കണ്വഗോത്രൻ സധ്വംസൻ ഋഷി; അനുഷ്ടുപ്പ് ഛന്ദസ്സ്; അശ്വികൾ ദേവത. (‘താമരക്കണ്ണൻ’പോലെ)
നശ്വികൾ നിങ്ങളെങ്ങളിൽ:
ഹേമത്തേരിങ്കലേറും ദസ്രരേ,
സോമത്തേൻ നുകർന്നീടുവിൻ!1
ര്യാർച്ചിസ്സാം തേരിലാ നിങ്ങൾ
ഉണ്മോരേ, പൊന്നിൻകോപ്പണിഞ്ഞോരേ,
സമ്യഗ്ജ്ഞാനരേ, സ്തുത്യരേ!2
വന്നാലും, നിങ്ങൾ വാഴ്ത്തലാൽ:
ഉണ്ണുവിൻ, സോമത്തേനശ്വികളേ,
കണ്വഗോത്രർതൻ യജ്ഞത്തിൽ!3
വന്നാലും നിങ്ങൾ നുത്യുൽകർ:
ഇങ്ങു പിഴിയുന്നുണ്ടു്, കണ്വജൻ
നിങ്ങൾക്കായ് നറുംസോമനീർ.4
യാഗത്തിൽസ്സോമമുണ്ണുവാൻ,
സ്തോതൃമർമ്മവദ്വർദ്ധകർ, വിജ്ഞർ,
നേതാക്കൾ നിങ്ങൾ ദസ്രരേ!5
മുമ്പരേ, വിളിച്ചാലപ്പോൾ
വന്നിരുന്നല്ലോ, നിങ്ങൾ ദസ്രരേ;
വന്നാലും, മൽസ്തോത്രത്തിലും!6
നിവ്വിളിനുതി കേട്ടുടൻ,
വിൺകിട്ടിപ്പവർ കാമ്യവിജ്ഞാനർ
നിങ്ങളെങ്ങളിൽദ്ധീയോടും!7
സ്സംഗതരാകും, സ്തോത്രത്താൽ?
വർണ്ണിച്ചു വായ്പിച്ചല്ലോ, നിങ്ങളെ –
ക്കണ്വന്റെ പുത്രൻ വത്സർഷി8
നിങ്ങളെ സ്തുത്യാ ദസ്രരേ:
വൃത്രഘ്നതമർ നിഷ്പാദർ നിങ്ങ –
ളെത്തിപ്പിൻ, സുഖമെങ്ങളിൽ!9
തേരിൽപ്പെൺതയ്യാൾ ദസ്രരേ;
എത്തിച്ചുതരികീ,പ്സിതമെല്ലാം
ക്രത്വംശധനരാ നിങ്ങൾ!10
ഭംഗിയേറിയ തൃത്തേരിൽ:
നിങ്ങൾക്കായ്ച്ചൊന്നാൻ, തേന്മൊഴി വത്സൻ,
തുംഗധീ, കവിനന്ദനൻ!11
വിത്തങ്ങൾ കൊടുക്കുന്നവർ,
ധർത്താളാകുമശ്വികളെന്റെ –
യിസ്തുതി വന്നു കേൾക്കട്ടേ!12
ത്താകെ ഞങ്ങൾക്കശ്വികളേ;
ഋത്വർഹക്രിയരാക്കുവിൻ; നിന്ദാ –
കൃത്തിൻ കീഴാക്കൊല്ലെങ്ങളെ!13
ചാരത്തുതന്നെയായേയ്ക്കാം;
അങ്ങുനിന്നശ്വിമാരേ, വന്നാലും,
ഭംഗിയേറിയ തൃത്തേരിൽ!14
വർദ്ധിപ്പിച്ചല്ലോ,ദസ്രരേ;
ഏകുവിൻ, നിങ്ങളായാൾക്കു തൂനൈ
തൂകുന്ന നാനാരൂപാന്നം!15
നേർക്കെവൻ വാഴ്ത്തി, നിങ്ങളെ,
അയാൾക്കു നിങ്ങൾ ദാനാധീശരേ,
നെയ്യോലുമന്നം നല്കുവിൻ!16
ളെത്തുകീ,യസ്മൽസ്തോത്രത്തിൽ:
പുഷ്ടാർത്ഥരാക്കുകെങ്ങളെ;-യിവ
കിട്ടിപ്പിൻ, നിങ്ങൾ മുമ്പരേ!17
ളാകവേ ചേർന്ന നിങ്ങളെ
മേധത്തിൽ വിളിച്ചാരല്ലോ,പ്രിയ –
മേധാന്മാരശ്വിദേവരേ!18
വത്സൻ കർമ്മത്താൽ സ്തോത്രത്താൽ:
വന്നാലു,മെങ്ങൾക്കാരോഗ്യസൗഖ്യം
തന്നീടാൻ നിങ്ങൾ ദസ്രരേ!19
നെന്ന ദശവ്രജന്നുമേ
മേധാതിഥിയ്ക്കും പോലെ, ഞങ്ങൾക്കു
മേകുവിൻ, രക്ഷ മുമ്പരേ!20
യുക്തനാക്കിയപോലവേ
പാലിപ്പിന,ന്നത്തിന്നെങ്ങളെയും
മേലാളർ നിങ്ങൾ ദസ്രരേ!21
മംഗളോക്തിയും ദസ്രരേ:
ഭൂരികാമ്യരാകെ,ങ്ങൾക്കു നിങ്ങൾ,
ഭൂരിപാലകർ,വൈരിഘ്നർ!22
ഗൂഢമായ് നിന്ന മൂവുരുൾ:
അത്തോയദത്താൽ, ദ്രഷ്ടാക്കൾ നിങ്ങ –
ളെത്തുവിനി,ങ്ങിജ്ജീവരിൽ!23
[1] വിശ്വരക്ഷയുമായ് – എല്ലാ രക്ഷകളോടുംകൂടി. ഹേമത്തേർ = സ്വർണ്ണരഥം. സോമത്തേൻ – മധുരരായ സോമം.
[2] സൂര്യാർച്ചിസ്സ് = സൂര്യന്നൊത്ത തേജസ്സുള്ളതു്. ഉണ്മാരേ – ഹവിസ്സശിയ്ക്കുന്നവരേ.
[3] വാഴ്ത്തലാൽ – ഞങ്ങളുടെ സ്തുതിയാൽ.
[4] വാന് – അന്തരിക്ഷം. നൂത്യുൽക്കർ = സ്തൃതിപ്രിയർ.
[5] ആഗമിയ്ക്കുവിൻ = വരുവിൻ. സ്തോതൃകർമ്മവദ്വർദ്ധകർ = സ്തോതാക്കളെയും, കർമ്മവാന്മാരെയും (യഷ്ടാക്കളെയും) വളർത്തുന്നവർ.
[6] അവനാർത്ഥം = രക്ഷയ്ക്കായി. മുമ്പർ – നേതാക്കൾ. മൽസ്തോത്രം = എന്റെ സ്തുതി.
[7] സ്വർവ്യോമങ്ങളിൽ നിന്നു് = സ്വർഗ്ഗത്തിൽനിന്നും അന്തരിക്ഷത്തിൽനിന്നും. ഇവ്വിളിനുതി – ഈ വിളിയും സ്തുതിയും. ധീയോടും ഞങ്ങൾക്കു തരാൻ ബുദ്ധിയുമെടുത്തു്.
[8] ഞങ്ങൾ – കണ്വഗോത്രക്കാരല്ലാതെ, അന്യർ അശ്വികളെ സ്തുതിപ്പാൻ ശക്തരാകില്ല. വർണ്ണിച്ചു വായ്പിച്ചല്ലോ = സ്തുതിച്ചു വളർത്തിയല്ലോ.
[9] ധീമാൻ – സ്തോതാവു്. വൃത്രഘ്നതമർ = ഏറ്റവും ശത്രുഹന്താക്കൾ.
[10] പെൺതയ്യാൾ – സൂര്യ. ക്രത്വംശധനർ = യാഗഭാഗമാകുന്ന ധനത്തോടുകൂടിയവർ.
[11] അങ്ങുനിന്നു് – നിങ്ങൾ എവിടെ വസിയ്ക്കുന്നുവോ, അവിടെനിന്നു് തേൻമൊഴി – മധുരസ്തോത്രം. തുംഗധീ = ഉയർന്ന ബുദ്ധിയുള്ളവൻ. കവീനന്ദനൻ – കവി എന്ന ഋഷിയുടെ പുത്രൻ.
[12] മത്ത് – സോമലഹരി. ധർത്താക്കൾ – ഉലകെല്ലാം താങ്ങുന്നവൻ.
[13] നാണിയ്ക്കേണ്ടത്ത – അന്യായാർജ്ജിതം ലജ്ജാകരമാണല്ലോ. ഋത്വർഹക്രിയർ – ഋതുകാലത്തു വേണ്ടുന്ന ക്രിയയോടു, പ്രജോൽപാദനത്തോടു, കൂടിയവർ. നിന്ദാകൃത്ത് – നിന്ദകൻ.
[15] സ്തുത്യാ = സ്തുതികൊണ്ടു്.
[16] ഓർത്തു് – ഇച്ഛിച്ചു്.
[17] ധ്വസ്തഹംസ്രർ – ഹിംസകരെ നശിപ്പിയ്ക്കുന്നവർ. വൻഭോക്താക്കൾ – ഹവിസ്സു വളരെ ഭുജിയ്ക്കുന്നവർ. പുഷ്ടാർത്ഥർ – അർത്ഥം (ധനം) വർദ്ധിച്ചവർ. ഇവ – ഈ ഭൗമധനങ്ങൾ. മുമ്പരേ – നേതാക്കളേ.
[18] മേധം = യാഗം. പ്രിയമേധന്മാർ – പ്രിയമേധരെന്ന ഋഷിമാർ.
[19] സ്തുത്യർ നിങ്ങളെ – സ്തുത്യരായ നിങ്ങളെ.
[20] ദശവ്രജൻ – ദശവ്രജദേശക്കാരൻ(?)
[21] സ്വത്തോർക്കും-ധനകാംക്ഷിയായ: ത്രണയുക്തനാക്കിയപോലവേ – രക്ഷിച്ചതുപോലെ. അന്നത്തിന്നു് – അന്നലബ്ധിയ്ക്കു്.
[22] മംഗളോക്തി – നല്ല സ്തോത്രം. ഭൂമികാമ്യരാക – ഏറ്റവും സ്പൃഹണീയരാകുവിൻ. ഭൂരിപാലകർ – ബഹുജനരക്ഷകർ.
[23] മൂവുരുൾ – തേരിന്റെ മൂന്നു ചക്രം. അശ്വിരഥം ത്രിചക്രോപേരുമാണെന്നു, നാലാംമണ്ഡലത്തിലും മറ്റും പറഞ്ഞിട്ടുണ്ടു്. അത്തോദയത്താൽ – ആ ജലപ്രദമായ തേരിലൂടെ. ദ്രഷ്ടാക്കൾ – ക്രാന്തദർശികൾ. ഇജ്ജീവരിൽ – ഞങ്ങളുടെ അടുക്കൽ.