കണ്വഗോത്രൻ ത്രിശോകൻ ഋഷി; ഗായത്രി ഛന്ദസ്സ്; ഇന്ദ്രൻ ദേവത.
സ്തോത്രങ്ങൾ വായ്ക്കും; പെരുതായ്ത്തീരും, മരനുറുങ്ങുമേ!2
കല്പിച്ചുതരിരെ,ങ്ങൾക്കു വളരെശ്ശോഭനാന്നവും!8
ഇന്ദ്രൻ മുന്നിലണയ്ക്കട്ടേ, നമുക്കിഷ്ടങ്ങൾ നേടുവാൻ!9
സോമം പിഴിഞ്ഞുവെച്ചു, ക്ഥം ചൊല്ലുന്നേൻ, ധനകാംക്ഷി ഞാൻ!29
അതിലെന്തൊന്നു നീ ചെയ്തീലി? – ന്ദ്ര, നല്കുക, സൗഖ്യവും!31
അതിൻപ്രശസ്തിയും നല്ല യശസ്സുമവിടെയ്ക്കുതാൻ !33
ഞങ്ങൾ ചെയ്യുകിലും, ശിക്ഷ കല്പിയ്ക്കരുതു, ശൂര, നീ 34
വലിയ്ക്കുന്നേൻ: ധനം നല്കുന്നോനല്ലോ, ബ്രാഹ്മണർക്കു നീ!39
വെച്ചിരിയ്ക്കുന്നു നീ, കൊണ്ടുവരികാ,ക്കാമ്യമാം ധനം!41
[1] ഇന്ദ്രന്റെ സഖ്യം ലഭിച്ചവരും, അഗ്നിയെ ജ്വലിപ്പിയ്ക്കുന്നവരും ദർഭവിരിയ്ക്കുമേ – യാഗം കഴിപ്പാൻ അർഹരാകും. ഈ ഋക്കിന്നു് അഗ്നിയും ദേവതയാണു്.
[2] ഏറും – ധാരാളം കിട്ടും. മരനുറുങ്ങ് – യൂപം നിർമ്മിപ്പാൻ വെട്ടുന്ന മരത്തിന്മേൽനിന്നു് ആദ്യം തെറിച്ച കഷ്ണം: അവർ വീണ്ടും വീണ്ടും യൂപം നിർമ്മിപ്പിയ്ക്കും; പലവുരു യാഗംചെയ്യും.
[3] അയോധനും – മുമ്പു യുദ്ധം ചെയ്തിട്ടില്ലാത്തവൻപോലും. ചുണച്ചു് – ഉശിരോടെ. പരീതനെ – സേനാപരിവൃതനായ ശത്രുവിനെ.
[4] അമ്മ – അദിതി.
[5] പ്രത്യക്ഷോക്തി: ബലിഷ്ഠ—ബലവതിയായ അമ്മ. കൊതിപ്പിക്കുവൻ – ശൂഷ്ണാസുരൻ: അവനാണ്, ഉഗ്രനും, വിശ്രുതനും.
[6] കേൾക്ക—എന്റെ സ്തോത്രം. ഇച്ഛിപ്പതു—സ്തോതാവു കാംക്ഷിയ്ക്കന്നത്.
[7] അശ്വത്തിന്ന്—കുതിരയെ കിട്ടാൻ. തേരാളിമാരെയെല്ലാം ജയിക്കുമെന്ന്, ഉത്തരാർദ്ധത്തിന്റെ താത്പര്യം.
[10] അങ്ങയെ ദ്വേഷിയ്ക്കുന്നവരുടെ അടുക്കൽ യാചിപ്പാൻ ചെല്ലില്ല; ഭവാന്നേകാൻ, (ഹവിസ്സു തരാൻ) കഴിവുള്ളവങ്കലേ ചെല്ലു.
[11] സാശ്വർ = അശ്വയുക്തർ.
[12] നൽകപ്പെടുന്നതുണ്ടല്ലോ—യജമാനനാൽ.
[13] കെല്പുറ്റവയെയും—ഉറപ്പേറിയ ശത്രുനഗരങ്ങളെപ്പോലും. ധനജ്ഞയൻ – സമ്പത്തടക്കുന്നവൻ. വീടുപോലുള്ളോൻ – ഉപദ്രവങ്ങളിൽനിന്നു രക്ഷിയ്ക്കുന്നവൻ.
[14] കൈമാറ്റക്കരൻ – ഹവിസ്സു വാങ്ങി, അഭീഷ്ടം കൊടുക്കുന്നവൻ. പോന്ന—ഉന്നതനായ.
[15] ഭവാൻ സ്തോതാക്കൾക്കു ധനം കൊടുക്കുമ്പോൾ, തന്റെ പിശുക്കുമൂലം അസൂയ തോന്നുന്ന പണപ്പുള്ളിയുടെ (മുതല്ക്കാരന്റെ) ധനം കൊണ്ടുവന്നു ഞങ്ങൾക്കു തന്നാലും.
[16] സുഹൃത്തുക്കൾ = സഖാക്കൾ, സ്തോതാക്കൾ, നിന്നെ നിർഭരം നോക്കുന്നു. തീൻ (പുല്ലും മറ്റും) കൂട്ടിയവർ പശുവിനെ (മാടെവിടെ എന്നു) നോക്കുന്നതു പോലെ.
[17] ചെകിടൻ = ബധിരൻ. അവനം = രക്ഷണം.
[18] തീവ്രമാം—ശത്രുക്കൾക്കു ദുസ്സഹമായ.
[19] നൊന്തു—ദാരിദ്രവേദനയോടെ.
[20] എന്നുമുണ്ടു—എന്ന ആഗ്രഹവുമുണ്ട്. ബലാധിപ = ബലപതേ.
[21] സ്തോതാക്കളോട്:
[22] മാദകം—ലഹരിപിടിപ്പിയ്ക്കുന്ന സോമം.
[23] രക്ഷാർത്ഥം – അവരുടെ രക്ഷയ്ക്ക്.
[24] സ്വത്തിനായ് – സ്വത്തു കിട്ടാൻ. ആളുകൾ അങ്ങയെ സോമം കൊണ്ടു മത്തുപിടിപ്പിയ്ക്കട്ടെ. ഗവ്യസോമം – ഗോരസങ്ങൾ ചേർത്ത സോമനീർ.
[25] സദസ്സുകൾ – യജ്ഞസഭകളിലെ ആളുകൾ.
[26] കദ്രു – ഒര്യഷി. സഹസ്രബാഹുവിന്നായി – സഹസ്രബാഹു എന്ന രാജാവിനെ രക്ഷിപ്പാൻ. വീര്യവും പ്രകാശിപ്പിച്ചു – അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശത്രുക്കളെ കൊല്ലുകയും ചെയ്തു.
[27] കർമ്മമതു = ആ കർമ്മം. നേര് – നിർവ്യാജം. അഹ്നവായ്യൻ – അവരുടെ ഒരു ശത്രു.
[28] സ്വന്തം ആളുകളോട്: യുഷ്മദീയരെ (നിങ്ങളുടെ പുത്രാദികളെ) കടത്തും – ആപത്തിന്റെ മറുകരയിലെത്തിയ്ക്കും. അശ്ശത്രുമർദ്ദനനെ – അപ്രകാരമുള്ള ശത്രുമർദ്ദനനെ, ഇന്ദ്രനെ.
[29] തണ്ണീർ – മഴവെള്ളം.
[30] ത്രിശോകന്നായ് – ത്രിശോകനെന്ന ഋഷിയ്ക്കുവേണ്ടി, ചോർക്കാൻ – ഭൂമിയിലെയ്ക്കു വീഴ്ത്താൻ. ഇവൻ – ഇന്ദ്രൻ.
[31] അതിൽ – ആ നന്മയിൽ. എന്തൊന്നു ചെയ്തീല – എല്ലാം ഞങ്ങൾക്കു ചെയ്തിരിയ്ക്കുന്നു. ഇനി, സൗഖ്യവും നല്കുക.
[32] ഭവന്മനം = ഭവാന്റെ മനസ്സ്. വന്നെത്തട്ടെ – എങ്കൽ, പതിയട്ടെ.
[35] അടിപ്പോനായ് – ശത്രുക്കളെ. സഹിഷ്ണു – ശത്രുപീഢയെ കൂസാത്തവൻ.
[36] തോഴന്നുതാൻ, മകനുതാൻ = സഖാവിന്നോ, പുത്രന്നോ. മഹാവസോ = മഹാത്തായ ധനമുള്ളവനേ. ഉണർത്തിപ്പീല – കൊടുക്കേണമെന്നറിയിയ്ക്കുന്നില്ല; നിന്മനം ഞങ്ങളിൽ പതിഞ്ഞാൽ മതി.
[37] ഞങ്ങളിൽനിന്നു് – ഞങ്ങളെ പേടിച്ച്. ഞാൻ ആരെ കൊന്നു – ഒരപരാധരഹിതനെയും ഞാൻ കൊന്നിട്ടില്ല. ഇതൊക്കെ പറയാൻ ഇന്ദ്രൻമാത്രമേയുള്ളൂ. ഇന്ദ്രൻ ഇവിടെ വന്നു ചേർന്നിരിയ്ക്കാം എന്നു തോഴൻ തോഴനോടു പറഞ്ഞു.
[38] സോമം പിഴിഞ്ഞ ഏവാരനെന്ന ആൾക്കു ഭവാൻ ധനം ചെയ്തു കൊടുത്തുവല്ലോ; അപ്പോൾ ഏവരും (ദേവന്മാരെല്ലാം) ഒരു ചൂതാടി (ചൂതുകളിയിൽ പണമൊക്കെപ്പോയവൻ) പോലെ തല താഴ്ത്തി നടകൊണ്ടു. ഇന്ദ്രന്റെ ഈ ധനവർഷണത്താൽ സ്വർഗ്ഗത്തിലെ സമ്പത്താകെ തീർന്നുപോയി എന്ന വിചാരത്താലായിരിയ്ക്കാം, ദേവന്മാർ തല ചായ്ച്ചു മിണ്ടാതെ പോയതു്!
[39] നൽത്തേരശ്വയുഗ്മത്തെ – നല്ല തേരിന്റെ രണ്ടു കുതിരകളെ, ഹരികളെ. വലിയ്ക്കുന്നേൻ – ഞങ്ങളുടെ അടുക്കലേയ്ക്കു്.
[40] രണബാധകൾ = യുദ്ധോപദ്രവങ്ങൾ.
[42] വളരെദ്ധനം ഒരാളിൽ കണ്ടാൽ, അതു ഭവാൻ കൊടുത്തതാണെന്ന് എല്ലാ മനുഷ്യരും അറിയും.