വിശ്വമനസ്സ് ഋഷി; ഉഷ്ണിക്കും ഉഷ്ണിഗ്ഗർഭയും ഛന്ദസ്സുകൾ; മിത്രാവരുണന്മാരും വിശ്വദേവകളും ദേവത. (‘ദ്വാരകാമന്ദിരം’പോലെ)
മിത്രദേവർ, പെരുമാക്കൾ,
സത്യവാന്മാർ, കരുത്തർ, വാ –
യ്പൊത്ത യജ്ഞം വിളങ്ങിപ്പൂ!4
സ്സക്തന്മാരിപ്പെരുമാക്കൾ
നോക്കുന്നു, വൻദേവതകളെ, –
പ്പൈക്കൂട്ടത്തെയെന്നപോലെ!7
നാസത്യരും പാലിയ്ക്കട്ടേ!
പാലിയ്ക്കട്ടേ, മഹാവേഗ –
ശാലികളാം മരുത്തുക്കൾ!10
സുപ്രദാനൻ വിഷ്ണുവിനെ:
താനേ പോം നീ കേൾക്ക, പൊഴി –
പ്പോനേ, സൗമ്യ, കർമ്മവാന്നായ്!12
തശ്വികൾ, മരുത്തുക്കളും,
ഒന്നിച്ചുചേർന്നിഷ്ടം ചെയ്യു –
മിന്ദ്രൻ,വിഷ്ണുവെന്നിവരും!14
ളർക്കമാർഗ്ഗേ വിരിയ്ക്കുന്ന;
അഗ്നിപോലേ വളർത്തപ്പെ –
ട്ടാ,ഹുതനായ്ത്തിളങ്ങുന്നു!19
പക്ഷഹൃത്താം, സൗഷാമ്ണനാൽ
നേരേപോകും യുക്തവെള്ളി –
ത്തേരെങ്ങൾക്കു് നല്കപ്പെട്ടു:22
വെക്കവും, ധീവിശേഷവും
ഒത്ത മഹദശ്വങ്ങളെ –
പ്പുത്തൻസ്തുത്യാ വാങ്ങിനേൻ, ഞാൻ!24
[1] ദേവന്മാരിൽ – ദേവന്മാരിൽവെച്ചു്. ശുദ്ധബലന്മാർ = യഥാർത്ഥമായ കെല്പുള്ളവർ. ഉത്തരാർദ്ധം – പരോക്ഷോക്തി: ഇരുസത്യസ്ഥരെ – സത്യശീലരായ മിത്രാവരുണന്മാരെ. നീ – വിശ്വമനസ്സ്.
[2] സ്വധ്വരൻ = ശോഭനയജ്ഞൻ. പുത്രർ – അദിതിയുടെ. ധൃതവ്രതർ = കർമ്മകരന്മാർ.
[3] വിശ്വജ്ഞർ = സർവജ്ഞർ. ദിത്യാത്മജഹതി = ദൈത്യവധം.
[5] പെരുംകല്പിൻ പുത്രർ – മഹാബലത്താൽ ഉൽപാദിതർ. വേഗതനൂജന്മാർ – ബലത്തിന്റെ വേഗത്താൽ ഉൽപാദിതർ, രണ്ടിന്റേയും അർത്ഥം ഒന്നുതന്നെ. അന്നനിലയം – ഹവിസ്ഥാനം.
[6] പ്രത്യക്ഷോക്തി: ദിവ്യപാർത്ഥിവാന്നങ്ങൾ = വിണ്ണിലും മന്നിലുമുള്ള അന്നങ്ങൾ. ദ്രവ്യങ്ങൾ = ധനങ്ങൾ. നിന്നീടട്ടേ – വേണ്ടുന്ന സമയത്തു മഴ പെയ്യുവിൻ.
[7] മഖാന്നത്തിൽസ്സക്തർ – ഹവിഃപ്രിയന്മാർ. പൈക്കൂട്ടത്തെ – കാള എന്നപോലെ, വൻദേവകളെ – നോക്കുന്നു – അസുരവധാനന്തരം നോക്കി സന്തോഷിയ്ക്കുന്നു.
[8] ക്ഷത്രിയന്മാർ – ബലവാന്മാർ.
[9] കണ്ണിനെക്കാൾ – കണ്ണിനുള്ളതിനേറെ കാഴ്ചയുണ്ടവർക്ക്. പൂർവർ = പുരാതനർ.
[11] മരുത്തുക്കളോടു്: തോണി – പാപതരണോപകരണമായ യജ്ഞം. സത്രാണർ = രക്ഷാസമേതർ. നിർബാധർ – ആരാലും ഉപദ്രവിയ്ക്കപ്പെടാത്തവർ.
[12] ഉത്തരാർദ്ധം പ്രത്യക്ഷോക്തി: താനേ പോം – യുദ്ധത്തിന്നു് ഏകനായി പോകുന്ന. പൊഴിപ്പോനേ – സ്തോതാക്കൾക്കു ധനം വർഷിക്കുന്നവനേ. കർമ്മവാന്നായ് – യഷ്ടാവിന്നുവേണ്ടി. കേൾക്ക – ഞങ്ങളുടെ സ്തുതി കേട്ടാലും.
[13] അതു് – ആ സ്വത്തു്. സുരക്ഷകം – എല്ലാവരെയും നന്നായി രക്ഷിയ്ക്കുന്നതു്.
[14] അതു – ഞങ്ങൾക്കു കിട്ടിയ ധനം.
[15] ഇന്നേതാക്കൾ – ദേവന്മാർ. അഹന്ത = ഗർവ്. ശീഘ്രനീർക്കുത്തുകൾ പ്രതിബന്ധത്തെ തകർക്കുന്നതുപോലെ.
[16] ദേവാന്മാരോടു്: അതിലൊരാൾ – മിത്രവരുണന്മാരിൽവെച്ചു മിത്രൻ. നിങ്ങൾക്കായി = നിങ്ങൾക്കുവേണ്ടി.
[17] പൂർവ്വഗൃഹ്യകർമ്മങ്ങൾ = പുരാതനഗൃഹ്യകർമ്മങ്ങൾ. ഉദ്യശസ്സ് – ഉയർന്ന കീർത്തിയോടുകൂടിയവൻ.
[18] ഊഴിനഭസ്സതിരു് = ഭൂവിന്റെയും ദ്യോവിന്റെയും അതിര് ഇവൻ – മിത്രൻ. പാര് = ഭൂമി. പെരുമ = മഹിമാവ്.
[19] വളർത്തപ്പെട്ടു് – ഹവിസ്സുകൾകൊണ്ടു്.
[20] വാർനെടുംഗൃഹേ – വിശാലദീർഗ്ഘമായ ഗൃഹത്തിൽ, യാഗശാലയിൽ. ഗോത്രായുതാന്നേശൻ – ഗോസമൂഹസമേതമായ അന്നത്തിന്റെ, പശുക്കളുടേയും അന്നത്തിന്റെയും, അധിപതിയായ വരുണനെ.
[21] ആ വീരനെ – വരുണനെയും. ഉത്തരാർദ്ധം പ്രത്യക്ഷവചനം: ഞങ്ങളെ സദാ ദാതാക്കളുടെ അടുക്കലെയ്ക്കു നീതന്നെ അയച്ചാലും, ഞങ്ങൾക്കു് ധനം കിട്ടാൻ.
[22] വരുവിന്റെ ദാനം വിവരിയ്ക്കുന്നു: ഉഷഗോത്രജൻ = ഉക്ഷാവ് എന്നവന്റെ ഗോത്രത്തിൽ ജനിച്ചവൻ. പ്രതിപക്ഷഹൃത്തു് – ശത്രുക്കളുടെ ജീവിതവും ധനവും കവരുന്നവൻ. സൗഷാമ്ണൻ = സുഷാമപുത്രൻ, വരുരാജാവു്. യുക്തം – കുതിരകളെ പൂട്ടിയതു്.
[23] ആ – തേരിനു പൂട്ടിയ. ഇണ്ടലേകും – ശത്രുക്കൾക്കു ദുഃഖം വരുത്തും, പടുത്വം – യുദ്ധസാമർത്ഥ്യം.
[24] ധീവിശേഷം – സ്വാമിയെ സന്തോഷിപ്പിയ്ക്കുന്ന ബുദ്ധിഗുണം. മഹദശ്വങ്ങൾ – മഹാനായ വരുവിന്റെ രണ്ടു കുതിരകൾ. പുത്തൻസ്തുത്യാ – മിത്രാദിദേവന്മാരെക്കുറിച്ചു് പുതിയ സ്തോത്രം ചൊല്ലി. ഇതിന്നു പ്രതിഫലമായിട്ടാണു്, രാജാവ് ഋഷിയ്ക്കു പച്ചക്കുതിരത്തേർ കൊടുത്തതു്.