“അർ​ദ്ധ​സ​ത്യം എന്ന വാ​ക്കി​നൊ​രു ‘കോ​മ​ള​ശ​രീ​രം’ കി​ട്ടി​യ​പോ​ലെ തോ​ന്നു​ന്ന​ല്ലോ, നേരിൽ നി​ങ്ങ​ളെ അർ​ദ്ധ​ന​ഗ്ന​നാ​യി കാ​ണു​മ്പൊൾ! എങ്ങ​നെ പ്ര​തി​രോ​ധി​ക്കും അപ​കീർ​ത്തി​പ​ര​മായ ഇത്ത​രം കൗ​ര​വ​ആ​രോ​പ​ണം, ഇനി​യും കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ ഉയർ​ന്നാൽ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ആരോ​പ​ണ​മാ​ണോ? അസ​ഹി​ഷ്ണുത തോ​ന്നേ​ണ്ട​തി​ല്ലാ​ത്ത അഭി​പ്രാ​യ​മ​ല്ലേ? അപ​കീർ​ത്തി​പ​ര​മാ​ണോ? ഒര​പ​നിർ​മ്മി​തി മാ​ത്ര​മ​ല്ലേ? ‘അർ​ദ്ധ​സ​ത്യ​വാൻ’ സൈനിക അം​ഗീ​കാ​ര​മാ​യി കാ​ണേ​ണ്ടേ? ‘അർ​ദ്ധ​സ​ത്യം’, ഞാ​നു​ച്ച​രി​ച്ച​തെ​ന്താ, ധ്യാ​നം ചെ​യ്യു​മ്പോ​ഴാ​ണോ? അതോ, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ കൈ​മെ​യ്മ​റ​ന്നു ശത്രു​സൈ​നി​ക​മേ​ധാ​വി ദ്രോ​ണ​രെ ഗു​രു​നി​ന്ദ​നോ​ക്കാ​തെ വള​ഞ്ഞി​ട്ടു​കൊ​ല്ലു​മ്പോ​ഴോ? പോ​രാ​ട്ട​ത്തി​ന്നി​ട​ക്കു് വ്യാ​ജ​ആ​ശം​സ​യർ​പ്പി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ, മറി​ച്ചു, ശത്രു​വി​നെ നി​രാ​യു​ധ​നാ​ക്കു​ന്ന​തി​നൊ​രു വാ​മൊ​ഴി ‘പൊ​ടി​ക്കൈ’ പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു​നോ​ക്കി​യ​താ​യി​രു​ന്നു. അതു​ച്ച​രി​ക്കു​മ്പോൾ കൗ​ര​വ​രും പാ​ണ്ഡ​വ​രും ഔദ്യോ​ഗി​ക​പ്ര​ഖ്യാ​പ​നം പോലെ ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചു​കേ​ട്ടു. യു​ദ്ധം ഞാൻ ജയി​ക്കാ​നു​ള്ള ആദ്യ​പ​ടി. ചെ​റി​യൊ​രു പടി. എന്നാൽ അത​വി​ടെ​വേ​ണം, യു​ദ്ധ​സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തി​ന്റെ പ്രേ​രണ!” കൗ​ര​വ​സർ​വ്വ സൈ​ന്യാ​ധി​പ​നാ​യി​രു​ന്ന ദ്രോ​ണാ​ചാ​ര്യ​രു​ടെ ശവ​സം​സ്കാ​ര​ത്തിൽ പങ്കു​കൊ​ണ്ട യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ വൈകിയ രാ​ത്രി​യിൽ മു​ങ്ങി​ക്കു​ളി​ക്കാൻ പു​ഴ​യി​ലേ​ക്കി​റ​ങ്ങു​ക​യി​രു​ന്നു.

“വെ​ഞ്ചാ​മ​ര​വും ആല​വ​ട്ട​വു​മാ​യി കൊ​മ്പ​നാ​ന​പ്പു​റ​ത്തു കു​ലു​ങ്ങി​ക്കു​ലു​ങ്ങി​വ​ന്നു, ദു​ര്യോ​ധ​നാ​നു​മാ​യി ചൂ​താ​ടി, സ്ഥാ​വ​ര​ജം​ഗമ സ്വ​ത്തും പെ​ണ്ണും നഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു, ഉടു​തു​ണി​ക്കു് മറു​തു​ണി​യി​ല്ലാ​തെ നി​സ്വ​നാ​യി ആറം​ഗ​സം​ഘം വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട​ക്കാ​ല​വ​ന​വാ​സ​ത്തി​നു മന്ദം​മ​ന്ദം വഴി​ന​ട​ന്നു പോ​വു​ന്നു. അല്ലേ!”, ചാർ​വാ​കൻ കപ​ട​മായ അനു​ക​മ്പ​യോ​ടെ ഭീ​മ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഈ നാ​ടി​ന്റെ നന്മ​ക്കാ​യി അങ്ങ​നെ​യാ​ണു് പാ​ണ്ഡ​വർ വേഷം കെ​ട്ടേ​ണ്ട​തു് എങ്കിൽ, കാ​ട്ടി​ലും പോവും. ഞങ്ങൾ, നീ ഒന്നോർ​ക്ക, ജനി​ച്ച​തും കൗ​മാ​രം​വ​രെ കഴി​ഞ്ഞ​തും കാ​ട്ടിൽ. എന്നു പറ​ഞ്ഞാൽ, നഗ​ര​വാ​സി​ക​ളെ​പോ​ലെ, ‘പു​ലി​വ​രു​ന്നേ പാ​മ്പു് ഫണം ഉയർ​ത്തു​ന്നേ’ എന്നു് വി​റ​ച്ചു​പേ​ടി​ച്ചു കു​ലു​ങ്ങു​ക​യൊ​ന്നും ഇല്ല. വന​ദേ​വത ഞങ്ങൾ​ക്കൊ​പ്പം! കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​രായ ഞങ്ങൾ, വേ​റെ​ത​ര​മി​ല്ലാ​തെ, ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥം തീ​യി​ട്ട​പ്പോൾ, നി​ങ്ങൾ അറി​യ​ണം, വന​ദേ​വത പി​ണ​ങ്ങി​യി​ല്ല, അതാ​കു​ന്നു ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ എന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ പ്ര​കൃ​തി​യു​മാ​യു​ള്ള ആത്മ​ബ​ന്ധം. ഇനി​യും അതൊ​ക്കെ വരും​ദ​ശ​ക​ത്തിൽ നേ​രി​ട്ടു് കാണാൻ അവ​സ​ര​മു​ണ്ടാ​വ​ട്ടെ. യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ നി​ങ്ങ​ളെ​പോ​ലെ ‘മനു​ഷ്യ​പു​ത്ര’നല്ല, മര​ണ​ദേ​വ​ത​യായ കാ​ല​ന്റെ മക​നാ​ണു്. കേൾ​ക്കു​മ്പോൾ ഭയ​മാ​കു​ന്നു അല്ലേ പറ​ഞ്ഞു​പ​റ​ഞ്ഞു ഭീമൻ ഏങ്ങ​ല​ടി​ച്ചു ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തു​നി​ന്നും സവാരി ചെ​യ്തു​വ​ന്ന ആന അയാൾ​ക്കു​നേ​രെ നോ​ക്കി. പാ​ഞ്ചാ​ലി വാ​പൊ​ത്തി.”

“ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ മയൂ​ര​സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തിൽ, ഒരു ദശാ​ബ്ദ​ത്തോ​ളം ഇരു​ന്നു​പ​രി​ച​യ​മു​ള്ള ആള​ല്ലേ, പി​ന്നെ എന്താ ഹസ്തി​ന​പു​രി രാ​ജ​പ​ദ​വി​ക്കാ​യി പട്ടാ​ഭി​ഷേ​കം സ്വീ​ക​രി​ക്കു​മ്പോൾ, ജ്യേ​ഷ്ഠ​നി​പ്പോൾ വല്ലാ​ത്തൊ​രു പന്തി​കേ​ടു്?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നി​ലേ​ക്കു അനു​ജ​ന്റെ ശ്ര​ദ്ധ​യാ​കർ​ഷി​ച്ചു ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്ത​ര​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം സ്ഥാ​പി​ക്കു​ന്ന ആദ്യ​ദി​ന​ചു​മ​തല വഹി​ക്കു​ന്ന നകുലൻ സ്വൽ​പ്പം മാറി നി​ന്നു.

“ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ പൗ​രാ​ണി​ക​ത്വ​വും ചരി​ത്ര​വും വലി​പ്പ​വും ജന​സം​ഖ്യ​യും വേറെ, എന്നാൽ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം? കെ​ട്ടി​പ്പൊ​ക്കിയ ഒരു പു​ഴ​യോര കൊ​ച്ചു​പ​ട്ട​ണം! യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ അക്കാ​ല​ത്തു ചക്ര​വർ​ത്തി​യും ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ സാ​മ​ന്ത​രാ​ജാ​വു​മാ​ണെ​ങ്കിൽ വി​രു​ന്നു​വ​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​ശ്രേ​ഷ്ഠ​നെ ചതി​യിൽ കളി​പ്പി​ച്ചു കു​രു​ക്കിൽ വീ​ഴ്ത്തു​മോ?, അപ്പോൾ പു​രോ​ഹി​തർ ശ്ര​ദ്ധി​ക്കാ​ത്ത പന്തി​യി​ല്ലാ​യ്മ ഈ പട്ടാ​ഭി​ഷേ​ക​ത്തി​നു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ, അതൊ​ക്കെ പരി​ഹ​രി​ക്കാ​നും പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്ക​റി​യാം. ചട​ങ്ങു​ക​ഴി​ഞ്ഞാൽ കോ​ഴി​യി​റ​ച്ചി​യും അപ്പ​വും കഴി​ക്കാൻ എനി​ക്കു് കൂ​ട്ടു​ത​ര​ണം, നാൽ​ക്കാ​ലി​കൾ കൗരവർ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ അറ​ത്തു പൊ​രി​ച്ചു തി​ന്നു.”

“പൊ​ലി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​ത്ര പ്രാ​യ​വ്യ​ത്യാ​സം യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു​മാ​യി പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു​ണ്ടോ? ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ ആണി​ക്ക​ല്ലു് യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​വാർ​ധ​ക്യ​ത്തിൽ ഇള​കു​ന്നു എന്ന ദ്രൗ​പ​ദീ​നി​രീ​ക്ഷ​ണം, ഇള​മു​റ​ക്കാ​ര​നായ നി​ങ്ങൾ എളു​പ്പം വക​വ​ച്ചു കൊ​ടു​ക്കു​മോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര പാ​ണ്ഡവ ജീ​വി​തം.

“പ്രാ​യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച​വൾ വല്ലാ​തെ ആധി​പ്പെ​ടു​ന്ന സന്ദർ​ഭ​ങ്ങൾ ഞാൻ അസ്വ​സ്ഥ​ത​യോ​ടെ ഓർ​ക്കു​ന്നു. പരി​ച​യ​പ്പെ​ട്ട ഉടൻ അവൾ ചോ​ദി​ച്ച​തു്,” “നാലാം ഭർ​ത്താ​വായ നീ എന്നെ​ക്കാൾ നന്നേ​ചെ​റു​പ്പ​മാ​ണ​ല്ലോ, അതോ, തോ​ന്നു​ന്ന​തോ?”.

“യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ നീ പി​താ​വി​ന്റെ സ്ഥാ​ന​ത്താ​ണു് കാ​ണു​ന്ന​തെ​ങ്കിൽ രാ​ജ​സൂ​യ​യാ​ഗ​വേ​ദി​യിൽ നീ എന്തി​ന​യാ​ളു​ടെ ഭാ​ര്യ​യു​ടെ സ്ഥാ​ന​ത്തു് ഇരു​ന്നു? ഔദ്യോ​ഗി​ക​മാ​യി അർ​ജ്ജു​ന​ഭാ​ര്യ, ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി എന്ന പദ​വി​ക്കാ​യി നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഔദ്യോ​ഗി​ക​വ​ധു​വേ​ഷം​കെ​ട്ടി യാ​ഗ​ശാ​ല​യിൽ ഇരി​ക്കാൻ വയ്യ” എന്ന പര​സ്യ​നി​ല​പാ​ടി​നു​പ​ക​രം, യാഗം പൂർ​ത്തി​യാ​യാൽ ചക്ര​വർ​ത്തി​നി ആവാ​മെ​ന്ന മോ​ഹ​ത്തിൽ മൂ​ന്നു​ദി​വ​സം തീ​യും​പു​ക​യും ശ്വ​സി​ച്ചു പല അവ​മ​തി​ക്കും കൂ​ട്ടു​നി​ന്നു. ചൂ​താ​ട്ട​ത്തിൽ എല്ലാം പോയി പാ​ണ്ഡ​വർ വന​വാ​സ​ത്തി​ലാ​യ​പ്പോൾ അവൾ​ക്കു തോ​ന്നി യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ശരി​ക്കും ആളൊരു വൃ​ദ്ധൻ! വയോ​ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ ആരോ​ഗ്യ​വും മാ​ന​സി​ക​വു​മായ പ്ര​ശ്ന​ങ്ങൾ പി​ന്തു​ടർ​ന്നു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ സങ്ക​ടം പറ​യു​മ്പോൾ പാ​ഞ്ചാ​ലി അതിനു ചെവി കൊ​ടു​ക്കാ​തെ മാ​റി​പ്പോ​വു​ന്ന​തു ഞങ്ങ​ളെ വേ​ദ​നി​പ്പി​ച്ചു. യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ​യും ഭീ​മ​ന്റെ​യും സാ​ന്നി​ധ്യ​ത്തിൽ അര​ക്കെ​ട്ടിൽ കൈ ചേർ​ത്തു് എന്നെ കി​ട​പ്പ​റ​യി​ലേ​ക്കു് കൊ​ണ്ടു​പോ​വു​ന്നു. യു​ദ്ധം കഴി​ഞ്ഞു യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ വീ​ണ്ടും​രാ​ജാ​വാ​യ​പ്പോൾ, പാ​ഞ്ചാ​ലി വി​ഷാ​ദ​രോ​ഗി​യാ​യി. പകി​ട്ടു​ള്ള ആഭ​ര​ണ​മാ​ണു് ചെ​ങ്കോൽ എന്ന ധാ​ര​ണ​മാ​റി, നീ​റു​ന്ന പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ളോ​ടു​ള്ള ഓർ​മ്മ​പ്പെ​ടു​ത്ത​ലാ​ണു് കു​രു​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ അധി​കാ​ര​ദ​ണ്ഡു് എന്ന​റി​ഞ്ഞ​തോ​ടെ, ബന്ധം പി​ന്നെ​യും അക​ന്നു. എല്ലാം കണ്ടി​ട്ടും കേ​ട്ടി​ട്ടും ഇര​ട്ട​സ​ഹോ​ദ​ര​നായ സഹ​ദേ​വൻ, ‘ഇതാ​ണു് ജീ​വി​താ​വ​സ്ഥ’ എന്ന തി​രി​ച്ച​റി​വിൽ നെ​റ്റി​ചു​ളി​ക്കാ​തെ ഇതു​വ​രെ​യും പഴ​യ​പോ​ലെ കാ​ണു​ന്നു!”

“അര​മ​ന​യിൽ ബന്ദി​യാ​ക്കി​യോ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​മാ​ത്ര​മായ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വർ ഭാ​ഗ്യാ​ന്വേ​ഷ​ണ​ത്തി​നാ​യി ഖാ​ണ്ഡ​വ​വ​ന​ത്തി​ലേ​ക്കു് ‘വെ​ട്ടു​ക​ത്തി​യും മണ്ണി​ള​ക്കി’യു​മാ​യി കു​ടി​യേ​റിയ സം​ഘർ​ഷ​കാ​ലം.

“കി​ട​പ്പു​രോ​ഗി​പാ​ണ്ഡു​വി​നു് അന്നം​കൊ​ടു​ത്ത മാ​ദ്രി, മാ​തൃ​ത്വ​ത്തി​നാ​യി പൂ​ചൂ​ടി ആൺ​വേ​ട്ട​ക്കു് പോവാൻ തു​ട​ങ്ങി. പരി​ച​രി​ക്കാൻ മൂ​ന്നു കൊ​ച്ചു​കു​ട്ടി​കൾ എനി​ക്കു​ണ്ടാ​യി​ട്ടും, രോഗീ ശു​ശ്രൂഷ ചെ​യ്തു പ്ര​ശം​സ​നേ​ടി​യി​ല്ലേ ഞാൻ? ഇരട്ട‘ദേവ’ സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രിൽ​നി​ന്നും ഗർ​ഭി​ണി​യാ​യി മാ​ദ്രി, നവ​ജാ​ത​ശി​ശു പരി​ച​രണ ഇടവേള കഴി​ഞ്ഞു ഭർ​ത്തൃ​ശു​ശ്രൂഷ ഏറ്റെ​ടു​ത്ത കാ​ല​ത്ത​ല്ലേ, അവ​ളു​ടെ മടി​യിൽ കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ണു ‘അഭി​ശ​പ്ത’ പാ​ണ്ഡു മരി​ച്ച​തു്? അയൽ​പ​ക്ക സന്യ​സ്തർ വന്നു ജഡം കണ്ട​പ്പോൾ, “സ്വ​വ​സ​തി​യിൽ കി​ട​ന്നു മരി​ക്കാൻ അവസരം കി​ട്ടിയ ഭാ​ഗ്യ​ജ​ന്മം” എന്ന​നു​സ്മ​രി​ച്ചു ചി​ത​യൊ​രു​ക്കാൻ സഹാ​യി​ച്ചു. ചി​ത​യിൽ​ചാ​ടി സതി​യ​നു​ഷ്ഠി​ക്കാൻ മാ​ദ്രി​യെ ഞാൻ കൊ​ണ്ടു പോ​വു​മ്പോൾ, അവൾ നി​ല​വി​ളി​ച്ച​തു പ്ര​തി​ഷേ​ധം കൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. ഭർ​ത്താ​വി​ന്റെ ദേ​ഹ​വി​യോ​ഗ​ത്തിൽ ദുഃഖം അനു​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന​വ​ളു​ടെ നി​സ്സ​ഹാ​യത കൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ? ചി​ത​യി​ലേ​ക്കു് വഴി​ന​യി​ക്കു​ന്ന എന്റെ സദു​ദ്ദേ​ശ്യ​പ്ര​ചോ​ദി​ത​മായ പ്ര​വർ​ത്തി​യിൽ, മലി​ന​മ​ന​സ്സോ​ടെ നി​ങ്ങൾ കൊ​ല​പാ​തക ശ്രമം കാ​ണു​ന്ന​തു് പോലെ, ദു​ര്യോ​ധ​നൻ കാ​ണു​മെ​ന്നെ​നി​ക്കു തോ​ന്നു​ന്നി​ല്ല. അവൻ നീ​തി​മാൻ, പ്രി​യ​ദു​ര്യോ​ധ​നൻ വി​ധി​പ​റ​യും: “പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ കൽ​പ്പന സൗ​മ​ന​സ്യ​ത്തോ​ടെ നീ നിർ​വ്വ​ഹി​ച്ചു!””

“കഴി​ഞ്ഞു സൗ​വ്വർ​ണ്ണ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ക്കാ​ലം! വീ​ണ്ടും ഇരുൾ​മൂ​ടിയ വന​യാ​ത്ര അല്ലേ!” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കരു​ത​ലോ​ടെ ചോ​ദി​ച്ചു. ആറം​ഗ​പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘം പന്ത്ര​ണ്ടു​വർഷ നര​ക​ജീ​വി​ത​ത്തി​നാ​യി ഹസ്തി​ന​പു​രി നഗ​രാ​തിർ​ത്തി കട​ക്കു​ന്ന നേരം.

“പക്ഷി​കൾ​ക്കു് ദേ​ശാ​ട​നം ആവാ​മെ​ങ്കിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് കമനീയ വന​ത്തിൽ പൊ​റു​ത്തു​കൂ​ടെ? കാ​ട്ടിൽ ജനി​ച്ചു​വ​ളർ​ന്നു അഭ​യാർ​ഥി​ക​ളാ​യും വി​നോ​ദ​സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ളാ​യും ‘കൊ​ല​പ്പു​ള്ളി’കളാ​യും പ്ര​കൃ​തി ഉപാ​സ​ന​ക്കാ​യി സമർ​പ്പി​ച്ച​വ​ര​ല്ലേ ഞങ്ങൾ, അല്ലാ​തെ ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ​പ്പോ​ലെ കോ​ട്ട​കൊ​ത്ത​ള​ങ്ങ​ളിൽ ഇള​വെ​യി​ലും നി​ലാ​വു​മാ​യി പി​ശാ​ചി​ന്റെ പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ങ്ങൾ അല്ല​ല്ലോ. പാ​ണ്ഡ​വർ ഞങ്ങൾ കു​ട്ടി​ക്കാ​ല​ത്തു കാ​ട്ടിൽ​ക​ണ്ടു മതി​പ്പു​തോ​ന്നിയ ദേ​ശാ​ട​ന​പ​ക്ഷി​ക​ളെ​പോ​ലെ​യാ​ണു്. എവിടെ കൂ​ടു​കെ​ട്ടു​ന്നു​വോ അവി​ട​മാ​ണു് ‘ആധ്യാ​ത്മ വി​ദ്യാ​ല​യം’ അഥവാ ജന്മ​നാ​ടു്. പെ​ണ്ണ​ശു​ദ്ധി പരി​ക്കേൽ​പ്പി​ച്ച ഉട​ലു​മാ​യി പാ​ഞ്ചാ​ലി മുഖം താ​ഴ്ത്തി എന്ന​തൊ​ക്കെ പാ​ണ്ഡവ ദേ​ശാ​ട​ന​വു​മാ​യി കൂ​ട്ടി​ക്കെ​ട്ടേ​ണ്ട. ശി​ക്ഷാ​കാ​ലാ​വ​ധി ശി​ക്ഷ​ണ​ബോ​ധ​ത്തോ​ടെ പൂർ​ത്തി​യാ​ക്കും. അതി​നി​ട​യിൽ അതി​മാ​നു​ഷ​പ്ര​വർ​ത്ത​ന​ങ്ങൾ​ക്കാ​യി ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’ ‘ചു​വ​രു​കൾ’ ഒഴി​ച്ചി​ടുക–ദി​വ്യാ​ത്ഭു​ത​ങ്ങൾ വാർ​ത്ത​യാ​ക്കാൻ ഭാ​ഗ്യം നി​ങ്ങൾ​ക്കാ​യി​രി​ക്കു​മോ!”

“അനീതി ചോ​ദ്യം ചെ​യ്യു​ന്ന​വ​ന്റെ കഴു​ത്തി​ലേ​ക്കു് വാ​രി​ക്കു​ന്ത​മെ​റി​യു​ന്ന​വ​നെ​ന്താ​ണു് കന്നു​പൂ​ട്ടി വി​ത്തെ​റി​യേ​ണ്ട കൃ​ഷി​ഭൂ​മി​യിൽ കാ​ര്യം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഗം​ഗ​യാ​റിൻ കൈ​വ​ഴി​ക​ളി​ലൊ​ന്നിൽ, സൂ​ക്ഷ്മ​ത​യോ​ടെ നീ​രൊ​ഴു​ക്കു് തട​സ്സം​നീ​ക്കി, ഗ്രാ​മീ​ണർ​ക്കു് വേ​ന​ലിൽ കു​ടി​നീർ​ല​ഭ്യത എളു​പ്പ​മാ​ക്കു​ക​യി​രു​ന്നു, ഉച്ച​വെ​യി​ലിൽ ഒരു സംഘം കൗരവർ.

“തൂമ്പ മാ​ര​കാ​യു​ധ​മാ​ക്കിയ കൊ​ല​യാ​ളി​ക​ളാ​ണോ ഞങ്ങൾ! ഇല​പ്പ​ച്ച​ക​ളു​ടെ ഉൾ​ത്തു​ടി​പ്പാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ കൊ​ച്ചു​നാൾ​മു​തൽ ഞങ്ങ​ളു​ടെ കരൾ​നി​റ​യെ! ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​മെ​ന്ന അതി​ലോ​ല​ആ​വാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ​യെ പാ​ണ്ഡ​വർ കത്തി​ച്ചാ​മ്പ​ലാ​ക്കി​യെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, വെ​ന്തു​ന​ശി​ച്ച ആ ജീ​വ​ജാ​ല​ങ്ങൾ​ക്കാ​യി ബലി​ഘ​ട്ട​ങ്ങ​ളിൽ ഞങ്ങൾ ജല​പ്ര​തി​ജ്ഞ​യു​മെ​ടു​ത്തു. ഹസ്തി​ന​പു​രി രാ​ജ​വ​സ​തി​ക്കു പി​ന്നി​ലെ സം​ര​ക്ഷി​ത​വ​ന​ത്തിൽ ചു​റ്റി​ക്ക​റ​ങ്ങി​യാൽ നി​ങ്ങൾ​ക്കി​ന്നും കാണാം, ഓരോ കൗ​ര​വ​വ​ധു​വും സ്വ​ന്തം നാ​ട്ടിൽ​നി​ന്നും വേ​രു​മു​റി​യാ​തെ പറി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു നട്ടു​പ​രി​പാ​ലി​ച്ചു വളർ​ത്തി​യെ​ടു​ത്ത ഫല​വൃ​ക്ഷ​ങ്ങൾ. ഹസ്തി​ന​പു​രി അരമന അന്തേ​വാ​സി​കൾ ഊട്ടു​പുര ഭക്ഷ​ണ​നിർ​മ്മി​തി​യിൽ എക്കാ​ല​വും സ്വാ​ശ്ര​യ​ശീ​ലർ. അതാ​ണു് പെ​രു​മ​നി​റ​ഞ്ഞ ഗാ​ന്ധാ​ര​സ്വാ​ധീ​ന​ത്തിൽ തെ​ളി​ഞ്ഞ കു​രു​വം​ശ​ത്ത​നിമ! പടർ​ന്നു​വേ​രോ​ടിയ പച്ചി​ല​പ്പ​ടർ​പ്പു​ക​ളു​ടെ രോ​ഗ​ശാ​ന്തി ശു​ശ്രൂ​ഷ​യി​ലാ​ണു് കൗരവർ കു​ട്ടി​ക്കാ​ലം​മു​തൽ കരു​ത്തു​നേ​ടി​യ​തു്. ‘നീ, നീ​യാ​ണു് മക്ക​ളെ വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി’ എന്നു് ഗാ​ന്ധാ​രി ഞങ്ങൾ​ക്കു മു​മ്പിൽ വി​കാ​രാ​ധീ​ന​യാ​യി ഗാ​ന്ധാര മല​ഞ്ചെ​രു​വു​ക​ളിൽ പറ​യു​മ്പോൾ, അതൊരു സാം​സ്കാ​രിക ചു​മ​ത​ല​യാ​ണെ​ന്നു കരുതി കു​ട്ടി​ക്കാ​ല​ത്തൊ​ക്കെ മാ​തൃ​ഭൂ​മി​യിൽ വി​രു​ന്നു​പോ​വാൻ ഞങ്ങൾ​ക്കു് ഉൾ​ഭീ​തി​യാ​യി​രു​ന്നു. അക്ഷ​രാ​ഭ്യാ​സ​മു​ണ്ടാ​യ​പ്പോൾ അതി​ന്റെ​യൊ​ക്കെ അന്തഃ​സ​ത്ത വ്യ​ക്ത​മാ​യി, അമ്മ പറ​ഞ്ഞ​തി​ന്റെ അകം​പൊ​രുൾ ആയി​രു​ന്നു അതു്. കാ​ട്ടിൽ​പി​റ​ന്ന കൗ​ന്തേ​യർ വന്യ​പ്ര​കൃ​തി​യോ​ടു് മാ​ന്യത കാ​ണി​ച്ചു​വോ എന്നു് ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം തു​ടർ​ന്നും നി​ങ്ങ​ളോ​ടു് പറ​യ​ട്ടെ!”

“കള്ള​ച്ചൂ​താ​ട്ട​വി​ദ​ഗ്ദ​രോ​ടേ​റ്റു​മു​ട്ടാൻ, അര​മ​ന​യി​ലെ​ത്തിയ ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ, കണ്മു​ന്നിൽ വന്ന ഓരോ​കൗ​ര​വ​നെ​യും, ഔപ​ചാ​രി​ക​മാ​യി ഹസ്ത​ദാ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​നു​പ​ക​രം, കൈ​ചേർ​ത്തു പു​റം​ത​ലോ​ടു​ന്ന പു​തു​ആ​ശം​സാ​രീ​തി താ​ങ്ക​ളു​ടെ കഴു​കൻ​നോ​ട്ട​ത്തിൽ പെ​ട്ടി​രു​ന്നോ? പാ​ണ്ഡ​വ​രോ​ടു​പോ​ലും ഔപ​ചാ​രി​ക​ത​യു​ടെ ആൾ​രൂ​പ​മായ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം​ച​ക്ര​വർ​ത്തി, പെ​ട്ടെ​ന്നു് കു​ടി​ല​കൗ​ര​വർ​ക്കൊ​രു ജ്യേ​ഷ്ട​സ​ഹോ​ദ​ര​നു​മാ​യോ? എന്താ ഈ മറി​മാ​യം?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചാർ​വാ​ക​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“മു​ഖ​ത്തു​നോ​ക്കി ആശീർ​വ​ദി​ക്കാൻ​പ​റ്റിയ കൗരവർ ആരും ഇല്ലെ​ന്നു ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​ക്കു് പൊ​ടു​ന്ന​നെ തോ​ന്നി​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും? അല്ലെ​ങ്കിൽ ‘നാളെ സന്ധ്യ​ക്കു് ചൂ​താ​ട്ട​ത്തിൽ എന്നെ കബ​ളി​പ്പി​ച്ചു പരി​പൂർ​ണ്ണ​നി​സ്വ​നാ​ക്കാൻ, അവി​ശു​ദ്ധ​കൂ​ട്ടു​കെ​ട്ടാ​ണ​ല്ലോ കൗ​ര​വ​നൂ​റ്റു​വർ” എന്നു് തോ​ന്നി​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​വു​മോ? പു​റം​ത​ലോ​ടു​ന്ന​തിൽ കവി​ഞ്ഞേ​തു് കൗ​ര​വാ​വ​യ​ത്തെ തലോ​ടി​യാ​ലും, ചു​ഴി​ഞ്ഞി​റ​ങ്ങു​ന്ന കൗ​ര​വ​ക്ക​ണ്ണി​ലേ​ക്കു​മാ​ത്രം എന്റെ കണ്ണു് നോ​ക്ക​രു​തേ എന്ന​കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടി​ലെ​ത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും. ഇന്നു​വൈ​കു​ന്നേ​ര​മാ​ണ​ല്ലോ ചൂ​താ​ട്ടം. അർ​ധ​രാ​ത്രി​യോ​ടെ ഫലം അറി​യാ​മെ​ന്നാ​ണു് പ്ര​തീ​ക്ഷ!”, ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ ‘പരാ​ദ​ങ്ങൾ’ സൗ​ജ​ന്യ​പ്രാ​തൽ കഴി​ക്കാൻ അക്ഷ​മ​യോ​ടെ കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന നേരം.

“തു​ട​ങ്ങി​യോ വാ​ക്കു​തർ​ക്കം? ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​കാ​ര​നാ​വാൻ നി​യോ​ഗം​കി​ട്ടിയ ദാർ​ശ​നി​ക​ക​വി​യ​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“അതു് തന്നെ​യാ​ണു് പറ​ഞ്ഞു​തീർ​ക്കാ​നു​ണ്ടായ തർ​ക്കം. ദശാ​ബ്ദ​ങ്ങൾ നീണ്ട തന്റെ സഹ​ന​ജീ​വി​തം ഒരു സാം​സ്കാ​രി​ക​പ​ഠ​നം എന്ന നി​ല​യിൽ​വേ​ണം വ്യാ​സൻ അവ​ത​രി​പ്പി​ക്കാൻ എന്നു് പാ​ഞ്ചാ​ലി നി​ല​പാ​ടു് കന​പ്പി​ച്ചു. ജീ​വി​താ​നു​ഭ​വം എന്ന നി​ല​യി​ലു​ള്ള വ്യാ​സ​ര​ച​നാ​രീ​തി അസ്വീ​കാ​ര്യ​മെ​ന്നും. വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ത്തിൽ ‘ഊരി’പ്പോ​കു​ന്ന​ത​ല്ല പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ രണോർ​ജ്ജം എന്നു​മ​വൾ പറ​ഞ്ഞു. വ്യാ​സൻ എഴു​നേ​റ്റു​നി​ന്നാ​ണു് പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു് ചെ​വി​കൊ​ടു​ത്ത​തും, തലയിൽ കൈ​വ​ച്ച​നു​ഗ്ര​ഹി​ച്ച​തും.,” എല്ലാ ഗു​രു​കു​ല​ങ്ങ​ളും ഹരി​ത​ച​ട്ടം പാ​ലി​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന ഭര​ണ​കൂ​ട​ആ​ജ്ഞ​യു​മാ​യി ഓടി​ന​ട​ക്കു​ക​യാ​ണു്, പരി​ക്കു​കൾ പൂർ​ണ​മാ​യി മാ​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത ശരീ​ര​വു​മാ​യി ഇള​മു​റ​പാ​ണ്ഡ​വൻ നകുലൻ.

“മറ്റെ​ല്ലാ കൗ​ര​വ​രും ക്ഷീ​ണി​ച്ചു​റ​ങ്ങു​മ്പോൾ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ മാ​ത്രം ഒളി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു ചാ​ര​പ്പ​ണി​യോ!” ഞെ​ട്ട​ലോ​ടെ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധം​തു​ട​ങ്ങാൻ ഒരു ദിവസം ബാ​ക്കി. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര അടി​സ്ഥാ​ന​പാ​ള​യ​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങൾ കാണാൻ നേ​ര​ത്തെ എത്തിയ യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ ലേ​ഖ​ക​നു​മൊ​ത്തു വനി​താ​പ്ര​വർ​ത്തക.

“പാ​ണ്ഡ​വ​സ​ഖ്യ കക്ഷി​യാ​വാൻ വട​ക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റൻ മാ​ദ്ര​ദേ​ശ​ത്തു​നി​ന്നും വലി​യൊ​രു സൈ​ന്യ​വു​മാ​യി​വ​ന്ന ശല്യ​രാ​ജാ​വി​നെ, താ​നാ​ണു് നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇളയ സഹോ​ദ​രി മാ​ദ്രി​യു​ടെ മകൻ എന്നു് കബ​ളി​പ്പി​ച്ചു, കൂടെ നിർ​ത്തി​യി​രി​ക്ക​യാ​ണു്, പ്രേ​മ​ത്തി​ലും സ്വാർ​ത്ഥ​ത​യി​ലും കവി​ഞ്ഞ ധാർ​മ്മി​കത യു​ദ്ധ​ത്തി​ലി​ല്ലെ​ന്നു വി​ശ്വ​സി​ക്കു​ന്ന ദു​ര്യോ​ധ​നൻ. എന്നാൽ, ശല്യൻ വസ്തുത മന​സ്സി​ലാ​ക്കി പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കൊ​പ്പം ഐക്യം​പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു​പോ​വു​മോ എന്ന ഭീ​തി​യു​ണ്ടു്. മുൻ​ക​രു​തൽ എന്ന നി​ല​യിൽ ശല്യ​നും സൈ​ന്യ​വും പാർ​ക്കു​ന്ന പാ​ള​യ​ത്തി​ലേ​ക്കൊ​രു ചാ​ര​ക്ക​ണ്ണു—അത്ര​മാ​ത്രം!”

“ഭീ​തി​യു​ണർ​ത്തു​ന്ന നി​ശാ​കാ​മി​നി​യാ​ണോ നവ​വ​ധു​ദ്രൗ​പ​ദി എന്ന സംശയം എപ്പോ​ഴാ​ണു് നി​ങ്ങൾ​ക്കൊ​ക്കെ തോ​ന്നി​യ​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. പത്തു​പാ​ണ്ഡ​വ​ക്ക​ണ്ണു​കൾ ജാ​ല​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ ഇട​വ​ഴി​യി​ലേ​ക്കു് നീ​ങ്ങി. താ​ഴ്‌​വ​ര​യി​ലെ ജലാ​ശ​യ​ത്തിൽ നി​ന്നു് പാ​ഞ്ചാ​ലി കു​ളി​ക​ഴി​ഞ്ഞു എത്താ​റാ​യി​ട്ടി​ല്ല എന്നു നിഴൽ നോ​ക്കി ഉറ​പ്പു​വ​രു​ത്തി.

“പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​മൊ​ത്തു ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ഞങ്ങൾ എത്തു​മ്പോൾ, കാ​മ​ന​യെ​ക്കാൾ പേ​ടി​യാ​യി​രു​ന്നു. അര​ക്കി​ല്ലം കത്തി​ച്ചു പൊ​തു​മു​തൽ നശി​പ്പി​ച്ച​തി​നു് ‘പി​ടി​കി​ട്ടാ​പ്പു​ള്ളി​കൾ’ എന്നു് വഴി​യ​മ്പ​ല​ങ്ങ​ളി​ലും കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളി​ലും ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​പ​ര​സ്യ​ങ്ങൾ കൊ​ടു​ത്ത​ത​റി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. എന്നാൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ ഒരു​നോ​ക്കു​ക​ണ്ട കൗരവർ, അതി​ഥി​മ​ന്ദി​രം ഉടൻ​വി​ട്ടു​ത​ന്നു. അന്നു് രാ​ത്രി ആറു​പേ​രും (കു​ന്തി​യെ വി​ദു​രർ സ്വ​ന്തം വസ​തി​യി​ലേ​ക്കു് കൊ​ണ്ടു​പോ​യി) സം​സാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ പന്തം​കെ​ടു​ത്തി, ഇരു​ട്ടിൽ മു​ഖം​കാ​ണാ​തെ പര​സ്പ​രം ഇരി​പ്പി​ടം​മാ​റാൻ മറ്റു​നാ​ലു​പേ​രോ​ടു് ആജ്ഞാ​പി​ച്ചു. ഞങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ വന്നു പാ​ഞ്ചാ​ലി ആരെ ആദ്യം​തൊ​ടു​ന്നു​വോ, അയാൾ അതി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തി​ലെ ആഡം​ബ​ര​കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ അവളെ ഇന്നു സന്തോ​ഷി​പ്പി​ക്കാം. നിർ​ദ്ദേ​ശം കേൾ​ക്കേ​ണ്ട താമസം, നവവധു ഇടി​ച്ചു​ക​യ​റി ശബ്ദ​മു​യർ​ത്തി. നി​ങ്ങൾ കു​റ​ച്ചു​പേ​രു​ടെ സൗ​ജ​ന്യ​ത്തി​ലും പര​സ്പ​ര്യ​ത്തി​ലും അനു​വ​ദി​ച്ചു​കി​ട്ടേ​ണ്ട ഒന്ന​ല്ല എനി​ക്കു് ആൺ​പെൺ​ര​തി. ബഹു​ഭർ​തൃ​ത്വ​ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ ചു​ക്കാൻ​പി​ടി​ക്കു​ന്ന എനി​ക്കു്, നീ​തി​പൂർ​വ്വം പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കാ​വു​ന്ന വ്യ​ക്തി​ഗത, ശാ​രീ​രിക, ആസ്വാ​ദ​ന​സേ​വ​ന​മെ​ന്ന നി​ല​യിൽ, രതി നി​ങ്ങൾ മത്സ​ര​ത്തി​നും പര​സ്യ​ചർ​ച്ച​ക്കും വി​ഷ​യ​മാ​ക്ക​രു​തു്. അവി​വേ​ക​മാ​യി ഇക്കാ​ര്യം നിർ​ദേ​ശി​ച്ച മു​തിർ​ന്ന​പാ​ണ്ഡ​വൻ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ഒരു​വി​ധ​ത്തി​ലും ഇന്നു് എനി​ക്കു് പാ​യ​പ​ങ്കി​ടാ​നു​ള്ള കൂ​ട്ടാ​ളി​യാ​വി​ല്ല.”

“കാ​റൊ​ഴി​ഞ്ഞ മാനം, കു​ളി​രു​ള്ള പ്ര​ഭാ​തം. കു​രു​വം​ശ​ആ​സ്ഥാ​നം. പകൽ​വെ​ളി​ച്ച​ത്തിൽ, പൊ​തു​വേ​ദി​യിൽ ഇരു​ന്നു​ള്ള സമാ​ലോ​ച​ന​യ​ല്ല, പടു​തി​രി​ക​ത്തു​ന്ന ഭൂ​ഗർ​ഭ​അ​റ​യിൽ രണ്ടു​മൂ​ന്നു​പേർ അർ​ദ്ധ​രാ​ത്രി കറു​ത്ത ആലോചന. തേ​ച്ചു​മു​ന​കൂ​ട്ടിയ ആയു​ധ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും, അവ​സ​രോ​ചി​ത​മായ കു​ത​ന്ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും പി​ശാ​ചി​ന്റെ പരീ​ക്ഷ​ണ​ശാ​ല​യാ​ണു് ഓരോ കൗ​ര​വ​ഹൃ​ദ​യ​വും. ഇന്നു് വി​രാ​ട​യിൽ​നി​ന്നും താ​ര​പ​ദ​വി​യു​ള്ളൊ​രു പാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​തി​നി​ധി, യു​ദ്ധം ഒഴി​വാ​ക്കാ​നു​ള്ള നയ​ത​ന്ത്ര​നാ​ട​ക​ത്തി​ലെ അവസാന ഇനമായ ‘വി​ശ്വ​രൂപ പ്ര​ദർ​ശന’സാ​ധ്യ​ത​യു​മാ​യി എത്തും എന്നു് ഞങ്ങൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി മാ​ധ്യ​മ​പ്ര​വർ​ത്ത​കർ, അതി​വേ​ഗം മി​ടി​ക്കു​ന്ന ഹൃ​ദ​യ​താ​ള​ത്തിൽ, ആശ​ങ്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു​ണ്ടു്. ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​പ​തി​പ്പിൽ എന്താ​യി​രി​ക്ക​ണം തല​ക്കെ​ട്ടെ​ന്നു ഒരു​നി​മി​ഷം ധ്യാ​ന​ത്തിൽ പോ​ക​ട്ടെ ഞാനും!”

“ഒന്നും ചെ​യ്യാൻ ഇല്ലെ​ങ്കിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ ഒരു കാടു് കത്തി​ക്കും!” ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥം എന്ന അതി​ലോല ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ തീ​യി​ട്ട വാർ​ത്ത അറി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ കർ​ണ്ണൻ കൗ​ര​വ​രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ!

“പ്രാ​യ​പ​രി​ഗ​ണ​നാ വി​ഭാ​ഗ​ത്തിൽ​വ​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ നി​ങ്ങൾ​ക​ണ്ട വ്യ​ക്തി​ത്വ​പ​രി​മി​തി​ക​ളും പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ന്യൂ​ന​ത​ക​ളും എന്തൊ​ക്കെ​യാ​ണു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​നു​മു​മ്പു​ള്ള ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തിൽ പ്ര​ക​ട​മായ സം​ഘർ​ഷ​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“അവ​ര​ഞ്ചു​പേ​രും കി​ട​മ​ത്സ​രി​ക്കു​ന്ന​തു്, പ്രാ​യം​മു​പ്പ​തു​ക​ളിൽ ഓടു​ന്ന കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നോ​ടാ​ണു്! അഭി​മ​ന്യു​പു​ത്ര​നായ പരീ​ക്ഷി​ത്ത് നാലു പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്ക​ഭി​മ​ത​ന​ല്ല എന്ന​റി​ഞ്ഞ​തോ​ടെ ‘അമ്മ ഉത്ത​ര​യു​ടെ മകൻ’ എന്ന​വർ പരി​ഹാ​സ​ത്തോ​ടെ പരാ​മർ​ശി​ക്കാൻ​തു​ട​ങ്ങി. ചെ​ങ്കോ​ലി​നാ​യി അക്ഷ​മ​കാ​ണി​ക്കു​ന്ന ഈ ഏക​കു​രു​വം​ശ​കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യെ അവർ ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ കണ്ടാൽ​പോ​ലും ‘സു​ഖ​മ​ല്ലേ?’ എന്നു് മി​ണ്ടാ​താ​യി. പരീ​ക്ഷി​ത്ത് പതി​വാ​യി കാ​ണു​ന്ന​വ​രെ​യൊ​ക്കെ നകുല ചാ​ര​ക്ക​ണ്ണു​ക​ളു​ടെ ഒളി​നോ​ട്ട​പ​രി​ധി​യിൽ ഉൾ​പ്പെ​ടു​ത്തി. ഗം​ഗാ​ത​ട​സം​സ്കാ​ര​ത്തെ മലി​ന​പ്പെ​ടു​ത്താൻ തു​നി​യു​ന്ന ദു​ര​ധി​കാ​ര​മോ​ഹി​യെ​ന്ന​വ​രിൽ ചിലർ തു​റ​ന്നു​വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ചു. പരീ​ക്ഷി​ത്തി​ന്റെ നവ​വ​ധു​ക്ക​ളെ പാ​ണ്ഡ​വർ ‘അനു​ഗ്ര​ഹാ​ശി​സ്സു​കൾ’ക്കെ​ന്ന​പോ​ലെ ‘സ്പർ​ശ​ചി​കി​ത്സ’ക്കു് വി​ധേ​യ​രാ​ക്കി. പിൻ​വ​ലി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ‘ഇതി​ഹാ​സ​നാ​യ​ക​ന്മാ​രായ പാ​ണ്ഡ​വ​രെ’ അധി​ക്ഷേ​പം ചെ​യ്യു​ക​യാ​ണെ​ന്ന​വർ പ്ര​ച​രി​പ്പി​ച്ചു. ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​കു​ടുംബ നേ​തൃ​ത്വം വഹി​ക്കു​ന്ന മഹാ​റാ​ണി എന്ന നി​ല​യിൽ അഞ്ചു പേർ​ക്കും ഞാൻ മു​ന്ന​റി​യി​പ്പു് കൊ​ടു​ത്തു. “പാ​ദ​ര​ക്ഷ​യും തി​രു​വ​സ്ത്ര​ങ്ങ​ളും ഊരി നി​ങ്ങൾ മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​നു പടി​യി​റ​ങ്ങേ​ണ്ട നേ​ര​മാ​യി. രാ​ജ​ഭ​ര​ണം പരീ​ക്ഷി​ത്തു​മാ​യി ഞാൻ പങ്കി​ട്ടു​കൊ​ള്ളാം” അപ്പോൾ മു​ങ്ങി​യ​താ​ണ​വർ, പി​ന്നെ പൊ​ങ്ങി​യി​ട്ടി​ല്ല!”

“ അധി​കാ​ര​ത്തിൽ​ക​യ​റി തി​ര​ക്കൊ​ഴി​ഞ്ഞി​ല്ല ‘ഭൂ​ഗർ​ഭ​അറ’ കൈ​വ​ശ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​ല്ലോ. എന്ത​ന്വേ​ഷി​ക്കും, മഹാ​രാ​ജാ​വു്, ഭീ​ഷ്മ​രിൽ​നി​ന്നും, ‘അമൂ​ല്യ​ബോ​ധ​നം’ സ്വീ​ക​രി​ക്കു​മ്പോൾ”, കൊ​ട്ടാര ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ‘കറ​തീർ​ന്ന’ ചാ​ര​സം​വി​ധാ​ന​ത്തിൽ​നി​ന്നും പഠി​ക്ക​ണം! അര​മ​ന​അ​ന്തേ​വാ​സി​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു ശേ​ഖ​രി​ച്ച രഹ​സ്യ​ങ്ങൾ ഉള്ള​തു​പോ​ലെ തന്നെ, പാ​ണ്ഡ​വ​രെ​ക്കു​റി​ച്ചു ‘രഹ​സ്യ​രേഖ’കളും കൈ​വ​ശ​പ്പെ​ടു​ത്ത​ണം, അവ​രു​മൊ​ത്തു അധി​കാ​രം​പ​ങ്കി​ടു​മ്പോൾ അന്യായ ആവ​ശ്യ​ങ്ങൾ തടയാൻ. സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തിൽ കണ്ണു​വെ​ക്കു​ന്ന ഭീമൻ, അർ​ജ്ജു​നൻ എന്നി​വ​രെ​ക്കു​റി​ച്ചു ‘സ്വർ​ഗീയ’ദു​ര്യോ​ധ​നൻ സം​ഭ​രി​ച്ച ‘കറു​ത്ത രഹ​സ്യ​ങ്ങൾ’ കയ്യെ​ത്തി​പ്പി​ടി​ക്ക​ണം. സ്വ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രെ ഒതു​ക്കാൻ ആവ​ശ്യ​ത്തി​നു് കി​ട്ട​ണം. ഇങ്ങ​നെ​ത​ന്നെ​യ​ല്ലേ നി​ങ്ങൾ ‘ഇള​കി​യാ​ടു’ന്ന​തു്?”

“വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തു കൗരവ‘അടിമ’പദ​വി​യാ​യി​രു​ന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ, നേരിയ പരി​ഹാ​സ​ത്തി​ലാ​ണെ​ങ്കിൽ​പോ​ലും ‘മഹാ​രാ​ജാ​വേ’ എന്നു് അഭി​സം​ബോ​ധന ചെ​യ്തി​രു​ന്ന ഭീ​മ​നും അർ​ജ്ജു​ന​നും, യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​പ​ട്ടാ​ഭി​ഷേ​ക​ത്തി​നു​ശേ​ഷം ആളും തരവും മാ​റി​യ​ല്ലോ. മഹാ​രാ​ജാ​വു​മി​ല്ല അടി​യ​നു​മി​ല്ല അതെ​ന്താ അനു​ജ​ന്മാ​രു​ടെ പെ​രു​മാ​റ്റ​ച്ച​ട്ട​ത്തിൽ വീഴ്ച?”, കൊ​ട്ടാര ലേഖിക ചാർ​വ​ക​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കൗ​ര​വ​വി​ധ​വ​ക​ളെ പു​ന​ര​ധി​വാ​സ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ​ക​ണ്ടു സം​സാ​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ എന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ‘കാല’പു​ത്രൻ.

“വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തു അഞ്ചു​പേ​രും ദുഃ​ഖി​തർ! പു​ക​ഴ്ത്തി​യും കു​ടി​ലി​ലെ ചൂ​താ​ട്ട​പ​രി​ശീ​ല​ന​ത്തിൽ വി​ജ​യി​പ്പി​ച്ചും അനു​ജ​ന്മാർ രസി​ച്ചു. അർ​ദ്ധ​സ​ത്യം പറ​ഞ്ഞു യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ അധി​കാ​ര​ത്തിൽ കയ​റി​യ​പ്പോൾ ദി​വ്യ​പ​രി​വേ​ഷം ഉട​ഞ്ഞു. അപ്പോൾ പരി​ഗ​ണ​നാ വിഷയം യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു​ശേ​ഷം ആർ? ഭീ​മ​ന്റെ മാ​ന​സി​കാ​രോ​ഗ്യം സം​ശ​യ​ക​ര​മെ​ന്നു അർ​ജ്ജു​ന​നും, അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ പര​സ്ത്രീ ആഭി​മു​ഖ്യം കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​ക​ളി​ലേ​ക്കു നീ​ളു​ന്ന​ല്ലോ എന്നു് ഭീ​മ​നും ആശ​ങ്ക​നിർ​മ്മി​തി പതി​വാ​യി. ഇരു​വ​രും അധി​കാ​ര​ത്തി​ലി​രി​ക്കാൻ കൊ​ള്ള​രു​താ​ത്ത​വർ എന്നു് യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നും പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ പര​സ്പ​രം ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തും. കു​ന്തി​പെ​റ്റ മൂ​ന്നും ‘കെ​ട്ട​വി​ത്തു​കൾ’! മാ​ദ്രി​യു​ടെ രണ്ടു​പു​ത്ര​ന്മാർ​ക്കൊ​പ്പം​മാ​ത്രം ഞാൻ കി​ട​ക്ക​പ​ങ്കി​ടും എന്നു് ദ്രൗ​പ​ദി​യും നി​ല​പാ​ടു് മാ​റ്റി. അഭ​യാർ​ഥി​ക​ളാ​യി​വ​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​കു​ട്ടി​കൾ അവ​രി​ലു​ണ്ടു് സാ​ഹ​ച​ര്യം തു​ണ​ച്ച​പ്പോൾ അധി​കാര അഭി​ലാ​ഷ​ങ്ങൾ വർ​ധി​ച്ചു.”

“ സാ​മൂ​ഹ്യ​ന​ന്മ​യു​ള്ളൊ​രു ഓർ​മ്മ​പ​ങ്കി​ടാ​മോ ആദ്യ​ച​ര​മ​ദി​ന​ത്തിൽ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. അരികെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധ​വ​കൾ രാ​ജ​ദ​മ്പ​തി​കൾ​ക്കു​ചു​റ്റും കൂ​ട്ടം​കൂ​ടി​നി​ന്ന പു​ന​ര​ധി​വാ​സ​കേ​ന്ദ്രം.

“ഉൾ​നാ​ടു​ക​ളിൽ വര​ണ്ടു​കി​ട​ന്ന കു​ള​ങ്ങ​ളും കി​ണ​റു​ക​ളും വൃ​ത്തി​യാ​ക്കി ശു​ദ്ധ​ജ​ല​സം​ഭ​ര​ണി തയ്യാ​റാ​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു കൗ​മാ​രം മുതൽ വേ​നൽ​ക്കാ​ല​വി​നോ​ദം. കി​ള​ക്കാ​നും ചളി​കോ​രി നീ​ക്കാ​നും അറി​യാ​ത്ത​വ​ന്റെ​ക​യ്യിൽ ചെ​ങ്കോൽ കൊ​ടു​ക്ക​രു​തേ എന്ന​വൻ​താ​ക്കീ​തു​ചെ​യ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു. യു​ദ്ധ​ത്ത​ലേ​ന്നു് കൊ​ട്ടാ​രം​വക കൃ​ഷി​യി​ട​ത്തിൽ ജല​സേ​ച​നം ചെ​യ്തു പ്ര​കൃ​തി​യോ​ടു യാ​ചി​ച്ചാ​ണ​വൻ, സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം പരി​ര​ക്ഷി​ക്കാൻ, രണാ​ങ്ക​ണ​ത്തിൽ ഇറ​ങ്ങി​യ​തു്. ഭീ​മ​ഗ​ദ​ക്കു മു​മ്പിൽ ജീ​വ​ത്യാ​ഗം ചെ​യ്യു​മ്പോൾ, തടാ​ക​തീ​ര​ത്താ​യി​രു​ന്നു എന്നോർ​ക്ക​ണം. നി​ണ​മ​ണി​ഞ്ഞ ഭൌ​തി​കാ​വ​ശി​ഷ്ടം ജല​ത്തെ മലി​ന​പ്പെ​ടു​ത്ത​രു​തു്, അതു കൊ​ണ്ടു് മു​ടി​യിൽ​വ​ലി​ച്ചു കര​ക​യ​റ്റി തു​ട​യിൽ അടി​ച്ചു, വേ​ണ്ടി​വ​ന്നാൽ അധാർ​മ്മി​ക​മാ​യി​പോ​ലും, കൊ​ല​ചെ​യ്യൂ എന്നു് പി​തൃ​സ​ഹോ​ദ​ര​പു​ത്രൻ ഞങ്ങ​ളെ പ്രേ​രി​പ്പി​ച്ചു” ഓർ​മ്മ​യു​ടെ ദുഃഖം തട​യ​ണ​പൊ​ട്ടി.

“വി​ദേ​ശ​പ​ഠ​ന​സം​ഘം അരു​താ​ത്ത​തെ​ന്തോ പാ​ണ്ഡ​വ​രെ​ക്കു​റി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞെ​ന്ന​പ​രാ​തി​യിൽ, സഞ്ചാ​ര​സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം മര​വി​പ്പി​ച്ചു എന്നു​കേ​ട്ട​ല്ലോ. ആഗോ​ള​ത​ല​അം​ഗീ​കാ​ര​മു​ള്ള വി​ശ്വ​വി​ദ്യാ​ല​യ​മ​ല്ലേ തക്ഷ​ശില? പി​ണ​ക്കി​യാൽ!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ അവ​സാ​ന​വർ​ഷ​ങ്ങ​ളിൽ പരീ​ക്ഷി​ത്ത് ‘തി​രു​വ​സ്ത്ര’ത്തി​നാ​യി തി​ര​ക്കു​കൂ​ട്ടു​ന്ന ദി​ന​ങ്ങൾ.

“അങ്ങ​നെ​യാ​ണോ പ്ര​സ്താ​വ​ന​യെ ലഘൂ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തു? വി​മർ​ശ​ന​വി​ല​ക്കി​ല്ല, എന്നാൽ, പ്രാ​യം​പ​രാ​മർ​ശി​ച്ച ‘പ്രാ​ക്കു്’ പൊ​റു​ക്കു​ക​യു​മി​ല്ല. അര​മ​ന​യിൽ​നി​ന്നും ഞങ്ങൾ ആറു​പേ​രു​ടെ സാ​യാ​ഹ്ന​യാ​ത്ര ജന​ങ്ങൾ​ക്കൊ​രു പു​തു​കാ​ഴ്ച​യൊ​ന്നു​മ​ല്ലെ​ങ്കി​ലും മട്ടു​പ്പാ​വിൽ​നി​ന്നും പൂ​ക്കൾ​എ​റി​യും. പെ​ട്ടെ​ന്നാ​രോ ‘വൈ​ദേ​ശിക’ ഉച്ചാ​ര​ണ​ത്തോ​ടെ മന്ത്രി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ, “കോ​മ​ള​രൂ​പി​യായ റാ​ണി​യൊ​ഴി​കെ, കൂ​ടെ​ന​ട​ക്കു​ന്ന ബാ​ക്കി​യ​ഞ്ചു​ആ​ണു​ങ്ങ​ളും, ‘ആധു​നിക’ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ കാ​ല​ഹ​ര​ണ​പ്പെ​ട്ട​വർ!” രാ​ജാ​വി​നെ സ്ഥാ​ന​ഭൃ​ഷ്ട​നാ​ക്കാൻ ക്ഷു​ദ്ര​ശ​ക്തി​ക​ളു​മാ​യി മൈ​ത്രി​പു​ലർ​ത്തു​ന്ന കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​പ​രീ​ക്ഷി​ത്തി​നു്, എന്തു​വേ​ണം ‘കൗരവ’ പ്ര​ക്ഷോ​ഭം നയി​ക്കാൻ! നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക​മാ​യ​ല്ല, രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ ‘അഖ​ണ്ഡത’ക്കു​നേ​രെ സർ​വ്വ​ക​ലാ​ശാ​ല​യു​ടെ ഇട​പെ​ട​ലാ​യി​രു​ന്നു. സന്ദർ​ഭം​സൂ​ചി​പ്പി​ച്ചു. അർഥം വി​ശ​ദീ​ക​രി​ക്കേ​ണ്ട പണി നി​ങ്ങ​ളു​ടെ വാർ​ത്താ​കാ​ര്യാ​ല​യം ഏറ്റെ​ടു​ക്ക​ട്ടെ!”

“അഞ്ചു ഗ്രാ​മ​ങ്ങൾ ചോ​ദി​ച്ചു, സൂ​ചി​കു​ത്താൻ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ഭൂ​മി​പ​തി​ച്ചു നല്കി​ല്ലെ​ന്നു​റ​പ്പി​ച്ചു. ഇത്ര​യു​മാ​യാൽ ‘നിസ്വ’ പാ​ണ്ഡ​വർ അടി​യ​റ​വു തയ്യാ​റാ​ണ​ല്ലോ, പരി​ഗ​ണി​ച്ചു​കൂ​ടേ? ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം, ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥം​പോ​ലെ, സം​ര​ക്ഷി​ത​വ​ന​മേ​ഖല! പാ​ണ്ഡ​വ​കു​ടും​ബം എവിടെ പൊ​റു​ക്കും”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വി​രാ​ട​യി​ലെ ഒളി​ച്ചു​താ​മ​സം കാ​ലാ​വ​ധി​തീ​രും​മു​മ്പു് കള്ളി​വെ​ളി​ച്ച​ത്താ​യ​തോ​ടെ, അഹിം​സ​യി​ലൂ​ന്നിയ സമ​വാ​യ​ത്തി​നു് ശ്ര​മി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വർ.

“പാ​ണ്ഡ​വ​ഉ​ന്മൂ​ല​ന​ത്തി​നു​താ​ഴെ, ലക്ഷ്യം വേ​റെ​യി​ല്ല. ഒന്നു​ര​ണ്ടു​ദി​വ​സ​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ളിൽ തീ​രു​മാ​ന​ങ്ങൾ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കും അതി​നി​ട​യിൽ അവർ ‘ജല​സ​മാ​ധി’ ചെ​യ്യു​ക​യാ​ണെ​ങ്കിൽ സമാ​ധാ​ന​ത്തി​നു​ള്ള സം​ഭ​വ​ന​യെ​ന്നു രാ​ഷ്ട്രം അം​ഗീ​ക​രി​ക്കാൻ തയ്യാർ!”

“എന്താ​ണു് ശ്മ​ശാ​ന​മൂ​കത?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക മന്ത്രി​ച്ചു. പാ​റാ​വു​കാ​രും കു​തി​ര​പ്പ​ട്ടാ​ള​വും തല​കു​നി​ച്ചു. അധി​കാ​ര​ത്തിൽ കയറിയ പാ​ണ്ഡ​വ​രെ മുൻ​നി​ര​യിൽ കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു.

“ആയു​ധ​മ​ത്സ​ര​വും പോർ​വി​ളി​ക​ളു​മി​ല്ലാ​ത്തൊ​രു നവ​ലോ​ക​ക്ര​മ​ത്തി​നാ​യി കൂ​ട്ട​പ്രാർ​ത്ഥന എന്ന ആശയം മഹാ​രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ​താ​ണു്. അതു​ക​ഴി​ഞ്ഞേ ഊട്ടു​പു​ര​യി​ലേ​ക്കു കു​തി​ക്കാ​നാ​വൂ. കൗ​ര​വ​രാ​ജ​ക്കു​ട്ടി​കൾ ഒളി​പ്പോ​രാ​ട്ട​ത്തി​നു ശ്ര​മി​ക്കു​ന്നു എന്ന​റി​ഞ്ഞ പാ​ണ്ഡ​വർ, ലോ​ക​സ​മാ​ധാ​ന​ത്തി​നു് ചെ​യ്യു​ന്നൊ​രു മാതൃക എന്നു് ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യിൽ കൊ​ടു​ക്കു​മ​ല്ലോ ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ കി​ട്ടും ഇരി​പ്പി​ടം!”

“കാ​മ​ന​യോ​ടെ പെ​ണ്ണു​ട​ലിൽ തൊ​ട്ടാൽ, തല പൊ​ട്ടി​പ്പോ​ട്ടെ എന്ന രതി​വി​രു​ദ്ധ​ശാ​പം എറ്റേ​ണ്ടി​വ​ന്ന ഷണ്ഡൻ ആയി​രു​ന്ന​ല്ലോ പരേ​ത​ഭർ​ത്താ​വു് പാ​ണ്ഡു. “നി​ങ്ങൾ രാ​ജ്യം ഭരി​ക്കൂ, ഞാനും മാ​ദ്രി​യും പു​നർ​വി​വാ​ഹം​ചെ​യ്തു എവി​ടെ​യെ​ങ്കി​ലും തൊഴിൽ ചെ​യ്തു ജീ​വി​ക്കാം” എന്നു് പറ​ഞ്ഞു അയാൾ​ക്കൊ​പ്പ​മു​ള്ള വന വാ​സ​ത്തിൽ​നി​ന്നും പി​ന്തി​രി​യു​ക​യ​ല്ലേ സാ​മാ​ന്യ​ബു​ദ്ധി​ക്കു് ഖ്യാ​തി കേട്ട നി​ങ്ങൾ ചെ​യ്യേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്ന​തു്?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കു​ന്തി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഗാ​ന്ധാ​രി വി​വാ​ഹം കഴി​ച്ചു, പി​ന്തു​ടർ​ച്ച​ക്കാ​യി നൂ​റോ​ളം സന്ത​തി​ക​ളെ ഒരു​മി​ച്ചു ഉൽ​പ്പാ​ദി​പ്പി​ക്കാ​ന​വൾ ആഞ്ഞു​പ​രി​ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന നാ​ളു​കൾ. പ്ര​ജ​ന​ന​മ​ത്സ​രം​തോ​റ്റു​കൊ​ടു​ക്കാൻ മന​സ്സു​വ​ന്നി​ല്ല. പാ​ണ്ഡു ഷണ്ഡ​നെ​ന്ന​തൊ​രു അര​മ​ന​ര​ഹ​സ്യ​മൊ​ന്നും അല്ല. പര​പു​രുഷ പ്രീ​ണ​നം തു​ട​ങ്ങി. വി​ശ്വ​സി​ച്ചു സ്വ​യം​സ​മർ​പ്പി​ക്കാൻ കണ്ട ഏക​വ്യ​ക്തി മന്ത്രി​വി​ദു​രർ! വ്യാ​സൻ​ത​ന്നെ അയാൾ​ക്കും പി​തൃ​ത്വം, എന്നാൽ ജാ​തി​യിൽ സൂ​ത​നും. സദാ​ചാ​ര​സം​ര​ക്ഷ​ക​നായ വി​ദു​ര​രിൽ​നി​ന്നും ഞാൻ ഗർ​ഭ​ധാ​ര​ണം പരി​ശ്ര​മി​ച്ചു​നേ​ടി. മാ​സ​മു​റ​തെ​റ്റിയ വേ​ള​യിൽ ഞാൻ പാ​ണ്ഡു​വി​നെ​വി​ട്ടെ​ങ്ങ​നെ പു​നർ​വി​വാ​ഹം ചെ​യ്യും? പി​ന്തു​ടർ​ച്ച​യോ​ഗ്യത നേ​ട​ണ​മെ​ങ്കിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​കു​ടും​ബ​നാ​മം ഔദ്യോ​ഗിക അം​ഗീ​കാ​ര​മു​ള്ള പാ​രി​തോ​ഷി​ക​മാ​യി പാ​ണ്ഡു എനി​ക്കു് നൽകി, വി​ശ്വാ​സ്യ​ത​യു​ള്ള സാ​ക്ഷി​മൊ​ഴി പന​യോ​ല​ക​ളിൽ രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്ത​ണം. വി​ദു​രർ ബീ​ജ​ദാ​താ​വാ​യി ഞാൻ പ്ര​സ​വി​ച്ച​മ​കൻ തന്നെ​യാ​യി​രി​ക്കും, ഗാ​ന്ധാ​രി കൗ​ര​വർ​ക്കു ജന്മം​നൽ​കും മു​മ്പു​ത​ന്നെ യോ​ഗ്യ​ത​നേ​ടുക എന്നു് ഉറ​പ്പു​വ​രു​ത്തി, പി​ന്തു​ടർ​ച്ച​തീർ​പ്പു​ണ്ടാ​യി. ഞാനും മാ​ദ്രി​യും വന​വാ​സ​ത്തി​നു പാ​ണ്ഡു​വു​മൊ​ത്തു പോയി.” ഭൂ​ത​കാ​ല​ക്കു​ളി​രിൽ മുഖം തി​ള​ങ്ങു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ജീവിത സാ​യാ​ഹ്ന​ത്തി​ലും ആകർ​ഷ​ക​ത്വം അസാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു.

“എന്തു് പാ​ഠം​പ​ഠി​ച്ചു പതി​നെ​ട്ടു​നാൾ ചത്തും​കൊ​ന്നും? വി​ശ്വ​ശാ​ന്തി​ക്കു് നയ​ത​ന്ത്രം ഫലി​ച്ചി​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ചാ​വ​ലും കൊ​ല്ല​ലും പതി​വ​ല്ലേ? ‘ചത്തും കൊ​ന്നും’ പ്ര​യോ​ഗ​ങ്ങ​ളാൽ നി​ങ്ങൾ കള​ങ്ക​പ്പെ​ടു​ത്ത​രു​തേ. ആൾ​നാ​ശം ചു​രു​ക്കി! ശത്രു​ന​ഷ്ട​ങ്ങൾ അത്യു​ക്തി​യിൽ! പ്ര​തി​കാ​ര​കൊ​ല​യും പോ​രാ​ട്ട വധവും കൂ​ട്ടി​ക്കു​ഴ​ക്ക​രു​തു്. പക​യു​ടെ സ്വ​ര​ത്തി​ല​ല്ല പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ സം​സാ​രി​ക്കുക. കർ​ണ്ണൻ മരി​ക്കു​ന്ന അന്നു്, ഞാനും അവനും കൂ​ടി​യാ​ണു് കാളയെ വെ​ട്ടി​മു​റി​ച്ചു തോലും കു​ട​ലും നീ​ക്കി കഷ​ണ​ങ്ങ​ളാ​ക്കി കഴുകി ഉപ്പും മു​ള​കും തേ​ച്ചു എണ്ണ​യിൽ പൊ​രി​ച്ചു ഒരൊ​റ്റ​പാ​ത്ര​ത്തിൽ നി​ന്നു് തി​ന്ന​തു്.!”

“ഇന്നു് ഗാ​ണ്ഡീ​വം നി​ന്റെ നെ​ഞ്ചിൽ തറ​ക്കും കേ​ട്ടോ കർ​ണ്ണാ” എന്നൊ​ക്കെ ഭീമൻ പറ​യു​മ്പോൾ പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ക്കും. യു​ദ്ധ​ഭൂ​മി​യി​ലെ പ്ര​ശ​സ്ത വധ​ങ്ങൾ മനു​ഷ്യ​നിർ​മ്മി​ത​മ​ല്ല ‘അതീ​ത​ശ​ക്തി’കളുടെ കൈ​ക​ട​ത്ത​ലു​കൾ ഉണ്ടു്. ഞങ്ങൾ​ക്കു് പാ​ഞ്ചാ​ലി​യിൽ ഉണ്ടായ കു​ട്ടി​കൾ കൗ​മാ​ര​സ​ഹ​ജ​മായ പ്ര​ത്യാ​ശ​യോ​ടെ​യാ​ണു് ജേ​താ​ക്ക​ളാ​യി മട​ക്ക​യാ​ത്ര​ക്കു തയ്യാ​റാ​യ​തു്. പക്ഷേ, പാ​തി​രാ മി​ന്ന​ലാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തിൽ അശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വു് അവരെ ചവി​ട്ടി​ക്കൊ​ന്നു. അതി​നു​ടൻ പ്ര​തി​കാ​രം ചെ​യ്യാൻ ഞങ്ങൾ വാ​ളെ​ടു​ത്ത​പ്പോൾ പാർ​ത്ഥ​സാ​ര​ഥി പറ​ഞ്ഞു, “ഇതിൽ വ്യ​ക്തി​പ്ര​തി​കാ​ര​മി​ല്ല”. കൗ​ര​വ​രെ കൊ​ന്നു കരൾ​പ​റി​ച്ചു പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു് കൊ​ടു​ത്ത​തു്? അതു് കൂ​ട്ടി​ച്ചേർ​ത്ത കഥ, ഇപ്പോൾ ‘പ്ര​ക്ഷി​പ്തം’. ഓരോ കൗ​ര​വ​നെ​യും പെ​രു​മാ​റ്റ​മു​റ​യോ​ടെ​യാ​ണു് ഭീമൻ ഗദാ​പ്ര​ഹ​ര​ത്തോ​ടെ യാ​ത്ര​യ​യ​ച്ച​തു് എന്നു് വേണം വ്യാ​സൻ എഴു​താൻ. ജേ​താ​ക്ക​ളാ​ണു് ചരി​ത്രം എഴു​തുക, വേ​ണ്ടി​വ​ന്നാൽ പി​ന്നീ​ടു് തി​രു​ത്തുക എന്ന തത്വം അലം​ഘ​നീയ ആചാ​ര​മാ​യി തു​ടർ​ന്നും നി​ല​നിർ​ത്ത​ണം!”

“നഗ​ര​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ ഭൗ​തി​ക​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളും, പെ​ണ്ണു​ട​ലി​ന്റെ ആസ്വാ​ദ്യ​ത​യും തി​ര​സ്ക​രി​ച്ചു, വന​മേ​ഖ​ല​യിൽ ഇലയും ഫലവും കഴി​ച്ചു, പ്ര​പ​ഞ്ച​ര​ഹ​സ്യ​ങ്ങൾ​തേ​ടി ധ്യാ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന​വർ​ക്കു് ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ടാ​തെ തന്നെ, സേവനം നൽ​ക​ണ​മെ​ന്ന ഉപാ​ധി​വെ​ച്ചാ​ണു് കൗരവർ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് വന​വാ​സ​ശി​ക്ഷ തന്ന​തു്. അല്ലെ​ങ്കിൽ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം പഴയ ഖാ​ണ്ഡ​വ​വ​ന​മാ​ക്കി പരി​വർ​ത്ത​നം ചെ​യ്യാ​നു​ള്ള ജോലി നി​ങ്ങൾ​ക്കേൽ​പ്പി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഉത്ത​ര​വാ​ദി​ത്വം പരി​ഗ​ണി​ച്ചു മുൻ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം​ച​ക്ര​വർ​ത്തി ഏതു​വി​ധ​ത്തി​ലാ​ണു് ഇവി​ടെ​യു​ള്ള സന്യ​സ്ഥാ​ശ്ര​മ​ങ്ങ​ളി​ലെ അന്തേ​വാ​സി​ക​ളോ​ടു് വി​ധേ​യ​പ്പെ​ട്ട​തു?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ചൂ​താ​ട്ട​ത്തിൽ നൈ​പു​ണ്യ​വി​ക​സ​നം നേ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കും. എന്നാൽ നകുലൻ ഓരോ ആശ്ര​മ​ത്തി​ലും​ചെ​ന്നു് ഒന്നൊ​ന്നാ​യി കണ്ടു​പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ട്ടു. സന്ദർ​ശ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ പു​ത്ത​നു​ത്സാ​ഹം പോ​വും​മു​മ്പ​വൻ സന്യ​സ്ത​ന്റെ പൂർ​വ്വാ​ശ്ര​മം തി​ര​ക്കും. അതോടെ, ആജീ​വ​നാ​ന്ത​പ​രി​ത്യാ​ഗി​ക​ളിൽ, മനു​ഷ്യ​രെ​പ്പോ​ലെ, മദ​മാ​ത്സ​ര്യം പു​ക​യും!”

“പത്തു​പാ​ണ്ഡ​വ​ക്ക​ണ്ണു​കൾ തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കു​ന്ന​തു പാ​ഞ്ചാ​ലി ഓർ​ത്തെ​ടു​ത്തു. ‘കാമ’ക്ക​ണ്ണു​കൾ! ശരി​ക്കും ‘ഭാര’മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ പാ​ണ്ഡ​വർ ചൊ​രി​ഞ്ഞ​തു്? ലജ്ജാ​ക​ര​മ​ല്ലേ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യിൽ അടി​ച്ചേൽ​പ്പി​ച്ച ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. കു​ന്തി​യു​ടെ ജീ​വി​ത​സാ​യാ​ഹ്നം.

“വി​വാ​ഹ​പൂർ​വ്വ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ അവി​ഹി​ത​ര​തി​യും, അനാ​വ​ശ്യ ഗർ​ഭ​ധാ​ര​ണ​വും, നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​വി​നെ പു​ഴ​യി​ലൊ​ഴു​ക്ക​ലും, കു​റ്റ​ബോ​ധ​ത്താൽ​നീ​റു​ന്ന മനസും ഉള്ള​പ്പോ​ഴും, ഒരു കാ​ര്യ​ത്തിൽ എനി​ക്കു് മതി​പ്പു​തോ​ന്നി. ഞാൻ വന്ധ്യ​യ​ല്ല. പാ​ണ്ഡു​വി​നു പി​ന്തു​ടർ​ച്ച​നേ​ടാ​നു​ള്ള കാ​യി​ക​ക്ഷ​മ​ത​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, എനി​ക്കു വി​വാ​ഹ​ത്തി​നു​മു​മ്പു​ത​ന്നെ ‘തെ​ളി​യി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട മാ​തൃ​ത്വ​ശേ​ഷി’യു​ണ്ടു്. മക്കൾ എന്ന ലക്ഷ്യം​തേ​ടി ഞാൻ പര​പു​രു​ഷ​ന്മാ​രെ പ്ര​ലോ​ഭി​പ്പി​ക്കാൻ പൂ​ചൂ​ടി പടി​യി​റ​ങ്ങിയ ദയ​നീ​യ​മായ ജീ​വി​താ​വ​സ്ഥ പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു​ണ്ടാ​വാ​തി​രി​ക്കാൻ, അഞ്ചു​പു​ത്ര​ന്മാ​രെ ‘പായിൽ കി​ട​ത്തി’യ എന്റെ ചേ​തോ​വി​കാ​രം കൃ​ത​ജ്ഞ​ത​യോ​ടെ പാ​ഞ്ചാ​ലി തി​രി​ച്ച​റി​യു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, ആ ‘കഠി​ന​ഹൃ​ദയ’യെ പ്ര​കൃ​തി ഒരു പാഠം പഠി​പ്പി​ച്ചു എന്ന​തി​ന്റെ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​തെ​ളി​വ​ല്ലേ അവൾ പെറ്റ അഞ്ചു മക്ക​ളും ജീ​വി​ച്ചി​രി​പ്പി​ല്ല എന്ന​തു് ? ഞാൻ വളർ​ത്തിയ അഞ്ചു​മ​ക്ക​ളും ജീ​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു് എന്ന​തെ​ന്റെ തീ​രു​മാ​ന​ത്തെ സാ​ധൂ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ?”

“കൗ​ര​വ​ചാ​ര​ന്മാർ എന്നു സം​ശ​യി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന സന്യ​സ്ത​രെ ‘തൊ​ട്ട​യൽ​പ്പ​ക്ക’മെന്ന പരി​ഗ​ണ​ന​യിൽ ചെ​ന്നു​ക​ണ്ട​പ്പോൾ എന്താ​യി​രു​ന്നു നി​ങ്ങ​ളോ​ട​വ​രു​ടെ ആദ്യ​പ്ര​തി​ക​ര​ണം? പെ​ട്ടെ​ന്നു് തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു​വോ? അതോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു, വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തി​ന്റെ ആദ്യ​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“രാ​ക്ഷ​സ​രിൽ നി​ന്ന​വർ​ക്കു് സു​ര​ക്ഷ ഉറ​പ്പാ​ക്കു​ന്ന​തി​നു് പുറമെ, ആശ്ര​മ​വാ​സി​കൾ​ക്കു വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​സേ​വ​ന​വും നൽ​ക​ണ​മെ​ന്നു് ‘ഉടയോൻ’ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ചൂ​താ​ട്ട​ശി​ക്ഷ നി​ബ​ന്ധ​ന​വ​ച്ചി​രു​ന്ന​ല്ലോ. എന്റേ​തു് സൗ​ഹൃ​ദ​സ​ന്ദർ​ശ​ന​മ​ല്ല, നി​യോ​ഗ​മാ​യി. എന്തെ​ല്ലാം വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​സേ​വ​ന​ങ്ങൾ ആവ​ശ്യ​മു​ണ്ടെ​ന്ന അന്വേ​ഷ​ണ​ത്തി​നും കൂ​ടി​യാ​യി​രു​ന്നു യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ നേ​രി​ട്ടു് ചെ​ല്ലാ​തെ, എന്നെ അയ​ച്ച​തു്. കാ​ര്യ​ക്ഷ​മ​ത​ക്കു പേ​രു​കേ​ട്ട ആശ്ര​മ​സ​മു​ച്ച​യ​ത്തി​ന്റെ കാ​ര്യ​ദർ​ശി​യെ കണ്ടു. മുൻ ‘ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം​ച​ക്ര​വർ​ത്തി’യുടെ ഊഷ്മള അഭി​വാ​ദ്യം അർ​പ്പി​ച്ച​പ്പോൾ, സന്യ​സ്തൻ, പകരം, ഞെ​ട്ട​ലോ​ടെ പറ​ഞ്ഞു, ‘കേ​ട്ട​തു് കെ​ട്ടു​പൊ​ട്ടി​ച്ചോ​ടാൻ കെൽ​പ്പു​ള്ള വേ​ട്ട​പ്പ​ട്ടി, കാ​ണു​മ്പൊ​ഴോ ഒരോ​മ​ന​വ​ളർ​ത്തു​മൃ​ഗ​ത്തെ പോ​ലു​ണ്ട​ല്ലോ നീ!’. ആദ്യ​സ​ന്ദർ​ശ​നം അങ്ങ​നെ ‘അവി​സ്മ​ര​ണീയ’മായി. മു​തിർ​ന്ന സന്യ​സ്തർ ചേർ​ന്ന​തോ​ടെ ‘സേ​വ​ന​മാ​തൃ​ക​യു​ടെ അട​രു​കൾ’ വി​സ്ത​രി​ച്ചു. പന്ത്ര​ണ്ടു കൊ​ല്ലം ആശ്ര​മ​സ​മു​ച്ചയ അന്തേ​വാ​സി​കൾ ഉൽ​പ്പാ​ദി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ജൈ​വ​മാ​ലി​ന്യ​ത്തി​ന്റെ നീ​ക്കം ‘കു​റു​മ്പി പെ​ണ്ണെ’ന്ന പരി​ഗ​ണ​ന​യിൽ ‘ദ്രൗ​പ​ദി സ്വയം ചെ​യ്യ​ട്ടെ’ എന്ന സന്യ​സ്ത​വി​ധി സ്വാ​ഗ​തം ചെ​യ്തു. മാ​ലി​ന്യ സം​സ്ക​രണ കു​ഴി​കു​ത്തു​ന്ന ദേ​ഹ​ണ്ഡം ഞങ്ങൾ അഞ്ചു​പേർ വീ​തി​ച്ചെ​ടു​ക്കും. കൗ​ര​വ​മി​ത്ര​ങ്ങ​ളായ ഞങ്ങ​ളോ​ടു് നി​ങ്ങൾ ഓമന മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളാ​യും, എന്നാൽ ഒളി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന കൗ​ര​വ​ശ​ത്രു​ക്ക​ളോ​ടു് വേ​ട്ട​പ്പ​ട്ടി​ക​ളാ​യും വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം നിർ​ഭ​യം നീ ജീ​വി​ക്ക എന്ന ദു​സ്സൂ​ച​ന​നി​റ​ഞ്ഞ ‘ആശീർ​വാദ’ത്തോ​ടെ പോകാൻ അനു​മ​തി​ത​ന്നു.”

““പ്രിയ മാം​സ​ക​ലാ​കാ​രാ സ്വ​സ്തി!”, ഊണു​ക​ഴി​ക്കാൻ വരു​ന്ന പോ​രാ​ളി, ആശം​സ​യർ​പ്പി​ക്കാ​റു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഭക്ഷ​ണ​ശാ​ല​യിൽ ആരെ​യും കാണാൻ എനി​ക്ക​ധി​കാ​ര​മി​ല്ല. എന്നാൽ ഞാൻ അറ​ക്കു​ന്ന മാ​ടു​കൾ, പൊ​രി​ച്ച ഇറ​ച്ചി​യാ​യി ചെ​ല്ലു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നെ​നി​ക്ക​റി​യാം. വരു​ന്ന​വർ ‘സമാ​ധാ​നം പു​ലർ​ത്താ​നാ​യി യു​ദ്ധം ചെ​യ്യുക’യാ​ണെ​ന്നു് പ്ര​ബോ​ധ​നം ചെയ്ത കൃ​പാ​ചാ​ര്യർ​ക്കു സ്തു​തി. അതി​നി​ട​യി​ലൊ​രി​ക്കൽ ദീർ​ഘ​കാ​യ​നായ സൈ​നി​കൻ തോ​ളിൽ​ത​ട്ടി ശി​ശു​ഭാ​വ​ത്തോ​ടെ ചോ​ദി​ച്ചു, ‘ഒറ്റ​വെ​ട്ടി​നു മൃ​ഗ​ത്തി​ന്റെ കഴു​ത്തു​പി​ളർ​ക്കു​ന്ന കലാ​വി​രു​തു് എന്നെ​യു​മൊ​ന്നു പഠി​പ്പി​ക്കൂ. നൂ​റോ​ളം കൗ​ര​വ​രെ പച്ച​ക്കു​കൊ​ന്നു കൊ​ല​വി​ളി​ക്കാ​നൊ​രു നി​യോ​ഗ​വു​മാ​യി കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ ഇറ​ങ്ങി​യി​രി​ക്ക​യാ​ണു്. ദൗ​ത്യം​പി​ഴ​ച്ചാൽ പ്ര​ണ​യി​നി എന്നെ​ന്നേ​ക്കു​മാ​യി തി​ര​സ്ക​രി​ക്കും. പതി​മൂ​ന്നു വർ​ഷ​മാ​യി അഴി​ച്ചി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്ന മുടി എന്നെ കാ​ണു​മ്പോ​ഴൊ​ക്കെ ധാർ​ഷ്ട്യ​ത്തിൽ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ക്കും.’ വ്യ​ക്തി​വൈ​രാ​ഗ്യ​ത്താൽ വാ​ളെ​ടു​ക്കു​ന്ന ആ മനോ​രോ​ഗി ശരി​ക്കും​ആ​രാ?”

“കള്ള​ച്ചൂ​തെ​ങ്കിൽ അങ്ങ​നെ, സ്ഥാ​ന​ഭൃ​ഷ്ട​നാ​ക്കി നി​ങ്ങ​ളെ​യും മറ്റ​ഞ്ചു​പേ​രെ​യും കാ​ട്ടി​ലേ​ക്ക​യ​ച്ച​ശേ​ഷം, തരം​കി​ട്ടു​മ്പോ​ളൊ​ക്കെ ‘വനം കത്തി​ച്ച തസ്ക​രൻ’ എന്നു പര​സ്യ​വേ​ദി​യിൽ പഴി​പ​റ​യു​ന്ന​തൊ​രു പതി​വാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ണ്ട​ല്ലോ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ! അതി​ലോല ഖാ​ണ്ഡവ വനം വള​ഞ്ഞു തീ​യി​ട്ട​ത്തൊ​രു മഹാ​പ​രാ​ധ​മാ​യി എന്നെ​ങ്കി​ലും ഒറ്റ​ക്കി​രു​ന്നു ഭൂ​ത​കാ​ലം അയ​വി​റ​ക്കു​മ്പോൾ തോ​ന്നാ​റി​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കാ​ട്ടിൽ കെ​ട്ടി​യി​രു​ന്ന കുടിൽ പൊ​ളി​ച്ചു​നീ​ക്കി കൂ​റേ​ക്കൂ​ടി സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളോ​ടു് കൂടി, നിർ​മ്മാ​ണ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു ആറംഗ പാ​ണ്ഡ​വ​കു​ടും​ബം.

“അതൊരു ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ​യാ​ണെ​ങ്കിൽ മനു​ഷ്യ​വം​ശ​ത്തി​നു നി​ല​നിൽ​ക്കാൻ പ്ര​കൃ​തി എന്തി​നു പി​ന്നെ അനു​മ​തി തന്നു? അന്നും ഞങ്ങ​ളെ നി​രീ​ക്ഷി​ക്കാൻ ചു​റ്റും ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ വന​ദേ​വ​ത​യു​ടെ നി​രീ​ക്ഷണ സാ​ന്നി​ധ്യം? മഴു വെ​ക്കു​മ്പോൾ മര​ത്തി​നു​ഞ​ങ്ങ​ളും അനു​മ​തി ചോ​ദി​ച്ച​ല്ലോ, വന നശീ​ക​ര​ണ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു മറി​ച്ചൊ​രു നി​ല​പാ​ടു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ വന​ദേ​വത ഞങ്ങ​ളെ തട​യി​ല്ലേ, പകരം എന്താ ഞങ്ങൾ കണ്ട​തു്, പ്രോ​ത്സാ​ഹ​നം! കത്തി​ക്കൂ, കു​ടി​യേ​റ്റ​ത്തി​ന​ല്ലേ വന്ന​തു്, വെ​ട്ടു​ക​ത്തി​യു​മാ​യി കു​ടി​യേ​റുക എന്നാ​ണ​നു​ഗ്ര​ഹി​ച്ച​തു്. മനു​ഷ്യ​കു​ല​ത്തിൽ പി​റ​ന്ന കൗ​ര​വർ​ക്കെ​ന്ത​റി​യാൻ, പ്ര​പ​ഞ്ച പരി​പാ​ല​ക​രു​മാ​യി പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ പി​ടി​പാ​ടു്.”

“മഴ​മേ​ഘ​ങ്ങൾ നി​റ​ഞ്ഞ മാ​ന​വും, കല​ങ്ങി​മ​റി​ഞ്ഞ മന​സ്സു​മാ​യി ഇങ്ങ​നെ കൂ​നി​പ്പി​ടി​ച്ചു കു​ടി​ലിൽ ഇരി​ക്കു​മ്പോൾ, പകൽ​ക്കി​നാ​വു് കാ​ണാ​റു​ണ്ടോ? എന്താ​യി​രി​ക്കും എന്നാൽ, ആ മോ​ഹ​ന​ദൃ​ശ്യം?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അർ​ജ്ജു​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ആലിൻ​ചു​വ​ട്ടി​ലെ ചൂ​താ​ട്ട​ത്തിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് തോ​റ്റു, മറ്റു​മൂ​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വർ ഒറ്റ​പ്പെ​ട്ട ദിനം വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“പെ​ട്ടെ​ന്നൊ​രു ആഘോ​ഷ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ഒരു സായുധ സഞ്ചാ​രി കു​ടി​ലിൽ​ക​യ​റി ഉപ​ചാ​ര​മർ​പ്പി​ച്ചു പറ​യു​ന്നു, പാ​ഞ്ചാല സൈ​ന്യ​ത്തിൽ പ്ര​ത്യേ​ക​പ​രി​ശീ​ല​നം നേടിയ ഭീ​ക​ര​വി​രു​ദ്ധ പോ​രാ​ളി​കൾ ഞങ്ങൾ. ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ പാ​തി​രാ​വിൽ ഇടി​ച്ചു​ക​യ​റി ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രെ​യും ഗാ​ന്ധാ​രി​യെ​യും ബന്ദി​ക​ളാ​യി പി​ടി​കൂ​ടി രഹസ്യ സങ്കേ​ത​ത്തി​ലേ​ക്കു കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. ദു​ര്യോ​ധ​നൻ കീ​ഴ​ട​ങ്ങി “പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ​യും അർ​ജ്ജു​ന​നെ​യും മാ​ത്രം വി​ട്ട​യ​ക്കുക കൂ​ട്ടിൽ​നി​ന്നും” എന്നു് ആജ്ഞാ​പി​ച്ചു യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നും മറ്റു​മൂ​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വ​രും ശി​ക്ഷാ​കാ​ലാ​വ​ധി കാ​ട്ടിൽ പൂർ​ത്തി​യാ​ക്കി മാ​ത്രം സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം നേടും. ഞങ്ങൾ​ക്കൊ​പ്പ വരിക!;;

“സത്യ​വ​തി ‘എന്റെ അമ്മ’ എന്ന പ്ര​ത്യേ​ക​സ്നേഹ പരി​ച​ര​ണ​ത്തി​ലാ​ണോ, വി​വാ​ഹ​പൂർ​വ​പു​ത്ര​നായ വ്യാ​സൻ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഉടൽ സവി​ശേ​ഷ​മാ​യൊ​ര​നു​ഗ്ര​ഹ​ത്താൽ സു​ഗ​ന്ധി​യാ​ക്കി​മാ​റ്റി​യ​തു്?,അതോ, വരം നേ​രി​ട്ടു് ചെ​യ്യാ​തെ, ഋഷി​യായ അച്ഛ​ന്റെ പാ​രി​തോ​ഷി​ക​മാ​യി വക​മാ​റ്റി​പ്പ​റ​ഞ്ഞ​തു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, പുതിയ മഹാ​റാ​ണി​സ​ത്യ​വ​തി​യോ​ടു് അനു​ന​യ​ത്തിൽ ചോ​ദി​ച്ചു. ആദ്യ​ഭാ​ര്യ ഗം​ഗ​യാൽ തി​ര​സ്ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട വൃദ്ധ രാ​ജാ​വു് ശന്ത​നു, പി​ന്നീ​ട​വ​ളു​ടെ പ്ര​ണ​യ​ബ​ന്ദി​യാ​യി സത്യ​വ​തി​യെ​ന്ന കീ​ഴാ​ള​മീൻ​കാ​രി​യെ, മു​മ്പു് കേ​ട്ടു​കേൾ​വി​യി​ല്ലാ​ത്ത​വി​ധം പരി​ണ​യം ചെയ്ത കാലം.

“അത്ത​രം ശാ​രീ​രി​ക​സൗ​ജ​ന്യ​ങ്ങൾ തന്നാ​ലൊ​ന്നും ഞാൻ സ്വീ​ക​രി​ക്കു​ക​യി​ല്ലെ​ന്ന​റി​യു​ന്ന ബീ​ജ​ദാ​നി​പ​രാ​ശ​ര​നും, വി​വാ​ഹ​പൂർ​വ​സ​ന്താ​ന​മായ വ്യാ​സ​നും കെ​ട്ടി​പ്പൊ​ക്കിയ ഐതി​ഹ്യ​ത്തിൽ കവി​ഞ്ഞെ​ന്തു അരമന വാർ​ത്താ പ്രാ​ധാ​ന്യ​മാ​ണു് മു​ല്ല​പ്പൂ​സു​ഗ​ന്ധ​പ്പെ​രു​മ​യിൽ? മീൻ​മ​ണ​മു​ള്ള ഉടൽ​ക​ണ്ടു ഭ്ര​മി​ച്ചാ​ണ​ല്ലോ, ദേവ സു​ന്ദ​രി​ഗം​ഗ​യു​ടെ മുൻ​പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടു​കാ​ര​നായ ശന്ത​നു, എന്നെ മു​ക്കു​വ​ക്കു​ടി​ലിൽ നി​ന്നും കു​രു​വം​ശ​കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു പു​ന​ര​ധി​വാ​സം ചെ​യ്ത​തു്. ഗം​ഗ​യാ​റൊ​ഴു​കു​ന്ന മണ്ണി​ന്റെ മണ​മി​ല്ലാ​ത്ത രാ​ജാ​വി​നു് മീൻ​മ​ണ​മു​ള്ള ഭാര്യ ഭാ​വി​യിൽ ഒരു പ്രാ​യോ​ഗിക ജീ​വി​ത​പാ​ഠ​മാ​യി​രി​ക്ക​ട്ടെ. തോ​ണി​തു​ഴ​ഞ്ഞും വല​യെ​റി​ഞ്ഞും അന്തി​യാ​വും​വ​രെ യമു​ന​യിൽ പണി​യെ​ടു​ത്തു ഞാൻ, അച്ഛ​ന​മ്മ​മാർ​ക്കു് അന്നം സമ്പാ​ദി​ച്ചു. കഥയിൽ വല​യെ​റി​യു​ന്ന​വ​ളു​ടെ വള​കി​ലു​ങ്ങി, ശന്ത​നു​വി​ന്റെ കരൾ, സത്യ​വ​തി​യു​ടെ വലയിൽ കു​രു​ങ്ങി!”

“തൊ​ണ്ണൂ​റ്റി​ഒ​മ്പ​തു് കൗ​ര​വ​വി​ധ​വ​കൾ​ക്കും ‘ചട്ടി​യും കല’വു​മെ​ടു​ത്തു കു​ടി​യൊ​ഴി​യാ​മെ​ങ്കിൽ, നി​ങ്ങൾ​ക്കു് മാ​ത്ര​മെ​ന്താ ഇറ​ങ്ങി​പ്പോ​വാൻ പ്ര​യാ​സം?”, ഹസ്തി​ന​പു​രി അന്തഃ​പുര ഉദ്യാ​ന​ത്തിൽ അതി​ക്ര​മി​ച്ചു കയറി കൈ​കൾ​വി​ടർ​ത്തി യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ഉച്ച​ത്തിൽ ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​രണ കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ ആദ്യ​ഔ​ദ്യോ​ഗിക നട​പ​ടി​യാ​യി​രു​ന്നു, കൗ​ര​വ​വി​ധ​വ​ക​ളെ മി​ന്ന​ലാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്കുക. ഒരു വിധവ ഇറ​ങ്ങി​പ്പോ​വാ​തെ മൂ​ല​യിൽ ഒതു​ങ്ങി​ക്കൂ​ടി​യ​തു​ക​ണ്ടു യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ കോ​പ​ത്താൽ ജ്വ​ലി​ച്ചു.

“നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ന്താ കാഴ്ച കു​റ​ഞ്ഞു​വോ?”, മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു​നേ​രെ ആക്ഷേ​പ​സ്വ​ര​ത്തിൽ വി​രൽ​ചൂ​ണ്ടി.

“ആ വൃദ്ധ കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​യാ​ണോ? ചൂ​താ​ടാൻ നി​ങ്ങൾ ഇവിടെ പതി​മൂ​ന്നു​വർ​ഷം മു​മ്പു് വന്ന​പ്പോൾ ഒരു​നോ​ക്കു​ക​ണ്ട ഓർ​മ്മ​ശ​രി​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, അതു് നി​ങ്ങ​ളു​ടെ പെ​റ്റ​ത​ള്ള​യോ?”

“പരു​ക്കൻ​കൗ​ര​വ​രൊ​ഴി​കെ, ബാ​ക്കി​യു​ള്ള​വ​രെ​ല്ലാം പരി​ലാ​ള​ന​യോ​ടെ തരം​കി​ട്ടു​മ്പോ​ഴൊ​ക്കെ സ്പർ​ശി​ക്കു​ന്ന​താ​യി തോ​ന്നി​യി​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്നു നി​ങ്ങ​ളൊ​രി​ക്കൽ പറ​ഞ്ഞു. എങ്ങ​നെ ഇത്ര വലിയൊ‘രാൾ​ക്കൂ​ട്ട’ത്തെ, മു​ള്ളി​നും ഇല​ക്കും കേ​ടി​ല്ലാ​തെ, കൈ​കാ​ര്യം​ചെ​യ്തു? എന്ന​താ​ണെ​ന്റെ വി​സ്മ​യം”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“രതി​കേ​ന്ദ്രി​ത​ആ​രാ​ധ​ന​യെ നി​രു​ത്സാ​ഹ​പ്പെ​ടു​ത്താ​തെ, ‘അരുതു’കളുടെ പട്ടിക പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കാൻ തട​സ്സ​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല. നവ​വ​ധു​വാ​യി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ​വ​ന്നു ഖാ​ണ്ഡ​വ​വ​ന​ത്തി​ലേ​ക്കു് കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​രാ​യി​പോ​വും​മു​മ്പു​ള്ള ഇട​വേ​ള​യി​ലാ​ണ​വ​രു​മാ​യി ഞാൻ കൈ​കോർ​ത്ത​തെ​ങ്കി​ലും, പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി​യാ​യി കഴി​യു​മ്പോ​ഴും, വേ​ഷം​മാ​റി ദേ​ശാ​ന്തര കച്ച​വ​ട​സം​ഘ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം സു​ഗ​ന്ധ​തൈ​ല​ങ്ങൾ സമ്മാ​നി​ച്ച ആ കാലം! എങ്ങ​നെ മറ​ക്കും പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വ​രേ!”

“ഐതി​ഹാ​സിക ഗദ ഞെ​ണു​ങ്ങി​യ​ല്ലോ!”, കൊ​ട്ടാര ലേഖിക അനു​ത​പി​ച്ചു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ തു​ട​യെ​ല്ലു പൊ​ട്ടി​വീ​ണ​പ്പോൾ വി​ജ​യോ​ന്മാ​ദ​ത്തിൽ ആയു​ധം​കു​ലു​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ഐതി​ഹാ​സി​ക​ഭീ​മൻ.

“പോ​രാ​ട്ട​വി​ജ​യ​ത്തിൽ​പോ​ലും പ്ര​ശം​സ​നീ​യ​മായ എളി​മ​കാ​ട്ടു​ന്ന പ്രി​യ​മാ​ര​കാ​യു​ധം, ജേ​താ​ക്കൾ​ക്കു പെ​രു​മാ​റ്റ​മാ​തൃ​ക​യാ​യി​രി​ക്ക​ട്ടെ”, പെ​ട്ടെ​ന്നി​ട​പെ​ട്ടു പാ​ഞ്ചാ​ലി, കൊ​ട്ടാര ലേ​ഖി​ക​യെ കൂ​ടു​തൽ അഭി​മു​ഖം ഒഴി​വാ​ക്കാൻ പി​ന്നി​ലേ​ക്കു് കൊ​ണ്ടു​പോ​യി.

“വി​ധ​വ​കൾ​ക്കും, വയോ​ജ​ന​ങ്ങൾ​ക്കും മൂ​ന്നു​നേ​രം സൗ​ജ​ന്യ ഭക്ഷ​ണം, അത​ല്ലേ യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര പാ​ണ്ഡവ ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ ആദ്യ​പ​രി​ഗ​ണന?” മഹാ​രാ​ജാ​വി​ന്റ മു​മ്പിൽ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക മു​ട്ടു​കു​ത്തി.

“അടി​മ​ത്ത നിർ​മാർ​ജ്ജ​നം—അതാ​ണു് മുൻ​ഗ​ണന. വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട​ക്കാല വന​ജീ​വി​തം അതെ​ന്തെ​ന്നു പഠി​പ്പി​ച്ചു. ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട കൗ​ര​വ​രാ​ജ​സ്ത്രീ​കൾ​ക്കു് ഇനി​യ​തു​ണ്ടാ​വ​രു​തു്. ഭൂ​താ​തു​ര​ത​യു​മാ​യി അഭി​ര​മി​ക്കാൻ വൃ​ദ്ധ​സ​ദ​ന​ങ്ങൾ പണി​യും. ആടി​യും പാ​ടി​യും ജീവിത സാ​യാ​ഹ്ന​ത്തി​ലെ ഓരോ നാളും കഴി​ക്കും” രാ​ജ​മ​ന്ദി​ര​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നു് കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര വി​ധ​വ​ക​ളെ ‘നേരിയ ബലം’ പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്കു​ന്ന കർ​മ​പ​രി​പാ​ടി തു​ട​ങ്ങു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു നന്നേ രാ​വി​ലെ പുതിയ ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി​യും കൂ​ട്ടാ​ളി ഭീ​മ​നും.

“കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ണു കഥാ​വ​ശേ​ഷ​യായ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ മറ​വു​ചെ​യ്ത ഞാൻ ഇതാ, നി​ങ്ങ​ളെ കണ്ടു​മു​ട്ടി! എങ്ങ​നെ ഓർ​ക്കു​ന്നു ആ ‘വി​ചി​ത്ര​സ്ത്രീ’യെ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ആക​സ്മി​ക​മാ​യി വന്നു​പെ​ട്ടു എന്ന​താ​ണു് ശരി. നീ​ണ്ട​കാല ദു​ര​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ദാ​മ്പ​ത്യം കട​ന്നു​പോ​യി എന്ന വസ്തുത മാ​റ്റി​വ​ച്ചാൽ, ആ സ്ത്രീ​യു​ടെ ജന്മാ​ന്ത​ര​ങ്ങ​ളെ കു​റി​ച്ചെ​ന്തെ​ങ്കി​ലും പറയാൻ ഞാൻ അശ​ക്തൻ. തി​ര​ക്കു​ണ്ടു്. മല​മു​ക​ളി​ലേ​ക്കു​ള്ള വഴി​യിൽ നോ​ക്കാ​നാ​ളി​ല്ലാ​തെ കൊ​ഴി​ഞ്ഞു പോ​വേ​ണ്ട​വർ ഞങ്ങൾ പാ​ണ്ഡ​വർ, വിട!” കൂ​ട്ടു​നായ വാ​ലാ​ട്ടി.

“ചും​ബി​ക്കു​ന്ന​തു് കണ്ടു എന്നാ​ണ​ല്ലോ നി​ങ്ങൾ അഭി​മു​ഖ​ത്തിൽ ഇന്ന​ലെ പറ​ഞ്ഞു​നിർ​ത്തി​യ​തു്. ഒന്നോർ​ത്തെ​ടു​ക്കാ​മോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക രാ​ജ​ദാ​സ​നെ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന സഞ്ജ​യ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“കു​ത്തും ചവി​ട്ടു​മേ​റ്റു് അവ​ശ​നാ​യി​രു​ന്ന അഭി​മ​ന്യു നി​ല​ത്തു വീ​ണ​പ്പോൾ കഴു​ത്തിൽ ആഞ്ഞു​ച​വു​ട്ടി കർണൻ വി​ര​ല​ട​യാ​ള​ത്താൽ ശത്രു കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട വിവരം ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ ഉടനടി അറി​യി​ച്ച​ത​ല്ലേ? അം​ഗ​രാ​ജാ​വാ​ണെ​ങ്കി​ലും ആജ്ഞാ​നു​വർ​ത്തി​യ​ല്ലേ. തീ​പാ​റു​ന്ന അഭി​മ​ന്യു​മ​ര​ണം രഹ​സ്യ​മാ​ക്കി​യൊ​തു​ക്കാൻ ആവുമോ, വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തേ​ണ്ട​തു് കർ​ത്ത​വ്യ​മ​ല്ലേ! ചു​രു​ക്കി​ക്കാ​ണ​രു​തു്. പോ​രാ​ട്ടം തത്സ​മ​യം ഹസ്തി​ന​പു​രി അര​മ​ന​യിൽ കണ്ട ഞാൻ രാ​ജാ​വി​നെ അറി​യി​ച്ച​പ്പോൾ, ആഹ്ലാ​ദം കൊ​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കാം, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ അടു​ത്തി​രു​ന്ന ഗാ​ന്ധാ​രി​യെ വലി​ച്ച​ടു​പ്പി​ച്ചു തി​രു​വാ​യിൽ തി​രു​വാ ചേർ​ക്കു​ന്ന കാഴ്ച, അതാണോ കു​ത്തി​ക്കു​ത്തി ഇന്ന​ലെ​യും ഇന്നു​മാ​യി പരാ​മർ​ശി​ക്കു​ന്ന​തു്?” ഇതി​ഹാ​സ​ര​ച​ന​ക്കു് ഒരു പന​യോ​ല​ക്കെ​ട്ടു​മാ​യി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ തമ്പ​ടി​ച്ചി​രു​ന്ന വ്യാ​സ​നു​മ​ഹാ​ഭാ​രത കഥ കണ്ട​തും കേ​ട്ട​തും പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ക്കാൻ ഇട​യ്ക്കി​ടെ ഇരു​ചെ​ന്നി​ക​ളി​ലും മു​ഷ്ടി ഇടി​ച്ചു ഓർ​മ​പ്പേ​ട​കം തു​റ​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു സഞ്ജ​യൻ.

“കൊ​ഴു​പ്പു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും കാ​രു​ണ്യ​മി​ല്ലാ​ത്ത​വൻ എന്നു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ നി​ങ്ങ​ളെ വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തിൽ രോ​ഷ​മു​ണ്ടോ? അഥവാ, പറ​യു​ന്ന​തിൽ കാ​ര്യ​മു​ണ്ടോ?”, രൗ​ദ്ര​ഭീ​മ​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“നയ​ത​ന്ത്ര​ചാ​തു​രി പ്ര​കൃ​തി​യെ​ന്നിൽ ചൊ​രി​ഞ്ഞി​ല്ലെ​ന്ന​തു് ആരും കാ​ര്യ​മാ​യെ​ടു​ത്തി​ട്ടി​ല്ല കാരണം, ദൗ​ത്യം കാ​ര്യ​ക്ഷ​മ​മാ​യി ചെ​യ്യു​ന്ന​വ​നെ ധീരൻ എന്നാ​ദ്യം വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ച​തു് പെ​റ്റ​ത​ള്ള! അതാ​ണെ​നി​ക്കു് കാ​ര്യം. പാ​ണ്ഡു​ചി​ത​യിൽ മാ​ദ്രി​വേ​ണം സതി ചെ​യ്യാ​നെ​ന്ന കു​ന്തി​യു​ടെ ആജ്ഞ, മാ​ദ്രി​യിൽ ബലം​പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു ചെ​യ്തു കാ​ണി​ച്ച​പ്പോ​ഴാ​യി​രു​ന്നു പ്ര​ശംസ. ”അന്നു് ഞാൻ കു​ട്ടി​ഭീ​മൻ, തു​ട​യി​ലും അര​ക്കെ​ട്ടി​ലും ദുർ​മേ​ദ​സ്സു​ള്ള​വൻ.

“ജീ​വി​ക്ക​ണം എനി​ക്കി​നി പു​തു​ജീ​വി​തം!”, എന്നു് വാ​വി​ട്ടു നി​ല​വി​ളി​ച്ച മാ​ദ്രി കത്തി​ക്ക​രി​ക്ക​ട്ട​യാ​വും​വ​രെ ചി​ത​ക്ക​രി​കെ ഉണ​ക്ക​വി​റ​കു​മാ​യി ഞാൻ നിൽ​ക്കു​ന്ന​തു​ക​ണ്ടു മാ​ദ്രി​മ​ക്കൾ നകു​ല​നും സഹ​ദേ​വ​നും ഭയ​ന്നു​വി​റ​ച്ചു ഓടി​പ്പോ​യി. ക്ഷാ​ത്ര​വീ​ര്യം അട​ങ്ങി​യി​ല്ല. ഇന്നു് കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര പതി​നേ​ഴാം​ദി​വ​സം കർ​ണ്ണ​നെ അർ​ജ്ജു​നൻ ‘ചു​രു​ട്ടി​ക്കൂ​ട്ടി’. എപ്പോ​ഴാ​ണു് ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ അതു​പോ​ലെ കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്യാൻ കി​ട്ടുക എന്നു് തരം​നോ​ക്കി നട​ക്കു​ക​യാ​ണു് ഞാൻ. കി​ട്ടി​യാൽ അവൻ തി​രി​ച്ച​റി​യും, രൗ​ദ്ര​ഭീ​മ​ന്റെ കണ്ണിൽ കന​ലു​ള്ള തീ​യാ​ണോ പു​ക​യാ​ണോ, ഗദ​ക്കു മാരക പ്ര​ഹ​ര​ശേ​ഷി​യു​ണ്ടോ!”, കൊ​ന്നു​കൂ​ട്ടിയ കൗ​ര​വ​രു​ടെ പേ​രു​കൾ കൊ​ച്ചു​കു​ട്ടി​യെ പോലെ തെ​റ്റി​പ്പ​റ​ഞ്ഞും സ്വ​യം​തി​രു​ത്തി​യും പോ​രാ​ട്ട​തി​മിർ​പ്പി​ലാ​യി​രു​ന്നു പാളയ ഭീമൻ.

“ഊതി​വീർ​പ്പി​ച്ചു​വോ, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ കൗരവ പാ​ണ്ഡവ സൈ​ന്യ​സം​ഖ്യ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു “മൊ​ത്തം നാൽ​പ്പ​തു​ല​ക്ഷം സൈ​നി​കർ ഇരു​പ​ക്ഷ​ത്തു​മാ​യു​ണ്ടു് എന്ന​തൊ​ക്കെ ശു​ദ്ധ​ത​ട്ടി​പ്പെ​ന്നു ‘ഏകാംഗ പ്ര​തി​പ​ക്ഷം’ ചാർ​വാ​കൻ!”

“ആദ്യ​ദി​വ​സം​ത​ന്നെ എല്ലാ സൈ​നി​ക​രെ​യും സേ​നാ​നാ​യ​കൻ പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ ഇറ​ക്കു​മോ, പ്രിയ ചാർ​വാ​കൻ? പോ​രാ​ളി​ക​ളെ മാ​ത്ര​മേ ‘സൈ​നി​കർ’ എന്ന വകു​പ്പിൽ ചേർ​ക്കൂ എന്നു​ണ്ടോ? ഒരു പോർ​ക്ക​ള​പോ​രാ​ളി​ക്കു് തന്നെ വേ​ണ്ടേ പിൻ​സേ​വ​ന​ദാ​താ​ക്ക​ളാ​യി രണ്ടു​പേർ? ഊട്ടു​പുര, സൈ​നി​ക​രു​ടെ തൊഴിൽ വസ്ത്ര​ങ്ങൾ കഴു​കി​യു​ണ​ക്ക​ലും ഉല്ലാസ ഉറ​ക്കറ ഒരു​ക്കു​ലും–സൈ​നി​കർ എന്ന വി​ഭാ​ഗം അല്ലാ​തെ ചാർ​വാ​കൻ ഉൾ​പ്പെ​ടു​ന്ന പൊ​തു​സ​മൂ​ഹം അം​ഗ​സം​ഖ്യ തി​ക​ക്കു​മോ? രാ​ത്രി​പോ​രാ​ളി​കൾ​ക്കും വേ​ണ്ടേ ആസ്വാ​ദ​ന​ര​തി​ക്കു പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടു്? ശ്ലോ​കം​ചെ​ല്ലി​ക്കി​ട​ന്നാൽ കി​ട്ടു​മോ സു​ഖ​നി​ദ്ര? കു​ല​സ്ത്രീ​കൾ സേ​വ​ന​ദാ​താ​ക്കൾ എന്ന മു​ദ്ര​ചാർ​ത്തി മി​ക​വു് തെ​ളി​യി​ച്ച സൈ​നി​ക​രിൽ​നി​ന്നും ഗർ​ഭ​ധാ​ര​ണ​ത്തി​നു പാ​ള​യ​ങ്ങ​ളിൽ സ്വ​ന്തം ചെ​ല​വിൽ സാ​ന്നി​ധ്യ​മു​റ​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. അവ​രെ​യൊ​ക്കെ ഞങ്ങൾ പു​റ​ത്തേ​ക്കെ​റി​യ​ണോ? കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യി​ലെ ജീ​വ​ഹാ​നി​ക്കു് പക​രം​വ​ക്കാൻ, ജന​സം​ഖ്യ​യിൽ യു​ദ്ധാ​സൂ​ത്ര​കർ, വർ​ധ​ന​വു​ണ്ടാ​ക്ക​ണ്ടേ? ചാർ​വാ​ക​നു് ഉറ​പ്പു​ത​രു​ന്നു അവ​രു​ടെ നി​സ്വാർ​ത്ഥ​നി​ശാ​സേ​വ​നം യു​ദ്ധ​ച​രി​ത്ര​ത്തിൽ തങ്ക​ലി​പി​ക​ളിൽ എഴു​ത​പ്പെ​ടും. ചാർ​വാ​കൻ ചവ​റ്റു​കൊ​ട്ട​യി​ലും!”

“ഒളി​പ്പോ​രാ​ളി​ക​ളായ പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ​നി​ന്നു സം​ഘ​ടി​ത​ആ​ക്ര​മ​ണം ചെ​റു​ക്കാൻ കൗ​ര​വ​സൈ​ന്യം പതി​മൂ​ന്നു​വ​യ​സ്സു് കഴി​ഞ്ഞ ആൺ​കു​ട്ടി​ക​ളെ സൈ​നി​ക​ബാ​ല​വേ​ല​ക്കു നി​യ​മി​ക്കും എന്നു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ വി​ജ്ഞാ​പ​ന​ത്തിൽ രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടും, എന്തി​നാ​ണു് ശത്രു​ക്കൾ​ക്കു​വേ​ണ്ടി കൗ​ര​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തെ പരീ​ക്ഷ​ണ​ഘ​ട്ട​ത്തിൽ വി​മർ​ശി​ക്കു​ന്ന​തു്?” കോ​ട്ട​വാ​തി​ലി​നു​മു​മ്പി​ലു​ള്ള പ്ര​തി​ഷേ​ധ​വേ​ദി​യിൽ നി​രാ​ഹാ​ര​സ​മ​രം ചെ​യ്യു​ന്ന ചാർ​വാ​ക​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“പതി​മൂ​ന്നു എന്നൊ​ക്കെ പൊ​തു​സ​മ്മ​തി​ക്കു​വേ​ണ്ടി അയാൾ പറ​യു​ന്ന​ത​ല്ലേ? ഇന്ന​ലെ രാ​ത്രി എന്റെ രണ്ടു​കു​ട്ടി​ക​ളെ ഒരു കൗ​ര​വ​സം​ഘം തട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​യ​തു് അത്താ​ഴം​കൊ​ടു​ത്തു ഉറ​ക്കു​മ്പോ​ഴാ​ണു്. ഒന്നി​നു് എട്ടും, ഒന്നി​നു് പത്തും.! കു​ട്ടി​ക​ളെ അങ്ങ​നെ നിർ​ബ​ന്ധി​ക്കാ​മോ എന്നു് അമ്മ ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ, അവ​ളു​ടെ കവി​ളിൽ വി​രൽ​കു​ത്തി അവർ പറ​ഞ്ഞു, ബ്രാ​ഹ്മ​ണ​യോ​ദ്ധാ​ക്ക​ളു​ടെ ഭൃ​ത്യ​ന്മാ​രാ​യി മാ​ത്ര​മേ ഈ ബ്രാ​ഹ്മ​ണ​കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​സേ​വ​നം വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ക്കൂ. നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യി​ല്ലേ? ദ്രോ​ണർ കൃപർ അശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വ് പേ​രു​ക​ളും പു​റ​ത്തു​വി​ട്ടു. ഇതു് ചാർ​വാ​ക​ന്റെ​യോ ദ്രോ​ണാ​ദി​ക​ളു​ടെ​യോ മാ​ത്രം പ്ര​ശ്ന​മാ​യി പത്ര​പ്ര​വർ​ത്ത​കർ ചു​രു​ക്കി​ക്കാ​ണ​രു​തു്. ഇതു് ബാ​ല​വേ​ല​ക്കെ​തി​രെ അന്താ​രാ​ഷ്ട്ര മനു​ഷ്യ​മ​ന​സാ​ക്ഷി​യെ ഒന്നു​ണർ​ത്താ​നു​ള്ള നി​രാ​ഹാ​ര​മാ​ണു്” പറ​ഞ്ഞു​തീ​രു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും, ‘രാ​ജ്യ​വി​രോ​ധി രാ​വി​ലെ തു​ട​ങ്ങി​യോ കൊ​ട്ടാ​രം ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ നി​ന്നു് പൊ​രി​ച്ച മു​യ​ലി​റ​ച്ചി​യും​തി​ന്നു, നി​റ​ഞ്ഞ​വ​യ​റു​മാ​യി കപ​ട​നി​രാ​ഹാ​രം?’ എന്നു് പറ​ഞ്ഞു അശ്വാ​രൂ​ഢ​നായ ദു​ര്യോ​ധ​ന​പു​ത്രൻ, ചാർ​വാ​ക​നെ കു​രു​ക്കെ​റി​ഞ്ഞു അര​യിൽ​കു​ടു​ക്കി, കഴു​ത​പ്പു​റ​ത്തി​ട്ടു.

“ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ ഹസ്തി​ന​പു​രി​കോ​ട്ട പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ക്കാൻ മാ​റി​നി​ന്നു ആസൂ​ത്ര​ണം ചെ​യ്യു​മ്പോൾ, നി​ങ്ങൾ, നി​ങ്ങൾ​മാ​ത്രം, ഭീ​മ​ഗ​ദാ​പ്ര​ഹ​ര​ത്തിൽ തു​ട​യെ​ല്ലു് തകർ​ന്നു​കി​ട​ന്ന ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് മൃ​ദു​വാ​യി എന്തോ ചോ​ദി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ എനി​ക്കു് തോ​ന്നി”, പാ​ഞ്ചാ​ലി യു​ദ്ധ​ഭൂ​മി​യിൽ അല​യു​ന്ന​തു് കണ്ടെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ കൊ​ട്ടാ​ര​ലേ​ഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“നി​ങ്ങൾ, നി​ങ്ങൾ തന്നെ​യ​ല്ലേ ജീ​വ​കാ​ലം മു​ഴു​വൻ എന്നെ തു​ണി​യു​ടി​പ്പി​ച്ചും അഴി​ച്ചും വേ​ട്ട​യാ​ടിയ ശത്രു, എന്നു് ഞാൻ വി​രൽ​ചൂ​ണ്ടി ചോ​ദി​ച്ചു. ഇരു​കൈ​ക​ളും നീ​ട്ടി ‘പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വ​ളേ എന്നും ഞാൻ നി​ന്റെ ആരാ​ധ​കൻ’ എന്നു് പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ട​വൻ കു​ടി​നീ​രി​നു യാ​ചി​ച്ച​പ്പോൾ, മേൽ​വ​സ്ത്രം​നീ​ക്കി മു​ല​പ്പാൽ ഇറ്റി​റ്റാ​യി​ചു​ണ്ടിൽ ഒഴി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു. വി​റ​യ്ക്കു​ന്ന ചു​ണ്ടു​ക​ളോ​ടെ നു​ണ​ച്ചു​കൊ​ണ്ട​വൻ ശാ​ന്ത​നാ​യി. അത്ര​യും ചെ​യ്യാൻ എനി​ക്ക​വ​നോ​ടു് ബാ​ധ്യ​ത​യു​ണ്ടു്.”

“പത്തു​പ​തി​മൂ​ന്നു​വർ​ഷം മു​മ്പു് ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി എന്ന സ്ത്രീ​ക്കു് പ്ര​വേ​ശ​നം നി​ഷേ​ധി​ച്ച ദു​ര​നു​ഭ​വ​ത്തിൽ​നി​ന്നും കാലം മു​ന്നോ​ട്ടു​കു​തി​ച്ചു എന്നാ​ണോ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ക്കേ​ണ്ട​തു്?”കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ണ്ഡവ സൈ​നി​ക​വ​ക്താ​വായ നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഒരി​ല​യിൽ​നി​ന്നും ചൂ​ടു​ള്ള അപ്പം പങ്കി​ട്ടെ​ടു​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ ഇരു​വ​രും.

“മൂ​ന്നാം​ലിം​ഗ​ക്കാ​രി​യെ​ന്നു ആക്ഷേ​പ​സ്വ​ര​ത്തിൽ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പരാ​മർ​ശി​ക്കു​ന്ന യു​വ​ശി​ഖ​ണ്ഡി, വൃ​ദ്ധ​ഭീ​ഷ്മ​രെ വധി​ക്കാൻ പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ ഇറ​ങ്ങി​യ​താ​ണോ കാ​ര്യം? പ്ര​വേ​ശ​നം നി​ഷേ​ധി​ക്ക​പ്പെ​ടാൻ ശി​ഖ​ണ്ഡി ചൂ​താ​ട്ട​ക്കാ​രി​യ​ല്ല. ഗാ​ന്ധാ​ര​യിൽ ഉന്ന​ത​പ​രി​ശീ​ല​നം നേടിയ പോ​രാ​ളി​യ​ല്ലേ! ഒന്നു​കൂ​ടി, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ​യും പാ​ണ്ഡ​വ​സേ​നാ നായകൻ ധൃ​ഷ്ട​ധ്യു​മ്ന​ന്റെ​യും സഹോ​ദ​രി​കൂ​ടി​യാ​ണു്. അവൾ​ക്കു പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ പ്ര​വേ​ശ​നം നി​ഷേ​ധി​ക്കാൻ ആണ​ധി​കാ​രി ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു് സാ​ധ്യ​മ​ല്ല, കാരണം കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര നി​ഷ്പ​ക്ഷ യു​ദ്ധ​നി​ര്വ​ഹ​ണ​സ​മി​തി​യു​ടെ നി​യ​ന്ത്ര​ണ​ത്തി​ലു​മാ​ണു്. ഭീ​ഷ്മർ ശി​ഖ​ണ്ഡി​ക്കു അടി​യ​റ​വു​പ​റ​ഞ്ഞു​വോ എന്നു​പോ​യി നമു​ക്കു് നോ​ക്കാം, അല്ലെ​ങ്കിൽ ഒറ്റ​ക്കു​പോ​വൂ, ഭീ​ഷ്മ​രെ അർ​ജ്ജു​നൻ കൊ​ല​ചെ​യ്യു​ന്ന​തു കാണാൻ എനി​ക്കു് ഇപ്പോൾ മന​സ്സി​ല്ല.”

“പാ​ണ്ഡ​വർ നാ​യാ​ട്ടി​നു​പോയ തക്കം​നോ​ക്കി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ ലൈം​ഗി​കാ​ക്ര​മ​ണം ചെ​യ്യാൻ മാ​ത്രം മന്ദ​ബു​ദ്ധി​യാ​ണോ നി​ങ്ങൾ?”, കൗ​ര​വ​സ​ഹോ​ദ​രി ദു​ശ്ശ​ള​യു​ടെ ഭർ​ത്താ​വും സൈ​ന്ധവ നാ​ടു​വാ​ഴി​യു​മായ ജയ​ദ്ര​ഥ​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“ഹസ്തി​ന​പു​രി നീ​തി​പ​തി​യു​ടെ ദൗ​ത്യ​വു​മാ​യാ​ണു് ഏക​നാ​യി ഞാൻ കാ​ട്ടിൽ​പോ​യ​തു. സന്മ​ന​സ്സോ​ടെ അത്ത​രം ദൗ​ത്യം ഏറ്റെ​ടു​ക്കുക പൊ​തു​ജീ​വി​ത​ത്തിൽ അസാ​ധാ​ര​ണ​മ​ല്ല. വി​ചാ​ര​ണ​യിൽ സത്യം കണ്ടെ​ത്താ​നൊ​ര​വ​സാ​ന​ശ്ര​മ​മെ​ന്ന നി​ല​യിൽ, നീ​തി​പ​തി പറ​ഞ്ഞു, സൈ​ന്ധവ രാ​ജാ​വാ​ണ​ല്ലോ നി​ങ്ങൾ. പാ​ണ്ഡ​വ​ആ​ശ്ര​മ​ത്തിൽ ദ്രൗ​പ​ദീ​വ​സ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം ‘ലൈം​ഗി​കാ​ക്ര​മ​ണം’ സൂ​ക്ഷ്മാം​ശ​ങ്ങ​ളിൽ പു​നഃ​സൃ​ഷ്ടി​ക്കാ​മോ? പ്ര​യോ​ഗിക വി​ധി​തീർ​പ്പി​നാ​യി​രു​ന്നു നിർ​ദേ​ശം. വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം ഇര​യു​ടെ സഹ​ക​ര​ണ​മി​ല്ലാ​തെ അസാ​ധ്യ​മെ​ന്ന വാദം ദു​ശ്ശാ​സ​ന​നു വേ​ണ്ടി കർ​ണ്ണൻ ഉന്ന​യി​ച്ച​തി​നൊ​രു യു​ക്തി​സഹ സമാ​പ്തി വരു​ത്ത​ണം. കർ​ത്ത​വ്യ​ബോ​ധ​ത്തോ​ടെ ഞാൻ ദ്രൗ​പ​ദി​യു​ടെ വസ​തി​യിൽ​ചെ​ന്നു് തട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​വാൻ ശ്ര​മി​ച്ച​പ്പോൾ പി​ന്തു​ടർ​ന്നു​വ​ന്ന ഭീ​മ​നു​മു​മ്പിൽ ഞാ​നൊ​രു ‘ലൈം​ഗി​കാ​ക്ര​മി’യായി. അവ​നെ​ന്നെ രാ​ജ​ര​ഥ​ത്തിൽ​നി​ന്നും വീ​ഴ്ത്തി, കെ​ട്ടി​യി​ട്ടു. ചോ​ര​പൊ​ടി​യു​ന്ന​വി​ധം മു​ണ്ഡ​നം ചെ​യ്തു. കഴു​ത​പ്പു​റ​ത്തി​രു​ത്തി തി​രി​ച്ച​യ​ച്ചു. രാ​ജ​ര​ഥ​വും മി​ക​ച്ച ഭൗ​തി​ക​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളും തീ​വ​ച്ചു. കു​തി​ര​ക​ളെ കണ്ടു​കെ​ട്ടി. മന​സ്താ​പ​ത്തോ​ടെ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ​ത്തിയ ഞാൻ വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ക്കാ​തെ പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ നിയമ വി​രു​ദ്ധ​ന​ട​പ​ടി, നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ അവ​ത​രി​പ്പി​ക്കും. പാ​ണ്ഡ​വ​രും പാ​ഞ്ചാ​ലി​യും പൗ​രാ​വ​കാ​ശ​ങ്ങൾ നി​ഷേ​ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട അടി​മ​കൾ ആണെ​ന്ന വസ്തുത അവരെ നീ​തി​പീ​ഠം​ത​ന്നെ ഓർ​മ്മി​പ്പി​ക്ക​ട്ടെ!” സ്വയം സാ​ന്ത്വ​ന​സ്പർ​ശം ചെ​യ്തു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന അർ​ദ്ധ​ന​ഗ്ന ജയ​ദ്ര​ഥ​നെ ശാ​സ​നാ​ഭാ​വ​ത്തോ​ടെ, കൗ​ര​വ​സ​ഹോ​ദ​രി​യും ഭാ​ര്യ​യു​മായ ദു​ശ്ശള കൈ​മാ​ടി​വി​ളി​ക്കു​ന്ന​തു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കണ്ടി​ല്ലെ​ന്നു നടി​ച്ചു.

“സൗ​ന്ദ​ര്യാ​രാ​ധ​ക​നു​മാ​ണ​ല്ലേ? സ്വ​യം​വ​ര​ത്തിൽ കണ്ട​ല്ലോ മുൻ​നി​ര​യിൽ മത്സ​രാർ​ത്ഥി​യാ​യി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കർ​ണ്ണ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“നി​ങ്ങൾ​ശ​രി​ക്കും ഒരു ശു​ദ്ധാ​ത്മാ​വു്! വര​ണാ​വ​തം സു​ഖ​വാസ മന്ദി​രം തീ​യി​ട്ടു് ഒളി​വിൽ​പോയ കു​റ്റ​വാ​ളി​പാ​ണ്ഡ​വ​രെ കയ്യോ​ടെ പി​ടി​കൂ​ടാ​നു​ള്ള കെ​ണി​യാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ? പാ​ണ്ഡ​വർ മരി​ച്ചെ​ന്നു കരുതി, കൗരവർ ശ്രാ​ദ്ധം​ചെ​യ്ത​ത​ല്ലേ. അന്നം​ചോ​ദി​ച്ചു​വ​ന്ന ആറംഗ ആദി​വാ​സി​കു​ടും​ബ​ത്തെ ഇര​ക​ളാ​ക്കി ഭൂ​ഗർ​ഭ​പാ​ത​യി​ലൂ​ടെ രക്ഷ​പ്പെ​ട്ട ആ ‘പാപി’കൾ പി​ന്നെ പൊ​ങ്ങി​യ​തു് ഏക​ച്ച​ക്ര ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും, പര​സ്യ​മാ​യി​ത​ന്നെ​വേ​ണം പൊ​ളി​ച്ച​ടു​ക്കാ​നെ​ന്നു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ വാ​ശി​യോ​ടെ പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ പാ​ഞ്ചാല ചൂ​ണ്ട​വേ​ദി​യാ​ക്കി. വ്യാ​സ​നെ കണ്ടു പാ​ണ്ഡ​വ​രെ സ്വ​യം​വ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു പോവാൻ പ്രേ​രി​പ്പി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു. കന​ത്തു​ദു​ര്യോ​ധ​ന​സ്വ​രം എന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ദൗ​ത്യം ഏറ്റെ​ടു​ത്തു. കു​റ​ച്ചു​കാ​ല​മാ​യു​ള്ള വേ​ഷം​കെ​ട്ടും ജീ​വി​ത​രീ​തി​യും പാ​ണ്ഡ​വ​രെ തു​ണ​ച്ചി​ല്ല. ‘തസ്ക​ര​ന്മാ’രെ തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു. കള്ളി മന​സ്സി​ലാ​യെ​ന്ന​വ​രു​ടെ ശരീ​ര​ഭാഷ തെ​ളി​ഞ്ഞു. മത്സ​ര​ത്തിൽ ഞാൻ നാ​മ​മാ​ത്ര​മാ​യി പങ്കെ​ടു​ത്ത​തു്, പരി​ഷ്കൃത വനി​ത​യെ​ന്നു പേ​രെ​ടു​ത്ത പാ​ഞ്ചാ​ലി അവർ​ണ്ണ​കർ​ണ്ണ​നോ​ടെ​ങ്ങ​നെ സ്വ​യം​വര നി​ല​പാ​ടെ​ടു​ക്കു​മെ​ന്ന​റി​യാ​നു​ള്ള അവ​സ​ര​മാ​യി. ജാ​തി​ഭ്രാ​ന്തിൽ ആളു​മോ​ശ​മ​ല്ലെ​ന്നു വ്യ​ക്ത​മാ​യി.”

“വി​വാ​ഹ​പൂർ​വ്വ രതി​സാ​ഹ​സ​ത്തിൽ, കു​ട്ടി​യു​ണ്ടായ രഹ​സ്യം ഒളി​പ്പി​ച്ചു​വ​ച്ചാ​ണു് പാ​ണ്ഡു​വി​നെ സ്വീ​ക​രി​ച്ച​തെ​ന്ന കൊ​ട്ടാര രഹ​സ്യം അങ്ങാ​ടി​പ്പാ​ട്ടാ​ക്കു​മെ​ന്നു ഗാ​ന്ധാ​രി പേ​ടി​പ്പി​ച്ച​പ്പോൾ മഹാ​രാ​ജ​പ​ദ​വി ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചു പാ​ണ്ഡു​വി​നെ നി​ങ്ങൾ സമ്മർ​ദം ചെ​ലു​ത്തി കാ​ട്ടി​ലേ​ക്ക​യ​ച്ചെ​ന്ന വാർ​ത്ത കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ പു​ക​ഞ്ഞു​പ്ര​ച​രി​ക്കു​ന്ന​ല്ലോ. എങ്ങ​നെ​വേ​ണം ഹസ്തി​ന​പു​രി പൊ​തു​സ​മൂ​ഹം അനാ​ഥ​ഗർ​ഭ​ങ്ങ​ളെ കാണാൻ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കു​ന്തി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡു​വി​ധ​വ​യും കു​ട്ടി​ക​ളും അഭ​യാർ​ഥി​ക​ളാ​യി വി​ദു​ര​ഗൃ​ഹ​ത്തിൽ കഴി​യു​ന്ന ഇടവേള.

“വി​വാ​ഹ​ത്തി​നു​മു​മ്പു് പാ​ണ്ഡു​വി​ന്റെ രതി​യ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളു​ടെ ആൾ​വി​വ​ര​പ്പ​ട്ടിക തന്നാൽ​മാ​ത്ര​മേ കൈ​പി​ടി​ക്കൂ എന്ന നി​ബ​ന്ധന ഞാൻ വച്ചി​രു​ന്നു​വോ? ഭാ​ര്യ​യു​ടെ അവി​ഹിത സന്ത​തി​യെ കു​റി​ച്ചി​ത്ര മുൻ​വി​ധി​യു​ള്ള പാ​ണ്ഡു​വി​നു, സ്വ​ന്തം ഷണ്ഡ​ത്വ​ത്തെ കു​റി​ച്ചു് വാ​തു​റ​ക്കാ​നെ​ന്താ​യി​രു​ന്നു മടി? കായിക ക്ഷ​മ​ത​യു​ള്ള​വ​നാ​യി​രി​ക്കും രാ​ജാ​വെ​ന്ന പ്ര​തീ​ക്ഷ​യിൽ, മകളെ പാ​ണ്ഡു​വി​നു് ‘കന്യാ​ദാ​നം’ ചെയ്ത മാ​ദ്ര​രാ​ജാ​വു് അർ​പ്പി​ച്ച വി​ശ്വാ​സ​ത്തെ തകർ​ക്കാൻ വൈ​മ​ന​സ്യം പാ​ണ്ഡു കാ​ണി​ച്ചു​വോ? രതി​യ​നു​ഭ​വം നി​ഷേ​ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തു് മു​നി​ശാ​പം കൊ​ണ്ടെ​ന്ന കെ​ട്ടു കഥ തെ​രു​വു​പാ​ട്ടു​കാ​രെ​ക്കൊ​ണ്ടു് പാ​ടി​പ്പി​ച്ച​ല്ലേ വന​വാ​സ​ത്തി​നു ഞങ്ങ​ളെ​യും​കൂ​ട്ടി ഒരു​പോ​ക്കു പോ​യ​തു്? വം​ശം​നി​ല​നിർ​ത്താൻ ‘പ്രാ​യോ​ഗി​ക​പ്ര​തി​വി​ധി’ തേ​ടു​മെ​ന്ന പാ​ണ്ഡു​നിർ​ദ്ദേ​ശം എന്തു് ‘വഴി’യാണു് എനി​ക്കും മാ​ദ്രി​ക്കും തു​റ​ന്നി​ട്ട​തെ​ന്നു കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​യിൽ കേ​ട്ടു​വോ? കു​ട്ടി​കൾ അഞ്ചു​തി​ക​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ‘ബലേ​ഭേ​ഷ്’ എന്നു് പറ​ഞ്ഞ​ല്ലേ ആ കി​ട​പ്പു​രോ​ഗി കഥാ​വ​ശേ​ഷ​നാ​യ​തു്? പ്ര​കോ​പി​പ്പി​ച്ചാൽ ‘വി​ഴു​പ്പു​കെ​ട്ടു’ പു​റ​ത്തെ​ടു​ക്കാൻ കു​രു​വം​ശ​ച​രി​ത്ര​ത്തിൽ നി​ന്നെ​നി​ക്കു​കി​ട്ടും. റാ​ണി​യാ​യി ഞാ​നി​വി​ടെ കഴി​യു​മ്പോൾ ഗാ​ന്ധാ​രി എവിടെ ആയി​രു​ന്നു? ഇപ്പോൾ വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നി​ല്ല”!

“പ്ര​തി​രോ​ധ​വ​ഴി​യാ​ണു് ‘കാ​രു​ണ്യ’കൗരവർ ‘ഹീന’പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ആക്ര​മ​ണ​വാ​സ​ന​ക്കു പക​ര​മാ​യി തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്ത ജീ​വ​നോ​പാ​ധി​യെ​ങ്കിൽ, എന്തി​നി​ത്ര ചെ​ല​വേ​റ്റെ​ടു​ത്തു കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ പോ​രാ​ട്ട​വേ​ദി​യൊ​രു​ക്കാൻ? ഹസ്തി​ന​പു​രി കോ​ട്ട​യു​ടെ വി​ള്ള​ല​ട​ച്ചു കാ​ത്തി​രി​ക്കാ​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ പാ​തി​രാ മി​ന്ന​ലാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തി​നു വരു​ന്ന അർ​ധ​സ​ഹോ​ദ​ര​രെ പി​ടി​കൂ​ടാൻ?” നടു​വൊ​ടി​ഞ്ഞു ചതു​പ്പു​നി​ല​ത്തിൽ മര​ണം​കാ​ത്തു് തളർ​ന്നു​കി​ട​ന്ന ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“കൂ​ടെ​കി​ട​ക്കു​ന്ന പെ​ണ്ണി​നെ പണ​യം​വ​ച്ചു് ചൂ​താ​ടു​ന്ന ‘പതി​ത​പാ​ണ്ഡവ’രെ പോ​ലെ​യാ​ണോ അഭി​മാ​നി​കൗ​ര​വർ രാ​ജ​സ്ത്രീ​ക​ളെ പരി​ച​രി​ച്ച​തു? പ്ര​തി​രോ​ധ​വ​ഴി​യി​ലെ​ന്തെ​ങ്കി​ലും വീ​ഴ്ച​പ​റ്റി പാ​പി​പാ​ണ്ഡ​വർ ഇടി​ച്ചു​ക​യ​റി കൗ​ര​വ​രാ​ജ​സ്ത്രീ​ക​ളെ വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ത്തി​നു ശ്ര​മി​ച്ചാൽ കൗ​ര​വ​കു​ടും​ബ​ങ്ങ​ളി​ലെ വനി​ത​ക​ളും കൂ​ട്ട​ആ​ത്മ​ഹ​ത്യ ചെ​യ്യു​മെ​ന്നു് എന്റെ ഭാര്യ താ​ക്കീ​തു ചെ​യ്തു. അതോടെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര അക്ഷ​രാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ യു​ദ്ധ​ഭൂ​മി! സ്ത്രീ​കൾ ഭയ​മി​ല്ലാ​തെ കി​ട​ക്കാൻ, ഞങ്ങൾ കു​റ്റി​ക്കാ​ടു് വെ​ട്ടി​നി​ര​പ്പാ​ക്കി ശത്രു​ക്കൾ​ക്കു അനി​ശ്ചി​ത​കാ​ലം കഴി​യാൻ പാളയം പണിതു” ഭീ​ഷ​ണ​നോ​ട്ട​ത്തോ​ടെ കഴു​ക​ന്മാർ ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ചു​റ്റും ചി​റ​ക​ടി​ച്ചു​ഒ​ച്ച​വ​ച്ചു.

“സ്മൃ​തി​നാ​ശം വന്ന കു​ന്തി​യെ നി​ങ്ങൾ, ഗാ​ന്ധാ​രി​ക്കൊ​പ്പം കാ​ട്ടി​ലേ​ക്ക​യ​ച്ചു എന്നാ​ണു കൃ​പാ​ചാ​ര്യൻ താ​ടി​ക്കു​കൈ​വ​ച്ചു പരി​ത​പി​ക്കു​ന്ന​തു്. കഴ​മ്പു​ണ്ടോ പു​രോ​ഹി​ത​ന്റെ ആരോ​പ​ണ​ത്തിൽ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“കു​ന്തി​യു​ടെ സ്മൃ​തി​നാ​ശം ഞങ്ങൾ ഖാ​ണ്ഡ​വ​വ​ന​ത്തി​ലേ​ക്കു് കു​ടി​യേ​റും​മു​മ്പു് തന്നെ കൃ​പാ​ചാ​ര്യ​ന​ട​ക്കം ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ എല്ലാ​വർ​ക്കും സം​ശ​യ​മു​ണ്ടാ​യു​ന്ന​ല്ലോ. “ഞങ്ങ​ളു​ടെ കൂടെ വരൂ അമ്മാ” ഞാൻ എന്നു് കു​ന്തി​യെ ഉപ​ചാ​ര​പൂർ​വ്വം ക്ഷ​ണി​ച്ച​പ്പോൾ, “നീ എപ്പോ​ഴാ​ണു് എന്റെ മക​നാ​യ​തു്, എനി​ക്കൊ​രു മക​നേ​യു​ള്ളൂ തേ​ജ​സ്വി​യായ സൂ​ര്യ​പു​ത്രൻ” എന്നാ​ണ​വർ മറ്റു പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ സാ​നി​ധ്യ​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞ​തു്.”, വയോ​ജ​ന​ന​ങ്ങൾ​ക്കും​വേ​ണം അന്ത്യ​ദി​ന​ങ്ങ​ളിൽ ഹി​മാ​ല​യ​വി​ശ്ര​മം എന്ന ഗു​രു​കു​ല​സം​വാ​ദ​ത്തി​ലേ​ക്കു് പോവാൻ തേരിൽ കയ​റു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, മി​ക്ക​വാ​റും ആയിരം പൂർ​ണ​ച​ന്ദ്ര​ന്മാ​രെ കണ്ട ഇള​മു​റ​പാ​ണ്ഡ​വൻ!

“മനു​ഷ്യാ​വ​സ്ഥ​യെ കു​റി​ച്ചെ​ന്തെ​ങ്കി​ലും ദാർ​ശ​നിക വെ​ളി​പാ​ടു് കു​രു​ക്ഷേ​ത്രാ​നു​ഭ​വം?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഹസ്തി​ന​പു​രി.

“യു​ദ്ധാ​വ​സാ​ന​ദി​നം അഞ്ചു​മ​ക്കൾ അശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വി​ന്റെ പാ​തി​രാ മി​ന്ന​ലാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തിൽ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ടുക, പാ​ണ്ഡ​വർ പോ​റ​ലേൽ​ക്കാ​തെ പു​റ​ത്തു​ചാ​ടുക, മറി​ച്ചാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ യു​ദ്ധ​ഫ​ലം! ആ മാ​തൃ​മോ​ഹം പൂ​വ​ണി​ഞ്ഞാൽ ‘ഈ പ്ര​പ​ഞ്ചം ഒരു ദൈ​വ​സൃ​ഷ്ടി’ എന്നു് ഞാൻ ആകാ​ശ​ത്തേ​ക്കു് നോ​ക്കി മഹ​ത്വ​പ്പെ​ടു​ത്തു​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ ഇന്നു് ഞാൻ? ആൺ​വേ​ദി​യിൽ ഉടു​തു​ണി​വ​ലി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട പെൺ​അ​ടിമ, പെ​റ്റ​കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളു​ടെ ശവ​മ​ട​ക്കി​നു സാ​ക്ഷി​യാ​വേ​ണ്ടി വന്ന ദുഖിത, അഞ്ചു പു​രു​ഷ​ന്മാ​രു​ടെ ഭാ​രം​ചു​മ​ക്കേ​ണ്ടി വരു​ന്ന പതിത. സ്വ​ജീ​വി​ത​ത്തിൽ എന്തു​കൊ​ണ്ടി​നി​യും കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര തു​ട​ങ്ങി​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നു കരു​തു​ന്ന പെൺ​പോ​രിമ!”

“വേ​ദി​യി​ലി​പ്പോൾ പൊ​രി​ഞ്ഞ​പോ​രാ​ട്ട​മെ​ന്നു​ക​രു​തി ആദ്യാ​വ​സാ​നം​കാ​ണാൻ ഓടി​ക്കി​ത​ച്ചു​വ​ന്ന​പ്പോൾ! ഞെ​ട്ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന കാഴ്ച—സം​ഹാ​ര​താ​ണ്ഡ​വ​മാ​ടേ​ണ്ട ഇരു​ഭാ​ഗ​സൈ​നി​കർ താ​ടി​ക്കു​കൈ​വ​ച്ചു! ഒരു കാ​ലിൽ​നി​ന്നും മറ്റേ​തി​ലേ​ക്കു ഊന്ന​ലു​മാ​യി. അല്ല, എന്തു​സം​ഭ​വി​ച്ചു?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ദ്ധ​നിർ​വ്വ​ഹ​ണ​സ​മി​തി​യു​ടെ കാ​ര്യ​ദർ​ശി​യായ പ്രാ​ദേ​ശി​ക​ഭ​രണ കർ​ത്താ​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഗോ​പു​ര​വാ​തി​ലി​നു​മേ​ലെ രഹ​സ്യ​മാ​യി ഒരു​ക്കിയ നി​രീ​ക്ഷ​ണ​മു​റി​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു പ്ര​ത്യേ​ക​വേ​ഷം​ധ​രി​ച്ച ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥർ.

“ഒന്നാ​ദ്യം ഞങ്ങൾ അന്തം​വി​ട്ടു. കൗ​ശ​ല​ത്തിൽ ആളെ​വി​ട്ടു് കാ​ര്യ​മ​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, വി​ചി​ത്ര​മെ​ന്നു തോ​ന്നും​വി​ധം, തേ​രാ​ളി​യും യോ​ദ്ധാ​വും തമ്മി​ലാ​ണു്, മന്ത്രോ​ച്ചാ​ര​ണം​പോ​ലു​ള്ള വാ​മൊ​ഴി. എന്തൊ​ക്കെ​യോ ഉള്ളിൽ​ഉ​ള്ള​തു്. സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന​തു തേ​രാ​ളി!, മന​സ്സി​നു് വയ്യെ​ന്ന ശരീ​ര​ഭാ​ഷാ സൂചന നൽ​കു​ന്ന​തോ യോ​ദ്ധാ​വു്. എന്തു് കട​പ്പാ​ടാ​ണു് അയാ​ളോ​ടു് യോ​ദ്ധാ​വി​നു​ള്ള​തു് എന്ന​റി​യു​ന്നി​ല്ല. വി​ഘ​ട​ന​വാ​ദി​കൾ എന്ന​നി​ല​യിൽ ഹസ്തിന പു​രി​യിൽ​വ​ന്നു കൗ​ര​വ​രു​മാ​യി കള്ള​ച്ചൂ​തു കളി​ച്ച​പ്പോൾ, ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പി​ടി​കൂ​ടി. ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ മാ​തൃ​കാ​പ​ര​മാ​യി ശി​ക്ഷി​ച്ചു. വന​വാ​സം കഴി​ഞ്ഞ​തേ ഉള്ളു. യു​ദ്ധ​നിർ​വ്വ​ഹ​ണ​ത്തി​ന്റെ അഭി​മാ​ന​ക​രാർ ഞങ്ങൾ​ക്കു് തന്ന കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി ദു​ര്യോ​ധ​നൻ, പരി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​വ​രിൽ തേ​രാ​ളി​യും വി​ഷാ​ദ​രോ​ഗി​യും ഇല്ലാ​യി​രു​ന്നു. അന്വേ​ഷി​ച്ചു വിവരം അറി​യി​ക്കാം. ഞങ്ങ​ളും നി​രാ​ശ​യി​ലാ​ണു്. പോ​രാ​ട്ട​പ്ര​ക​ട​നം കാ​ഴ്ച​വെ​ക്കാൻ കൗ​ര​വർ​ക്കാ​വു​മെ​ന്ന പ്ര​തീ​ക്ഷ​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു. അപ​ശ​കു​നം പോ​ലൊ​രു വി​ഷാ​ദ​രോ​ഗി എല്ലാ പ്രേ​ക്ഷ​ക​പ്ര​തീ​ക്ഷ​ക​ളും തകർ​ക്കു​മോ!”

“ഗാർ​ഹി​ക​പീ​ഡ​ന​മാ​രോ​പി​ച്ചു ഭർ​ത്തൃ​മാ​താ​വു് കു​ന്തി​ക്കെ​തി​രെ നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി പരാ​തി​കൊ​ടു​ത്ത​പ്പോൾ വി​ചാ​ര​ണ​ക്കു​ശേ​ഷം അവൾ​ക്ക​നു​കൂ​ല​മാ​യി അന്തി​മ​വി​ധി പറഞ്ഞ വനി​താ​വ​കാ​ശ​സ​മി​തി അധ്യ​ക്ഷ​യ​ല്ലേ സൈ​ന്ധ​വ​റാ​ണി ദു​ശ്ശള? എന്നി​ട്ടി​പ്പോൾ അവ​ളു​ടെ ഭർ​ത്താ​വു ജയ​ദ്ര​ഥ​നെ ഭീമൻ അപ​മാ​നി​ച്ചു​വി​ട്ട​പ്പോൾ ആഹ്ലാ​ദി​ക്കു​ന്നു​വോ പാ​ഞ്ചാ​ലി?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“കട​പ്പാ​ടൊ​ന്നു​മി​ല്ല. സൗ​മ​ന​സ്യ​ത്തോ​ടെ ഓർ​ത്തു​വെ​ക്കാൻ എന്തു​ണ്ട​തിൽ? നവ​വ​ധു​വാ​യി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ വന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു് കൗ​ര​വ​വ​ധു​ക്ക​ളിൽ​നി​ന്നും അവ​മ​തി​യു​ണ്ടാ​യി. ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വം അചി​ന്ത്യം എന്ന​വർ പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കെ​തി​രെ അന്തഃ​പുര ഏകാ​ങ്ക​ത്തിൽ പരി​ഹ​സി​ച്ച​പ്പോൾ മനം​നൊ​ന്ത നവവധു, കു​ന്തി​യെ പ്ര​തി​സ്ഥാ​ന​ത്തു​നിർ​ത്തി എന്ന​തൊ​രു ധാ​ര​ണാ​പി​ശ​കെ​ന്നു ബോ​ധ്യം പി​ന്നീ​ടു് വരു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും ദു​ശ്ശ​ള​വി​ധി വന്നി​രു​ന്നു. ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വം അത്ര​മോ​ശ​മൊ​ന്നു​മ​ല്ലെ​ന്ന​വൾ എന്നോ​ടു് മന​സ്സു​തു​റ​ക്ക​യും ചെ​യ്തു വി​ര​സ​ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​ഥ​മ​കാ​ര​ണം പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടി​നു വൈ​വി​ധ്യത ഇല്ലെ​ന്ന​വൾ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി എന്ന​താ​ണു് കാ​ര്യം. എന്നാൽ ദു​ശ്ശ​ള​ഭർ​ത്താ​വു ജയ​ദ്ര​ഥ​മ​ഹാ​രാ​ജാ​വു് ചെ​യ്ത​തു് കാ​പ​ട്യ​മാ​യി​രു​ന്നു ‘പ്ര​ണ​യ​പാ​ശ​ത്താൽ ഞാൻ നി​നോ​ടു് ബന്ധി​തൻ’ എന്നു​തു​റ​ന്നു​പ​റ​യു​ന്ന ആർ​ജ്ജ​വം അവ​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. കൗ​ര​വ​സ​ഹോ​ദ​രി​യാ​ണു് ദു​ശ്ശള എന്ന​തൊ​രു ബഹു​മ​തി​യൊ​ന്നു​മ​ല്ല.”

“നി​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ദ്ധ​ത്തി​നു പാ​ണ്ഡ​വ​ത​ന്ത്രം ആവി​ഷ്ക​രി​ക്കു​മ്പോൾ അതാ, ഭീമൻ കർ​മ്മ​കാ​ണ്ഡ​ത്തിൽ! അതെ​ന്താ അങ്ങ​നെ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. വിരാട സൈനിക പാളയം.

“ഞങ്ങൾ​ക്കൊ​പ്പ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, പെ​ട്ടെ​ന്നു് ചാ​ടി​യെ​ണീ​റ്റു. “കൈകൾ കൗ​ര​വ​ചോ​ര​ക്കാ​യി തരി​ക്കു​ന്നു”. അതോടെ ഒരു വാളും കൊ​ണ്ട​വൻ, പട​നി​ലം സങ്കൽ​പ്പി​ച്ചു. വളർ​ത്തു​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ടെ കഴു​ത്തിൽ വെ​ട്ടി, വീ​ഴ്ത്താൻ തു​ട​ങ്ങി. അല​മു​റ​യി​ടു​മ്പോൾ കൗ​ര​വ​പേ​രു​കൾ വി​ളി​ക്കും. ലഘു​വ്യാ​യാ​മ​ത്തിൽ ക്രൂ​രത കാ​ണ​രു​തേ!”

“നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​മ​ര​ണം!—ചേ​രി​പ്ര​ദേ​ശ​ത്തെ കു​ടി​ലി​ല​ല്ല, ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ. അന്തഃ​പുര വേ​ല​ക്കാ​രു​ടെ വസ​തി​യി​ല​ല്ല, മഹാ​റാ​ണി ഗം​ഗ​യു​ടെ പ്ര​സ​വ​ത്തിൽ—ഏഴാ​മ​ത്തെ കു​ഞ്ഞും ശ്വാ​സം മു​ട്ടി മരി​ച്ചു. ദു​രൂ​ഹ​ത​യൊ​ന്നും തോ​ന്നി​യി​ല്ലേ?”, മഹാ​രാ​ജാ​വു് ശന്ത​നു​വി​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​ചോ​ദി​ച്ചു.

“കണ്ണു​തു​റ​ന്നു നോ​ക്കി​യാൽ കാ​ണു​ന്ന ഈ പാ​രാ​വാ​ര​ത്തിൽ എന്തെ​ങ്കി​ലും ദു​രൂ​ഹ​മ​ല്ലാ​തു​ണ്ടോ? തെ​രു​വായ തെ​രു​വെ​ല്ലാം ഓടി​ന​ട​ന്നു ഇല്ലാ​ത്ത കഥകൾ നെ​യ്യു​ന്ന നി​ങ്ങൾ നാളെ ഇതേ സമ​യ​ത്തു ഒരു പിടി ചാ​ര​മാ​യി മാ​റി​യാൽ ദു​രൂ​ഹ​മാ​വു​മോ? ‘ഗർ​ഭ​ശ്രീ​മാ’നാ​യി​രു​ന്ന കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി ഇപ്പോൾ നദി​യൊ​ഴു​ക്കി​ലെ​വി​ടെ​യോ പൊ​ങ്ങിയ കു​ഞ്ഞു​ജ​ഡ​മാ​യ​തിൽ ദു​രൂ​ഹ​ത​യി​ല്ലേ? ഉണ്ട​ല്ലോ. ദു​രൂ​ഹ​മ​ല്ലേ പു​ലർ​ച്ച​ക്കു ചോ​ര​ക്കു​ഞ്ഞി​നെ പു​ഴ​യിൽ ‘കഴു​കി​യെ​ടു’ക്കും മു​മ്പു് കൈ​വി​ര​ലു​കൾ​ക്കി​ട​യി​ലൂ​ടെ ഒഴു​ക്കിൽ വീ​ണു​പോയ കു​ഞ്ഞി​നെ പ്ര​സ​വി​ച്ച ഗംഗ, കൊ​ട്ടാ​ര​ഉ​ദ്യാ​ന​ത്തിൽ ഊഞ്ഞാ​ലാ​ടു​ന്ന​തു നോ​ക്കൂ. ഇന്നു് രാ​ത്രി സു​ഗ​ന്ധി​യാ​യി കി​ട​ക്കു​മ്പോൾ വീ​ണ്ടു​മൊ​രു ഗർഭം ധരി​ക്കാൻ ശാ​രീ​രി​ക​ക്ഷ​മ​ത​യു​ണ്ടാ​വും. നാ​ളെ​യ​വൾ ഗർ​ഭ​വ​തി​യാ​കും. മറ്റ​ന്നാൾ വീ​ണ്ടും, പെ​റ്റ​കു​ഞ്ഞു പു​ഴ​വെ​ള്ള​ത്തിൽ മു​ങ്ങി മരി​ക്കും—ഒന്നും ഈ ലോ​ക​ത്തിൽ ദു​രൂ​ഹ​മ​ല്ല. എന്തു് ഹീ​ന​പ്ര​വർ​ത്തി​ക്കും വാ​തു​റ​ന്നു ലളി​ത​മാ​യി വി​ശ​ദീ​ക​രി​ക്കാ​നു​ണ്ടാ​വും. ദു​രൂ​ഹ​ത​യ​ക​റ്റു​ന്ന ‘പി​ന്നാ​മ്പുറ കഥ’ക്കു ചെ​വി​കൊ​ടു​ക്കാ​തെ നി​ങ്ങൾ ചോ​ദ്യം ചോ​ദി​ച്ച​തിൽ അഭം​ഗി​യു​ണ്ടു്. കൊ​ച്ചു​സ​ഹോ​ദ​രീ, ദൈ​വ​മാ​ണു് സൃ​ഷ്ടി​ക്കു പി​ന്നി​ലെ​ന്ന ലളിത വി​ശ​ദീ​ക​ര​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ പ്ര​പ​ഞ്ച ദു​രൂ​ഹത പൂർ​വ്വി​കർ മാ​റ്റി​യി​ട്ടും, ദൈ​വാ​സ്തി​ത്വം ചോ​ദ്യം ചെ​യ്യു​ന്ന ചാർ​വാ​ക​നെ പോ​ലെ​യാ​ണോ പത്ര​പ്ര​വർ​ത്ത​ക​രും?”

“രക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു​വോ പീ​ഡ​ക​ദു​ശ്ശാ​സ​നൻ? രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ പ്ര​സ്താ​വന കണ്ടി​ല്ല!?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വർ വന​വാ​സ​ത്തി​നു പോയ കാലം.

“അതി​ജീ​വി​ത​യു​ടെ അസാ​ന്നി​ധ്യ​ത്തി​ലും, പരാതി പരി​ശോ​ധി​ച്ചു. പ്ര​തി​യെ​യും സാ​ക്ഷി​ക​ളെ​യും വി​സ്ത​രി​ച്ചു വസ്തുത തേടി. നീ​തി​ദേ​വ​ത​യു​ടെ നി​ര​ന്തര സാ​ന്നി​ധ്യം വി​ചാ​ര​ണ​യിൽ അനു​ഭ​വ​പ്പെ​ട്ടു. ഇര​യു​ടെ അടി​വ​സ്ത്ര​ത്തിൽ പ്രതി കൈ​വ​ച്ച​തു കൊ​ണ്ടു സ്ത്രീ​ത്വ​ത്തി​ന്നെ​തി​രായ ലൈം​ഗിക അതി​ക്ര​മം ഉണ്ടാ​യി എന്ന നി​ഗ​മ​ന​ത്തി​നു സാ​ധു​ത​യി​ല്ലെ​ന്നു തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു. ആണു​ങ്ങൾ​ക്കു് ഇരി​പ്പി​ടാ​നു​മ​തി​യു​ള്ള ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ, അല്പ​വ​സ്ത്ര​യാ​യി വന്ന ഇര, ചൂ​താ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ ഏകാ​ഗ്ര​ത​യിൽ അയവു വരു​ത്തു​വാൻ ഇട​വ​ര​രു​തെ​ന്നു പ്രതി അപേ​ക്ഷി​ച്ച​പ്പോൾ, കെ​ട്ടു​വി​ട്ടു ഇര​യു​ടെ ഉട​ലിൽ​നി​ന്നു ഉടു​തു​ണി വേർ​പെ​ടുക മാ​ത്ര​മാ​ണു​ണ്ടാ​യ​തെ​ന്ന പ്ര​തി​വാ​ദ​ത്തിൽ നീ​തി​പീ​ഠം കഴ​മ്പു കണ്ടു. ഇര​യു​ടെ മാനം തകർ​ക്കു​ക​യെ​ന്ന ഉദ്ദേ​ശ്യം പ്ര​തി​ക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നും ന്യാ​യാ​ധി​പ​നു് ബോ​ധ്യ​മാ​യി. പ്ര​തി​യെ വെ​റു​തെ വി​ട്ടു. കൗ​ര​വ​കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശ​ത്തി​നു രണ്ടാ​മ​നായ പ്ര​തി​യെ സമൂ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മു​മ്പിൽ താ​ഴ്ത്തി​ക്കെ​ട്ടാൻ ഇര​നെ​യ്ത വ്യാ​ജ​പ​രാ​തി​യാ​ണി​തെ​ന്ന ന്യാ​യാ​ധി​പ​ക​ണ്ടെ​ത്ത​ലിൽ പരാ​തി​ക്കാ​രി​ക്കു് സന്യ​സ്ഥ ആശ്ര​മ​ങ്ങ​ളി​ലെ മാ​ലി​ന്യം സം​സ്ക​രി​ക്കാ​നു​ള്ള ദൗ​ത്യം ഏൽ​പ്പി​ച്ചു​ത്ത​ര​വാ​യി.”

“ഇതി​ഹാ​സ​സ​മാ​ന​മായ ഒരു​ത്ത​മ​ക​ഥാ​പാ​ത്ര​മാ​യി ഭാ​വി​ക്കു് സമർ​പ്പി​ക്കാൻ നി​ങ്ങൾ​ക്കു​ണ്ടാ​യി​ട്ടും, അതി​നു​യോ​ജി​ച്ച ‘അഭി​ജാത സാ​ഹി​ത്യ​ഭാഷ’ നി​ത്യ​വ്യ​വ​ഹാ​ര​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​രോ​ടു് ഉപ​യോ​ഗി​ക്കു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക മഹാ​റാ​ണി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ധി​ഷ്ഠിര ഭര​ണ​ത്തി​ന്റെ അവസാന വർ​ഷ​ങ്ങൾ.

“ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ത്തി​ന്റെ പരു​ക്കൻ ദൈ​നം​ദിന വ്യ​വ​ഹാ​ര​ഭാ​ഷ​യിൽ നി​ന്നും മോ​ചി​പ്പി​ച്ചു ദ്രൗ​പ​ദി​യെ ഇതി​ഹാ​സ​ത്തിൽ മഹ​ത്വ​പ്പെ​ടു​ത്താ​നി​ട​യു​ണ്ടെ​ന്ന മു​ന്ന​റി​യി​പ്പു് തന്ന​തു് കവി​യു​ടെ പു​തു​ത​ല​മുറ ശി​ഷ്യ​നാ​യി​രു​ന്നു. കവി​ക്കു് നേ​രി​ട്ട​റി​വി​ല്ലാ​ത്ത പാ​ണ്ഡ​വ​ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​ലെ തൊ​ഴു​ത്തിൽ​കു​ത്തു പര​വ​താ​നി​ക്ക​ടി​യിൽ ഒളി​പ്പി​ച്ചു ‘അവതാര’ സാ​ന്നി​ധ്യം എന്നി​ലാ​രോ​പി​ച്ചു, വള​ച്ചു​കെ​ട്ടു​മൊ​ഴി പറ​യി​ക്കാൻ ഉദ്ദേ​ശി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ, വേ​ണ്ടെ​ന്നു നേ​രി​ട്ട​റി​യി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യി​ലൂ​ടെ “ധർമ്മ സം​സ്ഥാ​പന”മാണു് പ്ര​കൃ​തി ഉദ്ദേ​ശി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്ന​വർ ‘ആധി​കാ​രിക’ ശബ്ദ​ത്തിൽ വി​ശ​ദീ​ക​രി​ച്ച​പ്പോൾ, വഴി​ത്താ​ര​യി​ലെ ഓരോ ‘കല്ലും മു​ള്ളും’ പാ​ണ്ഡ​വ​നിർ​മ്മി​ത​മാ​ണെ​ന്നും, അതു മറ​ച്ചു​വ​ച്ചെ​ഴു​താ​നാ​ണു് കവി​ശ്ര​മ​മെ​ങ്കിൽ, ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യുടെ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യു​മാ​യു​ള്ള മുൻ​കാ​ല​അ​ഭി​മു​ഖ​ങ്ങൾ ‘ദ്രൗ​പ​ദി​യു​ടെ ഔദ്യോ​ഗിക ജീ​വ​ച​രി​ത്ര’മായി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കു​മെ​ന്നു വി​രൽ​ചൂ​ണ്ടി, സന്ദർ​ശ​നം അവ​സാ​നി​പ്പി​ച്ചു. വി​ശു​ദ്ധ​ക​വി​ക്കു​നേ​രെ വി​രൽ​ചൂ​ണ്ട​രു​തെ​ന്നോ? പെ​ണ്ണ​വ​കാ​ശ​ത്തെ​ച്ചൊ​ല്ലി തർ​ക്ക​ങ്ങൾ അങ്ങ​നെ​യ​ല്ലേ അപൂർ​ണ്ണ​മാ​യ​വ​സാ​നി​ക്കുക? വഴി​ന​ട​ക്കു​മ്പോൾ കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ണു ചില നീ​ണ്ട​ജീ​വി​ത​ങ്ങൾ അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ!”

“മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​നം” പാ​ഞ്ചാ​ലി പരി​ഗ​ണി​ക്കു​ന്ന കാലം.

“എന്തി​നാ​ണൊ​രു തെ​രു​വു​പ​ട്ടി?” മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​രു​മൊ​ത്തു നഗ്ന​പാ​ദ​രാ​യി വഴി​ന​ട​ക്കു​മ്പോൾ മുൻ​മ​ഹാ​രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“have a very old and very faithful attachment for dogs. I like them because they always forgive”, കവി പാടി. “വാ​ക്കു മൃ​ദു​ല​മെ​ങ്കി​ലും, നാവിൽ കാ​പ​ട്യ​മു​ള്ള അർ​ദ്ധ​സ​ത്യ​വാൻ”, പാ​ഞ്ചാ​ലി വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ച പാ​പ​ബോ​ധം ഇല്ലാ​തെ പെ​രു​മാ​റാൻ വി​ശ്വ​സ്ത​കൂ​ട്ടു്.

“ഇങ്ങ​നെ കഴി​യേ​ണ്ട​താ​ണോ ജീ​വി​ത​സാ​യാ​ഹ്നം?”, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ, ഗാ​ന്ധാ​രി വി​ദു​രർ എന്നി​വർ​ക്കൊ​പ്പം നാ​ളെ​ണ്ണി​ക്ക​ഴി​യു​ന്ന വനാ​ശ്ര​മ​ത്തിൽ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, മനഃ​സാ​ന്നി​ധ്യ​മു​ള്ള കു​ന്തി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഭൗ​തി​ക​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങൾ ത്യ​ജി​ച്ചു മരി​ക്കാൻ വന്ന​താ​യി​രു​ന്നു നാൽവർ സംഘം.

“എല്ലും​തൊ​ലി​യു​മായ ശരീ​ര​ങ്ങൾ കണ്ടു മാം​സ​ഭോ​ജി മട​ങ്ങു​ന്നു. കൊ​ത്തി​ത്തി​ന്നാൻ കഴു​ക​നു വേ​ണ്ടാ​ത്ത അസ്തി​ത്വ പ്ര​തി​സ​ന്ധി നേ​രി​ടു​ക​യാ​ണി​പ്പോൾ. ജീ​വ​നൊ​ടു​ക്കാൻ ആഗ്ര​ഹ​മു​ണ്ടു് പര​സ്പ​രം വെ​ട്ടി​ക്കൊ​ല്ലാൻ ആയു​ധ​മോ കരു​ത്തോ ഇല്ല. നേ​രം​പു​ല​രു​മ്പോൾ പ്ര​ത്യാ​ശ​യോ​ടെ ഉറ്റു നോ​ക്കും–കാ​ട്ടു​തീ, അതി​നാ​ണു് പ്രാർ​ത്ഥി​ക്കു​ന്ന​തു്. ഞങ്ങ​ളെ തി​രി​ച്ച​റി​യു​ന്ന ആദി​വാ​സി​കൾ കു​ടി​നീ​രും പഴ​ങ്ങ​ളും ഇവിടെ വച്ചു​പോ​വും. ഇന്നു​രാ​ത്രി ഉറ​ങ്ങു​ന്ന നേ​ര​ത്തു മനു​ഷ്യ​നിർ​മ്മി​ത​മെ​ങ്കി​ലു​മായ അഗ്നി​ബാധ! അതു് വിശ്വ പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ ‘ദാന’മായി തന്നെ കാണും! വിട!”

“പതി​മൂ​ന്നു​കൊ​ല്ല​മാ​യി അഴി​ച്ചി​ട്ട മു​ടി​യിൽ​തേ​ക്കാൻ, ഇതാ, പാ​ഞ്ചാ​ലീ, ചു​ടു​കൗ​ര​വ​ചോര”, കൈ​ക്കു​മ്പി​ളിൽ ‘ദ്രാ​വക’വു​മാ​യി, കി​ത​ച്ചോ​ടി പാ​ണ്ഡ​വ​പാ​ള​യ​ത്തിൽ പ്ര​ണ​യി​നി​യു​ടെ​മു​മ്പിൽ കൊ​ച്ചു​കു​ട്ടി​യെ​പോ​ലെ അഭി​ന​ന്ദ​ന​ത്തി​നാ​യി ഭീമൻ കൈ​നീ​ട്ടി “ആല​ങ്കാ​രി​ക​മാ​യി ഞാ​നെ​ന്നോ എവി​ടെ​യോ ചെയ്ത ഒരു​ചോ​ര​ക്കാ​ര്യം ഇത്ര​യും​കാ​ലം അക്ഷ​രാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ ഓർ​മ​യിൽ​വ​ച്ചു്, അർ​ധ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്റെ കരൾ​തു​ര​ന്നു ചോ​ര​കോ​രി​വ​രു​ന്ന ആളെ​ത്ര മന്ദൻ! നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാ​മോ മനു​ഷ്യാ, ആരാ​ധ​ക​രാ​യി​രു​ന്നു, കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട ധീ​ര​കൌ​ര​വർ!” നി​ന്ദ​യോ​ടെ ഭർ​ത്താ​വി​നെ നോ​ക്കി, മു​ടി​കെ​ട്ടി, കൂ​ടാ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു് കയറി പാ​ഞ്ചാ​ലി വാ​തി​ല​ട​ച്ചു.

“അഭ​യാർ​ത്ഥി​ക​ളോ​ടെ​ന്താ വെ​റു​പ്പു്? നി​ങ്ങ​ളു​ടെ അച്ഛ​ന്റെ അനു​ജ​ന​ല്ലേ കു​ന്തി​യു​ടെ ഭർ​ത്താ​വു്? പാ​ണ്ഡു, ഹസ്തി​ന​പു​രി രാ​ജാ​വാ​യി​രു​ന്നു എന്നും, മു​നി​ശാ​പം കി​ട്ടി മതി​ഭ്ര​മ​ത്തിൽ ചെ​ങ്കോൽ ജ്യേ​ഷ്ട​നു​നേ​രെ വലി​ച്ചെ​റി​ഞ്ഞു, പരി​ത്യാ​ഗി​യാ​യി കാ​ട്ടിൽ പോ​യ​താ​ണെ​ന്നും കേ​ട്ടി​ട്ടു​മു​ണ്ടു്. അഞ്ചു​കു​ട്ടി​ക​ളെ​യും കൂ​ട്ടി പാ​ണ്ഡു​വി​ധവ ഒര​ന്തി​ക്കൂ​ര​ക്കാ​യി കോ​ട്ട​വാ​തി​ലിൽ മു​ട്ടു​മ്പോൾ, ‘കട​ക്കു പു​റ​ത്തു’ പറ​യു​ന്ന​താ​ണോ കു​രു​വം​ശ​സം​സ്കാ​രം?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“അന​ധി​കൃ​ത​മാ​യി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ കഴി​യു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ട​ല്ല കു​ന്തി​കു​ടും​ബ​ത്തെ പാ​റാ​വു​കാർ വി​ര​ട്ടി​യ​തു. തി​രി​ച്ച​റി​യൽ രേഖയോ സാ​ക്ഷി​മൊ​ഴി​യോ മറ്റു ഔദ്യോ​ഗി​ക​പിൻ​ബ​ല​മോ ഇല്ലാ​തെ കാ​ഴ്ച​പ​രി​മി​തി​യു​ള്ള ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രോ​ടു്, “ഞാൻ കു​ന്തി, ഇവർ അഞ്ചു​പേർ പാ​ണ്ഡ​വർ” എന്നു് ബഹ​ളം​വ​ച്ചാൽ, വക​വ​ച്ചു കൊ​ടു​ക്കു​മോ കൗരവർ? പര​പു​രു​ഷാ​തി​ക്ര​മ​ത്തി​നു ഇര​യാ​യി കു​ന്തി മൂ​ന്നും, മാ​ദ്രി രണ്ടും പ്ര​സ​വി​ച്ച കു​ട്ടി​ക​ളെ പാ​ണ്ഡു ഔദ്യോ​ഗി​ക​മാ​യി അം​ഗീ​ക​രി​ച്ചു എന്നു് കു​ന്തി പറ​ഞ്ഞാൽ കു​രു​വം​ശീ​യ​പി​ന്തു​ടർ​ച്ച കു​രു​ക്ക​ഴി​യു​മോ? ‘പാ​ണ്ഡു​വി​ധവ’ എന്ന തർ​ക്ക​പ​ദ​വി​ക്കു് ഏക​പ​രി​ഹാ​രം ഹസ്തി​ന​പു​രി നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തി​നു് മു​മ്പിൽ തെ​ളി​വു് നി​ര​ത്ത​ലാ​ണു്. ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രും ഗാ​ന്ധാ​രി​യും രണ്ടു ദശാ​ബ്ദം മു​മ്പു് കു​ന്തി​യെ വ്യ​ക്തി​പ​ര​മാ​യി അറി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു എന്ന പരി​ച​യം​മാ​ത്രം മതിയോ, പി​ന്തു​ടർ​ച്ച പതി​ച്ചു​നൽ​കാൻ? അഭ​യാർ​ത്ഥി​കൾ എന്ന​ല്ല, ‘അഭി​ജാത’ പി​തൃ​ത്വ​മി​ല്ലാ​ത്ത​വ​രോ​ടും കൗരവർ കരു​ണ​കാ​ണി​ക്കു​മെ​ന്ന​തി​നു സാ​ക്ഷ്യ​മ​ല്ലേ, കർണനു ദാനം ചെയ്ത അം​ഗ​രാ​ജ​പ​ദ​വി? സൂ​ത​പു​ത്ര​നെ​ന്ന​നി​ല​യിൽ കു​ല​ത്തൊ​ഴി​ലാ​യി രഥ​മോ​ടി​ക്കേ​ണ്ട​വൻ നവ​ര​ത്നം​പ​തി​ച്ച കി​രീ​ടം വച്ച​ല്ലേ എന്റെ മു​മ്പിൽ നട​ക്കു​ന്ന​തു്? രണ്ടു ഇള​മു​റ​കൗ​ന്തേ​യ​രെ ശി​ശു​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ ഞങ്ങൾ ബലം​പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു മാ​റ്റി​പ്പാർ​പ്പി​ച്ചു എന്ന കു​ന്തി​യു​ടെ ആരോ​പ​ണ​വും വസ്തു​ത​യു​ടെ ബല​മി​ല്ലാ​ത്ത​ത​ല്ലേ. ഇര​ട്ട​ക​ളു​ടെ അമ്മ​യെ പാ​ണ്ഡു​ചി​ത​യി​ലേ​ക്കു കു​ന്തി കു​റ്റ​ക​ര​മായ ലക്ഷ്യ​ത്തോ​ടെ തള്ളി​യി​ട്ടു​കൊ​ന്നു എന്ന ആരോ​പ​ണം വ്യ​വ​സ്ഥാ​പിത ഭര​ണ​കൂ​ടം അന്വേ​ഷി​ക്കേ​ണ്ട​തി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​യി കൊ​ച്ചു​കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു് സം​ര​ക്ഷ​ണം കൊ​ടു​ത്ത​താ​ണോ ഞങ്ങ​ളു​ടെ അപ​രാ​ധം? കൊ​ടും​കു​റ്റ​വാ​ളി​ക്കു പര​വ​താ​നി വി​രി​ച്ചാ​ണു് സ്വീ​ക​ര​ണം കൊ​ടു​ത്ത​തെ​ന്നു് നി​ങ്ങൾ തന്നെ ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ നാളെ കരി​വാ​രി എഴു​തി​ല്ലേ?” ഗംഗാ യമുനാ നദി​ക​ളിൽ നീ​രോ​ട്ടം ഉയർ​ന്ന​തോ​ടെ ഇരു​വ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലും കഴി​യു​ന്ന​വ​രു​ടെ കൃ​ഷി​സ്ഥ​ല​ങ്ങൾ സന്ദർ​ശി​ക്കു​വാൻ ഊർ​ജ്ജ​സ്വ​ല​രായ ഇള​മു​റ​കൗ​ര​വ​രു​മാ​യി ഇറ​ങ്ങാൻ ഒരു​ങ്ങു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു,കൗ​മാ​രം വി​ട്ടി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത കൗ​ര​വ​രാ​ജ​കു​മാ​രൻ.

“കൊ​ള്ളി​വാ​ക്കു​പ​റ​ഞ്ഞു ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രെ വേ​ദ​നി​പ്പി​ക്കുക, മേ​നി​യിൽ പു​ര​ട്ടാൻ സു​ഗ​ന്ധ തൈ​ല​ങ്ങൾ സമ്മാ​നി​ക്കു​ന്ന പര​പു​രു​ഷ​ന്മാ​രെ പ്ര​ശം​സി​ക്കുക ദു​ഷ്പ്ര​വ​ണത ജനിതക വൈ​ക​ല്യ​മാ​ണോ?, അതോ, അവി​ശ്വ​സ്ഥ​ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​നു വള​ക്കൂ​റു പാ​ഞ്ചാ​ല​യോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“എനി​ക്കെ​ങ്ങ​നെ മനു​ഷ്യ​ജ​ന്മ​ത്തി​നു​ള്ള ജനി​ത​കം അവ​കാ​ശ​പ്പെ​ടാ​നാ​വും? കണ്ണു​തു​റ​ന്നു ചു​റ്റും​ന​ട​ന്നു പു​റം​ലോ​കം പരി​ച​യ​പ്പെ​ടും​മു​മ്പു് സ്വ​യം​വ​രം കഴി​ഞ്ഞ എനി​ക്കെ​ങ്ങ​നെ പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ ‘പ്രാ​യോ​ഗി​ക​പാ​ഠം’ സ്വീ​ക​രി​ക്കാ​നാ​വും? പെ​ണ്ണി​നി​ത്തി​രി സ്വ​കാ​ര്യത കൊ​തി​ക്കു​ന്ന നേ​ര​ത്തു, കി​ട​പ്പ​റ​യി​ലും കു​ളി​മു​റി​യി​ലും വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം ചെ​യ്യു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​രെ ചെ​റു​ക്കാൻ പെ​ണ്ണു​ട​ലി​നാ​വേ​ണ്ട​ത​ല്ലേ? വാ​ക്കിൽ മു​ള്ളു​ണ്ടെ​ന്ന​വർ വി​ല​പി​ക്കുക സ്വാ​ഭാ​വി​കം. കരുണ കാ​ണി​ക്കു​ന്ന കൗ​ര​വ​രെ പാ​ണ്ഡ​വർ ഇക​ഴ്ത്തു​ന്നു. ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രോ​ടു് മു​ള്ളു​വാ​ക്കു പറ​ഞ്ഞി​ല്ലെ​ങ്കിൽ ആരാ​ധ​കർ എന്ന പദ​ത്തി​നെ​ന്തർ​ത്ഥം? നി​ശാ​ജീ​വി​തം അഞ്ചു​ലൈം​ഗിക ഉപ​ഭോ​ക്താ​ക്കൾ ഒരേ​സ​മ​യം കയ്യ​ട​ക്കി​യി​ട്ടു കാ​ല​മെ​ത്ര​യാ​യി. കി​ട​പ്പ​റ​ക്കു​വെ​ളി​യിൽ ഒഴിവു കാ​ത്തു​കാ​ത്തു​റ​ങ്ങി​പ്പോ​യെ​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വർ വി​ല​പി​ക്കാ​റു​ണ്ടു്. ഊഴം​വ​ച്ചു് അച്ച​ട​ക്ക​ത്തോ​ടെ കി​ട​പ്പ​റ​ക്കു​മു​മ്പിൽ കാ​ത്തി​രി​ക്കും എന്നു് പറ​യു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വർ, പക്ഷേ, പറ​യാ​ത്ത കാ​ര്യം ഇതാ: മു​ള്ളു​വാ​ക്കു പറ​യു​ന്ന ഞാൻ വേണം ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ വൈ​വി​ധ്യ​ത്തി​ലും, ഉത്ത​ര​വാ​ദി​ത്വ​ത്തോ​ടെ ഓരോ​രു​ത്ത​രെ​യും ക്ഷ​ണി​ച്ചു അക​ത്തു​കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു മടി​യിൽ​കി​ട​ത്തി പരി​ച​രി​ച്ചും ലാ​ളി​ച്ചും ഊർ​ജ്ജ​സ്വ​ല​രാ​ക്കാൻ. പര​സ്ത്രീ​കൾ പരി​ത്യ​ജി​ച്ചു​വോ പാ​ണ്ഡ​വ​രെ? പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ ഭയ​പെ​ടു​ന്നു​വോ പര​സ്ത്രീ?”

“ആദ്യ​വാർ​ഷി​കം ആഘോ​ഷി​ക്കു​മ്പോൾ, വീഴ്ച പറ്റി​യോ? ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം​വ​രെ പോയി എന്തു​ണ്ട​വി​ടെ വി​ശേ​ഷം? ഇതു് വരെ തി​ര​ക്കി​യി​ല്ലേ?”, വേ​ദി​യിൽ നി​ന്നി​റ​ങ്ങി രഥ​ത്തിൽ കയ​റു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഉപ​ചാ​ര​ത്തോ​ടെ തട​ഞ്ഞു.

“ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം? അതൊ​ന്നും നി​ങ്ങൾ ഇനി​യും മറ​ന്നി​ല്ലേ? കാ​ലി​ക​പ്ര​സ​ക്തി​മാ​ത്ര​മു​ള്ള മയൻ​നിർ​മി​തി​മാ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ, വി​രു​ന്നു​വ​ന്ന​വ​രെ വഴു​ക്കി​വീ​ഴ്ത്തു​ന്ന കൊ​ട്ടാ​ര​സ​മു​ച്ച​യം? ചക്ര​വർ​ത്തി​നി ‘ആല​ങ്കാ​രിക’പദ​വി​യും. ആ ശപി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട യമു​ന​തീ​ര​ന​ഗ​രി​യിൽ, കഴി​ഞ്ഞ പത്തു​പ​തി​നാ​ലു വർ​ഷ​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ളിൽ വളർ​ന്ന കു​റ്റി​ക്കാ​ടു​കൾ​വെ​ട്ടി നി​ര​പ്പാ​ക്കാ​നും, ജൈവ വൈ​വി​ധ്യ​ങ്ങൾ നശി​പ്പി​ക്കാ​നും ഇനി സമ്മ​തി​ക്കി​ല്ല. അത്ര​യും പാ​രി​സ്ഥി​തി​ക​പ്ര​തി​ബ​ദ്ധത ഹസ്തി​ന​പു​രി പൊ​തു​സ​മൂ​ഹം പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു!”

“ആരാ​ധ്യ​പാ​ഞ്ചാ​ലി ആഗോ​ള​ശ്ര​ദ്ധ നേ​ര​ത്തേ​നേ​ടി! മറ്റൊ​രു നിർ​ഭാ​ഗ്യ​വ​തി, പാ​ഞ്ചാല‘പു​ത്രി’യെന്ന നി​ല​യിൽ നി​ങ്ങൾ, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ പരി​ഹാ​സ്യ കഥാ​പാ​ത്ര​മാ​വും എന്ന പേ​ടി​യു​ണ്ടോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര പത്താം​ദി​വ​സം. പെ​ണ്ണൊ​രു​മ്പെ​ട്ടാൽ താൻ ആയുധം താ​ഴെ​യി​ടു​മെ​ന്നു ഭീ​ഷ്മ​പി​താ​മ​ഹൻ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ച​തു പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ പര​പ​ര​പ്പു​ണ്ടാ​യി.

“കാ​ശി​രാ​ജ​കു​മാ​രി അംബയെ ഭീ​ഷ്മർ തി​രി​ച്ച​റി​യു​മെ​ന്ന തോ​ന്നൽ സാർ​വ്വർ​ത്രി​ക​മാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു്, ദശാ​ബ്ദ​ങ്ങ​ളാ​യി ഞാൻ പാ​ടു​പെ​ട്ടു സൈ​നി​ക​ത​യ്യാ​റെ​ടു​ത്ത​തൊ​ക്കെ പാ​ഴാ​യി​പ്പോ​വു​മെ​ന്ന പേടി? ഭീ​ഷ്മ​വ​ധ​ത്തി​നു പ്ര​തി​കാ​രം വീ​ട്ടാൻ ഏത​റ്റ​വും ഞാ​നി​ന്നു​പോ​വും. ബലം​പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു തട്ടി​യെ​ടു​ത്തു ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു അം​ബി​ക​യും അം​ബാ​ലി​ക​യു​മൊ​ത്തു പാഞ്ഞ ‘പി​താ​മഹ’നൊരു ‘കൊ​ട്ടു’ കൊ​ടു​ക്കാ​തെ തീ​രു​മോ നിർ​ഭാ​ഗ്യ​വ​തി അം​ബ​യു​ടെ പ്ര​തി​കാ​ര​ദാ​ഹം? ആൺപെൺ ലക്ഷ​ണ​ങ്ങൾ നി​യ​ന്ത്രി​ക്കു​ന്ന സൂ​ക്ഷ്മ​ഗ്ര​ന്ഥി സ്രാ​വ​ങ്ങൾ രക്ത​ത്തിൽ കല​രു​മ്പോൾ എന്തൊ​ക്കെ സം​ഭ​വി​ക്കാ​മോ, പ്ര​കൃ​തി പരീ​ക്ഷി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടാ​വാം, ഞാൻ സ്ത്രൈ​ണ​ല​ക്ഷ​ണ​ങ്ങൾ​കാ​ണി​ക്കു​ന്ന പു​രു​ഷ​നെ​ന്നു, ഇത്ത​രം​കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഗ്രാ​ഹ്യ​മു​ള്ള സഹ​ദേ​വൻ പറ​ഞ്ഞു കഴി​ഞ്ഞു. ഭീ​ഷ്മ​വ​ധ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം വീ​ണ്ടും കാണാം, കൂ​ട​പ്പി​റ​പ്പു​ക​ളാ​യി​രു​ന്ന അം​ബി​ക​യും അം​ബാ​ലി​ക​യും ജന്മം കൊ​ടു​ത്ത ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രു​ടെ​യും പാ​ണ്ഡു​വി​ന്റെ​യും മക്കൾ കൂ​ട്ടു​കു​ടും​ബ​സ്വ​ത്തു തർ​ക്കം എങ്ങ​നെ തീർ​ക്കു​മെ​ന്ന​റി​യാൻ എനി​ക്കു​മു​ണ്ടു് കൗ​തു​കം. കാരണം, വി​ശ്വ​വി​ഖ്യാ​ത​സ​ഹോ​ദ​രി​യു​ടെ ഭാ​ഗ​ധേ​യ​വും നിർ​ണ്ണ​യി​ക്ക​പ്പെ​ടുക ഈ യു​ദ്ധ​ത്തി​ലാ​ണ​ല്ലോ.”

“കൗ​ര​വ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാർ ‘സു​ര​ക്ഷി​ത​വ​നം​പ​ദ​വി’ കൊ​ടു​ത്തു ‘പരി​പാ​ലി​ച്ച’ ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥം, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ ജന്മ​അ​വ​കാ​ശം കു​ടും​ബ​ഓ​ഹ​രി​യാ​യി നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ഴു​തി തരു​മ്പോൾ, ദു​ര്യോ​ധ​നൻ സ്ഥ​ല​ത്തി​ല്ല. വിവരം അറി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ കേ​ട്ടു, നി​ങ്ങൾ ആ അതി​ലോല ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ തീ​യി​ട്ടു! ചോര തി​ള​ച്ചു ഭീ​ഷ​ണി​മു​ഴ​ക്കു​ന്ന​ല്ലോ കൗരവർ?” കൊ​ട്ടാര ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. കു​ടി​യേ​റ്റ​ത്തി​നു​വ​ന്ന ആറംഗ പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘം മര​ക്കു​ടി​ലു​കൾ നിർ​മ്മി​ക്കു​ന്ന ആദ്യ​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“കു​ടും​ബ​ഓ​ഹ​രി തരാമോ എന്നു് ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ തീ​രു​മാ​നി​ക്കു​മോ, കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​പോ​ലു​മാ​യി പട്ടാ​ഭി​ഷേ​ക​മു​ണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത ദു​ര്യോ​ധ​നൻ തീ​രു​മാ​നി​ക്കു​മോ? എങ്കിൽ സഭ​കൂ​ടി ‘രാ​ജ്യ​ദ്രോ​ഹി​യെ’ നാ​ടു​ക​ട​ത്തു​മോ? ഇതൊരു മുൻ​കൂർ തയ്യാ​റാ​ക്കിയ ‘കു​രു​വം​ശ​പ്ര​ഹ​സന’മോ? തി​ര​ക്കു​ണ്ടു് സഹോ​ദ​രി, അന്തി​ക്കൂ​ര​യാ​ണു് പണി​യു​ന്ന​തു്. ദു​ര്യോ​ധ​ര​നെ ‘ക്ഷ​ണി​ച്ചു​വ​രു​ത്തി’ ‘സൽ​ക്ക​രി​ക്കാൻ’ ഞങ്ങൾ വഴി​ക​ണ്ടോ​ളാം.”

“പോ​റ​ലി​ല്ലാ​തെ പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ​നി​ന്നു് തി​രി​ച്ചെ​ത്തിയ ഏക കൗ​ര​വ​സൈ​നി​കൻ നി​ങ്ങൾ​മാ​ത്രം അല്ലെ?”, കൊ​ട്ടാ​ര​ഗു​രു​വും കൗ​ര​വ​പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ആദ്യാ​ക്ഷ​ര​അ​ധ്യാ​പ​ക​നു​മായ കൃ​പാ​ചാ​ര്യ​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു, “തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കു​മ്പോൾ എങ്ങ​നെ വി​ല​യി​രു​ത്തു​ന്നു കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യി​ലെ ധാർ​മ്മി​ക​അ​പ​ച​യം?”;;

“ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ ഒന്നു​ര​ണ്ടു കൗരവർ ചെയ്ത കളവും നെ​റി​കേ​ടു​മൊ​ക്കെ എത്ര ലളിതം, യു​ദ്ധ​ഭൂ​മി​യിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ പര​സ്യ​മാ​യി ചെ​യ്തു​കൂ​ട്ടിയ പരാ​ക്ര​മ​ങ്ങൾ നോ​ക്കു​മ്പോൾ. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി​യു​ടെ തി​രു​വ​സ്ത്ര​മ​ഴി​ഞ്ഞ​താ​ണു് വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​മെ​ന്ന നി​ല​യിൽ ചൂ​താ​ട്ട​സഭ പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു കു​പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​യ​തെ​ങ്കിൽ, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ (പേ​രെ​ടു​ടു​ത്തു പറ​യു​ന്നി​ല്ല) ചെയ്ത ഓരോ കൗ​ര​വ​വ​ധ​വും കണ്ണിൽ ചോ​ര​യി​ല്ലാ​ത്ത​താ​യി​രു​ന്നു. അഭി​മ​ന്യു​ഭാ​ര്യ ഉത്ത​ര​യു​ടെ ഗർ​ഭ​സ്ഥ​ശി​ശു​വി​നു നേരെ, ദ്രോ​ണ​പു​ത്ര​നും ചി​ര​ഞ്ജീ​വി​യും കൗ​ര​വ​രു​ടെ അവസാന സർ​വ്വ​സൈ​ന്യാ​ധി​പ​നു​മായ അശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വ് ബ്ര​ഹ്മാ​സ്ത്രം തൊ​ടു​ക്കു​മെ​ന്നൊ​ന്നു വെ​റും​വാ​ക്കു പറ​ഞ്ഞ​തെ ഉള്ളൂ, എന്താ​യി​രു​ന്നു അയാൾ​ക്കു​നേ​രെ യു​ദ്ധ​ഭൂ​മി​യിൽ പ്ര​കൃ​ത്യാ​തീ​ത​ശ​ക്തി​ക​ളു​ടെ പ്ര​തി​കാ​ര​പ്ര​തി​ക​ര​ണം! ചൂ​താ​ട്ട​ത്തിൽ തോ​റ്റ​വർ​ക്കു് വന​വാ​സ​ത്തിൽ അടി​മ​പ്പ​ണി​യാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ ജീ​വ​ത്യാ​ഗം ചെ​യ്ത​വർ​ക്കു്, മേലെ നീ​ലാ​കാ​ശം കഴി​ഞ്ഞാൽ, സ്വർ​ഗ്ഗ പ്ര​വേ​ശ​നം സു​ഗ​മ​മാ​ണെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ജീ​വ​ഹാ​നി​യി​ല്ലാ​തെ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ​ത്തിയ എനി​ക്കു ബോ​ധ്യ​മാ​യി, ഈ കാ​ണു​ന്ന പ്ര​പ​ഞ്ച​ത്തിൽ രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാ​രോ​ടു് ചോ​ദി​ക്കാ​നും പറ​യാ​നും ആകാ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ ആളു​ണ്ടു്.”

“ജന്മ​നാ അന്ധ​നാ​യി​രു​ന്നു​വോ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ? അതോ, അധി​കാര കി​ട​മ​ത്സ​ര​ത്തിൽ ഇര​യാ​യോ?”, വി​ദു​ര​രോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​ര​ലേ​ഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. വ്യാ​സ​ന്റെ മക്ക​ളിൽ ഒരാ​ളെ​ന്നു സം​ശ​യി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട വി​ദു​രർ, ‘വി​വേ​ക​വ​ചന’ങ്ങ​ളു​ടെ അക​ത്തു​ക​യെ​ന്നു ചാർ​വാ​കൻ സ്തു​തി​ചെ​യ്ത സു​വർ​ണ്ണ​കാ​ല​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു കു​രു​വം​ശ​ത്തിൽ.

“കൊ​ട്ടാ​ര​ര​ഹ​സ്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ വി​ഴു​പ്പു​കെ​ട്ടി​ലാ​ണു് കൈ​വ​ച്ച​തു. വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യ​വി​ധ​വ​ക​ളും വ്യാ​സ​നും സത്യ​വ​തി​യു​ടെ അന്തർ നാ​ട​ക​ത്തിൽ ‘സമ്മേ​ളി​ച്ച’പ്പോൾ ജനി​ച്ച അസാ​ധാ​രണ ജന്മ​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രും പാ​ണ്ഡു​വും. അവ​രു​ടെ ശാ​രീ​രിക പരി​മി​തി​കൾ ഇന്നു് കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ കു​പ്ര​സി​ദ്ധം. ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രു​ടെ കാ​ഴ്ച​പ​രി​മി​തി പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ ശാ​പ​മാ​ണോ? ദു​ര​ധി​കാ​ര​കേ​ന്ദ്രി​ത​മായ മനു​ഷ്യ​നിർ​മ്മി​തി​യാ​ണോ? നേർ​സാ​ക്ഷി​യ​ല്ലെ​ങ്കി​ലും എല്ലാം കൂ​ട്ടി​വാ​യി​ക്കു​മ്പോൾ രണ്ടാ​മ​ത്തേ​തെ​ന്നു വേണം വി​ചാ​രി​ക്കാൻ. എന്നാൽ ആരാ​ണു് കൃ​ത്യം ചെ​യ്ത​തു് എന്നു് ചോ​ദി​ച്ചാൽ, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രു​ടെ നിർ​മ്മി​ത​അ​ന്ധത ആർ​ക്കു പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു പ്ര​യോ​ജ​നം ചെ​യ്തു എന്ന​ന്വേ​ഷി​ക്കാൻ നാം ചു​ഴി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കു​ക​യൊ​ന്നും വേണ്ട. ന്യാ​യ​മാ​യും നി​ങ്ങൾ കണ​ക്കു​കൂ​ട്ടി പറയും ഇള​യ​അ​നു​ജൻ പാ​ണ്ഡു​വി​നു്. കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ ആരു​ചെ​യ്തു കൊ​ടു​ത്തു കാ​യി​ക​സ​ഹാ​യം? അവി​ടെ​യാ​ണു്, വി​ശ്വാ​സ്യ​യോ​ഗ്യ​മായ തെ​ളി​വി​ന്റെ അസാ​ന്നി​ധ്യം. ഒരോ​ല​യിൽ ആരോ കു​റി​ച്ചു​വ​ച്ച ദു​ര​ന്ത​സ​ന്ദേ​ശം വാ​യി​ച്ച ഓർ​മ്മ​യു​ണ്ടു്. രാ​ജ​വം​ശ​മാ​ണെ​ങ്കി​ലും ഹസ്തി​ന​പു​രി​കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ സാ​ക്ഷ​രത പരി​മി​ത​മാ​യി​രു​ന്നു. എഴു​ത​പ്പെ​ട്ട​തൊ​ക്കെ ശ്ര​ദ്ധ​യിൽ വന്ന​തു് ഔദ്യോ​ഗി​ക​ജോ​ലി​യു​ടെ ഭാ​ഗ​മാ​യും. ജോ​ലി​യെ​ന്തെ​ന്നു ചോ​ദി​ച്ചാൽ കു​ഴ​ങ്ങും: മന്ത്രി എന്നൊ​ക്കെ കൊ​ട്ടാ​രം രേ​ഖ​ക​ളിൽ., ആജ്ഞാ​നു​വർ​ത്തി. പാ​ണ്ഡു അധി​കാ​ര​മോ​ഹി​യെ​ന്നു വാ​ദി​ച്ചാ​ലും, മദ​യാ​ന​യു​ടെ കരു​ത്തു​ള്ള ജ്യേ​ഷ്ഠ​നെ പി​ടി​ച്ചു മലർ​ത്തി​ക്കി​ട​ത്തി, ഇരു​കാ​ലു​ക​ളും വി​ടർ​ത്തി നെ​ഞ്ചിൽ​ക​യ​റി​യി​രു​ന്നു, കണ്ണു​ര​ണ്ടും കു​ത്തി​പ്പൊ​ട്ടി​ച്ചു,

“‘ഇനി നീ അന്ധൻ, രാ​ജാ​വാ​കാൻ അയോ​ഗ്യൻ’ എന്നു് പറ​ഞ്ഞു, കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ ആളെ​ക്കൂ​ട്ടാൻ പറ്റിയ കളി​ക്കാ​ര​നാ​ണോ നിർ​ജ്ജീ​വ​പാ​ണ്ഡു? അവി​ടെ​യാ​ണു് അട്ടി​മ​റി ആരോ​പ​ണം വി​ഴു​പ്പു കെ​ട്ടാ​യി​മാ​റു​ന്ന​തു്. സം​ശ​യ​ത്തി​ന്റെ തീ​കെ​ടാ​തെ ചോ​ദ്യ​ങ്ങൾ നി​ങ്ങൾ ആവർ​ത്തി​ക്കൂ. എന്റെ ജനി​ത​ക​ഭീ​രു​ത്വം മാ​റി​ക്കി​ട്ടി​യാൽ അഴി​ച്ചു​ത​രാം അപൂർ​വ്വ​യി​നം അര​മ​ന​ര​ഹ​സ്യ​ങ്ങൾ!”

“തല​ചാ​യ്ക്കാൻ വൃ​ദ്ധ​സ​ദ​നം​തേ​ടി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ വേ​നൽ​ക്കാ​ല​വ​സ​തി​ക്കു​മു​മ്പിൽ, കു​ടി​യൊ​ഴി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​കൾ വെ​റും​നി​ല​ത്തു കി​ട​ന്നു മര​ണം​വ​രെ ഉപ​വ​സി​ക്കു​മെ​ന്നു ഭീഷണി മു​ഴ​ക്കി​യ​ല്ലോ ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധവ. വാ​സ്ത​വം പറ​യാ​മോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“പുതിയ ഭര​ണ​ക്ര​മ​ത്തിൽ രാ​പ്പ​കൽ സു​ര​ക്ഷ​ക്കു് കൂ​ട്ടു് കൗ​ര​വ​കാ​ല​ക​രി​മ്പൂ​ച്ച​കൾ അല്ല, പാ​ണ്ഡവ വേ​ട്ട​പ്പ​ട്ടി​കൾ! പൊ​ള്ള​ഭീ​ഷ​ണി​യ​ല്ല, കു​റ​ച്ചു​വാ​ക്കു​ക​ളിൽ ഔദ്യോ​ഗിക അറി​യി​പ്പു്” പുതിയ മഹാ​രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ കു​തി​ര​പ്പു​റ​ത്തേ​ക്കു പര​സ​ഹാ​യ​മി​ല്ലാ​തെ പി​ടി​ച്ചു​ക​യ​റു​ന്ന​തു തേ​രാ​ളി കൗ​തു​ക​ത്തോ​ടെ നോ​ക്കി.

“ഭീ​മ​ന്റെ നിർ​മ്മി​ത​ആ​ഖ്യാ​നം കേ​ട്ടു് തെ​റ്റി​ദ്ധ​രി​ച്ച മറ്റു നാ​ലു​പേർ, നട​ന്ന​കഥ പി​ന്നീ​ടു് നി​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നും മന​സ്സി​ലാ​യ​പ്പോൾ പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു ആശ്വാ​സം എന്നാ​ണ​ല്ലോ ഭീമൻ ഇപ്പോൾ സ്വയം തി​രു​ത്തി​യ​തു്. ലൈം​ഗി​ക​അ​ക്ര​മി ജയ​ദ്ര​ഥ​നെ നി​ങ്ങൾ ഒറ്റ​യ്ക്കു് കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്തു എന്നാ​ണോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വനാ​ശ്ര​മ​ത്തി​നു ചു​റ്റും നി​രീ​ക്ഷണ ഗോ​പു​ര​ങ്ങൾ പണിതു അന്തേ​വാ​സി​ക​ളു​ടെ സു​ര​ക്ഷ ഉറ​പ്പു​വ​രു​ത്താൻ അഞ്ചാ​ണു​ങ്ങ​ളും തി​ര​ക്കി​ലാ​യി​രു​ന്ന നേരം.

“സമാ​ഗ​മം എനി​ക്കു് പീ​ഡാ​നു​ഭ​വം? ചിലർ അടഞ്ഞ മന​സ്സോ​ടെ അങ്ങ​നെ പറ​ഞ്ഞെ​ന്നി​രി​ക്കും. ‘വന​മ​ഹോ​ത്സ​വം’ എന്നാ​ണെ​നി​ക്കു തോ​ന്നി​യ​തു്. മു​ട്ടു​കു​ത്തി കൈ​മു​ത്തി​യു​ള്ള സ്വ​യം​പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്ത​ലും, പി​രി​യു​മ്പോൾ ഉപ​ചാ​രം ചൊ​ല്ല​ലും! എത്ര കു​ലീ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു പെ​രു​മാ​റ്റ​മെ​ന്നോ! ബലാൽ​ക്കാ​ര​ശ്ര​മ​ത്തിൽ​പോ​ലും കാ​ണാ​മാ​യി, സൈ​ന്ധവ വൈ​കാ​രി​കത. ആതി​ഥ്യ​മ​ര്യാ​ദ​യോ​ടെ ഞാൻ പായിൽ ഇരു​ത്തി സൽ​ക്ക​രി​ച്ച​ശേ​ഷം പെ​ട്ടെ​ന്നു​ണ്ടായ ‘കാ​യി​ക​ക​ട​ന്നു​ക​യ​റ്റം’ പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ചൊ​രു പരി​ഭ്ര​മ​വും​കൂ​ടാ​തെ ചെ​റു​ത്തു തോൽ​പ്പി​ച്ചു എന്ന വസ്തുത അയാൾ​ക്കെ​തി​രാ​യി ഒന്നും തെ​ളി​യി​ക്കാ​ന​ല്ല. ചെ​യ്തു​എ​ന്നു് പറ​യാ​നാ​ണു്. ഏതു​വി​ധം നോ​ക്കു​മ്പോ​ഴും ജയ​ദ്ര​ഥൻ പ്ര​തി​ക്കൂ​ട്ടി​ല​ല്ല. വേ​ണ​മെ​ങ്കിൽ ‘ആന​ന്ദ​മാർഗ’ത്തി​ലൂ​ടെ എനി​ക്ക​യാ​ളെ ബന്ദി​യാ​ക്കി, അര​യിൽ​കു​ടു​ക്കി​ട്ടു മര​യ​ഴി​ക്കൂ​ടിൽ കു​ന്തി​ച്ചി​രു​ത്തി, ഭാ​ര്യാ​സ​ഹോ​ദ​ര​നായ ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് വി​ല​പേ​ശി വന​വാ​സ​ത്തിൽ ഇള​വു​നേ​ടാ​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ? അതൊ​ന്നും ഞാൻ ചെ​യ്തി​ല്ല, പാ​ണ്ഡ​വർ അങ്ങ​നെ സു​ഖി​ക്കേ​ണ്ട എന്നു​തോ​ന്നി. ഭാ​ര്യ​യെ പണ​യം​വ​ച്ചു് കളി​ച്ചു​തോ​റ്റ, കൊ​ള്ള​രു​താ​ത്ത ഭർ​ത്താ​വും കി​ങ്ക​ര​ന്മാ​രും, കൊ​ടും​കാ​ട്ടിൽ കഴി​യ​ട്ടെ വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട​ക്കാ​ലം എന്നെ​നി​ക്ക​പ്പോൾ തോ​ന്നി​യാൽ, എന്നെ​യും കയ​റ്റു​മോ നി​ങ്ങൾ ജയ​ദ്ര​ഥ​നൊ​പ്പം പ്ര​തി​ക്കൂ​ട്ടിൽ?”

“കഴു​ത്തിൽ​ക​ടി​ച്ചു​മു​റി​ച്ചു ചു​ടു​ചോര ഊറ്റി​ക്കു​ടി​ച്ച നി​ങ്ങ​ളെ​ന്താ, പി​ട​ച്ചിൽ​തീ​രാ​ത്ത കു​ഞ്ഞാ​ടി​നെ കഴു​ക​നു് വലി​ച്ചെ​റി​ഞ്ഞ​തു്? തൊ​ലി​വ​ലി​ച്ചു​നീ​ക്കി ഉടൽ​പൊ​ളി​ച്ചു മു​ള​കു​ചേർ​ത്തു എണ്ണ​യിൽ പൊ​രി​ച്ചു കൂ​ട്ടം​കൂ​ടി മറ്റു​പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കൊ​പ്പം യു​ദ്ധ​വി​ജ​യം ആർ മാ​ദി​ച്ചു​കൂ​ടെ?”, ദു​ര്യോ​ധ​ന​വ​ധ​ത്തി​നു ശേഷം ജേ​താ​ക്ക​ളെ അഭി​ന​ന്ദി​ക്കാൻ​വ​ന്ന കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഭീ​മ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഘാതകർ എന്നു പാ​ണ്ഡ​വ​രെ വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ച​തു പോ​രാ​തെ​യാ​ണോ, മാം​സ​ഭോ​ജി എന്ന​വ​മ​തി​ക്കാൻ കൊ​തി​ക്കു​ന്ന​തു്?”

“അര​ക്കി​ല്ല​ത്തി​ലെ പാ​തി​രാ അഗ്നി​ബാ​ധ​യിൽ ‘വെ​ന്തു​മ​രി​ച്ച’ കു​ന്തി​യു​ടെ​യും പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ​യും കത്തി​ക്ക​രി​ഞ്ഞ ഭൗ​തി​കാ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങൾ ഔദ്യോ​ഗി​ക​ബ​ഹു​മ​തി​ക​ളോ​ടെ യമു​നാ​തീ​ര​ത്തു സം​സ്ക​രി​ക്കു​ന്ന​നേ​ര​ത്തു, പരേ​ത​രോ​ടു് ‘രക്ത​ബ​ന്ധ’മുള്ള വേറെ ആരെ​ങ്കി​ലും കൗ​ര​വ​സു​ഹൃ​ത്തു​ക്ക​ളിൽ ഉണ്ടോ എന്ന മഹാ​പു​രോ​ഹി​ത​ന്റെ മു​ന​വ​ച്ച ചോ​ദ്യം, സാ​മാ​ന്യ​മ​ര്യാ​ദ​യു​ടെ സീ​മ​ലം​ഘി​ച്ച​താ​യി നി​ങ്ങൾ​ക്കും തോ​ന്നി​യോ?”, ചര​മ​ശു​ശ്രൂഷ കഴി​ഞ്ഞു​തി​രി​ച്ചു എല്ലാ​വ​രും കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു നട​ക്കു​മ്പോൾ വി​ഷ​ണ്ണ​നാ​യി കണ്ട കർ​ണ്ണ​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“കത്തി​ക്ക​രി​ഞ്ഞ​ജ​ഡ​ങ്ങൾ ആരു​ടെ​യെ​ന്നു പൂർ​ണ്ണ​മാ​യും തി​രി​ച്ച​റി​യും​മു​മ്പു്, കൗ​ര​വർ​ക്കു​പു​റ​മെ രക്ത​ബ​ന്ധു​ക്കൾ വേ​റെ​യു​മു​ണ്ടോ എന്നു് അത്യു​ക്തി നി​റ​ഞ്ഞ ശരീ​ര​ഭാ​ഷ​യിൽ ചോ​ദി​ക്കാൻ കൃ​പാ​ചാ​ര്യർ മു​തിർ​ന്ന​തു് എന്റെ ജനി​ത​ക​ധാ​ര​യെ കു​റി​ച്ച​യാൾ​ക്കെ​ന്തോ അര​മ​ന​വി​ഴു​പ്പു് നേ​ര​ത്തേ​കി​ട്ടി എന്ന വി​പൽ​സൂ​ച​ന​യാ​യി​രി​ക്കു​മോ? കു​രു​വംശ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലെ തല​മു​റ​ക​ളാ​യു​ള്ള പി​തൃ​ശൂ​ന്യ​സ​ന്ത​തി​കൾ ആരൊ​ക്കെ​യെ​ന്നു് ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യെ​ക്കാൾ ഇഴ​കീ​റി പരി​ശോ​ധി​ച്ച വേറെ ആരു​ണ്ടു് ‘ഷണ്ഡ’നഗ​ര​ത്തിൽ?”

“സാ​മ​ന്ത​രാ​ജ്യ​മായ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു പെ​രു​മാ​റ്റ​ച്ച​ട്ടം തെ​റ്റി​ച്ചു ചൂ​താ​ട്ട​ത്തി​നു ഓടി​ക്കി​ത​ച്ചു ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം​ച​ക്ര​വർ​ത്തി വരു​മ്പോൾ, രാ​ജ​മു​ദ്ര കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നി​ല്ലേ? കള്ള​ച്ചൂ​തു് കളി​ച്ച കൗ​ര​വ​രു​ടെ പൗ​രാ​വ​കാ​ശ​ങ്ങൾ ഇനി​യൊ​ര​റി​യി​പ്പു​ണ്ടാ​വും​വ​രെ നി​ഷേ​ധി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു എന്നൊ​രു രാ​ജ​കൽ​പ്പന, തരം​നോ​ക്കി പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ച്ചി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ അതി​ജീ​വി​ക്കാ​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ, വന​വാ​സ​വും അടി​മ​ത്ത​വും?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പദ​യാ​ത്ര​ക്കി​ടെ നഗ​രാ​തിർ​ത്തി​യിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘ​ത്തെ ദേ​ഹ​പ​രി​ശോ​ധന ചെ​യ്യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു കൗ​ര​വ​സൈ​നി​കർ.

“വേ​ണ്ട​തൊ​ന്നും ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യി​ലെ ആട്ട​ഭ്ര​മ​ത്തിൽ തോ​ന്നി​യി​ല്ല. വി​പ​ണി​മൂ​ല്യ​മു​ള്ള രത്ന​മാ​ല​കൾ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ മടി​നി​റ​യെ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു. അല​ട്ടു​ന്ന​തു് അടി​മ​ത്ത​മ​ല്ല രാ​ജ​മാ​താ കു​ന്തി​യു​ടെ നി​ഷ്പ​ക്ഷ​ത​യാ​ണു്. ഐശ്വ​ര്യ​ത്തിൽ​ക​ഴി​ഞ്ഞ അഞ്ചു​മ​ക്കൾ ഒരൊ​റ്റ​സ​ന്ധ്യ​യിൽ ഒന്നു​മ​ല്ലാ​താ​വു​ന്ന​തൊ​ക്കെ കണ്ടി​ട്ടും സാ​ന്ത്വ​ന​സ്പർ​ശി​യായ ഒര​ക്ഷ​രം മി​ണ്ടാ​തി​രി​ക്കാ​നാ​വർ​ക്കു കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ഞങ്ങൾ ഓർ​ത്തു, നി​ഷ്പ​ക്ഷത മനഃ​ശ​ക്തി​യ​ല്ല മു​ഖം​മൂ​ടി​യാ​ണു്!”

“അല്ല സു​ഹൃ​ത്തേ, എപ്പോ​ളാ​ണു് നി​ങ്ങൾ സു​കു​മാ​ര​ക​ല​ക​ളിൽ സു​ന്ദ​രി​കൾ​ക്കു് അധ്യാ​പ​ക​നാ​വാൻ വേണ്ട വി​ദ​ഗ്ധ​പ​രി​ശീ​ല​നം നേ​ടി​യ​തു്?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ബൃ​ഹ​ന്നള എന്ന അർ​ജ്ജു​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. രാ​ജ​കു​മാ​രി​ക്കു് നൃ​ത്തം ശാ​സ്ത്രീയ സം​ഗീ​തം ചി​ത്ര​മെ​ഴു​ത്തു സാ​ഹി​ത്യ​പ​രി​ച​യം ഇവയിൽ പകൽ മു​ഴു​വൻ മണ്ഡ​പ​ത്തിൽ ഗു​രു​ച​മ​ഞ്ഞു കബ​ളി​പ്പി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു മൂ​ന്നാം പാ​ണ്ഡ​വൻ.

“വി​രാ​ട​രാ​ജാ​വു് ഇനി​യും മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യി​ട്ടി​ല്ല​ല്ലോ ചൂ​താ​ട്ട​ത്തിൽ നൈ​പു​ണ്യ​വി​ക​സ​നം സാ​ധ്യ​മാ​ക്കു​ന്നൊ​രു അഞ്ജാ​ത​വാ​സ​ത്തി​ലാ​ണു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ? പരു​ക്കൻ രീ​തി​യിൽ കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാല മാം​സ​പാ​ച​കം ചെയ്ത ഊട്ടു​പു​ര​പ​രി​ശീ​ല​നം കൊ​ണ്ട​ല്ലേ ഭീമൻ അര​മ​ന​യി​ലെ ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥർ​ക്കു് രു​ചി​ഭ​ക്ഷ​ണം വി​ള​മ്പു​ന്ന​തു്. സ്വ​ന്ത​മാ​യി ഗോ​സ​മ്പ​ത്തോ കു​തി​ര​ക​ളോ ഇല്ലാ​ത്ത നകുല സഹ​ദേ​വ​ന്മാർ ആദ്യ​ദി​വ​സം മുതൽ മൃ​ഗ​പ​രി​പാ​ല​ന​ത്തിൽ വി​ദ​ഗ്ധ​രാ​യി! അതാ​ണു് അറി​വു​ള്ള​വർ നേ​ര​ത്തേ പറ​ഞ്ഞു വച്ച​തു, ജീ​വി​ത​ത്തിൽ അടി​യ​ന്ത​ര​രാ​വ​സ്ഥ വന്നാൽ സന്ദർ​ഭ​ത്തി​നൊ​ത്തു വി​ഷ​യ​വി​ദ​ഗ്ദ​രാ​വും, സു​ഖി​യ​ന്മാ​രായ മാ​ധ്യമ പ്ര​വർ​ത്ത​കർ ചി​കി​ത്സ​ക​രാ​വു​ന്ന​തു പോലെ!”

“വൈ​കാ​രി​ക​പ​രി​സ​ര​മു​ള്ള ഈ ‘പ്ര​ഹ​സ​നം’ വർ​ഷ​ങ്ങൾ​ക്കു​മു​മ്പു് തന്നെ താ​ങ്കൾ ഗാ​ന്ധാ​രി​യെ പരി​ശീ​ലി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു എന്നാ​ണോ സൂ​ച​ന​ക​ളിൽ​നി​ന്നും ഞങ്ങൾ വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ക്കേ​ണ്ട​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാർ​ഥ​സാ​ര​ഥി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. നൂ​റു​മ​ക്ക​ളു​ടെ​യും നെ​ഞ്ചു് വെ​ട്ടി​പ്പൊ​ളി​ച്ച ജഡ​ങ്ങ​ളാ​ണു് ചു​റ്റും ചി​ത​റി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ ഗാ​ന്ധാ​രി, വീ​ണ്ടും കൺ​കെ​ട്ടു് കെ​ട്ടി പൊ​ട്ടി​ക്ക​ര​ഞ്ഞു ഒച്ച​വെ​ച്ചു, ശപി​ച്ച ‘വിലാപ’ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ പക​ച്ചു​പോയ നേരം.

“യു​ദ്ധ​മേ​ഘ​ങ്ങൾ കറു​ത്ത ഒരു സന്ധ്യ, പി​തൃ​സ​ഹോ​ദ​രി കു​ന്തി​യെ കണ്ട ശേഷം, ഞാൻ പു​റ​ത്തു കട​ക്കു​മ്പോൾ വി​ദു​രർ അറി​യി​ച്ചു ഗാ​ന്ധാ​രി​ക്കെ​ന്നെ ഒന്നു് കാ​ണ​ണ​മെ​ന്നു്. അങ്ങ​നെ പോ​യി​ക​ണ്ടു, സം​സാ​രി​ച്ചു. “അവി​ശ്വ​സ​നീ​യ​മെ​ന്നി​പ്പോൾ കരു​താ​വു​ന്ന പലതും നാളെ സം​ഭ​വി​ക്കാ​മെ​ന്നും, പോ​രാ​ട്ട​ത്തിൽ മക്ക​ളെ പി​ന്തി​രി​യി​പ്പി​ക്കാൻ കൺ​കെ​ട്ട​ഴി​ച്ചു​ണർ​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, പി​ന്നീ​ടു് വി​ല​പി​ക്കേ​ണ്ടി വരു​മെ​ന്നും” ഗാ​ന്ധാ​രി​യെ മൃ​ദു​വ​ച​ന​ങ്ങ​ളാൽ ഓർ​മ്മി​പ്പി​ച്ചു. മാ​തൃ​പ്രേ​ര​ണ​ക്കു വഴ​ങ്ങു​ന്ന​വ​ര​ല്ല കൗരവർ എന്നു ആ വ്യ​ഥിത പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ‘കൗ​ര​വ​വം​ശ​ഹ​ത്യ ഭാ​വി​യി​ലു​ണ്ടാ​യാൽ, എന്നെ​പ്ര​തി​സ്ഥാ​ന​ത്തു​നിർ​ത്തി പര​സ്യ​മാ​യി ശപി​ക്കാ​നാ​യി ഒരു വി​ലാ​പ​ഗീ​തം രഹ​സ്യ​മാ​യി പഠി​പ്പി​ച്ചു​ത​രാ’മെ​ന്നു വൃണിത മാ​തൃ​മ​ന​സ്സി​നെ ആശ്വ​സി​പ്പി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ശോ​ക​മു​ഹൂർ​ത്ത​ത്തിൽ, കൃ​ത്യ​മാ​യി ഓർ​മ്മി​ക്കാൻ, നി​ത്യ​വും നാ​മ​ജ​പ​ത്തി​നൊ​പ്പം ഇതും ചൊ​ല്ല​ണം എന്നു​പ​ദേ​ശി​ച്ച​ത​വർ ചെ​യ്തു എന്നു് വേണം ഇപ്പോൾ നാം കാണാൻ. ഗാ​ന്ധാ​രി ‘ശപി​ച്ച’പ്പോൾ, ഒന്നേ തി​രി​ച്ചു പറ​യേ​ണ്ടി വന്നു​ള്ളൂ.”

“അമ്മാ, പണ്ടു് ചൊ​ല്ലി​ത്ത​ന്ന​തെ​ല്ലാം, ഒരു വാ​ക്കു പോലും തെ​റ്റാ​തെ, പിൽ​ക്കാ​ല​ത്ത​റി​യ​പ്പെ​ടാ​വു​ന്ന​താ​യി നി​ങ്ങ​ളി​പ്പോൾ ഉച്ച​രി​ച്ച​തു! അതിനു നന്ദി. ഈ ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ വൈ​കാ​രിക കെ​ട്ടു​പാ​ടു​ക​ളിൽ നി​ന്നു് വി​ട്ടു​മാ​റാൻ അതു് വൈ​കാ​തെ തു​ണ​ക്ക​ട്ടെ!”

“സ്ത്രീ​ത്വ​ത്തെ മനഃ​പൂർ​വ്വം അപ​മാ​നി​ച്ച നീ​തി​വി​ചാ​ര​ണ​യിൽ, മുൻ​ഇ​ന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി​യു​ടെ കാ​ലു​പി​ടി​ച്ചാ​ണു് മേൽ നട​പ​ടി​യൂ​രി​യ​തെ​ന്നു ചാർ​വാ​കൻ കണ്ടെ​ത്തി​യ​ല്ലോ. പാ​ണ്ഡവ പൗ​രാ​വ​കാ​ശ​ങ്ങൾ മര​വി​പ്പി​ക്കാ​തെ​യും പാ​ണ്ഡ​വ​സാ​മ​ന്തൻ എന്ന നി​ല​യിൽ, ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ശി​ക്ഷ​കാ​ലാ​വ​ധി​കൈ​വ​ശം​വ​ച്ചും, പാ​ണ്ഡവ ഉത്ത​മ​താ​ല്പ​ര്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ പരി​പാ​ല​നം ഏറ്റെ​ടു​ത്തു​മാ​ണു് ‘വി​ചാ​ര​ണ​വി​മു​ക്തി’ നേ​ടി​യ​തെ​ന്ന നി​രീ​ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ കാ​ര്യ​മു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“തടി​യൂ​രൽ? വി​വാ​ദ​ര​ഹ​സ്യ​മൊ​ഴി പാ​ഞ്ചാ​ലി വി​ദു​രർ​വ​ഴി പിൻ​വ​ലി​ച്ച​ല്ലോ. പരാതി ഇല്ല എന്ന​പ്പോൾ വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ത്തു​കൂ​ടെ? ഒത്തു തീർ​പ്പു​ണ്ടാ​ക്കി​യ​തു് വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​കെ​ട്ടു​ക​ഥ​യു​ടെ പേ​രി​ലാ​ണോ? അതോ, ചൂ​താ​ട്ട​ന​ഷ്ട​ങ്ങൾ നി​ക​ത്താ​നാ​ണോ? ഭീ​ഷ്മ​ര​ല്ലേ പര​മോ​ന്ന​ത​നീ​തി​പ​തി? എന്നോ​ടു് കാ​ര​ണ​വർ​ക്കു് വാ​ത്സ​ല്യ​മു​ണ്ടു് എന്നൊ​ന്നും പറ​യി​ല്ല​ല്ലോ. പാ​ണ്ഡ​വർ ഹി​മാ​ല​യ​കു​ളി​രി​നു പോ​വു​മ്പോൾ, കൗ​ര​വ​രു​ടെ വേ​നൽ​ക്കാ​ല​വ​സ​തി​യ​വർ​ക്കു വനവാസ ശി​ക്ഷാ​ക്കാ​ല​ത്തു വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ത്ത​താ​ണോ ഇത്ര​വ​ലിയ പ്ര​ശ്നം? അയൽ​ക്കാ​രായ സന്യ​സ്ഥ​രിൽ​നി​ന്നു് യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു ആത്മീയ പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ളിൽ ഉൾ​ക്കാ​ഴ്ച കി​ട്ട​ണം എന്നു​ണ്ടു് എന്നു് പറ​ഞ്ഞ​തിൽ, ഞങ്ങൾ സൗ​ക​ര്യം​ചെ​യ്തു. പ്ര​ത്യു​പ​കാ​ര​മാ​യി മാ​ലി​ന്യ സം​സ്ക​ര​ണം ഏറ്റെ​ടു​ത്ത യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ നി​യോ​ഗി​ച്ചു എന്ന​ത​വ​രു​ടെ ആഭ്യ​ന്ത​ര​പ്ര​ശ്ന​മ​ല്ലേ? ഇതൊ​ക്കെ പൊതു മണ്ഡ​ല​ത്തിൽ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ക്കാൻ​മാ​ത്രം വലിയ കാ​ര്യ​മാ​ണോ? കൗ​ര​വ​രും പാ​ണ്ഡ​വ​രും ‘സഹോദര’രല്ലെ? അറി​യാ​മോ, ഇപ്പോൾ ഞാൻ പോ​വു​ന്ന​തു് ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലേ​ക്കാ​ണു്. ഹരിത ചട്ട​മ​നു​സ​രി​ച്ചു മയൻ​നിർ​മ്മി​ത​കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ അടി​ഞ്ഞു​കൂ​ടിയ മാ​യി​ക​മാ​ലി​ന്യം ഇനി​യ​വി​ടെ വി​ശി​ഷ്ടാ​തി​ഥി​ക​ളെ വഴു​ക്കി​വീ​ഴ്ത്താൻ കണ്ടു​കൂ​ടാ!”

“വാ​ര​ണാ​വ​തം അര​ക്കി​ല്ല​ത്തിൽ​നി​ന്നും വി​ര​ണ്ടോ​ടി ഏക​ച്ച​ക്ര​യി​ലെ​ത്തി തല​മു​ണ്ഡ​നം ചെ​യ്തു പൂ​ണൂ​ലി​ട്ടു ഭി​ക്ഷ​യാ​ചി​ച്ചും ഇച്ചി​ലു​ണ്ടും ഏച്ചു​കെ​ട്ടി​യിൽ ഒളി​ഞ്ഞു​ക​ഴി​യു​മ്പോ​ളാ​ണു്, പെറ്റ തള്ള​യോ​ടു പറ​യാ​തെ മത്സ​ര​ത്തിൽ പങ്കെ​ടു​ക്കാൻ പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ! ദു​ര്യോ​ധ​ന​നും കർ​ണ്ണ​നും ഒറ്റ​നോ​ട്ട​ത്തിൽ അവരെ അറി​ഞ്ഞു. ദരി​ദ്ര​ബ്രാ​ഹ്മ​ണ​വേ​ഷ​ത്തിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ പരി​ണ​യം ചെയ്ത നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ത്ര​നാൾ കഴി​യേ​ണ്ടി​വ​ന്നു സു​ന്ദ​രി​യെ നെ​ഞ്ചോ​ടൊ​ന്നു ചേർ​ക്കാൻ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“മൂ​ന്നാ​മ​ത്തെ രാ​ത്രി, ആദ്യ​ത്തെ രണ്ടു പാ​ണ്ഡ​വർ അവ​ളു​ടെ ഉടൽ എനി​ക്കു് എറി​ഞ്ഞു​ത​രു​മ്പോൾ, ‘പി​ച്ചി​ച്ചീ​ന്ത’പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. അത്ര​യും അവളെ അവ​ശ​യാ​ക്കിയ സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രെ കശാ​പ്പു ചെ​യ്യാൻ കൈ​ത്ര​സി​ച്ചു. പക്ഷേ, നി​സ്സ​ഹാ​യ​നാ​യി. ഇരു​ണ്ട രാ​ത്രി​യിൽ ആകെ പ്ര​കാ​ശി​ച്ച കരി​ന്തി​രി​യിൽ അനു​താ​പ​ത്തോ​ടെ നോ​ക്കി. ‘ചെ​ന്നായ’കളാൽ ആക്ര​മി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി വി​റ​ച്ചു​വി​റ​ച്ചു കൈ​കൂ​പ്പു​ന്ന​പോ​ലെ. സാ​ന്ത്വ​ന​സ്പർ​ശ​ത്തോ​ടെ മടി​യിൽ​കി​ട​ത്തി ചു​വർ​ചാ​രി​യി​രു​ന്നു. ഉറ​ങ്ങും​മു​മ്പു് പ്ര​തി​കാ​രം പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്കു​ന്ന പരു​ഷ​പ​ദ​ങ്ങ​ളാ​ണു് ഞാ​നു​ച്ച​രി​ച്ച​തു. രണ്ടു രാ​ത്രി​ക​ളിൽ ലൈം​ഗി​കാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തി​നു ഇര​യാ​ക്കി​യ​വ​രെ ഇനി​യൊ​ര​വ​സ​രം കി​ട്ടി​യാൽ എന്തു് മാ​ന​സി​ക​ശി​ക്ഷ​ക്കും പൂർ​ണ്ണ പി​ന്തുണ എന്നിൽ​നി​ന്നു​ണ്ടാ​വും. ആ ദാ​മ്പ​ത്യ​ദൗ​ത്യം അവൾ അഹിം​സാ​ത്മ​ക​മാ​യി പാ​ലി​ച്ചു എന്ന​ല്ലേ അഭി​മു​ഖ​ങ്ങ​ളിൽ നി​ന്ന​റി​യു​ന്ന​തു?”

“വേ​ട്ട​യാ​ടി തി​ന്നും, തറയിൽ ഉറ​ങ്ങി​യും കൗ​മാ​രം​വ​രെ നി​ങ്ങൾ​ക്കൊ​ക്കെ ‘കാരണവ’രായി കഴി​ഞ്ഞ യു​ധി​ഷ്ഠിര പ്ര​കൃ​ത​ത്തിൽ എങ്ങ​നെ പെ​രു​മാ​റ്റ​കാ​പ​ട്യം മാ​യാ​ത്ത മു​ഖ​മു​ദ്ര​യാ​യി?”, ഭീമ ഗദാ​പ്ര​ഹ​ര​ത്തിൽ തു​ട​യോ​ടി​ഞ്ഞു ചളി​യിൽ വീണ ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ അടു​ത്തേ​ക്കു് “എന്തു് പറ്റി ഉണ്ണീ” എന്നു് വി​ല​പി​ച്ച​പാ​ണ്ഡ​വ​മു​ഖ്യ​നെ കൗ​തു​ക​ത്തോ​ടെ നോ​ക്കി കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“കാ​പ​ട്യ​ത്തെ ‘കാ​ര​ണ​വർ’ കണ്ട​തു് ജനിതക വൈ​ക​ല്യ​മാ​യ​ല്ല, ജന്മ​സൗ​ഭാ​ഗ്യ​മാ​യാ​ണു്. വേ​ട്ട​മൃ​ഗ​മാം​സം ആരോ​രു​മ​റി​യാ​തെ പൊ​രി​ച്ചു​തി​ന്നു ചി​റി​ക​ഴു​കി, ‘ഞാൻ തീർ​ത്തും സസ്യാ​ഹാ​രി’ എന്നു മേ​നി​പ​റ​യു​ന്ന കൗ​മാ​ര​കാല യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ ഞാൻ എളു​പ്പം ഓർ​ത്തെ​ടു​ക്കു​ന്നു.!”

“പൊ​തു​വേ​ദി​യിൽ അവ​ഹേ​ളി​ച്ച​തി​നു പുറമെ കൗ​ര​വ​അ​ടി​മ​യാ​ക്കി കാ​ട്ടി​ലേ​ക്ക​യ​ച്ചു എന്ന സ്തോ​ഭ​ജ​ന​ക​വാർ​ത്ത പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ എത്തി​യി​ട്ടും, അവ​ളു​ടെ ക്ഷേ​മം​അ​ന്വേ​ഷി​ച്ചു വന്നി​ല്ലേ? ഓടി​വ​രേ​ണ്ട​ത​ല്ലേ സഹോ​ദ​രൻ ധൃ​ധ്യു​മ്ന​നും അച്ഛ​ന​മ്മ​മാ​രും?ഷ്ട” കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​പാ​ള​യ​ത്തിൽ എത്തിയ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ധൃ​ഷ്ട​ധ്യു​മ്ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“എന്ത​ച്ഛ​ന​മ്മ​മാർ! പെ​റ്റ​ത​ള്ള​യു​ണ്ടോ? ബാ​ല്യ​കൗ​മാ​ര​ങ്ങ​ളു​ണ്ടോ? സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളു​ണ്ടോ? മക്ക​ളു​ണ്ടാ​വാൻ യാഗം ചെ​യ്യ​ണ​മെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു, കേ​ട്ട​പാ​തി കേൾ​ക്കാ​ത്ത​പാ​തി യാ​ഗം​ചെ​യ്തു, കാഴ്ച കണ്ടു ഞെ​ട്ടി: യാ​ഗാ​ഗ്നി​യിൽ​നി​ന്നു​യ​രു​ന്നു ഇരു​ണ്ട നി​റ​മു​ള്ള, ഉരു​പ്പ​ടി! ബാ​ല്യം ഇല്ലാ​ത്ത കു​ട്ടി​യെ​ങ്ങ​നെ സ്നേ​ഹ​വാ​ത്സ​ല്യ​ങ്ങൾ​ക്കു​ടമ? ഒന്നേ പി​ന്നെ ചെ​യ്യേ​ണ്ടി​വ​ന്നു​ള്ളു സ്വ​യം​വ​രം അതിനു പറ്റിയ അസാ​ധ്യ അസ്ത്ര​വി​ദ്യാ​വെ​ല്ലു​വി​ളി. വമ്പി​ച്ച ആഘോ​ഷ​മാ​ണെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ കു​റെ​പേർ കൗ​തു​ക​ത്തിൽ വന്നു പക്ഷേ, വരി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്ന​തു് ‘അവ​ശ​ബ്രാ​ഹ്മണ’നെ! നി​ബ​ന്ധ​ന​കൾ നേ​ര​ത്തെ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കുക ആദ്യ​ഘ​ട്ട യോ​ഗ്യ​താ​പ​രീ​ക്ഷ​ക്കു ശേഷം സാ​യു​ധ​പ​രീ​ക്ഷ നൽകുക, ഇതൊ​ന്നും ഇല്ലാ​തെ ഏതു ‘അണ്ട​നും അട​കോ​ട​നും’ പങ്കെ​ടു​ക്കാം എന്നു​വ​ന്ന​പ്പോൾ, ‘സർ​വ്വാ​ണി’ ഉണ്ണാൻ​വ​ന്ന ‘ദരി​ദ്ര​വാ​സി’ സ്വ​യം​വ​ര​പ​ന്ത​ലിൽ കട​ക്കാ​നാ​യി. അര​ക്കി​ല്ല​ത്തിൽ വന്ന ആദി​വാ​സി കു​ടും​ബ​ത്തെ കൊ​ല​ചെ​യ്ത സം​ഭ​വ​ത്തിൽ പി​ടി​കി​ട്ടാ​പു​ള്ളി​ക​ളാ​യി കൗരവ ഭര​ണ​കൂ​ടം പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ച​വ​രെ ചാ​രി​യാൽ, ചാ​രി​യ​വൻ നാ​റു​മെ​ന്നു മന്ത്രി പറ​ഞ്ഞ​താ​യി കാ​ര്യം. കൈ​വി​ട്ടു ഇപ്പോൾ ബന്ധം പു​തു​ക്കി: ദ്രോ​ണ​രെ കണ്ടെ​ത്ത​ണം, ഞങ്ങൾ​ക്ക​വ​നെ വേണം!”

“അഴി​മ​തി നീ​ക്കു​മെ​ന്നു അവ​കാ​ശ​പ്പെ​ട്ട​ല്ലോ. എന്താ​യി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. കാ​യി​ക​ക്ഷ​മ​ത​യു​ള്ള ആണു​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു.

“ഭര​ണ​കൂ​ടം എന്നു​റ​പ്പി​ച്ചു​പ​റ​യാൻ നാ​ല​ഞ്ചു് പാ​ണ്ഡ​വർ മാ​ത്ര​മ​ല്ലേ! സിം​ഹാ​സ​നം ‘പൊ​ടി​ത​ട്ടി’ വൃ​ത്തി​യാ​ക്കു​ന്ന​തു് ഞങ്ങ​ളാ​ണു്. പതി​മൂ​ന്നു​വ​യ​സ്സി​നു​മേ​ലെ ഉള്ള​വ​രെ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ബലി കൊ​ടു​ത്തി​ല്ലേ? താ​ഴെ​യു​ള്ള ജന​സം​ഖ്യ​യി​ലാ​ണു് ഭാവി തൊ​ഴി​ലാ​ളി​മ​ണ്ഡ​ലം! ഞങ്ങൾ​ക്കു പ്രാ​യ​പ്ര​ശ്ന​മു​ണ്ട​ല്ലോ. ആരോ​ഗ്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​കാ​ല​ത്തു അല​ഞ്ഞു ജീ​വി​ച്ച​തൊ​ക്കെ നി​ങ്ങ​ളും വാ​യി​ച്ച​റി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും. ആയു​സ്സി​ന്റെ ബല​ത്താൽ ‘നട​ന്നു’വന്നു. ചെ​ങ്കോൽ കൈ​വ​ശ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ കഴി​ഞ്ഞ​താ​ണെ​ന്റെ നയ​ത​ന്ത്ര​നേ​ട്ടം. പോ​രാ​ട്ട​ഭൂ​മി​യിൽ ജയി​ക്കാൻ​പെ​ട്ട പാ​ടൊ​ന്നും ഹസ്തി​ന​പു​രി​കോ​ട്ട പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ക്കാൻ വേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​ല്ല. ‘ഞങ്ങ​ളെ കൊ​ല്ല​രു​തു്, പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ എന്തു് ദാ​സ്യ​വൃ​ത്തി​ക്കും തയ്യാർ’ എന്നു് ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രു​ടെ വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​സേ​വ​ന​ദാ​താ​ക്കൾ ഇരുകൈ മലർ​ത്തി പറ​ഞ്ഞ​തു് അര​മ​ന​യു​ടെ അനു​മ​തി​യാ​യി. നി​ല​വിൽ നേ​രി​ടു​ന്ന വെ​ല്ലു​വി​ളി ഭാ​ര്യ​യു​ടേ​താ​ണു്. കു​ന്തി​യെ​യും ഗാ​ന്ധാ​രി​യെ​യും വന​വാ​സ​ത്തി​ന​യ​ച്ചു​വേ​ണം രാ​ജ​മാ​താ​പ​ദ​വി ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ടാൻ. അഭി​മ​ന്യു​വി​ധവ എത്തി​യ​താ​ണു് കഷ്ടം. പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നെ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യാ​യി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു​വേ​ണം ഉത്ത​ര​ക്കു് കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ കാ​ലു​കു​ത്താൻ. ‘വെ​ള്ളി​വെ​ളി​ച്ചം’ എന്താ​ണെ​ന്നു​വ​ച്ചാൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ അഞ്ചു​മ​ക്കൾ മരി​ച്ച​തു​കൊ​ണ്ടു, ഭാ​വി​യിൽ പരീ​ക്ഷി​ത്തും തമ്മിൽ സം​ഘ​ട്ട​ന​സാ​ധ്യത ഒഴി​ഞ്ഞു. ഒരാ​ലോ​ച​ന​യു​മി​ല്ലാ​തെ​യ​ല്ലേ ഭീ​ഷ്മർ കു​രു​വം​ശ​ത്തിൽ! ഇനി ശര​ശ​യ്യ​യിൽ ചെ​ന്നു​ക​ണ്ടു രാജ ഭരണ ‘ബാ​ല​പാ​ഠ​ങ്ങൾ’ ഭി​ഷ്മ​മു​ഖ​ത്തു​നി​ന്നു ‘നേ​രി​ടണ’മെ​ന്നു കൃ​പാ​ചാ​ര്യർ!” യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ട​ല്ല സം​സാ​രി​ച്ചു കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന​തു്. ചെ​ന്നി​യിൽ തല്ലി​യും, കാ​ലു​കൾ മു​ന്നോ​ട്ടും പി​ന്നോ​ട്ടും ചലി​പ്പി​ച്ചും, സ്വയം! ജാ​ല​ക​ത്തി​ന്ന​പ്പു​റ​ത്തു അയാ​ളു​ടെ ‘ചേ​ഷ്ട​കൾ’ മറ്റു പാ​ണ്ഡ​വർ നീ​ര​സ​ത്തോ​ടെ നോ​ക്കി, പാ​ഞ്ചാ​ലി അനി​ഷ്ട​ത്തോ​ടെ മു​ഖം​തി​രി​ച്ചു.

“വല്ലാ​ത്ത ഒരു കാഴ്ച! നി​ങ്ങ​ളോ​ടു് മൃ​ദു​വാ​യി സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ പി​ന്നിൽ​നി​ന്നു, പാ​ഞ്ചാ​ലി നകു​ല​നോ​ടെ​ന്തോ രഹ​സ്യ​സ​ന്ദേ​ശം ‘വി​നി​മ​യം’ ചെ​യ്യു​ന്ന​തു​ക​ണ്ട​ല്ലോ”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, ഭാ​വി​പ്ര​വ​ചി​ക്കു​ന്ന​വൻ എന്ന ഖ്യാ​തി​നേ​ടിയ സഹ​ദേ​വ​നോ​ടു് മന്ത്രി​ച്ചു. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ക്കാ​ലം.

“ജൈ​വി​ക​പി​താ​വായ ഇന്ദ്ര​ന്റെ അതി​ഥി​യാ​യി വി​രു​ന്നി​നു​പോയ അർ​ജ്ജു​നൻ, മറ്റു​പാ​ണ്ഡ​വ​രോ​ടു് ‘ആകാ​ശ​യാ​ത്രാ​നു​ഭ​വ​ങ്ങൾ’ വർ​ണ്ണി​ക്കു​മ്പോൾ, പാ​ഞ്ചാ​ലി, ‘ആം​ഗ്യം​കാ​ണി​ച്ച’താണോ അരോ​ച​ക​മാ​യ​തു്? വി​ശ​ദീ​ക​രി​ക്കാം അർ​ത്ഥ​വും ദു​രർ​ത്ഥ​വും നി​ങ്ങൾ കണ്ടെ​ത്തി​യാൽ​മ​തി. ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ വിവാഹ ബാ​ഹ്യ​ബ​ന്ധ​ങ്ങൾ ഇഷ്ട​പ്പെ​ടാ​ത്ത പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ഇട​ഞ്ഞു അർ​ജ്ജു​നൻ അല​ഞ്ഞു​തി​രി​ഞ്ഞു, തി​രി​ച്ചു​വ​ന്നു ‘മതി​ഭ്ര​മം’ കാ​ണി​ക്കു​ന്നു! ഉടൻ ചി​കിൽ​സി​ക്ക​ണം! എത്ര​വർ​ഷം കാ​ത്തി​രി​ക്ക​ണം ദു​ര​നു​ഭ​വ​മായ ‘ഉർ​വ്വ​ശീ​ശാ​പം’ ജീ​വി​ത​ത്തി​ലൊ​രി​ക്കൽ ഉപ​കാ​ര​മാ​യി മാ​റാ​നും, അതെ​ങ്ങ​നെ എന്ന​റി​യാ​നും!”

“ആദ്യ​രാ​ത്രി കു​ന്തി​യു​ടെ പ്രേ​ര​ണ​യിൽ പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടി​നെ​ത്തിയ ‘ഒന്നാം​ഊ​ഴ​ക്കാര’നെ എങ്ങ​നെ, സേ​വ​ന​ദാ​താ​വെ​ന്ന​നി​ല​യിൽ നേ​രി​ട്ടു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. അടി​ച്ചേ​ല്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ബഹു ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ത്തിൽ പാ​ഞ്ചാ​ല​പു​ത്രി പതി​ത്വം നേ​രി​ടു​ന്ന ദി​ന​ങ്ങൾ. കൊ​ട്ടാ​ര​അ​തി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ ഇടവേള.

“അനു​ജ​ന്റെ ഭാ​ര്യ​യെ തട്ടി​യെ​ടു​ത്ത യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ എന്നോ​ടൊ​പ്പ​മാ​യ​പ്പോൾ ന്യാ​യീ​ക​ര​ണ​വാ​ദി! ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച​യാ​ളു​ടെ പു​ത്ത​നാ​ഖ്യാ​നം കേ​ട്ട​പ്പോൾ, ചോ​ദി​ച്ചു, “ആദ്യ​വി​വാ​ഹ​മാ​ണോ?”. അല്ലെ​ന്ന​യാൾ പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, “വി​വാ​ഹ​മോ​ചി​ത​നാ​ണോ?, അതോ വി​ഭാ​ര്യ​നോ?”. വാ​മൊ​ഴി​നിർ​ത്തി രണ്ടു​മ​ല്ലെ​ന്ന​യാൾ ആം​ഗ്യം കാ​ണി​ച്ച​പ്പോൾ ഞാൻ പി​ന്തു​ടർ​ന്നു, “നി​ങ്ങ​ളെ അവൾ ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചു​പോ​യോ, അതോ നി​ങ്ങൾ അവളെ വഴി​യിൽ തള്ളി​യോ?”. പൂ​ക്കാ​ര​ത്തെ​രു​വിൽ മാ​ല​കെ​ട്ടി അന്ന​ന്ന​ത്തെ ധാ​ന്യം വാ​ങ്ങു​ന്ന, അനാ​ഥ​ത​ന്നെ​യാ​ണോ ആദ്യ​ഭാ​ര്യ?”,

“‘അര​മ​ന​വി​ഴു​പ്പു്’ അവ​സാ​നം പു​റ​ത്തി​ട്ട​പ്പോൾ, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ മു​ട്ടു​കു​ത്തി. “അരുതേ, ഭവതീ! ഈ പ്രാ​യ​ത്തിൽ അതൊ​ന്നും ഓർ​മ്മി​പ്പി​ക്ക​രു​തേ. നി​ന​ക്കു ഞാ​നൊ​രു വി​ശ്വ​സ്ത​വി​ധേയ! മൂ​പ്പി​ള​മ​തർ​ക്കം​നീ​ങ്ങി രാ​ജ​പ​ദ​വി​നേ​ടി​യാൽ നീ ഏക​റാ​ണി”. വി​ള​ക്കൂ​തി, മൃ​ദു​വാ​യി കൈ​കൊ​ടു​ത്തു കർ​മ്മ​നി​ര​ത​നാ​ക്കാൻ എഴു​ന്നേൽ​പ്പി​ച്ച​തോർ​മ്മ. മടി​ക്കു​ത്തിൽ പി​ടി​ച്ചു വി​വ​സ്ത്ര​യാ​ക്കു​ന്ന​തി​നു പകരം, പു​റ​ത്തു​പോ​വു​ന്ന​തു​ക​ണ്ടു സമാ​ധാ​ന​ത്തോ​ടെ ഉറ​ങ്ങി. ഉണർ​ന്ന​പ്പോൾ, അതാ! പാ​യ​വി​രി​ച്ചു​റ​ങ്ങു​ന്നു ആദ്യ​രാ​ത്രി​യിൽ വി​ധേ​യ​വി​ശ്വ​സ്ത ഭാ​വി​രാ​ജാ​വു്!” പത്തു​പാ​ണ്ഡ​വ​ക്ക​ണ്ണു​കൾ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ തു​റി​ച്ചു നോ​ക്കി.

“‘സ്ഥി​ത​പ്ര​ജ്ഞ’നെ​ന്നു് നാം കണ്ട ‘പി​താ​മഹ’നു മാ​ന​സി​ക​പ്ര​ശ്നം വല്ല​തു​മു​ണ്ടോ? ‘ഭീ​ഷ്മ​ആ​ത്മ​ഭാ​ഷ​ണം’ നേരിൽ കണ്ടു ഞാൻ പതറി. ഏങ്ങ​ല​ടി​ച്ചു കൈ​വീ​ശി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചാർ​വാ​ക​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധ​മേ​ഘ​ങ്ങൾ തി​ങ്ങു​ന്ന സാ​യാ​ഹ്നം.

“അവി​വാ​ഹി​ത​വൃ​ദ്ധ​ന്റെ നേ​ര​നു​ഭ​വം ‘അമി​ത​ഭാ​വാ​ഭി​നയ’മായി വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ത്തു​വോ! സ്നേ​ഹ​വാ​ത്സ​ല്യ​ങ്ങൾ കൊ​തി​ക്കു​ന്ന പു​ത്രൻ പെ​റ്റ​ത​ള്ള​യോ​ടു് ഹൃദയം തു​റ​ന്നു മി​ണ്ടി​പ്പ​റ​യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. എട്ടു​വ​യ​സ്സു​വ​രെ സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തിൽ വളർ​ത്തിയ ശേ​ഷ​മ​ല്ലേ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യാ​വാൻ ദേ​വ​വ്ര​ത​നെ​ന്ന ബാലനെ ഗം​ഗാ​ദേ​വി ഏൽ​പ്പി​ച്ച​തു്. ഞാനും കണ്ടു ‘മാ​തൃ​പു​ത്ര സമാ​ഗ​മം’ നേരിൽ. കാ​ര്യം ചോ​ദി​ക്കാ​നു​ള്ള ലഹ​രി​യ​പ്പോൾ ഉള്ളി​ലു​ണ്ടാ​യി. അപ്പോൾ ദേ​വ​വ്ര​തൻ എന്ന പിൽ​ക്കാല പി​താ​മ​ഹൻ പറ​ഞ്ഞു: “ഭൂ​വാ​സി യു​ക്തി​വാ​ദി​ക്കു പി​ടി​കി​ട്ടാ​ത്തൊ​ര​തീത ലോ​ക​ത്തിൽ നി​ന്നാ​ണു് വരു​ന്ന​തു് ഞാൻ! അമ്മ​യെ കാണാൻ പു​ഴ​ങ്ക​ര​യിൽ കാ​ത്തു​നിൽ​ക്കും. ഭഗീരഥ കരാർ അനു​സ​രി​ച്ചു ഭൂ​മി​യിൽ ഗംഗ വരും. നീ​രൊ​ഴു​ക്കി​ന്റെ തി​ര​ക്കൊ​ഴി​ഞ്ഞാൽ എന്നെ കാണാൻ സാ​വ​കാ​ശം കണ്ടെ​ത്തും. ഞാൻ അപ്പോൾ അവ​ളു​ടെ ആ പഴയ എട്ടു​വ​യ​സ്സു​കാ​ര​നാ​വും. ഹി​മാ​ല​യ​മ​ഞ്ഞു​മല ഉരുകി ഗം​ഗാ​ന​ദി​യിൽ ജല​പാ​തം വർ​ധി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ശക്തി​ക​ളെ ചെ​റു​ക്കാ​നാ​വാ​തെ ഗം​ഗ​മ​ട​ങ്ങു​മ്പോൾ, എട്ടു​വ​യ​സു​കാ​രൻ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു ഹൃ​ദ​യ​ഭാ​ര​ത്തോ​ടെ തി​രി​ച്ചു​വ​രും. സമ​യ​മെ​ടു​ക്കും ‘താ​ടി​യും തലയും നരച്ച ഈ പി​താ​മ​ഹ​വേ​ഷ​പ്പ​കർ​ച്ച’ പൂർ​ത്തി​യാ​വാൻ! ഭൂ​മി​യിൽ ചില ദ്വി​മാ​ന​ജ​ന്മ​ങ്ങൾ നമ്മെ പോ​ലെ​യ​ല്ല എന്നു് മാ​ത്രം നി​ങ്ങൾ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യാൽ മതി.”

“ബലം​പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു ദ്വാ​ര​ക​യിൽ​നി​ന്നും തട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു വന്ന യാ​ദ​വ​സ്ത്രീ​സു​ഭ​ദ്ര​യിൽ പി​റ​ന്ന അഭി​മ​ന്യു​വി​നെ, പൊ​ന്നു പോലെ പരി​പാ​ലി​ച്ച അർ​ജ്ജു​നൻ പക്ഷേ, ഔദ്യോ​ഗി​ക​ഭാ​ര്യ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യിൽ പി​റ​ന്ന മക​നെ​ക്കു​റി​ച്ചൊ​ന്നും നേ​രിൽ​ക​ണ്ട യു​ദ്ധ​കാ​ല​ത്തു അഭി​മാ​ന​ത്തോ​ടെ സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന​തു നാം കേ​ട്ടി​ല്ല​ല്ലോ അതെ​ന്താ ശി​ശു​ക്ക​ളോ​ടും വം​ശീ​യ​വി​വേ​ച​നം?”, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ക​ഴി​ഞ്ഞു തൊ​ഴിൽ​ര​ഹി​ത​നാ​യി മാറിയ മുൻ യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​ക​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. അഭി​മ​ന്യു വധ​ത്തി​ന്റെ ജ്വ​ലി​ക്കു​ന്ന സ്മ​ര​ണ​യിൽ കു​ടും​ബം പ്രാർ​ത്ഥ​നാ​നി​ര​ത​രായ ദിവസം.

“സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മ​ല്ലേ വി​വേ​ച​നം, അങ്ങ​നെ ഉണ്ടെ​ങ്കിൽ! പതി​വ്രത സു​ഭ​ദ്ര​യിൽ വി​ത​ച്ച വി​ത്തി​ന്റെ ഉട​മ​സ്ഥത പങ്കി​ടാൻ വേറെ ആരു​മ​ല്ലെ​ന്ന​റി​യാ​വു​ന്ന പാർ​ത്ഥൻ, ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ ദാ​മ്പ​ത്യം പാ​ലി​ക്കു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യിൽ പി​റ​ന്ന അഞ്ചു​കു​ട്ടി​ക​ളിൽ ആരി​ലാ​ണു് അർ​ജ്ജു​ന​ബീ​ജം എന്ന​റി​യാ​തെ എങ്ങ​നെ കൃ​ത്യ​മാ​യി ജനിതക പി​ന്തു​ടർ​ച്ച നി​ക്ഷേ​പി​ക്കും? അതു് തി​രി​ച്ച​റി​യാ​ത്ത നി​ങ്ങ​ളാ​ണോ മഹാ​ഭാ​രത പു​ന​രാ​ഖ്യാ​ന​ത്തി​നു കോ​പ്പു​കൂ​ട്ടു​ന്ന​തു!” ഇള​മു​റ​പ​ത്ര​പ്ര​വർ​ത്ത​ക്കു​കീ​ഴിൽ ഉപ​ദേ​ശ​ക​പ​ദ​വി വഹി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രു​ന്ന മുൻ യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​കൻ, കൊ​ട്ടാ​രം ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ ഇരി​പ്പി​ട​ത്തി​നാ​യി കണ്ണോ​ടി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

“ബലി​ദാ​നി​ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു് പു​ഴ​യോ​ര​സ്മാ​ര​ക​മാ​യി പണിത പൂർ​ണ്ണ​കായ പ്ര​തി​മ​ക്കി​പ്പോൾ തല കാ​ണു​ന്നി​ല്ല, കരു​തി​ക്കൂ​ട്ടി പാ​ണ്ഡ​വർ അപ​മാ​നി​ച്ചു എന്ന പ്ര​തി​ഷേ​ധ​ത്തിൽ കൗ​ര​വ​രാജ വി​ധ​വ​കൾ സമ​ര​മു​ഖ​ത്താ​ണ​ല്ലോ. എന്തു​ണ്ടു് പ്ര​തി​ക​രി​ക്കാൻ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഔദ്യോ​ഗിക വക്താ​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഞങ്ങൾ​ക്കു് അർ​ദ്ധ​സ​ഹോ​ദ​ര​നാ​ണു്, വി​ധ​വ​ക്കു മുൻ​ഭാ​ഗി​ക​ഭർ​ത്താ​വും. പഞ്ച​ലോ​ഹ​പ്ര​തിമ നിർ​മ്മി​ക്കാം എന്നു വാ​ക്കു ഞങ്ങൾ കൊ​ടു​ത്തു. ‘വേണ്ട ഭര​ണ​കൂട സൗ​ജ​ന്യം’ എന്നാ​ക്ഷേ​പി​ച്ചു അവർ പ്ര​തി​മ​ക്കു് തയ്യാ​റെ​ടു​ത്തു. ഞങ്ങൾ അനാ​ച്ഛാ​ദ​ന​ത്തിൽ പങ്കെ​ടു​ക്കാ​തി​രി​ക്കാൻ അവർ രഹ​സ്യ​മാ​യി പ്ര​തിമ സ്ഥാ​പി​ച്ചു. എന്തു​ചെ​യ്യാം ഈ വർ​ഷ​ത്തെ വേ​നൽ​ചൂ​ടു്! തല ആദ്യം ഉരു​കി​യൊ​ലി​ച്ചു. ഉടൽ അർ​ധ​ദ്ര​വാ​വ​സ്ഥ​യിൽ. ദു​ര്യോ​ധ​ന​ലോ​ഹ​പ്ര​തിമ ഉടൻ തയ്യാ​റാ​ക്കും. സന്മ​ന​സ്സു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ പങ്കെ​ടു​ക്കാം അല്ലെ​ങ്കിൽ ബഹി​ഷ്ക​രി​ക്കാം ഇന്നു് സൗ​ജ​ന്യ​ധാ​ന്യ​വും തു​ണി​യു​മാ​യി പു​ന​ര​ധി​വാ​സ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ പോ​വു​മ്പോൾ പറയും, “ധൈ​ര്യ​മാ​യി​രി​ക്കൂ പരേ​താ​ത്മാ​വി​ന​റി​യാം എന്താ​ണു് മെ​ഴു​കു! വര​ണാ​വ​തം മെ​ഴു​കു​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ ഞങ്ങ​ളെ പാർ​പ്പി​ച്ച​തു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ! പരേ​ത​ലോ​ക​ത്തി​ലും മറ​ക്കു​മോ, മഹാ​ഭാ​ര​ത​മു​ള്ളി​ട​ത്തോ​ളം കാലം!”

“നി​യു​ക്ത​രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് അപ​മ​ര്യാ​ദ​യാ​യി പെ​രു​മാ​റി എന്ന ഗു​രു​തര പരാതി ഉയർ​ന്നി​ട്ടു​ണ്ട​ല്ലോ. മാ​ധ്യമ പ്ര​വർ​ത്ത​ക​ക്കു് പെ​രു​മാ​റ്റ​ച്ച​ട്ട​മൊ​ന്നും ബാ​ധ​ക​മ​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു് പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ലെ ചാ​ര​വ​കു​പ്പു മേ​ധാ​വി മു​ന​വ​ച്ചു ചോ​ദി​ച്ചു.

“വന​വാ​സ​ക്കാല പാ​ണ്ഡവ‘മുഖ്യ’നെ അഭി​മു​ഖം ചെയ്ത പരി​ച​യ​ത്തിൽ ചോ​ദി​ച്ചു, ദശാ​ബ്ദ​ക്കാ​ലം ചക്ര​വർ​ത്തി​യാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾ നേടിയ ഭര​ണ​പ​രി​ച​യം പോ​രാ​തെ തോ​ന്നി​യ​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണോ, ഒരി​ക്ക​ലും ചെ​ങ്കോൽ പി​ടി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത ഭീ​ഷ്മ​രെ ശര​ശ​യ്യ​യിൽ ചെ​ന്നു് കണ്ടു ‘രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ ബാ​ല​പാ​ഠ​ങ്ങൾ’ പഠി​ക്കാൻ നി​ങ്ങൾ, ആനയും അമ്പാ​രി​യു​മാ​യി പോ​വു​ന്ന​തു്?”. ശരി, ‘പെ​രു​മാ​റ്റ ലംഘനം’ ചെ​യ്തെ​ങ്കിൽ മു​ഖ​ത്തു​നോ​ക്കി അപ്പോൾ​ത​ന്നെ പറ​ഞ്ഞാൽ പോരെ, “ആള​റി​ഞ്ഞു വേണം നി​യു​ക്ത​രാ​ജാ​വി​നോ​ടു് സം​സാ​രി​ക്കാൻ?, ഒന്നു​മി​ല്ലാ​ത്ത കാ​ന​ന​വാ​സ​ത്തി​ലും നാ​ടൊ​ട്ടു​ക്കു് ആളും അർ​ത്ഥ​വും സം​ഭ​രി​ച്ചു കൗരവ ഉൻ​മൂ​ല​നം ചെ​യ്തു ഹസ്തി​ന​പു​രി പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ത്ത ‘ധർ​മ്മ​പു​ത്ര’രാണു് എന്ന യാ​ഥാർ​ഥ്യം ആരും മറ​ക്ക​രു​തു്, “പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ചു് സ്ത്രീ​കൾ”, എന്നൊ​ക്കെ മറ്റു​ള്ള​വ​രോ​ടു് പരി​ഭ​വി​ക്ക​ണോ?”

“ധർ​മ്മ​പു​ത്ര​രെ ഇത്ര​മാ​ത്രം പ്ര​കോ​പി​പ്പി​ക്കാൻ?” “മാ​ധ്യ​മ​പ്ര​വർ​ത്ത​ക​ക്കു് മാ​റ്റി​മ​റി​ക്കാ​നു​ള്ള​ത​ല്ല ഹസ്തി​ന​പു​രി എന്ന കു​രു​വം​ശ​മുൻ​വി​ധി​യെ എന്നോ മറി​ക​ട​ന്ന​വ​ളാ​ണു് ഞാൻ, എന്നു് പ്ര​തി​ക​രി​ച്ചു. ആചാ​രം​പാ​ലി​ച്ചു മു​ട്ടു​കു​ത്തി കൈ​മു​ത്തി. പ്ര​സ​ന്ന​മു​ഖ​ത്തോ​ടെ​യാ​ണ​ല്ലോ ‘കപ​ട​നാ​വി​ന്നു​ടമ’ യാ​ത്ര​യാ​ക്കി​യ​തു!”

“സു​വർ​ണ്ണാ​വ​സ​രം കി​ട്ടി​യ​വ​രി​ലൊ​രാൾ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​മൊ​ത്തു പാ​യ​പ​ങ്കി​ടാൻ വരു​മ്പോൾ, മറ്റു​നാ​ലു പാ​ണ്ഡ​വർ രതി​സ്വ​കാ​ര്യത മാ​നി​ച്ചു മു​റി​യിൽ​നി​ന്നു് പു​റ​ത്തു​പോ​വ​ണം എന്ന​ത​ല്ലേ ബഹു​ഭർ​തൃ​ത്വ ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ പെ​രു​മാ​റ്റ​ച്ച​ട്ടം? അതോ, അത്ത​രം പരി​ഷ്കൃ​ത​ധാ​രണ പരു​ക്കൻ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് ബാ​ധ​ക​മ​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“എന്തൊ​ക്കെ താ​റു​മാ​റാ​ക്കി​യാൽ ആൺപെൺ ശാ​രീ​രി​ക​ത​യു​ടെ പവി​ത്ര​ഇ​ടം ഈവിധം മലി​ന​പ്പെ​ടു​ത്താ​മോ, അതൊ​ക്കെ നാ​ലു​പേ​രും ഒളി​ഞ്ഞും തെ​ളി​ഞ്ഞും ചെ​യ്യും. പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടു​കാ​ര​നും ഞാനും ഉടു​തു​ണി​വ​ലി​ച്ചു​ടു​ത്തു മു​ഖ​മ​മർ​ത്തി കമ​ഴ്‌​ന്നു​കി​ട​ക്കും. അസ്ത്രം കട്ടി​ലി​ന​ടി​യിൽ മറ​ന്നു​വ​ച്ച​തെ​ടു​ക്കാൻ വന്ന​താ​ണു് എന്ന വി​ചി​ത്ര​വാ​ദ​വു​മാ​യി പാ​ണ്ഡ​വ​രി​ലൊ​രാൾ കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ ഇടി​ച്ചു​ക​യ​റി​യ​തും കൂ​ടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ മറ​ന്നി​ട്ടി​ല്ല.”

“പാ​രി​തോ​ഷി​ക​മാ​യി എഴു​ത്താ​ണി​ക​ളൊ​ന്നും ഉപ​യോ​ഗി​ക്കാ​നാ​വി​ല്ലെ​ന്നു, ദു​രൂ​ഹ​സൂ​ച​ന​യോ​ടെ, കവി ആവർ​ത്തി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ. എന്താ​ണ​തി​ന്റെ ഉള്ളറ രഹ​സ്യം? ഇപ്പോൾ കവി എഴു​തു​ന്ന​തു് കു​രു​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ നൂ​റ്റാ​ണ്ടു​നീ​ണ്ട ചരി​ത്ര​വും, അതിൽ​ത്ത​ന്നെ നാലിൽ ഒരു ഭാഗം, മഹാ​ഭാ​ര​ത​യു​ദ്ധ​വു​മ​ല്ലേ. എഴു​ത്താ​ണി ഒന്നു മതിയോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചാർ​വ​ക​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. മല​യ​ടി​വാ​ര​ത്തിൽ, ആശ്ര​മം സന്ദർ​ശി​ച്ചു മട​ങ്ങി​വ​രി​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ഇരു​വ​രും. ശി​ഷ്യ​ന്മാർ, വി​ശ​ദീ​ക​രി​ക്കാ​തെ അവ​രേ​റ്റെ​ടു​ത്ത ജോലി തു​ട​രു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

“യു​ദ്ധം​ക​ഴി​ഞ്ഞു ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ കു​രു​വം​ശീ​യ​ഭ​ര​ണം കൗ​ര​വ​രിൽ​നി​ന്നും പാ​ണ്ഡ​വ​രി​ലേ​ക്കു മാ​റി​യ​പ്പോൾ ഞങ്ങൾ ചരി​ത്ര രച​ന​യിൽ നേ​രി​ടാ​വു​ന്ന പാ​ണ്ഡവ ഇട​പെ​ട​ലു​കൾ എന്തൊ​ക്കെ പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു ചർ​ച്ച​ചെ​യ്തു. കി​ട്ടിയ പ്ര​തി​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളിൽ ഒന്നാ​യി​രു​ന്നു കവി ഉപ​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന എഴു​ത്താ​ണി​യു​ടെ സവി​ശേ​ഷ​പിൻ​ബ​ലം ഇനി​യും കി​ട്ടേ​ണ്ടി​വ​രും പു​തു​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം, കവി​യു​ടെ കു​രു​വംശ ആഖ്യാ​ന​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വാ​ഭി​മു​ഖ്യം ശക്തി​പ്പെ​ടു​ത്താൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യി​ലൂ​ടെ നേരിയ സമ്മർ​ദ്ദം ചെ​ലു​ത്തു​മ്പോൾ, വാ​ക്കു​ക​ളും ഖണ്ഡി​ക​ക​ളും, എന്തി​നു, മൊ​ത്തം ആഖ്യാ​ന​രീ​തി തന്നെ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് അനു​കൂ​ല​മാ​യി മാ​റ്റേ​ണ്ടി​വ​രും എന്നാ​ണു് ഞങ്ങൾ സം​ശ​യി​ക്കു​ന്ന​തു്. നി​ല​വിൽ ഉപ​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന മയൻ നിർ​മ്മിത എഴു​ത്താ​ണി​ക്കൊ​രു സാ​ങ്കേ​തി​ക​മി​ക​വു് നേ​ര​ത്തേ ഉണ്ട​ല്ലോ. എഴു​തിയ ഭാ​ഗ​ങ്ങൾ, പാ​ണ്ഡ​വ​സ​മ്മർ​ദ്ദ​ത്തിൽ മാ​റ്റാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന നേരം, ഇതി​ഹാ​സ​ത്തി​ന്റെ എടു​ത്താൽ ഓല​ക്കെ​ട്ടു മു​ഴു​വൻ നശി​പ്പി​ക്കാ​തെ​ത​ന്നെ, വി​വാ​ദ​ഭാ​ഗം​മാ​ത്രം കണ്ടെ​ത്തി മാ​യ്ച്ചു​ക​ള​യാൻ, സാ​ധ്യ​ത​യു​ണ്ടെ​ന്ന​താ​ണു് മയൻ​നിർ​മ്മിത എഴു​ത്താ​ണി​യു​ടെ സവി​ശേ​ഷത. വരും​കാ​ല​ത്തിൽ, നി​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലു​ള്ള മാ​ധ്യ​മ​പ്ര​വർ​ത്ത​കർ​ക്കും വേ​ണ്ടി​വ​രും, പുതു ആഖ്യാ​ന​നിർ​മ്മി​തി എളു​പ്പ​മാ​ക്കാൻ തു​ണ​ക്കു​ന്നൊ​രു എഴു​ത്താ​ണി—മയൻ നിർ​മ്മി​ച്ചാ​ലും മനു​ഷ്യൻ നിർ​മ്മി​ച്ചാ​ലും, പു​തു​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ങ്ങ​ളെ പേ​ടി​ക്കു​മ്പോൾ പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ചും!”