“നന​വി​ല്ലാ​ത്ത നി​ല​ത്തൊ​ന്നു സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മാ​യി കാൽ വഴുകി വീണു എന്ന​തിൽ​ക്ക​വി​ഞ്ഞു, യു​വ​രാ​ജാ ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു വല്ല ‘അസ്ഥി​പ്ര​ശ്ന’വും ഉണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാര ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. സഭാ​ത​ലം മാ​യ​ക്കാ​ഴ്ച​യാ​യി വി​രു​ന്നു​വ​ന്ന​വർ​ക്കു വി​സ്മ​യ​മായ നേരം, ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം.

“ക്ഷ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട രാ​ജ​കീ​യ​സ​ന്ദർ​ശ​സം​ഘ​ത്തി​നു കി​ട്ടിയ പാ​ണ്ഡവ ആതി​ഥേ​യ​ത്വം ഇത്ര ഊഷ്മ​ള​മാ​ണെ​ങ്കിൽ, സാ​ധാ​രണ പൗ​ര​ന്മാർ ആയി​രു​ന്നു ഇവിടെ ക്ഷ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ടാ​ത്ത വിനോദ സഞ്ചാ​രി​കൾ എങ്കിൽ, എന്തു​സം​ഭ​വി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു എന്നു മാ​ത്ര​മാ​ണു് ആശങ്ക. കാ​ലു​ളു​ക്കി​വീണ യു​വ​രാ​ജാ​വി​നെ നോ​ക്കി പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ച്ചു ‘ആതി​ഥ്യ​പെ​രു​മാ​റ്റ​ച്ച​ട്ടം’ പ്ര​ക​ട​മാ​ക്കിയ മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു് ഇന്ന​ല്ലെ​ങ്കിൽ നാളെ ‘പാ​രി​തോ​ഷി​കം’ കൗരവർ ഒരു​ക്കും. പാ​ണ്ഡ​വർ വാ​ലും​ചു​രു​ട്ടി കാ​ട്ടിൽ ‘കു​റ്റി​യ​ടി​ക്കേ​ണ്ടി’ വരു​ന്ന കാലം വി​ദൂ​ര​മാ​വി​ല്ല”.

“കാ​ട്ടു​തീ​യിൽ കാ​ലം​ചെ​യ്ത മുൻ മഹാ​റാ​ണി ഗാ​ന്ധാ​രി​ക്കു് അനു​സ്മ​ര​ണം ചെ​യ്യാൻ​കൂ​ടിയ കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​ക​ളു​ടെ കു​ടും​ബ​യോ​ഗ​ത്തിൽ സം​ബ​ന്ധി​ക്കാ​തെ, മൂ​ന്നു​കൗ​ന്തേ​യർ വി​ട്ടു​നി​ന്ന​പ്പോൾ, നകുലൻ പങ്കെ​ടു​ത്ത​ല്ലോ. എന്താ​യി​രു​ന്നു ‘ഇര​ട്ട​സ​ഹോ​ദര’ന്റെ ഗാ​ന്ധാ​രി​യോർ​മ്മ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഇളമുറ സഹ​ദേ​വ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വർ ഭരി​ക്കു​ന്ന ഹസ്തി​ന​പു​രി.

“മാ​ദ്രി​യെ പാ​ണ്ഡു​ചി​ത​യിൽ ‘എറി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ’ തോ​ന്നിയ അതേ​വേ​ദന, കാ​ട്ടു​കു​ടി​ലിൽ ഗാ​ന്ധാ​രി വെ​ന്തു​മ​രി​ച്ചു എന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ തോ​ന്നി” എന്ന നി​രു​പ​ദ്രവ ഖേ​ദ​പ്ര​ക​ട​ന​ത്തിൽ​ഒ​തു​ങ്ങി നകു​ല​പ്ര​സ്താ​വന. ‘ഒളി​ഞ്ഞു’ കി​ട​പ്പു​ണ്ടു് കൗ​ന്തേ​യ​ര​ഹ​സ്യം! അതൂ​ഹി​ച്ച​തു​കൊ​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കാം യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നും മറ്റു​ര​ണ്ടു മു​തിർ​ന്ന​കൗ​ന്തേ​യ​രും വി​ട്ടു​നി​ന്ന​തു്. “കൂ​ടു​തൽ പറ​ഞ്ഞാൽ കു​ടും​ബ​ര​ഹ​സ്യം വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തി​യോ നീ, എന്നു് മനഃ​സാ​ക്ഷി മു​റു​മു​റു​ക്കും!”

“അതാ, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ വി​തു​മ്പി മു​ഖം​താ​ഴ്ത്തു​ന്നു. ഉത്ത​രീ​യം ഉയർ​ത്തി കണ്ണു് തു​ട​ക്കു​ന്നു, ശബ്ദം ഇട​റു​ന്നു ‘ധർ​മ്മി​ഷ്ഠ’നെ നൊ​മ്പ​ര​പ്പെ​ടു​ത്താൻ?”, യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​കൻ, ചാർ​വാ​ക​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ജേ​താ​ക്ക​ളെ​ന്ന അവ​കാ​ശ​വാ​ദ​വു​മാ​യി അധി​കാ​ര​ത്തിൽ കയറിയ, വറു​തി​യു​ടെ ദി​ന​ങ്ങൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി.

“സ്വാ​ഭാ​വി​ക​കാ​ര​ണ​ത്താൽ വീ​ട്ടിൽ​കി​ട​ന്നു മരി​ച്ച​വ​രു​ടെ കർഷക വി​ധ​വ​കൾ, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധ​വ​കൾ​ക്കു​ള്ള പ്ര​ത്യേക സാ​മ്പ​ത്തിക സഹായം വ്യാ​ജ​സ​ത്യ​വാ​ങ്മൂ​ല​ങ്ങൾ നൽകി പൊ​തു​വി​ത​രണ ശാ​ല​ക​ളിൽ​നി​ന്നും തട്ടി​യെ​ടു​ക്കു​ന്നു എന്ന​റി​ഞ്ഞ ‘സത്യ​സ​ന്ധ’ ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി​യു​ടെ മനോ​വേ​ദന! അതൊ​ക്കെ​പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ടും!”

“അന്ത്യാ​ഭി​ലാ​ഷ​ങ്ങൾ ഉണ്ടോ, തി​രു​ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ഇട​നെ​ഞ്ചിൽ കൈ​വ​ച്ചു. പാ​ണ്ഡവ ഭര​ണ​ത്തി​ന്റെ അവ​സാ​ന​വർ​ഷം. കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി പരീ​ക്ഷി​ത്ത് കൊ​ട്ടാ​ര​വി​പ്ല​വ​ത്തി​നാ​യി പാ​ണ്ഡ​വ​രെ പി​ളർ​ത്താൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന സം​ഘർ​ഷ​കാ​ലം.

“ദശാ​ബ്ദ​ങ്ങൾ അല്ല​ലി​ല്ലാ​തെ കഴി​ഞ്ഞു എന്നാ​ണോ സങ്ക​ല്പം! പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നെ പട്ടാ​ഭി​ഷേ​കം ചെ​യ്യി​ക്ക​ണം. സ്മൃ​തി​നാ​ശം സം​ഭ​വി​ച്ച യു​ധി​ഷ്ടി​ര​നുൾ​പ്പെ​ടെ രോ​ഗാ​തു​ര​പാ​ണ്ഡ​വ​രെ മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ല​ക​ളി​ലേ​ക്ക​യ​ക്കു​ന്ന നിർ​ണ്ണാ​യക ദൗ​ത്യ​വും പൂർ​ത്തി​യാ​ക്കാ​നു​ണ്ടു്. സത്യ​വ​തി​യു​ടെ അധി​കാര വഴി​യിൽ ഞാൻ, രാ​ജ​മാ​താ​പ​ദ​വി തു​ട​ര​ണ​മെ​ന്നും, മഹാ​റാ​ണി പദവി ഭാ​ര്യ​ക്കു് കൊ​ടു​ക്കാ​തെ ഒഴി​ച്ചി​ടു​മെ​ന്നും, വാ​ക്കു​ത​ന്നി​ട്ടു​ണ്ടു്. സ്വ​ത​ന്ത്ര​ജീ​വി​ത​മാ​ണു് പകൽ​കി​നാ​വു് കാണുക. അതി​നൊ​ക്കെ ശേഷം പ്ര​കൃ​തി​ക്കു​കീ​ഴ​ട​ങ്ങിയ ഉടൽ, പൊ​തു​ദർ​ശ​ന​ത്തി​നു അന്ത്യോ​പ​ചാ​ര​മർ​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തും, ഗം​ഗ​യു​ടെ തീ​ര​ത്തൊ​രു​ക്കിയ ചി​ത​യിൽ ചാ​ര​മാ​യി​മാ​റു​ന്ന​തും വി​ശു​ദ്ധ​കി​നാ​വി​ന്റെ കാ​രു​ണ്യ​ങ്ങ​ളാ​ണു്.”

“അപ​മ​ര്യാ​ദ​യാ​യി എന്തോ പരി​ത്യാ​ഗി പറ​ഞ്ഞു എന്നു് കേ​ട്ട​ല്ലോ.”, ആശ്ര​മ​മു​റ്റ​ത്തു മണ്ണി​ള​ക്കി​യും നന​ച്ചും ജാ​ഗ്ര​ത​യോ​ടെ ജോലി ചെ​യ്തി​രു​ന്ന യു​വ​സ​ന്യ​സ്ഥ​നെ ചൂ​ണ്ടി, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ട​യാൾ പരു​ക്കൻ​ഭാ​ഷ​യിൽ ചോ​ദി​ച്ചു എന്നാ​ണു് അറി​യു​ന്ന​തു്, ത്രേ​താ​യു​ഗ​രാ​മൻ സ്വയം വേ​ട്ട​യാ​ടി ഭക്ഷ​ണ​വു​മാ​യി വന്നി​ല്ലേ വീ​ട്ടി​ലി​രു​ന്ന ലക്ഷ്മ​ണ​നും സീ​ത​ക്കും വേ​ണ്ടി? അതൊ​ക്കെ മാ​തൃ​ക​യാ​ക്കേ​ണ്ട നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ന്തി​നാ​ണ​പ്പോൾ അക്ഷ​യ​പാ​ത്രം? നി​ങ്ങൾ​ക്കും ആവു​ന്ന​വി​ധം വേ​ട്ട​യാ​ടി​തി​ന്നു​കൂ​ടെ? കാടു് എന്ന സ്വാ​ശ്രയ ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ​ക്കൊ​രു അശ്ളീ​ല​പ്ര​ഹ​ര​മ​ല്ലേ അക്ഷ​യ​പാ​ത്ര​ത്തിൽ കയ്യി​ട്ടു​കി​ട്ടു​ന്ന സൗ​ജ​ന്യ​ധാ​ന്യം? അക്ഷ​യ​പാ​ത്ര​ത്തിൽ വാ​രു​ന്ന ഓരോ​പി​ടി അന്ന​വും, കർഷക ധാ​ന്യ​പ്പെ​ട്ടി​യിൽ ചോർ​ച്ച​യു​ണ്ടാ​ക്കു​മെ​ന്നു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഓർ​മ്മ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​ത​ല്ലേ? അസം​ബ​ന്ധ ചോ​ദ്യ​ങ്ങൾ കേട്ട പാ​ഞ്ചാ​ലി​യൊ​ന്നു പു​ഞ്ചി​രി​ച്ച​തു, ധർ​മ്മ​പു​ത്ര​രു​ടെ ദു​ര​ഭി​മാ​ന​ത്തെ നൊ​മ്പ​ര​പ്പെ​ടു​ത്തി​യോ? അന്വേ​ഷി​ച്ച​റി​യേ​ണ്ട കാ​ര്യം, പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്ക​നു​കൂ​ല​മാ​യി ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി​പ​ത്രിക’യിൽ വാർ​ത്ത ‘വള​ച്ചെ​ഴു​തൂ’.”

“ജഡ​ങ്ങൾ കൈയും കാലും ചിതറി കി​ട​ക്കു​ന്ന കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തിൽ, നി​ങ്ങൾ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലെ​ന്ന പോലെ നട​ന്നാൽ എങ്ങ​നെ മക്ക​ളെ തി​രി​ച്ച​റി​യും? കൺ​കെ​ട്ട​ഴി​ച്ചു പ്ര​കൃ​തി​ദ​ത്ത​കാ​ഴ്ച തി​രി​ച്ചെ​ടു​ത്തു​കൂ​ടെ”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഗാ​ന്ധാ​രി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പത്തൊ​മ്പ​താം​ദി​വ​സം.

“കു​ഞ്ഞു​നാൾ മുതൽ മു​ല​പ്പാൽ​കൊ​ടു​ത്തു പരി​ച​രി​ച്ച​ത​ല്ലേ! കാഴ്ച ഇല്ലെ​ങ്കി​ലെ​ന്തു? കൗ​ര​വ​ജ​ഡം മണം​വ​ഴി തി​രി​ച്ച​റി​യി​ല്ലേ പെ​റ്റ​ത​ള്ള? നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​വി​നെ പു​ഴ​യിൽ ഒഴു​ക്കിയ കു​ന്തി, മൂ​ത്ത​മ​ക​നെ തി​രി​ച്ച​റി​യാൻ ആവാതെ, ‘കർ​ണ്ണാ കർ​ണ്ണാ’ എന്നു വി​ല​പി​ക്കു​ന്ന​തു കേൾ​ക്കു​ന്നി​ല്ലേ, അതാ​ണു് കു​ഞ്ഞി​നു് മു​ല​പ്പാൽ കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന മാ​താ​വി​ന്റെ മഹ​നീ​യത! അതാ എന്റെ അറു​പ​ത്തി​മൂ​ന്നാ​മ​ത്തെ മകൻ രണ്ടാ​മ​ത്തെ മക​നൊ​പ്പം നിത്യ നി​ദ്ര​യിൽ”, ഗാ​ന്ധാ​രി മൃ​ത​ശ​രീ​ര​ങ്ങൾ​ക്കു മു​മ്പിൽ മു​ട്ടു​കു​ത്തി.

“രാ​ഷ്ട്ര​ത​ന്ത്ര പാ​ഠ​ങ്ങൾ​ക്കാ​യി, ശര​ശ​യ്യ​യിൽ എത്തു​മ്പോൾ, വരി​നി​ന്ന സ്ത്രീ​ക​ളു​ടെ നീ​ണ്ട​നിര കണ്ടു മഹാ രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ, ചാ​ര​വ​കു​പ്പു മേ​ധാ​വി നകു​ല​നോ​ടു്. “ഇവ​രൊ​ക്കെ ആരാ​ണു് ” എന്നു് വി​രൽ​ഞൊ​ടി​ഞ്ഞും മുഖം കറു​പ്പി​ച്ചും ചോ​ദി​ക്കു​ന്ന​തു് നീ കണ്ട​ല്ലോ. എന്തു് മറു​പ​ടി കി​ട്ടി?” കൂ​ട്ടു​കാ​രി​യു​മൊ​ത്തു തി​രി​ച്ചു നട​ക്കു​മ്പോൾ യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​കൻ ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഭീ​ഷ്മ​രു​ടെ മാ​ര​കാ​യു​ധ​ങ്ങ​ളാൽ ജീവൻ നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട പാ​ണ്ഡ​വ​സൈ​നി​ക​രു​ടെ വി​ധ​വ​കൾ, ആഗോള നി​രാ​യു​ധീ​ക​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ അടി​യ​ന്തി​ര​പ്രാ​ധാ​ന്യ​ത്തെ കു​റി​ച്ചു് പി​താ​മാ​ഹ​നു​മാ​യി ഒന്നും രണ്ടും പറയാൻ വന്ന​താ​ണു്. ആൾ​ക്കൂ​ട്ട​ത്തെ അനു​വ​ദി​ച്ചു എന്ന ആരോ​പ​ണ​വു​മാ​യി പ്ര​വി​ശ്യാ​ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​യെ പി​ടി​കൂ​ടി ഉടനടി നകുലൻ ‘ചോ​ദ്യം​ചെ​യ്യൽ’ തു​ട​ങ്ങി. ക്ര​മീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളിൽ വീഴ്ച ഒന്നു​മി​ല്ല എന്നു കണ്ട​പ്പോൾ താ​ക്കീ​തോ​ടെ വി​ട്ട​യ​ച്ചു.”

“സ്വ​ത്തു​തർ​ക്കം തീർ​ക്കാൻ നാം തു​ട​ങ്ങി​വ​ച്ച പതി​നെ​ട്ടു​നാൾ പോ​രാ​ട്ടം നിർ​ണ്ണാ​യ​ക​ഘ​ട്ട​ത്തിൽ. പാ​ണ്ഡ​വ​ര​ഞ്ചു​പേ​രിൽ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ക്കാം, ആയു​ധ​വും തരാം, എന്നു യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ അവസരം കൊ​ടു​ത്ത​പ്പോൾ, ഞെ​ട്ടി​യോ ഇളമുറ നകു​ല​നും സഹ​ദേ​വ​നും?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഞെ​ട്ടുക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന​ല്ലേ? പ്രാ​യ​ക്കൂ​ടു​തൽ പരി​ഗ​ണി​ച്ചു കൗരവ തർ​ക്ക​ത്തിൽ ധാർ​മ്മി​ക​മേൽ​ക്കൈ പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ച യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ, പക്ഷേ, കഴി​ഞ്ഞ പതി​നെ​ട്ടു​ദി​വ​സ​വും പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ കാ​ണു​മ്പൊ​ളൊ​ക്കെ, വാ​ളോ​ങ്ങു​ന്ന​തി​നു പകരം ഭാ​വു​ക​ങ്ങൾ നേ​രു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ. അഞ്ചു​പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ ആർ​ക്കും ‘കൊ​ല​ചെ​യ്യാ​നു​ള്ള ക്ഷു​ദ്ര​ജീ​വി​മാ​ത്ര​മാ​ണു് നീ’ എന്നു് ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ നോ​ക്കി യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ച​തു് മാ​ദ്രി​പു​ത്ര​ന്മാർ വി​റ​ക്കു​മോ എന്നു വി​ചാ​രി​ച്ച​ല്ല, ‘ഇതി​ഹാസ’മാ​വാ​നു​ള്ള കൊതി! ദു​ര്യോ​ധ​ന​പ്പോൾ വി​രൽ​ചൂ​ണ്ടി, എനി​ക്കു പറ്റിയ ശത്രു, ഭീമൻ, ഭീമൻ മാ​ത്രം! പലതും ഞങ്ങൾ ഭീമനെ കരു​വാ​ക്കി മുൻ​കൂർ​ചെ​യ്തു എന്ന​താ​ണു് ദു​ര്യോ​ധ​ന​വ​ധ​ത്തി​ന്റെ മാ​ധു​ര്യം”, വി​ജ​യോ​ന്മാ​ദ​ത്തിൽ നകുലൻ കാഹളം മു​ഴ​ക്കി പാ​ണ്ഡവ പദ​യാ​ത്ര​യിൽ ചേർ​ന്നു.

“തൊ​ട​രു​തെ​ന്നെ​യെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞ​താ​രാ​യി​രു​ന്നു? അല്ല! എന്താ​ണി​ങ്ങ​നെ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“മു​ന്ന​റി​യി​പ്പു് കൊ​ടു​ത്തി​രു​ന്നു. ദു​ര്യോ​ധന കു​ടും​ബാം​ഗ​ത്തെ കരു​ത​ലോ​ടെ​മ​തി സ്തു​തി​ക്കാ​നും, കൂടെ നിർ​ത്താ​നും. കി​ട്ടേ​ണ്ട​തി​പ്പോൾ കി​ട്ടി. മുൻ​മ​ഹാ​റാ​ണി സത്യ​വ​തി​യെ​പോ​ലെ യമു​ന​യിൽ തോണി തു​ഴ​ഞ്ഞു വരു​മാ​ന​മു​ണ്ടാ​ക്കി​യാ​ണു് ധാ​ന്യം​വാ​ങ്ങി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നു കേ​ട്ട​പ്പോൾ, ക്ഷ​ണി​ച്ചി​രു​ത്തി ആദ​രി​ക്ക​ണം എന്നു് കൗ​ര​വ​രാജ വി​ധ​വ​ക​ളു​ടെ പു​ന​ര​ധി​വാസ ചുമതല വഹി​ക്കു​ന്ന ഭീ​മ​നു് മോ​ഹ​മാ​യി. ‘സു​ഖ​ലോ​ലുപ’രായ കൗ​ര​വ​രാജ വി​ധ​വ​കൾ​ക്കൊ​രു തൊ​ഴിൽ​പാ​ഠ​മാ​യി​രി​ക്ക​ട്ടെ സ്വാ​ശ്ര​യ​ശീ​ല​മെ​ന്നു അനു​ഗ്ര​ഹി​ക്കാൻ ഭീമൻ കൈ ഉയർ​ത്തി! അവൾ തട്ടി​മാ​റ്റി—ഞങ്ങ​ളു​ടെ ‘നാഥ’നെ തു​ട​യിൽ ഗദ​കൊ​ണ്ട​ടി​ച്ചു കൊന്ന ചോ​ര​പ്പാ​ടു​ള്ള ആ കൈ എന്റെ ശി​ര​സ്സിൽ വക്ക​രു​തേ എന്ന​വൾ ഏങ്ങ​ല​ടി​ച്ചു. യോഗം കല​ങ്ങി. കണ്ടു​നി​ന്ന ഞങ്ങ​ളു​ടെ കണ്ണും!”

“യു​ദ്ധ​ദൃ​ശ്യ​ങ്ങൾ തട​സ​മി​ല്ലാ​തെ കാ​ണു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ. രാ​ജാ​വി​നെ പൊ​ടി​പ്പും തൊ​ങ്ങ​ലും കൂ​ടാ​തെ അറി​യി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നും കരു​ത​ട്ടെ? നേ​രി​ട്ടു വന്നു ഇട​നി​ല​ക്കാ​രി​ല്ലാ​തെ ചോ​ദി​ച്ചു വി​വ​ര​മ​റി​യാൻ വ്യാ​സൻ പ്ര​ത്യേ​കം​പ​റ​ഞ്ഞു​വി​ട്ട​താ​ണു്”, ധൃ​ത​ര​ഷ്ട്ര​രു​ടെ കാ​ഴ്ച​സ​ഹാ​യി സഞ്ജ​യ​നോ​ടു് ഉപ​ചാ​ര​പൂർ​വ്വം യു​വ​സ​ന്യ​സ്തൻ ചോ​ദി​ച്ചു.

“പോർ​ക്ക​ള​ദൃ​ശ്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ തത്സ​മ​യ​ല​ഭ്യ​ത​യെ തു​ര​ങ്കം വക്കു​ന്ന സം​ശ​യ​വും ആദ്യ​മാ​യി തോ​ന്നി. അഭി​മ​ന്യു​വ​ധം ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ ആസ്വ​ദി​ച്ചു​കാ​ണാൻ തു​ട​ങ്ങി​യി​രു​ന്നു, മറ്റു കാ​ഴ്ച​യി​ലൊ​രു വിരസത തോ​ന്നി​യ​നേ​രം. തു​ട​ക്കം​മു​തൽ അഭി​മാ​ന്യു​വ​ധം കാ​ണ​ണ​മെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​മോ​ഹം. ദു​ശ്ശാ​സ​ന​ന്റെ മക്ക​ളെ അഭി​മ​ന്യു തല​ക്ക​ടി​ച്ചു കൊ​ല്ലു​ന്ന​തൊ​ക്കെ കണ്ടു എനി​ക്കു് വല്ലാ​തെ തോ​ന്നി​യ​പ്പോൾ, മര​ണ​വി​വ​രം രാ​ജാ​വിൽ നി​ന്നും ഞാൻ മറ​ച്ചു​വ​ച്ചു. രഥം​ത​കർ​ന്നു അഭി​മ​ന്യു തെ​റി​ച്ചു വീ​ണ​പ്പോൾ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ കൗ​മാ​ര​പോ​രാ​ളി​ക്കു നേരെ വാ​ളോ​ങ്ങു​ന്ന സ്തോ​ഭ​ജ​ന​ക​രം​ഗ​മു​ണ്ട​ല്ലോ അതെ​ത്തി. അതാ ഇടവേള! ഞാ​നാ​കെ വശം​കെ​ട്ടു. ‘ചക്ര​വ്യൂ​ഹ​ത്തി​ലെ അർ​ജ്ജുന പു​ത്ര​ന്റെ കഥ തീർ​ന്നി​ല്ലേ തീർ​ന്നി​ല്ലേ സഞ്ജ​യാ?’ എന്നു് രാ​ജാ​വ​ക്ഷ​മ​നാ​വു​മ്പോൾ ഞാൻ നി​സ്സ​ഹാ​യ​നാ​യി. നി​ങ്ങൾ​ക്കും ഉണ്ടാ​യോ ഇട​പെ​ടൽ? ഇങ്ങ​നെ ആവുമോ വരാ​നി​രി​ക്കു​ന്ന താ​ര​യു​ദ്ധ​ങ്ങ​ളും?”

“അധി​കാര ദുർ​വി​നി​യോ​ഗ​ത്തി​ന്റെ ചാട്ട! തു​ട​ങ്ങി​യോ, ദ്രോ​ഹം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​യോ​ടു സഖ്യ​പ്പെ​ട്ടു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി.

“അങ്ങ​നെ​വേ​ണ്ടേ കൂ​ട്ടി​വാ​യി​ക്കാൻ? ദു​ര്യോ​ധ​ന​വ​ധു​വാ​യി ഞാ​നി​വി​ടെ വന്ന നാൾ, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ, ദശാ​ബ്ദ​ങ്ങൾ​ക്കു മു​മ്പു് തന്ന രത്ന​മാല തി​രി​ച്ചു​ചോ​ദി​ച്ച മഹാ​രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ മര്യാ​ദ​കേ​ടു് ഞാൻ മാ​റ്റി​വെ​ക്കു​ന്നു. നേ​രി​ട്ടു് പോയി കാ​ര്യാ​ലയ ചുമതല വഹി​ക്കു​ന്ന ഭീമനെ വി​വാ​ദ​മാല ഏൽ​പ്പി​ച്ചു. കു​രു​വംശ നായകൻ ശന്ത​നു, പു​ത്ര​വ​ധു അം​ബി​ക​ക്കു് നൽകിയ മാല പൈ​തൃ​ക​സ്വ​ത്താ​യി​രി​ക്കാം, വെ​ള്ളാ​രം​ക​ല്ലും വൈ​ര​വും തി​രി​ച്ച​റി​യാ​ത്ത ഭീമൻ, അന്വേ​ഷ​ണ​ത്തി​നു് ഉത്ത​ര​വി​ട്ട​തു് കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ച്ച​തി​നേ​ക്കാൾ വേ​ദ​നി​പ്പി​ച്ചു” അവൾ വി​തു​മ്പി. പാ​ണ്ഡവ ചാരൻ നകുലൻ ദു​സ്സം​ശ​യ​ത്തിൽ കൊ​ട്ടാ​ര​ലേ​ഖി​ക​യെ നി​രീ​ക്ഷി​ച്ചു.

“നെ​ഞ്ചു​വി​രി​ച്ച ആണു​ങ്ങൾ ആധി​പ​ത്യം പു​ലർ​ത്തു​ന്ന കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ പെ​ണ്ണും പോ​രാ​ളി​യാ​യോ?”, ഈറ​നു​ടു​ത്തു നദീ​തീ​ര​ത്തു നട​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അഭി​വാ​ദ്യം ചെ​യ്തു.

“മനോ​നില തകർ​ന്നു തരി​പ്പ​ണ​മാ​യി സന്ധ്യ​ക്കു് കൂ​ട​ണ​യു​ന്ന പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് തൊ​ട്ടും തലോ​ടി​യും സാ​ന്ത്വന സ്പർ​ശന ത്തി​നൊ​രു പെൺ​കൂ​ട്ടു് വേ​ണ്ടേ?” അഴ​ക​ള​വു​കൾ അർ​ത്ഥ​ഗർ​ഭ​മാ​യി പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ച്ച പാ​ഞ്ചാ​ലി പാ​ള​യ​ത്തി​ലേ​ക്കു് കയ​റു​മ്പോൾ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു് പറ​ഞ്ഞു.

“ശാ​ന്ത​സു​ന്ദ​ര​മൊ​ക്കെ​ത്ത​ന്നെ​യാ​ണു് പുൽ​മേ​ടു്! ഇവിടെ പണിത ആശ്ര​മ​ത്തി​ലാ​ണു് ആറു​പേർ​ക്കും പന്ത്ര​ണ്ടു​കൊ​ല്ല അടിമ ജീ​വി​തം അല്ലേ? പക്ഷേ, എവിടെ ആശ്ര​മ​മൃ​ഗ​ങ്ങൾ? മാൻ, മുയൽ ഒന്നും എവി​ടെ​യും കാ​ണു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം നാടു കട​ത്ത​പ്പെ​ട്ട പാ​ണ്ഡ​വർ കു​ടി​യേ​റിയ വട​ക്കൻ വന​മേ​ഖല.

“ഞാ​നി​ല്ലേ”, അറ​വു​കാ​ര​ന്റെ മട​വാ​ളി​നു​മു​മ്പിൽ ബലി​മൃ​ഗ​ത്തെ പോലെ മു​ട്ടു​മ​ട​ക്കി കു​നി​ഞ്ഞു ഇരു​കൈ​കൾ ഉയർ​ത്തി​നീ​ട്ടി. “ഞാൻ പോരേ അവർ​ക്കു പട്ടി​ണി​യി​ടാ​നും മാ​ലി​ന്യം നീ​ക്കാ​നും വി​ഴു​പ്പു കഴു​കി​യു​ണ​ക്കാ​നും ശരീ​ര​ഭാ​രം ചു​മ​ക്കാ​നും, അഞ്ചു കാ​ള​കൂ​റ്റൻ​മാർ രാ​പ്പ​കൽ കീ​ഴ്പ്പെ​ടു​ത്താ​നും.”

“വി​ട​രു​ത​വ​രെ! ഭൂ​മു​ഖ​ത്തു നി​ന്ന​വ​രെ നി​ഷ്കാ​സ​നം ചെ​യ്യ​ണം എന്ന ആത്യ​ന്തിക ലക്ഷ്യം നേ​ടി​യാ​ണോ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ നി​ന്നും ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു പാ​ണ്ഡവ ജേ​താ​ക്ക​ളു​ടെ പ്ര​ഖ്യാ​പിത മട​ക്കം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അർ​ജ്ജു​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“കൗ​ര​വ​ജ​ഡ​ങ്ങൾ എണ്ണി​ത്തി​ട്ട​പ്പെ​ടു​ത്തി യുദ്ധ നിർ​വ്വ​ഹണ സമിതി പ്ര​ദർ​ശ​ന​യോ​ഗ്യ​മാ​ക്കു​മ്പോൾ, ഞാൻ ഇട​പെ​ട്ടു് ആശ്വ​സി​പ്പി​ച്ചു, ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ കണ്ണീർ കാണാൻ എനി​ക്കി​നി ആവി​ല്ല. ഭൗ​തി​കാ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങൾ എങ്ങ​നെ​യോ അങ്ങ​നെ എന്ന നി​ല​യിൽ, ഈ പു​ഴ​യിൽ തള്ളൂ. ഇന്നർ​ധ​രാ​ത്രി ഹി​മാ​ലയ മഞ്ഞു​രു​കി​വ​രു​ന്ന പ്ര​ള​യ​ജല കു​ത്തൊ​ഴു​ക്കിൽ നാളെ ഉച്ച​യോ​ടെ ജഡ​ങ്ങൾ തെ​ക്കു പ്ര​യാ​ഗി​ലെ​ത്തും. ഗംഗ വഴി കി​ഴ​ക്കോ​ട്ടൊ​ഴു​കി കാ​ശി​യിൽ ചേ​രു​ന്ന​തോ​ടെ കൗ​ര​വാ​ത്മാ​ക്കൾ സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​പ്ര​വേ​ശ​ന​ത്തി​നു ആത്മീ​യ​യോ​ഗ്യ​രാ​കും. വി​ശ​ദീ​ക​ര​ണം സമിതി, യോഗം ചേർ​ന്നു് സ്വീ​ക​രി​ച്ചു, അതു​പോ​ലെ ചെ​യ്തു എന്നാ​ണ​റി​വു്. കോട്ട പി​ടി​ച്ചാൽ, കൗ​ര​വ​വി​ധവ കു​ടും​ബ​ങ്ങ​ളെ കാ​ര്യ​ക്ഷ​മ​ത​യോ​ടെ കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്കും എന്നു​റ​പ്പു​ണ്ടു്. അനു​യോ​ജ്യ​വ​നി​ത​ക​ളെ ഞങ്ങ​ള​ഞ്ചു​പേ​രു​ടെ സേ​വ​ന​ത്തി​നാ​യി ഉപ​യോ​ഗി​ക്കും എന്ന​തു് രണ്ടാം ഘട്ട പു​ന​ര​ധി​വാ​സം. പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ അനു​മ​തി​വേ​ണം. ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രും ഗാ​ന്ധാ​രി​യും ഉൾ​പ്പെ​ടു​ന്ന വയോജന സം​ഘ​ത്തെ വന​വാ​സ​ത്തി​ന​യ​ക്കേ​ണ്ട ഉത്ത​ര​വാ​ദി​ത്വം സഹ​ദേ​വ​നാ​ണു്. വ്യാ​സ​നെ​ക്ക​ണ്ടു താ​ക്കീ​തു​നൽ​കും. കൗ​ര​വ​രെ ‘കീട’ങ്ങൾ പോലെ കൈ​കാ​ര്യം​ചെ​യ്യാൻ അറ​പ്പു​കാ​ണി​ക്ക​രു​തു്. ദ്രൗ​പ​ദീ ലൈം​ഗി​കാ​ക്ര​മ​ണം സ്തോ​ഭ​ജ​ന​ക​മാ​യി ഉൾ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ സാ​ങ്കൽ​പ്പിക വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​രം​ഗം കൂ​ട്ടി​ച്ചേർ​ക്കാ​മോ? മഹാ​ഭാ​രത കരടു വെ​ട്ടി​മാ​റ്റു​ന്ന​തും വള​ച്ചൊ​ടി​ക്കു​ന്ന​തും മാ​ത്ര​മ​ല്ല, കു​ടുംബ ചി​ത്രം, കൂ​ട്ടി​ച്ചേർ​ക്ക​ലു​ക​ളും ആണെ​ന്നു്, വരും​ത​ല​മു​റ​യിൽ തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞാ​ലും പൊ​തു​സ​മൂ​ഹം ‘സത്യം സത്യ​മ​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​ന്നു​മ​ല്ല’ എന്ന നി​ഗ​മ​ന​ത്തിൽ തു​ടർ​ന്നും വാ​യി​ക്കും. ദൃ​ശ്യ​ക​ല​യി​ലൂ​ടെ ‘കണ്ടു കൺ​നി​റ​യും’. ഞങ്ങൾ പ്ര​ത്യാ​ശ​യോ​ടെ മു​ന്നോ​ട്ടു് !”

“കു​രു​വം​ശീ​യ​മ​ഹിമ പറ​ഞ്ഞു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ, അഭ​യാർ​ത്ഥി പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു​മേൽ സാം​സ്കാ​രിക അധി​നി​വേ​ശ​ത്തി​നു കി​ണ​ഞ്ഞു ശ്ര​മി​ക്കു​ന്നു എന്ന യു​ധി​ഷ്ഠിര ആരോ​പ​ണ​ത്തോ​ടെ​ങ്ങ​നെ നി​ങ്ങൾ പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്നു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​മാ​യി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ എത്തി​യ​ശേ​ഷം, ഒര​ന്തി​ക്കൂര നേ​ടി​യെ​ടു​ക്കാൻ അർ​ദ്ധ​സാ​ഹോ​ദ​ര്യ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ലൂ​ടെ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന നി​സ്സ​ഹായ പാ​ണ്ഡ​വർ ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ പാ​ഞ്ഞു​ന​ട​ക്കു​ന്ന സം​ഘർ​ഷ​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“മൂ​ന്നു് കൗ​ന്തേ​യർ, രണ്ടു മാ​ദ്രേ​യർ മൊ​ത്തം അഞ്ചു​പാ​ണ്ഡ​വർ, എന്ന വംശീയ വി​ഭ​ജ​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ മാ​ദ്രേ​യ​രായ ഞങ്ങൾ രണ്ടു​ന്യൂ​ന​പ​ക്ഷ​ക്കാ​രെ തരം​കി​ട്ടു​മ്പോ​ഴെ​ല്ലാം കീ​ഴ്പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തൊ​രു നി​ത്യ​ക്കാ​ഴ്ച​യ​ല്ലേ, അപ്പോൾ, പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു മേൽ നൂ​റ്റു​വ​രായ കൗരവർ കി​ണ​ഞ്ഞു ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന ഭൂ​രി​പ​ക്ഷ അധി​നി​വേശ ശ്ര​മ​ത്തെ അപ​ല​പി​ക്കാൻ ധാർ​മ്മി​ക​ത​യു​ടെ മഹാ​പു​രോ​ഹി​ത​നായ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു് എന്ത​വ​കാ​ശം? ചോ​ദി​ക്കു​ന്ന​തു് സാ​മൂ​ഹ്യ​നി​രീ​ക്ഷ​ക​നായ ചാർ​വാ​കൻ!”

“പു​ക​യി​ല്ല, തീ​യി​ല്ല, കോ​രി​ക്ക​ള​യാൻ അടു​പ്പിൽ ചാ​ര​മി​ല്ല, ആവ​ശ്യ​ത്തി​നും അനാ​വ​ശ്യ​ത്തി​നും അഞ്ചു് മടി​യ​ന്മാർ​ക്കു വെ​ട്ടി​വി​ഴു​ങ്ങാൻ വലി​യൊ​ര​ക്ഷ​യ​പാ​ത്രം: ഒര​ല്ല​ലു​മി​ല്ലാ​ത്ത സു​ഖ​ജീ​വി​തം നി​ങ്ങൾ​ക്കു് അല്ലെ?”, വനാ​ന്തര ആശ്ര​മ​ത്തി​ലെ പാ​ണ്ഡ​വ​ഊ​ട്ടു​പുര നോ​ക്കി കൊ​ട്ടാ​രം​ലേ​ഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ സ്വാ​ധീ​ന​മു​ള്ള ആരാ​ധ​ക​രു​ണ്ടു്. അവർ അവൾ​ക്കെ​ത്തി​ക്കു​ന്ന പട്ടും പരു​ത്തി​യും, സൗ​ര​ഭ്യ​വ​സ്തു​ക്ക​ളും, രഹ​സ്യ​ഭാ​ഷ​യിൽ പ്ര​ണ​യ​ലേ​ഖ​ന​ങ്ങ​ളും!”, മാ​ദ്രീ​പു​ത്ര​നായ സഹ​ദേ​വൻ മന്ത്രി​ച്ചു.

“പീ​ഡ​ക​കൗ​ര​വർ​ക്കെ​തി​രെ ചാ​ര​പ്പ​ണി​ക്കു് ഹസ്തി​ന​പു​രി കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ വേ​ഷം​മാ​റി കറ​ങ്ങിയ ഭീമനെ പി​ടി​കൂ​ടി കു​രു​ക്കി​ട്ടു് കൗ​ര​വ​ചാ​ര​ന്മാർ അതാ വി​ല​പേ​ശു​ന്നു: നീ ഒറ്റ​ക്കു ചെ​ന്നു മു​തിർ​ന്ന​കൗ​ര​വർ​ക്കു ലൈം​ഗിക അടി​മ​യാ​യി​ല്ലെ​ങ്കിൽ ബന്ദി​ഭീ​മ​നെ ‘ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രാ​ലിം​ഗന’ത്തി​നു് വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ക്കു​മെ​ന്നു് ഭീഷണി”, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ അവ​ശ​സ്വ​ര​ത്തിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് തൊ​ഴു​കൈ​യോ​ടെ പറ​ഞ്ഞു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“ഭീ​മ​ക​ഴു​ത്തു കൗരവർ വെ​ട്ടി​മാ​റ്റി​യാ​ലും, ഉടലും തല​യു​മാ​യി അപ്പോ​ഴും നി​ങ്ങൾ ബാ​ക്കി നാ​ലു​പേ​രി​ല്ലേ. രണ്ടു​പേ​രിൽ കൂ​ടു​തൽ ഉണ്ടെ​ങ്കിൽ ‘ആൾ​ക്കൂ​ട്ട’മായി തോ​ന്നു​ന്ന കു​ടി​ലി​ലെ കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ, അഞ്ചു​പേ​രി​ലൊ​രാൾ എന്നെ​ന്നേ​ക്കു​മാ​യി കാ​ണാ​താ​യാൽ, അത്ര​യും​കു​റ​ച്ചു ആൾ​ക്കൂ​ട്ട​ശ​ല്യം ഞാൻ പായിൽ സഹി​ച്ചാൽ പോരെ?”

“ഇതെ​ന്താ ‘അടി​മ​സ്ത്രീ’യുടെ കണ​ങ്കാ​ലി​ലൊ​രു മി​ന്നു​ന്ന തങ്ക​വള? തി​രു​വ​സ്ത്രം ‘ഉട​യോൻ​കൗ​ര​വർ’ വലി​ച്ചൂ​രു​മ്പോൾ, ഇതു​മാ​ത്രം അഴി​ച്ചു​മാ​റ്റി​യി​ല്ലേ?”, ആറംഗ പാ​ണ്ഡ​വ​കു​ടും​ബം വന​വാ​സ​ത്തി​നാ​യി തയ്യാ​റെ​ടു​ക്കു​ന്ന സംഘർഷ മു​ഹൂർ​ത്തം, കു​ന്തി മട്ടു​പ്പാ​വിൽ​നി​ന്നും, പക്ഷേ, നി​സ്സം​ഗ​ത​യോ​ടെ നി​രീ​ക്ഷി​ച്ചു.

“കഴു​കൻ​പ​രി​ശോ​ധ​ന​യിൽ കാ​ണാ​ത്ത​തൊ​ന്നു​മി​ല്ല, രഹ​സ്യ​മു​റി​യിൽ ബലം പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ അണി​യി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, ഇതൊ​ക്കെ. എന്തി​നു എന്നു എതിർ​ത്ത​പ്പോൾ, ‘നീ എനി​ക്കു് അടിമ!’ എന്ന​വൻ നി​യ​മ​വ​ശം ചെ​വി​യിൽ മന്ത്രി​ച്ചു: “ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ വി​ശി​ഷ്ടാ​തി​ഥി​ക​ളെ വഴു​ക്കി​വീ​ഴ്ത്തിയ സഭാ​ത​ലം പണി​യാൻ നീ കരാർ ഏൽ​പ്പി​ച്ച അസു​ര​ശി​ല്പി​മ​യൻ തന്നെ​യാ​ണു്, പന്ത്ര​ണ്ടു​വർ​ഷം നി​ന്നെ നി​രീ​ക്ഷി​ക്കാൻ തങ്ക​വള നിർ​മ്മി​ച്ച​തു്. പു​രു​ഷാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ ആവേ​ശ​ത്തിൽ ഭാ​ര്യ​യെ പണ​യം​വ​ച്ച പാ​ണ്ഡ​വർ തി​രി​ച്ച​റി​യ​ട്ടെ, ഇതു് മഹാ​റാ​ണി തന്ന പാ​രി​തോ​ഷി​കം. ജനം വി​ചാ​രി​ക്ക​ട്ടെ, ഉടു​തു​ണി​യൂ​രൽ പാ​ണ്ഡവ കെ​ട്ടു​കഥ” ഞാ​നി​നി അവ​ന്റെ നി​രീ​ക്ഷ​ണ​വ​ല​യ​ത്തി​ലാ​യി​രി​ക്കും. ദൂ​രെ​ദൂ​രെ ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലെ ഭൂ​ഗർ​ഭ​അ​റ​യിൽ, നേരിൽ കണ്ട പ്ര​തീ​തി​ആ​സ്വ​ദി​ക്കും!”

“പാ​ണ്ഡ​വർ നഗ്ന​പാ​ദ​രാ​വു​മ്പോൾ, പരി​ത്യാ​ഗി​യാ​യി നി​ങ്ങ​ളും പടി​യി​റ​ങ്ങു​ന്നു​വോ?, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“അവർ പടി​യി​റ​ങ്ങു​ന്ന​തി​ന്റെ കാ​ര്യം നേ​രി​ട്ടു ചോ​ദി​ക്ക​ണം, എന്റെ ലക്ഷ്യം, അതു​വേ​റെ!”

“വേ​നൽ​ക്കാല സു​ഖ​വാ​സ​ത്തി​നു​പ​യോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്ന വാ​ര​ണാ​വ​തം​കൊ​ട്ടാ​രം, കു​ന്തി​ക്കും കൗ​ന്തേ​യർ​ക്കും വി​ട്ടു കൊ​ടു​ത്ത​തു് യു​വ​രാ​ജാ ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ വി​വേ​ച​നാ​ധി​കാ​ര​ത്തിൽ ആയി​രു​ന്ന​ല്ലോ. എന്നി​ട്ടും പാ​ണ്ഡ​വർ, ആ വി​ശി​ഷ്ട​സൗ​ക​ര്യം ദു​രു​പ​യോ​ഗം ചെ​യ്തു തീ​യി​ട്ടു നശി​പ്പി​ച്ചു എന്നാ​ണു് ഞെ​ട്ട​ലോ​ടെ പ്രാ​ദേ​ശി​ക​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം മേ​ല​ധി​കാ​രി​ക​ളെ അറി​യി​ച്ച​തു്. അത്താ​ഴം ചോ​ദി​ച്ചു​വ​ന്ന ആറംഗ ആദി​വാ​സി കു​ടും​ബ​ത്തെ കു​ന്തി, കുടില പദ്ധ​തി​യിൽ ഇര​ക​ളാ​ക്കി. കത്തി​ക്ക​രി​ഞ്ഞ​തു് കു​ന്തി​യും മക്ക​ളു​മാ​ണെ​ന്ന തെ​ളി​വു​മു​ണ്ടാ​ക്കി. അഗ്നി​ബാധ വി​വാ​ദ​മാ​യി​ട്ടും, കു​റ്റാ​ന്വേ​ഷ​ണ​മി​ല്ലാ​തെ കണ്ട​പ്പോൾ ചാർ​വാ​കൻ പരാ​തി​കൊ​ടു​ത്തു. അന്വേ​ഷ​ണ​ത്തി​നു് മന്ത്രി വി​ദു​രർ ഉത്ത​ര​വി​ടേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. പ്ര​തി​കൾ ഒളി​വിൽ എന്ന മറു​പ​ടി​യോ​ടെ, അന്വേ​ഷ​ണ​വും നി​ല​ച്ചു. രാ​ജ​ദ്രോ​ഹ​പ്ര​തി​കൾ ഒളി​വി​ലാ​യാൽ അഭാ​വ​ത്തി​ലും ഹസ്തി​ന​പു​രി നീ​തി​സം​ഹിത വധ​ശി​ക്ഷ വി​ധി​ക്കാ​മാ​യി​രു​ന്നു എന്നു് നി​രീ​ക്ഷി​ച്ച​പ്പോൾ, അവ​രു​ടെ​നേ​രെ കു​രു​വംശ ഭര​ണ​കൂ​ടം കു​തി​ര​ക​യ​റു​ന്നു. കു​ന്തി​ക്കു് മാ​ത്ര​മാ​യു​ണ്ടോ ശി​ക്ഷാ​നി​യ​മ​ത്തിൽ ഇളവു് ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“മുൻ​രാ​ജാ​വും മുൻ രാ​ജ്ഞി​യും ശി​ക്ഷ​യിൽ​നി​ന്നും മുൻ​കാല പ്രാ​ബ​ല്യ​ത്തോ​ടെ ഒഴി​വാ​ക്ക​പ്പെ​ടും എന്നു് നി​യ​മ​സം​ഹി​ത​യിൽ എഴു​തി​വ​ച്ച​തു, ശന്ത​നു​വ​ല്ലേ? അല്ലെ​ങ്കിൽ, ഭാര്യ ഗംഗ, നവജാത ശി​ശു​ഹ​ത്യ​ക​ളു​ടെ പേരിൽ പ്ര​തി​യാ​വു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ? ആ ഇളവു് മുൻ​മ​ഹാ​റാ​ണി കു​ന്തി​ക്കു് കി​ട്ടാ​തി​രു​ന്നാൽ നി​ങ്ങൾ പറ​യി​ല്ലേ, കൗരവർ മുൻ​രാ​ജാ​വി​ന്റെ വിധവ കു​ന്തി​യെ, നി​യ​മ​വി​രു​ദ്ധ​മാ​യി പീ​ഡി​പ്പി​ക്കു​ന്നു?”

“ചെ​വി​യിൽ മധു​രം​പ​റ​യു​മോ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“കാ​പ​ട്യം പെ​രു​മാ​റ്റ​ച്ച​ട്ട​മാ​ക്കി​യ​വ​ന​തൊ​ക്കെ​യാ​ണോ അസാ​ധ്യം? മറ്റു പാ​ണ്ഡ​വ​രെ കു​റി​ച്ചു് തോ​ണ്ടി​യും പു​ണർ​ന്നും എന്നൊ​ടൊ​രു​ന്നു കു​ത്തി​ക്കു​ത്തി ചോ​ദി​ക്കും. പ്ര​ണ​യ​സ​ല്ലാ​പ​ത്തിൽ ഇളമുറ മാ​ദ്രി​പു​ത്ര​ന്മാർ​ക്കു സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മി​ക​വു കു​റ​വാ​ണു് എന്നു് ഓരോരോ ദു​ര​നു​ഭ​വം അപ്പ​പ്പോൾ നിർ​മ്മി​ച്ചു് തല​യ​ണ​യി​ലൂ​ടെ ചെ​വി​യിൽ മന്ത്രി​ക്കും. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി എന്നു് നി​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ പറ​യു​ന്ന ആൾ പൂർ​ണ്ണ​മാ​യി എനി​ക്ക​പ്പോൾ വി​ധേ​യ​പ്പെ​ടും.”

“പാ​ഞ്ചാ​ല​പു​ത്രി ദ്രൗ​പ​ദി​യെ മടിയൻ സന്യ​സ്ത​രു​ടെ സൗ​ജ​ന്യ​ശു​ചീ​ക​രണ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​യാ​ക്കിയ കൗ​ര​വ​കു​ടി​ല​ത​യെ നി​ങ്ങൾ അപ​ല​പി​ച്ചി​ല്ല എന്ന​തു് മന​സ്സി​ലാ​ക്കാം, എന്നാൽ തീ​വ്രാ​നു​രാ​ഗി ഭീമൻ, കൗരവ അനീ​തി​ക്കെ​തി​രെ അഭി​മു​ഖ​ത്തിൽ മു​റു​മു​റു​ത്തി​ല്ല! കൂ​ട്ടി​വാ​യി​ക്കു​മ്പോൾ പാ​ണ്ഡവ പ്ര​തി​ക​രണ ശേ​ഷി​ക്കേ​ടി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു വി​പൽ​സ​ന്ദേ​ശം പു​റം​ലോ​ക​ത്തി​നു തരു​ന്നി​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ മു​ട്ടു​കു​ത്തി കൈ​മു​ത്തി.

“പൊ​ട്ടി​ത്തെ​റി​ക്കേ​ണ്ട ‘പീഡിത’പാ​ഞ്ചാ​ലി പക്ഷേ, പു​ഞ്ചി​രി​ച്ചു കൊ​ണ്ട​ല്ലേ ദു​ര്യോ​ധന ആജ്ഞ നി​ത്യ​വും അനു​സ​രി​ക്കു​ന്ന​തു്? സന്യ​സ്തൻ കേൾ​ക്കേ മു​റു​മു​റു​ത്ത ഭീമനെ, തല​മൊ​ട്ട​യ​ടി​ച്ചു ഉടയോൻ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ കഴു​ത​പ്പു​റ​ത്തി​രു​ത്തി ശി​ക്ഷി​ച്ച​തൊ​ക്കെ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ​നി​ന്നു് വല്ല​പ്പോ​ഴും ഈ കാ​ട്ടു​മു​ക്കിൽ വരു​ന്ന നി​ങ്ങൾ നഗ​ര​വാ​സി​കൾ എങ്ങ​നെ അറി​യാ​നാ​ണു് അല്ലെ?”, താ​ടി​ക്കു​കൈ​വ​ച്ചു മി​ണ്ടാ​തി​രു​ന്ന ജ്യേ​ഷ്ഠ​നു് പകരം, നകുലൻ ഇട​പെ​ട്ടു പരി​ഭ്ര​മ​ത്തിൽ ചു​റ്റും നോ​ക്കി.

“തി​രു​വ​സ്ത്ര​ധാ​രി മഹാ​രാ​ജാ​വു് പരീ​ക്ഷി​ത്ത് നി​ങ്ങ​ളെ കണ്ടി​ല്ലെ​ന്ന മട്ടിൽ കട​ന്നു​പോ​യ​ല്ലോ”, ഭീ​മ​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​നം ആലോ​ചി​ക്കു​ന്ന നേരം.

“പരീ​ക്ഷി​ത്ത്? അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ കൊ​ച്ചു​മ​കൻ! തലമുറ വി​ട​വി​ല്ലാ​ത്ത സൗ​ഹൃ​ദ​കാ​ലം, കൗ​ര​വ​പാ​ണ്ഡവ യു​ദ്ധം എന്നൊ​ക്കെ പറ​ഞ്ഞു കാ​യി​ക​ബ​ല​വും ഞങ്ങൾ പരീ​ക്ഷി​ക്കും. മട്ടു​പ്പാ​വിൽ ശീ​ത​കാല വെയിൽ കൊ​ണ്ടു് കൗ​തു​ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​മ്പോൾ, പരീ​ക്ഷി​ത്തി​ന്റെ അമ്മ​യും വി​രാ​ട​രാ​ജ​കു​മാ​രി​യു​മായ ഉത്തര പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു് വി​രൽ​ചൂ​ണ്ടി വി​കാ​ര​ഭ​രി​ത​യാ​യി, “എന്റെ അമ്മാ​വൻ കീ​ച​ക​നെ രാ​ത്രി ചതി​യിൽ ഞെ​ക്കി​ക്കൊ​ന്ന പോലെ പാവം കു​ഞ്ഞി​നെ പീ​ഡി​പ്പി​ക്ക​രു​തേ? നി​ങ്ങ​ളു​ടെ​യൊ​ക്കെ ജീവൻ രക്ഷി​ക്കാൻ ചക്ര​വ്യൂ​ഹ​ത്തിൽ സ്വ​ജീ​വൻ ബലി​കൊ​ടു​ത്ത അഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ ഏക​മ​ക​നാ​ണ​വൻ.” അതി​നു​ശേ​ഷം പരീ​ക്ഷി​ത്ത് എനി​ക്കു് അക്ഷ​മ​നായ ഒരു കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി മാ​ത്ര​മാ​യി”. ‘ഭീമ’ശരീരം ശോ​ഷി​ച്ചി​രു​ന്നു. വി​ഷാ​ദ​ഭ​രി​ത​മായ ശബ്ദ​ത്തിൽ ഇടർ​ച്ച​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, പശ്ചാ​ത്താ​പം പോലെ മൃ​ദു​വാ​യി​രു​ന്നു.

“കൗ​ര​വ​രെ​ല്ലാം കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ കാ​ലം​ചെ​ന്ന​ശേ​ഷം നി​ല​വിൽ​വ​ന്ന പു​തു​പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ലെ അര​മ​ന​ഊ​ട്ടു​പുര അന്ന​മൊ​ടു​ങ്ങാ​ത്ത ‘പെരിയ’ അക്ഷ​യ​പാ​ത്ര​മ​ല്ലേ? പാ​വ​പ്പെ​ട്ട​വ​നു കി​ട്ടേ​ണ്ട സൗ​ജ​ന്യ​ധാ​ന്യം വരി​നി​ന്നു വാ​ങ്ങു​ക​യോ മഹാ​റാ​ണി?”. കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ശി​ര​സ്സും മു​ഖ​വും മറച്ച പാ​ഞ്ചാ​ലി ധാ​ന്യ​വി​ത​ര​ണ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തി​നു മു​മ്പിൽ തി​രി​ച്ച​റി​യ​പ്പെ​ടാ​തെ ക്ഷ​മ​യോ​ടെ കാ​ത്തു​നിൽ​ക്കു​ന്ന മദ്ധ്യാ​ഹ്നം.

“പദവി ഹസ്തി​ന​പു​രി റാ​ണി​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും, വിധി കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര വി​ധ​വ​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും, സൗ​ജ​ന്യ​ങ്ങൾ​ക്കു യോ​ഗ്യത ലഭി​ക്കു​ന്ന പൗ​രാ​വ​കാ​ശം പൊ​തു​വ​ല്ലേ?”

“സ്വ​ത​ന്ത്ര​യാ​യി കാ​ട്ടിൽ നട​ക്കു​മ്പോൾ, ‘പൊ​ന്മാൻ’ പ്ര​ലോ​ഭി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ തോ​ന്നാ​റു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം. കാ​ട്ട​രു​വി​ക​ളു​ടെ ഇര​മ്പൽ ഒഴികെ നി​ശ​ബ്ദ​മായ താ​ഴ്‌​വര.

“ഏതു​നി​മി​ഷ​വും ‘ഉരുൾ​പൊ​ട്ടു’മെ​ന്നു ‘ധീ​രോ​ദാ​ത്ത’ന്മാർ മാ​റി​മാ​റി ‘ലക്ഷ്മ​ണ​രേഖ’വര​ക്കു​മ്പോ​ഴോ?”

“അമ്മാ, ഈ ‘യോ​ദ്ധാ​വു്’ എന്തു​കൊ​ണ്ടു് എന്റെ അച്ഛ​നാ​യി​ല്ല? വൃ​ദ്ധ​നും രോ​ഗി​യു​മായ ശന്ത​നു എന്തി​നു അച്ഛ​നാ​യി”, അമ്മ​യെ​ക്കാൾ പ്രാ​യം​കു​റ​ഞ്ഞ ‘ദേ​വ​വ്ര​തൻ’ എന്ന ഭീ​ഷ്മ​രേ​യും, അമ്മ​യു​ടെ അച്ഛ​നെ​ക്കാൾ പ്രാ​യ​മു​ള്ള മഹാ​രാ​ജാ​വു് ശന്ത​നു​വി​നെ​യും മാറി മാറി ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി, കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യൻ, മഹാ​റാ​ണി സത്യ​വ​തി​യോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു, ഹസ്തി​ന​പു​രി അര​മ​ന​യിൽ ഭീ​ഷ്മർ ദീർ​ഘ​യാ​ത്ര​ക്കു് തയ്യാ​റെ​ടു​ക്കു​ന്ന സമയം.

“കൊ​ച്ചു​കു​ട്ടി​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും ഇപ്പോ​ഴേ വ്യ​ക്ത​മാ​യി​ല്ലേ മകനെ, എത്ര​മാ​ത്രം സ്ത്രീ​വി​രു​ദ്ധ​രാ​ണു് ഞങ്ങ​ളു​ടെ ഭാ​ഗ​ധേ​യം നിർ​ണ​യി​ക്കു​ന്ന അതീ​ത​ശ​ക്തി​കൾ? നി​ന്റെ പ്ര​ശം​സ​കേ​ട്ടു് സു​ന്ദ​ര​യോ​ദ്ധാ​വു് ഭീ​ഷ്മർ പ്ര​സാ​ദി​ച്ച പോലെ. നി​ന​ക്ക​വൻ സു​ന്ദ​രി​ക്കു​ട്ടി​ക​ളെ സ്വ​യം​വ​ര​ത്തിൽ ബലം​പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചും തട്ടി​യെ​ടു​ത്തു​വ​രും.” ചെ​റു​പ്പ​ത്തി​ലേ ക്ഷ​യ​രോ​ഗി​യായ വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യ​നെ, അമ്മ മഹാ​റാ​ണി സത്യ​വ​തി, ആശ്വ​സി​പ്പി​ച്ചു. കാ​ശി​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​ക്കു വേ​ണ്ടി സ്വ​യം​വര വധു​വി​നെ​ത്തേ​ടി ഇറ​ങ്ങി​ത്തി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു സായുധ ഭീ​ഷ്മർ.

“വഴി​യ​മ്പ​ല​ങ്ങ​ളിൽ അന്തി​യു​റ​ങ്ങാൻ മെ​ന​ക്കെ​ടാ​തെ, വലി​ഞ്ഞു​ന​ട​ന്നു​വോ വനാ​ന്ത​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. കാ​ട്ടു​കു​ടി​ലിൽ ചു​രു​ണ്ടു​കൂ​ടി, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ ഗാ​ന്ധാ​രി കു​ന്തി വി​ദു​രർ.

“വൃ​ദ്ധ​സ​ദ​ന​ത്തി​ലേ​ക്കു ഗ്രാ​മ​ത്ത​ല​വൻ കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞി​ല്ലെ​ന്ന വി​ശ്വാ​സ​ത്തിൽ ഉറ​ങ്ങാൻ കി​ട​ന്നു. പാ​തി​രാ​ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ‘പരി​കർ​മ്മി’ വി​ളി​ച്ചു​ണർ​ത്തി. “മര​ണാ​സ​ന്ന​രാ​യ​ന്തേ​വാ​സി​കൾ​ക്കു് കൂ​ട്ടി​രി​ക്കാ​മോ?,” മറു​ത്തൊ​രു​ത്ത​രം പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കാ​ത്ത​വി​ധം ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ സമ്മ​തി​ച്ചു. മര​ണ​വെ​പ്രാ​ള​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്ന കി​ട​പ്പു​രോ​ഗി​കൾ ഭീ​തി​ത​പോർ​ക്ക​ള​ദൃ​ശ്യ​ങ്ങൾ സങ്കൽ​പ്പി​ച്ചു​റ​ക്കെ നി​ല​വി​ളി​ക്കും, “യു​വാ​ക്ക​ളായ മക്ക​ളെ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ നിർ​ബ​ന്ധിത സൈ​നി​ക​സേ​വ​ന​ത്തിൽ ഇര​യാ​ക്കു​ന്നു”. കൂ​ട്ടി​രു​ന്നു. ‘കഴി​ഞ്ഞെ’ന്നു​റ​പ്പു തോ​ന്നി​യ​പ്പോൾ, കാ​ട്ടു​വ​ഴി​യി​ലേ​ക്കു കയറി. കൂ​ടു​ത​ലൊ​ന്നും ചോ​ദി​ക്ക​രു​തേ, സം​ഭ​വ​ബ​ഹു​ല​മായ ജീ​വി​ത​ത്തിൽ എതിർ​പാർ​ത്ത​ത​ല്ല”, സചി​വോ​ത്ത​മൻ ആയി പ്ര​കീർ​ത്തി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട വി​ദു​രർ കി​ത​ച്ചും ഭയ​ന്നും, കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യെ നോ​ക്കി അപ​രി​ചി​ത​ഭാ​വ​ത്തിൽ കൈ​കൂ​പ്പി.

“ഉറ​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന അഞ്ചു കൗ​മാ​ര​പോ​രാ​ളി​ക​ളെ ഒരു​പ്ര​കോ​പ​ന​വും ഇല്ലാ​തെ അവ​രു​ടെ കഴു​ത്തിൽ​ച​വു​ട്ടി നി​ങ്ങൾ​കൊ​ന്നു? ഒരാളെ ചവി​ട്ടു​മ്പോൾ അടു​ത്തു് കി​ട​ന്ന മറ്റു​നാ​ലു​പേർ ബഹളം കേ​ട്ടു് ഉണർ​ന്നി​ല്ലേ?”, അവ​സാ​ന​ത്തെ ‘കൗരവ സർ​വ​സൈ​ന്യാ​ധി​പ​തി’ എന്ന നാ​മ​മാ​ത്ര​പ​ദ​വി​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന അശ്വ​ത്ഥ​മാ​വി​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. മഹാ​രോ​ഗി​യാ​യി, ഗ്രാ​മാ​ന്ത​ര​ങ്ങ​ളിൽ രാ​വു​പ​കൽ അല​യു​ന്ന ആ ‘ചി​ര​ഞ്ജീ​വി’യെ കണ്ടെ​ത്താൻ പാ​ടു​പെ​ടേ​ണ്ടി വന്നു.

“ദ്രോ​ണ​പു​ത്ര​നായ എനി​ക്കു് അഞ്ചു​പേ​രെ അറു​കൊ​ല​ചെ​യ്യാൻ ആൾ​സ​ഹാ​യം വേണോ? പാ​ണ്ഡ​വ​രെ​പോ​ലെ ഭീ​രു​ക്കൾ അഞ്ചു​പു​ത്ര​ന്മാ​രും! എന്റെ രാ​ത്രി​ജോ​ലി എളു​പ്പ​മാ​ക്കി. ആദ്യം കൂ​ടാ​ര​ത്തിൽ കണ്ട​വ​നെ കഴു​ത്തിൽ​ച​വി​ട്ടി​യ​പ്പോൾ (ആയുധം കൊ​ണ്ടു് കഴു​ത്ത​റ​ത്തു് കൊ​ന്നാൽ സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​പ്ര​വേ​ശ​നം എളു​പ്പ​മാ​വും) മറ്റു നാലു് പേരും ഉണർ​ന്നു കാ​ര്യം മന​സ്സി​ലാ​ക്കി ചു​രു​ണ്ടു​കി​ട​ന്നു​റ​ക്കം നടി​ച്ചു. ഒരാളെ കൊ​ന്ന​ക്ഷീ​ണ​ത്തിൽ ഞാൻ സ്ഥലം വി​ടു​മെ​ന്നൊ മറ്റോ കരു​തിയ അഞ്ചു​പേ​രെ​യും ‘ആസ്വ​ദി​ച്ചു’ കൊ​ന്നു! എങ്ങ​നെ തു​ട​ങ്ങിയ ഐതി​ഹാ​സി​ക​യു​ദ്ധ​മാ​യി​രു​ന്നു! മരി​ച്ച​തു് പാ​ണ്ഡ​വ​ര​ല്ല പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ മക്ക​ളാ​യി​രു​ന്നു എന്നൊ​ക്കെ അറി​യു​ന്ന​തു് ‘ശാപം’ ചെ​വി​യിൽ വീ​ണ​പ്പോൾ.”

“നി​ല​വി​ളി​ച്ചു എന്തി​നാ​ണു് ആട്ടിൻ​കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു് ഇല​തി​ന്നാൻ കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നഗ​രാ​തിർ​ത്തി​യി​ലെ ഗ്രാ​മ​ത്തെ​രു​വിൽ, കർ​ഷ​ക​കു​ടി​ലി​നു മു​മ്പിൽ കൂ​ട്ടം കൂ​ടി​നി​ന്ന സ്ത്രീ​ക​ളോ​ടു് നീരസം മറ​യ്ക്കാ​തെ ചോ​ദി​ച്ചു.

“തി​ന്നു​കൊ​ഴു​ത്ത ഈ അഞ്ചു ആട്ടിൻ​കു​ട്ടി​ക​ളെ കൊ​ട്ടാ​രം ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ അതി​രാ​വി​ലെ ഞങ്ങൾ നേ​രി​ട്ടു് എത്തി​ക്ക​ണം. അഞ്ചു​പാ​ണ്ഡവ‘പോ​ക്കി​രി​കൾ’ എണീ​റ്റു് വന്ന ഉടൻ, ഞങ്ങൾ വേ​ണ​മ​ത്രേ, പ്രി​യ​വ​ളർ​ത്തു​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ടെ കഴു​ത്ത​റ​ത്തു് കൊ​ടു​ക്കാൻ! തീ​പാ​റു​ന്ന അക്ഷ​മ​യിൽ കാ​ത്തു​നി​ല്ക്കും ചു​ടു​ചോ​ര​മോ​ന്താൻ.”

“ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട​തോ​ടെ അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ നി​ന്നും പാ​തി​രാ മി​ന്ന​ലാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തിൽ കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​ക​ളു​ടെ പു​ന​ര​ധി​വാ​സ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു മഹാ​രാ​ജാ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ ‘കരു​ണ​ര​സം കര കവിയു’മ്പോൾ, പി​ന്നിൽ അക്ഷോ​ഭ്യ​നാ​യി നിൽ​ക്കു​ന്ന സാ​യു​ധ​പാ​ണ്ഡ​വൻ നകു​ല​നെ സമ്മ​തി​ക്ക​ണം! ഒരാൾ​ക്കെ​ങ്ങ​നെ അനീ​തി​യോ​ടു് സന്ധി​യി​ലെ​ത്താൻ സാ​ധി​ക്കു​ന്നു!”

‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യുടെ ഇന്ന​ത്തെ ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു പതി​പ്പിൽ ചാർ​വാ​കൻ “സംഗതി കഷ്ട​മാ​ണ​ല്ലോ! മു​മ്പിൽ വരി​യാ​യി നി​ല്ക്കു​ന്ന ഈപാ​ണ്ഡ​വ​രെ നോ​ക്കി നി​ങ്ങൾ അഞ്ചു പാ​ഞ്ചാ​ലീ​പു​ത്ര​ന്മാർ​ക്കു കൃ​ത്യ​മാ​യി പറയാൻ ആവി​ല്ലേ, ആരാ​രു​ടെ മകൻ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യു​ടെ പ്ര​കോ​പ​ന​പ​ര​മായ ചോ​ദ്യം കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര പാ​ള​യ​ത്തിൽ വച്ചാ​യി​രു​ന്നു. യു​ദ്ധം തു​ട​ങ്ങു​ന്ന​തി​ന്റെ തലേ​ന്നു്.

“പാ​ണ്ഡ​വർ ബീ​ജ​ദാ​താ​ക്കൾ ആണെ​ന്ന​തു് സാ​ക്ഷി​മൊ​ഴി, അഥവാ കേ​ട്ടു​കേൾ​വി. മു​ഖം​നോ​ക്കി ആരു​ടെ​ബീ​ജം എന്നു് ചോ​ദി​ക്കാൻ​മാ​ത്രം സാ​മു​ദ്രി​കം വശ​മി​ല്ലാ​ത്ത​തു് കൊ​ണ്ടു്, ഞങ്ങൾ കഴി​ഞ്ഞ വാവു് ബലി​ക്കു് കൂ​ട്ടായ തീ​രു​മാ​നം എടു​ത്തു. മഹാ​ഭാ​ര​ത​യു​ദ്ധ​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ടാൽ, ഞങ്ങൾ അഞ്ചു​മ​ക്ക​ളും ദക്ഷി​ണാ​പ​ഥ​ത്തി​ലെ നി​ളാ​തീ​ര​ബ​ലി​ത്ത​റ​യിൽ അർ​പ്പി​ക്കുക ‘ഒരൊ​റ്റ പി​ണ്ഡം’ ആയി​രി​ക്കും”, പോ​റ്റി​വ​ളർ​ത്താൻ അഞ്ചു ശി​ശു​ക്ക​ളെ​യും പാ​ഞ്ചാ​ലി പി​തൃ​ഗൃ​ഹ​ത്തി​ലേ​ക്ക​യ​ച്ച​ശേ​ഷം, അമ്മ​യു​ടെ അഭി​മാ​നം സം​ര​ക്ഷി​ക്കാൻ ആദ്യ​മാ​യി സന്ദർ​ശി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ യു​വ​യോ​ദ്ധാ​ക്കൾ.

“യുവ അവി​വാ​ഹി​ത​കീ​ച​കൻ, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ഏക​പ​ക്ഷീ​യ​മാ​യി പ്ര​ണ​യാ​ഭ്യർ​ത്ഥന ചെ​യ്തു എന്ന അപ​വാ​ദം തർ​ക്ക​ത്തി​നു് സമ്മ​തി​ച്ചാ​ലും, പാ​തി​രാ ആക്ര​മ​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ കീ​ഴ്പ്പെ​ടു​ത്തി കഴു​ത്തു​ഞെ​രി​ച്ച​വ​നെ കൊ​ല​പ്പെ​ടു​ത്താൻ​മാ​ത്രം ധാർ​മ്മിക അപ​രാ​ധ​മാ​ണോ അവ​നിൽ​ക്ക​ണ്ട​തു്? നഗ്ന​അ​ര​ക്കെ​ട്ടിൽ, ‘വൃ​ത്തി​കെ​ട്ട കൈ’വച്ചു ദ്രൗ​പ​ദി​യെ വി​വ​സ്ത്ര​യാ​ക്കിയ ദു​ശ്ശാ​സ​നൻ​പോ​ലും പോ​റ​ലേൽ​ക്കാ​തെ ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ, വെ​ല്ലു​വി​ളി നേ​രി​ട്ട ഭൂ​ത​കാ​ലം നി​ങ്ങൾ​ക്കു​ണ്ടു്!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഭീ​മ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“സൈ​ര​ന്ധ്രി​യെ​ന്ന​വി​ടെ അറി​യ​പ്പെ​ട്ട പാ​ഞ്ചാ​ലി, മദ്യ​വു​മാ​യി റാ​ണി​സു​ദേ​ഷ്ണ​യു​ടെ ‘അനു​ഗ്ര​ഹാ​ശി​സ്സു’കളോടെ, കീചക വസ​തി​യിൽ ആസ്വാ​ദ​ന​ക്കൂ​ട്ടു് കൊ​ടു​ക്കു​ന്നു എന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, യു​വ​സൈ​നിക മേ​ധാ​വി​യിൽ രഹ​സ്യ​മാ​യി കാ​മ​ന​കാ​ണു​ന്ന അവൾ​ക്കും, അവൾ​ക്കു​മേൽ അമി​താ​ധി​കാ​രം പ്ര​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന അവനും നേരെ ഈ കൈ​ത്ത​രി​ച്ചു. അരമന ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ കാ​ള​ക്കു​ട്ട​ന്മാ​രെ മാം​സ​പാ​ച​കം ചെ​യ്യു​ന്ന എന്നെ കരു​വാ​ക്കി, വി​രാ​ട​രാ​ജാ​വു്, അധി​കാ​ര​ഭീ​ഷ​ണി നേ​രി​ടാൻ നെയ്ത വധ​മാ​യി​രു​ന്നു അതെ​ന്നു തി​രി​ച്ച​റി​യാൻ വൈകി. നൃ​ത്ത​മ​ണ്ഡ​പ​ത്തി​ലെ രഹ​സ്യ​മു​റി​യിൽ കാ​ത്തു​കി​ട​ക്കു​ന്ന​തു പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ​ന്ന മോ​ഹ​ത്തിൽ സു​ഗ​ന്ധം പു​ര​ട്ടി​യ​തു​കൊ​ണ്ടു്, കീ​ച​ക​വ​ധം രസ​ക​ര​മാ​യി എന്നു​മാ​ത്രം ഈ ‘കൊ​ല​പ്പു​ള്ളി’, ഇപ്പോൾ ഓർ​ക്ക​ട്ടെ. ധാർ​മ്മി​ക​നി​യ​മ​വ്യ​വ​സ്ഥ പാ​ലി​ക്കാ​ന​ല്ല​ല്ലോ ഞങ്ങൾ ആകാ​ശ​ചാ​രി​ക​ളു​ടെ മക്ക​ളാ​യി ഭൂ​മി​യിൽ താ​രോ​ദ​യം ചെ​യ്ത​തു്. സാ​ദാ​മ​നു​ഷ്യ​രാ​യി ഈ വിധം ചോ​ദ്യം ചെ​യ്യ​രു​തു്!”

“തണൽ​വീണ ആൽ​മ​ര​ച്ചു​വ​ട്ടി​ലി​രു​ന്നു ചിലർ കയർ​ക്കു​ന്ന​തു കാണാം. അതും നൈ​പു​ണ്യ​വി​ക​സ​ന​ത്തി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​ണോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“കള്ള​ച്ചൂ​തിൽ ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രാൽ കബ​ളി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട പാ​ഞ്ചാ​ലി ഞങ്ങ​ളു​ടെ വിനോദ ചൂ​താ​ട്ടം ബഹി​ഷ്ക​രി​ക്കു​മ്പോൾ, വിരൽ ചൂ​ണ്ടി ആണു​ങ്ങൾ പര​സ്പ​രം പഴി​ചാ​രും, നി​ന്നെ​യാ​ണു് നി​ന്നെ മാ​ത്ര​മാ​ണു് പാ​ഞ്ചാ​ലി​യി​ന്നു കോ​പ​ത്താൽ ഉന്നം​വ​ച്ച​തു. മറ്റു​മൂ​ന്നു​പേ​ര​പ്പോൾ ‘അല്ല, നി​ന്നെ നി​ന്നെ’ എന്നു് ‘വി​റ​യ​ലോ​ടെ’ തി​രി​ച്ചു ഒച്ച​വ​ക്കും. എനി​ക്കു് പ്ര​ശ്ന​മി​ല്ല? ഞാൻ ഇട​യ്ക്കി​ടെ മറ്റു ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മർ അറി​യാ​തെ കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ അവ​ളു​മാ​യി തലയിണ പങ്കി​ടു​ന്ന​നേ​ര​ത്തു കല്യാ​ണ​സൗ​ഗ​ന്ധി​കം കാഴ്ച വെ​ക്കും!”, ഭീ​മ​ശ​ബ്ദ​ത്തിൽ, കു​ഞ്ഞി​ന്റേ​തു പോലെ കൊ​ഞ്ചൽ കലർ​ന്നു. കു​റ​ച്ച​ക​ലെ, അല​യ​ടി​ക്കു​ന്ന മി​ഴി​ക​ളു​മാ​യി പാ​ഞ്ചാ​ലി ചെ​വി​യോർ​ത്തു.

“ പരാ​തി​പ​റ​യു​ന്ന​ല്ലോ? എന്താ​ണ​വ​ളു​ടെ യഥാർ​ത്ഥ പ്ര​ശ്നം!”, ക്ര​മം​തെ​റ്റി​ക്കാ​തെ അഞ്ചാ​മ​ത്തെ കു​ഞ്ഞി​നെ​യും വളർ​ത്താൻ, പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ ഏൽ​പ്പി​ച്ചു, തി​രി​ച്ചെ​ത്തിയ ‘ചക്ര​വർ​ത്തി​നി’യുടെ പുതിയ അഭി​മു​ഖം ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’ ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു പതി​പ്പിൽ വാ​യി​ച്ച ചാർ​വാ​കൻ, കൊ​ട്ടാ​രം​ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കച്ച​വട ത്തെ​രു​വിൽ മു​ല്ല​പ്പൂ​സ​ന്ധ്യ.

“നാ​ലു​പേ​രെ പാ​രി​തോ​ഷി​ക​മാ​യി, അർ​ജ്ജു​ന​നു​മൊ​പ്പം, പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടി​നു കി​ട്ടി​യ​പ്പോൾ, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യ​തൊ​രു ‘പരാതി’യായി തു​റ​ന്നു​പ​റ​ഞ്ഞ​തു് കു​ന്തി​ക്കെ​തി​രെ! അഞ്ചു​കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളെ പി​ന്നീ​ടു് പ്ര​സ​വി​ച്ചു കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും തി​രി​ച്ച​റി​വു​ണ്ടാ​യി, നാ​മ​മാ​ത്ര ചക്ര​വർ​ത്തി​നീ​പ​ദ​വി കൊ​ടു​ത്തു അവ​ളു​ടെ ചിറകു രണ്ടും പാ​ണ്ഡ​വർ, അതാ മു​റി​ച്ചി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു!”

“പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ പൂ​കൊ​ടു​ത്തു ആദ​രി​ക്കു​ന്ന​തു്, കൗ​ര​വ​രു​ടെ അന്ത​സ്സി​നു യോ​ജി​ച്ച​ത​ല്ലെ​ന്നും, തേൻ​കെ​ണി​യിൽ വീ​ഴു​മെ​ന്നോർ​മ്മി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നും ‘ഗാ​ന്ധാ​ര​ഭൂ​പ​തി’ സഹോ​ദ​രീ പു​ത്ര​ന്മാ​രെ ഉപ​ദേ​ശി​ച്ചെ​ന്നു കേ​ട്ട​ല്ലോ. നവവധു പാ​ഞ്ചാ​ലി ഇത്ര​ക്ഷ​ണം ധീ​ര​കൗ​ര​വ​രെ പേ​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്നൊ​രു ‘യക്ഷി​സാ​ന്നി​ധ്യ’മായോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കൗ​ര​വ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ഞ്ചാ​ലി​യും പാ​ണ്ഡ​വ​രും സ്വ​ന്ത​മെ​ന്നു പറയാൻ ഒരി​ട​മി​ല്ലാ​തെ ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ഔദാ​ര്യ​ത്തിൽ അതി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ കഴി​യു​ന്ന സം​ഘർ​ഷ​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ആദ്യം പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ കേ​ശാ​ദി​പാദ ഉടൽ വർ​ണ്ണി​ക്കാൻ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു, ചെ​റു​പ്പ​മ​ല്ലേ ഉള്ളിൽ ഉള്ള​തു് ആരാ​ധ​ന​യെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ഭീ​ഷ​ണി​പ്പെ​ടു​ത്താൻ തു​നി​ഞ്ഞു. രാ​ജ​കീയ വസതി അനു​വ​ദി​ച്ചു​കി​ട്ടാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി, തി​രി​ച്ചു മാ​ന്ത്രിക കണ്ണാ​ടി തരാ​മെ​ന്നു പറയും ഉട​ല​വ​സ​ര​ങ്ങൾ പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ക്കുക വഴി, പ്ര​ലോ​ഭി​പ്പി​ക്കും. തേൻ​കെ​ണി​യിൽ ഞങ്ങൾ വീണാൽ, മു​തിർ​ന്ന കൗ​ര​വ​രു​മാ​യി അവൾ വി​ല​പേ​ശും. ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ സഹോ​ദ​രൻ കൂ​ടി​യായ കു​ടി​ല​ഭൂ​പ​തി​ക്കു ഞങ്ങ​ളിൽ നി​യ​ന്ത്ര​ണ​മു​ണ്ടെ​ന്നാ​ണു് അര​മ​ന​വൃ​ത്താ​ന്തം. അവളിൽ ഭ്ര​മി​ച്ച ഞങ്ങൾ​ക്കു​ണ്ടോ അര​ക്ക​ഴ​ഞ്ചു അര​ക്ഷി​താ​വ​സ്ഥ! പൂ​ക്കൾ കൈ​മാ​റി ഞങ്ങൾ കാൽ​ക്കൽ​തൊ​ട്ടു എഴു​ന്നേൽ​ക്കു​മ്പോൾ, അവൾ ഉപചാര ആലിം​ഗ​ന​ത്താൽ കോ​രി​ത്ത​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു എങ്ങ​നെ ഗാ​ന്ധാ​ര​ഭൂ​പ​തി​യെ മു​ഖ​ത്തോ​ടു മുഖം അറി​യി​ക്കും. ‘കെണി’യിൽ വീ​ണാ​ലും അതൊരു ദർശന, സ്പർ​ശന സാ​യൂ​ജ്യം എന്ന നി​ല​യിൽ വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി​ക്ക​പ്പോൾ ഞങ്ങൾ മു​ട്ടു​കു​ത്തി നന്ദി​ചൊ​ല്ലും.”

“കു​ന്തി​യും ഗാ​ന്ധാ​രി​യും വന​വാ​സ​ത്തി​നു പോ​വു​മ്പോൾ നി​ങ്ങൾ കു​ന്തി​യോ​ടെ​ന്തോ മാ​റി​നി​ന്നു മന്ത്രി​ക്കു​ന്ന​തു് കണ്ട​ല്ലോ വി​ഷാ​ദ​ത്തോ​ടെ കു​ന്തി തല​കു​നി​ച്ചു പടി​യി​റ​ങ്ങു​ന്ന​തും ഞങ്ങൾ കണ്ടു. എന്താ​യി​രു​ന്നു കാ​ര്യം?” കൊ​ട്ടാര ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു പാ​ണ്ഡവ ഭര​ണ​കാ​ലം.

“അങ്ങ​നെ കു​ന്തി​യെ ‘വല്ലാ​തെ’ വി​ഷാ​ദ​ത്തി​ലാ​ക്കു​ന്ന വല്ല​തും, പെ​രു​മാ​റ്റ​ച്ച​ട്ട​ങ്ങൾ പാ​ലി​ക്കു​ന്ന ഞാൻ പു​റ​ത്തു പറ​യു​മോ? യാ​ത്രാ​മം​ഗ​ളം നേർ​ന്നു പി​രി​യും മു​മ്പൊ​രു ചെറിയ അപേ​ക്ഷ മു​ന്നോ​ട്ടു​വ​ച്ചു, സ്വ​ന്തം ജീ​വ​നൊ​ടു​ക്കാ​നു​ള്ള സമ​യ​മാ​യെ​ന്നു് കരു​തു​മ്പോൾ മക്ക​ളു​ടെ ജന്മ​നാ​ളു​ക​ളിൽ ജീ​വ​നൊ​ടു​ക്ക​രു​തു് എന്നു​ഞാൻ മൃ​ദു​വാ​യി ഓർ​മ്മി​പ്പി​ച്ചു ആണ്ടു​ബ​ലി​യി​ടാ​നു​ള്ള ദിവസം തന്നെ​യാ​വി​ല്ലേ അപ്പോൾ ആഘോ​ഷി​ക്കാ​നു​ള്ള പി​റ​ന്ന നാളും. കാ​ര്യം കൃ​ത്യ​മാ​യി അം​ഗീ​ക​രി​ച്ച കു​ന്തി​ക്കൊ​രു സങ്ക​ടം മാ​ത്ര​മേ കണ്ടു​ള്ളു: പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ മാ​താ​വായ ഞാൻ കു​ന്തി എന്തു​കൊ​ണ്ടു് നേ​ര​ത്തേ ഊഹി​ച്ചി​ല്ല പാ​ഞ്ചാ​ലി മു​ന്നോ​ട്ടു​വ​ച്ച നിർ​ദേ​ശം!”

“പാ​ണ്ഡ​വ​സ​ഖ്യ​ക​ക്ഷി ആവേ​ണ്ട മദ്ര രാ​ജ​വു് (എന്നെ​ന്നും പരേത മാ​ദ്രി​യു​ടെ ഓർമ്മ നമു​ക്കു് പവി​ത്രം) ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു​മാ​യി അവി​ശു​ദ്ധ​കൂ​ട്ടു ചേർ​ന്നു, കർ​ണ്ണ​ന്റെ തേ​രാ​ളി​യാ​യ​ല്ലോ. എങ്ങ​നെ നേ​രി​ടും ‘അപ​ശ​കു​നം’?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ണ്ഡവ സൈ​ന്യ​ത്തി​ന്റെ നേ​താ​വും, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ സഹോ​ദ​ര​നു​മായ ധൃ​ഷ്ട​ധ്യു​മ്ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര ‘താര’യു​ദ്ധം അർ​ജ്ജു​ന​നും കർ​ണ്ണ​നും തമ്മി​ലെ​ന്നു് യുദ്ധ നി​ര്വ​ഹ​ണ​സ​മി​തി അധ്യ​ക്ഷൻ വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തിയ നേരം.

“നകു​ല​നും സഹ​ദേ​വ​നും ഞാനും പ്ര​ഭാ​ത​ഭ​ക്ഷ​ണം കഴി​ച്ച​തു് ഒപ്പം​മാ​ണ​ല്ലോ, ഒരു അസ്വാ​ര​സ്യ​വും പു​ക​യു​ന്ന​താ​യി ഞങ്ങ​ളാ​രും അപ്പോൾ കണ്ടി​ല്ല. ചാ​ഞ്ചാ​ട്ടം എന്നൊ​ക്കെ മദ്ര​ച​ക്ര​വർ​ത്തി​യു​ടെ നി​ല​പാ​ടി​നെ കാ​ണാ​നും ഞാൻ തയ്യാ​റ​ല്ല. സഹോ​ദ​രി മാ​ദ്രി​യോ​ടു് വാ​ത്സ​ല്യ​വും, മാ​ദ്രേ​യ​രായ നകു​ല​സ​ഹ​ദേ​വ​നു നേരെ ഉത്ത​ര​വാ​ദി​ത്വ​ബോ​ധ​വും ഉള്ള മാ​തൃ​സ​ഹോ​ദ​രൻ മദ്ര​ച​ക്ര​വർ​ത്തി​യെ, തെ​റ്റി​ദ്ധാ​ര​ണ​യു​ടെ പേരിൽ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ തട്ടി​യെ​ടു​ത്തു എന്ന​താ​യി​രി​ക്കും കൂറു മാ​റ്റ​ത്തിൽ കാ​ര്യം. നയ​ത​ന്ത്ര​ത്തേ​ക്കാൾ ആശ്ര​യി​ക്കുക മാ​ര​കാ​യു​ധ​ത്തെ! മദ്ര​ഹൃ​ദ​യം വെ​ട്ടി​പ്പൊ​ളി​ക്കാൻ ഉത​കു​ന്ന വേ​ലു​മാ​യി രം​ഗ​ത്തി​റ​ങ്ങുക സാ​ക്ഷാൽ ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ! ഇനി ഗോ​പു​ര​ന​ട​യിൽ പോയി, കർണ്ണ അർജുന ഐതി​ഹാ​സിക പോ​രാ​ട്ടം കൺ​കു​ളി​രെ നി​ങ്ങൾ കാണൂ!”

“പര​മാ​ധി​കാ​ര​മു​ള്ള രാ​ജാ​വ​ല്ലേ? ദൈ​വ​ദാ​ന​മായ മനു​ഷ്യ​ജീ​വി​ത​ത്തി​നു​ള്ള അവ​കാ​ശം അനി​ഷേ​ധ്യ​മായ ഒന്നാ​ണെ​ന്നും, അതിനെ ഇല്ലാ​താ​ക്കി നവജാത ശി​ശു​ക്ക​ളു​ടെ ഹത്യ​ക്കാ​യി പു​ഴ​ക​ളെ ദു​രു​പ​യോ​ഗം ചെ​യ്യാൻ അനു​വ​ദി​ക്ക​രു​തെ​ന്നും, സാ​മാ​ന്യ​മാ​യെ​ങ്കി​ലും അറി​യേ​ണ്ട​ത​ല്ലേ. ഏഴു കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളെ പു​ഴ​യൊ​ഴു​ക്കിൽ മു​ക്കി​ക്കൊ​ന്ന ക്രൂര എന്നു് സ്ത്രീ​സ​മൂ​ഹം ശപി​ക്കു​ന്ന ഗംഗയെ, ‘വത്സ​ല​മാ​താ പു​ര​സ്കാ​രം’ കൊ​ടു​ത്തു ആദ​രി​ക്കു​ന്ന​തിൽ നീ​തി​യു​ടെ നി​ഷേ​ധം തോ​ന്നി​യി​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക മഹാ​രാ​ജാ​വു് ശന്ത​നു​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“കരാർ അനു​സ​രി​ച്ചു ഭാ​ര്യ​ചെ​യ്യു​ന്ന​തൊ​ന്നും തട​യാ​നോ വി​മർ​ശി​ക്കാ​നോ പാ​ടി​ല്ല എന്ന നി​ബ​ന്ധന അക്ഷ​രം​പ്ര​തി പാ​ലി​ച്ചു എന്ന​ല്ലേ ഉള്ളൂ. ആദ്യ ഏഴു പ്ര​സ​വ​ങ്ങ​ളി​ലെ ശി​ശു​ക്ക​ളെ പു​ഴ​യിൽ​ഒ​ഴു​ക്കി എന്ന​തു് ചോ​ദ്യം​ചെ​യ്യാൻ അധി​കാ​രം ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. എട്ടാ​മ​ത്തെ കു​ഞ്ഞി​നെ ഒഴു​ക്കു​മ്പോൾ ‘അരുതേ’ എന്നാ​ക്രോ​ശി​ക്കാൻ എന്നി​ലെ വൃ​ദ്ധ​ഭർ​ത്താ​വു മു​തിർ​ന്നു. കരാർ ലം​ഘ​ന​ത്തെ​ക്കാൾ പി​ന്തു​ടർ​ച്ച​ക്കൊ​രു കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​വേ​ണം എന്ന യാ​ഥാർ​ഥ്യ​ബോ​ധ​മാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊ​ണ്ടെ​ന്താ പ്ര​ശ്നം?, ദേ​വ​വ്ര​തൻ എന്നൊ​രു​ത്തമ ദേ​വ​സ​ന്ത​തി​യെ യു​വ​രാ​ജാ​വാ​യി അഭി​ഷി​ക്ത​നാ​ക്കാൻ അവ​സ​ര​വു​മാ​യി. കു​ത്തി​ക്കു​ത്തി അര​മ​ന​പ്പേ​റ്റു​വി​വ​ര​ങ്ങൾ ഇനി​യും ചോ​ദി​ക്കാ​തെ, പു​ണ്യ​ന​ദി​ക​ളായ യമു​ന​യും ഗം​ഗ​യും ഒഴു​കു​ന്ന ഈ ഹരി​ത​ഭൂ​മി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ, പെരുമ നില നിർ​ത്തൂ, പ്രിയ കൊ​ച്ച​നു​ജ​ത്തീ! അല്ലെ​ങ്കിൽ രാ​ജാ​വി​ന്റെ പര​മാ​ധി​കാ​രം ഉണരും, ഗം​ഗ​യിൽ ഒരു ഉടൽ ഒഴു​കും.”

“അടി​മ​പ്പെൺ​പ​ദ​വി നൽകി ഔദ്യോ​ഗി​ക​മാ​യി ‘കുടില’കൗരവർ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ ഇന്ന​ലെ രാ​ത്രി ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ അന്താ​രാ​ഷ്ട്ര പെ​രു​മാ​റ്റ​ച്ച​ട്ടം ലം​ഘി​ച്ചു അപ​മാ​നി​ക്കു​മ്പോൾ, സത്യ​സ​ന്ധ​നെ​ന്നു് പേ​രെ​ടു​ത്ത നി​ങ്ങൾ അക്ഷോ​ഭ്യ​നാ​യി​രു​ന്നു എന്നാ​ണോർമ. എങ്ങ​നെ നേടി, പരീ​ക്ഷ​ണ​ഘ​ട്ട​ത്തി​ലും പത​റാ​തെ നി​ങ്ങൾ നി​ല​നിർ​ത്തിയ മനോ​നി​യ​ന്ത്ര​ണം? “ചൂ​താ​ട്ട​ഭ്ര​മ​ക്കാ​രായ ഞങ്ങ​ള​ഞ്ചു​പേ​രെ നി​ങ്ങൾ പച്ച​ക്കു കത്തി​ക്കു​വിൻ, നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക​പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ വെ​റു​തെ വിടൂ,” എന്നൊ​ക്കെ വൈ​കാ​രി​ക​മാ​വേ​ണ്ട രം​ഗ​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ ചക്ര​വർ​ത്തി​പ​ദ​വി വഹി​ക്കു​ന്ന കാലം. ശ്വാസ കോ​ശ​രോ​ഗം ബാ​ധി​ച്ചു അവ​ശ​നാ​യി കു​റ​ച്ചു​നാൾ കി​ട​പ്പി​ലാ​യ​പ്പോൾ, പാ​ഞ്ചാ​ലി, ഇള​മു​റ​പാ​ണ്ഡ​വ​രു​മാ​യി ഒത്തു കളി​ച്ചു, വൈ​ദ്യ​സ​ഹാ​യം എത്തി​ക്കാ​തെ ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളോ​ളം കളി​പ്പി​ച്ചു എന്ന ഓർമ ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ സ്വാ​ധീ​നി​ച്ചു​വോ?”, ദി​ക്ക​റി​യാ​ത്ത മട്ടിൽ വന​വാ​സ​യാ​ത്ര​ക്കി​റ​ങ്ങിയ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ, വട​ക്കോ​ട്ടു കാൽ​വെ​ക്കു​ന്ന​തി​നു പകരം, തെ​ക്കോ​ട്ടു നീ​ങ്ങി. പാ​ഞ്ചാ​ലി അയാളെ അപ​രി​ചി​ത​ഭാ​വ​ത്തിൽ അവ​ഗ​ണി​ച്ചു.

“ആളോ​ഹ​രി അനു​പാ​ത​ത്തിൽ​ക​വി​ഞ്ഞ അളവിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി നി​ങ്ങ​ള​ഞ്ചു​പേ​രിൽ ആരെയോ രഹ​സ്യ​മാ​യി പരി​ലാ​ളി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു് എന്ന ദു​സ്സം​ശ​യം നി​ങ്ങ​ളിൽ ആദ്യ​മു​യർ​ത്തി​യ​താ​രാ​യി​രു​ന്നു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക മാ​ദ്രീ​പു​ത്ര​നായ നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“അഞ്ചു​പേ​രും ദു​രാ​രോ​പ​ണ​നിർ​മ്മി​തി​യു​ടെ ആസ്ഥാന കലാ​കാ​ര​ന്മാർ എന്നോർ​ക്ക നീ! ഒരു പണ​ത്തൂ​ക്ക​മെ​ങ്കി​ലും മറ്റു നാ​ലു​പേ​രേ​ക്കാൾ പ്ര​ണ​യ​പ​രി​ഗ​ണ​ന​ക്കാ​യി ഒറ്റ​ക്കൊ​റ്റ​യ്ക്കും കു​റു​മു​ന്ന​ണി​യു​ണ്ടാ​ക്കി​യും ഞങ്ങൾ നിർ​ല​ജ്ജം പര​സ്പ​രം ഒറ്റു​കൊ​ടു​ത്തു എന്ന​ത​ല്ലേ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ത്തി​ലെ കി​ട​പ്പറ യാ​ഥാർ​ഥ്യം? ആ നി​ല​ക്കു് നോ​ക്കി​യാൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ഉട​ല​ടി​മ​കൾ ഞങ്ങൾ, ആറടി ഉയ​ര​മു​ള്ള ഈ ദേ​വ​സ​ന്ത​തി​കൾ!!”

“പോ​രാ​ട്ട​വി​ജ​യം നോ​ക്കി​യ​ല്ല, പാ​ടു​പെ​ട്ടു് ദ്രോ​ണ​രിൽ നി​ന്നും നേടിയ സൈനിക വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ​ത്തി​ന്റെ പേ​രി​ലാ​യി​രി​ക്കും നി​ങ്ങൾ നാളെ വി​ശ്വ​മെ​ങ്ങും പ്ര​കീർ​ത്തി​ക്ക​പ്പെ​ടുക എന്നു് ചാർ​വാ​കൻ പ്ര​വ​ചി​ക്കു​ന്ന​ല്ലോ”, അം​ഗ​പ​രി​മി​ത​നായ നി​ഷാ​ദ​യു​വാ​വി​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“വി​ദൂ​ര​പ​ഠ​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ നേടിയ ആയു​ധാ​ഭ്യാ​സം ‘അര​ങ്ങേ​റ്റം’ നട​ത്തി ഗുണം പരീ​ക്ഷി​ക്കാ​തെ, സം​ശ​യാ​സ്പ​ദ​ധൃ​തി​യിൽ ഗു​രു​ദ​ക്ഷിണ ചോ​ദി​ച്ച ആ വൃ​ദ്ധ​ബ്രാ​ഹ്മ​ണ​നു് സ്തു​തി! നഷ്ട​പ്പെ​ടാൻ ഒരു തള്ള​വി​രൽ മാ​ത്രം. നേ​ടി​യ​തോ? കു​ടി​ല​ഗു​രു​വി​ന്റെ സാ​ധു​ഇര എന്ന സാർ​വ്വർ​ത്രിക ബഹു​മ​തി!”

“അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​സ​ന്ദർ​ശ​നം കെ​ട്ടു​ക​ഥ​യെ​ന്നു സം​ശ​യി​ക്കു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ മൗ​ന​മാ​ണു് മു​റി​പ്പാ​ടി​നെ​ക്കാൾ നോ​വി​ക്കു​ന്ന​തും.”

“കണ്ണി​നു​താ​ഴെ കങ്ങിയ ചോര?”, അർ​ജ്ജു​ന​നെ​ചൂ​ണ്ടി കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഇന്ദ്ര​വെ​പ്പാ​ട്ടി​യെ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ഉർ​വ​ശി​യു​മാ​യി അവി​ഹി​ത​ബ​ന്ധം സ്ഥാ​പി​ച്ചു എന്ന ദു​രാ​രോ​പ​ണം നേ​രി​ടു​ന്ന​തി​നി​ടെ, ആരൊ​ക്കെ​യോ മർ​ദി​ച്ച​വ​ശ​നാ​ക്കി ഭൂ​മി​യി​ലേ​ക്കു് തള്ളി​യി​ട്ടു എന്നാ​ണ​റി​യു​ന്ന​തു്. പി​ന്നിൽ ഇന്ദ്രൻ​ത​ന്നെ​യാ​ണോ എന്നു ശ്രു​തി​യു​ണ്ടു്. അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ ‘സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​സ​ന്ദർ​ശ​നം’ കെ​ട്ടു​ക​ഥ​യെ​ന്നു സം​ശ​യി​ക്കു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ മൗ​ന​മാ​ണു് മു​റി​പ്പാ​ടി​നെ​ക്കാൾ നോ​വി​ക്കു​ന്ന​തും. അർ​ജ്ജു​ന​നെ​തി​രാ​യി വ്യാ​സൻ എഴു​തു​മോ? അതോ ‘ഉർ​വ്വ​ശീ​ശാ​പം ഉപകാര’മെ​ന്നു പ്ര​ത്യ​ക്ഷം വഴി തെ​ളി​യി​ക്കു​മോ?”

“ഇങ്ങ​നെ​യൊ​ന്നു​മ​ല്ല എന്നു​തോ​ന്നു​ന്ന​ല്ലോ ‘നന്മ തിന്മ’യുടെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര, അന്തി​മ​യു​ദ്ധ​ഫ​ലം വി​ഭാ​വന ചെ​യ്ത​തു്?”, നൂ​റു​മ​ക്ക​ളെ​യും, പു​ത്ര​വി​ധ​വ​ക​ളെ​യും, കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ​നി​ന്നും നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട ഗാ​ന്ധാ​രി​യോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു, യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​ക​ളെ പാ​തി​രാ​വിൽ കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ച്ച ദി​ന​ങ്ങൾ.

“അമ്മാ, ഇന്നു് ഞാൻ കു​ട്ടി​ഭീ​മ​നു് ചു​ടു​മാൻ​ചോ​ര​യിൽ വിഷം കല​ക്കി കു​ടി​ക്കാൻ കൊ​ടു​ത്തു എന്നു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എന്നോ​ടു് പണ്ടൊ​രി​ക്കൽ രഹ​സ്യ​മാ​യി പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, അവനെ ഞാൻ ശാ​സ​ന​യോ​ടെ പരി​പൂർ​ണ്ണ അഹിം​സ​യി​ലേ​ക്കു കൈ​പി​ടി​ച്ചു് നട​ത്തി​യ​തോർ​ക്കു​ന്നു. എന്നാൽ പറ​യേ​ണ്ട​തു് എന്താ​യി​രു​ന്നു?, “നാളെ മറ്റു​നാ​ലു പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കും അതു​പോ​ലെ കല​ക്കി കൊ​ടു​ക്കൂ” എന്ന​മ്മ​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ ദീർ​ഘ​ദൃ​ഷ്ടി​യോ​ടെ ദു​ര്യോ​ധ​ന​നിൽ വം​ശ​ഹ​ത്യ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്കാ​ഞ്ഞ​താ​ണെ​ന്റെ വൻ​വീ​ഴ്ച”, കൺ​കെ​ട്ടു് അൽ​പ്പം നീ​ക്കി പാ​ണ്ഡ​വ​ചാ​രൻ കേൾവി പരി​ധി​യിൽ ഇല്ലെ​ന്നു​റ​പ്പി​ച്ച ഗാ​ന്ധാ​രി മന്ത്രി​ച്ചു.

“സു​ഭ​ദ്ര​യു​ടെ പു​ത്ര​നായ അഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ ചര​മ​ശ്രു​ശ്രൂ​ഷ​യിൽ ഞാനും ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യുടെ ഉട​മ​യും പങ്കെ​ടു​ത്തി​രു​ന്നു, എന്നാൽ വധ​ത്തി​ന്റെ ‘അകം​പൊ​രുൾ’ വ്യ​ക്ത​മാ​യി​ല്ല. ചി​ത​ക്ക​രി​കി​ലേ​ക്കു​ക​യ​റി കു​ന്തി ആരോടോ കയർ​ക്കു​ന്നു! ഞാൻ ചെ​ന്ന​പ്പോ​ഴേ​ക്കും, കു​ന്തി പാ​ള​യ​ത്തി​ലേ​ക്കു് മട​ങ്ങി. ആരോ​ടു് അവ​രെ​ന്താ​ണു് ശാ​സി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞ​തെ​ന്നു് നി​ങ്ങൾ കണ്ടി​രു​ന്നോ?”, യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ ലേഖകൻ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു.

“യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ ചു​മ​ലു​ക​ളിൽ ഇരു​കൈ​പ്പ​ത്തി വച്ചു കു​ന്തി പറഞ്ഞ വാ​ക്കു​ക​ളിൽ മാ​തൃ​ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ന്റെ നീ​റ്റ​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. കു​ന്തി​രി​ക്ക​പ്പ​ന്തം പോലെ അർ​ജ്ജു​ന​പു​ത്രൻ ഇതാ ജ്വ​ലി​ച്ചു, ചാ​ര​മാ​വു​ന്നു. മകനേ, ഷഷ്ടി​പൂർ​ത്തി​യെ​ത്താ​റായ നീയോ? ജീ​വ​നിൽ കൊ​തി​തീ​രാ​തെ, ഉമി​ത്തീ പോലെ, മൂ​ന്നു​നാ​ലു പതി​റ്റാ​ണ്ടു​കൾ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ആട്ടും തു​പ്പു​മേ​റ്റു് ഭീ​രു​വാ​യി, നീ ഇനി​യും ദശാ​ബ്ദ​ങ്ങ​ളോ​ളം ജീ​വി​ക്ക​ട്ടെ,”, കൊ​ടും​കാ​റ്റു് ശമി​ക്കാ​തെ ഏങ്ങ​ല​ടി​ച്ച കു​ന്തി​യെ, ഭീമൻ പാ​ള​യ​ത്തി​ന​ക​ത്തേ​ക്കു വാ​പൊ​ത്തി വലി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു പോയി. ചക്ര​വ്യൂ​ഹ​ത്തിൽ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട കൗ​മാ​ര​പോ​രാ​ളി​യു​ടെ ഭൗതിക ശരീരം കത്തി​പ്പ​ട​രു​ന്ന ആ വൈകിയ രാ​ത്രി വധ​ത്തി​ന്റെ ‘അകം​പൊ​രുൾ’ തേ​ടേ​ണ്ട വി​ലാ​പ​മാ​യി എനി​ക്ക​പ്പോൾ തോ​ന്നി​യി​ല്ല. ചി​ല​പ്പോ​ഴെ​ങ്കി​ലും നേരിൽ കണ്ട അധാർ​മ്മി​കത ക്കെ​തി​രെ പൊ​ട്ടി​ത്തെ​റി​ക്കു​മ്പോ​ഴ​ല്ലേ പെ​ണ്ണു് അമ്മ​യും അച്ഛ​മ്മ​യു​മൊ​ക്കെ​യാ​വു​ന്ന​തു!”

“എന്തു​പ​റ്റി? സു​ന്ദ​ര​പു​രു​ഷ​നായ അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ കണ്ണി​നു താഴെ കങ്ങിയ ചോര?”, ജാ​ല​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ നോ​ക്കി നെ​ടു​വീർ​പ്പി​ടു​ന്ന അർ​ജ്ജു​ന​നെ​ചൂ​ണ്ടി, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​ലം.

“ഇന്ദ്ര​വെ​പ്പാ​ട്ടി​യെ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന നർ​ത്ത​കി​യു​ടെ പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്തി​നു വഴ​ങ്ങി അർ​ജ്ജു​നൻ അവി​ഹി​ത​ബ​ന്ധം സ്ഥാ​പി​ച്ചു എന്ന​ദു​രാ​രോ​പ​ണം, അച്ഛ​ന്റെ അതി​ഥി​യാ​യി സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തിൽ ‘സം​ഭ​വി​ച്ചു​പോ​യി’. ഇര​അർ​ജ്ജു​നൻ​വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ടു് സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തിൽ മർ​ദി​ച്ച​വ​ശ​നാ​ക്കി ഭൂ​മി​യി​ലേ​ക്കു് തള്ളി​യി​ട്ടു എന്നാ​ണ​റി​യു​ന്ന​തു്. ‘ആയി​രം​ക​ണ്ണു​ള്ള’ ഇന്ദ്രൻ​ത​ന്നെ​യാ​ണോ ‘ഇരു​ട്ട​ടി’യുടെ പി​ന്നിൽ? ശ്രു​തി​യു​ണ്ടു്. സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​സ​ന്ദർ​ശ​നം കെ​ട്ടു​ക​ഥ​യെ​ന്നു സം​ശ​യി​ക്കു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ അർ​ത്ഥ​ഗർഭ മൗ​ന​മാ​ണു്, മു​റി​പ്പാ​ടി​നെ​ക്കാൾ നോ​വി​ക്കു​ന്ന​തും. ചരി​ത്രം എങ്ങ​നെ അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തും അർ​ജ്ജു​ന​നെ​തി​രാ​യി ഈ സംഭവം? വ്യാ​സൻ കു​ടും​ബ​ക​ഥ​യിൽ എഴു​തു​മോ? ‘ഉർ​വ്വ​ശീ ശാപം ഉപകാര’മെ​ന്നു ആക​സ്മി​ക​പ്ര​ത്യ​ക്ഷം​വ​ഴി ‘ദ്വി​ലിംഗ അർ​ജ്ജു​നൻ’ വരും​കാ​ല​ങ്ങ​ളിൽ തെ​ളി​യി​ക്കു​മോ? നഗ​ര​ത്തി​ലാ​യാ​ലും കു​ടി​യേ​റ്റ​ഭൂ​മി​യി​ലാ​യാ​ലും ദേ​വ​സ​ന്ത​തി​ക​ളു​ടെ ഒരു കാ​ര്യം!”

“ചങ്കിൽ അമ്പു​ത​റ​ച്ച ഒരു പേ​ട​മാ​നി​നെ​യും വലി​ച്ചു ഭീമൻ, കൂ​സ​ലി​ല്ലാ​തെ പൂ​ക്കാ​ര​തെ​രു​വിൽ നട​ക്കു​ന്ന​തു് ജനം കണ്ടു വാ​തു​റ​ന്ന​തു് ഇന്ന​ലെ​യാ​ണു്. ഇന്നി​താ ഒരു പാവം തത്ത​യെ പി​ടി​ച്ചു കാ​ട്ടി​ലെ​ക്ക​യ​ക്കു​മെ​ന്നു ഭീഷണി. എന്താ സംഭവം?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക രോ​ഷാ​കു​ല​യാ​യി.

“സാ​മൂ​ഹ്യ​സേ​വ​ന​ത്തി​നാ​യി നഗ​ര​ത്തിൽ പകൽ മു​ഴു​വൻ വെ​യി​ലും വി​ശ​പ്പും നോ​ക്കാ​തെ പാ​ണ്ഡ​വ​രു​മാ​യി വഴി​ന​ട​ക്കു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ നിർ​ത്താ​തെ പഴി പറ​യു​ന്ന ഈ പക്ഷി​യെ പി​ന്നെ കൂ​ട്ടിൽ അട​ച്ചാൽ തീ​രു​മോ ക്ര​മ​സ​മാ​ധാന പ്ര​ശ്നം? കൂ​ട്ടു​കു​ടുംബ സ്വ​ത്തു​തർ​ക്ക​ത്തി​ന്റെ പേരിൽ കൗ​ര​വ​വം​ശ​ഹ​ത്യ പ്രേ​രി​പ്പി​ച്ചു എന്നാ​ണു അതു് ആവർ​ത്ത​ന​വി​ര​സത ഇല്ലാ​തെ നാ​ടൊ​ട്ടു​ക്കു് വി​ളി​ച്ചു പഴി അറി​യി​ക്കു​ന്ന​തു്”, ചാര വകു​പ്പു് മേ​ധാ​വി തത്ത​ക്കൂ​ടു് കു​തി​ര​പ്പു​റ​ത്തു വച്ചു് കാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു് കു​തി​ച്ചു.

“കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ദ്ധം ജയി​ച്ച യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ, ഹസ്തിന പു​രി​യിൽ നാളെ അധി​കാ​ര​ത്തിൽ! എന്നു തന്നെ കരു​തി​യാൽ?”, കൊ​ട്ടാ​രം​ലേ​ഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. പോ​രാ​ട്ട​ഭൂ​മി​യു​ടെ അടി​സ്ഥാന വി​ക​സ​ന​ത്തി​നു് കൗ​ര​വർ​ക്കൊ​പ്പം വന്ന​താ​യി​രു​ന്നു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ. കു​റ്റി​ക്കാ​ടു തെ​ളി​യി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു തൊ​ഴി​ലാ​ളി​കൾ

“യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​മു​ഖം​മൂ​ടി എനി​ക്കു് ദ്രോ​ണ​ഗു​രു​കു​ലം മുതൽ നല്ല പരി​ച​യ​മു​ണ്ടു്. എന്നാൽ രാ​ജ​ഭ​ര​ണ​ത്തിൽ കൗ​ര​വ​രെ​ക്കാൾ ഒരു​പ​ണ​ത്തൂ​ക്കം കൂ​ടു​തൽ മി​ക​വു് കാ​ണി​ക്കാൻ പൊ​യ്മു​ഖം മാ​ത്രം മതിയോ?”, പെ​ട്ടെ​ന്നു് കു​റ്റി​ക്കാ​ട്ടിൽ ഫണ​മു​യർ​ത്തിയ പു​ല്ലാ​നി മൂർ​ഖ​നെ മി​ന്നൽ​നീ​ക്ക​ത്തോ​ടെ കഴു​ത്തിൽ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പി​ടി​മു​റു​ക്കി കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യ്ക്കു​നേ​രെ പൈ​ശാ​ചി​ക​മാ​യി പു​ഞ്ചി​രി​ച്ചു.

“നേ​രം​പു​ലർ​ന്ന​പ്പോൾ കണ്ണിൽ​ത​ട​ഞ്ഞ ഹസ്തി​ന​പു​രി​കാ​ഴ്ച ഒന്നോർ​ത്തെ​ടു​ക്കാ​മോ” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നവ​വ​ധു​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഒന്നി​ല​ധി​കം കാ​ര​ണ​ങ്ങ​ളാൽ ആദ്യ​ദി​ന​കാ​ഴ്ച നീ​ണ്ട​കാ​ലം ഓർ​ക്കാ​നു​ണ്ടു്. പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ​നി​ന്നു് യാ​ത്ര​ക​ഴി​ഞ്ഞു, വൈകിയ രാ​ത്രി അന്തം​വി​ട്ടു​റ​ങ്ങി​യ​ശേ​ഷം, ഇന്നു​രാ​വി​ലെ ഉണർ​ന്നു മുഖം കഴുകി കി​ട​പ്പറ വാ​തി​ലി​ന​പ്പു​റം മട്ടു​പ്പാ​വിൽ ഞാ​നൊ​ന്നെ​ത്തി നോ​ക്കി. കണ്ട​തെ​ന്താ​യി​രു​ന്നു? രാ​ജ​വ​സ്ത്ര​ങ്ങൾ ധരി​ച്ച പത്ത​റു​പ​തു ഇളമുറ കൗരവർ “പാ​ഞ്ചാ​ലി പാ​ഞ്ചാ​ലീ” എന്നു് പൂ​ക്കൾ മാ​ടി​മേ​ലെ എറി​ഞ്ഞു സു​പ്ര​ഭാ​തം ആശം​സി​ക്കു​ക​യാ​ണു്. പര​പു​രു​ഷ​ന്മാ​രു​ടെ സൗ​മ്യ​പ​രി​ലാ​ള​ന​യിൽ നി​ന്നു ശ്ര​ദ്ധ​പെ​ട്ടെ​ന്നു് തി​രി​ച്ച​തു് എതിർ​ദി​ശ​യിൽ, ഒരി​ടു​ങ്ങി​യ​മു​റി​യിൽ നി​ന്നു​യർ​ന്ന ‘പരു​ക്കൻ’ പദാ​വ​ലി. ഞെ​ട്ട​ലോ​ടെ ഞാൻ എന്താ​ണു് കാ​ര്യം എന്ന​ന്വേ​ഷി​ച്ച​പ്പോൾ, പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ മുൻ​ഭാ​ര്യ​മാർ ദാ​മ്പ​ത്യ അവ​ഗ​ണ​ന​യിൽ പ്ര​തി​ഷേ​ധി​ച്ചു കറു​ത്ത മു​ഖാ​വ​ര​ണ​വു​മാ​യി അതി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തി​നു മു​മ്പിൽ പ്ര​ക​ട​നം നട​ത്തു​ന്ന​തു് യു​ധി​ഷ്ടി​രൻ ഇരു​കൈ​ക​ളും ആഞ്ഞു​വീ​ശി ‘തല്ലി​തോൽ​പ്പി’ക്കു​ന്നു. നവവധു എത്തിയ ഈ ദിനം ഞാ​നെ​ങ്ങ​നെ മറ​ക്കും!”

“കാ​ത്തു​കാ​ത്തി​രു​ന്ന​ങ്ങ​നെ പെൺ​പീ​ഡ​ന​ത്തി​ന്റെ പന​യോ​ല​പ്പ​തി​പ്പി​റ​ങ്ങി! പാ​ഞ്ചാ​ലീ പീ​ഡാ​നു​ഭ​വ​ത്തി​ന്റെ നേർ​ക്കാ​ഴ്ച​ത​ന്നെ​യ​ല്ലേ? അതോ, വസ്തു​ത​ക​ളു​ടെ പൂർ​ണ്ണ അഭാ​വ​മോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ രണ്ടാം​പ​കു​തി.

“സ്തോ​ഭ​ജ​ന​ക​മായ ഒരു ദൃ​ശ്യാ​നു​ഭ​വ​മെ​ന്ന​രീ​തി​യിൽ ആഖ്യാ​നം ഗതി​മാ​റി​യൊ​ഴു​കി​യ​തൊ​ന്നും ഞാൻ പഴി​പ​റ​യി​ല്ല. എന്നാൽ വരും​കാല സമൂ​ഹ​ത്തിൽ പെ​ണ്ണ​നു​കൂല കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടു​ണ്ടാ​യാൽ, വ്യാ​സൻ വി​ചാ​ര​ണ​ചെ​യ്യ​പ്പെ​ടും. ‘അടിമ’യെ നഗ്ന​യാ​ക്കാൻ ഉട​യോൻ​കൗ​ര​വർ കൈ​വ​ച്ച​പ്പോൾ, ‘ആകാ​ശ​ത്തു’ നി​ന്നു ഉടൻ നീണ്ട ഉട​യാ​ട​യൂർ​ന്നി​റ​ങ്ങി എന്ന വ്യാ​സ​ന്റെ കണ്ടെ​ത്തൽ ഒരു കൗ​തു​ക​നി​രീ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​ല​പ്പു​റം കാ​ര്യ​മു​ള്ള​ത​ല്ല. കാരണം, ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി എന്ന അപ്പോ​ഴ​ത്തെ നി​ല​യിൽ ഞാൻ ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ ഇടി​ച്ചു​ക​യ​റി, ക്ര​മ​പ്ര​ശ്നം ഉന്ന​യി​ക്കു​മ്പോൾ, അൽ​പ്പ​വ​സ്ത്ര എന്നു് വ്യാ​സൻ ഒരു​കാ​ര്യ​വു​മി​ല്ലാ​തെ നി​രീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. എന്നാൽ പൗ​ര​ത്വം കൗരവർ മര​വി​പ്പി​ച്ചു അടി​മ​പ്പെ​ണ്ണാ​യി പു​റ​ത്തു​ക​ട​ക്കു​മ്പോൾ, അതിൽ കൂ​ടു​ത​ലൊ​ന്നും മേ​നി​യിൽ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​മി​ല്ല. കൂടെ പൊ​റു​ക്കു​ന്ന പെ​ണ്ണി​നെ പണ​യം​വ​ച്ചു് ചൂ​താ​ടാൻ പ്രേ​ര​ക​മായ പു​രു​ഷാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തെ ഒരു​വാ​ക്കു് പഴി​പ​റ​യാ​തെ വ്യാ​സ​നു ഒരടി മു​ന്നോ​ട്ടു​പോ​വാൻ ആവി​ല്ലെ​ന്ന​താ​ണു് സഭാ​പർ​വ്വം ഒന്നോ​ടി​ച്ചു വാ​യി​ച്ച​പ്പോൾ എനി​ക്കു് തോ​ന്നി​യ​തു്. ഭാ​ഗ്യം, പാ​ണ്ഡ​വർ ആരും മഹാ​ഭാ​ര​തം വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ക്കാൻ വേണ്ട സാ​ക്ഷ​രത എന്റെ അറി​വിൽ നേ​ടി​യി​ട്ടി​ല്ല.”

“സഹ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും, നി​ശ്ച​യ​ദാർ​ഢ്യ​ത്തി​ന്റെ​യും മാ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ന്റെ​യും എക്കാ​ല​ത്തെ മഹ​നീ​യ​മാ​തൃ​ക​യെ​ന്നു് വാ​ഴ്ത്താൻ സാ​ധ്യ​ത​യു​ള്ള മുൻ മഹാ​റാ​ണി കു​ന്തീ​ദേ​വി, ജീ​വി​താ​ന്ത്യ​ത്തിൽ വന​വാ​സ​ത്തി​നു! തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കു​മ്പോൾ എങ്ങ​നെ ഓർ​ക്കു​ന്നു പ്രി​യ​വ​ളർ​ത്ത​മ്മ​യെ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ആചാ​ര​മ​നു​സ​രി​ച്ചു ആൺ​പെൺ​വി​വേ​ച​ന​മി​ല്ലാ​തെ വയോ​ജ​ന​ങ്ങൾ ജീ​വി​ത​സാ​യാ​ഹ്നം വനാ​ന്ത​ര​ത്തിൽ കഴി​യാൻ വി​ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ആസു​ര​കാ​ലം, പാ​ണ്ഡ​വർ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ അധി​കാ​രം പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ത്ത കു​രു​ക്ഷേ​ത്രാ​ന​ന്തര വറു​തി​യു​ടെ​കാ​ലം.

“പക്ഷ​പാ​ത​മി​ല്ലാ​തെ പാ​ണ്ഡ​വ​ര​ഞ്ചു​പേർ​ക്കും ഒരേ പന്തി​യിൽ ഊണൊ​രു​ക്കിയ സ്നേ​ഹ​നി​ധി​യായ അമ്മ എന്നൊ​ക്കെ ഇന്ന​ലെ യാ​ത്ര​യ​യ​പ്പു​യോ​ഗ​ത്തിൽ കത്തി​ക്ക​യ​റു​മ്പോൾ, കു​ട്ടി​ക്കാ​ലം മുതൽ കരൾ പി​ളർ​ക്കു​ന്നൊ​രു ചോ​ദ്യ​മു​ണ്ടു്, മു​തിർ​ന്ന വി​ധ​വ​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ കു​ന്തി​യെ​ന്തി​നു് സ്വയം സതി​യ​നു​ഷ്ഠി​ക്കാ​തെ ഇളമുറ മാ​ദ്രി​യെ പി​ന്നിൽ​നി​ന്നും പാ​ണ്ഡു​ചി​ത​യിൽ തള്ളി? യു​വ​ത്വ​ത്തിൽ​ത​ന്നെ ജീ​വി​തം നി​ഷേ​ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ആ ഭാ​ഗ്യ​ഹീ​ന​ക്കു ബാ​ല്യ​സ്മൃ​തി​യു​ടെ ബലി​ഘ​ട്ട​ത്തിൽ അർ​പ്പി​ക്ക​ട്ടെ, ഇത്തി​രി എള്ളും പൂവും ചന്ദ​ന​വും!”

“പുൽ​മേ​ടു​ക​ളാ​യി​രു​ന്ന കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര, പോ​രാ​ട്ട​ക്ഷ​മ​മാ​ക്കി തല്ലി​ത്തീർ​ത്ത​പ്പോൾ, മരി​ച്ചു​വീ​ണ​തു് ‘നാൽ​പ്പ​തു​ല​ക്ഷം’ പേ​രെ​ന്നു് വ്യാ​സൻ. എത്ര മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളെ ഇരു​സൈ​ന്യ​ങ്ങ​ളും അറ​ത്തു​തി​ന്നു എന്ന കണ​ക്കു ‘വ്യാ​സ​ന്റെ കണ​ക്ക​പ്പി​ള്ള​കൾ’ പറ​ഞ്ഞു​വി​ട്ടി​ട്ടി​ല്ല. യു​ദ്ധം ജയി​ച്ചു ഞാൻ അധി​കാ​ര​ത്തിൽ​ക​യ​റി മു​പ്പ​ത്തി​യാ​റു വർഷം കഴി​യു​മ്പോൾ, കു​രു​ക്ഷേ​ത്രം, വന​മാ​ണു്. കർ​ശ​ന​നി​യമ ബല​ത്താൽ സം​ര​ക്ഷി​ത​വ​ന​വു​മാ​ണു്. ഇതെ​ങ്ങ​നെ? ഒന്നും മറ​ച്ചു വെ​ക്കു​ന്നി​ല്ല, വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ നിർ​ലോ​ഭ​മായ പി​ന്തുണ നദി യമു​ന​നീർ​ത്ത​ട​ത്തിൽ വളർ​ന്നു​പ​ന്ത​ലി​ച്ച​തു ജീ​വ​ത്യാ​ഗം ചെയ്ത പാ​ണ്ഡ​വ​സ​ഖ്യ​സൈ​നി​ക​രു​ടെ പു​നർ​ജ്ജ​ന്മം! പരേത വി​ദു​രർ പറ​ഞ്ഞ​തു് ആരും അവി​ശ്വ​സി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. രാ​ജ​പ​ദ​വി ഒഴി​ഞ്ഞു വട​ക്കൻ മല​ക​ളി​ലേ​ക്കു അന്ത്യ​പ​ദ​യാ​ത്ര തു​ട​ങ്ങു​ന്നു. യു​ധി​ഷ്ഠിര അവ​താ​രോ​ദ്ദേ​ശ്യം എന്താ​യി​രു​ന്നു എന്നു് വരും​യു​ഗ​ത്തിൽ ചോ​ദി​ച്ചാൽ? ഖാ​ണ്ഡ​വ​വ​നം തീ പാ​പ​പ​രി​ഹാ​ര​മാ​യി കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര കാ​ടാ​ക്കി വളർ​ത്തി.”

“ഈ ഔദ്യോ​ഗിക കു​റി​പ്പെ​ന്തു് എന്തു് നാം ചെ​യ്യ​ണം? ‘അന്ത്യ പ്ര​ഭാ​ഷ​ണം’ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്ക​ണോ?”

“പ്ര​കൃ​തി അതേ​റ്റെ​ടു​ത്തു മു​ന്നേ​റി​യ​പ്പോൾ സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മാ​യി പു​ഴ​യോ​ര​ത്തു എന്തു് സം​ഭ​വി​ക്കാ​മോ അതി​ലൊ​ന്നും ‘കാ​ല​ന്റെ മകനായ’ പാ​ണ്ഡ​വ​ന്റെ പരി​സ്ഥി​തി പരി​പാ​ല​ന​മോ ത്യാ​ഗ​മോ, കണ്ടെ​ത്തി​യി​ല്ല.”

“കാ​ട്ടിൽ ക്ഷേ​മാ​ന്വേ​ഷ​ണ​ത്തി​നാ​യി ഞാൻ വരു​മ്പോ​ഴൊ​ക്കെ പതി​വാ​യി കേൾ​ക്കാം, മൃ​ഗ​മാം​സ​പ്രേ​മി പാ​ണ്ഡ​വർ നാ​യാ​ട്ടി​നു​പോ​യി. ലിം​ഗ​സ​മ​ത്വം വാ​ദി​ക്കു​ന്ന നി​ങ്ങൾ പോ​വാ​റി​ല്ലേ ഉൾ​വ​ന​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“ഞാൻ വേ​ട്ട​യാ​ട​പ്പെ​ടു​ന്ന ഉൾവനം ഇത​ല്ലേ?”, പാ​ഞ്ചാ​ലി കി​ട​പ്പ​റ​യി​ലേ​ക്കു് ചൂ​ണ്ടു വിരൽ നീ​ട്ടി.

“പീ​ഡ​ന​ത്തി​ന്റെ പന​യോ​ല​പ്പ​തി​പ്പി​റ​ങ്ങി! പാ​ഞ്ചാ​ലീ പീ​ഡാ​നു​ഭവ നേർ​ക്കാ​ഴ്ച തന്നെ​യ​ല്ലേ? അതോ, വസ്തു​ത​ക​ളു​ടെ പൂർ​ണ്ണ അഭാ​വ​മോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ രണ്ടാം​പ​കു​തി.

“സ്തോ​ഭ​ജ​ന​ക​മായ ഒരു ദൃ​ശ്യാ​നു​ഭ​വ​മെ​ന്ന​രീ​തി​യിൽ ആഖ്യാ​നം ഗതി​മാ​റി​യൊ​ഴു​കി​യ​തൊ​ന്നും ഞാൻ പഴി​പ​റ​യി​ല്ല. വരും​കാ​ല​സ​മൂ​ഹ​ത്തിൽ പെ​ണ്ണ​നു​കൂല കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടു​ണ്ടാ​യാൽ, വ്യാ​സൻ വി​ചാ​ര​ണ​ചെ​യ്യ​പ്പെ​ടും. ‘അടിമ’യെ നഗ്ന​യാ​ക്കാൻ ഉട​യോൻ​കൗ​ര​വർ കൈ​വ​ച്ച​പ്പോൾ, ‘ആകാ​ശ​ത്തു’ നി​ന്നു ഉടൻ​നീ​ണ്ട ഉട​യാ​ട​യൂർ​ന്നി​റ​ങ്ങി എന്ന വ്യാ​സ​ന്റെ കണ്ടെ​ത്തൽ കൗ​തു​ക​നി​രീ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​ല​പ്പു​റം കാ​ര്യ​മു​ള്ള​ത​ല്ല. ചക്ര​വർ​ത്തി​നി എന്ന നി​ല​യിൽ ഞാൻ ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ ഇടി​ച്ചു കയറി, ക്രമ പ്ര​ശ്നം ഉന്ന​യി​ക്കു​മ്പോൾ, അൽ​പ്പ​വ​സ്ത്ര എന്നു് വ്യാ​സൻ ഒരു കാ​ര്യ​വു​മി​ല്ലാ​തെ നി​രീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. പൗ​ര​ത്വം മര​വി​പ്പി​ച്ചു അടി​മ​പ്പെ​ണ്ണാ​യി പു​റ​ത്തു​ക​ട​ക്കു​മ്പോൾ, കൂ​ടു​ത​ലൊ​ന്നും മേ​നി​യിൽ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​മി​ല്ല. കൂടെ പൊ​റു​ക്കു​ന്ന പെ​ണ്ണി​നെ പണ​യം​വ​ച്ചു് ചൂ​താ​ടാൻ പ്രേ​ര​ക​മായ പു​രു​ഷാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തെ പഴി​പ​റ​യാ​തെ വ്യാ​സ​നു മു​ന്നോ​ട്ടു​പോ​വാൻ ആവി​ല്ലെ​ന്ന​താ​ണു് സഭാ​പർ​വ്വം വാ​യി​ച്ച പ്പോൾ തോ​ന്നി​യ​തു്. ഭാ​ഗ്യം, പാ​ണ്ഡ​വർ മഹാ​ഭാ​ര​തം വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ക്കാൻ വേണ്ട സാ​ക്ഷ​രത നേ​ടി​യി​ട്ടി​ല്ല.”

“വന​വാ​സ​ത്തി​നു​പോ​വു​മ്പോ​ഴും പു​ഞ്ചി​രി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക മു​ട്ടു​കു​ത്തി കൈ​മു​ത്തി മുൻ ‘ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി’യോടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“എന്നാൽ ഓർക്ക, മു​ഖ​മാം​സ​പേ​ശി​ക​ളെ സ്വേ​ച്ഛാ​നു​സാ​രം ചലി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന വ്യാജ ആഹ്ലാ​ദ​ഭാ​വ​മ​ല്ല, മറി​ച്ചു, ജീവിത പ്ര​തി​സ​ന്ധി​യെ സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മാ​യി തരണം ചെ​യ്യാ​നാ​വു​ന്ന വിധം, ആത്മ​സം​യ​മ​നം പാ​ലി​ക്കു​ന്ന അപൂർ​വ്വ​സി​ദ്ധി! നന്നേ​ചെ​റു​പ്പം മുതൽ ഇതൊ​ക്കെ കണ്ടി​ട്ടാ​യി​രി​ക്ക​ണ​മ​ല്ലോ മഹ​ത്തു​ക്കൾ ‘ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ’ എന്നു് ആദ​ര​വോ​ടെ പരാ​മർ​ശി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങി​യ​തു്. വന​വാ​സ​ത്തി​ലും, മഹാ​യു​ദ്ധ​മു​ണ്ടാ​യാൽ അപ്പോ​ഴും, നി​ങ്ങൾ​ക്കു ഭാ​ഗ്യ​മു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ, വീ​ണ്ടും ആ പു​ഞ്ചി​രി കാ​ണാ​നാ​വും! വിട.”

“പു​ത്ര​വ​ധു, ചക്ര​വർ​ത്തി​നി​യാ​യ​പ്പോൾ, മു​ട്ടു​കു​ത്തി കൈ മു​ത്താൻ ചെ​ന്ന​വ​രു​ടെ നീ​ണ്ട​വ​രി​യിൽ നി​ങ്ങ​ളെ കണ്ടി​ല്ല? വി​രു​ന്നു​ചെ​ന്ന കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ തി​രു​വ​സ്ത്രം വലി​ച്ചൂ​രി കൗരവർ അപ​മാ​നി​ക്കു​മ്പോൾ, ‘അരുതു’ എന്നു് വി​രൽ​ചൂ​ണ്ടാൻ ചൂ​താ​ട്ട സഭയിൽ വന്നി​ല്ല? വന​വാ​സ​ത്തി​നു പോ​വു​മ്പോൾ, ആശ്വ​സി​പ്പി​ക്കാൻ ചെ​ന്നി​ല്ല!” കു​ന്തീ​യെ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഒറ്റ​യ്ക്കു് കണ്ടെ​ത്തി.

“നാ​ലു​പു​ത്ര​ന്മാ​രെ അർ​ജ്ജു​ന​നൊ​പ്പം പറ​ഞ്ഞ​യ​ച്ച​താ​ണു് പുത്ര വധു​വി​നു പാ​രി​തോ​ഷി​കം. ഹൃ​ദ​യ​ശൂ​ന്യ​മാ​യി നി​ന്ദി​ക്കു​മ്പോൾ, എതിർ​ത്ത​വ​ളോ​ടു് സം​സാ​രി​ക്കാ​ത്ത​താ​ണെ​ന്റെ സം​യ​മ​നം.”

“അതി​ജീ​വി​ത​യെ ‘പീഡക’പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് എളു​പ്പ​മൊ​ന്നും വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ക്കി​ല്ലെ​ന്നു കരു​തിയ ഞങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലു​ള്ള​വർ​ക്കു തെ​റ്റി​യോ!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ആറംഗ പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘം പദ​യാ​ത്ര​ക്കൊ​രു​ങ്ങു​ന്ന നേരം.

“അടി​മ​യെ​ന്നാ​ദ്യ​മേ അഞ്ചാ​ണു​ങ്ങ​ളെ നി​യ​മ​സാ​ധു​ത​യോ​ടെ ‘വർ​ഗീ​ക​രി​ച്ച’ നടപടി സൗ​ക​ര്യ​മാ​യി. പല്ലു​ഞെ​രി​ച്ചാ​ണെ​ങ്കി​ലും വാ തു​റ​ക്കാ​നാ​വാ​തെ പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വർ മുഖം താ​ഴ്ത്തി. നി​യ​മ​വാ​ഴ്ച​യോ​ടു വി​ധേ​യ​ത്വ​മു​ണ്ടെ​ന്നു മേ​നി​ന​ടി​ക്കു​ന്ന ‘ധർമ്മ’പുത്ര സാ​ന്നി​ധ്യം ഭീമനെ, കൗരവ വരു​തി​യിൽ നിർ​ത്തി. അപ്പോ​ഴാ​യി​രു​ന്നു ‘അതി​ജീ​വിത’യെ​ന്നു അർ​ത്ഥ​ഗർ​ഭ​മാ​യി വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ച പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ രം​ഗ​പ്ര​വേ​ശ​നം. അതൊ​ന്നു വേറെ! അതീ​ത​ശ​ക്തി​ക​ളെ നിർ​ല്ല​ജ്ജം കൂ​ട്ടു​പി​ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട​വൾ ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യെ ‘മായിക’ കലാ​കാ​ര​നു വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ത്ത പോലെ! കർ​ണ്ണ​നും ഞാനും, ഉരു​ളൻ​ത​ല​യി​ണ​ക​ളിൽ ചാ​രി​ക്കി​ട​ന്നു ‘ദൃശ്യ വി​സ്മ​യം’ ആസ്വ​ദി​ച്ചു. ഊരി​യാ​ലും, ഉടു​ത്താ​ലും തീ​രാ​ത്ത ഉടു തു​ണി​യു​ടെ കാ​ഴ്ച​പ്പൊ​ലിമ നി​ഷേ​ധി​ക്കു​ന്നി​ല്ല, സഭ കൈ​പ്പി​ടി യി​ലാ​യ​പ്പോൾ, വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ത്തി​നു​മു​മ്പു് എങ്ങ​നെ ആയി​രു​ന്നോ, ഒരു നൂലിഴ കൂ​ടു​തൽ കാ​ണ്മാ​നി​ല്ല. കാ​ഴ്ച​പ​രി​മിത ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ ഒഴികെ എല്ലാ​വ​രെ​യും അതു ഞെ​ട്ടി​ച്ചു. അത്ത​രം മാ​ന്ത്രി​ക​വി​ദ്യ നി​ത്യ​പ​രി​പാ​ടി​യാ​ക്കാൻ കൗ​തു​കം ഇല്ലാ​ത്ത കാല മാ​യ​തി​നാൽ, ‘കാ​ര​ണ​ഭൂത’ യായ പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു പാ​ണ്ഡ​വർ ക്കൊ​പ്പം വനവാസ അനു​മ​തി രാ​ജാ​വു് ‘കൽ​പ്പി​ച്ചു’കൊ​ടു​ത്തു. പട്ടി​ണി കി​ട​ക്കാ​തി​രി​ക്കാൻ, മയൻ​നിർ​മ്മിത അക്ഷ​യ​പാ​ത്രം ആരോ​രു​മ​റി​യാ​തെ കൈ​മാ​റി. ആണു​ങ്ങൾ​ക്കു് ഊണു കഴി​ക്കാൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ തീയും പു​ക​യും കൊ​ള്ളേ​ണ്ടി​വ​രു​ന്ന​തി​ലൊ​ര​ഭം​ഗി. അതാ​ണു് ചാർ​വാ​ക​നും പറ​ഞ്ഞ​തു്—കു​ലീ​നത, ഏത​ള​വി​ലും കു​രു​വം​ശം പരി​പാ​ലി​ക്കും!”

“ലൈം​ഗി​കാ​തി​ക്ര​മി​ക​ളെ​ന്ന കു​പ്ര​സി​ദ്ധി​യു​ള്ള​വ​രും ആരാ​ധ​ക​രാ ണെ​ന്നു നി​ങ്ങൾ അവ​കാ​ശ​പ്പെ​ടു​ന്നു!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. നവ​വ​ധു​വും പാ​ണ്ഡ​വ​രും പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ​നി​ന്നെ​ത്തി അന്തി​യു​റ​ങ്ങാൻ കൗരവ കരു​ണ​തേ​ടു​ന്ന അശാ​ന്ത​കാ​ലം.

“പ്ര​ണ​യ​ത്തോ​ടെ നോ​ക്കു​ന്ന​തു് അപ​രാ​ധ​മൊ​ന്നു​മ​ല്ല. വാർ​ത്ത തേടി നട​ക്കു​ന്ന​തി​നി​ട​യിൽ, കാണാൻ കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന നി​ങ്ങ​ളും കണ്ടു​പോ​വാ​വു​ന്ന​ത​ല്ലേ വഴി​യോ​ര​ക​ടാ​ക്ഷ​ങ്ങൾ! പെ​ട്ടെ​ന്നൊ​ന്നും അം​ഗീ​ക​രി​ക്കാ​റൊ​ന്നു​മി​ല്ല. പ്ര​ണ​യ​മി​ഴി​ക​ളിൽ കാണാം, രതി​ജ​ന്യ ആവേ​ശ​വും, പെൺ​മ​നം കീ​ഴ്പ്പെ​ടു​ത്താൻ തി​മിർ​പ്പു​ള്ള പ്ര​ശം​സ​യും, പെ​ണ്ണു​ട​ലിൽ ഉട​മ​സ്ഥാ​വ​കാ​ശം ലക്ഷ്യ​മി​ടു​ന്ന വേ​ട്ട​നോ​ട്ട​വും!”

“എന്താ​യി​രു​ന്നു പാ​ണ്ഡവ ‘ദൂതൻ’ പറ​ഞ്ഞ​തു്? വരാ​നി​രി​ക്കു​ന്ന പോ​രാ​ട്ട​ത്തിൽ നിർ​ണ്ണാ​യക സ്വാ​ധീ​ന​മു​ള്ള​താ​വാം, സംശയം തോ​ന്നി.”, ദു​ര്യോ​ധ​നൻ കർ​ണ്ണ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഭൂഗർഭ അറ, വൈകിയ രാ​ത്രി. ഇരു​വ​രു​ടെ നി​ശ്ച​ല​നി​ഴ​ലു​കൾ ചു​വ​രിൽ ഭീതി വളർ​ത്തി. വി​രാ​ട​യി​ലും കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യി​ലും തയ്യാ​റെ​ടു​പ്പു ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ജനി​ത​ക​ധാ​ര​യാൽ ‘തല​മു​തിർ​ന്ന’ കൗ​ന്തേ​യൻ നീ എന്ന​വൻ ഓർ​മ്മി​പ്പി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കൊ​പ്പം യു​ദ്ധം നയി​ക്കാൻ നീ ചേരണം എന്ന​വൻ ചൂ​ണ്ടു​വി​രൽ ആകാ​ശ​ത്തേ​ക്കു​യർ​ത്തി പ്ര​ഖ്യാ​പ​ന​ത്തി​നു സൂ​ര്യ​നെ സാ​ക്ഷി​യാ​ക്കി.”

“നീ എന്തു പറ​ഞ്ഞു?”, കർ​ണ്ണ​നേ​ത്ര​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ചു​ഴി​ഞ്ഞു നോ​ക്കി.

“ജനി​ത​ക​ധാ​ര​യെ​ക്കാൾ ആജീ​വ​നാ​ന്ത​പ്ര​തി​ബ​ദ്ധത വി​ശ്വ​സ്ത സൗ​ഹൃ​ദ​ത്തോ​ടാ​ണെ​ന്നു ഞാൻ പറ​ഞ്ഞു. സൂ​ത​പു​ത്ര​നെ​ന്ന അവ​ഹേ​ള​ന​യാൽ, അവ​മ​തി​ക്ക​പ്പെ​ടു​മ്പോ​ളൊ​ക്കെ നേ​രി​ട്ട മാ​ന​ഹാ​നി​യിൽ​നി​ന്നും രക്ഷി​ച്ച ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു​മാ​യി ‘ഒടു​ങ്ങാ​ത്ത സഖ്യ’മാ​ണെ​നി​ക്കു് ഇപ്പോ​ഴും, എന്നെ​ന്നും. ദൂതു് നി​ല​ച്ചു ഞങ്ങൾ വഴി​പി​രി​ഞ്ഞു, വേറെ വി​ശേ​ഷ​മൊ​ന്നും ഇല്ല.”

“തെ​രു​വോ​ര​ങ്ങ​ളിൽ അല​ഞ്ഞു​ന​ട​ക്കു​ന്ന ഗോ​സ​മ്പ​ത്തു​ഇ​ട​മ​ല്ലേ ഹസ്തി​ന​പു​രി? വി​രാ​ട​ഗോ​സ​മ്പ​ത്തു തട്ടി​യെ​ടു​ക്കാൻ, ഭീ​ഷ്മ​രും കർ​ണ്ണ​നും നേ​തൃ​ത്വം കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന കൗരവ പട? കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“വി​രാ​ട​രാ​ജ്യം തൊ​ട്ട​യൽ​പ്പ​ക്ക​മ​ല്ലാ​യി​രി​ക്കാം, പക്ഷേ, അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ത്തി​നു പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് വി​രാ​ടൻ അനു​മ​തി നൽകി! ചോ​ദ്യം ചെ​യ്യാ​തെ വി​ശ്ര​മ​മി​ല്ലെ​ന്ന കൗ​ര​വ​പ്ര​ചാ​ര​ണം ‘നി​സ്സാര’ പോ​രാ​ട്ട​ത്തി​ലൂ​ടെ ഫലം കണ്ടു. പ്ര​വി​ശ്യ​കൾ തമ്മി​ലു​ള്ള അവ​കാ​ശ​തർ​ക്കം നി​ന്നു. കു​രു​വം​ശ​ത്തെ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ക്കു​ന്ന നാ​ടു​വാ​ഴി​കൾ, വി​രാ​ട​യിൽ പാ​ണ്ഡവ അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ത്തി​നു എതി​രായ ഈ ആക്ര​മ​ണം നേ​രി​ടാൻ ഞങ്ങ​ളു​ടെ കൂടെ. വി​രാ​ട​പ​ട​യോ​ട്ടം ഭീ​ഷ്മ​രും കർ​ണ്ണ​നും പൂർ​ത്തി​യാ​ക്കി. വിരാട പ്ര​ചാ​ര​ണം ഉണ്ടാ​വാ​തി​രി​ക്കാൻ, ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ വാർ​ത്താ വി​നി​മയ വി​ല​ക്കേർ​പ്പെ​ടു​ത്തി. തോ​റ്റ​തു് നമ്മ​ളെ​ന്ന​റി​യാ​തെ സൈ​നി​കർ തി​രി​ച്ചെ​ത്തി. യു​ദ്ധ​പ്ര​തീ​തി ഞങ്ങ​ളിൽ മനോ​വീ​ര്യം നി​ല​നിർ​ത്തി. ഉത്തര രാ​ജ​കു​മാ​രി​യു​ടെ നൃ​ത്താ​ധ്യാ​പ​ക​നായ ‘മൂ​ന്നാം ലിംഗ’ക്കാ​ര​നെ വി​രാ​ടൻ പട​നാ​യ​ക​നാ​ക്കി​യ​തെ​ന്ന പ്ര​ചാ​ര​ണ​വും മി​ക​വോ​ടെ ഞങ്ങൾ ഏറ്റെ​ടു​ത്തു. സൈനിക സർ​വ്വ​ക​ലാ​ശാ​ല​യിൽ പഠി​ക്കേ​ണ്ട​തു് വിരാട മി​ന്ന​ലാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തിൽ രണ്ടാ​ഴ്ച കൊ​ണ്ടു് പഠി​ച്ചു. സൈനിക മേ​ധാ​വി​കൾ​ക്കൊ​പ്പം കു​ടും​ബ​സ​മേത ഹി​മാ​ല​യ​യാ​ത്ര. സു​ഖ​വാ​സ​കേ​ന്ദ്രം, മദ്യം മദി​രാ​ക്ഷി പോ​രു​ന്നോ കൂടെ!”

“ഒരു മു​ന്നൊ​രു​ക്ക​മി​ല്ലാ​തെ, കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നു് ചെ​ങ്കോൽ കൈ​മാ​റി, നി​ങ്ങ​ളാ​റു​പേ​രും പടി​യി​റ​ങ്ങി​യാൽ ഹസ്തി​ന​പു​രി സു​ര​ക്ഷ​ഭീ​ഷ​ണി ആരു​നേ​രി​ടും?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അർ​ജ്ജു​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​നം.

“പരി​ത്യാ​ഗി​ക​ളായ ഞങ്ങ​ളെ ആശീർ​വ​ദി​ക്കു​ന്ന​തി​നു പകരം, ആശ​ങ്ക​യോ? കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​രാ​യി ഖാ​ണ്ഡ​വ​ന​ത്തിൽ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം പണി​ത​പ്പോൾ, ‘ഞാൻ തന്നെ ചക്ര​വർ​ത്തി’ എന്നു് പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കാൻ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​സാ​ക്ഷ​രത യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ കാ​ണി​ച്ച​ത​ല്ലേ? എന്റെ​മ​കൻ അഭി​മ​ന്യു​വി​നെ പോലെ അല്ല, അവ​ന്റെ മകൻ പരീ​ക്ഷി​ത്ത്—കൊ​ട്ടാര ‘ചക്ര​വ്യൂഹ’ത്തിൽ, നു​ഴ​ഞ്ഞു കയ​റാ​നും, ഉയി​രും കൊ​ണ്ടു് പു​റ​ത്തു​ചാ​ടാ​നും അയാൾ പഠി​ച്ച​ല്ലോ!” വനവാസ വസ്ത്ര​രീ​തി പരി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വർ, കു​രു​വം​ശ​ഭാ​വി അഭി​മ​ന്യു​പു​ത്ര​ന്റെ കൈ​ക​ളി​ലാ​ണു് എന്ന വിവരം അർ​ജു​നൻ ആവർ​ത്തി​ച്ച​തിൽ നീരസം പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ച്ചു, നോ​ട്ടം തി​രി​ച്ചു.

“പു​ന​ര​ധി​വാ​സ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ യമുന കയറിയ നേ​ര​ത്തു, അര​ങ്ങേ​റ്റ​മൈ​താ​ന​ത്തൊ​രു പൊ​തു​യോ​ഗം?”, യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​കൻ, കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു് തട്ടി​ക്ക​യ​റി.

“വെ​ള്ള​പ്പൊ​ക്ക​വും വരൾ​ച്ച​യും പ്ര​കൃ​തി​ദു​ര​ന്ത​ങ്ങ​ള​ല്ലേ? എന്നാൽ അര​ങ്ങേ​റ്റ മൈ​താ​ന​ത്തു കണ്ട​തു് കരൾ കു​ളിർ​പ്പി​ക്കു​ന്ന കാഴ്ച. അഖ​ണ്ഡ​ത​യെ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ച്ച വി​ഘ​ട​ന​വാ​ദി​ക​ളു​ടെ ആക്ര​മ​ണ​ത്തെ പ്ര​തി​രോ​ധി​ച്ചു കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ, ജീ​വ​ത്യാ​ഗം ചെയ്ത കൗ​ര​വ​കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ജ്വ​ലി​ക്കു​ന്ന ഓർ​മ​ക്കാ​യി ആദ്യ​വാർ​ഷി​ക​ത്തിൽ, പ്രി​യ​അർ​ദ്ധ​സ​ഹോ​ദ​ര​നു യു​ദ്ധ​ര​ത്ന പു​ര​സ്കാ​രം മര​ണാ​ന​ന്തര ബഹു​മ​തി​യാ​യി യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കു​ന്ന യോ​ഗ​ത്തെ​കു​റി​ച്ചു് നി​ങ്ങൾ അജ്ഞ​ത​യും അവ​ജ്ഞ​യും നടി​ക്കു​ന്ന​ത്എ​ന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നു് അറി​യി​ല്ലെ​ന്നു് കരു​തി​യോ? യു​ദ്ധം കഴി​ഞ്ഞ​തോ​ടെ തൊഴിൽ രഹി​ത​നായ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് ഇതൊ​ന്നും ദഹി​ക്കു​ന്നി​ല്ല​ല്ലേ? ചു​വർ​പ​തി​പ്പു​ക​ളിൽ വാർ​ത്ത പൊ​ലി​പ്പി​ച്ചി​ല്ലെ​ങ്കിൽ നമു​ക്കു് കൗരവർ തന്ന മന്ദി​ര​ങ്ങൾ തി​രി​ച്ചു​പി​ടി​ക്കു​മെ​ന്നു ചാ​ര​വ​കു​പ്പു മേ​ധാ​വി ദു​സ്സൂ​ചന! യു​ദ്ധ​ര​ത്ന പു​ര​സ്കാ​രം മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യിൽ നി​ന്നു് ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധവ പ്ര​ള​യം കാരണം ഏറ്റു​വാ​ങ്ങാൻ വരാ​ത്ത​തു് കൊ​ണ്ടു് ‘കൗ​ര​വ​അ​ന്ത​കൻ’ ഭീമൻ, പു​ര​സ്കാ​രം സ്വീ​ക​രി​ച്ചു. പ്ര​ള​യ​ദു​രി​താ​ശ്വാ​സം കഴി​ഞ്ഞു സൗ​ക​ര്യ​മാ​യി നേരിൽ കൊ​ണ്ടു​പോ​യി ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​ക്കു കൈ​മാ​റും.”

“ഇതി​ഹാസ മു​ഹൂർ​ത്ത​തി​നു് സാ​ക്ഷി” എന്ന വാർ​ത്ത യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​ക​നു് നേരെ എറി​ഞ്ഞു കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പു​റ​ത്തേ​ക്കു നട​ന്നു.

“കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട വി​ധ​വ​കൾ​ക്കു ‘ഐഖ്യ’ദാർ​ഢ്യ​മൊ​ന്നും ഇതു​വ​രെ കണ്ടി​ല്ല​ല്ലോ. സൈ​ന്ധ​വ​ദേ​ശ​ത്തു നി​ന്നും നി​ങ്ങൾ മട​ങ്ങി​യെ​ത്താൻ വൈ​കി​യോ, അതോ, യു​ദ്ധ​ജേ​താ​ക്ക​ളെ കണ്ട​പ്പോൾ മനം മാ​റി​യോ?”, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ക്കു ശേഷം ആദ്യ​മാ​യി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ എത്തിയ കൗ​ര​വ​സ​ഹോ​ദ​രി ദു​ശ്ശ​ള​യോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഭർ​ത്താ​വു് ജയ​ദ്ര​ഥൻ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ ‘ബലി​ദാ​നി’യാ​യ​തോ​ടെ സൈ​ന്ധവ രാ​ജ​മാ​താ​പ​ദ​വി​യേ​റ്റെ​ടു​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നു എന്നു​വെ​ച്ചു സഹോ​ദ​ര​വി​ധ​വ​ക​ളോ​ടു് സാ​ഹോ​ദ​ര്യം നി​ല​നിർ​ത്തി​യി​ല്ല എന്നു നി​ങ്ങൾ അന്യായ നി​ഗ​മ​ന​ത്തിൽ എത്തി​യാൽ സ്ത്രീ​കൾ എന്തു ചെ​യ്യും! സ്വ​ത്തു് തി​രി​ച്ചു പി​ടി​ക്കുക എന്ന​താ​യി​രു​ന്നു​പാ​ണ്ഡ​വ​ല​ക്ഷ്യം എന്നു തോ​ന്നു​ന്നി​ല്ല, അങ്ങ​നെ​യെ​ങ്കിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലേ​ക്ക​ല്ലേ പോ​വേ​ണ്ട​തു്? പകരം ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ​ത്തി, അന്ധ​നു മനു​ഷ്യാ​വ​കാ​ശം നി​ഷേ​ധി​ച്ചു. ഇരു​മ്പു​മു​ള്ളു പി​ടി​പ്പി​ച്ച പ്ര​തിമ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്കു് ആലിം​ഗ​നം ചെ​യ്യാൻ ഏർ​പ്പാ​ടാ​ക്കിയ ‘മൗ​ലി​ക​പ്ര​തിഭ’ക്കു കൊ​ടു​ക്ക​ണം ‘അഹിം​സാ പു​ര​സ്കാ​രം’! സൈ​ന്ധ​വ​ജ​ന​ത​ക്കു എന്നെ രാ​ജ​മാ​താ​വാ​യി സ്വീ​ക​രി​ക്കാ​മെ​ങ്കിൽ, കലിം​ഗ​ദേശ ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​ക്കു എന്തു​കൊ​ണ്ടു് ഹസ്തി​ന​പു​രി ആ പദവി കൊ​ടു​ത്തു​കൂ​ടാ? അപ്പോൾ നി​ങ്ങൾ പറയും, മരി​ക്കും​വ​രെ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ, അഭി​ഷി​ക്ത​നാ​വാ​ത്ത വെ​റു​മൊ​രു കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി മാ​ത്രം! ഞാൻ ഇവിടെ വന്ന​തു് ഹസ്തി​ന​പു​രി വനി​താ​വ​കാശ സമി​തി​യു​ടെ അധ്യ​ക്ഷ എന്ന നി​ല​യി​ലാ​ണു്. സ്വ​ത​ന്ത്ര നീ​തി​പീ​ഠ​മാ​ണെ​ന്നെ നി​യ​മി​ച്ച​തു്. ഭര​ണ​മാ​റ്റ​ത്തിൽ അസാ​ധു​വാ​കു​ന്ന പദ​വി​യ​ല്ല. പാ​ഞ്ചാ​ലി ഓർ​ത്താൽ നന്നു് !” താ​ക്കീ​തു​പോ​ലെ ദു​ശ്ശള, വിരൽ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ അധി​കാര ഇടമായ കോ​ട്ട​ക്കു​നേ​രെ ഭീ​ഷ​ണ​നോ​ട്ട​ത്തോ​ടെ ചൂ​ണ്ടി. നകു​ല​നേ​ത്ര​ങ്ങൾ അവളെ പി​ന്തു​ടർ​ന്നു.

“സു​ര​ക്ഷാ​ക​വ​ചം ഊരി​ത്ത​ര​ണ​മെ​ന്നാ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ‘അപ​രി​ചി​തൻ’ ആരാ​ണെ​ന്നു ചോ​ദി​ക്കാ​തെ, പ്ര​കൃ​തി​ദ​ത്ത പ്ര​തി​രോ​ധം ഊരി ക്കൊ​ടു​ത്ത ‘ദാ​ന​ശീ​ലൻ’ ആണ​ല്ലോ വാർ​ത്ത​യി​ലെ താരം!?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“വല​തു​കൈ ചെ​യ്യു​ന്ന ദാനം ഇട​തു​കൈ അറി​യ​രു​തു് എന്ന​കു​രു​വം​ശ​ച്ചി​ട്ട എന്തി​നു കർ​ണ്ണൻ പാ​ലി​ക്ക​ണം?”, കവചം വലി​ച്ചൂ​രു​മ്പോൾ, ചോര വാർ​ന്ന​വ​ശ​നായ സു​ഹൃ​ത്തി​ന്റെ പരി​ച​ര​ണ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ.

“ഉടയോൻ ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ കാർ​മി​ക​നായ നി​ങ്ങൾ ഈ യു​ദ്ധ​ത്തിൽ എന്തൊ​ക്കെ നേടി?”, ദ്രോ​ണ​പു​ത്രൻ അശ്വ​ഥാ​മാ​വി​നെ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കാ​ട്ടിൽ കണ്ടെ​ത്തി!

“വക്രി​ച്ച ‘മാ​പ്ര​ദൃ​ഷ്ടി’യി​ല​പ്പോൾ ഞാ​നൊ​ന്നും നേ​ടി​യി​ല്ല? പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ അഞ്ചു മക്ക​ളെ​യും ഒറ്റ​യ്ക്കു് ചവി​ട്ടി​ത്തി​രു​മ്പി കൊ​ന്നി​ല്ല? ദു​ര്യോ​ധ​ന​വീ​ഴ്ച​യോ​ടെ യു​ദ്ധം അവ​സാ​നി​ക്കും എന്നു് പറഞ്ഞ പാ​ണ്ഡ​വർ, ആ രാ​ത്രി ഭയ​ന്നൊ​ളി​ച്ചി​ല്ല? അഭി​മ​ന്യു​ഭാ​ര്യ ഉത്ത​ര​യു​ടെ ഗർ​ഭ​സ്ഥ​ശി​ശു​വി​നെ നേരെ ദി​വ്യാ​സ്ത്രം പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു്, പാ​ണ്ഡ​വ​രെ ഞാൻ വി​റ​പ്പി​ച്ചി​ല്ല?, ക്ഷ​ത്രി​യ​പോ​രാ​ളി​ക​ളോ​ടു് ഏറ്റു​മു​ട്ടാൻ ഒറ്റ​യ്ക്കു് കഴി​യും എന്നു് കണ്ടി​ല്ല? യു​ദ്ധ​ര​ത്ന പു​ര​സ്കാ​ര​ത്തി​നു് എന്തു​കൊ​ണ്ടു് നാ​മ​നിർ​ദേ​ശം ചെ​യ്തു​കൂ​ടാ? അതി​നി​ട​യിൽ ‘ആയിരം കൊല്ല’ വന​വാ​സ​ത്തി​നു ‘ശാപ’മു​ണ്ടു് എന്ന​റി​യു​ന്നു. ഈ ഗ്ര​ഹ​ത്തിൽ ജന്മം കി​ട്ടി​യാൽ അനു​ഗ്ര​ഹ​വും ശാ​പ​വും പതി​വ​ല്ലെ?, എന്നെ ശപി​ച്ച​വ​നെ കൊ​ല്ലാൻ, ദൂരെ ആലയിൽ വേടൻ ആയുധം മൂർ​ച്ച കൂ​ട്ടു​ക​യ​ല്ലേ? ഒന്നും ലഘൂ​ക​രി​ക്ക​രു​തേ!”

“വാ​ന​പ്ര​സ്ഥ​മെ​ന്നു മേ​നി​പ​റ​ഞ്ഞ​ല്ലേ, പരി​ത്യാ​ഗി​ക​ളെ പോലെ മു​ണ്ഡ​നം ചെയ്ത ശി​ര​സ്സു​മാ​യി പാ​ണ്ഡ​വ​രും പാ​ഞ്ചാ​ലി​യും ചെ​ങ്കോൽ പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നു കൈ​മാ​റി, അരമന പടി​യി​റ​ങ്ങി​യ​തു്? ഇതാ, വളർ​ന്ന മു​ടി​യു​മാ​യി പാ​ഞ്ചാ​ലി ഒറ്റ​യ്ക്കു് തി​രി​ച്ചെ​ത്തി തി​രു​വ​സ്ത്രം ധരി​ച്ചു രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ ചെ​ങ്കോ​ലി​നു അവ​കാ​ശ​വാ​ദം ഉന്ന​യി​ക്കു​ന്നു. മഹാ​രാ​ജാ​വു് പരീ​ക്ഷി​ത്തി​ന്റെ ചോ​ദ്യ​ങ്ങൾ​ക്കു് ഉത്ത​ര​മൊ​ന്നും കി​ട്ടു​ന്നി​ല്ല. പാ​ണ്ഡ​വ​തി​രോ​ധാ​ന​ത്തി​നു ഉത്തര വാ​ദി​ത്വം ഏറ്റെ​ടു​ക്കും​വ​രെ കരു​തൽ​ത​ട​ങ്ക​ലിൽ വക്കേ​ണ്ടേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ഭര​ണ​വി​രു​ദ്ധ​വി​കാ​ര​മേ​റ്റ പാ​ണ്ഡ​വ​രെ മല​മ്പാ​ത​യിൽ മാ​ലി​ന്യ​ക്കു​ഴി തോ​ണ്ടി മൂ​ടി​യ​തി​നു അം​ഗീ​കാ​ര​മാ​യി, ദേ​ശ​ര​ത്ന​പു​ര​സ്കാ​ര​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യ​ല്ലേ മഹാ​റാ​ണി പദ​വി​യി​ലേ​ക്കു് തി​രു​സഭ, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ പട്ടാ​ഭി​ഷേ​കം ചെ​യ്യേ​ണ്ട​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ഊട്ടു​പു​ര​യി​ലേ​ക്കു വരി​നിൽ​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു യു​ക്തി​വാ​ദി.

“സൂ​ചി​കു​ത്താ​നി​ടം ചോ​ദി​ച്ച നി​ങ്ങൾ, പക്ഷേ, പോ​രാ​ടി യപ്പോൾ ചോ​ര​പ്പുഴ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ദി​വ്യാ​യു​ധ​പ്ര​യോ​ഗം നിർ​വ​ഹി​ച്ചാൽ ചോ​ര​വാർ​ച്ച യി​ല്ലാ​തെ ശാ​ക്തി​ക​സ​മ​വാ​ക്യ​ങ്ങൾ സാ​ധ്യ​മാ​വു​മെ​ന്ന നകു​ല​നിർ​ദേ​ശം പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ സ്വാ​ധീ​നി​ച്ചി​ല്ല. കൗ​ര​വ​കു​ട​ലു​കൾ പറി​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന ഭീ​മ​പ്ര​തി​ജ്ഞ ഓരോ യു​ദ്ധ​വ​ധ​വും ‘വ്യ​ക്തി​ഗത കൊല’യാ​ക്കി മാ​റ്റി. ഹിം​സ​യി​ല്ലാ​ത്ത തർ​ക്ക​പ​രി​ഹാ​ര​മെ​ന്ന നയ തന്ത്ര​ആ​ശ​യ​ത്തിൽ കത്തി​വ​ച്ച​തു്, മു​ടി​കെ​ട്ടാൻ കൗരവ ചു​ടു​ചോര വേ​ണ​മെ​ന്ന പെൺ ശാ​ഠ്യ​മാ​യി. പ്ര​പ​ഞ്ച​ത്തിൽ നാം കാ​ണു​ന്ന ഒന്നും, യഥാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ അങ്ങ​നെ ആവ​ണ​മെ​ന്നി​ല്ല എന്ന വചനം സ്വ​ത്തു​തർ​ക്ക​പ​രി​ഹാ​ര​ത്തിൽ അവ​ഗ​ണി​ച്ചു. അത്ത​രം അശുഭ നി​ഗ​മ​ന​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യി​ലും അടി​മ​ത്വ​ത്തിൽ നി​ന്നു് അധി​കാ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു് എന്ന സ്വ​പ്നം നാളെ ഈ സമ​യ​ത്തു യാ​ഥാർ​ഥ്യ​മാ​വു​മ്പോൾ, മുൾ​വാ​ക്കു​കൾ നി​ങ്ങൾ പറ​യ​രു​തു്!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യു​ടെ കഴു​ത്തിൽ ഇരു​കൈ​ക​ളും മു​റു​ക്കി യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ഒരി​ക്കൽ കൂടി യു​ദ്ധാ​വേ​ശ​ത്തി​ലാ​യി.

“ഉദ്യാ​ന​വ​ളർ​ച്ച ഊഹി​ച്ച​തി​ലും മു​ന്നിൽ.”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ അഭി​വാ​ദ്യം ചെ​യ്തു. രാ​ജ​മ​ന്ദി​ര​ങ്ങൾ​ക്ക​ക​ലെ ശ്ര​ദ്ധാ​പൂർ​വ്വം നി​ല​നിർ​ത്തിയ ആശ്ര​മാ​ന്ത​രീ​ക്ഷ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ പ്രിയ ഔഷധ സസ്യ​ത്തോ​ട്ട​ങ്ങൾ.

“ആയു​സ്സോ ആരോ​ഗ്യ​മോ ഉറ​പ്പു വരു​ത്താ​നൊ​ന്നു​മ​ല്ല അധ്വാന ഭാരം ഞാൻ സ്വയം ഏറ്റെ​ടു​ത്ത​തു് എന്നു് നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാം. ദേവ സന്ത​തി​ക​ളെ​ന്ന​വ​കാ​ശ​പ്പെ​ട്ടു കു​റ​ച്ചു​കാ​ല​മാ​യി യു​വ​ത്വം ഇന്നും കൂ​ടെ​യു​ണ്ടെ​ന്നു് മേനി പറ​യു​ന്ന ‘വയോജന’ങ്ങളെ ചി​ല​തൊ​ക്കെ പഠി​പ്പി​ക്കാൻ ഞാ​നി​തി​ന്റെ പരി​പാ​ല​നം നിർ​വ്വ​ഹി​ക്കു​ന്നു എന്നു മാ​ത്രം. ഊഴ​മ​നു​സ​രി​ച്ച​വ​രു​ടെ തല, രാ​ത്രി എന്റെ വസ​തി​യിൽ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടും. അവ​രു​ടെ മുഖം എനി​ക്കു് കാ​ണാ​നും, എന്നാൽ എന്റെ മുഖം ഇരു​ളിൽ മറ​യ്ക്കാ​നു​മാ​വു​ന്ന വെ​ളി​ച്ച​വും നി​ഴ​ലും മനഃ​പൂർ​വ്വം അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ ഞാൻ നി​ല​നിർ​ത്തു​ന്ന​തു് കൊ​ണ്ടു്, നേ​ര​ത്തെ പറി​ച്ചെ​ടു​ത്ത ഈ പച്ചി​ല​മ​രു​ന്നു​കൾ എത്ര​യും വേഗം ചവ​ച്ചി​റ​ക്കാൻ ഞാൻ കൊ​ടു​ക്കും. അല്പ​സ​മ​യ​ത്തി​നു​ള്ളിൽ കാണാം, അവർ മലർ​ന്ന​ടി​ച്ചു വീ​ണു​റ​ങ്ങു​ന്ന​തു. അതോടെ ഞാൻ പു​രു​ഷ​ഗ​ന്ധ​മേൽ​ക്കാ​ത്ത വേ​റൊ​രു പാ​യി​ലേ​ക്കു ചെ​രി​യും. യു​ദ്ധം കഴി​ഞ്ഞ​തോ​ടെ തൊഴിൽ നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​ക​നെ വരു​തി​യി​ലാ​ക്കാൻ, വി​ശേ​ഷ​സി​ദ്ധി​യു​ള്ള ഒരു ഇല​ച്ചാർ​ത്തു നി​ങ്ങൾ​ക്കും സമ്മാ​ന​മാ​യി തര​ട്ടെ?”