ​ക​ട്ടെ!”

“വന​വാ​സ​മെ​ന്നു കൽ​പ്പ​ന​യിൽ പറ​യു​ന്നെ​ങ്കി​ലും, അതി​രു​കൾ വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കാ​ത്ത​തി​നാൽ, പാ​ണ്ഡവ കു​ബു​ദ്ധി​കൾ, അവ്യ​ക്തത ദു​രു​പ​യോ​ഗം ചെ​യ്തു, മു​ഖം​മൂ​ടി​യു​മാ​യി ജന​വാ​സ​മേ​ഖ​ല​ക​ളിൽ അഴി​ഞ്ഞാ​ടു​ന്നു എന്നൊ​രു ഭീ​തി​ത​സ​ന്ദേ​ശം കറ​ങ്ങു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ. വന​മേ​ഖ​ല​പ്ര​വി​ശ്യാ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ ഔദ്യോ​ഗി​ക​പ്ര​ഖ്യാ​പ​നം ഉണ്ടാ​യാൽ​മാ​ത്ര​മേ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ തു​ട​ര​ന്വേ​ഷ​ണം ആരം​ഭി​ക്കൂ എന്ന ശാ​ഠ്യ​മു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“അക്ഷ​യ​പാ​ത്ര​ത്തിൽ​കി​ട്ടു​ന്ന ധാ​ന്യാ​ഹാ​രം മടു​ത്തു സസ്യാ​ഹാ​രി​ക​ളായ വളർ​ത്തു​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളെ തേ​ടി​യു​ള്ള പാ​ണ്ഡ​വ​അ​ഴി​ഞ്ഞാ​ട്ട​ത്തിൽ നട​പ​ടി​യെ​ടു​ക്കാൻ മല​യോ​ര​പ്ര​വി​ശ്യ​കൾ​ക്കു അനു​മ​തി കൊ​ടു​ത്തി​രു​ന്ന​ല്ലോ. മാം​സാ​ഹാ​രി​ക​ളായ കാ​ട്ടു​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളെ​യും സസ്യാ​ഹാ​രി​ക​ളായ വളർ​ത്തു മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളെ​യും കൊ​ല്ലു​ന്ന​വ​രെ നി​യ​മാ​നു​സ​തൃ​ത​മാ​യി കു​രു​ക്കി​ട്ടു​പി​ടി​ക്കാ​മെ​ന്ന തു​ടർ​വി​ശ​ദീ​ക​ര​ണ​ത്തിൽ ആശ​യ​ക്കു​ഴ​പ്പം ഇല്ലെ​ങ്കി​ലും, കാ​ട്ടിൽ​പോ​യി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ അഭി​മു​ഖം ചെ​യ്തു ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു പതി​പ്പു​ക​ളിൽ പൊ​ലി​പ്പി​ച്ചെ​ഴു​തി, അന്ന​ന്ന​ത്തെ അപ്പ​വും വീ​ഞ്ഞും ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ നേ​ടു​ന്ന നി​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലു​ള്ള നാ​ണം​കെ​ട്ട പത്ര​ലേ​ഖ​കർ ആശ​യ​ക്കു​ഴ​പ്പം മനഃ​പൂർ​വ്വം ആരോ​പി​ക്കാ​തി​രു​ന്നാൽ, സൗ​ജ​ന്യ​ഊ​ട്ടു​പു​ര​ക്കു നല്ല​തു, ഓർ​മ്മ​യി​രി​ക്ക​ട്ടെ!”

“നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​ക്ക​ളെ നീ​രൊ​ഴു​ക്കിൽ മു​ക്കി​ക്കൊ​ല്ലു​ന്നൊ​രു ഭീ​ക​ര​ജ​ല​ജീ​വി​യാ​യി മഹാ​രാ​ജാ​വു് ശന്ത​നു നി​ങ്ങ​ളെ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ചി​ത്രീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തിൽ നീ​ര​സ​മു​ണ്ടോ? ഏഴു​കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളെ​യും നി​ങ്ങൾ സ്വയം വക​വ​രു​ത്തി എന്നാ​ണു് രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ, സ്തോ​ഭ​ജ​ന​ക​മായ ആം​ഗ്യ​ങ്ങ​ളോ​ടെ നി​ല​വി​ളി​ച്ചു പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ച​തു്.!” മഹാ​റാ​ണി​യെ ഗം​ഗ​യാ​റി​ന്റെ തീ​ര​ത്തു സം​ശ​യ​ക​ര​മായ രീതിൽ കണ്ട​പ്പോൾ കൊ​ട്ടാര ലേഖിക വെ​ള്ള​ത്തി​ലേ​ക്കി​റ​ങ്ങി​ച്ചെ​ന്നു ചോ​ദി​ച്ചു.

“പ്ര​സ​വാ​ന​ന്തര വി​ഷാ​ദ​രോ​ഗ​ത്തി​ലൂ​ടെ കട​ന്നു​പോ​വു​ന്ന നിർ​ഭാ​ഗ്യ​വ​തി​ക​ളായ അമ്മ​മാ​രു​ടെ ശാ​രീ​രി​ക​വും വൈ​കാ​രി​ക​വു​മായ പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ളെ​കു​റി​ച്ചെ​ന്തെ​ങ്കി​ലും ആ പഴ​യ​മ​നു​ഷ്യ​നു അറിവോ അനു​ക​മ്പ​യോ ഉണ്ടോ? പെ​റ്റ​കു​ഞ്ഞി​നു പാ​ലൂ​ട്ടാ​നി​ഷ്ട​പ്പെ​ടു​ന്നോ​ര​മ്മ​യെ​ങ്ങ​നെ അയാ​ളു​ടെ കരി​ങ്ക​ണ്ണി​ലൊ​രു കൊ​ല​യാ​ളി​യാ​യി? തീ​വ്ര​വൈ​കാ​രി​ക​വ്യ​തി​യാ​ന​മു​ണ്ടാ​കാൻ സാ​ധ്യ​ത​യു​ള്ള പ്ര​സ​വാ​ന​ന്തര പ്ര​തി​സ​ന്ധി​യെ ആ കി​രീ​ട​ധാ​രി എത്ര കൗ​ശ​ല​പൂർ​വ്വം ഭീ​ക​ര​പ്ര​വർ​ത്ത​ന​ത്തി​നു ഭൂ​മി​ക​യാ​യി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു! തൂ​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന വയറും കറു​ത്തി​രു​ണ്ട കഴു​ത്തു​മൊ​ക്കെ കാ​ണു​മ്പോൾ, കാ​മാ​സ​ക്ത​നു​ണ്ടാ​വു​ന്ന നി​രാ​ശ​യാ​ണു് ആവാ​ക്കു​ക​ളിൽ ഒളി​ച്ചു​കി​ട​ക്കു​ന്ന​തു്. പെ​ണ്ണു​ട​ലി​നു​മാ​ത്ര​മ​ല്ല പെൺ​മ​ന​ത്തി​നും എന്തെ​ല്ലാം പ്ര​ശ്ന​ങ്ങൾ​വ​രാ​മെ​ന്നൊ​ക്കെ ഒഴു​ക്കൻ​രീ​തി​യിൽ ഒന്നു് പറ​ഞ്ഞാൽ, ഞാൻ നേ​രി​ട്ട പ്ര​ശ്ന​ത്തി​നു് ശാ​ശ്വ​ത​പ​രി​ഹാ​ര​മാ​വു​മോ? ഗർ​ഭ​കാ​ല​ത്തെ​ല്ലാം ഇഷ്ടം​പോ​ലെ വാ​രി​വ​ലി​ച്ചു​ക​ഴി​ച്ച എനി​ക്കു് പ്ര​സ​വം കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ വി​ശ​പ്പു് തീ​രേ​യി​ല്ലെ​ന്ന അവ​സ്ഥ​യാ​യി എന്ന​യാൾ സമ്മ​തി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ. എനി​ക്കു് അതി​നെ​ക്കാ​ളൊ​ക്കെ വിഷമം, പെ​റ്റ​കു​ഞ്ഞി​നു് ഊട്ടാൻ മു​ല​പ്പാൽ കി​ട്ടു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ എന്നോർ​ത്താ​യി​രു​ന്നു. കു​ഞ്ഞു വി​ശ​ന്നു​കി​ട​ന്നു​ക​ര​യു​മ്പോൾ പെ​റ്റ​ത​ള്ള​ക്കു നോ​വി​ല്ലേ. പും​ബീ​ജ​ദാ​താ​വു് മാ​ത്ര​മായ രാ​ജാ​വി​നെ എന്റെ മു​ല​പ്പാൽ​പ്ര​ശ്നം ഓർ​മ്മി​പ്പി​ക്കാൻ കു​ഞ്ഞി​നെ പു​ഴ​യിൽ എടു​ത്തെ​റി​യു​മെ​ന്നു് ഞാ​നൊ​ന്നു് ഭീ​ഷ​ണി​പ്പെ​ടു​ത്തി. അരുതേ അരുതേ എന്നു് വി​ല​പി​ക്കാ​ന​ല്ലാ​തെ, രാ​ജാ​വു് ചെ​യ്യേ​ണ്ട​തു് പി​ന്നെ അയാൾ എന്തു് ചെ​യ്തു എന്ന​ന്വേ​ഷി​ക്കൂ. ഓരോ പ്ര​സ​വ​ത്തി​നു​ശേ​ഷ​വും ഞാൻ ആത്മ​ഹ​ത്യ​ക്കു ശ്ര​മി​ച്ചു. അപ്പോൾ അയാൾ നി​സ്സ​ഹാ​യത നടി​ച്ചു എന്റെ കാലിൽ വീഴും, പകരം കു​ഞ്ഞി​നെ പു​ഴ​യി​ലൊ​ഴു​ക്കാൻ പരോ​ക്ഷ​മാ​യി പ്രേ​രി​പ്പി​ക്കും. ശാ​രീ​രി​ക​ബ​ന്ധം കഴി​ഞ്ഞാൽ മാ​സ​മുറ തെ​റ്റി​യോ എന്ന പ്ര​ത്യാ​ശാ​ഭ​രി​ത​മായ ചോ​ദ്യ​വു​മാ​യി ഇട​യ്ക്കി​ടെ അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ എന്നെ പി​ടി​കൂ​ടും. എല്ലാ​റ്റി​നു​മി​ല്ലേ അതി​രു്? ഏഴു​കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളു​ടെ കാ​ര്യ​ത്തി​ലും അതു​ണ്ടാ​യി എന്ന​തിൽ​ക​വി​ഞ്ഞൊ​രു കു​മ്പ​സാ​ര​വും ചെ​യ്യാൻ ഇപ്പോൾ ഞാ​നാ​ള​ല്ല. യാ​ഥാ​സ്ഥി​തി​ക​മാ​തൃ​ത്വ​ത്തേ​ക്കാൾ ഉന്ന​ത​മായ മാ​ന​വ​സ​ങ്ക​ല്പ​ങ്ങൾ ഉണ്ടു്. അതൊ​ക്കെ ഈ തീ​യ​തി​തെ​റ്റിയ മാ​ട​മ്പി​ശ​ന്ത​നു എങ്ങ​നെ അം​ഗീ​ക​രി​ക്കാ​നാ​ണു് അല്ലെ!”