“നി​ഷാ​ദ​നു് മു​ഖാ​മുഖ വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സം നി​ഷേ​ധി​ച്ച ദ്രോ​ണർ, ലോക മനഃ​സാ​ക്ഷി​യു​ടെ മു​മ്പിൽ ജാ​തി​വെ​റി​യു​ടെ പ്രാ​യോ​ജ​ക​നെ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടും! ചാർ​വാ​ക​നി​രീ​ക്ഷ​ണം ശ്ര​ദ്ധ​യിൽ പെ​ട്ടു​വോ? ഏക​ല​വ്യ​നു് പ്ര​വേ​ശ​നം നൽ​കി​യാൽ ദ്രോ​ണ​ഗു​രു​കു​ലം ബഹി​ഷ്ക​രി​ക്കു​മെ​ന്ന അർ​ജ്ജു​ന​ഭീ​ഷ​ണി മു​ഖ​വി​ല​ക്കെ​ടു​ത്ത​തു ഭീ​രു​ത്വ​മാ​യോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദ്രോ​ണ​രോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“കണ്ട​പ്പോൾ അഭി​ജാ​ത​കു​ടും​ബാം​ഗ​മെ​ന്ന തോ​ന്ന​ലു​ണ്ടാ​യി. അർ​ജ്ജു​ന​നു ആളെ മുൻ​പ​രി​ച​യ​മു​ണ്ടു്. പരി​ശീ​ല​ന​ത്തി​നു പ്ര​വേ​ശ​നം അനു​വ​ദി​ച്ചാൽ പാ​ണ്ഡ​വൻ പി​ണ​ങ്ങും, ഏക​ല​വ്യൻ ഗു​രു​കു​ല​ത്തിൽ പ്ര​ശ്ന​മു​ണ്ടാ​ക്കും. ഗു​രു​ദ​ക്ഷിണ മുൻ​കൂ​റാ​യി ചോ​ദി​ച്ചു​വാ​ങ്ങി. സ്വ​യം​വെ​ട്ടി​മു​റി​ച്ച വല​തു​ത​ള്ള​വി​രൽ താ​മ​ര​യി​ല​യിൽ പൊ​തി​ഞ്ഞു കി​ട്ടി​യ​പ്പോൾ, കാ​ണാ​മ​റ​യ​ത്തു വിദൂര വി​ദ്യാർ​ത്ഥി​യാ​യി അസ്ത്ര​വി​ദ്യ പഠി​ക്കാൻ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു. അല്ല ഇതി​ലെ​ന്താ​ണു് നി​ങ്ങൾ ആരോ​പി​ക്കു​ന്ന ഭീ​രു​ത്വം? ഒത്തു​തീർ​പ്പ​ല്ലേ? മു​റി​ച്ചെ​ടു​ത്ത തള്ള​വി​രൽ തി​രി​ച്ചു​വ​ച്ചു പഴയ പോ​ലെ​യാ​ക്കാ​മെ​ന്ന ഉറ​പ്പിൽ നകു​ല​സ​ഹ​ദേ​വ​ന്മാർ താ​മ​ര​യി​ല​പ്പൊ​തി ഇതി​ന​കം ഏറ്റെ​ടു​ത്തി​ട്ടു​ണ്ടു്. ദേവ വൈ​ദ്യ​ന്മാ​രായ അശ്വ​നീ​ദേ​വ​ത​ക​ളാ​ണു് ജൈ​വി​ക​പി​താ​ക്കൾ എന്നു് സം​ശ​യി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന മാ​ദ്രീ പു​ത്ര​രി​ലാ​ണു് പ്ര​തി​സ​ന്ധി​ക​ളിൽ തുണ! മാ​ദ്രീ നി​ന​ക്കു് സ്വ​സ്തി!”

“ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ വി​ഴു​പ്പ​ല​ക്കു​ന്ന പണി​യാ​ണു് കു​ന്തി​ക്കു് ഏൽ​പ്പി​ച്ച​തെ​ന്നു അര​മ​ന​സ്രോ​ത​സ്സു​ക​ളെ ഉദ്ധ​രി​ച്ചു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ അഭി​മു​ഖ​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ നി​ങ്ങൾ പ്ര​കോ​പി​ത​യാ​യോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കു​ന്തി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വർ കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​രാ​യി ഖാ​ണ്ഡവ പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ കാ​ടു​ക​ത്തി​ക്കു​ന്ന കാലം.

“അര​മ​ന​ക്കു​പി​ന്നി​ലെ അന്തഃ​പു​രം ജലാ​ശ​യ​ത്തിൽ ഉച്ച​ക്കു് കു​ളി​ക്കാ​നി​റ​ങ്ങു​ന്ന ഗാ​ന്ധാ​രി​യോ​ടു് ഞാൻ പറയും, കു​ളി​ക്കു​മ്പോ​ഴെ​ങ്കി​ലും കണ്ണു​കെ​ട്ടിയ കീ​റ​ത്തു​ണി അഴി​ച്ചി​ട്ടു, മലർ​ന്നു കി​ട​ന്നു തു​ടി​ച്ചു​നീ​ന്തൂ—നീ​ല​മാ​ന​വും കു​ളി​രു​ള്ള വെ​ള്ള​വും ഒരു​മി​ച്ചു ആസ്വ​ദി​ക്കൂ. കാ​ഴ്ച​പ​രി​മി​തി​യു​ള്ള ഭർ​ത്താ​വി​നു് ഐക്യ​പ്പെ​ടാൻ എന്ന നൊ​ടു​ഞാ​യം പറ​ഞ്ഞു സ്വയം കാഴ്ച നി​ഷേ​ധി​ക്കു​ന്ന പെ​ണ്ണ​ടി​മ​ത്ത​ത്തിൽ​നി​ന്നു് രക്ഷ​പ്പെ​ടൂ. കൺ​കെ​ട്ടു​നീ​ക്കി വി​വ​സ്ത്ര​ഗാ​ന്ധാ​രി മലർ​ന്നു​കി​ട​ന്നു തു​ടി​ച്ചു നീ​ന്തി​ക്കു​ളി​ക്കു​മ്പോൾ ഞാ​ന​വ​ളു​ടെ കൺ​കെ​ട്ടു​തു​ണി കഴു​കു​ന്ന​തു് ആണ​ധി​കാ​ര​പ്ര​മ​ത്ത​ത​യിൽ അഭി​ര​മി​ക്കു​ന്ന ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഒളി​ക​ണ്ണി​ട്ട​പ്പോൾ നോ​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​വും!”

“കാ​ട്ടു​കു​ടി​ലി​ലെ പരി​മി​ത​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ കഴി​ഞ്ഞ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ കു​ട്ടി​ക്കാ​ല​ത്തെ​ങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു, ശാ​പ​ഗ്ര​സ്ത​നായ അച്ഛൻ? കഥ പറ​ഞ്ഞും കവിത ചൊ​ല്ലി​യും രസി​പ്പി​ക്കു​മോ, അതോ മു​നി​ശാ​പം ഫലി​ക്കു​മെ​ന്ന ഭീ​തി​യിൽ ആരോ​ടും മി​ണ്ടാ​തെ ഒഴി​ഞ്ഞു​മാ​റി കഴി​ഞ്ഞു​വോ പാ​ണ്ഡു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. മല​യ​ടി​വാ​ര​ത്തി​ലെ ജലാ​ശ​യ​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ പി​തൃ​ക്കൾ​ക്കു് ബലി​ചെ​യ്തു നടു​നി​വർ​ത്തു​ന്ന നേരം വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“ഓരോ​ന്നു് ചോ​ദി​ച്ചു ഞങ്ങ​ളെ ഇങ്ങ​നെ ഗോ​ഷ്ടി കാ​ട്ടി പരി​ഹ​സി ക്കും.”

“കാ​ല​ന്റെ മക​നാ​ണെ​ങ്കി​ലും യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ​ന്തൊ​രു കാ​പ​ട്യം!, വാ​യു​വി​ന്റെ മക​നെ​ന്താ ഭാ​രി​ച്ച ശരീരം, ഇന്ദ്ര​ന്റെ മക​നാ​യി​ട്ടും സ്വർ​ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തിൽ നി​ന്നൊ​രു സമ്മാ​ന​പ്പൊ​തി​യും ഇതു് വരെ ദേ​വ​ദൂ​ത​ന്മാർ കൊ​ണ്ടു് വന്നി​ല്ല​ല്ലോ, മാ​ദ്രി​യാ​ണു് മി​ടു​ക്കി, ഒരൊ​റ്റ വരം കൊ​ണ്ട​വൾ ഇര​ട്ട​പെ​റ്റു. നി​ല​ത്തു ചു​വ​രോ​രം ചേർ​ന്നു് പായിൽ ചു​രു​ണ്ടു​കി​ട​ന്ന​യാൾ, “പന്നി​യെ കല്ലെ​റി​ഞ്ഞു​കൊ​ന്നു മാംസം ചു​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു് വാ” എന്നു് വി​ശ​ന്നു നി​ല​വി​ളി​ക്കു​ന്ന കു​ട്ടി​യെ പോലെ ആജ്ഞാ​പി​ക്കും. ഞങ്ങൾ ആ മാം​സ​ദാ​ഹം കണ്ടു് പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ക്കും, അന്നു് കൃ​ത്യ​മാ​യി ഞങ്ങൾ​ക്ക​റി​യി​ല്ല, ഒരി​ക്കൽ കു​രു​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ രാ​ജാ​വാ​യി​രു​ന്നു, ഇപ്പോൾ മര​ണ​ഭ​യ​ത്താൽ സ്വ​ബോ​ധം പോയ ചി​ത്ത​ഭ്ര​മ​ക്കാ​രൻ!”

“സന്ത​തി നി​ഷേ​ധി​ക്കു​ന്ന മു​നി​ശാ​പ​ത്തിൽ​നി​ന്നു് പാ​ണ്ഡു​വി​നെ രക്ഷി​ക്കാൻ പറ്റിയ പോം​വ​ഴി ആരും അര​മ​ന​യിൽ നിർ​ദേ​ശി​ച്ചു കണ്ടി​ല്ലേ? വി​വാ​ഹ​പൂർവ രഹ​സ്യ​ര​തി​യിൽ ജനി​ച്ച നവജാത ശി​ശു​വി​നെ പനം​കു​ട്ട​യി​ലാ​ക്കി പു​ഴ​യിൽ ആരോ​രു​മ​റി​യാ​തെ ഒഴു​ക്കിയ സാ​ഹ​സി​ക​യു​വ​ത്വം ഗം​ഗാ​ത​ട​ത്തി​ലെ അന്തഃ​പു​ര​ങ്ങ​ളിൽ ഇന്നും ഒരാ​വേ​ശ​മാ​ണ​ല്ലോ”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കു​ന്തി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര സൈ​നി​ക​പാ​ള​യ​ത്തിൽ കു​ന്തി​യു​ടെ കി​ട​പ്പറ. പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ നി​ശ​ബ്ദത പടർ​ന്ന നേരം.

“ആയു​സ്സി​ന്റെ നീളം കൂ​ട്ടാൻ സ്ത്രീ​സം​സർ​ഗം പൂർ​ണ്ണ​മാ​യി ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചു ഹസ്തി​ന​പു​രി ഭരി​ക്കു, ഞാനും മാ​ദ്രി​യും ജന്മ​നാ​ടു​ക​ളി​ലേ​ക്കു് മട​ങ്ങി പു​നർ​വി​വാ​ഹം ചെ​യ്യാൻ വഴി തേ​ട​ട്ടെ എന്ന പ്രാ​യോ​ഗി​ക​നിർ​ദേ​ശം പാ​ണ്ഡു നിർ​ദ്ദ​യം തള്ളി. “ശാ​പ​ഗ്ര​സ്ത​നായ ഞാൻ മരി​ച്ചാ​ലും, കു​ന്തി​ക്കും മാ​ദ്രി​ക്കും പു​നർ​വി​വാ​ഹം അരുതു. സതി ചെ​യ്യ​ണം!” എന്നാ​യി​രു​ന്നു അഭി​ശ​പ്ത​ഷ​ണ്ഡ​ന്റെ ആജ്ഞ. വേറെ തര​മി​ല്ലാ​തെ സ്ത്രീ​വി​രു​ദ്ധ അന്തി​മാ​ഭി​ലാ​ഷ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു. ഞാ​നൊ​രു​പാ​യ​ത്തി​നു മു​തിർ​ന്നു. യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നും ഭീ​മ​നും ചേർ​ന്നു് മാ​ദ്രി​യെ വാ​പൊ​ത്തി​പ്പി​ടി​ച്ചു ശി​ര​സ്സു് മൂടി പാ​ണ്ഡു​ചി​ത​യിൽ കൗ​ശ​ല​ത്തോ​ടെ തള്ളി. അഞ്ചു​കു​ട്ടി​ക​ളു​മൊ​ത്തു ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​വാ​തി​ലി​ലി​നു​മു​മ്പിൽ ഞാൻ അഭ​യാർ​ഥി​ക​ളു​ടെ സമ​ര​മു​ഖം തു​റ​ക്കു​മ്പോൾ വന്നു ദു​ര്യോ​ധ​ന​നും ദു​ശ്ശാ​സ​ന​ന്മാ​രും, “ഹസ്തി​ന​പു​രി ഞങ്ങൾ​ക്കു് മാ​ത്രം അവ​കാ​ശ​പ്പെ​ട്ട​തു് പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ അധി​നി​വേ​ശം കൗരവർ വക​വ​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കി​ല്ല”. പാ​ണ്ഡ​വ​രും കൗ​ര​വ​രും പര​സ്പ​രം കൊ​ന്നും കൊ​ണ്ടും തു​ട​രു​ന്ന കു​രു​ക്ഷേ​ത്രം കഴി​യ​ട്ടെ നന്മ​തി​ന്മ ദന്ദ്വ​യു​ദ്ധ​ത്തിൽ പ്ര​കൃ​തി ആരുടെ കൂ​ടെ​യെ​ന്ന​പ്പോൾ നി​ങ്ങൾ ഭൗ​തി​ക​വാ​ദി​കൾ അറി​യും.”

“അഞ്ചിൽ ഒരു പാ​ണ്ഡ​വ​തല പോലും വെ​ട്ടാ​നാ​വാ​തെ, കൗ​ര​വ​സൈ​നി​ക​മേ​ധാ​വി ഭീ​ഷ്മർ, പത്താം ദിവസം, ഇതാ ശര​ശ​യ്യ​യിൽ മര​ണ​ദേ​വ​ത​യെ​കാ​ത്തു നീ​ണ്ടു​നി​വർ​ന്നു കി​ട​ക്കു​മ്പോൾ, ഒരു പോർ​ക്ക​ള​പ്ര​തി​സ​ന്ധി പത്തി​വി​ടർ​ത്തു​ന്ന​തു് നി​ങ്ങൾ ആശ​ങ്ക​യോ​ടെ കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഇപ്പോൾ ഞങ്ങൾ​ക്കു് പ്ര​തി​സ​ന്ധി, ഭീ​ഷ്മർ മാ​ത്രം! കഴി​ഞ്ഞ പത്തു​ദി​വ​സ​വും പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ ഭീ​ഷ്മ​സാ​ന്നി​ധ്യം ആല​ങ്കാ​രി​ക​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ! കർ​ണ്ണൻ ഭീ​ഷ്മ​രെ​ക്കു​റി​ച്ചു നേ​ര​ത്തെ തന്ന അർ​ത്ഥ​ഗർ​ഭ​മായ മു​ന്ന​റി​യി​പ്പു് തള്ളി​യ​താ​ണെ​ന്റെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര വീ​ഴ്ച്ച. ചു​റ്റും നോ​ക്കി ‘ഒരു വി​ഭി​ന്ന​ലിം​ഗ​പോ​രാ​ളി മു​മ്പിൽ വന്നി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ ആയുധം താ​ഴെ​യി​ട്ടു യു​ദ്ധം ബഹി​ഷ്ക​രി​ക്കാ​മാ​യി​രു​ന്നു’ എന്നാ​ണു് പി​താ​മ​ഹൻ പി​റു​പി​റു​ത്തി​രു​ന്ന​തു്. പാ​ണ്ഡവ ഗൂ​ഢാ​ലോ​ച​ന​യിൽ പെ​ട്ടെ​ന്നു് ശി​ഖ​ണ്ഡി മു​മ്പിൽ വന്ന​തും, ഭീ​ഷ്മർ അടി​തെ​റ്റി​വീ​ണ​തും കണ്ട​പ്പോൾ ഇതൊരു പാ​ണ്ഡവ ഭീ​ഷ്മ​ധാ​ര​ണ​യാ​ണ​ല്ലോ എന്ന മടു​പ്പോ​ടെ ഞങ്ങൾ മുഖം തി​രി​ച്ചു. യു​ദ്ധ​ത്ത​ലേ​ന്നു സേ​നാ​ധി​പ​ത്യം ഏറ്റെ​ടു​ക്കാൻ ആചാ​ര​മ​നു​സ​രി​ച്ചു ഭീ​ഷ്മ​രെ ആദ​ര​പൂർ​വ്വം ക്ഷ​ണി​ച്ച​പ്പോൾ, “സേ​നാ​നാ​യക പദവി പു​തു​ത​ല​മു​റ​യ്ക്കു് കൊ​ടു​ക്കൂ” എന്ന പ്ര​തി​ക​ര​ണം പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ച ഞങ്ങൾ നി​രാ​ശ​രാ​യി. ഉട​നെ​യു​ണ്ടു്, നേ​ര​ത്തെ കൊ​ണ്ടു വന്ന സൈ​നി​ക​വേ​ഷം വാ​രി​വ​ലി​ച്ചു​ടു​ത്തു പി​താ​മ​ഹൻ, ഇടതും വലതും നിൽ​ക്കു​ന്ന​വ​രോ​ടെ​ല്ലാം കല്ലേ​പ്പി​ളർ​ക്കു​ന്ന ആജ്ഞ​യു​മാ​യി, സം​യു​ക്ത സഖ്യ​ക​ക്ഷി​യോ​ഗം വി​ളി​ക്കു​ന്നു. പത​ഞ്ഞു​യർ​ന്ന രോഷം നി​യ​ന്ത്രി​ക്കാൻ പാ​ടു​പെ​ട്ടു എങ്കി​ലും അനു​സ​രി​ച്ചു. ശര​ശ​യ്യ​യിൽ മലർ​ന്നു​വീ​ണ​തോ​ടെ എല്ലാം കഴി​ഞ്ഞു. കർ​ണ്ണ​നെ സേ​നാ​പ​തി​യാ​ക്കാൻ എനി​ക്കു് സാ​ധി​ക്കു​മോ? ദ്രോ​ണർ തട​സ്സ​വാ​ദ​വു​മാ​യി നാ​യ​ക​പ​ദ​വി​ക്കാ​യി ഇട​പെ​ടു​മോ? വെ​ളു​ക്കും വരെ കാ​ത്തി​രി​ക്കൂ” നഗ്ന​ശ​രീ​രം നിറയെ വെ​ട്ടും ചത​വു​മാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടും, ആ ധീ​ര​സേ​നാ​നി ഒരു വട്ടം നീ​ന്തി, വീ​ണ്ടും കയ​ത്തിൽ ചാടാൻ തയ്യാ​റെ​ടു​ക്കു​ന്ന സന്ധ്യ.

“സ്വർ​ണ്ണ​ത്തേ​രിൽ കു​തി​ച്ചു​യർ​ന്ന നി​ങ്ങ​ളെ​ങ്ങ​നെ കരി​മ്പാ​റ​ക്കെ​ട്ടിൽ വീ​ണ​വ​ശ​നാ​യി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ന്റെ അവസാന നി​മി​ഷ​ങ്ങൾ.

“സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലെ പ്ര​വേ​ശ​ന​ക​വാ​ട​ത്തി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ, ദേ​വ​ദൂ​ത​ന്മാർ ചോ​ദി​ച്ചു, എവിടെ കൂ​ട​പ്പി​റ​പ്പു​ക​ളും, ഇത്ര​യും കാലം കൂ​ടെ​പൊ​റു​ത്ത​വ​ളും? വീഴ്ച വി​വ​രി​ച്ച​പ്പോൾ അതൊ​ന്നും ഏശു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നു വ്യ​ക്ത​മാ​യി. പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ​യും ദ്രൗ​പ​ദി​യു​ടെ​യും കു​ഴി​മാ​ട​ങ്ങ​ളിൽ മു​ട്ടു​കു​ത്തി മാ​പ്പു​ചോ​ദി​ക്കാൻ എന്നോ​ട​വർ ദൈ​വ​നാ​മ​ത്തിൽ ആജ്ഞാ​പി​ച്ചു. ദു​രി​ത​ത്തി​ലും ഐശ്വ​ര്യ​ത്തി​ലും കണ്ടു​മി​ണ്ടിയ നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ന്നെ തു​ണ​ക്കാ​മോ, എന്റെ മര​ണാ​ന​ന്തര അഭി​ലാ​ഷ​ങ്ങൾ മനോ​ഹ​ര​മാ​ക്കാൻ ഞാ​ന​വ​രു​ടെ അന്ത്യ​സ​മ​യ​ങ്ങ​ളിൽ അന്യ​ഥാ​ത്വ​ത്തോ​ടെ അന്നു പെ​രു​മാ​റി​യെ​ങ്കിൽ, ഇനി ഞാൻ ഒറ്റ​ക്കൊ​റ്റ​ക്ക​വ​രു​ടെ അന്ത്യ​വി​ശ്ര​മ​സ്ഥ​ലി​ക​ളിൽ, ദൈ​വ​ത്താൽ തി​ര​സ്കൃ​ത​പ്പെ​ടാ​തി​രി​ക്കാൻ, എന്നെ കൈ​വി​ട​രു​തെ​ന്നു മു​ട്ടു​കു​ത്തി അപേ​ക്ഷി​ക്ക​ട്ടെ. എന്നെ കൈ​പി​ടി​ച്ചു് ഈ കു​ടു​ക്കിൽ​നി​ന്നും ഉയർ​ത്തു​മോ? നാ​യ​ക്കു് പക്ഷേ, ദേവത അനു​വ​ദി​ച്ചു സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​പ്ര​വേ​ശ​നം!, സ്വ​സ്തി!”

“കാ​ടു​വ​ള​ഞ്ഞു​തീ​യി​ടാ​ന​വർ​ക്കു രഹ​സ്യ​പ​ദ്ധ​തി​യു​ണ്ടു്., ആകാ​ശ​ചാ​രി​ക​ളു​ടെ പി​ന്തു​ണ​യു​മു​ണ്ടു്. കത്തി​ക്കാൻ അഗ്നി​ദേ​വ​നും, തീ കാ​ടാ​കെ അതി​വേ​ഗം പടർ​ത്താൻ വാ​യു​ദേ​വ​നും തയ്യാ​റാ​ണു്. പ്ര​പ​ഞ്ചം ആരുടെ സൃ​ഷ്ടി എന്ന തർ​ക്ക​ത്തി​ലൊ​രു സമ​വാ​യ​ത്തി​ലെ​ത്താ​തെ, ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ന്റെ ആച​ന്ദ്ര​താര പരി​പാ​ല​നം പാ​ണ്ഡ​വർ പൂർ​ണ്ണ​മാ​യും ഏറ്റെ​ടു​ക്ക​ണം എന്നു കൗ​ര​വ​രി​പ്പോൾ പറ​യു​ന്ന​തി​ന്റെ യു​ക്തി എന്താ​ണെ​ന്നു ചോ​ദി​ക്കു​ന്നു അക്ഷ​മ​യോ​ടെ അർ​ജ്ജു​നൻ!” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. മു​തിർ​ന്ന കൗരവർ ആരും ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലി​ല്ലാ​ത്ത തക്കം നോ​ക്കി, ധൃ​ത​ര​ഷ്ട്രർ, യമു​നാ​ന​ദീ​തീര ഹസ്തി​ന​പു​രി പ്ര​വി​ശ്യ ഇഷ്ട​ദാ​ന​മാ​യി കി​ട്ടി​യ​പ്പോൾ, അതൊരു നേ​ട്ട​മെ​ന്ന നി​ല​യിൽ കു​ടി​യേ​റിയ കൗ​ന്തേ​യ​രു​ടെ ആയുധം, മടവാൾ ആയി​രു​ന്നി​ല്ല, തീ ആയി​രു​ന്നു.

“പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ബാ​ല്യ​കാ​ലം കഴി​ഞ്ഞ കാ​ട്ടിൽ, അവർ​ക്ക​ഞ്ചു​പേർ​ക്കും വച്ചും വി​ള​മ്പി​യും തുണി കഴു​കി​യും പാ​യ​വി​രി​ച്ചും കു​ടും​ബം പരി​പാ​ലി​ച്ച ഒരു സാ​ധു​സ്ത്രീ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. മദ്ര രാ​ജാ​വു് ശല്യ​ന്റെ കൊ​ച്ച​നു​ജ​ത്തി മാ​ദ്രി. ഒരു ഘട്ട​ത്തിൽ മു​തിർ​ന്ന റാണി കു​ന്തി സതി​യ​നു​ഷ്ഠി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രു​മെ​ന്നു​റ​പ്പാ​യ​പ്പോൾ മാ​ദ്രി​യെ പാ​ണ്ഡു​ചി​ത​യിൽ തള്ളാൻ കു​ന്തി​ക്കു് കൂ​ട്ടു​നി​ന്ന കുടില കൗ​ന്തേ​യർ​ക്കെ​ന്ത​റി​യാം, പ്ര​കൃ​തി​യ​നു​ഗ്ര​ഹി​ച്ച ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ന്റെ അതി​ലോല ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ നേ​രി​ടു​ന്ന അസ്തി​ത്വ ഭീ​ഷ​ണി​യും, ഷണ്ഡ​പാ​ണ്ഡു​വി​നാൽ കബ​ളി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട അതൃ​പ്ത​ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തിൽ കരൾ​നൊ​ന്തു മരി​ച്ച മാ​ദ്രി മാ​താ​വി​ന്റെ വേ​ദ​ന​യും!”

“ആയു​ധ​ങ്ങൾ വേ​ണ്ട​ത്ര ഇല്ല, ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ ഭക്ഷ​ണം നേ​ര​ത്തി​നു കി​ട്ടു​ന്നി​ല്ല പാ​ള​യ​ത്തി​നു​ചു​റ്റും കൗരവ ജൈ​വ​മാ​ലി​ന്യം—എങ്ങ​നെ പാ​ണ്ഡ​വ​സൈ​ന്യം കൗ​ര​വ​രെ നേ​രി​ട്ടു എന്നാ​ണു യു​ദ്ധ​നി​രീ​ക്ഷ​കർ വി​സ്മ​യി​ക്കു​ന്ന​തു!” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക സൈ​നി​ക​മേ​ധാ​വി ധൃ​ഷ്ട​ധ്യു​മ്ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ടെ രണ്ടാം പകുതി.

“യു​ദ്ധ​പ്ര​ഖ്യാ​പ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന​വ​രു​ടെ ചു​മ​ത​ല​യ​ല്ല ശത്രു​വി​നു് അടി​സ്ഥാ​ന​സൗ​ക​ര്യ​മൊ​രു​ക്കൽ എന്നും പറ​ഞ്ഞു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പാ​ട്ടി​നു​പോ​യ​പ്പോൾ ആണു് ഞങ്ങ​ളിൽ പാ​തി​യോ​ളം പേർ നി​രാ​യു​ധ​രാ​യി കൗ​ര​വ​രെ ആക്ര​മി​ക്കാൻ, കയ്യിൽ കി​ട്ടി​യ​തെ​ന്തും​കൊ​ണ്ടു് രാ​ത്രി പാളയം വി​ട്ടി​റ​ങ്ങി​യ​തു്. അതൊരു ജീവൻ മരണ നി​യോ​ഗ​മാ​യി​രു​ന്നു. പ്ര​മുഖ കൗ​ര​വ​രു​ടെ പാ​ള​യ​ത്തി​നു​ള്ളി​ലേ​ക്കു ജൈ​വ​മാ​ലി​ന്യം ഞങ്ങൾ സൂ​ക്ഷ്മ​ത​യോ​ടെ എറി​യും, ഉന്നം കണ്ടു​വെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞാൽ അതി​വേ​ഗം മു​ങ്ങി രക്ഷ​പ്പെ​ടും, നേരം വെ​ളു​ക്കു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും, തല​ച്ചു​മ​ടിൽ കരു​തി​യി​രു​ന്ന മാ​ലി​ന്യം കൗ​ര​വ​താ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ പാ​ള​യ​ത്തി​ലേ​ക്കു് എറി​ഞ്ഞു​തീർ​ത്തി​രി​ക്കും. ആയി​ര​ക്ക​ണ​ക്കി​നു് പാ​ണ്ഡ​വ​സൈ​നി​കർ നി​ല​നി​ല്പി​നു​വേ​ണ്ടി ജൈ​വ​മാ​ലി​ന്യം ആ വിധം എറി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, നി​ശാ​നി​യോ​ഗ​ത്തി​നു ഫലം കണ്ടു. ഇടഞ്ഞ മു​ഖ​ത്തോ​ടെ​യെ​ങ്കി​ലും, ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഇണ​ങ്ങാൻ തയ്യാ​റാ​യി. യു​ദ്ധ​നി​ര്വ​ഹ​ണ​സ​മി​തി​യു​ടെ മധ്യ​സ്ഥ​ത​യിൽ അതൊരു കരാ​റാ​യ​പ്പോൾ, ജൈ​വ​മാ​ലി​ന്യം ആയു​ധ​വു​മ​ല്ലാ​താ​യി, ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ, ഒരേ പന്തി​യിൽ, ഞങ്ങ​ളു​ടെ സൈ​നി​കർ​ക്കു ഭക്ഷ​ണ​വും കി​ട്ടി​ത്തു​ട​ങ്ങി. യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ കു​പ്ര​സി​ദ്ധ ധാർ​മി​ക​ത​യെ നി​രാ​യുധ സമ​ര​വ​ഴി പ്ര​കോ​പി​പ്പി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും, പാ​ണ്ഡവ സൈ​നി​ക​രു​ടെ മനോ​വീ​ര്യം പി​ന്നെ ക്ഷ​യി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. ഭീ​ഷ്മ​രു​ടെ പതനം ഉടൻ ഉണ്ടാ​വും, മാ​ധ്യ​മ​ശ്ര​ദ്ധ അങ്ങോ​ട്ടു്. എന്റെ കൂ​ട​പ്പി​റ​പ്പു, ഭീ​ഷ്മ​രു​ടെ മു​മ്പിൽ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​മെ​ന്നു ആകാ​ശ​ചാ​രി​കൾ അറി​യി​ക്കു​ന്നു. ആകാ​ശ​ചാ​രി​ക​ളെ വി​ശ്വ​സി​ക്കാ​മോ?”

“മു​പ്പ​ത്തി​യാ​റു കൊ​ല്ലം മു​മ്പു് അധി​കാ​രം പി​ടി​ച്ച കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര പോ​രാ​ളി​ക​ള​ല്ല നി​ങ്ങൾ ഇപ്പോൾ. ജരാ​ന​ര​യു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യം ഒറ്റ​നോ​ട്ട​ത്തിൽ നി​ങ്ങ​ളി​ലും അറി​യാം. അധി​കാ​ര​പ​ദ​വി​യൊ​ഴി​ഞ്ഞു സ്വാ​ത​ന്ത്ര​രാ​യാൽ, തീ​രു​മാ​ന​മ​നു​സ​രി​ച്ചു​ള്ള വാ​ന​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​നു് ഏന്തി​യേ​ന്തി കല്ലും മു​ള്ളും ചവി​ട്ടി, വഴി നട​ക്ക​ണോ, ചില മുൻ​യുഗ മഹാ​ത്മാ​ക്കൾ വി​ജ​യ​ക​ര​മാ​യി ചെയ്ത പോലെ പവി​ത്ര യമു​ന​യി​ലോ പുണ്യ ഗം​ഗ​യി​ലൊ ഇറ​ങ്ങി​ച്ചെ​ന്നു ജല​സ​മാ​ധി​യി​ലൂ​ടെ പ്ര​കൃ​തി​യിൽ ലയി​ക്ക​ണോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. തി​രു​വ​സ്ത്ര​ങ്ങ​ളൂ​രി മര​വു​രി ധരി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, മുൻ മഹാ​രാ​ജാ​വും അഞ്ചംഗ കു​ടും​ബ​വും. പാതി തു​റ​ന്നു​കി​ട​ന്ന ജാ​ല​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു പുതിയ മഹാ​രാ​ജാ​വു് പരീ​ക്ഷി​ത്തു് അവ​രു​ടെ യാ​ത്ര​തു​ട​ങ്ങാൻ അക്ഷ​മ​യിൽ കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്.

“മല​ഞ്ചെ​രു​വി​ലൂ​ടെ നട​ന്നു​ത​ന്നെ പോകണം. ചി​ല​തൊ​ക്കെ പ്ര​കൃ​തി ഞങ്ങൾ​ക്കാ​യി കണ്ടു​വ​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്”, സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു ഒരാൾ​ക്കു് മാ​ത്രം സൗ​ജ​ന്യ​പ്ര​വേ​ശ​നം വാ​ഗ്ദാ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന ദേ​വ​ദൂ​ത​സ​ന്ദർ​ശ​നം സ്വ​പ്ന​ത്തിൽ കണ്ട​തു് പ്ര​ത്യാ​ശ​യോ​ടെ അനു​സ്മ​രി​ച്ച ‘ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ’ മൃ​ദു​വാ​യി പറ​ഞ്ഞു.

“ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ എന്ന വ്യാ​സ​ക​ല്പിത പ്ര​തി​ച്ഛായ പോലെ ‘പവി​ത്ര’മാണോ ‘ധർ​മ്മ​ക്ഷേ​ത്ര’മായ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ ശത്രു​സം​ഹാ​രം ചെ​യ്യാൻ നി​ങ്ങൾ പി​ന്തു​ട​രു​ന്ന രീതി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഒരർ​ദ്ധ​സ​ത്യം ഉച്ച​രി​ച്ചു കൗ​ര​വ​സൈ​ന്യാ​ധി​പൻ​ദ്രോ​ണ​രെ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു വധി​ക്കാൻ സാ​ധി​ച്ച സം​തൃ​പ്തി​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു, നീ​രാ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ.

“പ്ര​തി​സ​ന്ധി​യി​ലും ശാ​ന്ത​മാ​യി​രി​ക്കും നി​ന്റെ മു​ഖ​ഭാ​വ​ങ്ങൾ എന്നു് പാ​ഞ്ചാ​ലി എന്നെ കല​വ​റ​യി​ല്ലാ​തെ പ്ര​ശം​സി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഞാൻ ആർ​മാ​ദി​ക്കി​ല്ല. മന്ത്ര​ബ​ലം ആവ​ശ്യ​മി​ല്ലാ​ത്ത കു​ന്ത​മാ​ണെ​ന്റെ ഏക​ആ​യു​ധം. ശത്രു​നെ​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി ഞാനതു ആഞ്ഞെ​റി​ഞ്ഞാൽ, സാ​വ​ധാ​നം നട​ന്നു​ചെ​ന്നു് ആയുധം കര​ളിൽ​നി​ന്നും വലി​ച്ചൂ​രി​യെ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ, ഇര​യു​ടെ ശ്വാ​സം നി​ല​ക്കു​ന്ന​തു കരു​ണ​യോ​ടെ ഞാൻ കാണും. അട​യു​ന്ന ആ കണ്ണു​കൾ നോ​ക്കി പി​ന്നെ മന്ത്രി​ക്കും, “എന്റെ കൈ​ക​ളാൽ വീ​ര​മൃ​ത്യു​വ​രി​ച്ച നി​ന​ക്കു് സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യം എത്ര എളു​പ്പം!”. ആ നി​ല​യിൽ നോ​ക്കി​യാൽ, ചോ​ര​ക്ക​റ​യു​ള്ള കു​ന്ത​വു​മാ​യി അടു​ത്ത ശത്രു​സം​ഹാ​ര​ത്തി​നാ​യി തി​രി​ഞ്ഞു ഞാൻ നട​ക്കു​മ്പോൾ, യാ​ത്രി​ക​നു ശു​ഭ​യാ​ത്ര പറ​ഞ്ഞു​പി​രി​ഞ്ഞ പോലെ ഞങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ ദൈ​വ​സാ​ന്നി​ധ്യം തോ​ന്നും!”

“മു​തിർ​ന്ന ഭാര്യ എന്ന നി​ല​യിൽ നി​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ള സതി​അ​വ​കാ​ശം, രണ്ടാം​ഭാ​ര്യ മാ​ദ്രി എങ്ങ​നെ തട്ടി​യെ​ടു​ത്തു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ കു​ന്തി​യും മക്ക​ളും അഭ​യാർ​ഥി​ക​ളാ​യി വന്ന അശാ​ന്ത​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“സന്യ​സ്ത ആശ്ര​മ​ങ്ങൾ നി​റ​ഞ്ഞ മല​ഞ്ചെ​രു​വിൽ മലി​നീ​ക​ര​ണം ഒഴി​വാ​ക്കാൻ, പാ​ണ്ഡു​ജ​ഡം തീ​ക്ക​ത്തി​ക്കു​ന്ന​തി​നു പകരം രഹ​സ്യ​മാ​യി കു​ഴി​ച്ചി​ടാം എന്ന സാ​ത്വി​ക​നീ​ക്ക​ത്തിൽ ഞാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​മ്പോൾ, ഇടി​ച്ചു കയറി വന്ന സന്യാ​സി​കൾ, “കു​രു​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ യമു​നാ​തീര അന്ത്യ​വി​ശ്ര​മ​ഘ​ട്ടിൽ വേ​ണ്ടേ ഔദ്യോ​ഗിക ബഹു​മ​തി​ക​ളോ​ടെ മുൻ ഹസ്തി​ന​പു​രി രാ​ജാ​വി​ന്റെ ഭൗ​തി​ക​ശ​രീ​ര​ത്തിൽ തീ വക്കാൻ?” എന്നു് ആചാ​ര​പ​ര​മാ​യി ചോ​ദി​ച്ചു. എവി​ടെ​വേ​ണ​മെ​ങ്കി​ലും ജഡം ഇഷ്ട​മു​ള്ള​പോ​ലെ ചെ​യ്യൂ എന്നെ തീയിൽ എറി​യ​രു​തേ, പു​നർ​വി​വാ​ഹം ചെ​യ്തു ആന​ന്ദി​ച്ചു ഇനി​യു​മെ​നി​ക്കു് ജീ​വി​തം കാ​യി​ക​ക്ഷ​മ​ത​യു​ള്ളൊ​രു പു​രു​ഷ​നു​മൊ​ത്തു തു​ട​ര​ണം” എന്നു് നി​ല​വി​ളി​ച്ച മാ​ദ്രി നി​യ​ന്ത്ര​ണാ​തീ​ത​യാ​യ​പ്പോൾ, യമു​നാ​തീര ചു​ട​ല​യിൽ പര​സ്യ​മാ​യി ചി​ത​യൊ​രു​ക്കാൻ ആരും പി​ന്നെ ശ്ര​മി​ച്ചി​ല്ല. മറ​വു​ചെ​യ്യാൻ കി​ട​ക്കു​ന്ന ശവ​ത്തിൽ ആയി​രു​ന്നി​ല്ല എന്റെ നോ​ട്ടം, വളരാൻ വെ​മ്പു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​ക്കു​ട്ടി​ക​ളി​ലാ​യി​രു​ന്നു. അതു് നേ​രെ​ചൊ​വ്വേ നട​ക്ക​ണ​മെ​ങ്കിൽ വളർ​ത്ത​മ്മ​യാ​യി അഞ്ചു​പേ​രെ​യും ഞാൻ പോ​റ്റ​ണം. അങ്ങ​നെ കൗ​ശ​ല​ത്തോ​ടെ, മാ​ദ്രി​യെ ചി​ത​യിൽ എറി​ഞ്ഞു ഞാൻ കു​ട്ടി​ക​ളു​മൊ​ത്തു പാ​ണ്ഡു​വി​ധ​വ​യെ​ന്ന നി​യ​മ​ബ​ല​ത്തിൽ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രു​ടെ അര​മ​ന​യിൽ അഭയം തേടി.

“ഇനി​യും ഒരു യു​ദ്ധ​ത്തി​നു് തയ്യാ​റെ​ടു​ക്കു​ക​യാ​ണോ നി​ങ്ങൾ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ണ്ഡവ ഔദ്യോ​ഗിക വക്താ​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു, “എവിടെ തി​രി​ഞ്ഞൊ​ന്നു നോ​ക്കി​യാ​ലും വാടിയ മു​ഖ​വും ഒട്ടിയ വയറും! രണ്ടാ​മ​തൊ​രു യു​ദ്ധ​ക്കെ​ടു​തി സഹി​ക്കാ​നാ​വു​മോ?”

“അടി​ച്ചേൽ​പ്പി​ക്കു​ക​യ​ല്ലേ യു​ദ്ധം? കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ കൗ​ര​വർ​ക്കൊ​പ്പം യു​ദ്ധം ചെയ്ത നാ​ട്ടു​രാ​ജ്യ​ങ്ങൾ ഞങ്ങൾ​ക്കെ​തി​രെ സം​ഘ​ടി​ച്ചി​രി​ക്ക​യാ​ണു്. കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട കൗ​ര​വ​സൈ​നി​ക​രു​ടെ വി​ധ​വ​കൾ​ക്കു ആയു​ഷ്കാല ചെ​ല​വു് ഹസ്തി​ന​പു​രി ഏറ്റെ​ടു​ക്കു​മെ​ന്നു് വാ​ഗ്ദാ​നം കൊ​ടു​ത്താ​ണു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഓടി നട​ന്നു സൈ​നി​ക​രെ കൂ​ടെ​കൂ​ട്ടി​യ​തു്. നഷ്ട​പ​രി​ഹാ​ര​അ​വ​കാ​ശ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ഓരോ നാ​ട്ടിൽ നി​ന്നു് പ്ര​തി​നി​ധി​കൾ ഇവിടെ കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ പ്ര​ച​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന കഥ​ക​ളൊ​ന്നും നി​ങ്ങൾ, തി​ണ്ണ​നി​ര​ങ്ങു​ന്ന പത്ര​പ്ര​വർ​ത്ത​കർ കേൾ​ക്കാ​റി​ല്ല? അതോ, കൊ​ട്ടാ​രം ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ ഗോ​മാ​സം പൊ​രി​ച്ച​തു തി​ന്നു സ്വയം കഥ മെ​ന​യു​ക​യാ​ണോ? ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ അഖ​ണ്ഡ​ത​ക്കു​വേ​ണ്ടി ജീ​വ​ത്യാ​ഗം ചെ​യ്ത​വർ! യു​ദ്ധ​ത്തിൽ തോറ്റ രാ​ജ്യ​ത്തിൽ​നി​ന്നു് ജേ​താ​ക്കൾ കപ്പം നേ​ടു​ന്ന​തു് പതി​വാ​യി​രി​ക്കാം, പക്ഷേ, തോറ്റ രാ​ജ്യ​ങ്ങൾ സം​ഘ​ടി​ച്ചു ജേ​താ​ക്ക​ളിൽ നി​ന്നു് നഷ്ട​പ​രി​ഹാ​രം തേ​ടു​മ്പോൾ, അഹിംസ ഉപ​ദേ​ശി​ച്ചു, താ​ടി​ക്കു​ക​യ്യും വച്ചി​രി​ക്ക​ണോ പാ​ണ്ഡ​വർ!”

“അജ്ഞാ​ത​വാ​സം കഴി​ഞ്ഞു വി​രാ​ട​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലെ സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളു​ള്ള സൈ​നി​ക​പാ​ള​യ​ത്തിൽ ആറു​പേ​രും പ്ര​വാ​സി പാ​ണ്ഡ​വ​കു​ടും​ബ​മാ​യി യു​ദ്ധ​ത്തി​നു​മു​മ്പു് കഴി​യു​മ്പോൾ, രാ​വേ​റെ​ച്ചെ​ന്നും, രഹ​സ്യ​അ​റ​യിൽ, വരാ​നി​രി​ക്കു​ന്ന കൗ​ര​വ​പാ​ണ്ഡവ മഹാ​യു​ദ്ധം ചർച്ച ചെ​യ്യു​മ്പോൾ, അവിടെ ഇടി​ച്ചു കയ​റി​യും ഇട​പെ​ട്ടും പഴ​യ​പോ​ലെ കലി​തു​ള്ളു​മോ പ്രി​യ​പ​ത്നി പാ​ഞ്ചാ​ലി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധ​ത്തി​ന്റെ മുൻ​വാ​ക്കായ നയ​ത​ന്ത്ര​ത്തി​നാ​യി, പാ​ണ്ഡ​വ​ദൂ​തൻ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ പോയ സം​ഘർ​ഷ​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ദ്രോ​ണ​ഗു​രു​കു​ല​ത്തിൽ പഠി​ച്ച അം​ഗീ​കൃ​ത​പ​ദാ​വ​ലി​യിൽ അഭി​ര​മി​ക്കു​ന്ന ഞങ്ങൾ വിരാട യു​ദ്ധ​സാ​ധ്യത എങ്ങ​നെ വി​ക​സി​ക്കു​മെ​ന്നു സം​വ​ദി​ക്കു​മ്പോൾ, ഒരു​ന്മാ​ദി​യി​നി​യെ​പോ​ലെ ബഹളം വച്ചു് മു​റി​യിൽ അതി​ക്ര​മി​ച്ചു കയറി, വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട​ക്കാ​ല​മാ​യി അഴി​ഞ്ഞു​കി​ട​ക്കു​ന്ന മു​ടി​യാ​കെ​യൊ​ന്നു ഞങ്ങ​ള​ഞ്ചു​പേ​രു​ടെ മു​ഖ​മ​ട​ച്ചു പ്ര​തീ​കാൽ​മ​ക​മാ​യി വീശും. അതോടെ, പാ​ണ്ഡവ വി​രൽ​ന​ഖ​ങ്ങൾ, പ്ര​ണ​യി​നി​യു​ടെ മു​ടി​യിൽ​പു​ര​ട്ടു​വാൻ കൌ​ര​വ​ര​ക്ത​ത്തി​നാ​യി പര​സ്പ​രം മാ​ന്തി, കീറും, “ഇന്നു് കൂടെ കി​ട​ക്കാൻ ഊഴം നി​ന​ക്കു്” എന്നു് പറ​ഞ്ഞ​വൾ ഞങ്ങ​ളിൽ നി​ന്നു് ഒരാളെ അരയിൽ കൈ​ചു​റ്റി ശാ​ന്ത​യാ​യി അവ​ളു​ടെ കി​ട​പ്പ​റ​യി​ലേ​ക്കു് ഒഴുകി പോവും.”

“എത്ര കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ടു പരു​ക്കേ​റ്റു, ഇരു​വി​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ലെ സംഖ്യ നി​ത്യ​വും നി​ങ്ങൾ തയ്യാ​റാ​ക്കു​ന്ന​തും, ദു​ര്യോ​ധന പക്ഷം തരു​ന്ന കണ​ക്കും ഒത്തു​പോ​കാ​റു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ദ്ധ​നിർ​വ്വ​ഹണ സമിതി കാ​ര്യ​ദർ​ശി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഞങ്ങ​ളു​ടെ വേ​ത​ന​മെ​ല്ലാം വഹി​ക്കു​ന്ന​തു് കൗരവർ!, വസ്തു​താ​പ​ര​മാ​യി സം​സാ​രി​ക്കാൻ പ്ര​യാ​സ​മു​ണ്ടു്. ദു​ര്യോ​ധ​നൻ തരു​ന്ന കണ​ക്കിൽ സ്ത്രീ മര​ണ​സം​ഖ്യ വലു​താ​യി​രി​ക്കും. എന്തു​കൊ​ണ്ടു് എന്നു് ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ അതി​കാ​യൻ പറ​ഞ്ഞു, ഓരോ രാ​ത്രി​യി​ലും പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടി​നു ഊഴം കി​ട്ടാ​ത്ത മറ്റു സേ​വ​ന​കാം​ക്ഷി​കൾ അർ​ധ​രാ​ത്രി​യോ​ടെ കൗ​ര​വ​പാ​ള​യ​ങ്ങ​ളിൽ നു​ഴ​ഞ്ഞു​ക​യ​റി ലൈം​ഗി​കാ​തി​ക്ര​മം പതി​വാ​ണു്. യു​ദ്ധ​സേ​വ​ന​ത്തി​നു പോ​വു​ന്ന ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ​ക്കു് സാ​ന്ത്വ​ന​സേ​വ​നം നൽകാൻ, കൊ​ച്ചു​കു​ട്ടി​ക​ളു​മാ​യി വന്ന കൗ​ര​വ​സ്ത്രീ​ക​ളെ, പാ​ണ്ഡ​വർ ബലാ​ത്സം​ഗം ചെ​യ്യു​ന്ന​തു് മനു​ഷ്യ​ന​ന്മ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു പ്ര​ത്യാശ നഷ്ട​പ്പെ​ടു​ത്തി എന്നാ​ണു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഖേ​ദി​ച്ച​തു. കൂ​ടു​തൽ നി​ങ്ങൾ ലൈം​ഗി​കാ​തി​ക്രമ കണ​ക്കു ചോ​ദി​ച്ചാൽ സത്യം വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്താൻ നിർ​ബ​ന്ധി​ത​രാ​വും. യു​ദ്ധ​ക്ക​രാർ നൽകിയ കൗ​ര​വ​രെ കു​റ്റ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ ആവി​ല്ല. പകൽ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട​വ​രു​ടെ വി​ധ​വ​ക​ളെ​യാ​ണു് രാ​ത്രി പാ​ണ്ഡ​വർ പീ​ഡ​ന​ത്തി​നു് ഉന്നം വക്കുക, യു​ദ്ധം തീ​ര​ട്ടെ. കരാർ സേ​വ​ന​ത്തി​ന്നെ​ന്തു പ്ര​തി​ഫ​ലം ആരു​ത​രും എന്ന​റി​യ​ട്ടെ. തക്ഷ​ശി​ല​സർ​വ്വ​ക​ലാ​ശാ​ല​യു​ടെ ഉറ​പ്പു​ണ്ടു്, സം​ഭ​രി​ച്ച കണ​ക്കെ​ല്ലാം പന​യോ​ല​രേ​ഖ​ക​ളാ​ക്കി അഭി​മു​ഖ​ങ്ങൾ​ക്കൊ​പ്പം സമർ​പ്പി​ച്ചാൽ, കൗരവർ പറ​ഞ്ഞ​തി​നേ​ക്കാൾ കൂ​ടു​തൽ​അ​വർ സ്വർ​ണ്ണ​മാ​യി തരും.”

“ആയി​ര​മാ​യി​ര​ങ്ങൾ അണി​നി​ര​ന്നു പര​സ്പ​രം വാ​ളോ​ങ്ങിയ ത്യാ​ഗ​ഭൂ​മി​യെ അക​ക്കാ​മ്പി​ന്റെ വി​ശു​ദ്ധ​വി​കാ​ര​മുൾ​ക്കൊ​ള്ളാ​തെ, ശ്മ​ശാ​ന​ഭൂ​മി ചോ​ര​ക്ക​ളം തു​ട​ങ്ങിയ പരു​ക്കൻ പദ​പ്ര​യോ​ഗ​ങ്ങ​ളാൽ മലി​ന​പ്പെ​ടു​ത്താ​നു​ള്ള​ത​ല്ല കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​മെ​ന്നൊ​രു വി​കാ​ര​ഭ​രി​ത​മായ പ്ര​ഖ്യാ​പ​നം താ​ങ്കൾ മുൻ മാ​ധ്യ​മ​സ​മ്മേ​ള​ന​ത്തിൽ നട​ത്തി​യ​താ​യി യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​കൻ പറ​ഞ്ഞു. ഞാൻ അവധി കഴി​ഞ്ഞു ഗാ​ന്ധാ​ര​യിൽ​നി​ന്നും വന്ന​തേ​യു​ള്ളു. എന്തു് വി​ളി​ക്കാം ശ്മ​ശാ​ന​ത്തെ? ഈറ്റി​ല്ലം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“അതു​പ​റ​ഞ്ഞ​പ്പോ​ഴാ​ണു്, ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക ‘പാ​ണ്ഡവ ഭര​ണ​കൂ​ടം’ എന്നൊ​രു പദ​സ​ങ്ക​ല​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ, ഭരണം നിർ​വ്വ​ഹി​ക്കു​ന്ന​തു് ‘പാ​ണ്ഡ​വർ’ എന്ന തെ​റ്റി​ദ്ധാ​ര​ണാ​ജ​ന​ക​മായ പ്ര​തീ​തി ജനി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​താ​യി ശ്ര​ദ്ധ​യിൽ പെ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഇതു് സ്വീ​കാ​ര്യ​മ​ല്ല. പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വർ ചേർ​ന്ന സർ​വ്വ​ക​ക്ഷി കൂ​ട്ടു​ഭ​ര​ണ​മ​ല്ല ഹസ്തി​ന​പു​രി! ധർ​മ്മി​ഷ്ഠ​നായ ഒരു രാ​ജാ​വി​ന്റെ കൽ​പ്പന മാ​ത്ര​മേ സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തിൽ യു​ദ്ധാ​ന​ന്ത​ര​കാ​ല​ത്തു കേൾ​ക്കാൻ പാടൂ. കു​രു​വം​ശം പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം തു​ട​ങ്ങിയ പദാ​വ​ലി പിൻ​വ​ലി​ക്കു​ക​യും, ഭര​ണ​നിർ​വ്വ​ഹ​ണ​ത്തി​ന്റെ ഏക​ശി​ലാ​രൂ​പ​ത്തെ ശരി​യായ പദ​വ്യ​വ​ഹാ​ര​ത്തിൽ ‘പരി​ശു​ദ്ധ സിം​ഹാ​സ​നം’ എന്നു് വേണം വാർ​ത്ത​ക​ളി​ലും ചോ​ദ്യ​ങ്ങ​ളി​ലും അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്താൻ എന്നും, ഇതി​നാൽ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കു​ന്നു. അടു​ത്ത മാ​ധ്യ​മ​സ​മ്മേ​ള​ന​ത്തി​നു തീ​യ​തി​യും സമ​യ​വും ഇനി​യൊ​ര​വ​സ​ര​ത്തിൽ അറി​യി​ക്കും. ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ ചെ​ന്നു് വരി​നി​ന്നാൽ, മാ​നി​റ​ച്ചി പൊ​രി​ച്ച​തും അപ്പ​വും കഴി​ക്കാം. പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ സ്ഥി​രം ക്ഷണം നി​ല​നിൽ​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്!”

“കു​ട്ടി​കൾ വേ​ണ്ടെ​ന്നു​വ​ക്കാൻ തക്ക അപൂർ​വ്വ ദാ​മ്പ​ത്യ സാ​ഹ​ച​ര്യ​മെ​ന്താ​യി​രു​ന്നു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം, “അപ്പോൾ, പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ അവർ സൈനിക പരി​ശീ​ല​നം നേടി വള​രു​ന്നു​ണ്ടു് എന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​പ്ര​ചാ​ര​ണം അർ​ദ്ധ​സ​ത്യം?”

“ഞാൻ പ്ര​സ​വി​ച്ചി​ല്ല എന്നേ​യു​ള്ളു, കൗ​ന്തേയ കാ​യി​ക​ക്ഷ​മ​ത​യു​മാ​യി, തീ​രു​മാ​ന​ത്തിൽ കാ​ര്യ​മൊ​ന്നു​മി​ല്ല, കാരണം ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലെ ഊട്ടു​പുര! പാ​ച​ക​ത്തിൽ സഹാ​യി​ക്കാൻ കു​ന്തി കൂ​ടെ​യി​ല്ല, കൗ​ന്തേ​യർ മൂ​ന്നു​പേ​രും അതു​വ​രെ പെ​രു​വ​യർ നി​റ​ച്ച​തു് അടു​ക്ക​ള​യിൽ കു​ന്തി​യു​ടെ കര​വി​രു​തു കൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. മാ​ദ്രി​യു​ടെ മക്കൾ കു​ന്തി​യെ സഹാ​യി​ക്കും. ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ കൂ​ര​യൊ​രു​ങ്ങി ഇനി അടു​പ്പു​ക​ത്ത​ണ​മെ​ങ്കിൽ ഞാൻ വേ​ണ​മെ​ന്ന ഘട്ടം വന്നു, അതോടെ ഭാ​ര്യ​യു​ടെ ‘വി​പ​ണി​മൂ​ല്യം’ പാ​ണ്ഡ​വർ വക​വ​ച്ചു​ത​ന്നു. അത്ര​മാ​ത്രം പരാ​ശ്ര​യ​ശീ​ലം അവർ എക്കാ​ല​വും പു​ലർ​ത്തി എന്ന​താ​ണു് ശ്ര​ദ്ധേ​യം. ഞാൻ നേ​ര​ത്തെ എഴു​നേ​റ്റു തീ കത്തി​ക്കു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും, തലേ​ന്നു് കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന സസ്യാ​ഹാ​രി​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളെ കൊ​ന്നു തൊ​ലി​പൊ​ളി​ക്കാൻ പാ​ണ്ഡ​വർ ഇറ​ങ്ങി​യി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, പകൽ കാ​ടു​ക​ത്തി​ക്കു​ന്ന പണി വെ​റും​വ​യ​റ്റിൽ ചെ​യ്യേ​ണ്ടി​വ​രും എന്ന​താ​യി അവർ​ക്ക​പ്പോൾ സഹാ​യി​ക്കാ​നു​ള്ള പ്ര​ചോ​ദ​നം. എത്ര​മാ​ത്രം അവർ ഭക്ഷ​ണ​ത്തി​നു ആർ​ത്തി കാ​ട്ടി​യോ അത്ര​യും ഞാ​ന​വർ​ക്കു​മേൽ ആധി​പ​ത്യം നേടി. കു​ട്ടി​കൾ വേ​ണ്ടേ എന്നു് കബ​ളി​പ്പി​ക്കു​ന്ന രീ​തി​യിൽ അർ​ജ്ജു​നൻ മൃ​ദു​വാ​യി ഒരി​ക്കൽ ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ, വേണ്ട, അത്യാ​വ​ശ്യ​മെ​ങ്കിൽ കു​ന്തി​യു​ടെ രഹ​സ്യ​മ​ന്ത്രം ചോ​ദി​ച്ചു വാ​ങ്ങാം, വയ്യ എനി​ക്കു് നി​ങ്ങ​ള​ഞ്ചു​പേ​രിൽ​നി​ന്നും ക്ഷ​മ​യോ​ടെ ബീജം സം​ഭ​രി​ച്ചു ഗർഭം ധരി​ക്കാ​നും പ്ര​സ​വി​ക്കാ​നും ശു​ശ്രൂ​ഷി​ച്ചു വളർ​ത്തി അടു​ത്ത പാ​ണ്ഡവ രാ​ജ​വം​ശ​ത്തി​നു അവ​കാ​ശി​ക​ളാ​ക്കാ​നും, അവർ പൊ​രി​ഞ്ഞു​ത​ല്ലി മരി​ച്ചു​പോ​വാ​നും എന്ന എന്റെ പ്ര​ത്യുൽ​പാ​ദന നി​ല​പാ​ടു് അച​ഞ്ച​ല​മാ​യി പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തും തു​ടർ​ന്ന​പ്പോൾ, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ പണ്ടു​ചെ​യ്ത ‘വാ​ട​ക​ക്കൊ​രു ഗർ​ഭ​പാ​ത്രം’ എന്ന പദ്ധ​തി​യിൽ വി​ശ്വ​സ്ത കു​ടി​യേ​റ്റ​കു​ടും​ബ​ങ്ങ​ളി​ലെ സ്ത്രീ​കൾ ബീ​ജ​സ​മ്പാ​ദ​ന​ത്തി​നു തയ്യാ​റാ​യി എന്നെ സമീ​പി​ച്ചു. അങ്ങ​നെ പി​റ​ന്ന അഞ്ചു പാ​ണ്ഡ​വ​നാ​മ​ധാ​രി​കൾ പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ വള​രു​ന്നു​ണ്ടു്, അവ​രു​ടെ പി​തൃ​ത്വം പാ​ണ്ഡ​വർ നി​യ​മ​പ​ര​മാ​യി ഏറ്റെ​ടു​ത്തി​ട്ടു​ണ്ടു് ബീ​ജ​ദാ​നം അവർ സന്തോ​ഷ​ത്തോ​ടെ നിർ​വ്വ​ഹി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്, എന്നാൽ രഹ​സ്യാ​ത്മ​കത നി​ല​നിർ​ത്താ​നു​ള്ള മേൽ​നോ​ട്ടം മാ​ത്ര​മേ ഞാൻ ഏറ്റെ​ടു​ത്തു​ള്ളൂ.”

“ഭർ​ത്താ​വി​ന്റെ പ്രേ​മ​ഭാ​ജ​ന​ത്തെ തൂ​ക്കി​നോ​ക്കാൻ ദ്വാ​ര​ക​യിൽ നി​ന്നു് ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലേ​ക്കു രഹ​സ്യ​സ​ന്ദർ​ശ​ന​ത്തി​നു വന്ന സത്യ​ഭാ​മ​യെ നി​ങ്ങൾ കൈ​കാ​ര്യം ചെയ്ത വിധം കേ​ട്ട​റി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. എന്നാൽ അർ​ജ്ജുന ഭാര്യ സു​ഭ​ദ്ര, ആദ്യ​സ​മാ​ഗ​മ​ത്തിൽ തന്നെ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ വാ​യ​ട​ച്ചു​വോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“കാ​ഞ്ഞ​പു​ള്ളി​യായ ഭർ​ത്താ​വി​ന്റെ മറ്റു​ഭാ​ര്യ​മാ​രോ​ടു് നാ​വ​ട​വു പയ​റ്റി​ത്തെ​ളി​ഞ്ഞ അസൂ​യ​ക്കാ​രി​യായ സത്യ​ഭാ​മ​യെ​വി​ടെ, പാവം പാവം ശി​ശു​ഹൃ​ദയ സു​ഭ​ദ്ര​യെ​വി​ടെ? എങ്കി​ലും എന്നെ ഒന്ന​ടി​തെ​റ്റി​ക്കാൻ സു​ഭ​ദ്ര​ക്കാ​യി എന്നു് സന്മ​ന​സ്സോ​ടെ സമ്മ​തി​ക്കു​ന്നു. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി കൂ​ടി​യായ എന്നെ കൈ മു​ത്തി മു​ട്ടു​കു​ത്തി ഉപ​ചാ​രം ചൊ​ല്ലു​ന്ന​തി​നു​പ​ക​രം കേ​ശാ​ദി പാദം ജി​ജ്ഞാ​സ​യോ​ടെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു നോ​ക്കി, സു​ഭ​ദ്ര എന്നെ പു​രി​കം ഉയർ​ത്തി അഭി​ന​ന്ദി​ച്ചു, “കൊ​ച്ചു​സു​ന്ദ​രീ, അഞ്ചു പ്ര​സ​വി​ച്ച ഉട​ലാ​ണോ ഇതു്!” സു​ഭ​ദ്ര​യു​ടെ ഏകമകൻ ആയി​രു​ന്നു യു​ഗാ​ന്ത​ര​ങ്ങ​ളി​ലും ധീ​ര​ത​യു​ടെ ദേശീയ പ്ര​തീ​ക​മാ​കാൻ നറു​ക്കു​വീണ അഭി​മ​ന്യു.”

“ശരി​ക്കും നി​ങ്ങൾ പ്ര​സ​വി​ച്ച​താ​ണോ, കഥാ​വ​ശേ​ഷ​രായ കൗരവർ നൂ​റു​പേ​രെ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ഹസ്തി​ന​പു​രി വി​ട്ടു് വന​വാ​സ​ത്തി​നു പോ​വു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു മുൻ മഹാ​റാ​ണി ഗാ​ന്ധാ​രി.

“ആ രഹ​സ്യം ആജീ​വ​നാ​ന്തം നീ പരി​പാ​ലി​ക്ക എന്ന ആജ്ഞ വ്യാ​സൻ എനി​ക്കു് രഹ​സ്യ​മാ​യി തന്ന​പ്പോൾ, അന്ന​ത്തെ മനഃ​പ്ര​യാ​സ​ത്തിൽ ഞാൻ മന​സ്സി​ല്ലാ​മ​ന​സ്സോ​ടെ സമ്മ​തി​ച്ചു. കാ​ഴ്ച​പ​രി​മി​ത​നെ​ങ്കി​ലും, എനി​ക്കു തകർ​ക്കാ​നാ​വാ​ത്ത കാ​യി​ക​ക്ഷ​മ​ത​യു​ള്ള ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രു​ടെ, വി​വാ​ഹ​ബാ​ഹ്യ​ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളിൽ ജനി​ച്ച നൂ​റോ​ളം കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു്, കൗ​ര​വ​വം​ശ​നാ​മം നി​യ​മ​പ​ര​മാ​യി കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന അര​മ​ന​ഗൂ​ഢാ​ലോ​ച​ന​യിൽ ഞാൻ പങ്കാ​ളി​യാ​യി. എന്റെ സഹോ​ദ​രൻ ശകുനി അന്നേ പറ​ഞ്ഞു, പ്ര​കൃ​തി​ത​ന്ന ആരോ​ഗ്യം ഇനി​യും രക്ഷി​ക്ക​ണ​മെ​ങ്കിൽ, മദ​യാ​ന​യു​ടെ രതി​വേ​ഗ​മു​ള്ള ഭർ​ത്താ​വിൽ നി​ന്നും ഒഴി​ഞ്ഞു​മാ​റാൻ ഇതൊരു സു​വർ​ണ്ണാ​വ​സ​രം കൂ​ടി​യാ​വ​ട്ടെ. നൂ​റ്റു​പേർ എന്ന​റി​യ​പ്പെ​ട്ട​വ​രു​ടെ മൂ​പ്പും ഇള​മു​റ​യും പത്തു​വ​യ​സ്സി​ന്റെ വ്യ​ത്യാ​സ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, അവരെ ഗന്ധം കൊ​ണ്ടു് തി​രി​ച്ച​റി​യാൻ ആവാതെ ഞാൻ നേ​ര​ത്തെ കൈ ഒഴി​ഞ്ഞെ​ങ്കി​ലും മഹാ​റാ​ണി​യു​ടെ ഗരിമ നി​ല​നിർ​ത്താൻ അരമന ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥർ തു​ണ​ച്ചു. ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു​മാ​യി ഞാൻ മു​ജ്ജ​ന്മ ബന്ധം പു​ലർ​ത്തി. ചതി​യിൽ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ ഗാ​ന്ധാ​രീ​വി​ലാ​പ​ത്തി​ലൂ​ടെ ഞാൻ വി​ശ്വ​പ്ര​ശ​സ്തി​നേ​ടി. ഉടു​തു​ണി​ക്കു് മറു​തു​ണി​യി​ല്ലാ​തെ വന​വാ​സ​ത്തി​നു​പോ​വു​മ്പോൾ, നി​ങ്ങൾ ഇക്കാ​ര്യം വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കാൻ എന്നോ​ടു് ശാ​ഠ്യ​ത്തോ​ടെ പറ​ഞ്ഞ​തു് നന്നാ​യി, കു​റ്റ​ബോ​ധ​മി​ല്ലാ​ത്ത മനഃ​സാ​ക്ഷി​യു​മാ​യി മര​ണ​ദേ​വ​ത​യെ കാണാൻ ആവു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു ഭീ​ഷ്മർ പറ​ഞ്ഞ​തി​ന്റെ പൊരുൾ വ്യ​ക്തം!”

“ദ്വാ​ര​ക​നാ​ടു​വാ​ഴി​യു​ടെ കൊ​ച്ച​നു​ജ​ത്തി​സു​ഭ​ദ്ര​യെ അർ​ജ്ജു​നൻ, രഹ​സ്യ​വി​വാ​ഹം ചെ​യ്തു ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന​പ്പോൾ, തണു​ത്ത കൊ​ട്ടാ​ര​സ്വീ​ക​ര​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ നവ​വ​ധു​വി​ന്റെ താമസം വെ​ട്ടി​ച്ചു​രു​ക്കി അർ​ജ്ജുൻ അവ​ളു​ടെ സ്വ​ന്തം നാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു സ്ഥി​ര​താ​മ​സം മാ​റ്റി എന്നൊ​രു ‘കൊ​ള്ളി​യാൻ’ മി​ന്നു​ന്ന​ല്ലോ വഴി​യോര കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​യിൽ?, രാ​ജ​സൂ​യ​യ​ത്തി​ന്റെ പരി​സ​മാ​പ്തി​ക്കു ശേഷം പാ​ണ്ഡ​വർ ആശ്ര​യി​ക്കു​ന്ന ദ്വാ​ര​ക​നാ​ടു​വാ​ഴി​യു​ടെ പ്രീ​തി നഷ്ട​പ്പെ​ടു​മെ​ന്ന ഉൾ​ഭീ​തി നി​ങ്ങൾ​ക്കു​ണ്ടാ​യി​ല്ലേ, അതോ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് പൊ​തു​ഭാ​ര്യ മതി എന്ന ദാ​മ്പ​ത്യ​ന​യ​ത്തിൽ വെ​ള്ളം ചേർ​ക്കാൻ സു​ഭ​ദ്ര​യു​ടെ തു​ടർ​സ​ഹ​വാ​സം തു​ണ​ക്കു​മെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നോ അന്തർ​പ്രേ​രണ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ക്കാ​ലം.

“അതിൽ എന്താ​ണി​ത്ര കൊ​ള്ളി​യാൻ മി​ന്നാ​നു​ള്ള വഴി​യോര ഇടി​വെ​ട്ടു്? എന്റെ അധി​കാ​ര​താൽ​പ്പ​ര്യ​ങ്ങൾ​ക്കു് നി​ല​വി​ലോ ഭാ​വി​യി​ലോ വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​ഭീ​ഷ​ണി ഉയർ​ത്താ​വു​ന്ന​വ​രെ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്കാ​നു​ള്ള എന്തു് ധാർ​മ്മി​ക​ബാ​ധ്യ​ത​യാ​ണു് എനി​ക്കു​ള്ള​തു്? മു​തിർ​ന്ന റാ​ണി​യോ ഇളമുറ റാ​ണി​യോ അല്ല ഞാൻ, പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ഏക​റാ​ണി! ധർ​മ്മ​പു​ത്ര​രെ​പോ​ലെ കപ​ട​മു​ഖ​പ​രി​പാ​ല​നം എനി​ക്കു​ണ്ടാ​വി​ല്ലെ​ന്നു, മു​മ്പു് അഭി​മു​ഖം ചെ​യ്ത​പ്പോൾ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് തോ​ന്നി​എ​ങ്കിൽ, അതാ​ണു് ശരി? വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​മാ​യി സ്വാ​ധീ​ന​മു​ള്ള ദ്വാ​ര​ക​നാ​ടു​വാ​ഴി​യു​ടെ പ്രീ​തി​യോ അപ്രീ​തി​യോ അല്ല​ല്ലോ ഞാൻ നേ​രി​ടു​ന്ന ഭീഷണി. സു​ഭ​ദ്ര ഇളമുറ റാണി എന്ന നി​സ്സാ​ര​പ​ദ​വി​യിൽ​പോ​ലും, ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ തു​ട​രേ​ണ്ട എന്ന​താ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ​യും മൊ​ത്തം അന്തി​മ​നി​ല​പാ​ടു്? അവ​ളു​ടേ​തു് പര​സ്യ​വി​വാ​ഹ​മൊ​ന്നു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല, ബല​രാ​മൻ ഉറ​പ്പി​ച്ച വേറെ വി​ഖ്യാത വരനെ തഴ​ഞ്ഞു സു​ഭ​ദ്ര​യെ അർ​ജ്ജു​ന​നു​മൊ​ത്തു നാ​ടു​വി​ടാൻ അവസരം കൊ​ടു​ത്തു എന്ന​ത​ല്ലേ വാ​സ്ത​വം? വി​വാ​ദ​പർ​വ്വ​ത്തിൽ തട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന​വ​ളെ, ചു​വ​ന്ന പര​വ​താ​നി വി​രി​ച്ചു സ്വീ​ക​രി​ക്കു​മോ പാ​ഞ്ചാ​ലി! ഒരു പെൺ അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ ഉണ്ടാ​ക്കിയ ഭി​ന്നി​പ്പു് നി​ങ്ങൾ പതി​വാ​യി കാ​ണു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ. അപ്പോൾ ഓരോ പാ​ണ്ഡ​വ​ന്റെ​യും അനൗ​ദ്യോ​ഗിക ഭാ​ര്യ​മാ​രെ ഇവിടെ ഞാൻ പാർ​പ്പി​ച്ചാൽ, പി​ന്നെ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ത​ശ​ത്രു​ക്ക​ളാ​യി കൗ​ര​വ​രെ അല്ല കാണുക, സ്വാർ​ത്ഥ​മു​ഖ​മു​ള്ള പാ​ണ്ഡ​വ​രെ!”

“കു​ടും​ബ​സ്വ​ത്തു ഭാ​ഗം​വ​ക്കു​ന്ന​തി​ലെ പരു​ക്കൻ വാ​ക്കു​തർ​ക്ക​ത്തി​ന്ന​തീ​ത​മാ​യി, പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കും കൗ​ര​വർ​ക്കു​മി​ട​യിൽ നീ​ണ്ട​കാ​ല​മാ​യൊ​രു സം​ഘർ​ഷ​ഭൂ​മി​ക​യു​ണ്ടെ​ന്നു നേ​ര​നു​ഭ​വ​ത്തി​ലൂ​ടെ തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞ​തെ​പ്പോ​ഴാ​യി​രു​ന്നു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു, വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം. മാം​സ​ഭോ​ജി​ക​ളായ ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ മൃദു മാ​നി​റ​ച്ചി തേടി കല്ലും കവ​ണ​യു​മാ​യി കാ​ടി​ള​ക്കാൻ പോയ ഉച്ച​സ​മ​യം.

“സ്വ​യം​വ​ര​മെ​ന്ന പ്ര​ഹ​സ​നം കഴി​ഞ്ഞു ബ്രാ​ഹ്മ​ണ​വേ​ഷ​ധാ​രി​ക​ളായ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കൊ​പ്പം, ആറ​ടി​മ​ണ്ണു് സ്വ​ന്ത​മാ​യി​ല്ലാ​തെ, ഗതി​കെ​ട്ടു് ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലെ​ത്തി, ഭര​ണ​ചു​ക്കാൻ പി​ടി​ക്കു​ന്ന രാ​ജ​കു​മാ​രൻ​ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ ഞാൻ പോയി കണ്ട​തു് ഗുണം ചെ​യ്തു, നഗ​രാ​തിർ​ത്തി​യി​ലെ കു​രു​വംശ അതി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ കി​ട്ടി താ​മ​സ​സൗ​ക​ര്യം. മാ​ത്ര​മോ! നി​ത്യ​വും പു​ത്തൻ പൂ​ക്ക​ളു​മാ​യി ഞങ്ങൾ​ക്ക​നു​വ​ദി​ക്കാൻ പോ​വു​ന്ന രാ​ജ​വ​സ​തി​യിൽ നിർ​മ്മി​ക്കേ​ണ്ട ആഡം​ബ​ര​ങ്ങ​ളെ കു​റി​ച്ചു് അറി​വോ​ടെ​യും, എന്നാൽ സര​സ​മാ​യും, എന്നോ​ടാ​യി മാ​ത്രം പരി​ഗ​ണ​ന​യോ​ടെ ചോ​ദി​ക്കും. ആധു​നിക നഗ​ര​ജീ​വി​ത​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു പി​ടി​പാ​ടി​ല്ലാ​ത്ത പാ​ണ്ഡ​വർ, (വേ​നൽ​ക്കാല സു​ഖ​വാ​സ​മ​ന്ദി​ര​മാ​യി​രു​ന്ന വര​ണാ​വ​തം കൊ​ട്ടാ​രം, അര​ക്കി​ല്ല​മെ​ന്നു ധരി​ച്ചു ഒളി​ച്ചോ​ടി​യ​വർ ഭീ​രു​കു​ന്തി​യും മക്ക​ളും!) അപ്പോൾ ഒളി​ഞ്ഞു​നി​ന്നു് ഞങ്ങ​ളെ കാ​പ​ട്യ​ത്തോ​ടെ നി​രീ​ക്ഷി​ക്കും. പു​തു​നാ​ഗ​രിക സൌ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളെ കു​റി​ച്ചു് ഞാൻ മു​ന്നോ​ട്ടു​വ​യ്ക്കു​ന്ന പ്രാ​യോ​ഗിക നിർ​ദേ​ശ​ങ്ങൾ, വി​ടർ​ന്ന കണ്ണു​ക​ളോ​ടെ കേ​ട്ടു് സമ്മ​ത​ഭാ​വ​ത്തി​ല​പ്പോൾ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ തല​യാ​ട്ടി പു​ഞ്ചി​രി​ക്കും. ആഹ്ലാ​ദ​വും അഭി​മാ​ന​വും തോ​ന്നു​ന്ന​ത്ര ഹൃ​ദ്യ​മായ പെ​രു​മാ​റ്റ​മാ​യി​രു​ന്നു അതെ​ന്ന​തിൽ എനി​ക്ക​പ്പോൾ തോ​ന്നു​ന്ന വൈ​കാ​രിക ഊഷ്മ​ളത, ഉപ​ചാ​ര​പൂർ​വ്വം അവൻ മു​ട്ടു​കു​ത്തി കൈ​മു​ത്തി എന്നോ​ടു് യാത്ര പറ​യു​ന്ന​തു​വ​രെ നീളും. തേരിൽ അവനെ യാ​ത്ര​യാ​ക്കി ഞാൻ മട​ങ്ങി വന്നാൽ, പത്തു കണ്ണു​കൾ തു​റി​ച്ചും മറി​ച്ചും നോ​ക്കി എന്റെ പക​ലു​കൾ രാ​ത്രി​കൾ ഭീ​തി​ത​മാ​ക്കും”, അഞ്ചു കാ​ട്ടു​പ്ര​കൃ​തി​കൾ ഒരു കു​രു​ന്നു​മേ​നി​യിൽ അധി​നി​വേ​ശം ചെ​യ്തു പരു​ക്കേൽ​പ്പി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ വന​വാ​സ​ക്കാല പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ഉടൽ പു​ള​ഞ്ഞു. അപ്പോ​ഴാ​യി​രു​ന്നു കവ​ണ​യേ​റിൽ തല പൊ​ട്ടി​വീണ മാ​നി​നെ തൂ​ക്കി ഭീ​മ​നും കൂ​ട്ട​രും തി​മിർ​പ്പിൽ ആശ്ര​മ​ത്തി​ലേ​ക്കു ആഞ്ഞു​ക​യ​റി​യ​തു.

“അധി​കാ​ര​കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ളിൽ നെ​ഞ്ചു​യർ​ത്തി അപ​ശ​ബ്ദ​മു​യർ​ത്തു​ന്നൊ​രു ആയു​ഷ്കാ​ല​വി​മ​ത​നെ​യാ​ണു് ‘ബാല’ കർ​ണ്ണ​നിൽ കണ്ടി​രു​ന്ന​തെ​ന്നു, അര​മ​ന​യി​ലെ നീ​ണ്ട​കാ​ല​സാ​ന്നി​ധ്യ​മായ വി​ദു​രർ ഓർ​ക്കു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ. വളർ​ന്നു ‘പരു​ക്ക’നാ​വേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്ന ആ വ്യ​ക്തി എങ്ങ​നെ വി​ദ്യാർ​ത്ഥി​ജീ​വി​ത​ത്തോ​ടെ മാ​റി​മ​റി​ഞ്ഞു? ജാ​തി​യെ​ന്തെ​ന്നു അര​ങ്ങേ​റ്റ​മൈ​താ​നി​യിൽ കൃപർ സാ​ന്ദർ​ഭി​ക​മാ​യി ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ, നി​ങ്ങ​ളു​ടെ പരി​താ​പാ​വ​സ്ഥ കണ്ടു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ, നാ​മ​മാ​ത്ര അം​ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലെ രാ​ജാ​വാ​യി, ഉടനടി ഒരു പ്ര​ഹ​സ​നം തട്ടി​ക്കൂ​ട്ടി. ‘ഇല്ലാ​ത്ത രാജ്യ’ത്തി​ലെ വ്യാ​ജ​രാ​ജാ​വാ​യ​പ്പോൾ മതി​മ​റ​ന്നു​വോ, പിൽ​ക്കാ​ല​കർ​ണ്ണൻ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധ​മേ​ഘ​ങ്ങൾ തി​ങ്ങി​ക്കൂ​ടിയ ആകാശം.

“മേലാള കീഴാള ബന്ധ​മാ​യി​രി​രു​ന്നു ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു് ഞാ​നു​മാ​യി എന്നു് തെ​ളി​യി​ച്ചെ​ടു​ക്കാൻ വി​ദു​ര​രേ​യും കൃ​പാ​ചാ​ര്യ​നെ​യും സാ​ക്ഷി​ക​ളാ​ക്കേ​ണ്ട കാ​ര്യ​മി​ല്ല. മനഃ​സാ​ക്ഷി​യെ മൃ​ദു​വാ​യി തുടർ ചോ​ദ്യം ചെ​യ്താൽ മതി. ഇല്ലാ​ത്ത രാ​ജ്യ​മാ​ണു് അം​ഗ​രാ​ജ്യ​മെ​ന്നെ നി​ക്ക​റി​യാ​ത്ത​ത​ല്ല കാ​ര്യം. ജാതി വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തേ​ണ്ടി​വ​രാ​വു​ന്ന ആപൽ​ഘ​ട്ട​ത്തിൽ തു​ണ​ക്കാൻ വഴി​ക​ണ്ടെ​ത്തിയ ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു് കൃ​ത​ജ്ഞ​ത​യോ​ടെ ഞാ​നൊ​ന്നേ പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു പാ​ലി​ക്കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു​ള്ളു—ആപ​ത്തിൽ അവ​നോ​ടു ഒപ്പം നിൽ​ക്കുക, ശത്രു വീ​ഴും​വ​രെ വാൾ തു​ടർ​ന്നും വീശുക, അതു് ചെ​യ്തി​ട്ടു​ണ്ടു് എന്ന ഉറ​പ്പു​കൊ​ണ്ടാ​ണ​ല്ലോ കൗ​ര​വ​സ​ഖ്യ​ക​ക്ഷി​ക​ളു​ടെ സർ​വ്വ​സൈ​ന്യാ​ധി​പൻ എന്ന പ്ര​ത്യാശ!”

“പതി​നെ​ട്ടു​ദി​വ​സ​ത്തെ പോ​രാ​ട്ട​പ്പൊ​രി​ച്ചി​ലി​നു​ശേ​ഷം തൊ​ലി​പ്പു​റ​മേ പോറൽ പോ​ലു​മേൽ​ക്കാ​തെ പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വർ രക്ഷ​പ്പെ​ട്ട​തു് പെ​റ്റ​ത​ള്ള​യു​ടെ ‘പു​ണ്യം’ കൊ​ണ്ടാ​ണെ​ന്നു വി​ദു​രർ ഇന്ന​ലെ മാ​തൃ​ദി​ന​ത്തിൽ പറ​യു​ന്ന​തു കേ​ട്ട​ല്ലോ. മി​ത​ഭാ​ഷി​യെ​ന്നു പേ​രു​കേ​ട്ട​യാൾ കു​ന്തി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു അത്യു​ക്തി​യിൽ അഭി​ര​മി​ക്കു​ന്നു എന്ന തോ​ന്ന​ലു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര നാ​ളു​കൾ.

“പാ​ണ്ഡ​വ​ര​ഞ്ചു​പേ​രും വി​ഷാ​ദ​രോ​ഗ​ത്തി​നു് വര​ണാ​വ​തം സു​ഖ​വാ​സ​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ രഹ​സ്യ​ചി​കി​ത്സ നേ​ടു​ന്ന​വ​രാ​ണെ​ന്ന അരമന രഹ​സ്യം ‘മി​ത​ഭാ​ഷി’ വഴി “പു​ണ്യ​വ​തി” അറി​യാ​തി​രി​ക്ക​ട്ടെ!”

“ആണു​ങ്ങ​ളു​ടെ ലൈം​ഗി​ക​ക്ഷ​മത അന്വേ​ഷി​ക്കാ​തെ​യാ​ണോ വധു​വ​ന്വേ​ഷി​ക്കുക?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഭീ​ഷ്മർ​ക്കു് മു​മ്പിൽ മു​ട്ടു​കു​ത്തി.

“എന്റെ പി​താ​വെ​ന്നു് കരു​ത​പ്പെ​ടു​ന്ന രാ​ജാ​വു് ശന്ത​നു, വൃ​ദ്ധ​നാ​യി​രു​ന്ന കാലം സൂ​ത​ന്മാർ പറ​ഞ്ഞു നി​ങ്ങൾ കേ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും. ആരെ​ങ്കി​ലും വധു​വ​ന്വേ​ഷി​ച്ചി​ട്ടാ​ണോ, നദീ​തീ​ര​ത്തു അപ്സ​ര​സ്സു​ക​ളെ വല​വീ​ശി​പ്പി​ടി​ച്ച​തു്? ഗം​ഗ​യിൽ പോ​വു​ന്ന​വർ​ക്ക​റി​യാം, നി​ങ്ങൾ മു​ങ്ങി​നി​വ​രു​ന്ന​തു് കബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇടയിൽ ആയി​രി​ക്കു​മെ​ന്നു്. പക്ഷേ, കാൽ​പ്പ​നി​ക​ശ​ന്ത​നു​വി​നു് സാ​യാ​ഹ്ന​യാ​ത്ര​യിൽ തട​ഞ്ഞ​തു് ദേ​വ​നർ​ത്ത​കി ഗം​ഗാ​ദേ​വി​യെ! അസാ​ധ്യ നി​ബ​ന്ധന, അവൾ മു​ന്നോ​ട്ടു​വ​ച്ച​തെ​ല്ലാം ഉടനടി ശന്ത​നു വക​വ​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കുക വഴി, ഏഴു നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​ക്ക​ളെ അവൾ നദി​യിൽ മു​ക്കി​ക്കൊ​ല്ലു​ന്ന​തി​ന​യാൾ നി​സ്സ​ഹാ​യ​സാ​ക്ഷി​യാ​യി. എട്ടാ​മ​നായ ഞാൻ, കുതറി മാറി. വർ​ഷ​ങ്ങൾ​ക്കു​ശേ​ഷം യമു​ന​യി​ലെ മീൻ​കാ​രി​സ​ത്യ​വ​തി​യു​ടെ ഉട​ല​ഴ​കിൽ, ശന്ത​നു ഭ്ര​മി​ച്ച​പ്പോൾ കർശന നി​ബ​ന്ധന വച്ചു. അവർ​ക്കു പി​റ​ന്ന മകൻ വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യൻ, ക്ഷ​യ​രോ​ഗ​ബാ​ധി​ത​നെ​ങ്കി​ലും, കാ​മാ​തു​ര​നാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു് രണ്ടു വധു​ക്ക​ളെ ബന്ദി​യാ​ക്കി എറി​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ത്തു. മക്ക​ളി​ല്ലാ​തെ അവൻ മരി​ച്ച​പ്പോൾ, വി​ധ​വ​ക​ളു​മാ​യി രതി​സം​യോ​ഗ​ത്തി​നു മാ​മു​നി​യെ സത്യ​വ​തി ക്ഷ​ണി​ച്ചു. ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്കു് കാ​ഴ്ച​കു​റ​വാ​യി​രു​ന്നു, ഗാ​ന്ധാ​രി​യും ഭർ​ത്താ​വി​ന്റെ രൂപം കാ​ണാ​തെ ജീ​വി​ച്ചു. രണ്ടാ​മൻ രോ​ഗി​ക്കു കി​ട്ടി രണ്ടു ഭാ​ര്യ​മാർ. കു​ന്തി​യും മാ​ദ്രി​യും. പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ കാ​ര്യ​മാ​ണു് കഷ്ടം. കണ്ടാൽ നന്നു് ആരോ​ഗ്യ​മു​ണ്ടു് പ്ര​ണ​യ​സു​ര​ഭി​ല​മായ ഹൃ​ദ​യ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടു് എന്നാൽ അം​ഗീ​കൃ​ത​ഭാ​ര്യ​യാ​യി പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ നി​ന്നും കി​ട്ടി കറു​ത്തു​മെ​ലി​ഞ്ഞൊ​രു വഴ​ക്കാ​ളി. അതാ​ണു് പരി​ത്യാ​ഗി​കൾ പറ​ഞ്ഞ​തു് കാ​ണു​മ്പോ​ഴൊ​ക്കെ ശു​ഭാ​ശം​സ​കൾ നേർ​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു ആരുടെ വി​വാ​ഹ​ജീ​വി​ത​വും ശു​ഭ​പ​ര്യ​വ​സാ​യി ആവു​ന്നി​ല്ല”. കണ്ടാൽ പര​മ​സു​ന്ദ​ര​നും ആരോ​ഗ്യ​വാ​നു​മായ ആജീ​വ​നാ​ന്ത ‘ബ്ര​ഹ്മ​ചാ​രി’ ആഡംബര ആശ്ര​മ​ത്തിൽ കർ​മ്മ​നി​ര​ത​നാ​യി. ലൈം​ഗിക പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ങ്ങ​ളെ പ്ര​തി​രോ​ധി​ക്കു​ന്ന യഥാർ​ത്ഥ​ബ്ര​ഹ്മ​ചാ​രി​യെ​ന്നു​റ​പ്പി​ക്കാൻ, നി​ത്യ​വും രാ​ത്രി ഏർ​പ്പെ​ടു​ന്ന രതി​പ​രീ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​നു തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്ക​പ്പെ​ട്ട കൗ​ര​വ​രാ​ജ​കു​മാ​രി​കൾ വന്നു​തു​ട​ങ്ങി.

“പാ​ടു​പെ​ട്ടു കഴു​ത​പ്പു​റ​ത്തും കാൽ​ന​ട​യി​ലും വഴി​യൊ​ക്കെ നട​ന്നു പന​യോ​ല​ക്കെ​ട്ടു​ക​ളിൽ അഭി​മു​ഖ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു തി​രി​ച്ചു​പോ​വു​ന്ന​തി​ന്റെ അകം​പൊ​രു​ളെ​ന്താ​ണു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു് ഭീമൻ ചോ​ദി​ച്ചു. മറ്റു പാ​ണ്ഡ​വർ നാ​യാ​ട്ടി​നു പോയ നേരം.

“ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രി​ക​യു​ടെ പതി​ന​ഞ്ചോ​ളം ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു് പതി​പ്പു​ക​ളിൽ, ഒന്നു് കൃ​ത്യ​മാ​യും കൗ​ര​വ​രാ​ജ​സ്ത്രീ​ക​ളെ ലക്ഷ്യ​മാ​ക്കു​ന്നു. അവർ​ക്കു് ഗംഗയോ ഹി​മാ​ല​യ​മോ കൗതുക ദൃശ്യ വാർ​ത്ത​യ​ല്ല, ജി​ജ്ഞാ​സാ​ഭ​രി​ത​രായ അവർ​ക്ക​റി​യേ​ണ്ട​തു്, ഒരി​ക്കൽ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി​യും, ഇപ്പോൾ കൗരമ അടി​മ​യു​മായ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​ലെ പ്ര​യാ​സ​ങ്ങൾ, ജീ​വി​ത​പാ​ത​യി​ലെ കരി​നി​ഴൽ​പാ​ടു​കൾ! സമീ​പ​ഭാ​വി​യിൽ സം​ഭ​വി​ക്കാ​വു​ന്ന മഹാ​യു​ദ്ധം, കു​ടും​ബ​ച​രി​ത്ര​കാ​ര​നു് ഇഷ്ട​വി​ഷ​യ​മാ​വു​മെ​ങ്കിൽ, അഭി​മു​ഖ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ വ്യ​ക്ത​മാ​വു​ന്ന പെ​ണ്ണ​വ​കാ​ശ​പോ​രാ​ട്ട​ങ്ങൾ​ക്കു്, കൗരവ പാ​ണ്ഡവ സ്വ​ത്ത​വ​കാ​ശ​ത്തർ​ക്ക​ത്തെ​ക്കാൾ ഗാർ​ഹി​ക​ശ്ര​ദ്ധ കി​ട്ടു​മെ​ന്നാ​ണ​വ​രി​ലെ പ്ര​ബു​ദ്ധ​റാ​ണി​ക​ളിൽ ചി​ല​രു​ടെ പ്ര​ത്യാശ. അതാ, പ്ര​ഭാ​ത​വെ​യി​ലിൽ കു​ളി​ക​ഴി​ഞ്ഞു ഒരു കെ​ട്ടു് ഈറ​നു​മാ​യി വരു​ന്നു മുൻ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി പാ​ഞ്ചാ​ലി! ഇത്ത​രം കാ​ഴ്ച​പ്പൊ​ലി​മ​കൾ ‘ഛാ​യാ​ചി​ത്ര’മാ​ക്കാ​നു​ള്ളൊ​രു വരും​യുഗ ഉപ​ക​ര​ണം ഈ ജന്മ​ത്തിൽ തൊ​ഴിൽ​ചെ​യ്യാൻ എനി​ക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ!”

“വി​ശ​പ്പി​ന്റെ വലി​വു് മാ​റ്റാൻ, വി​ല​പി​ച്ചും യാ​ചി​ച്ചും ആരോ​ഗ്യ​വാ​ന്മാ​രായ അഞ്ചു പാ​ണ്ഡ​വർ പ്ര​കൃ​തി​നി​യ​മ​ത്തെ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ക്കു​ന്നൊ​രു വി​ചി​ത്ര അക്ഷ​യ​പാ​ത്രം ആദ്യ​മേ സം​ഘ​ടി​പ്പി​ച്ച​ല്ലോ, നി​ശ​ബ്ദ​മാ​യി സഹി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രു​ന്ന നി​ങ്ങൾ​ക്കൊ​ന്നും കി​ട്ടി​യി​ല്ലേ, ഈ കൊ​ടും​കാ​ട്ടിൽ, ഇത്തി​രി കനി​വു് സ്വ​ന്ത​മാ​യി നേടാൻ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഞാൻ വി​ള​മ്പി​ക്കൊ​ടു​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന​വർ ശഠി​ക്കും. കൂ​ട്ടം​കൂ​ടി​യി​രു​ന്നു വാ​യി​ട്ട​ടി​ക്ക​ല​വർ മൂ​ന്നു​നേ​ര​വും ആവർ​ത്തി​ക്കു​മ്പോൾ, സഹി​കെ​ട്ടു ഈ രഹ​സ്യ​മ​ന്ത്രം; ഞാൻ മുഖം തി​രി​ച്ചൊ​ന്നു​ച്ച​രി​ക്കും. അതോടെ, പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് നാവു കു​ഴ​യും മൗനം പാ​ലി​ക്കും, സൗ​ജ​ന്യ​മാ​യി ‘വായു’വിൽ നി​ന്നു് കി​ട്ടു​ന്ന സസ്യ​ഭ​ക്ഷ​ണ​ത്തെ​ക്കാൾ, ഉടനടി പ്ര​തി​ക​ര​ണ​ശേ​ഷി​യു​ണ്ടു്, തീൻ​ശാ​ല​യി​ലെ പാ​ണ്ഡ​വ​ബ​ഹ​ള​ത്തി​നു് തട​യി​ടാൻ കി​ട്ടിയ ദി​വ്യ​മ​ന്ത്ര​ത്തി​നു!”

“നാ​മ​മാ​ത്ര​മാ​യി​പോ​ലും രാ​ജാ​വി​നോ​ടു് കൂ​ടി​യാ​ലോ​ചി​ച്ചു അനു​വാ​ദം നേ​ടാ​തെ, സ്വയം എടു​ത്ത തീ​രു​മാ​ന​മാ​ണോ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു സൈ​നി​ക​മേ​ധാ​വി​ക​ളു​മാ​യി തന്ത്രം ആവി​ഷ്ക​രി​ക്കു​ന്ന അർ​ധ​രാ​ത്രി.

“എന്താ ഞാൻ ഒറ്റ​ക്കെ​ടു​ത്ത ഈ തീ​രു​മാ​ന​ത്തിൽ നി​ങ്ങൾ കാ​ണു​ന്ന കു​ഴ​പ്പം? അജ്ഞാ​ത​വാ​സം പൊ​ളി​ഞ്ഞ സ്ഥി​തി​ക്കു് പാ​ണ്ഡ​വർ ഒളി​യാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ ഹസ്തി​ന​പു​രി കോ​ട്ട​പി​ടി​ക്കാൻ കെ​ട്ട​ബു​ദ്ധി​കാ​ണി​ക്കു​മെ​ന്നു അന്ത​രം​ഗം മു​ന്ന​റി​യി​പ്പു് തന്ന​പ്പോൾ ഞാൻ ജാ​ഗ്ര​ത​കാ​ണി​ച്ച​താ​ണോ തക​രാ​റു? അതു് അലം​ഘ​നീയ ദൈ​വ​ക​ല്പന! ഉത്തമ രാ​ജ്യ​താൽ​പ്പ​ര്യ​ത്തിൽ ഉടനടി യു​ക്ത​തീ​രു​മാ​ന​മെ​ടു​ക്കാ​ന​ല്ലേ, ഞാൻ ഏകാം​ഗ​മായ ഉന്ന​താ​ധി​കാര സമിതി ചു​മ​ത​ല​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തു്? അതു് കർ​ത്ത​വ്യ​ബോ​ധ​ത്തോ​ടെ ചെ​യ്ത​പ്പോൾ ശു​ഭാ​ശം​സ​കൾ​ക്കു​പ​ക​രം എതിർ വി​സ്താ​രം?” ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഇട​ക്കൊ​ന്നു കണ്ണു് വെ​ട്ടി​ച്ചു ലേ​ഖി​ക​യെ നീ​ര​സ​ത്തോ​ടെ നോ​ക്കി.

“കാ​ഴ്ച​പ​രി​മി​ത​നായ ഭർ​ത്താ​വി​നു് ഐക്യ​ദാർ​ഢ്യം പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ച്ചു സ്വയം കാഴ്ച നി​ഷേ​ധി​ക്കാൻ രാ​പ്പ​കൽ കണ്ണു​കെ​ട്ടിയ നി​ങ്ങൾ പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു ആ പതി​വു് തി​രു​ത്തി​യോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഗാ​ന്ധാ​രി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“വൈ​കാ​രിക ദുർ​ബ​ല​നും അന്ധ​നും ആണു് ആളെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ എനി​ക്കു് തോ​ന്നിയ കോപം പക്ഷേ, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രോ​ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല, തെ​റ്റായ വി​വാ​ഹ​മാ​ലോ​ചി​ച്ചു ഗാ​ന്ധാ​ര​യിൽ എന്നെ കബ​ളി​പ്പി​ച്ച ഭീ​ഷ്മ​രോ​ടാ​യി​രു​ന്നു. പി​ന്നെ പി​ന്നെ അതൊരു സൗ​ക​ര്യ​ക​ര​മായ മു​ഖാ​വ​ര​ണ​വു​മാ​യി മാറി. അർ​ദ്ധ​സു​താ​ര്യ​മായ ഇത്ത​രം പരു​ത്തി​കൊ​ണ്ടു് കണ്ണു് ഞാൻ കെ​ട്ടി​ത്തു​ട​ങ്ങി​യ​പ്പോൾ, ശരി​ക്കും കാ​ണേ​ണ്ട​തൊ​ന്നും അപ്രാ​പ്യ​മ​ല്ലാ​തെ​യു​മാ​യി. അക​ക്ക​ണ്ണു​ള്ള ഭർ​ത്താ​വി​നു് ഇനി ഞാ​നാ​യി​രി​ക്കും പു​റം​ക​ണ്ണു​ക​ളെ​ന്ന പര​സ്യ​നി​ല​പാ​ടെ​ടു​ക്കാൻ സമ്മർ​ദ്ദം ചെ​ലു​ത്തിയ അന്ന​ത്തെ മഹാ​റാ​ണി കു​ന്തി​യാ​ണി​പ്പോൾ, അന്തഃ​പു​ര​തോ​ഴി​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ, നി​ത്യ​വും ഒരു​കെ​ട്ടു് കൺ​കെ​ട്ടു​തു​ണി കരു​ത​ലോ​ടെ കഴുകി നി​ഴ​ലിൽ ഉണ​ക്കി കെ​ട്ടി​ത്ത​രു​ന്ന​തു എന്ന​തിൽ തി​ക​ഞ്ഞ ആന​ന്ദ​മു​ണ്ടു്”.

“ഈറ്റി​ല്ല​ത്തിൽ​നി​ന്നും ഓരോ കു​ഞ്ഞി​നേ​യും പാ​ഞ്ചാ​ല​യി​ലേ​ക്കു് അപ്പ​പ്പോൾ കൊ​ണ്ടു​പോയ നി​ങ്ങൾ, പക്ഷേ, പോ​വു​ന്ന വഴി​യിൽ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലൊ​ന്നി​റ​ങ്ങി കു​ന്തി​യെ കണ്ടി​ല്ല എന്നാ​ണു പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ഇപ്പോ​ഴ​ത്തെ പരി​ഭ​വം. ചക്ര​വർ​ത്തി യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ അമ്മ​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ രാ​ജ​മാ​താ​പ​ദ​വി​യർ​ഹി​ച്ചി​ട്ടും, പു​ത്ര​ഭാ​ര്യ​യു​ടെ സാ​മീ​പ്യ​ത്തി​നു ശ്ര​മി​ക്കാ​തെ, ഗാ​ന്ധാ​രി​ക്കൊ​പ്പം ഹസ്തി​ന​പു​രി അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ ഒതു​ങ്ങി​ക്ക​ഴി​യു​ന്ന കു​ന്തി​ക്കു​മു​ണ്ടാ​വി​ല്ലേ നൊ​ന്തു​പെ​റ്റ കൗ​ന്തേ​യ​രു​ടെ കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളെ കാണാൻ മോഹം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ക്ര​മ​ബ​ദ്ധ​മായ പ്ര​സ​വ​നി​യോ​ഗ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം, ഉട​ല​ഴ​കിൽ ശ്ര​ദ്ധ​കൊ​ടു​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു നീ​ന്തൽ​കു​ള​ത്തിൽ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി. വന്മ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ശാ​ഖ​ക​ളിൽ ഒളി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു ഗന്ധർ​വ്വ​ന്മാ​രും വി​ദ്യാ​ധ​രൻ​മാ​ര​ന്മാ​രും ദൂ​ര​ക്കാ​ഴ്ച​യിൽ വി​വ​സ്ത്ര പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ദി​വ്യ​ദർ​ശ​ന​ത്തിൽ അഭി​ര​മി​ച്ച ഉച്ച.

“പനം​കു​ട്ട​യിൽ നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​ക്ക​ളെ പു​ഴ​യി​ലൊ​ഴു​ക്കി​യും, ഗം​ഗ​യിൽ മു​ക്കി​ക്കൊ​ന്നും, പേ​റ്റു​ചൂ​രു​പോ​കാ​ത്ത കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളെ ‘പരി​ച​ര​ണം’ ചെ​യ്യു​ന്ന വി​ശി​ഷ്ട മാ​തൃ​ബിം​ബ​ങ്ങൾ വസി​ച്ചി​രു​ന്ന കു​രു​വം​ശ​കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ, വഴി​തെ​റ്റി​പോ​ലും ഒന്നു് കയ​റാ​തി​രി​ക്കു​ന്ന​ത​ല്ലേ, പാവം പാ​ണ്ഡ​വ​പു​ത്ര​ന്മാർ​ക്കു നല്ല​തു്?”

“ധീ​രോ​ദാ​ത്ത​നായ കൗ​ര​വ​സൈ​ന്യാ​ധി​പ​നെ പാ​ള​യ​ത്തിൽ കയറി നി​ങ്ങൾ പതി​വാ​യി പൊ​രി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു എന്നാ​ണ​ല്ലോ പാ​റാ​വു​കാർ പി​റു​പി​റു​ക്കു​ന്ന​തു? കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശം തീർ​പ്പാ​കാ​തെ ഒരു തർ​ക്ക​വി​ഷ​യ​മാ​യി​ട്ടും, പൊ​തു​ഭ​ര​ണ​ത്തിൽ അന​ധി​കൃ​ത​മാ​യി ഇട​പെ​ട്ടി​രു​ന്നു എന്ന​തു് പോ​ക​ട്ടെ, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര പോർ​ക്ക​ള​ത്തി​ലും തു​ട​ങ്ങി​യോ നി​ങ്ങൾ ചട്ടം വിട്ട പരാ​ക്ര​മം?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര പോ​രാ​ട്ട ദി​ന​ങ്ങൾ.

“രാ​ജ്യ​ത​ന്ത്ര​മ​ര്യാദ പാ​ലി​ക്കാ​ത്ത പാ​ണ്ഡ​വ​രോ​ട​ല്ലേ നി​ങ്ങൾ ഇങ്ങ​നെ ചന്ദ്ര​ഹാ​സ​മി​ള​ക്കേ​ണ്ട​തു്? കഥാ​വ​ശേ​ഷ​നായ കർ​ണ്ണൻ സൂ​ത​പു​ത്ര​നെ​ന്നു പര​സ്യ​മാ​യി പാ​ണ്ഡ​വർ പരി​ഹ​സി​ച്ചി​ട്ടും, കൗരവ സർ​വ്വ​സൈ​ന്യാ​ധി​പ​നാ​യ​തു് ആരുടെ ഉത്സാ​ഹ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു? എന്നാൽ, പൂർ​വ്വ​സൂ​രി​ക​ളെ ഞങ്ങൾ പാർ​ശ്വ​വൽ​ക്ക​രി​ച്ചു​വോ? പത്തു​ദി​വ​സം കൗ​ര​വ​പട നയി​ച്ച​തു് വയോ​വൃ​ദ്ധ​നായ ഭീ​ഷ്മ​ര​ല്ലേ? ഒരു പാ​ണ്ഡ​വ​തല പോലും ഉരു​ട്ടാ​നാ​വാ​ത്ത പാവം പി​താ​മ​ഹൻ, സൈ​ന്യാ​ധി​പ​പ​ദ​വി​യിൽ നി​ന്നു് ഒഴി​ഞ്ഞ​തു് ഞാൻ പു​റ​ത്താ​ക്കി​യ​തു​കൊ​ണ്ടോ, ഭി​ന്ന​ലിം​ഗ​പോ​രാ​ളി ശി​ഖ​ണ്ഡി​യെ മു​ന്നിൽ നിർ​ത്തി അർ​ജ്ജു​നൻ ഭീ​ഷ്മർ​ക്കു​നേ​രെ കൂ​ര​മ്പെ​യ്ത​തു​കൊ​ണ്ടോ? ഞാൻ ബ്രാ​ഹ്മ​ണ​വി​രോ​ധി​യാ​ണെ​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വർ വലി​യ​വാ​യിൽ ആക്ഷേ​പി​ക്കു​ന്ന​തിൽ കാ​ര്യ​മു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ, ഭീ​ഷ്മർ​ക്കു​ശേ​ഷം ദ്രോ​ണാ​ചാ​ര്യ​രെ ആരാ​ണു് സർ​വ്വ​സൈ​ന്യാ​ധി​പ​നാ​ക്കി​യ​തു്? കർ​ണ്ണ​നെ​യ​ല്ലേ പകരം കാ​വ​ലേൽ​പ്പി​ക്കേ​ണ്ട​തു്? മാ​ദ്രി​യു​ടെ സഹോ​ദ​രൻ ശല്യൻ കൗരവ പക്ഷ​ത്തു വന്ന​പ്പോൾ അയാൾ​ക്കു് കൗ​ര​വ​രോ​ടു​ള്ള ആത്മാർ​ത്ഥത അള​ക്കാൻ ആദ്യം “സൂ​ത​പു​ത്ര​നായ” കർ​ണ്ണ​ന്റെ സാ​ര​ഥി​യാ​ക്കിയ ശേ​ഷ​മ​ല്ലേ ഞാൻ സർ​വ്വ​സൈ​ന്യാ​ധിപ പദവി കൊ​ടു​ത്ത​തു്? എന്നാൽ പാ​ണ്ഡ​വർ? പോയി ചോ​ദി​ക്കൂ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു്, സൈ​നി​ക​മി​ക​വി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു കേ​ട്ടു​കേൾ​വി​യി​ല്ലാ​ത്ത ഒരു ധൃ​ഷ്ട​ധ്യു​മ്ന​നെ എങ്ങ​നെ അവർ അത്യു​ന്ന​ത​പ​ദ​വി​യിൽ പരി​പാ​ലി​ച്ചു അഥവാ സഹി​ച്ചു! അയാൾ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ സഹോ​ദ​രൻ. അതിൽ പോ​റ​ലേ​റ്റാൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യി​ല്നി​ന്നും പാ​ണ്ഡ​വർ വി​വ​ര​മ​റി​യും!”

“വാ​യി​ക്കാ​റു​ണ്ടു് ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക, യു​ദ്ധ​ത്തെ നി​ന്ദി​ക്കു​ന്ന ഒന്നും, ഒരു വരി​പോ​ലും, നി​ങ്ങ​ളു​ടെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വാർ​ത്ത​ക​ളിൽ കാ​ണു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ, കൗരവ പക്ഷം പി​ടി​ക്കു​ന്ന യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​ക​നെ പഴി​ക്കു​ന്നി​ല്ല എന്നാൽ ശാ​ന്തി ശാ​ന്തി മന്ത്രം മാ​ത്രം ഉച്ച​രി​ക്കു​ന്ന, സമ​ര​മു​ഖ​ത്തു വീ​റു​ള്ള ഒരു വി​ദ്യാർ​ത്ഥി​നി​യെ തക്ഷ​ശി​ല​സ​ന്ദർ​ശ​ന​ത്തിൽ പരി​ച​യ​പ്പെ​ട്ട പഴയ ഓർ​മ്മ​യു​മു​ണ്ടു്”, യു​ദ്ധ​ത്തി​നി​ട​യിൽ ചു​ടു​വാർ​ത്ത​യു​മാ​യി ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു പു​തു​ക്കാൻ പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ​നി​ന്നും ഓടി​ക്കി​ത​ച്ചെ​ത്തി​യ​താ​യി​രു​ന്നു കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക. തി​രി​ച്ചെ​ത്തി​യാ​ലു​ടൻ യാ​ത്ര​തി​രി​ക്ക​ണം യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​കൻ.

“തേ​രാ​ളി​ച​മ്മ​ട്ടി​യെ​ടു​ത്ത​തോ​ടെ ആദ്യ​കൂ​ര​മ്പു കൗ​ര​വ​സൈ​ന്യാ​ധി​പ​ന്റെ അസ്ത്ര​ത്തിൽ​നി​ന്നും പാ​ണ്ഡ​വ​പ​ക്ഷ​ത്തേ​ക്കു് പോ​വു​ന്ന​തു ഞങ്ങൾ കണ്ടു. പോർ​ക്ക​ളം ശബ്ദ​മു​ഖ​രി​ത​മാ​യി. ഏതു പാ​ണ്ഡ​വ​ന്റെ കഴു​ത്തി​ലാ​യി​രി​ക്കാം ഭീ​ക്ഷ്മ​കൂ​ര​മ്പു തറ​ച്ച​തെ​ന്നു ഇരു​പ​ക്ഷ​വും ആകാ​ക്ഷ​യോ​ടെ, ആശ​ങ്ക​യോ​ടെ ജി​ജ്ഞാ​സ​യോ​ടെ മൊ​ത്തം യു​ദ്ധ​ഭൂ​മി​യെ ദൃ​ശ്യ​പ​രി​ധി​യിൽ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നെ​ങ്കി​ലും, ഉന്നം എവിടെ എന്നു് പറയാൻ യു​ധ​നിർ​വ്വ​ഹ​ണ​സ​മി​തി​യു​ടെ നി​രീ​ക്ഷ​കർ​ക്കും ആയി​ല്ല. അമ്പു പാ​ണ്ട​വ​നെ​ഞ്ചിൽ ആണെ​ങ്കിൽ, നാ​ലാ​ളെ​കൂ​ട്ടി ഭീ​ഷ്മർ​ക്കു് സമ്മാ​നി​ക്കും, യു​ദ്ധ​ര​ത്ന പു​ര​സ്കാ​രം എന്നു് ബഹളം വച്ചു് കി​ത​ച്ചു വന്ന ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പക്ഷേ, കണ്ട​തു്, പി​താ​മ​ഹ​ന്റെ നോ​ട്ടം! ഞങ്ങൾ പക്ഷം പി​ടി​ച്ച​പ്പോൾ അന്ത​രീ​ക്ഷം ചൂ​ടു​പി​ടി​ച്ച​താ​ണു്. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ പോ​രാ​ട്ട​ചൂ​ടി​റ​ങ്ങാൻ ഇരു​പ​ക്ഷ​ത്തി​ലും ഇനി ജീ​വ​നു​ള്ള സൈ​നി​ക​രി​ല്ലെ​ന്നു സമി​തി​അ​ധ്യ​ക്ഷൻ ഉറ​പ്പാ​ക്കി യു​ദ്ധാ​വ​സാ​നം ഔദ്യോ​ഗി​ക​മാ​യി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്ക​ണം, അതി​നി​ട​യിൽ അന്ന​ന്ന​ത്തെ തല ഉരു​ളു​ന്ന​വ​രു​ടെ പട്ടിക തയ്യാ​റാ​ക്കി അതിൽ താ​ര​പ​ദ​വി ഉള്ള​വർ ഉണ്ടോ എന്ന​റി​യാൻ വെ​പ്രാ​ള​പ്പെ​ടു​ന്ന ഞങ്ങൾ​ക്കു് ശാ​ന്തി ശാ​ന്തി​യെ​ന്ന പദ​ത്തി​നെ​ന്തർ​ത്ഥം!”

“എന്തു് സമ്മാ​നി​ക്കാ​നാ​യി​രു​ന്നു യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ മുൻ​മ​ഹാ​റാ​ണി ഗാ​ന്ധാ​രി​യെ രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ വി​ളി​ച്ചി​രു​ത്തി​യ​തു്?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കൗ​ര​വ​കാ​ല​ത്തെ ഏകാംഗ പ്ര​തി​പ​ക്ഷ​മാ​യി​രു​ന്ന യു​ക്തി​വാ​ദി ചാർ​വാ​ക​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര പാ​ണ്ഡവ ഭര​ണ​ത്തി​ന്റെ അശാ​ന്ത​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“അർ​ദ്ധ​സു​താ​ര്യ​മായ കൺ​കെ​ട്ടു​തു​ണി​യി​ലൂ​ടെ ഗാ​ന്ധാ​രി, കാ​ണേ​ണ്ട​തെ​ല്ലാം കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടു് എന്ന ധൈ​ര്യ​ത്തിൽ, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ സമൃ​ദ്ധ​മായ കൈകാൽ, മുഖ ചല​ന​ങ്ങൾ ഉൾ​ക്കൊ​ള്ളു​ന്ന വാചാല ശരീ​ര​ഭാ​ഷ​യു​ടെ പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​മി​ക​വു പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചാ​ണു് തു​ട​ങ്ങി​യ​തും. പതു​ക്കെ അവ​സാ​നി​പ്പി​ച്ച​തും. ആര്യാ​വർ​ത്ത​ത്തിൽ ഒരി​ട​ത്തും ഇതു​പോ​ലൊ​രു ത്യാ​ഗം ഉണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നു് ചരി​ത്ര​ത്തി​ലേ​ക്കു് വി​രൽ​ചൂ​ണ്ടി. ഹസ്തി​ന​പു​രി സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ പര​മാ​ധി​കാ​ര​ത്തി​നും അഖ​ണ്ഡ​ത​ക്കും അർ​ധ​സ​ഹോ​ദര വി​മ​ത​കു​ടം​ബാം​ഗ​ങ്ങൾ, സായുധ ഭീഷണി ഉയർ​ത്തി, പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ യു​ദ്ധോ​ദ്യു​ക്ത​രാ​യി ശം​ഖു​മു​ഴ​ക്കി​യ​പ്പോൾ, ജന്മ​ദേ​ശ​ത്തി​ന്റെ അടി​സ്ഥാ​ന​സു​ര​ക്ഷ​ക്കാ​യി, പെ​റ്റു​വ​ളർ​ത്തിയ നൂ​റു​മ​ക്ക​ളെ​യാ​ണ​വർ വി​മ​ത​രെ നേ​രി​ടാൻ പോ​രാ​ട്ട​ത്തി​ന്ന​യ​ച്ച​തു്. നൂ​റു​മ​ക്ക​ളും “കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ബ​ലി​ദാ​നി​കൾ” എന്ന ബഹു​മ​തി നേടി, “വരാ​നി​രി​ക്കു​ന്ന കലി​യു​ഗ​ത്തി​ലെ ഒരു സമാ​ധാന പ്രേ​ര​ക​ശ​ക്തി​യാ​യി വർ​ത്തി​ക്കാൻ, പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വ​രേ എഴു​ന്നേ​റ്റു നി​ന്നു നാം ആദരം അർ​പ്പി​ക്ക”, എന്നു് ഗദ്ഗ​ദ​ത്തോ​ടെ പറ​യു​മ്പോൾ, ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ നി​ന്നൊ​രു വയർ​നി​റ​യെ മാം​സ​ഭ​ക്ഷ​ണം പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ചു​വ​ന്ന. ഞാ​ന​ട​ങ്ങു​ന്ന ‘പൊ​തു​സ​മൂ​ഹം’.”

“എന്നും എന്നെ​ന്നും മന്ത്രി​ച്ചു ഗാ​ന്ധാ​രി​ക്കു​ചു​റ്റും കൂ​ടി​നി​ന്നു അഭി​ന​യ​മി​ക​വ​ന്റെ അന്ത്യം എത്തി എന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, വി​ശ​പ്പു് സഹി​ക്ക​വ​യ്യാ​തെ ഞാൻ എഴു​നേ​റ്റു ഊട്ടു​പു​ര​യി​ലേ​ക്കു നട​ന്നു.”

“നി​ങ്ങൾ കണ്ടി​ട്ടു​പോ​ലു​മി​ല്ലാ​ത്ത ഉത്ത​ര​യു​ടെ​യും സു​ഭ​ദ്ര​യു​ടെ​യും കര​ച്ചിൽ, “ഹൃ​ദ​യ​ഭേ​ദക”മാ​ണെ​ന്നു നി​ങ്ങൾ നി​ല​വി​ളി​യോ​ടെ പറ​യു​ന്ന​തു​കേ​ട്ടു. അഭി​മ​ന്യു​വി​ധവ ഉത്ത​ര​യെ​യും, ഭർ​ത്തൃ​മാ​താ​വായ സു​ഭ​ദ്ര​യെ​യും സ്മ​രി​ച്ച​തി​നു നന്ദി. നേ​രി​ട്ട​റി​യു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ദുഃ​ഖ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചൊ​ന്നും നി​ങ്ങൾ മി​ണ്ടി​യി​ല്ല​ല്ലോ. അവ​ളു​ടെ കൗ​മാ​ര​ക്കാ​രായ അഞ്ചു മക്ക​ളും, ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ആജ്ഞ​യ​നു​സ​രി​ച്ചു പാ​ണ്ഡ​വ​പാ​ള​യ​ത്തിൽ അശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വു് ചെയ്ത പാ​തി​രാ​മി​ന്ന​ലാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തിൽ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട​ത​ല്ലേ? നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഹൃ​ദ​യ​വും കല്ലു​കൊ​ണ്ടാ​ണോ? പെ​റ്റ​ത​ള്ള​ക്കു കരൾ നോ​വി​ല്ലേ അഞ്ചു​മ​ക്കൾ ചതി​യിൽ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ടാൽ?”, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ ചി​ത​റി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന കൗരവ ജഡ​ങ്ങൾ​നോ​ക്കി വി​ധാ​താ​വി​നു നേരെ വി​ങ്ങി​പ്പൊ​ട്ടിയ ഗാ​ന്ധാ​രി​വി​ലാ​പ​ത്തി​നു് മൂ​ക​സാ​ക്ഷി​യായ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അവസരം കി​ട്ടി​യ​പ്പോൾ ചോ​ദി​ച്ചു.

“ദുർ​മ​ര​ണ​ങ്ങൾ​ക്കു ഒരു​പോ​ലെ വി​ലാ​പ​ഗീ​തം പാടാൻ എനി​ക്കാ​വു​മോ? നി​ങ്ങൾ ശ്ര​ദ്ധ​യിൽ പെ​ടു​ത്തു​ന്ന ഹൃ​ദ​യ​ഭേ​ദ​ക​മായ പോർ​ക്ക​ള​മ​ര​ണ​ങ്ങൾ​ക്കു് വി​ലാ​പ​ഗീ​തം ഞാൻ തന്നെ ചൊ​ല്ലി​ത്തീർ​ക്ക​ണം എന്നു​വ​ച്ചാൽ! എല്ലാം ആചാ​ര​പ​ര​മാ​യി ചെ​യ്തു​തീർ​ത്തു​വേ​ണം എന്റെ സ്വ​ന്തം മക്ക​ളു​ടെ മര​ണ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു ഞാ​നൊ​ന്നു് വി​ല​പി​ക്കാൻ എന്ന കൗ​ര​വ​വി​രു​ദ്ധ​കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടു് അടി​ച്ചേൽ​പ്പി​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ച്ചാൽ ഞാൻ ചെ​റു​ത്തെ​ക്കും. യു​ദ്ധ​ത്തി​ന്നെ​തി​രെ അഭി​പ്രാ​യ​പൊ​തു​സ​മ്മ​തി രൂ​പ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യൊ​ന്നും അല്ല​ല്ലോ ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ​വി​ലാ​പം ലക്ഷ്യം കാ​ണു​ന്ന​തു്. കൺ​കെ​ട്ടു തു​റ​ന്നു കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര, എങ്ങ​നെ​യോ അങ്ങ​നെ, ഞാൻ കണ്ട​പ്പോൾ, അപ്പോ​ഴ​ത്തെ മനോ​നി​ല​യിൽ, ഹൃ​ദ​യാ​വി​ഷ്കാ​രം ചെ​യ്തു. കേ​ട്ട​റി​വി​ന്റെ ബല​ത്തിൽ നാ​വിൻ​തു​മ്പിൽ പേ​രു​കൾ ഞാൻ, എന്റെ സ്വ​കാ​ര്യ​ദുഃ​ഖ​മെ​ന്ന നി​ല​യിൽ അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തി. എല്ലാം ഗാ​ന്ധാ​രീ​വി​ലാ​പ​ത്തിൽ ഉൾ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യാൽ അതു് വ്യാ​സ​ഭാ​ര​തം​പോ​ലെ അവ​സാ​നം, പാ​ണ്ഡ​വ​രെ പ്രീ​തി​പ്പെ​ടു​ത്തേ​ണ്ടി വരും.” കൺ​കെ​ട്ടു​തു​ണി​കൊ​ണ്ടു് കണ്ണി​ണ​കൾ മറ​ച്ചു​വ​ച്ചു ഗാ​ന്ധാ​രി, ഹസ്തി​ന​പു​രി പാ​ത​യി​ലൂ​ടെ മു​ന്നോ​ട്ടു് കാൽ​വ​ച്ചു.

“കബ​ളി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു എന്ന തോ​ന്ന​ലു​ണ്ടാ​യോ?”, ഇല്ലാ​ത്ത അം​ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ മു​ക്കു​പൊ​ന്നിൻ​കി​രീ​ട​വും തി​രു​വ​സ്ത്ര​വു​മാ​യി അര​മ​ന​യിൽ ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ കാ​ത്തു​നിൽ​ക്കു​ന്ന കർ​ണ്ണ​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“പ്ര​ച്ഛ​ഹ്ന​വേ​ഷ​മെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞു​ത​ന്നെ, അര​ങ്ങേ​റ്റ​മൈ​താ​ന​ത്തി​ലെ ‘പട്ടാ​ഭി​ഷേക’ത്തി​നു ഞാൻ വഴ​ങ്ങി​കൊ​ടു​ത്തു. ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ആജ്ഞ​യ​നു​സ​രി​ച്ചു കി​രീ​ട​ധാ​ര​ണം വി​ജ​യ​ക​ര​മായ പരി​സ​മാ​പ്തി​യി​ലെ​ത്തി​ച്ച തട്ടി​പ്പു പക്ഷേ, തൊ​ട്ട​പ്പു​റ​ത്തു​നി​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വർ മു​ഖ​വി​ല​ക്കെ​ടു​ത്തു എന്ന​താ​ണു് പ്ര​ഹ​സ​ന​വി​ജ​യം. അര​ങ്ങേ​റ്റ മൈ​താ​നി​യിൽ ഇടി​ച്ചു​ക​യ​റിയ ഞാൻ, അർ​ജ്ജു​ന​നു​മാ​യി നേ​ര​ത്തേ ആയു​ധ​മ​ത്സ​ര​ത്തി​നു വെ​ല്ലു​വി​ളി​ച്ച​പ്പോൾ, കൃ​പാ​ചാ​ര്യ​രെ​ക്കൊ​ണ്ടു് എന്റെ ജാതി ചോ​ദി​ക്കാ​ന​ല്ലാ​തെ, കാ​ട്ടിൽ ജനി​ച്ചു കാ​ട്ടു​പ്ര​കൃ​തി​യാ​യി വളർ​ന്ന ഭീ​മ​നു​ണ്ടോ, ആര്യാ​വർ​ത്ത​ത്തി​ന്റെ ഭൂ​പ​ട​ത്തിൽ, ഇങ്ങ​നെ ഇഷ്ട​ദാ​നം ചെ​യ്യാൻ സാ​ധി​ക്കു​ന്ന അം​ഗ​രാ​ജ്യം ശരി​ക്കും എവി​ടെ​യാ​ണെ​ന്നു് നെ​ഞ്ചു​വി​രി​ച്ചു ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ക്കാൻ, ആർ​ജ്ജി​ത​വി​ജ്ഞാ​ന​ത്തി​ന്റെ ധൈ​ര്യം? ഒരു പണ​ത്തൂ​ക്കം യഥാർ​ത്ഥ​പൊ​ന്നി​ല്ലാ​ത്ത വ്യാ​ജ​കി​രീ​ടം ധരി​ച്ചു വഴി​ന​ട​ക്കു​മ്പോൾ, ഓച്ചാ​നി​ച്ചു നിൽ​ക്കു​ന്ന ഭീമനെ ഇന്ന​ലെ സന്ധ്യ​ക്കും കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു!”.

“അന്ധ​ഭർ​ത്താ​വു​മാ​യി ഐക്യ​പ്പെ​ടാൻ കണ്ണു​കെ​ട്ടി സ്വ​ന്തം കാഴ്ച നി​ഷേ​ധി​ക്കു​ന്ന​തൊ​രു കൗ​തു​ക​ക്കാ​ഴ്ച​യാ​ക്കിയ നി​ങ്ങ​ളെ, കൗരവർ, ലാളന തന്നി​ല്ലെ​ന്നു കു​ന്നാ​യ്മ പറ​യാ​റു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക സ്പർ​ശ​പ​രി​ലാ​ള​ന​യോ​ടെ ചോ​ദി​ച്ചു.

“കൗ​ര​വ​രിൽ എണ്‍പ​ത്തി​എ​ഴാ​മ​നാ​ണോ, അതോ നാൽ​പ്പ​ത്തി​എ​ട്ടാ​മ​നൊ മറ്റോ ആണെ​ന്നു് തോ​ന്നു​ന്നു, പി​റ​ന്നാൾ ദിവസം പട്ടു​ടു​പ്പി​ച്ച​തു് പോ​രെ​ന്ന പരി​ഭ​വ​ത്തിൽ, നി​ങ്ങൾ പറഞ്ഞ വാ​ക്കു പരു​ഷ​മാ​യി ഉച്ച​രി​ച്ച ഓർ​മ്മ​യു​ണ്ടു്. നൂറു കു​ട്ടി​കൾ ഉണ്ടാ​യി​ട്ടും, ഒന്നി​നെ​ങ്കി​ലും കണ്ണോ കാലോ, കൂ​ടു​ത​ലും കു​റ​വും ഒന്നും ഇല്ലാ​തെ, മനു​ഷ്യ​കു​ല​ത്തിൽ പ്ര​ദർ​ശ​ന​യോ​ഗ്യ​മാ​ക്കി​യ​താ​ണു് എന്റെ ഗാ​ന്ധാ​ര​സാ​ധന എന്നു് എളി​മ​യോ​ടെ പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, നൂറു ശി​ര​സ്സു​കൾ നമ​സ്ക​രി​ച്ചു എന്ന​ല്ലേ കണ്ടു​നി​ന്ന കു​ന്തി പി​ന്നീ​ടെ​ന്നോ​ടു് പറ​ഞ്ഞ​തു?” കൺ​കെ​ട്ടു് പതു​ക്കെ​യൊ​ന്നു താ​ഴ്ത്തി കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യെ ഗാ​ന്ധാ​രി ചു​ഴി​ഞ്ഞു നോ​ക്കി വീ​ണ്ടും സ്വയം കാഴ്ച നി​ഷേ​ധി​ച്ചു.

“ഭീ​ഷ്മർ, ദ്രോ​ണർ, കർ​ണ്ണൻ, ശല്യർ, മഹാ​ര​ഥൻ​മാർ​ക്കൊ​ന്നും കി​നാ​വു് കാ​ണാ​നാ​വാ​ത്ത വൻ​പോ​രാ​ട്ട​നേ​ട്ടം പാ​തി​രാ മി​ന്ന​ലാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ അവ​സാ​ന​കൗ​ര​വ​സൈ​ന്യാ​ധി​പൻ അശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വു് നേ​ടി​യ​ല്ലോ. ‘അശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വു് മരി​ച്ചു’ എന്നു് പാ​തി​നുണ പര​സ്യ​മാ​യി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ച പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് കി​ട്ടിയ പോർ​ക്കള ‘പാ​രി​തോ​ഷിക’മാ​യി​രു​ന്നോ, അശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വി​ന്റെ പാ​തി​രാ​നേ​ട്ടം?”, കൗ​ര​വ​പ​ക്ഷ​ത്തു പോ​രാ​ടി യു​ദ്ധം അതി​ജീ​വി​ച്ച കൃ​പാ​ചാ​ര്യ​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ പി​ടി​പ്പു​കേ​ടു് പു​റ​ത്താ​യി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന ദി​ന​ങ്ങൾ.

“എന്റെ സഹോ​ദ​രീ​പു​ത്ര​നും, ദ്രോ​ണ​രു​ടെ മക​നു​മായ അശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വു് മഹാ​ര​ഥൻ ആയി​രു​ന്നോ? സം​ശ​യ​മു​ണ്ടു്. ഭീ​മ​ഗ​ദാ​പ്ര​ഹ​ര​ത്തിൽ തു​ട​യെ​ല്ലു​പൊ​ട്ടി ചളി​യിൽ​പു​ത​ഞ്ഞ ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ മാം​സാ​ഹാ​രി​ക​ളായ ജീ​വി​കൾ കൊ​ത്തു​ന്ന​തു് തട​ഞ്ഞു വൈ​ദ്യ​പ​രി​ശോ​ധ​ന​ക്കു് തൂ​ക്കി ചു​മ​ലി​ലി​ട്ടു് കൊ​ണ്ടു​പോ​വു​ന്ന​തി​നു പകരം അവൻ, ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ‘അന്ത്യ​ആ​ജ്ഞ’യനു​സ​രി​ച്ചു പാ​ണ്ഡ​വ​രോ​ടു് പ്ര​തി​കാ​രം ചെ​യ്യാൻ ഇറ​ങ്ങി​പ്പു​റ​പ്പെ​ട്ടു എങ്കിൽ, അതു് തു​ടർ​ഭ​ര​ണ​ത്തിൽ പദവി നേ​ടി​യെ​ടു​ക്കാൻ ആയി​രു​ന്നി​ല്ല, കൗരവ പ്ര​മാ​ണി​ക്കു കൊ​ടു​ത്തു​തീർ​ക്കാ​നു​ള്ള കൊ​ള്ള​മു​ത​ലും വട്ടി​പ്പ​ലി​ശ​യു​മാ​യി​രു​ന്നു. അങ്ങ​നെ അർ​ദ്ധ​രാ​ത്രി​യിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് പാ​ഞ്ചാ​ലി​യിൽ ഉണ്ടാ​യെ​ന്നു കരു​ത​പ്പെ​ടു​ന്ന അഞ്ചു പു​ത്ര​ന്മാ​രെ​യും, സൈ​നി​ക​മേ​ധാ​വി ധൃ​ഷ്ട​ധ്യു​മ്ന​നെ​യും കൊ​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കിൽ അവൻ അധ​മർ​ണ്ണൻ ആവും, എന്നാൽ ആജ്ഞ അനു​സ​രി​ച്ച​തു​കൊ​ണ്ടു് അധമൻ മാ​ത്ര​മാ​യി. ‘ധർ​മ്മ​സം​സ്ഥാ​പന’ത്തി​നാ​യി പ്ര​കൃ​തി​ശ​ക്തി​കൾ ഒരു​ക്കിയ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ദ്ധ​ത്തി​ന്റെ അന്ത്യം ഈ വിധം മലി​ന​ര​ക്ത​മൊ​ഴു​ക്കിയ പാ​പി​അ​ശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വി​നു് നീ​തി​മാ​നായ ദ്വാ​ര​ക​നാ​ടു​വാ​ഴി​യിൽ നി​ന്നും കി​ട്ടിയ ശാപം പോരാ എന്നാ​ണു് സാ​ക്ഷി​യായ എനി​ക്കു​തോ​ന്നി​യ​തു”. യു​ദ്ധ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം അഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ മകൻ പരീ​ക്ഷി​ത്തി​ന്റെ പ്രാ​ഥ​മി​ക​ഗു​രു​പ​ദ​വി കി​ട്ടിയ കൃ​പാ​ചാ​ര്യർ, കൈകൾ വെ​ടി​പ്പാ​യി ശു​ദ്ധ​ജ​ല​ത്തിൽ തേ​ച്ചു​ക​ഴു​കി ചോ​ര​ക്കറ വി​രൽ​ന​ഖ​ങ്ങ​ളിൽ നി​ന്നും പൂർ​ണ്ണ​മാ​യി നീ​ക്കം ചെ​യ്തു.

“പാ​ഞ്ചാ​ലീ​പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്തിൽ കൗരവർ ഇതി​ന​കം നേടിയ കു​പ്ര​സി​ദ്ധി പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കും ഉണ്ടു് എന്നാ​ണോ സ്വാ​നു​ഭ​വം? അതോ, പരി​മിത അളവിൽ?”, ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി​യോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക വ്യ​ക്തത ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു. പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടി​നു ഊഴ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു പ്ര​വേ​ശ​നം, വി​ശ​ദീ​ക​ര​ണ​മി​ല്ലാ​തെ നി​ഷേ​ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടാൽ, പാ​ണ്ഡ​വർ പരു​ക്കൻ​രീ​തി​യിൽ പെ​രു​മാ​റു​മെ​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ മുൻ​അ​ഭി​മു​ഖം ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യുടെ അന്തഃ​പുര പതി​പ്പിൽ നൂ​റോ​ളം കൗ​ര​വ​രാ​ജ​സ്ത്രീ​ക​ളു​ടെ ആവർ​ത്തന വാ​യ​ന​ക്കാ​യി പകൽ ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​പ​തി​പ്പി​നു​മു​മ്പിൽ തി​ര​ക്ക​നു​ഭ​വ​പ്പെ​ടു​ന്ന ദി​ന​ങ്ങൾ.

“അഴ​ക​ള​വു​ള്ള പെ​ണ്ണു​ട​ലി​ന്റെ ലൈം​ഗി​ക​ആ​സ്വാ​ദ്യ​ത​യും, രതി പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്തി​ന്റെ വൈ​വി​ധ്യ​ആ​വി​ഷ്കാ​ര​ങ്ങ​ളും നേ​ര​ത്തേ പരി​ച​യി​ച്ച നാ​ഗ​രി​ക​ജീ​വി​ക​ളായ കൗ​ര​വ​രോ​ടു് നീ, വന​ബാ​ല​ന്മാ​രാ​യി​രു​ന്ന ഞങ്ങ​ളു​ടെ വന്യ​പെ​രു​മാ​റ്റ​മുറ, താ​ര​ത​മ്യം ചെ​യ്യ​രു​തേ എന്ന ദീ​നാ​നു​ക​മ്പ തേടിയ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ശ്ര​മം, മറ്റു​നാ​ലു​പേ​രും തരം​പോ​ലെ പ്ര​തി​രോ​ധ​ത്തി​നാ​യി ഇപ്പോ​ഴും പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു​വ​രു​ന്നു​ണ്ടു്. ഒറ്റ​നോ​ട്ട​ത്തിൽ മതി​പ്പു തോ​ന്നു​ന്ന ഈ ‘ദേ​വ​സ​ന്ത​തി’കളുടെ ആകർ​ഷ​ക​രൂ​പ​മ​ല്ല, അവ​രു​ടെ ലൈം​ഗിക പരാ​ക്ര​മ​ത്തി​നു വഴ​ങ്ങേ​ണ്ടി​വ​രു​ന്ന സ്ത്രീ കാണുക എന്നർ​ത്ഥം. “ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വം മോ​ഹി​ക്കു​ന്ന കൗ​ര​വ​രാജ സ്ത്രീ​കൾ​ക്കെ​ന്ത​റി​യാം പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ കി​ട​പ്പ​റ​സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം!”, എന്ന​പ്പോൾ അർ​ജ്ജു​നൻ, മറ്റു​നാ​ലു അനർ​ഹ​പാ​ണ്ഡ​വ​രെ ഉന്നം​വ​ച്ചു് തല​യി​ണ​യിൽ മു​ഖ​മ​മർ​ത്തി പരി​ഭ​വി​ക്കും. കൗ​ര​വ​രെ ഒരു ഘട്ട​ത്തിൽ ഞങ്ങൾ വധി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നാൽ, അന്തഃ​പു​ര​വാ​സി​ക​ളെ അഞ്ചാ​യി വീ​തി​ച്ചെ​ടു​ക്കു​മെ​ന്ന​പ്പോൾ ഭീമൻ നേ​ര​ത്തേ അവ​കാ​ശ​മു​ന്ന​യി​ക്കും. തീരെ സഹി​ക്കാൻ വയ്യാ​താ​യാൽ, ഞാൻ അന്തഃ​പു​രം പൂ​ട്ടി പാ​ഞ്ചാ​ല​യി​ലേ​ക്കു വി​രു​ന്നി​നു പോകും!”

“ആദി​വാ​സി​ഹ​ത്യ​ക്കു ശിക്ഷ വധ​മെ​ന്നു​റ​പ്പി​ച്ചു പര​മോ​ന്നത നീ​തി​പീ​ഠം ആവർ​ത്തി​ച്ചു പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കു​മ്പോ​ഴും, ആരാ​ച്ചാർ ഇല്ലാ​തെ എങ്ങ​നെ വിധി നട​ത്തും?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ആദി​വാ​സി​ക​ളെ കത്തി​ച്ചു​കൊ​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​കു​ടും​ബ​ത്തെ പി​ടി​കൂ​ടി​യാൽ നീ​തി​പീ​ഠം വധ​ശി​ക്ഷ​ക്കു് വി​ധി​ക്കു​മെ​ന്ന അഭ്യൂ​ഹം കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​യിൽ വി​വാ​ദ​മായ ദി​ന​ങ്ങൾ.

“വാ​ര​ണാ​വ​തം അതി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു അതി​ഥി​ക​ളാ​യി മഹാ​രാ​ജാ​വു് ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ സ്നേ​ഹ​പൂർ​വ്വം അയച്ച സഹോ​ദ​ര​വി​ധവ കു​ന്തി​യും മക്ക​ളും ആ പ്ര​ശ​സ്ത​രാ​ജ​മ​ന്ദി​രം കത്തി​ച്ചു കള​ഞ്ഞ​തി​നാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല വധ​ശി​ക്ഷ! തീ​പ്പെ​ട്ട​തു് കു​ന്തി​യും മക്ക​ളു​മാ​ണെ​ന്ന വ്യാ​ജ​തെ​ളി​വു​ണ്ടാ​ക്കാൻ, അത്താ​ഴം ചോ​ദി​ച്ചു അവിടെ വന്ന ആറംഗ ആദി​വാ​സി​കു​ടും​ബ​ത്തെ പച്ച​ക്കു കത്തി​ച്ച​തി​നാ​യി​രു​ന്നു. പി​ടി​കി​ട്ടാ​പ്പു​ള്ളി​ക​ളാ​യി കു​ന്തി​യെ​യും മക്ക​ളെ​യും പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ച​ശേ​ഷം അര​ങ്ങേ​റ്റ മൈ​താ​നി​യിൽ ആത്മ​ഹ​ത്യ​ക്കു കു​റ്റ​വാ​ളി​ക​ളെ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചു, വി​ശു​ദ്ധ​കർ​മ്മം കാ​ര്യ​ക്ഷ​മ​മാ​യി ചെ​യ്യി​പ്പി​ക്കുക എന്ന അഹിം​സാ​ത്മ​ക​രീ​തി​ക്കാ​ണു് ഞങ്ങൾ, ചാ​ര​ന്മാ​രെ വി​നി​യോ​ഗി​ച്ചു ഇപ്പോ​ഴും നി​രീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തു്. കൗരവ വലയിൽ ഉടൻ വീഴും. കൊ​ല​ചെ​യ്യാൻ ആരാ​ച്ചാർ ഇല്ലാ​ത്തൊ​രു ആസു​ര​കാ​ല​ത്താ​ണു് കു​രു​വം​ശം ഈ ബദൽ വധ​രീ​തി. വരും യു​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ ഈ സാ​ത്വിക വധ​രീ​തി ആഗോ​ള​ത​ല​ത്തിൽ പ്ര​ചാ​രം നേ​ടു​മെ​ന്നു് മന്ത്രി വി​ദു​രർ പറ​ഞ്ഞ​ല്ലോ. അതിൽ കവി​ഞ്ഞെ​ന്തു വി​വേ​ക​വ​ച​ന​മാ​ണു് തക്ഷ​ശി​ല​യിൽ കി​ട്ടുക!”

“ശിക്ഷ ഇള​വി​നൊ​ന്നും ശ്ര​മി​ച്ചി​ല്ല?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം നി​സ്വ​രാ​യി വന​വാ​സ​ത്തിൽ പോവാൻ നിർ​ബ​ന്ധി​ത​രായ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം രാ​ജ​കു​ടും​ബാം​ഗ​ങ്ങൾ, തി​രു​വ​സ്ത്രം ഊരി വൽ​ക്ക​ലം ധരി​ക്കാ​നു​ള്ള ധൃ​തി​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു, “വധ​ശി​ക്ഷ​ക്കു ഇള​വ​നു​വ​ദി​ക്കു​ന്ന പരി​ഷ്കൃ​ത​നി​യമ വ്യ​വ​സ്ഥ പി​ന്തു​ട​രു​ന്ന സമൂ​ഹ​മ​ല്ലേ ഹസ്തി​ന​പു​രി!”

“ആദ്യ​വ​ട്ട അനു​ന​യ​ചർ​ച്ച​ക്കാ​യി നി​യോ​ഗി​ച്ച​തു് മാ​ദ്രി​പു​ത്ര​നായ സഹ​ദേ​വ​നെ. ജനി​ച്ചു​വ​ളർ​ന്ന​തു കാ​ട്ടി​ലെ​ങ്കി​ലും ഇനി​യു​മൊ​രു വന​വാ​സം കഠി​ന​മാ​ണെ​ന്നും, കാ​ലാ​വ​ധി​യി​ലും നി​ബ​ന്ധ​ന​ക​ളി​ലും ഇളവു് പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്ക​ത്യാ​വ​ശ്യ​മാ​ണെ​ന്നും, ദാർ​ശ​നി​ക​സ്വാ​ധീ​ന​മു​ള്ള സഹ​ദേ​വൻ വാദം പറ​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി. കൗരവർ അതി​നെ​തി​ര​ല്ല, പക്ഷേ, പക​ര​മെ​ന്തു​ത​രും? ഉഭ​യ​ക​ക്ഷി സമ്മ​ത​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി, ശാ​രീ​രി​കാ​നു​ഭ​വ​ങ്ങൾ​ക്കാ​യി പാ​ഞ്ചാ​ലി എത്ര കൗ​ര​വ​രെ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ത്തിൽ പരി​ഗ​ണി​ക്കു​മെ​ന്നു് ദു​ശ്ശാ​സ​നൻ പ്രാ​രം​ഭ​ഘ​ട്ട​ത്തിൽ ചോ​ദി​ച്ചു. മറ്റു​കൗ​ര​വർ അനു​കൂല പ്ര​തി​ക​ര​ണ​ത്തി​നാ​യി കാ​ത്തു. കൗ​ര​വ​അ​ടി​മ​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും, എന്തു സ്വ​ത​ന്ത്ര​നി​ല​പാ​ടു് പാ​ഞ്ചാ​ലി എടു​ത്താ​ലും പാ​ണ്ഡ​വർ പ്ര​തി​ഷേ​ധി​ക്കി​ല്ല. ഭയ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യാ​ലും, ഉഭ​യ​സ​മ്മ​ത​ത്തോ​ടെ ആയാ​ലും, ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​വി​ശ്വാ​സി​യായ ദ്രൗ​പ​ദി​ക്കു് ഉട​യോൻ​കൗ​ര​വ​രു​മാ​യി ഒരു​ട​മ്പ​ടി സാ​ധ്യ​മാ​ണു്. അത്ര​ത്തോ​ളം അഭി​പ്രാ​യ​സ​മ​ന്വ​യം ചെ​ന്നാൽ, വന​വാ​സ​ത്തിൽ സൗ​ജ​ന്യ ഭക്ഷ​ണ​ല​ഭ്യത ഉറ​പ്പു വരു​ത്താ​നു​ള്ളൊ​രു മയൻ​നിർ​മ്മിത അക്ഷ​യ​പാ​ത്രം സമ്മാ​നി​ക്കാ​മെ​ന്നു ധാ​ര​ണ​യായ ആശ്വാ​സ​ത്തി​ലാ​ണു് പാ​ണ്ഡ​വർ പടി​യി​റ​ങ്ങുക. ഖാ​ണ്ഡ​വ​വ​നം കത്തി​ച്ച​ശേ​ഷം വന​ദേ​വ​ത​കൾ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കെ​തി​രെ തി​രി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണു്. കാ​ട്ടിൽ പോയാൽ, കാ​ലാ​വ​ധി​ക​ഴി​ഞ്ഞു ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു മട​ങ്ങി​വ​രാൻ വന​ദേ​വത സമ്മ​തി​ക്കു​മോ? പ്ര​ശ്നം കൈ​വി​ട്ടു​പോ​വു​മോ? എന്തു​വി​ട്ടു​വീ​ഴ്ച​ക്കും യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ യോ​ജി​ക്കും. സ്വ​യം​വ​രം ചെയ്ത അർ​ജ്ജു​നൻ വി​വാ​ഹ​ജീ​വി​ത​ത്തിൽ ‘അഞ്ചു​പേ​രിൽ ഒരാളാ’യ പോലെ, വി​നീ​ത​മാ​യി വേണം കൗ​ര​വ​നിർ​ദേ​ശ​ങ്ങൾ പാ​ണ്ഡ​വർ പരി​ഗ​ണി​ക്കാൻ എന്നു, ജീ​വി​ത​യാ​ഥാർ​ഥ്യ​ങ്ങൾ പരി​ശോ​ധി​ക്കു​മ്പോൾ പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു്, തു​റ​ന്നു​പ​റ​ഞ്ഞി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, ശാ​ഠ്യ​മു​ണ്ടു്. കല​ങ്ങി​മ​റി​ഞ്ഞു​വോ പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ കാലം!”

“ഉച്ച​ഭ​ക്ഷ​ണം കഴി​ഞ്ഞ ഉടൻ മറ്റു മൂ​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വർ വി​ശ്ര​മി​ക്കാ​നൊ​ന്നും സമയം കള​യാ​തെ അവ​രു​ടെ ഉത്ത​ര​വാ​ദി​ത്വ​ത്തിൽ പെ​ടു​ന്ന മന്ത്രാ​ല​യ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു​പോ​വു​മ്പോൾ, ഭീ​മ​നും നകു​ല​നും മാ​ത്ര​മെ​ന്താ അന്തഃ​പു​രം ആട്ടു​ക​ട്ടി​ലി​ലൊ​രു സ്വൈ​ര​സ​ല്ലാ​പം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര പാ​ണ്ഡവ ഭര​ണ​കാ​ലം.

“ദു​ര്യോ​ധ​ന​വ​ധം നേർ​സാ​ക്ഷി​മൊ​ഴി നകു​ല​നിൽ നി​ന്നു് പൊ​ടി​പ്പും തൊ​ങ്ങ​ലും വച്ചു് ഭീ​മ​നു് എന്നും ഉച്ച​മ​യ​ങ്ങും മു​മ്പു് കേൾ​ക്ക​ണം. തു​ട​യി​ല​ടി​കൊ​ണ്ടു വീണ കൗ​ര​വ​മു​ഖ്യ​ന്റെ നി​ല​വി​ളി നകുലൻ മി​ക​വോ​ടെ അനു​ക​രി​ക്കു​മ്പോൾ, ഒരു കൊ​ച്ചു​കു​ട്ടി​യെ പോലെ കൈ​കൊ​ട്ടി ഭീമൻ ആർ​ത്തു ചി​രി​ക്കും. അന്തഃ​പു​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു മുൻ​കൂർ അനു​മ​തി​യി​ല്ലാ​തെ കയറി, ബഹു​സ്വര ദാ​മ്പ​ത്യ​ര​ഹ​സ്യ​ങ്ങൾ കാ​ല​ങ്ങ​ളാ​യി ചോർ​ത്തു​ന്ന, നി​ങ്ങൾ ഒരി​ക്ക​ലും മറ​ന്നു​പോ​വ​രു​തേ, ആയിരം പൂർ​ണ​ച​ന്ദ്ര​ന്മാ​രെ കണ്ടു​ക​ഴി​ഞ്ഞ ഭീ​മ​നി​പ്പോൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ രാ​ജ്യ​സു​ര​ക്ഷ​യെ​ക്കാൾ കൗ​തു​കം, വർ​ണോ​ജ്ജ്വ​ല​മായ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​മാ​ണു്!”

“മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ലേ​ക്കു പടി​യി​റ​ങ്ങി​പ്പോയ പാ​ണ്ഡ​വർ ആറു​പേ​രിൽ, യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നൊ​ഴി​കെ അഞ്ചു​പേ​രും ഒന്നൊ​ന്നാ​യി മല​ഞ്ചെ​രു​വിൽ കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ണു നി​ര്യാ​ത​രാ​യ​തി​നു നേർ​സാ​ക്ഷി നി​ങ്ങൾ മാ​ത്ര​മ​ല്ലേ? പരേ​ത​പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ഭൌ​തി​ക​ശ​രീ​രം എവിടെ നി​ങ്ങൾ സം​സ്ക​രി​ച്ചു എന്നാ​ണി​പ്പോൾ പരീ​ക്ഷി​ത്തു് ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ വി​വ​രാ​വ​കാശ ചോ​ദ്യം. പുതിയ ഭര​ണ​ക്ര​മ​ത്തിൽ ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തോ​ടു് പൊ​തു​ജ​ന​മ​ല്ല, മറി​ച്ചാ​ണു് വി​വ​രാ​വ​കാ​ശം.”

“ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക”യുടെ ഉടമ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഉറ്റ​വർ കൂടെ ഇല്ലാ​തെ ഞാനും നി​ങ്ങ​ളും നാളെ കാലം ചെ​ന്നാ​ലും അനാ​ഥ​ജ​ഡ​ത്തി​നു​മേൽ അവ​കാ​ശം കഴു​ക​നും കു​റു​ന​രി​ക്കും മാ​ത്ര​മാ​യി​രി​ക്കു​മ​ല്ലോ. പാ​മ്പി​നെ അല്ലാ​തെ വേറെ ആരെ​യും പേ​ടി​യി​ല്ലാ​ത്ത പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നോ​ടു് അങ്ങ​നെ ‘വിവരം’ പറയൂ.”

“അജ്ഞാ​ത​വാ​സം കഴി​ഞ്ഞ സ്ഥി​തി​ക്കു് ഇനി യു​ദ്ധ​കാ​ഹ​ള​ത്തി​ന്റെ ബഹ​ള​മാ​യി​രി​ക്കും. മരം​ചാ​രി​യി​രു​ന്നു അടു​ക്കും ചി​ട്ട​യും നോ​ക്കാ​തെ ബോ​ധ​ധാ​രാ​രീ​തി​യിൽ ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്തി​ലേ​ക്കു് നി​ങ്ങ​ളൊ​ന്നു ഊളി​യി​ട്ടാൽ വരും​യു​ഗ​ത്തി​ലേ​ക്കു് ഔദ്യോ​ഗിക ആത്മ​കഥ ആധി​കാ​രി​ക​ത​യോ​ടെ ഞാൻ തക്ക​സ​മ​യ​ത്തു കൈ​മാ​റാം, രാ​ജ്യ​താൽ​പ്പ​ര്യ​ത്തിൽ സഹ​ക​രി​ച്ചു​കൂ​ടെ?”, വിരാട സൈനിക മേ​ധാ​വി​യാ​യി​രി​ക്കെ ദു​രൂ​ഹ​സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തിൽ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട യു​വ​കീ​ച​ക​ന്റെ അന്ത്യ​വി​ശ്ര​മ​സ്ഥ​ലി​യിൽ പു​ഷ്പാർ​ച്ചന ചെ​യ്യു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലും വന​വാ​സ​ത്തി​ലും നി​ങ്ങൾ​ക്കു് കി​ട്ടി​യ​തു് ജീ​വി​ത​ക​ഥ​യു​ടെ നാ​ഴി​ക​ക്ക​ല്ലു​കൾ! അവ​ക്ക​ടി​യി​ലെ കരി​ക്കു​ന്നൻ​മാ​രെ​യും പഴു​താ​ര​ക​ളെ​യും ഞാൻ വേണോ പു​റ​ത്തെ​ടു​ക്കാൻ?”

“താൻ​പോ​രി​മ​യു​ള്ള പു​തു​യു​ഗ​വ​നി​ത​യെ​ന്ന ദേ​ശീ​യ​പ്ര​തി​ച്ഛായ പാ​ഞ്ചാ​ലീ​സ്വ​യം​വ​രം മുതൽ കെ​ട്ടി​പ്പൊ​ക്കിയ നി​ങ്ങൾ പക്ഷേ, എന്തു​കൊ​ണ്ടു്, ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ അവ​മ​തി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന രീ​തി​യിൽ കൗ​ര​വ​രാൽ വി​വ​സ്ത്ര​യാ​വു​ന്ന ദയ​നീ​യ​സാ​ഹ​ച​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യി​ട്ടും, അക്ര​മി​ക​ളെ ചെ​റു​ക്കാ​തെ, അവ​രു​ടെ ഇം​ഗി​ത​ത്തി​നു് വഴ​ങ്ങി​യെ​ന്നൊ​രു തോ​ന്നൽ ഞങ്ങൾ​ക്കു​ണ്ടാ​യി? എങ്ങ​നെ പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്നു നിർ​ണ്ണാ​യ​ക​മു​ഹൂർ​ത്ത​ത്തി​ലെ നിർ​ജ്ജീ​വ​പ്ര​തി​ക​ര​ണ​ശേ​ഷി​യെ കു​റി​ച്ചി​പ്പോൾ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“ലൈം​ഗി​കാ​തി​ക്ര​മ​ത്തി​ന​വ​സ​രം കാത്ത ഭൂ​പ്ര​ഭു​ക്ക​ളെ സദ​സ്സിൽ കാ​ണാ​തെ​യ​ല്ല. എന്നി​ട്ടും ഞാ​ന​വി​ടെ നേ​രി​ട്ട നൈതിക‘തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു്’ ഇതാ​യി​രു​ന്നു—രതി​പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും പ്രണയ പദ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും അക​മ്പ​ടി​യോ​ടെ എന്റെ കു​ത്ത​ഴി​ഞ്ഞ ഉടു​തു​ണി​യിൽ വി​റ​യ​ലോ​ടെ കൈ​വ​ക്കു​ന്ന യു​വ​കൗ​ര​വർ​ക്കു​നേ​രെ ഞാൻ ഗർ​ജ്ജി​ക്ക​ണോ, അതോ സദാ​ചാ​ര​സം​ര​ക്ഷ​ക​രു​ടെ ആട്ടിൻ​തോ​ല​ണി​ഞ്ഞ വയോ​ജ​ന​ങ്ങൾ​ക്കു സാ​ഷ്ടാം​ഗം നമ​സ്ക​രി​ക്ക​ണോ? കൂടെ പൊ​റു​ക്കൂ​ന്ന​വ​ളു​ടെ അനു​മ​തി കൂ​ടാ​തെ പണയം വച്ചു് ചൂ​താ​ടാൻ ധൈ​ര്യ​പ്പെ​ട്ട ഭർ​ത്താ​വി​നെ പ്ര​തി​ചേർ​ത്തു് ഞാൻ നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ ഉടനെ പരാതി കൊ​ടു​ത്തു. അർ​ധ​രാ​ത്രി​യോ​ടെ തീർ​പ്പാ​യ​പ്പോൾ, ദാ​മ്പ​ത്യ​ക​രാർ​ലം​ഘ​നം ചെയ്ത പാ​ണ്ഡ​വർ വന​വാ​സ​ത്തിൽ പോവാൻ നീ​തി​പീ​ഠം ശിക്ഷ വി​ധി​ച്ചു.”

“അന്തഃ​പു​ര​ത്തി​നു താഴെ ഒളി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​വ​രെ​യെ​ല്ലാം പി​ടി​കൂ​ടി ചോ​ദ്യം​ചെ​യ്തു വെ​റു​തെ വി​ട്ടു​വോ, അതോ ഒറ്റ​യാൾ വി​ചാ​രണ ചെ​യ്തു അപ്പ​പ്പോൾ വധി​ച്ചു​വോ?”, പുതിയ ജന​നാ​യ​കൻ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു ഭീ​മ​ഗ​ദ​യു​ടെ മാരക പ്ര​ഹ​ര​ത്തിൽ തു​ട​യെ​ല്ലൊ​ടി​ഞ്ഞു ചളി​യിൽ വീണ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ വാ​വി​ട്ടു് നി​ല​വി​ള​വി​ക്കു​ന്ന നേരം, പതി​നെ​ട്ടാം ദിവസം സന്ധ്യ.

“കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ടെ ഉദ്ദേ​ശ്യ​ല​ക്ഷ്യം പൂർ​ത്തി​യാ​യി, എന്തു​കൊ​ണ്ടു് ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ കഴു​ത്തു​വെ​ട്ടാ​തെ ഞങ്ങൾ അവനെ വെ​റു​തെ വി​ട്ടു എന്നു​ചോ​ദി​ച്ചാൽ, അതാ​ണു് ധർ​മ്മ​യു​ദ്ധം. ശത്രു മു​റി​വേ​റ്റു നി​ല​ത്തു​വീ​ണാൽ പി​ന്നെ കഴു​ത്തു​വെ​ട്ടു​ന്ന​തിൽ എനി​ക്കു് വൈ​മ​ന​സ്യ​മു​ണ്ടു്. മു​റി​വേ​റ്റ​വൻ സ്വയം മരണം കണ്ടെ​ത്ത​ട്ടെ. ആവ​ശ്യ​ത്തി​ല​ധി​കം മരണം എന്ന​ല്ല ഞങ്ങ​ളു​ടെ മു​ദ്രാ​വാ​ക്യം ആവ​ശ്യ​ത്തി​നു​മാ​ത്രം വധം. ഇനി ഞങ്ങൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ പോയി ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രു​ടെ ഭര​ണ​ച്ചു​മ​തല ഏറ്റെ​ടു​ക്ക​ണം. അര​നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലേ​റെ കാ​ല​മാ​യി ഞങ്ങൾ​ക്കാ​യി ചെ​ങ്കോൽ തു​ട​ച്ചു​മി​നു​ക്കി കരുതി വെ​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു് ചുമതല കൊ​ടു​ത്തു, അച്ഛൻ അധി​കാ​രം ഒഴി​ഞ്ഞി​ല്ല. അതു​ഞ​ങ്ങൾ​ക്കാ​യി മാ​റ്റി​വ​ച്ചു. അല്ലെ​ങ്കിൽ എന്തു് സം​ഭ​വി​ക്കു​മെ​ന്നു അല്ലെ? ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ പ്രാ​യ​പൂർ​ത്തി എത്താ​ത്ത മകനോ കൊ​ച്ചു​മ​ക​നോ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യാ​വു​മാ​യി​രു​ന്നു. അതൊ​ഴി​വാ​ക്കിയ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രു​ടെ മഹാ​മ​ന​സ്ക​ത​ക്കു് കൂ​പ്പു​കൈ എത്ര​യും​വേ​ഗം അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു് വാ​ന​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ​പോ​വാൻ ഞാൻ അനു​മ​തി കൊ​ടു​ക്കും!”

“ജൈ​വ​പി​താ​ക്കൾ ആരെ​ന്നു​റ​പ്പി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, പാ​ണ്ഡ​വർ എന്ന വം​ശീ​യ​മു​ദ്ര​യിൽ വി​ഘ​ട​ന​വാ​ദി​ക​ളാ​യി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ അറി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന അഞ്ചു​കു​ട്ടി​കൾ വളർ​ന്നു​വ​ലു​താ​വു​ന്ന​തിൽ, മൂ​ന്നു​പേ​രു​ടെ പെ​റ്റ​മ്മ​യും, മൊ​ത്തം അഞ്ചു​പേർ​ക്കും പോ​റ്റ​മ്മ​യു​മായ കു​ന്തി​ക്കു് മാ​ത്ര​മേ കരു​ത​ലും നേ​തൃ​ത്വ​പാ​ട​വും ഉള്ളു എന്നു് പാ​ണ്ഡ​വ​ജീ​വി​തം, കാ​ട്ടിൽ​നി​ന്നും കൊ​ട്ടാ​രം വരെ പി​ന്തു​ടർ​ന്ന​വർ​ക്ക​റി​യാം. അത്ര​യും ശ്ര​മ​ക​ര​മാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ ആ സം​ഘർ​ഷ​കാല കു​ടും​ബ​ജീ​വി​തം. വാ​ര​ണാ​വ​തം അര​ക്കി​ല്ല​ത്തിൽ​നി​ന്നും നി​ങ്ങൾ പാ​ണ്ഡ​വ​രെ ഭൂ​ഗർ​ഭ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ രാ​ത്രി മു​ഴു​വൻ നയി​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു ഏക​ച​ക്ര ഗ്രാ​മ​ത്തിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലീ​സ്വ​യം​വ​രം വരെ ആരോ​രു​മ​റി​യാ​തെ കഴി​ഞ്ഞ​തെ​ന്നും അറി​യാൻ ഇട​യാ​യി. സഹ​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ​യും സം​വേ​ദ​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ​യും മക്കൾ​ക്കു് കൂ​ട്ടായ നി​ങ്ങ​ളെ പി​ന്നെ ഞങ്ങൾ കാ​ണു​ന്ന​തു് മഹാ​റാ​ണി​ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ തോ​ഴി​യാ​യി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ. “വരി​ല്ല ഞാൻ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ, പാ​ണ്ഡ​വർ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ഭരി​ക്കു​മ്പോ​ഴും” എന്ന കടു​ത്ത നി​ല​പാ​ടെ​ടു​ക്കാൻ മാ​ത്രം എന്തു​ണ്ടാ​യി പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കി​ട​യിൽ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“പാ​ഞ്ചാ​ലി ഒന്നു കടു​പ്പി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞാൽ, പെ​റ്റ​ത​ള്ള​യെ പാ​ണ്ഡ​വർ മർ​ദി​ച്ചു കൊ​ല്ലും! വി​ധാ​താ​വു് അവൾ​ക്കു ശി​ക്ഷ​യാ​യി വി​ധി​ക്ക​ട്ടെ വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട​ക്കാല അടി​മ​ജീ​വി​തം!”

“വി​ര​ണ്ടു​വോ സ്ത്രീ​ഹൃ​ദ​യം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധന വി​ധ​വ​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ദശാ​ബ്ദ​ങ്ങ​ളാ​യി രാ​ജ​വ​ധു​ക്ക​ളും കൗ​ര​വ​കു​ടും​ബ​ങ്ങ​ളും അന്തി​യു​റ​ങ്ങിയ വസ​തി​ക​ളിൽ നി​ന്നു് മു​ടി​കു​ത്തി​പ്പി​ടി​ച്ച​ന്തേ​വാ​സി​ക​ളെ പു​റ​ത്തേ​ക്കെ​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ചമ്രം​പ​ടി​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​വർ ദു​ര്യോ​ധ​ന​നാ​മം ജപി​ച്ച​താ​ണു് ഭര​ണ​കൂ​ട​കി​ങ്ക​ര​ന്മാ​രെ ചൊ​ടി​പ്പി​ച്ച​തു്. നാ​മ​ജ​പം നിർ​ത്തി പാ​ണ്ഡ​വ​സു​വി​ശേ​ഷ​ത്തി​നു ചെ​വി​യോർ​ക്കാൻ ചാ​ര​മേ​ധാ​വി​യെ​ന്ന പദ​വി​യിൽ ഞങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു് പാ​ലം​പ​ണി​യു​ന്ന നകുലൻ നിർ​ദ്ദേ​ശി​ച്ചു. വാ​ക്കു​ക​ളിൽ തേ​നൂ​റു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും ഉള്ളിൽ വി​ഷ​മാ​ണെ​ന്ന​റി​യു​ന്ന കൗ​ര​വ​അ​നാ​ഥ​കൾ, ദു​ര്യോ​ധന ജപ​ശ​ബ്ദം നി​ല​നിർ​ത്താ​ത്ത​ത​വ​രെ ക്രു​ദ്ധ​രാ​ക്കി. ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തെ പ്ര​കോ​പി​പ്പി​ച്ചാൽ എന്നു് മു​ര​ണ്ടു​കൊ​ണ്ട​വർ ഒരു പാവം കൗരവ കു​മാ​രി​യു​ടെ മടി​ക്കു​ത്തിൽ കട​ന്നു​പി​ടി​ച്ച​പ്പോൾ കേ​ട്ടു, ആകാ​ശ​ത്തു​നി​ന്നു ശബ്ദം, തു​ടർ​ന്ന​താ, അടി​കൊ​ണ്ടു ചളി​വെ​ള്ള​ത്തി​ലേ​ക്കു തെ​റി​ച്ചു​വീ​ഴു​ന്ന ഭീ​മ​നും—അപ്പോൾ മന​സ്സി​ലാ​യി, ശരീരം കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ എന്നോ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും, ആശ്രി​ത​രോ​ടു കരു​ണ​യും കരു​ത​ലും സൂ​ക്ഷ്മ​ലോ​ക​ത്തിൽ തു​ട​രു​ന്നു! ആപ​ത്തിൽ അനാ​ഥ​ക​ളെ കാ​പ്പാ​ത്തിയ പരി​ശു​ദ്ധാ​ത്മാ​വേ, നീ എന്നെ​ന്നും കൂ​ട്ടാ​യി​രി​ക്കേ​ണ​മേ!”

“നിർ​ണ്ണാ​യ​ക​ദി​നം, പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ​യും സാ​ര​ഥി​യു​ടെ​യും ഭൗ​തി​ക​അ​സാ​ന്നി​ധ്യം മു​ത​ലെ​ടു​ത്താ​യി​രു​ന്നു സാ​ഹ​സി​ക​സൈ​നി​ക​ദൗ​ത്യ​ത്തി​നു് അഭി​മ​ന്യു മു​തിർ​ന്ന​തെ​ന്നൊ​ക്കെ പറ​ഞ്ഞു കൈ​ക​ഴു​കാ​നാ​വു​മോ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് ? പ്രാ​യ​പൂർ​ത്തി​യെ​ത്താ​ത്ത കൗ​മാ​ര​പോ​രാ​ളി​യു​ടെ രക്ഷാ​കർ​ത്താ​വ​ല്ലേ നി​ങ്ങൾ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ദ്വാ​ര​ക​യി​ലെ സൈ​നി​ക​പ​രി​ശീ​ല​ന​കാ​ല​ത്തു ചക്ര​വ്യൂ​ഹ​ര​ഹ​സ്യം നീ ശരി​ക്കും അഭ്യ​സി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടോ എന്നു് ആശ​യ​വ്യ​ക്ത​ത​യോ​ടെ അഭി​മ​ന്യു​വി​നോ​ടു് ഞങ്ങൾ ചോ​ദി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഗർ​ഭ​സ്ഥ​ശി​ശു​യാ​യി​രി​ക്കു​മ്പോൾ, അമ്മ സു​ഭ​ദ്ര​യോ​ടു് അർ​ജ്ജു​നൻ പറ​യു​ന്ന​തു് കേട്ട പരി​ച​യ​മാ​ണെ​ന്ന​വൻ നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക​മാ​യി പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ബോ​ധ്യ​മാ​യി, ആ കൗ​മാ​ര​മ​ന​സ്സി​ന്റെ ദു​ര​ഭി​മാ​ന​വ്യാ​പ്തി. ചു​ഴ​ലി​യാ​യി പാ​ഞ്ഞു​ചെ​ന്നു് കൗ​ര​വ​രിൽ വമ്പി​ച്ച ആൾ​നാ​ശം വി​ത​ക്കാ​നു​ള്ള ഇച്ഛ​ശ​ക്തി​യു​ണ്ടെ​ന്ന​വ​കാ​ശ​പ്പെ​ട്ടു പടി​യി​റ​ങ്ങു​മ്പോൾ, മു​തിർ​ന്ന​വ​രു​ടെ അനു​ഗ്ര​ഹം തേ​ടാ​നൊ​ന്നും അവൻ മു​തിർ​ന്നി​ല്ല. അമ്മ​സു​ഭ​ദ്ര​യോ​ടു യാത്ര പറ​യു​ന്ന​തു് നകുലൻ കണ്ടു. അകാ​ല​മ​ര​ണം അവൻ ചോ​ദി​ച്ചു വാ​ങ്ങി എന്ന​താ​ണു് ഞങ്ങ​ളു​ടെ നി​ഗ​മ​നം. ഒന്നേ കു​ഴ​യ്ക്കു​ന്നു​ള്ളു എവിടെ അവ​ന്റെ അച്ഛൻ? സാ​ര​ഥി​യും മു​ങ്ങി! പൊ​ങ്ങു​ന്ന​തു് അഭി​മ​ന്യു മരണം ആകാ​ശ​ചാ​രി​കൾ മു​ഖ്യ​വാർ​ത്ത​യാ​ക്കി​യ​പ്പോൾ. യു​ദ്ധം ജയി​ച്ചാൽ അടു​ത്ത കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യാ​യി അഭി​മ​ന്യു അവ​കാ​ശ​മു​യർ​ത്തു​മെ​ന്ന ആശ​ങ്ക​യിൽ, അധി​കാ​ര​മോ​ഹി​പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ കു​ടി​ല​നീ​ക്ക​മാ​ണോ അപ​ക​ട​സാ​ധ്യ​ത​യു​ള്ള ചക്ര​വ്യൂ​ഹ​ദൗ​ത്യം? ചോ​ദി​ക്ക​രു​തേ! ഇന്ന​ലെ മുതൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി താമസം ഇവി​ടെ​യ​ല്ല. ഞങ്ങൾ​ക്കു് അവളിൽ ഉണ്ടാ​യി എന്നൊ​ക്കെ പറ​ഞ്ഞു ശീ​ലി​ച്ച അഞ്ചു​മ​ക്ക​ളെ പരി​ച​രി​ച്ചു അടു​ത്തൊ​രു പാ​ള​യ​ത്തി​ലാ​ണു്. അഭി​മ​ന്യു മരി​ച്ച​തോ​ടെ അവരിൽ മൂ​ത്ത​വൻ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശ​ത്തി​നു യോ​ഗ്യൻ. പറ​ഞ്ഞു​വ​ന്നാൽ അവൻ എനി​ക്കു് പു​ത്രൻ!”

“എന്നെ അം​ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലെ രാ​ജാ​വാ​ക്കി ദു​ര്യോ​ധ​നൻ വാ​ഴി​ച്ച​തി​നു പി​ന്നി​ലെ വൃ​ത്തി​കെ​ട്ട ജാ​തി​രാ​ഷ്ട്രീ​യം നി​ന്നോ​ടു് ഞാൻ അന്നേ സൂ​ചി​പ്പി​ച്ചു. ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലെ യാ​ഥാ​സ്ഥി​തി​കർ​ക്കു പക്ഷേ, ദഹി​ക്കു​ന്ന കാ​ര്യ​മ​ല്ല അതൊ​ന്നും. അച്ഛൻ അതി​ര​ഥ​നെ​പ്പോ​ലെ ചമ്മ​ട്ടി പി​ടി​ക്കേ​ണ്ട​വൻ ചെ​ങ്കോൽ പി​ടി​ക്കു​ക​യോ? ജാ​തി​ക്കോ​മ​ര​മായ ഭീ​ഷ്മർ രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ ചോ​ദി​ച്ച​തു് അങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു. ഭര​ണ​ന​ട​പ​ടി​ക്ര​മം അറി​യു​ന്ന വി​ദു​രർ ഉൾ​പ്പെ​ടെ ആരും, ഔപ​ചാ​രി​ക​മാ​യി ഞാൻ എങ്ങ​നെ ഈ പറ​യു​ന്ന അം​ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തിൽ അധി​കാ​ര​മേൽ​ക്കും എന്നു​പ​ദേ​ശി​ച്ചി​ല്ല. അന്വേ​ഷ​ണം നട​ത്താ​നാ​വാ​തെ ഞാനും പരു​ങ്ങി. പാ​ണ്ഡ​വ​രി​പ്പോൾ കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​രാ​യി ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ കാ​ടു​വെ​ട്ടി പു​തു​ന​ഗ​രം പണിതു യാഗം ചെ​യ്തു സർ​വ്വാ​ധി​കാ​രി​യാ​കു​മ്പോൾ എന്തു​കൊ​ണ്ടു് ഞാൻ അം​ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു കു​ടി​യേ​റി​ക്കൂ​ടാ? ഞാ​നി​ല്ലാ​ത്ത​പ്പോൾ ഇവിടെ അതി​ക്ര​മി​ച്ചു​ക​യ​റി​വ​ന്നു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ അരു​താ​ത്ത​യി​ട​ത്തു നി​ന്നെ തൊ​ട്ട​ശേ​ഷം വീ​ണ്ടും പു​തി​യൊ​രു യാ​ഥാർ​ഥ്യ​ത്തിൽ അം​ഗ​രാ​ജ​കു​ടി​യേ​റ്റ​ത്തെ​കു​റി​ച്ചു് ആലോ​ചി​ച്ചു. അവി​ട​ത്തെ സ്നേ​ഹ​സ​മ്പ​ന്ന​രായ ജന​ങ്ങ​ളോ​ടു് സം​സാ​രി​ക്കാ​ന​വ​സ​രം കി​ട്ടു​ന്ന​തു് റാ​ണി​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ നി​ന​ക്കും നല്ല​ത​ല്ലേ?”, കി​ണ​റ്റിൽ​നി​ന്നും വെ​ള്ളം കോ​രു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന ഭാ​ര്യ​യോ​ടു് കർ​ണ്ണൻ പറ​ഞ്ഞു. കു​തി​ര​ച്ചാ​ണ​കം മണ​ക്കു​ന്ന ആ കൊ​ച്ചു​വ​സ​തി നഗ​ര​തിർ​ത്തി​യിൽ നി​ന്ന​ക​ലെ​യാ​യി​രു​ന്നു. വെ​ളി​യി​ട​വി​സർ​ജ്ജ​ന​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്ന കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു് പി​ന്നിൽ തെ​രു​വു് പന്നി​കൾ ഭക്ഷ​ണം അക്ഷ​മ​യോ​ടെ കാ​ത്തു.

“വളർ​ന്ന ഈ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​മാ​യി ജാ​തീ​യ​മാ​യി സമ​ര​സ​പ്പെ​ടാ​തെ, വി​മ​ത​വ്യ​ക്തി​ത്വം​വ​ളർ​ത്തി​യെ​ടു​ത്ത നി​ങ്ങ​ളാ​ണോ കണ്ടും കേ​ട്ടും പരി​ച​യ​മി​ല്ലാ​ത്ത ഏതോ രാ​ജ്യ​ത്തിൽ കു​ടി​യേ​റ്റ​പ​ട്ടാ​ഭി​ഷേ കത്തി​നു​ത്സാ​ഹി​ക്കു​ന്ന​തു? ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എന്നെ തൊ​ട്ട​തു രഹ​സ്യ​മാ​യി​ട്ടൊ​ന്നു​മ​ല്ല​ല്ലോ. കണ്ടി​ട്ടും കണ്ടി​ല്ലെ​ന്ന മട്ടിൽ നി​ങ്ങൾ തി​ര​ക്കു​പി​ടി​ച്ചു പു​റ​ത്തു​പോ​യ​പ്പോൾ ആയി​രു​ന്നി​ല്ലേ അവ​ന്റെ സ്നേ​ഹ​സ്പർ​ശം? പ്ര​ണ​യ​പൂർ​വ്വം ഭാ​ര്യ​യെ ഒന്നു​നോ​ക്കാൻ മെ​ന​ക്കെ​ടാ​ത്ത നി​ങ്ങ​ളാ​ണോ ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ “ലൈം​ഗി​കാ​തി​ക്ര​മ​ത്തിൽ” നി​ന്നെ​ന്നെ രക്ഷി​ക്കുക?, കാ​പ​ട്യ​ത്തി​ന്റെ മനു​ഷ്യ​രൂ​പ​മെ​ന്നു ചാർ​വാ​കൻ വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്കാ​റു​ള്ള യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ​ക്കാൾ കഷ്ട​മാ​ണ​ല്ലോ, പാവം അതി​ര​ഥൻ വളർ​ത്തിയ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ, ജൈ​വി​ക​പി​താ​വു് ആകാ​ശ​ചാ​രി​യാ​ണെ​ന്ന, വി​ല​ക്ഷ​ണ​വാ​ദം?”

“വാർ​ത്താ​പ​രി​ച​ര​ണ​ത്തിൽ വരാ​വു​ന്ന ഒര​ശ്ര​ദ്ധ എന്നു് പറ​ഞ്ഞൊ​ഴു​ക്കി​വി​ടാ​നാ​വു​മോ, പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ത്തിൽ അപ​കീർ​ത്തി​പ​ര​മായ ഈ ആരോ​പ​ണം? ചോ​ര​തി​ള​യ്ക്കു​ന്ന യു​വ​ത്വ​ത്തിൽ, പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടി​നൊ​രു പെൺ​തു​ണ​യി​ല്ലാ​തെ പാ​ണ്ഡ​വർ, ദേ​ശ​വി​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ ഒരു​മി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു എന്ന​തൊ​രു പു​ത്ത​ന​റി​വൊ​ന്നു​മ​ല്ല. അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തു, പെൺ​വേ​ഷം​കെ​ട്ടി വി​രാ​ട​രാ​ജ​കു​മാ​രി​യു​ടെ നൃ​ത്താ​ധ്യാ​പി​ക​ജോ​ലി അർ​ജ്ജു​നൻ നേടി എന്ന​തും ചരി​ത്ര​വ​സ്തുത. അപ്പോ​ളൊ​ന്നും ഭീ​മ​നിൽ നി​ന്നി​ങ്ങ​നെ, ഉട​ലാ​ന​ന്ദ​ത്തിൽ സ്വ​വർ​ഗ്ഗാ​ഭി​രു​ചി​യു​ടെ അനി​യ​ന്ത്രി​ത​നീ​ക്കം ഉണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ല എന്ന​താ​ണു് കേ​വ​ല​സ​ത്യ​മെ​ന്നി​രി​ക്കെ, ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യുടെ തെ​രു​വോര ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​പ​തി​പ്പു​കൾ​ക്കു മു​മ്പിൽ രണ്ടു​ദി​വ​സ​മാ​യി വന്നു​ചേ​രു​ന്ന അല​സ​സാ​ക്ഷ​രർ​ക്കു തെ​റ്റായ സന്ദേ​ശം നൽ​കു​ക​യ​ല്ലേ, ദു​രു​പ​ദി​ഷ്ട​മെ​ന്നു​പോ​ലും വ്യാ​ഖ്യാ​നി​ക്കാ​വു​ന്ന വാർ​ത്ത പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​ലൂ​ടെ?”, ചാ​ര​വ​കു​പ്പു​മേ​ധാ​വി കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യെ വി​ളി​ച്ചു​വ​രു​ത്തി ചോ​ദ്യം ചെ​യ്തു.

“നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാ​ഞ്ഞി​ട്ടാ​ണു്.” ഈ പദം നാളെ പൊ​തു​സ​മൂ​ഹം രതി​സ​ഹി​ഷ്ണു​ത​യു​ടെ പര​സ്യ​ദൃ​ഷ്ടാ​ന്ത​മാ​യി ഉയർ​ത്തി​പ്പി​ടി​ക്കും.

“എനി​ക്കൊ​രു സ്വ​വർ​ഗ​ര​തി സു​ഹൃ​ത്തു​ണ്ടു്” എന്നു് അഭി​മാ​ന​ത്തോ​ടെ പറ​യു​ന്നൊ​രു കാ​ല​ത്തു, ഈ വാർ​ത്താ​പ​രി​ച​ര​ണം പ്ര​വ​ച​ന​സ്വ​ഭാ​വ​മുൾ​ക്കൊ​ള്ളു​മെ​ന്നാ​ണു് വി​ശ്വാ​സം. ആൺ പെൺ​ര​തി​യി​ലാ​ണു് കു​ലീ​നത എന്നു് കരു​തു​ന്ന പി​ന്തി​രി​പ്പൻ രതി​സ​ങ്കൽ​പ്പ​ങ്ങൾ​ക്ക​പ്പോൾ തി​ര​ശീ​ല​വീ​ഴും. അല്ല, ആരോ​പി​ത​ഭീ​മ​നി​ല്ലാ​ത്ത സ്വ​വർ​ഗ്ഗ​അ​ങ്ക​ലാ​പ്പു് നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ന്തി​നാ​ണു് യാ​ഥാ​സ്ഥി​തിക ആൺപെൺ ഭര​ണ​കൂ​ട​മേ!

“ആർ​ക്കെ​തി​രെ എത്ര ചെറിയ അനീതി കണ്മു​ന്നിൽ കണ്ടാ​ലും, ഉടൻ അപ​ല​പി​ക്കു​ന്ന പ്ര​കൃ​തം കൊ​ണ്ടു ഞാൻ ഇപ്പോൾ നി​ന്നോ​ടു് ചോ​ദി​ക്ക​ട്ടെ, ഇന്നു് നീയും കർ​ണ്ണ​നും നമ്മു​ടെ കി​ട​പ്പ​റ​യി​ലി​രു​ന്നു ചൂ​താ​ടു​ന്ന​തു് ആക​സ്മി​ക​മാ​യി കണ്ട​പ്പോൾ, ഹൃ​ദ​യ​ച​ല​നം നി​ല​ച്ച​പോ​ലെ തോ​ന്നി. അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ രാ​ജ​വ​ധു​ക്ക​ളു​മാ​യി ചൂ​താ​ടു​ന്ന​തി​നോ, തോ​ളിൽ​ത്ത​ട്ടി അവരെ അഭി​ന​ന്ദി​ക്കു​ന്ന​തി​നോ ഞാൻ എതി​ര​ല്ല, എന്നാൽ ഇന്ന​ത്തെ ചൂ​താ​ട്ട​ത്തിൽ ഞാ​നൊ​രു അക​റ്റി​നിർ​ത്ത​പ്പെ​ട്ട ദൃൿ​സാ​ക്ഷി! അരുതു എന്നു് അവനു അനു​മ​തി നി​ഷേ​ധി​ച്ചി​ട്ടും, ഉടു​തു​ണി​യിൽ പി​ടി​ച്ച​വൻ പ്ര​ണ​യ​ത്താൽ വലി​ച്ചു എന്നാ​ണോ, ആ കാഴ്ച കൂ​ട്ടി​വാ​യി​ക്കേ​ണ്ട​തു്, അതോ നീ കാമന ഉൾ​ക്കു​ളി​രോ​ടെ സ്വാ​ഗ​തം ചെ​യ്തു എന്നോ?”, കർ​ണ്ണ​ന്റെ കര​സ്പ​ശം എന്ന പുതിയ അര​മ​ന​വി​ഴു​പ്പിൽ, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ചോ​ദ്യം ഭാര്യ ഭാ​നു​മ​തി​യോ​ടു് ആവർ​ത്തി​ച്ചു. ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​രം, യു​ദ്ധ​മേ​ഘ​ങ്ങൾ നി​റ​ഞ്ഞു തു​ട​ങ്ങിയ നാ​ളു​കൾ.

“വരാ​നി​രി​ക്കു​ന്ന മഹാ​യു​ദ്ധ​ത്തിൽ അവനെ പല​വി​ധ​ത്തിൽ പോ​രാ​ട്ട​ത്തിൽ ഇര​യാ​യും പോ​രാ​ളി​യാ​യും ഉപ​യോ​ഗി​ക്കാ​നു​ള്ള തന്ത്ര​പ​ര​മായ സാ​ഹ​ച​ര്യ​ങ്ങൾ വരു​മ്പോൾ നി​ങ്ങൾ ദു​ഖി​ക്കു​മോ, കർ​ണ്ണ​നെ​തി​രെ ലൈം​ഗി​കാ​തി​ക്ര​മ​പ​രാ​തി കാരണം യു​ദ്ധ​ത്തിൽ കൗ​ര​വർ​ക്കു പ്ര​തി​കൂല പാ​ണ്ഡ​വ​നീ​ക്ക​ങ്ങൾ ചെ​റു​ക്കാൻ ആവാതെ പോ​യ​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് കൗരവർ തോൽ​ക്കു​ന്ന​തു്? അതു് ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ട്ടു നി​ങ്ങൾ തി​രി​ച്ചു​വ​രും​വ​രെ കർ​ണ്ണൻ നമു​ക്കി​ട​യിൽ ഒരു വി​വാ​ദ​വി​ഷ​യം ആവാതെ ഞാൻ നോ​ക്കാം എന്നു് പറ​ഞ്ഞു ഞാൻ കി​ട​പ്പ​റ​യു​ടെ വാതിൽ, ഇതാ ഇതു​പോ​ലെ കൊ​ട്ടി​യ​ട​ച്ചു! ഭാ​ര്യ​യു​ടെ ‘ചാ​രി​ത്ര്യം’ സം​ര​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തിൽ രോ​ഗാ​തുര താൽ​പ്പ​ര്യം കാ​ണി​ക്കു​ന്ന ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ പി​ന്നെ ഞാൻ കണ്ടി​ട്ടി​ല്ല.”

“നി​ല​ത്തു​വീണ അഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ ഇട​നെ​ഞ്ചിൽ അവ​സാ​ന​വെ​ട്ടു നി​ങ്ങ​ള​ല്ലേ വാ​ളൂ​രി​വെ​ട്ടി​യ​തു്? കാ​ഞ്ചൻ​ജം​ഗ​യു​ടെ നെ​റു​ക​യിൽ കാൽ​വ​ച്ച ചേ​തോ​വി​കാ​ര​മാ​യി​രു​ന്നു അപ്പോൾ തോ​ന്നി​യ​തെ​ന്നു് കൗ​ര​വർ​ക്കു​മു​മ്പിൽ ആർ​മാ​ദി​ച്ചു​വോ നി​ങ്ങൾ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കർ​ണ്ണ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കൗ​മാ​ര​യോ​ദ്ധാ​വി​ന്റെ ശവ​ദാ​ഹം, പു​ഴ​ക്ക​ര​യിൽ, ദൂരെ കാ​ണാ​വു​ന്ന കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യി​ലെ ശീ​ത​കാല രാ​ത്രി.

“പാ​ണ്ഡ​വർ അഞ്ചു​പേ​രെ​യും ഒരു​മി​ച്ചു കു​നി​ഞ്ഞു​നിർ​ത്തി തല​യ​റു​ത്ത ഉന്മാ​ദ​മാ​ണ​പ്പോൾ യഥാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ അനു​ഭ​വ​പ്പെ​ട്ട​തു്. എന്നാൽ ഹൃ​ദ​യ​വി​കാ​രം യു​ദ്ധ​ഭൂ​മി​യിൽ തു​റ​ന്ന​ടി​ച്ചാൽ, കു​ന്തി​യു​ടെ കരൾ പി​ര​ളു​മെ​ന്ന​ന്തഃ​രം​ഗം താ​ക്കീ​തു ചെ​യ്തു. നി​രു​പ​ദ്ര​വ​മാ​യൊ​രു ഹി​മാ​ല​യ​രൂ​പ​ക​ത്തി​ലേ​ക്കു് ആഹ്ലാ​ദം ചു​രു​ക്കി. അഭി​മ​ന്യു​വ​ധം കേ​വ​ല​മൊ​രു കൗ​മാ​ര​കൊ​ല​യ​ല്ല, പരി​പൂർ​ണ്ണ പാ​ണ്ഡ​വ​വം​ശ​ഹ​ത്യ​ക്കു​ള്ള ആദ്യ മു​ന്ന​റി​യി​പ്പു് തന്നെ​യാ​ണു്, ദു​ര്യോ​ധ​നൻ യു​ദ്ധ​വി​ജ​യം ആഘോ​ഷി​ക്കു​മ്പോൾ കൂ​ടു​തൽ എനി​ക്കു് വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്താ​നു​ണ്ടാ​വും, പന​യോ​ല​യും എഴു​ത്താ​ണി​യും വേ​ണ്ട​ത്ര കരു​തുക!”

“കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര യു​ദ്ധ​മാ​ലി​ന്യം നീ​ക്കു​ന്ന സന്ന​ദ്ധ​സ​മി​തി അം​ഗ​മാ​ണു് ഞാൻ, ആരാ​രോ​ടാ​ണു് പോ​രാ​ട്ട​മെ​ന്ന​റി​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും. ഇന്നു ഒരു കാ​ഴ്ച​ക​ണ്ടു, വെ​ളു​ത്തു​നീ​ണ്ട താ​ടി​യും മു​ടി​യു​മാ​യി ഋഷി​തു​ല്യ​നായ പടു​വൃ​ദ്ധൻ, ഉടലിൽ തൈലം തേ​ച്ചു സാ​വ​ധാ​നം പു​ഴ​വെ​ള്ള​ത്തിൽ നീ​രാ​ടു​ന്നു. ഞാ​നി​ങ്ങ​നെ മി​ഴി​ച്ചു​നോ​ക്കി ആ വി​ചി​ത്ര​കാ​ഴ്ച! പോ​രാ​ളി​കൾ തി​ര​ക്കു് കൂ​ട്ടു​ന്ന നീ​രൊ​ഴു​ക്കിൽ എന്താ​ണു് ഈ ‘പരി​ത്യാ​ഗി’ക്കു് പ്ര​സ​ക്തി?, നേ​രി​ട്ടു് ചോ​ദി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു് ഉള്ളം പി​ട​ച്ചു, സൂ​ക്ഷ്മ​ത​യോ​ടെ കു​ളി​ച്ചു ഈറ​നു​ടു​ത്ത​യാൾ പാ​ള​യ​ത്തി​ലേ​ക്കു് പോ​വു​മ്പോൾ, മന്ത്രി​ക്കു​ന്ന​തു​കേ​ട്ടു ഞാൻ നടു​ങ്ങി, “അമ്മാ എപ്പോ​ഴാ​ണു് ആഴ​ക്ക​യ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു എന്നെ നീ വലി​ച്ചെ​ടു​ക്കുക, ഈ തടവിൽ നി​ന്നു് എനി​ക്കു് സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം ലഭി​ക്കുക!” രാ​ത്രി​വ​രെ ജോ​ലി​ചെ​യ്തു തളർ​ന്ന യു​ദ്ധ​നിർ​വ്വ​ഹ​ണ​സ​മി​തി അംഗം കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര പ്ര​വി​ശ്യാ​ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​യോ​ടു് മൃ​ദു​വാ​യി ചോ​ദി​ച്ചു യു​ദ്ധ​മാ​ലി​ന്യ​നീ​ക്കം ചെ​യ്യു​ന്ന സന്ന​ദ്ധ​സ​മി​തി​അം​ഗ​മെ​ന്ന നി​ല​യിൽ നീ അയാളെ തി​രി​ച്ച​റി​യാ​ത്ത​തിൽ ലവ​ലേ​ശം അത്ഭു​ത​മി​ല്ല. പരി​ത്യാ​ഗി എന്നു് നീ അനു​താ​പ​ത്തോ​ടെ പരാ​മർ​ശി​ച്ച വൃ​ദ്ധൻ രാ​വി​ലെ മുതൽ വൈ​കു​ന്നേ​രം​വ​രെ പോർ​ക്ക​ള​പ​രാ​ക്ര​മ​ങ്ങ​ളിൽ പാ​ണ്ഡവ സഖ്യ​സൈ​നി​ക​മേ​ധാ​വി​ക​ളു​ടെ കര​ളെ​ത്ര പി​ളർ​ന്നി​ട്ടും മതി​യാ​വാ​തെ, കൗ​ര​വ​നേ​താ​വു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ നീ​ര​സ​ത്തിൽ വൃ​ദ്ധ​നോ​ടു് ഇന്നും വിരൽ ചൂ​ണ്ടി ചോ​ദി​ച്ചു, “നി​ല​പാ​ടു് നി​ങ്ങൾ വ്യ​ക്ത​മാ​ക്ക​ണം, ഒത്തു​ക​ളി​ക്ക​യാ​ണോ, പാ​ണ്ഡ​വ​രു​മാ​യി? ഒരു പാ​ണ്ഡ​വ​തല പോലും ഉരു​ട്ടാൻ, ഒമ്പ​തു ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളാ​യി സർ​വ്വ​സൈ​ന്യാ​ധി​പ​നായ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് സാ​ധി​ച്ചു​വോ? നാളെ പത്താം ദിവസം നി​ങ്ങ​ളു​ടെ വിധി നിർ​ണ്ണ​യി​ക്കു​ന്ന അന്ത്യ​പോ​രാ​ട്ട​ദി​ന​മാ​യി​രി​ക്കും. ഒന്നു​കിൽ എന്നെ​ന്നേ​ക്കും ലോകം മാ​നി​ക്കു​ന്ന കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര നായകൻ, അല്ലെ​ങ്കിൽ രാ​ത്രി​യോ​ടെ ആരാ​രാ​ണെ​ന്ന​റി​യാ​ത്ത അതിഥി തൊ​ഴി​ലാ​ളി​കൾ നീ​ക്കം ചെ​യ്യേ​ണ്ട യു​ദ്ധ​മാ​ലി​ന്യം!””

“കാ​ട്ടു​കു​ടി​ലിൽ പന്ത്ര​ണ്ടു​വർ​ഷം നി​ല​ത്തു പാ​യ​വി​രി​ച്ചു​കി​ട​ന്നു​റ​ങ്ങിയ നി​ങ്ങൾ അഞ്ചു​പേർ​ക്കു്, കയ്യും കാലും നി​വർ​ത്തി പെ​രു​മാ​റാൻ അര​മ​ന​യിൽ ഇടം പോരേ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു കൊ​ട്ടാ​ര​സ​മു​ച്ച​യ​ത്തിൽ നൂ​റോ​ളം അന്തഃ​പു​ര​വ​സ​തി​ക​ളിൽ​നി​ന്നും കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​ക​ളെ കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്കാ​നു​ള്ള ബദ്ധ​പ്പാ​ടി​ലാ​യി​രു​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വർ.

“ഭൂഗർഭ തു​റ​ങ്ക​ലി​ലാ​ണു് ഞങ്ങൾ ഉറ്റു​നോ​ക്കു​ന്ന​തു്. വന​വാ​സ​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞ​യ​ച്ച​ശേ​ഷം, ദു​ര്യോ​ധ​ന​നും വി​ശ്വ​സ്ത​രും ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ പോയി, രാ​ജ​സൂ​യ​യാ​ഗ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം​ച​ക്ര​വർ​ത്തി പദ​വി​ക്കാ​യി പട്ടാ​ഭി​ഷേ​കം ചെ​യ്യു മ്പോൾ കാണാൻ എത്തിയ, നൂ​റു​ക​ണ​ക്കി​നു് സാ​മ​ന്ത നാ​ടു​വാ​ഴി​കൾ കപ്പ​മാ​യി നൽകിയ സ്വർ​ണ്ണം വെ​ള്ളി നവ​ര​ത്ന​ങ്ങൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു കട​ത്തി, ഭൂഗർഭ അറകൾ സൃ​ഷ്ടി​ച്ചു സു​ര​ക്ഷി​ത​മാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. ഇതു് തി​രി​ച്ചു പി​ടി​ക്കാൻ കൗ​ര​വ​വി​ധ​വ​ക​ളെ പൂർ​ണ്ണ​മാ​യും കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രും. അന്തേ​വാ​സി​ക​ളെ മനു​ഷ്യ​ക​വ​ച​മാ​ക്കു​ന്നൊ​രു ഭീ​രു​ത്വം, നി​ങ്ങൾ ധീ​ര​നെ​ന്നു പു​ക​ഴ്ത്തു​ന്ന ദു​ര്യോ​ധ​ന​നിൽ ഞങ്ങൾ കണ്ട​തും, ആധി​കാ​രി​ക​മാ​യി പറ​ഞ്ഞു​കേ​ട്ട​തു​മാ​ണു്. ഇതൊരു വി​വാ​ദ​മാ​ക്കി​യാൽ നി​ങ്ങ​ളെ ഭൂ​ഗർ​ഭ​അ​റ​ക​ളിൽ ബന്ദി​യാ​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാം, അതോ പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​നു് പി​ന്തുണ കൊ​ടു​ക്കാൻ ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​പ​തി​പ്പു​ക​ളിൽ നി​ങ്ങൾ പരോ​ക്ഷ ആഹ്വ​നം നൽ​കു​മോ?”

“കാണാൻ കൊ​ള്ളാം, അഭ്യ​സ്ത​വി​ദ്യ, കു​ല​സ്ത്രീ​യും, പ്ര​കൃ​തി കനി​ഞ്ഞ നി​ങ്ങ​ളെ, മത്സ​രം ജയി​ച്ചു വി​വാ​ഹം കഴി​ച്ച​വൻ ഭാ​ര്യ​യു​ടെ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ത്തിൽ മന​മി​ടി​ഞ്ഞു പടി​യി​റ​ങ്ങി​പ്പോ​യി തി​രി​ച്ചു​വ​രു​മ്പോൾ, ദ്വാ​ര​ക​യിൽ​നി​ന്നും കൊ​ച്ചു​സു​ന്ദ​രി കൂടെ!” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം പ്ര​താ​പ​കാ​ലം.

“പാ​ണ്ഡ​വ​ദാ​മ്പ​ത്യ​മെ​ന്ന ബഹു​സ്വര ആണി​ട​പാ​ടു​ക​ളിൽ ഞാൻ ബന്ധ​ന​സ്ഥ​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും, ആദ്യ​ഭർ​ത്താ​വായ അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ അപ​ഥ​സ​ഞ്ചാ​ര​വും അവി​ശ്വ​സ്ത​ത​യും എനി​ക്കു​നേ​രെ​യു​ള്ള വ്യ​ക്തി​ഗത മു​ന്ന​റി​യി​പ്പാ​ണെ​ന്നു് നി​ങ്ങൾ തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞ​തി​നു നന്ദി. ആവു​ന്ന​ത്ര ഞാ​ന​വ​നെ ആദ്യ​രാ​ത്രി​മു​തൽ ഊഴ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു ആന​ന്ദി​പ്പി​ച്ചു. അവ​ന​തൊ​ന്നും പോരാ. രതി​മൂർ​ച്ഛ​യ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ തീ​കൊ​ണ്ടു​ള്ള കളി​യാ​ണു്. എനി​ക്കു നീ തരു​ന്ന ഈ ഉട​ലാ​ന​ന്ദം മറ്റു​നാ​ലു​പേർ​ക്കും അതേ അളവിൽ നീ കൊ​ടു​ക്കാ​റു​ണ്ടോ? അസ​ഹി​ഷ്ണു​ത​യാ​ണു് ആ ശബ്ദ​ത്തിൽ! എന്റെ മൗനം മത്തു പി​ടി​പ്പി​ച്ച പോലെ അവൻ കി​ട​ന്നു​പു​ള​ക്കും. അങ്ങ​നെ അശാ​ന്ത​മായ കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ​നി​ന്ന​വൻ ഒരു​നാൾ എന്റെ അടി​വ​സ്ത്ര​വും വാ​രി​ഉ​ടു​ത്തു ഇറ​ങ്ങി​പ്പോ​വു​ന്ന​തു കണ്ടു, ഞാൻ തട​ഞ്ഞി​ല്ല. ദ്വാ​ര​കാ​ധി​പ​തി​യു​ടെ അർ​ദ്ധ​സ​ഹോ​ദ​രി സു​ഭ​ദ്ര​യു​മാ​യി രണ്ടു​ദി​വ​സം മു​മ്പു് മട​ങ്ങി​വ​ന്നു എന്ന​റി​യാം. പു​തു​മ​ണ​വാ​ട്ടി​യു​ടെ അഴ​ക​ള​വു കാ​ട്ടി അവൻ എന്റെ മു​മ്പിൽ ആളാ​വാൻ ശ്ര​മി​ക്കും എന്ന​റി​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടെ​ന്തി​ന​വൾ​ക്കു അഭി​മു​ഖ​ത്തി​നു് ഞാൻ അനു​മ​തി കൊ​ടു​ക്കും! മണ​വാ​ള​നും ഭാ​ര്യ​യും കാ​ത്തു​നിൽ​ക്ക​ട്ടെ അന്തഃ​പു​ര​ത്തി​നു​വെ​ളി​യിൽ” കൊ​ച്ചു​നാൾ മുതൽ ചാ​രാ​ഭി​മു​ഖ്യ​മു​ള്ള മാ​ദ്രി​പു​ത്രൻ നകുലൻ, ഒന്നും അറി​യാ​ത്ത മട്ടിൽ, എന്നാൽ എല്ലാം കൂ​ട്ടി​വാ​യി​ച്ചു ജാ​ല​ക​ത്തി​നു​മു​മ്പിൽ കരു​ത​ലോ​ടെ ചെ​വി​യോർ​ത്തു.

“പാ​ണ്ഡു​വി​നു് കാ​യി​ക​ക്ഷ​മത ശരി​ക്കും ഇല്ലാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​വോ, പെ​ണ്ണ​വ​കാ​ശ​മാ​തൃ​ത്വ​ത്തി​നു് നി​ങ്ങ​ളും മാ​ദ്രി​യും ‘മറു​വ​ഴി’ തേ​ടി​യ​തു്? ക്ഷ​മി​ക്ക​ണം, ഇങ്ങ​നെ തു​റ​ന്നു ചോ​ദി​യ്ക്കാൻ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​കാ​ര​ണ​മു​ണ്ടു്. നി​ങ്ങ​ളെ പാ​ണ്ഡു​വ​ധു​വാ​യി ഭീ​ഷ്മർ കണ്ടെ​ത്തും മു​മ്പു്, യു​വ​പാ​ണ്ഡു​വി​ന്റെ ഉടൽ​പ​രി​ച​ര​ണ​ത്തി​നു് നി​യോ​ഗി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട സൂ​ത​ദാ​സി​യിൽ പാ​ണ്ഡു​വി​നു് മക​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്ന കാ​ര്യം, സ്വയം ഒരു സൂ​ത​വം​ശ​ജ​നായ വി​ദു​രർ സാ​ന്ദർ​ഭി​ക​മാ​യി ഒര​ഭി​മു​ഖ​ത്തിൽ ഈയിടെ ഓർ​ത്തെ​ടു​ത്തി​രു​ന്നു. “ഇനി വൈ​കി​ക്കൂ​ടാ ക്ഷ​ത്രി​യ​യു​വ​തി​യു​മാ​യി പാ​ണ്ഡു വിവാഹ”മെ​ന്നു് പറ​ഞ്ഞു വി​ദു​ര​രും ഭീ​ഷ്മ​രും, തി​ര​ച്ചിൽ വഴി ജാ​തി​യിൽ താണ യാ​ദ​വ​വ​നി​ത​യായ നി​ങ്ങ​ളെ വധു​വാ​യി കൊ​ണ്ടു വന്നു. എങ്ങ​നെ നി​ങ്ങ​ളി​പ്പോൾ തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കു​മ്പോൾ വേർ​തി​രി​ക്കു​ന്നു, വസ്തു​ത​യും നിർ​മ്മി​ത​ക​ഥ​യും?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ജീവിത സാ​യാ​ഹ്ന​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ നി​ന്ന​ക​ന്നു കു​ന്തി ഗാ​ന്ധാ​രി​ക്കൊ​പ്പം കഴി​ഞ്ഞ കാലം.

“ലൈം​ഗി​ക​ക്ഷ​മത ‘കൂ​ടി​യ​അ​ള​വിൽ’ പരി​ശോ​ധി​ക്കാ​തെ​ത​ന്നെ, വേ​റൊ​രു നാ​ട്ടു​വ​ഴി ഞാൻ തേ​ടി​പി​ടി​ച്ചി​രു​ന്നു. മനു​ഷ്യ​സ്ത്രീ​ക​ളിൽ കൗ​തു​ക​മു​ള്ള ഗഗ​ന​ചാ​രി​ക​ളെ പ്ര​ലോ​ഭി​പ്പി​ക്കാ​നു​ള്ള കു​റു​ക്കു​വ​ഴി. ബീ​ജ​ദാ​നം മഹാ​ദാ​ന​മെ​ന്നു കരു​തിയ ബഹു​സ്വ​ര​ദേ​വ​ത​ക​ളെ പ്ര​ത്യുൽ​പ്പാ​ദ​ന​ത്തി​നു ഞാൻ പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു പ്രാ​പ്ത​രാ​ക്കി. അവ​സാ​നം, മാ​ദ്രി​ക്കു ബീ​ജ​ദാ​നം ചെയ്ത ഇര​ട്ട​ഭി​ഷ​ഗ്വ​രർ അശ്വി​നി​ദേ​വ​ത​കൾ, നിർ​ണ്ണാ​യ​ക​മാ​യി ഇട​പെ​ട്ടു. ഭാ​വി​യിൽ വേ​റൊ​രു രാ​ജ​സ്ത്രീ​യിൽ പാ​ണ്ഡു സ്വയം പി​താ​വാ​കു​ന്ന അപൂർ​വ്വ​സാ​ഹ​ച​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യാൽ, കു​രു​വം​ശ​ത്തിൽ പൈ​തൃ​ക​തർ​ക്കം ഉണ്ടാ​വാ​തി​രി​ക്കാൻ, പു​രു​ഷ​വ​ന്ധീ​ക​ര​ണ​ത്തി​നു ശു​ക്ല​നാ​ളി​യെ നിർ​വ്വീ​ര്യ​മാ​ക്കു​ന്ന, അഥവാ ഉപ​യോ​ഗ​ര​ഹി​ത​മാ​ക്കു​ന്ന പച്ചി​ല​മ​രു​ന്നു​പ​യോ​ഗം, ഉദ്ദേ​ശി​ച്ച ഫലം ചെ​യ്യു​മെ​ന്ന​വർ ആവർ​ത്തി​ച്ചു ഞങ്ങ​ളെ ആശ്വ​സി​പ്പി​ച്ചു. അപ്ര​തീ​ക്ഷി​ത​മാ​യി, പാർ​ശ്വ​ഫ​ല​മു​ണ്ടാ​യി, അതാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ പാ​ണ്ഡു​വി​ന്റെ അകാ​ല​മ​ര​ണം! വാ​മൊ​ഴി​യിൽ ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​കാ​രൻ കേ​ട്ട​റി​ഞ്ഞ വസ്തുത ഉപ​യോ​ഗി​ക്കു​മ്പോൾ, ഒരു​പ​ക്ഷേ, ശാ​സ്ത്ര​ബോ​ധ​മി​ല്ലാ​ത്തു​കൊ​ണ്ടു​മാ​വാം തർ​ക്ക​വി​ഷ​യം കൽ​പ്പി​ത​മു​നി​ശാ​പ​ത്തി​ലൊ​തു​ക്കി, വ്യാ​സ​ര​ചന മു​ന്നോ​ട്ടു പോയി.”

“തൊ​ട്ടു​മു​മ്പിൽ നിൽ​ക്കു​ന്ന കർ​ണ്ണ​നെ നി​ങ്ങൾ അമ്പെ​യ്തു മാ​ര​ക​മാ​യി കഴു​ത്തിൽ മു​റി​വേൽ​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു ഞാൻ കണ്ടു. നാ​യാ​ട്ടിൽ, ദൂരെ പാ​ഞ്ഞു​പോ​കു​ന്ന മാ​നി​നെ വീ​ഴ്ത്താൻ, ഒളി​ഞ്ഞു​നി​ന്നു കൂ​ര​മ്പു ആയു​ധ​മാ​ക്കു​ന്ന​തു മന​സ്സി​ലാ​ക്കാം, മു​ഖ​ത്തോ​ടു​മു​ഖം കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ പോ​ര​ടി​ക്കു​ന്ന​വർ എന്തി​നു വി​ല്ലു​കു​ല​ക്ക​ണം, ശത്രു​ജീ​വ​നെ​ടു​ക്കാൻ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അർ​ജ്ജു​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. നി​ല​വിൽ കൗരവ സർ​വ്വ​സൈ​ന്യാ​ധി​പ​നും, കു​ന്തി​യു​ടെ കന്യാ​പു​ത്ര​നെ​ന്നു കരു​ത​പ്പെ​ടു​ന്ന​വ​നു​മായ അം​ഗ​രാ​ജാ​വു് കർ​ണ്ണ​നെ കൊ​ന്നു കൊ​ല​വി​ളി​ച്ചാർ​മ്മാ​ദി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വർ. പാ​ഞ്ചാ​ലി നി​സ്സ​ഹ​ക​രി​ച്ചു മാ​റി​നി​ന്നു.

“ചു​മ​ലി​ലൊ​രു ഭാ​ര​മെ​ങ്കി​ലും, ആവ​നാ​ഴി​യിൽ​നി​ന്നും അമ്പെ​ടു​ത്തു കൃ​ത്യം ഉന്നം നോ​ക്കി നി​ങ്ങൾ വി​ല്ലി​ന്റെ ഞാൺ വലി​ക്കു​മ്പോൾ, പോ​രാ​ട്ട​പൂർ​ത്തീ​ക​ര​ണ​ത്തിൽ എന്റെ ആയു​ധ​പ്ര​യോ​ഗം ഞാൻ നിർ​വ്വ​ഹി​ച്ചു കഴി​ഞ്ഞു, അമ്പു അതിനു വി​ധി​ച്ച ലക്ഷ്യം കണ്ടു പ്ര​തി​യോ​ഗി​യു​ടെ ഇട​നെ​ഞ്ചിൽ കു​ത്തി​ത്ത​റ​ച്ചു​ക​യ​റി മര​ണ​കാ​ര​ക​മാ​കു​ന്ന​തൊ​ന്നും നോ​ക്കി സൈ​നി​ക​മേ​ധാ​വി​കൾ അപ്പോൾ സമയം കള​യേ​ണ്ട​തി​ല്ല. പ്ര​കൃ​തി​ക്ക​തു വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ക്കും. മു​ഖാ​മുഖ പോ​രാ​ട്ട​ത്തിൽ, നി​ങ്ങൾ വാൾ​വീ​ശി ഇരയെ വെ​ട്ടി പരു​ക്കേൽ​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​ലൊ​ക്കെ, ചു​റ്റും ചോ​ര​ചീ​ന്തു​ന്ന​തി​ന്റെ വൈ​കാ​രി​ക​ത​ക്കൊ​പ്പം ശു​ചി​ത്വ​പ്ര​ശ്ന​വു​മു​ണ്ടു്. അതൊ​ക്കെ ഒഴി​വാ​ക്കാ​ന​ല്ലേ ധർ​മ്മി​ഷ്ഠ​രായ ഞങ്ങൾ ആദ്യം നോ​ക്കൂ. ഈ കൈകൾ ഇന്നു​രാ​ത്രി എന്റെ കാ​മു​കി​മാ​രു​ടെ മുഖം പ്ര​ണ​യ​ത്തിൽ തലോടി ഉടലിൽ കാ​മ​ന​യോ​ടെ പെ​രു​മാ​റു​മ്പോൾ, ചോ​ര​മ​ണ​ക്കു​ന്നു എന്ന​വൾ പരി​ഭ​വി​ക്കു​മോ? അതോ, ശക്ത​നാ​യൊ​രു എതി​രാ​ളി​യു​ടെ ജീ​വ​നെ​ടു​ക്കാൻ നി​യോ​ഗ​മു​ണ്ടായ കൈ, ഒന്നു​മ്മ​വെ​ക്ക​ട്ടെ ഞാൻ! കാണാൻ എത്ര വൃ​ത്തി!”

“പാ​ണ്ഡു നി​ങ്ങ​ളെ പരി​ണ​യി​ക്കു​മ്പോൾ, കു​ന്തി മു​തിർ​ന്ന റാ​ണി​യാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ. ഇള​മു​റ​ക്കാ​രി​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ, നി​ങ്ങൾ അവളെ വരു​തി​യി​ലാ​ക്കാൻ, ആദ്യം ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലും, പി​ന്നീ​ടു് വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തും പാ​ടു​പെ​ട്ടി​ട്ടും, അവ​സാ​നം, തോ​റ്റു ഇര​വാ​ദ​മു​ന്ന​യി​ക്കു​ന്ന​തിൽ എന്തർ​ത്ഥം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക മാ​ദ്രി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പൂ​ചൂ​ടി ഉടു​ത്തൊ​രു​ങ്ങി മു​റു​ക്കി​ചു​വ​പ്പി​ച്ച ചു​ണ്ടു​ക​ളു​മാ​യി കു​ന്തി, ആൺ​വേ​ട്ട​ക്കി​റ​ങ്ങി​പ്പോയ സന്ധ്യ. നി​ല​ത്തു​വി​രി​ച്ച കീ​റ​പ്പാ​യിൽ, ഒരു വർഷം മു​മ്പു​വ​രെ ഹസ്തി​ന​പു​രി രാ​ജാ​വാ​യി​രു​ന്ന പാ​ണ്ഡു, മു​നി​ശാ​പ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം, മര​ണ​ഭീ​തി​യിൽ ഏങ്ങ​ല​ടി​ച്ചു​കി​ട​ന്നു.

“ഭർ​ത്താ​വി​നെ കാ​ഴ്ച​ക്കാ​ര​നാ​ക്കി വഞ്ചി​ക്കു​ന്ന​തിൽ രോ​ഗാ​തു​ര​മായ ആഹ്ലാ​ദ​മു​ണ്ടു് കു​ന്തി​ക്കു് എന്നു​തോ​ന്നും, കണ്മുൻ​പിൽ പര​പു​രു​ഷ​ര​തി​ക്കാ​യി നി​ശ്ച​യ​ദാർ​ഢ്യ​ത്തോ​ടെ അവൾ പോ​വു​ന്ന​തു​ക​ണ്ടാൽ. ഈ മു​റി​യിൽ തന്നെ അവൾ സേ​വ​ന​ദാ​താ​വാ​യി സന്ദർ​ശ​ക​നെ പരി​ലാ​ളി​ക്കു​ന്ന​തു പാ​ണ്ഡു​വി​നോ​ടൊ​പ്പം ഞാനും സാ​ക്ഷി​യാ​വ​ണം. തീർ​ത്തും അസ്വീ​കാ​ര്യ​മാ​യൊ​രു ആധി​പ​ത്യ മനോ​ഭാ​വ​മു​ണ്ടു്, ഇട​ക്കൊ​ക്കെ എന്നെ പ്രീ​ണി​പ്പി​ക്കാൻ കു​ന്തി ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന അപൂർ​വ്വം അവ​സ​ര​ങ്ങ​ളി​ലും. പ്രാ​ണൻ കൊ​ടു​ക്കാൻ തയ്യാ​റായ മദ്ര​രാ​ജാ​വി​ന്റെ കൊ​ച്ച​നു​ജ​ത്തി എന്ന നി​ല​യിൽ ‘നീ കു​ല​സ്ത്രീ​യും, ഇതി​ലു​മെ​ത്ര​യോ ഉയർ​ന്ന വി​വാ​ഹം അർ​ഹി​ക്കു​ന്ന​വ​ളു’മാ​ണെ​ന്നു അയൽ​ക്കാ​രായ സന്യ​സ്തർ എന്നെ മഹ​ത്വ​പ്പെ​ടു​ത്തുക പതി​വാ​ണു്. ആത്മാർ​ത്ഥ​മാ​ണോ എന്ന​തി​നേ​ക്കാൾ പരി​ത്യാ​ഗി​കൾ അല്ലാ​തെ മനു​ഷ്യ​വർ​ഗ്ഗ​ത്തിൽ വേറെ ആരെ​ങ്കി​ലും നഗ​ര​ജീ​വി​തം വെ​ടി​ഞ്ഞു കാ​മ​ന​യു​ടെ ഉൾ​പ്രേ​രണ അമർ​ച്ച ചെ​യ്ത​തി​ങ്ങ​നെ ദൈ​വ​നാ​മം മന്ത്രി​ച്ചു ജീ​വി​തം തു​ല​ക്കു​മോ, ഈശ്വ​രാ, എന്തൊ​രു ദു​ര്യോ​ഗം! ഒരു രാ​ത്രി ഉടു​തു​ണി​ക്കൊ​രു മറു​തു​ണി​പോ​ലും എടു​ക്കാ​തെ പടി​യി​റ​ങ്ങാൻ, എവിടെ പോവും ഞാൻ, കഴുകൻ കണ്ണു​ക​ളു​മാ​യി അയൽ​ക്കാർ എന്നെ നി​രീ​ക്ഷ​ണ​പ​രി​ധി​യിൽ​നി​ന്നും പു​റ​ത്തു​ചാ​ടാൻ സമ്മ​തി​ക്കാ​തെ പി​ടി​ച്ചു​നിർ​ത്തി​യി​രി​ക്ക​യ​ല്ലേ, ഭീഷണി ഉയർ​ത്തു​ന്ന ആരെ​യും ഇല്ലാ​യ്മ ചെ​യ്യാൻ ഒരു​മ്പെ​ട്ട ഗാ​ന്ധാ​രി!” ഇരു​ണ്ട സന്ധ്യ​യു​ടെ മറവിൽ കു​ന്തി, വല​യെ​റി​ഞ്ഞു​കി​ട്ടിയ ഒരു വി​ചി​ത്ര​പു​രു​ഷ​നെ​യും കൂ​ട്ടി രതി ആഘോ​ഷി​ക്കാൻ ആശ്ര​മ​ത്തി​ലേ​ക്കു​വ​രു​ന്ന​തു് കണ്ട മാ​ദ്രി വി​റ​യ​ലോ​ടെ പറ​ഞ്ഞു​നിർ​ത്തി പെ​ട്ടെ​ന്നു് മുഖം കഴുകി, തളി​ക​യിൽ പഴ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി അതി​ഥി​യെ സ്വീ​ക​രി​ക്കാൻ ഒരു​ങ്ങി.

“ബലി​ദാ​നി​ക്കു പൂർ​ണ​കാ​യ​പ്ര​തിമ? കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ, ആർ​ക്കു വേ​ണ്ടി​യെ​ന്ന​റി​യാ​തെ, പതി​നെ​ട്ടു നാൾ​പോ​രാ​ട്ട​ത്തിൽ ജീ​വ​ത്യാ​ഗം ചെയ്ത അജ്ഞാ​ത​സൈ​നി​ക​രു​ടെ പാ​വ​ന​സ്മ​ര​ണ​ക്കൊ​ന്നു​മ​ല്ല​ല്ലോ, ഇത്ര ചെ​ല​വു​വ​രു​ന്ന യു​ദ്ധ​സ്മ​ര​ണിക?”, അവധി കഴി​ഞ്ഞു മട​ങ്ങി​യെ​ത്തിയ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, വഴി​യിൽ കണ്ട വിമത ചാർ​വാ​ക​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“കൂ​ട്ടു​ഭർ​ത്താ​ക്കൾ എന്ന നി​ല​യിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യാൽ സഹി​ക്ക​വ​യ്യാ​തെ തല്ലി​പ്പി​രി​യേ​ണ്ട പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വ​രെ, കള്ള​ച്ചൂ​തു​ക​ളി​യിൽ നി​സ്വ​രാ​ക്കി, ജീ​വ​കാ​ലം മു​ട്ടു​കു​ത്തി​ച്ച ധീ​ര​സേ​നാ​നി​ക​ളായ കൗ​ര​വർ​ക്കു, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധ​വ​ക​ളു​ടെ മം​ഗ​ല്യ​സൂ​ത്ര​ങ്ങൾ ലേലം ചെ​യ്തു​കി​ട്ടിയ പണം കൊ​ണ്ടു് മഹാ​രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ രണ്ടു​ദി​വ​സം മു​മ്പു് രാ​ഷ്ട്ര​ത്തി​നു സമർ​പ്പി​ച്ച ഉപ​കാ​ര​സ്മ​രണ!”, പറ​ഞ്ഞു വാ​യ​ട​ക്കും മു​മ്പു്, ചാ​ര​വ​കു​പ്പു​മേ​ധാ​വി നകുലൻ എറി​ഞ്ഞ കയർ​കു​രു​ക്കിൽ കു​ടു​ങ്ങിയ യു​ക്തി​വാ​ദി​യെ സൈ​നി​കർ കഴു​ത്തിൽ അള്ളി​പ്പി​ടി​ച്ചു കഴു​ത​പ്പു​റ​ത്തി​രു​ത്തി, കാ​രാ​ഗൃ​ഹ​ത്തി​ലേ​ക്കു തൊ​ഴി​ച്ചും വലി​ച്ചും കൊ​ണ്ടു് പോ​വു​ന്ന​തു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നോ​ക്കി​നി​ന്നു.

“നാ​ടി​ന്റെ യഥാർ​ത്ഥ​സാ​ര​ഥി​യാ​യി​രു​ന്ന ബലി​ദാ​നി ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എക്കാ​ല​വും താ​മ​സി​ച്ച രാ​ജ​മ​ന്ദി​രം, ‘ചട്ടി​യും കല​വു​മാ​യി’ രാ​ജ​വി​ധവ കു​ടി​യൊ​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടും, ഔദ്യോ​ഗി​ക​വ​സ​തി​യാ​യി നി​ങ്ങൾ​ക്കു വേ​ണ്ടെ​ന്നു കേ​ട്ട​ല്ലോ. എന്താ പ്ര​ശ്നം? അടി​സ്ഥാ​ന​സൗ​ക​ര്യം കു​റ​വാ​ണോ?”, പന്ത്ര​ണ്ടു വർഷം ഒറ്റ​മു​റി കാ​ട്ടു​കു​ടി​ലിൽ പാർ​ത്ത ഭീ​മ​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു, യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ തി​രു​വ​സ്ത്രം സ്വീ​ക​രി​ച്ച ദി​ന​ങ്ങൾ.

“പാ​ഞ്ചാ​ലി പറ​ഞ്ഞ​ത​നു​സ​രി​ച്ചു രാ​ത്രി ഞാൻ പരീ​ക്ഷ​ണാ​ടി​സ്ഥാ​ന​ത്തിൽ ഒറ്റ​ക്ക​വി​ടെ കി​ട​ന്നു. “ഭീമൻ എന്റെ തു​ട​യെ​ല്ലൊ​ടി​ച്ചു അമ്മാ” എന്ന നി​ല​വി​ളി വ്യ​ക്ത​മാ​യി കേ​ട്ടു് ഞാൻ തരി​ച്ചി​രു​ന്നു. എങ്ങ​നെ നി​ത്യ​വും ഈ വി​ലാ​പം കേൾ​ക്കും.! അതു​കൊ​ണ്ടു് ആലോ​ചി​ച്ചു​റ​ച്ചൊ​രു തീ​രു​മാ​ന​മെ​ടു​ത്തു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര യു​ദ്ധ​ത്തിൽ ഉപ​യോ​ഗ​ര​ഹി​ത​മായ എല്ലാ​വിധ ആയു​ധ​ങ്ങ​ളും, (ദു​ര്യോ​ധ​ന​തു​ട​യിൽ ഞാൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം ഓർ​ത്തു ആഞ്ഞു​ത​ല്ലി​യ​പ്പോൾ ഞെ​ണു​ങ്ങിയ ഭീ​മ​ഗ​ദ​യുൾ​പ്പെ​ടെ) എല്ലാം, ഭാ​വി​ത​ല​മു​റ​ക്കു് വേ​ണ്ടി കാ​ത്തു​സൂ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന പ്ര​ദർ​ശ​ന​ശാ​ല​യാ​യി ആ വസ​തി​വി​ക​സി​പ്പി​ക്കും. ഞങ്ങ​ളു​ടെ കൂ​ട്ടു​കു​ടും​ബ​ക​ഥ​യെ മഹാ​ഭാ​രത ഇതി​ഹാ​സ​മാ​ക്കി മാ​റ്റു​ന്ന കവി വേ​ദ​വ്യാ​സ​നും അറി​യ​ട്ടെ, എന്താ​ണു് കൂ​ര​മ്പു എന്താ​ണു് ത്രി​ശൂ​ലം എന്താ​ണു് ഗദ എന്താ​ണു് പദ്മ​വ്യൂ​ഹം എന്താ​ണു് യു​ദ്ധ​വി​ജ​യം. വരും​യു​ഗ​ത്തി​ലെ സാ​ക്ഷ​ര​ജ​ന​ത​ക്കും മഹാ​ഭാ​രത ഇതി​ഹാ​സം കേ​ട്ടും വാ​യി​ച്ചു​മ​റി​യ​ണ​മ​ല്ലോ, പാ​ണ്ഡ​വർ യു​ദ്ധ​വി​ജ​യം ആഘോ​ഷി​ക്കു​മ്പോ​ഴും, കൊ​ല്ല​പ്പെ​ടു​ന്ന​വ​ന്റെ​യും കൊ​ല്ലു​ന്ന​വ​ന്റെ​യും ഹൃ​ദ​യ​വേ​ദന!” ജാ​ല​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു ജാ​ഗ്ര​ത​യോ​ടെ ചെ​വി​യോർ​ക്കു​ന്ന മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ തേ​ജോ​മ​യ​മായ മുഖം.

“നി​യ​മ​വ്യ​വ​സ്ഥ നി​ല​വി​ലു​ള്ള നാ​ട്ടിൽ നി​ങ്ങൾ, ആരോ​പ​ണ​വി​ധേ​യ​ര​ല്ലേ? എന്നി​ട്ടും വി​ചാ​രണ നേ​രി​ട്ടി​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ഞ്ചാ​ലി​യും ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രും വന​വാ​സ​ത്തി​നു പോയ കാലം.

“പരി​ഷ്കൃ​ത​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ചി​ട്ട​വ​ട്ട​ങ്ങൾ ഞങ്ങൾ​ക്കും ബാ​ധ​ക​മ​ല്ലേ! നീ​തി​മാ​നായ ഭീ​ഷ്മർ സത്യ​സാ​ക്ഷി​യാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് കള​ങ്ക​മേൽ​ക്കാ​തെ ഞാൻ രക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു. ലൈം​ഗി​കാ​തി​ക്ര​മ​ത്തി​നു് കൗരവർ മു​തിർ​ന്നു എന്ന​തു് സമ്മ​തി​ക്കാൻ സാ​ക്ഷി​മൊ​ഴി അനു​വ​ദി​ക്കു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നു് നീ​തി​പ​തി വി​ധി​ച്ചു. ആരോ​പി​ത​കൗ​ര​വർ അന്ത​സ്സാ​യി വസ്ത്ര​ധാ​ര​ണം ചെ​യ്തി​രു​ന്നു എന്നും, അങ്ങ​നെ ഒരു ശാ​രീ​രിക‘സാ​ഹ​ച​ര്യ’ത്തിൽ, ആരോ​പി​ത​ബ​ലാ​ത്സം​ഗം അപ്രാ​യോ​ഗി​ക​മാ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്നും നീ​തി​പ​തി കണ്ടെ​ത്തി. പാ​ണ്ഡ​വ​പ​രാ​തി തള്ളി. കൗ​ര​വർ​ക്കു​ണ്ടായ മാ​ന​ഹാ​നി​ക്കു് ആരു​ന​ഷ്ട​പ​രി​ഹാ​രം തരു​മെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു, പൊ​തു​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​തി​നി​ധി​കൂ​ടി​യായ യു​ക്തി​വാ​ദി​ചാർ​വാ​ക​ന്റെ ചോ​ദ്യം. അപ്പോ​ഴാ​ണു്, കൂ​ടു​തൽ അനു​കൂ​ല​സാ​ക്ഷി​മൊ​ഴി​ക്ക​വ​സ​ര​മു​ണ്ടാ​യ​തു്. എങ്ങ​നെ​യാ​ണോ ദശാ​ബ്ദ​ങ്ങൾ​ക്കു മു​മ്പു് അര​മ​ന​യി​ലെ യാ​ഥാ​സ്ഥി​തിക ‘മാ​ട​മ്പി’കളിൽ നി​ന്നു് സൂ​ത​പു​ത്ര​നായ കർ​ണ്ണൻ ജാ​തീ​യ​അ​വ​ഹേ​ള​നം നേ​രി​ട്ട​പ്പോൾ,അം​ഗ​രാ​ജാ​വാ​യി ഞാൻ വാ​ഴി​ച്ചു, കീഴാ അഭി​മാ​നം സം​ര​ക്ഷി​ച്ച​തു്, അതി​ലും വലി​യൊ​ര​ത്ഭു​ത​മാ​ണു് പാ​ഞ്ച​ലി​ക്ക​നു​കൂ​ല​മാ​യി ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ചെ​യ്ത​തെ​ന്നു് ‘സാ​ക്ഷി’ അറി​യി​ച്ചു. ദു​ര്യോ​ധ​നൻ കൈ ഉയർ​ത്തി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ശരീ​ര​ത്തെ വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ത്തിൽ നി​ന്നു് രക്ഷി​ക്കു​ക​വ​ഴി കൈ​കൂ​പ്പി​യാ​യി​രു​ന്നു ‘രക്ഷക’നെ പാ​ഞ്ചാ​ലി അഭി​വാ​ദ്യം ചെ​യ്ത​തെ​ന്നു് സാ​ക്ഷി വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തി. പെ​രു​മാ​റ്റ​ച്ച​ട്ടം മറ​ന്നു സദ​സ്സു് കയ്യ​ടി​ച്ചാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ ജനം എന്നെ അഭി​ന​ന്ദി​ച്ച​തു്. ഒന്നും നി​ങ്ങൾ മറ​ക്ക​രു​തു്. ചരി​ത്രം മാ​റ്റി​യെ​ഴു​താൻ ആരെ​ങ്കി​ലും നാളെ മു​തിർ​ന്നാൽ നി​ങ്ങൾ, നി​ങ്ങൾ തന്നെ വേണം തി​രു​ത്താൻ!”

“മറ്റൊ​രു രാ​ജ്യ​ത്തി​ലെ റാ​ണി​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു നോ​ക്കു​മ്പോൾ, അർ​ധ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രായ പാ​ണ്ഡ​വ​രെ എങ്ങ​നെ നി​ങ്ങൾ ഓർ​ത്തെ​ടു​ക്കു​ന്നു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ദ്രോ​ണ​ഗു​രു​കു​ല​ത്തിൽ രാ​ജ​കു​മാ​രി​കൾ​ക്ക​വി​ടെ പ്ര​വേ​ശ​നം ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല എന്നു് നി​ങ്ങൾ ഓർ​ക്ക​ണം! മാ​ന​വി​ക​വി​ഷ​യ​ങ്ങ​ളും സു​കു​മാ​ര​ക​ല​ക​ളും പഠി​പ്പി​ക്കു​മ്പോൾ, അർ​ധ​സ​ഹോ​ദ​രി​യോ​ടു​ള്ള വാ​ത്സ​ല്യ​ത്തിൽ പരി​ച​യ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. പാ​ണ്ഡു​ഭ​ര​ണ​കാ​ലം പഠി​ക്കു​മ്പോൾ അഭി​മാ​ന​ബോ​ധ​ത്താ​ല​വർ വി​കാ​രാ​ധീ​ന​രാ​വും. സന്ധ്യ​ക്കു് യമു​ന​യിൽ ഒറ്റ​യ്ക്കു് തോ​ണി​തു​ഴ​യു​ന്ന യു​വ​സ​ത്യ​വ​തി​യെ പരാ​ശ​ര​മ​ഹർ​ഷി കാ​മ​ക്ക​ണ്ണു​ക​ളോ​ടെ നോ​ക്കു​ന്ന​തൊ​ക്കെ നകുലൻ തന്മ​യ​ത്വ​ത്തോ​ടെ അഭി​ന​യി​ച്ചു​കാ​ണി​ക്കും. പരാ​ശ​ര​നെ തോ​ണി​യിൽ നി​ന്നു് ആഴ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു് കൗ​ശ​ല​ത്തിൽ ഭീമൻ തള്ളി​യി​ടു​മ്പോൾ, കൈ​കൊ​ട്ടി, പെൺ​പീ​ഡ​ക​നെ പാഠം പഠി​പ്പി​ച്ച​തിൽ ഞാൻ ആന​ന്ദി​ക്കും. എങ്ങ​നെ വേണം യു​വ​ത​ല​മുറ ഇതി​ഹാ​സ​ങ്ങൾ വാ​യി​ച്ചാ​സ്വ​ദി​ക്കാൻ എന്നു പഠി​പ്പി​ക്കാൻ അതി​ഥി​അ​ധ്യാ​പ​ക​നാ​യി വന്ന വേ​ദ​വ്യാ​സൻ, ക്ഷു​ഭി​ത​നാ​യി ഗു​രു​കു​ലം ബഹി​ഷ്ക​രി​ച്ച ദു​ര​നു​ഭ​വം ഉണ്ടാ​യി. ഭീ​മ​നാൽ ‘ശി​ക്ഷി​ക്ക’പ്പെ​ട്ട പരി​ത്യാ​ഗി​പ​രാ​ശ​ര​ന്റെ അവി​ഹി​ത​പു​ത്ര​നാ​ണു്, മഹാ​റാ​ണി സത്യ​വ​തി ജന്മം നൽകിയ വ്യാ​സൻ എന്ന​റി​യാൻ ഉന്നത വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ​ത്തി​നു ഞാൻ വി​ദൂ​ര​ദേ​ശ​ത്തു പോ​വേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. അർ​ദ്ധ​സ​ത്യ​ങ്ങ​ളി​ല്ലാ​ത്ത അര​മ​ന​ര​ഹ​സ്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ വി​ജ്ഞാ​ന​ഖ​നി​യാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ അക്കാ​ല​ത്തു തക്ഷ​ശില സർ​വ്വ​ക​ലാ​ശാല. വഴി​ന​ട​ക്കു​മ്പോൾ ഒടി​യൻ​ക​ട​മ്പ​ക​ളും, കെ​ണി​ക​ളും, ചാ​വു​നി​ല​ത്തി​നു താഴെ പാ​മ്പിൻ മാ​ള​ങ്ങ​ളു​മു​ള്ള ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ​യാ​ണു് പൈതൃക ഹസ്തി​ന​പു​രി​യെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ​തു് അങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു”. ദു​ശ്ശള, ഇപ്പോൾ സൈ​ന്ധവ റാണി, ഒരു രാ​ജ​ഹം​സ​ത്തെ​പ്പോ​ലെ അഹ​ങ്ക​രി​ച്ചു. സൈ​ന്ധ​വ​രാ​ജാ​വു് ജയ​ദ്ര​ഥ​നെ വന​വാ​സ​ക്കാല പാ​ണ്ഡ​വർ തല​മൊ​ട്ട​യ​ടി​ച്ചു പു​ള്ളി​കു​ത്തി കഴു​ത​പ്പു​റ​ത്തി​രു​ത്തി നി​ന്ദി​ച്ച സ്തോ​ഭ​ജ​ന​ക​മായ സംഭവം ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യിൽ പി​റ്റേ​ന്നു് മു​ഖ്യ​വാർ​ത്ത​യാ​വാൻ പോ​വു​ന്ന നേരം!

“എന്റെ മടി​യിൽ ഇരി​ക്കൂ എന്നു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ ക്ഷ​ണി​ക്കു​മ്പോൾ, ‘കൗ​ര​വ​അ​ടിമ’കളായി കു​ന്തി​രി​ച്ചി​രു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ചോ​ര​പ്ര​തി​ഷേ​ധ​ത്തിൽ തി​ള​ച്ചി​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഭീ​മ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​രും പാ​ഞ്ചാ​ലി​യും ചൂ​താ​ട്ട​പ്പി​റ്റേ​ന്നു് കാ​ട്ടു​വ​ഴി​യി​ലൂ​ടെ നട​ക്കു​ന്ന നേരം.

“പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു വഴി​തെ​റ്റിയ ബന്ധം ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു​ണ്ടോ എന്നു് തല​പു​ണ്ണാ​ക്കു​ന്ന നി​ങ്ങ​ളോ​ടു് ഒരു ലളി​ത​ചോ​ദ്യം ഞങ്ങൾ ചോ​ദി​ക്ക​ട്ടെ, പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു അഞ്ചു ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രോ​ടു് നേർ​വ​ഴി ബന്ധം ഉണ്ടോ എന്നു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ വല്ല​പ്പോ​ഴും ചോ​ദി​ക്കു​ന്ന​തു നി​ങ്ങൾ കേ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടോ?”

“സത്യം അർ​ദ്ധ​സ​ത്യം അസ​ത്യം—ഈ കു​ഴ​പ്പം പി​ടി​ച്ച വാ​ക്കു​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു ഹസ്തി​ന​പു​രി​വി​ദ്യാ​ല​യ​ങ്ങ​ളി​ലെ നഗ്ന​പാദ അധ്യാ​പ​ക​രെ​യും പു​തു​ത​ല​മുറ കു​ട്ടി​ക​ളെ​യും ബോ​ധ​വൽ​ക്ക​രി​ക്കു​വാൻ, പു​റ​ത്തു​വി​ടാ​മോ.”

“യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ സത്യാ​ന്വേ​ഷ​ണ​പ​രീ​ക്ഷ​ണ​ങ്ങൾ, നേ​ര​നു​ഭ​വ​ങ്ങൾ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ന്റെ അവ​സാ​ന​നി​മി​ഷം.

“ചൂ​താ​ട്ട​ത്തിൽ സത്യം പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, പെ​ണ്ണും സാ​മ്രാ​ജ്യ​വും എനി​ക്കു് നഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തിൽ ദ്രോ​ണ​രു​ടെ മകൻ അശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വി​നെ​കു​റി​ച്ചു് അർ​ദ്ധ​സ​ത്യം പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, കൗ​ര​വ​സർ​വ്വ​സൈ​ന്യാ​ധി​നെ വധി​ച്ചു യു​ദ്ധ​വി​ജ​യ​ത്തി​ന്റെ പടി വേഗം കയറി. പാ​ഞ്ചാ​ലി കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ണു മരി​ച്ച​തി​നെ​കു​റി​ച്ചു് അസ​ത്യം പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, സ്വർ​ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കെ​ന്നെ ഉട​ലോ​ടെ കൊ​ണ്ടു​പോ​വാൻ ആകാ​ശ​ചാ​രി​കൾ സ്വർ​ണ്ണ​ത്തേ​രു​മാ​യി ഇതാ കാ​ത്തു​നി​ല്ക്കു​ന്നു! ബാ​ക്കി​യൊ​ക്കെ വ്യാ​സ​ഭാ​ര​ത​ക​ഥ​യു​ടെ വൈ​വി​ധ്യ അപ​നിർ​മാ​ണം വഴി വാ​യി​ച്ച​റി​യ​ട്ടെ!”

“പ്ര​ണ​യി​നി​യു​ടെ വേർ​പാ​ടിൽ പെ​ട്ടെ​ന്നു​തോ​ന്നിയ ഓർമ്മ പങ്കി​ടാൻ പറ​യു​മ്പോൾ നി​ങ്ങൾ മുഖം കറു​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്തി​നാ​ണു്?” പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ഭൗ​തി​ക​ശ​രീ​രം മറ​വു​ചെ​യ്തു കു​ളി​ച്ചു പാ​ണ്ഡ​വ​രെ വി​ടാ​തെ പി​ന്തു​ടർ​ന്നെ​ത്തിയ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, വഴി​യിൽ ഒറ്റ​ക്കു​മാ​റി​യി​രു​ന്നു വി​ശ്ര​മി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന ഭീ​മ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“വി​പൽ​സൂ​ച​ക​മാ​യി​രു​ന്നു അവ​ളു​ടെ വി​വാ​ഹം. എന്നി​ട്ടും വധു​വി​ന്റെ ആകാ​ര​ഭം​ഗി കണ്ടു സ്വ​ന്ത​മാ​ക്കാൻ കൊ​തി​ച്ചു എന്ന​താ​ണു് ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​ലെ ആദ്യ​ദു​ര​ന്തം. അഞ്ചു​പാ​ണ്ഡ​വർ പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടിൽ പങ്കി​ടാൻ കു​ന്തി നിർ​ദേ​ശി​ച്ച​താ​യി​രു​ന്നു രണ്ടാ​മ​ത്തെ ദു​ര​ന്തം. അഞ്ചു​പേ​രും പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ ഊഴം കാ​ത്തു കി​ട​പ്പ​റ​ക്കു​വെ​ളി​യിൽ ഒറ്റ​ക്കാ​ലിൽ നിൽ​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന​വൾ പെ​ണ്ണാ​ധി​കാ​ര​പ്ര​വ​ണ​ത​യിൽ വി​ചി​ത്ര നട​പ​ടി​ക്ര​മം ഉണ്ടാ​ക്കി​യ​പ്പോൾ അപ​മാ​ന​മാ​ണി​തെ​ന്നു വെ​ട്ടി​ത്തു​റ​ന്നു പറയാൻ ദു​ര​ഭി​മാ​നി​ക​ളായ പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ ആരും മു​തിർ​ന്നി​ല്ല. ഒരു ദശാ​ബ്ദ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം കൗ​ര​വ​രു​മൊ​ത്തു ചൂ​താ​ടു​മ്പോൾ ‘ഞാൻ രജ​സ്വല ഞാൻ അല്പ​വ​സ്ത്ര’ എന്നു് നിർ​ല്ല​ജ്ജം പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു കൗ​ര​വ​ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ അന​ധി​കൃ​ത​മാ​യി ഇടി​ച്ചു​ക​യ​റി, ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ രതി പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്തി​നു വഴ​ങ്ങി നഗ്ന​തു​ട​യിൽ കയ​റി​യി​രി​ക്കാൻ മു​തിർ​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി പി​ന്നീ​ടു്, വന​വാ​സ​ക്കാല കൗ​ര​വ​അ​ടി​മ​ജീ​വി​ത​ത്തിൽ, കൗ​ര​വ​രു​ടെ വി​ശ്വ​സ്ത​ചാ​ര​യാ​യി പന്ത്ര​ണ്ടു​വർഷ വന​പർ​വ്വ​ത്തിൽ ദൈ​നം​ദിന മാ​ന​സി​ക​പീ​ഡ​ന​ത്താൽ നി​ത്യോ​പ​ദ്രവ പീ​ഡ​ക​യാ​യി എന്ന​താ​ണു് പാ​ണ്ഡ​വ​സ​ഹോ​ദ​രർ​ക്കേ​റ്റ യാതന. പാ​പ​ഭാ​ര​ത്താൽ, വഴി​ന​ട​ക്കു​മ്പോൾ കു​ഴ​ഞ്ഞു വീണു മരി​ച്ചു എന്ന​താ​ണു്, മു​ക​ളി​ലൊ​രു നീ​തി​മാ​നു​ണ്ടെ​ന്ന​തി​ന്റെ ദൃ​ഷ്ടാ​ന്തം. വ്യ​ക്തി എന്ന നി​ല​യിൽ നി​ങ്ങൾ ശവം കു​ഴി​കു​ത്തി മറവു ചെ​യ്തു. ഇനി വെ​റു​തെ വിടൂ. ഞങ്ങ​ളും ഒന്നൊ​ന്നാ​യി ഈ വി​ചി​ത്ര​ഭൂ​മി​യു​മാ​യു​ള്ള ജൈ​വി​ക​ബ​ന്ധം വി​ച്ഛേ​ദി​ക്ക​ട്ടെ” അപ​മാ​ന​ബോ​ധ​ത്താൽ ഭീമൻ മുഖം പൊ​ത്തി. മറ്റു​നാ​ലു പാ​ണ്ഡ​വർ സു​ര​ക്ഷാ​ദൂ​രം പാ​ലി​ച്ചു.

“ആറം​ഗ​ആ​ദി​വാ​സി​കു​ടും​ബ​ത്തെ മല​യോ​ര​കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ ‘പച്ച​ക്കു തീ​കൊ​ളു​ത്തി​ക്കൊ​ന്ന’ കു​ന്തി​യെ​യും പാ​ണ്ഡ​വ​രെ​യും വാ​ര​ണാ​വ​തം​വി​ട്ടു നി​ങ്ങൾ പോവാൻ അനു​വ​ദി​ച്ചു. അവർ ഏക​ച​ക്ര ഗ്രാ​മ​ത്തിൽ ബ്രാ​ഹ്മ​ണ​അ​ഭ​യാർ​ഥി​ക​ളാ​യി മാ​സ​ങ്ങ​ളോ​ളം താ​മ​സി​ച്ചി​ട്ടും, പ്ര​ഖ്യാ​പി​ത​പി​ടി​കി​ട്ടാ​പ്പു​ള്ളി​ക​ളെ പി​ടി​കൂ​ടാ​നോ, കൗ​ര​വ​ചാ​ര​സം​ഘ​ട​ന​യെ ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചു് ‘നിർ​വീ​ര്യ’മാ​ക്കാ​നോ ശ്ര​മി​ച്ച​താ​യി ഞങ്ങൾ കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ പോലും കേ​ട്ടി​ട്ടി​ല്ല. പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ അർ​ജ്ജു​നൻ മത്സ​രം ജയി​ച്ചു സ്വ​ന്ത​മാ​ക്കി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ഏഴു​പേ​രും എത്തു​മ്പോൾ, പി​ടി​കൂ​ടി വി​ചാ​രണ കഴി​യും​വ​രെ തടവിൽ പാർ​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു​പ​ക​രം, കു​രു​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ വേ​ണ്ട​പ്പെ​ട്ട​വർ​ക്കു് മാ​ത്രം താ​മ​സി​ക്കാൻ അവ​കാ​ശ​മു​ള്ള ആഡം​ബ​ര​അ​തി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ പാർ​പ്പി​ക്കു​ന്നു. ഇതൊ​ക്കെ കണ്ടും​കേ​ട്ടും കൂ​ട്ടി​വാ​യി​ക്കു​ന്ന പൊ​തു​സ​മൂ​ഹം എന്തു് മന​സ്സി​ലാ​ക്ക​ണം?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധ​മേ​ഘ​ങ്ങൾ നി​റ​ഞ്ഞ ആകാശം സൈ​നി​ക​പ​രി​ശീ​ല​ന​ത്തി​നി​ട​യിൽ വീണു കി​ട്ടിയ ഒരു നി​മി​ഷം അവർ, മൺ​പാ​ത്ര​ത്തിൽ കർഷകൻ കൊ​ടു​ത്ത കരി​മ്പു​നീർ കഴി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

“കവി പാ​ടി​യ​പോ​ലെ, ഗം​ഗാ​ജ​ല​ത്തേ​ക്കാൾ കട്ടി​യു​ണ്ടാ​വി​ല്ലേ വം​ശീ​യ​ര​ക്ത​ത്തി​നു?, ആ നി​ല​യിൽ ഞങ്ങൾ ചെ​യ്ത​തു് ഒറ്റ​ത്ത​വണ തീർ​പ്പാ​ക്കൽ എന്ന കു​രു​വംശ നയ​രൂ​പീ​ക​ര​ണ​ത്തി​നു ശേ​ഷ​മാ​യി​രു​ന്നു. അല്ലാ​തെ പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ​നി​ന്നും വന്ന ഭൂ​ലോ​ക​രം​ഭ​യെ ലൈം​ഗി​ക​മാ​യി പ്രീ​ണി​പ്പി​ക്കാ​നൊ​ന്നും ആയി​രു​ന്നി​ല്ല. അതി​ഥി​മ​ര്യാദ കാ​ണി​ക്കു​ന്ന​തിൽ കൗ​ര​വർ​ക്കൊ​രു സം​സ്കാ​ര​മു​ണ്ടു്, ഒരി​ക്കൽ ഞങ്ങൾ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം സഭാ​ത​ല​ത്തിൽ ഇര​ക​ളാ​യി വഴു​കി​വീ​ണു എന്നു് കരുതി, അതേ നാ​ണ​യ​ത്തിൽ തി​രി​ച്ച​ടി​ക്കാ​നൊ​ന്നും സം​സ്കാ​രം സമ്മ​തി​ക്കു​ക​യി​ല്ല​ല്ലോ.”

“ഇതെ​ന്താ ‘അടി​മ​സ്ത്രീ’യുടെ കണ​ങ്കാ​ലി​ലൊ​രു മി​ന്നു​ന്ന തങ്ക​വള? തി​രു​വ​സ്ത്രം ഉട​യോൻ​കൗ​ര​വർ വലി​ച്ചൂ​രു​മ്പോൾ, ഇതു മാ​ത്രം അഴി​ച്ചു മാ​റ്റി​യി​ല്ലേ?”, ആറം​ഗ​പാ​ണ്ഡ​വ​കു​ടും​ബം വന​വാ​സ​ത്തി​നാ​യി തയ്യാ​റെ​ടു​ക്കു​ന്ന സംഘർഷ മു​ഹൂർ​ത്തം, കു​ന്തി മട്ടു​പ്പാ​വിൽ​നി​ന്നും പക്ഷേ, അവരെ നി​സ്സം​ഗ​ത​യോ​ടെ നി​രീ​ക്ഷി​ച്ചു.

“കഴു​കൻ​ക​ണ്ണു​കൾ ഉടൽ​പ​രി​ശോ​ധ​ന​യിൽ കാ​ണാ​ത്ത​തൊ​ന്നു​മി​ല്ല, രഹ​സ്യ​മു​റി​യിൽ ബലം പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എന്നെ അണി​യി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, ‘ഇതൊ​ക്കെ എന്തി​നു’ എന്നു​ഞാൻ എതിർ​ത്ത​പ്പോൾ, ‘നീ എനി​ക്കു് അടിമ!’ എന്ന​വൻ നി​യ​മ​വ​ശം ചെ​വി​യിൽ മന്ത്രി​ച്ചു: ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ വി​ശി​ഷ്ടാ​തി​ഥി​ക​ളെ വഴു​ക്കി വീ​ഴ്ത്തിയ സഭാ​ത​ലം പണി​യാൻ കരാർ ഏൽ​പ്പി​ച്ച അസു​ര​ശി​ല്പി മയൻ തന്നെ​യാ​ണു്, കാ​ട്ടിൽ പന്ത്ര​ണ്ടു​വർ​ഷം നി​ന്നെ രാ​പ്പ​കൽ നി​രീ​ക്ഷി​ക്കാൻ ഈ തങ്ക​വള നിർ​മ്മി​ച്ച​തു്. പു​രു​ഷാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ ആവേ​ശ​ത്തിൽ ഭാ​ര്യ​യെ പണ​യം​വ​ച്ചു് ചൂ​താ​ടിയ പാ​ണ്ഡ​വർ തി​രി​ച്ച​റി​യ​ട്ടെ, ഇതു് നി​ന​ക്കു് വാ​ത്സ​ല്യ​ത്തോ​ടെ ഗാ​ന്ധാ​രി തന്ന പാ​രി​തോ​ഷി​കം! എന്നാൽ പാവം ജനം വി​ചാ​രി​ക്ക​ട്ടെ, ഉടു​തു​ണി​യൂ​രൽ എന്ന​തൊ​രു പാ​ണ്ഡ​വ​കെ​ട്ടു​കഥ: എന്താ​ണു് വാ​സ്ത​വം? ഞാ​നി​നി അവ​ന്റെ നി​രീ​ക്ഷ​ണ​വ​ല​യ​ത്തി​ലാ​യി​രി​ക്കും. എന്നു് പറ​ഞ്ഞാൽ, ദൂരെ ദൂരെ ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലെ ഭൂ​ഗർ​ഭ​അ​റ​യിൽ, രാ​പ്പ​കൽ നേരിൽ കണ്ട പ്രതീ തിയിൽ!!”

“അഭി​മ​ന്യു​വ​ധ​ത്തിൽ ഇത്ര​യ​ധി​കം വേണോ ആഹ്ലാ​ദം!” ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രു​ടെ അര​മ​ന​യിൽ, തത്സ​മയ യു​ദ്ധ​വാർ​ത്താ​വ​താ​ര​ക​നായ സഞ്ജ​യ​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര യു​ദ്ധ​ഭൂ​മി​യിൽ​നി​ന്നും ഹസ്തി​ന​പു​രി ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​കൾ പു​തു​ക്കി എഴു​താൻ, ഓടി​പ്പി​ട​ഞ്ഞെ​ത്തി​യ​താ​യി​രു​ന്നു ഒരു കെ​ട്ടു് വാർ​ത്ത​ക​ളു​മാ​യി കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക.

“കഠിന സൈനിക പരി​ശീ​ല​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ പാ​ടു​പെ​ട്ടു നേടിയ നേ​ട്ട​മാ​യി വേ​ണ്ടേ അഭി​മ​ന്യു​വ​ധം അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്താൻ! ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളാ​യി പാ​ണ്ഡ​വ​ത​ല​യൊ​ന്നും ഉരു​ളാ​ത്ത​തിൽ മ്ലാ​ന​വ​ദ​ന​നാ​യി കാ​ണ​പ്പെ​ട്ട ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ, തത്സ​മയ വാ​മൊ​ഴി കേട്ട ഉടൻ, ജാ​തി​യിൽ താണ എന്നെ ആശ്ലേ​ഷി​ച്ചു, സദ്വാർ​ത്ത കൈ​മാ​റി​യ​തി​നു് സന്തോ​ഷം പ്ര​കി​ടി​പ്പി​ച്ച ശേഷം, പര​ദേ​വത ജ്വാ​ലാ​മു​ഖി​ക്കു് മു​ട്ടു​കു​ത്തി കു​രു​വം​ശാ​ധി​പൻ കൈ​കൂ​പ്പി​ന​ന്ദി പറ​ഞ്ഞു. ഹസ്തി​ന​പു​രി​ക്കു് പൊ​തു​അ​വ​ധി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു. അഗ​തി​കൾ​ക്കു് പെ​രു​വ​ഴി​യിൽ അന്ന​ദാ​ന​വും. നി​ങ്ങൾ ഒരു​പ​ക്ഷേ, കേ​ട്ടി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത കൗ​തു​ക​ക​ര​മാ​യൊ​രു വസ്തു​ത​യു​ണ്ടു്—ചക്ര​വ്യൂ​ഹ​ത്തി​ന്റെ സൈനിക വ്യൂ​ഹ​നിർ​മ്മി​തി​യു​ടെ സാ​ങ്കേ​തി​ക​ഘ​ടന എന്തെ​ന്നു് കൗ​ര​വർ​ക്കു കേ​ട്ട​റി​വു​ണ്ടാ​യ​തു് ദ്വാ​ര​ക​സ​ന്ദർ​ശ​ന​ത്തിൽ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ അഭി​മ​ന്യു​വു​മാ​യി മത്സ​ര​ക്ഷ​മ​ത​യോ​ടെ​സം​സാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ ആയി​രു​ന്നു. ധീ​ര​കൗ​ര​വൻ അന്നു​റ​ച്ചു, ഭാ​വി​യിൽ അവസരം കി​ട്ടി​യാൽ, പു​ലി​യെ പു​ലി​മ​ട​യിൽ​ക​യ​റി വേണം കൊ​ല്ലാൻ, പര​മാ​ധി​കാ​ര​രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ അഖ​ണ്ഡ​ത​ക്കു് കൗ​ന്തേ​യർ നാളെ യു​ദ്ധ​ഭീ​ഷ​ണി ഉയർ​ത്തി​യാൽ! അതാ​ണു​പ​റ​ഞ്ഞ​തു അഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ മരണം വെ​റു​മൊ​രു സൈ​നി​ക​ന്റെ മര​ണ​മ​ല്ല പാ​ണ്ഡവ താ​ര​പ​രി​വേ​ഷ​ത്തി​നേ​റ്റ പ്ര​ഹ​ര​മാ​ണു്.”

“നീ​റു​ന്ന ജന​കീ​യ​പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ളിൽ പൊ​തു​വി​കാ​രം നേ​രി​ട്ട​റി​യാൻ മഹാ​രാ​ജാ​വു് മു​ഖം​മൂ​ടി ധരി​ച്ചു നഗ​ര​വീ​ഥി​ക​ളിൽ യാത്ര ചെ​യ്യാ​റു​ണ്ടോ? ഭര​ണ​കൂ​ട​വീ​ഴ്ച വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ന്ന പരു​ക്കൻ ഭൗ​തി​ക​യാ​ഥാർ​ഥ്യ​ങ്ങൾ അപ്പ​പ്പോൾ രാ​ജ​കു​ടും​ബ​ത്തി​നു് ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ട​ണ​മ​ല്ലോ. പത്തു​പ​ന്ത്ര​ണ്ടു വർ​ഷ​ങ്ങ​ളാ​യി കാ​ട്ടി​ലാ​ണ​ല്ലോ നി​ങ്ങൾ ജീ​വീ​തം അതോ, പന​യോ​ല​യിൽ കു​നു​കു​നെ എഴു​തി​ക്കൊ​ടു​ത്ത പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങൾ പൊ​തു​വേ​ദി​യിൽ തപ്പി​ത്ത​ട​ഞ്ഞു യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ വാ​യി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ, രാ​ജ​സ​ഭ​യി​ലെ പതിവു ഇരി​പ്പു​സാ​ന്നി​ധ്യ​ങ്ങ​ളെ ഇക്കാ​ര്യ​ത്തി​ലും ഇനി​യും ആശ്ര​യി​ക്കു​മോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ പി​ടി​പ്പു​കേ​ടി​ന്റെ ആസു​ര​കാ​ലം.

“യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ തി​രി​ച്ച​റി​യാ​തി​രി​ക്കാൻ എന്തി​നു ധരി​ക്ക​ണം ഇനി​യൊ​രു മു​ഖം​മൂ​ടി? തി​രു​ഹൃ​ദ​യം ഭാ​ര്യ​യിൽ​നി​ന്നു​പോ​ലും ഒളി​പ്പി​ച്ചു വയ്ക്കു​ന്ന, ആ ‘സ്ഥി​രം മു​ഖാ​വ​ര​ണം’ ഇട​ക്കെ​ന്നൊ​ന്ന​ഴി​ച്ചു​വ​ച്ചാൽ പോരെ?”

“കു​ന്തി​യും അഞ്ചു മക്ക​ളും വാ​ര​ണാ​വ​ത​ത്തിൽ ദു​രൂ​ഹ​മാ​യി വെ​ന്തു​മ​രി​ച്ചു എന്ന വ്യാ​ജ​തെ​ളി​വു​ണ്ടാ​ക്കാൻ, നിർ​ണ്ണാ​യക ദിവസം സന്ധ്യ​ക്കു് അന്നം ചോ​ദി​ച്ചു​വ​ന്ന കീ​ഴാ​ള​സ്ത്രീ​യെ​യും അഞ്ചു​മ​ക്ക​ളെ​യും തര​ത്തി​നു് ഇര​സാ​ധ്യ​ത​ക​ളാ​യി കി​ട്ടി​യ​പ്പോൾ, മദ്യം കു​ടി​പ്പി​ച്ചു മയ​ക്കി​ക്കി​ട​ത്തി, അര​ക്കി​ല്ലം തീ കൊ​ളു​ത്തി, ‘പു​നർ​ജ​നി​ഗുഹ’യി​ലൂ​ടെ നു​ഴ​ഞ്ഞു പൊ​ള്ള​ലേൽ​ക്കാ​തെ ആറു പേരും സൂ​ത്ര​ത്തിൽ രക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു എന്നാ​ണു് കൗരവർ നി​യോ​ഗി​ച്ച അന്വേ​ഷ​ണ​സ​മി​തി​യു​ടെ ഏക​ക​ണ്ഠ​മായ കണ്ടെ​ത്തൽ. വസ്തു​താ​പ​ര​മാ​യി ശരി​യാ​ണു് അല്ലെ?”, പാ​ഞ്ചാ​ലീ സ്വ​യം​വ​ര​ത്തി​നു ശേഷം ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ എത്തിയ കു​ന്തി​യോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അഭി​മു​ഖ​ത്തി​ന്റെ ഒരു ഘട്ട​ത്തിൽ ചോ​ദി​ച്ചു. പി​ടി​കി​ട്ടാ​പ്പു​ള്ളി​ക​ളാ​യി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ച​വ​രെ ഇപ്പോൾ കൗരവർ അതി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ താ​മ​സി​പ്പി​ക്കു​ന്ന കാലം. കഥ​യ​റി​യാ​തെ പാ​ഞ്ചാ​ലി വി​സ്മ​യ​ത്തി​ലും, പാ​ണ്ഡ​വർ ഒളി​ഞ്ഞും അഭി​മു​ഖം നോ​ക്കി.

“ഉച്ച​രി​ക്കു​ന്ന വാ​ക്കു് ഒരി​ക്ക​ലും മാ​റി​പ്പോ​വ​രു​തു്, ആ കു​പ്ര​സി​ദ്ധ മല​യോ​ര​സു​ഖ​വാ​സ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ നി​ങ്ങൾ ആരോ​പി​ക്കു​ന്ന ആൾ​മാ​റാ​ട്ട​ശ്ര​മ​മൊ​ന്നും ഉണ്ടാ​യി​ല്ല. പതി​വു​പോ​ലെ അന്നം തേടി വന്ന ആദി​വാ​സി​ക​ളു​ടെ​തൊ​രു സാ​ന്ദർ​ഭി​ക​ആ​ത്മ​ത്യാ​ഗം! ശത്രു​ക്ക​ളിൽ​നി​ന്നും അപായം നേ​രി​ടു​ന്ന രാ​ജ​കു​ടും​ബ​ങ്ങ​ളു​ടെ രക്ഷ​ക്കാ​യി, സ്വ​ജീ​വൻ സമർ​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തിൽ ആന​ന്ദം കാ​ണു​ന്ന ഒരു വി​ശ്വ​സ്ത​ജ​ന​ത​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ഹി​മാ​ലയ വന​മേ​ഖ​ല​യാ​യി​രു​ന്നു വാ​ര​ണാ​വ​തം എന്ന​താ​ണു്, നഗ​ര​വാ​സി​യായ നി​ങ്ങൾ അറി​യാ​തെ​പോയ മഹ​നീ​യ​കാ​ര്യം. വി​ശ​പ്പു​സ​ഹി​ക്കാ​നാ​വാ​ത്ത ഭീ​മ​നുൾ​പ്പെ​ടെ ഞങ്ങൾ ആറു​പേ​രും അന്നു് അത്താ​ഴ​പ​ട്ടി​ണി​യാ​യെ​ങ്കി​ലും രു​ചി​ഭ​ക്ഷ​ണം ചോ​ദി​ച്ചു​വ​ന്ന ആദി​വാ​സി​കു​ടും​ബ​ത്തി​നു് വയർ നിറയെ മദ്യ​വും മാം​സ​വും ഞങ്ങൾ വി​ള​മ്പി. ഞങ്ങ​ളോ​ട​വർ കൃ​ത​ജ്ഞത പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ക്കാൻ ഉറ​ച്ചു. അര​ക്കി​ല്ലം അപ​ക​ട​ത്തിൽ അർ​ധ​രാ​ത്രി​യോ​ടെ കത്തി​പ്പി​ടി​ക്കു​മ്പോൾ, പര​സ്പ​രം പു​ണർ​ന്ന​വർ നി​മി​ഷ​നേ​രം​കൊ​ണ്ടു് കരി​ക്ക​ട്ട​ക​ളാ​യി മാറി. മരി​ച്ച​തു് കു​ന്തി​യും കൗ​ന്തേ​യ​രും എന്നു് ഞങ്ങൾ​ക്ക​നു​കൂ​ല​മാ​യി തെ​ളി​വു് നിർ​മ്മി​ച്ച​തു് വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി​യോ, വിധവ കു​ന്തി​യോ?”

“കു​പ്ര​സി​ദ്ധ​കു​ലം​കു​ത്തി​കൾ ഉൾ​പ്പെ​ടെ എല്ലാ ജന​വി​ഭാ​ഗ​ങ്ങൾ​ക്കും പരി​പൂർ​ണ്ണ വ്യ​ക്തി​സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ഉറ​പ്പാ​ക്കിയ പാ​ണ്ഡ​വ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാർ, പകൽ മു​ഴു​വൻ നീ​ളു​ന്ന വിവിധ പൗ​ര​സ്വീ​ക​ര​ണ​ങ്ങൾ ഏറ്റു​വാ​ങ്ങാൻ പു​റ​പ്പെ​ടേ​ണ്ട ഈ സമ​യ​ത്തു എവിടെ കൂ​ട്ടു​കാ​രി പാ​ഞ്ചാ​ലി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഇന്ന​ലെ എനി​ക്കാ​യി​രു​ന്നു പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടിൽ ഊഴം. വൃ​ത​മു​ണ്ടെ​ന്നു സൂ​ചി​പ്പി​ച്ചു മാ​റി​ക്കി​ട​ന്ന അവ​ളു​ടെ നി​ല​പാ​ടിൽ അനി​ഷ്ടം തോ​ന്നി​യെ​ങ്കി​ലും, പ്രാ​യ​ത്തി​ന്റെ ക്ഷീ​ണം കാരണം അന്തം​വി​ട്ടു​റ​ങ്ങിയ ഞാൻ ഉണർ​ന്നെ​ഴു​ന്നേൽ​ക്കു​മ്പോൾ കണ്ടു—കു​ളി​ക​ഴി​ഞ്ഞു വെ​ള്ള​ധ​രി​ച്ചു ഉദ്യാ​ന​ത്തിൽ പൂ​ക്കൾ പറി​ക്കു​ന്നു. “സ്വീ​ക​ര​ണ​ത്തിൽ പങ്കെ​ടു​ക്കാൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി വരു​മ​ല്ലോ” എന്നു് ഞാൻ ധൃ​തി​യിൽ യാത്ര ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ, ‘വ്യാ​കു​ല​ദി​ന​മാ​ണി’ന്നു എന്ന​വൾ മന്ത്രോ​ച്ചാ​ര​ണം പോലെ പറ​ഞ്ഞു. കണ്ട​തും കേ​ട്ട​തും കൂ​ട്ടി​വാ​യി​ക്കു​ന്ന​തിൽ സാ​ക്ഷ​രത നേടിയ സഹ​ദേ​വ​നു​മാ​യി രഹ​സ്യ​മാ​യി പി​ന്നീ​ടാ​ലോ​ചി​ച്ച​പ്പോൾ പി​ടി​കി​ട്ടി, അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തു കീചകൻ എന്നൊ​രു വി​രാ​ട​സൈ​നി​കൻ ദുരൂഹ സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തിൽ ഇതേ ദിവസം കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു എന്നോ, ഇന്നു​പ്ര​ണ​യി​കീ​ച​ക​ന്റെ അനു​സ്മ​ര​ണ​ദി​ന​മാ​യി ആച​രി​ക്കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു പൗ​ര​സ്വീ​ക​ര​ണ​ങ്ങൾ ബഹി​ഷ്ക്ക​രി​ക്കു​ന്നു​എ​ന്നോ മറ്റോ പറ​ഞ്ഞു! പൗ​ര​സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​ന്റെ പേരിൽ സ്വീ​ക​ര​ണം കി​ട്ടു​ന്ന ഞാൻ എങ്ങ​നെ ഭാ​ര്യ​യു​ടെ പ്ര​ണ​യ​ത്തി​ന്റെ കാ​ര്യം വരു​മ്പോൾ മുഖം കറു​പ്പി​ക്കും!”

“പരി​ഷ്കൃത പെ​രു​മാ​റ്റ​ച്ചി​ട്ട പാ​ലി​ക്കേ​ണ്ട നി​ങ്ങൾ വി​വാ​ദ​പ​രാ​മർ​ശം ചെ​യ്താൽ പി​ന്നെ, കേ​ട്ടി​രി​ക്കു​മോ പാ​ണ്ഡ​വർ?”, യു​ദ്ധ​നിർ​വ്വഹ ണസ​മി​തി അധ്യ​ക്ഷ​നായ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​യോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു, “ഗോ​പു​ര​ക​വാ​ട​ത്തിൽ സന്ദർ​ഭ​ത്തി​ന്റെ അന്തഃ​സ​ത്ത​ക്കു് യോ​ജി​ക്കാ​തെ ചെയ്ത നി​രീ​ക്ഷ​ണം പിൻ​വ​ലി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നാ​ണു് പാ​ണ്ഡ​വ​വ​ക്താ​വു് ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു്. എങ്ങ​നെ നി​ങ്ങൾ പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്നു?”

“പാർ​ത്ഥൻ തൊ​ടു​ത്ത ആദ്യ അമ്പു ചെ​ന്നു് തറ​ച്ച​തു് കൗ​ര​വ​സൈ​നി​ക​ന്റെ ഇട​നെ​ഞ്ചി​ലാ​യി​പ്പോ​യി. വി​വാ​ഹ​പ്പ​ന്ത​ലിൽ നി​ന്നാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യി​ലേ​ക്കു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ അഭി​മാ​ന​പൂർ​വ്വം അവനെ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന​തു്. യു​വാ​വു് ഇട​നെ​ഞ്ചിൽ ചോ​ര​ചീ​ന്തു​ന്ന​തു് കണ്ടു, പൂർ​ണ്ണ​മാ​യും വി​ഷാ​ദ​മു​ക്ത​നായ അർ​ജ്ജു​ന​നെ നോ​ക്കി അരുതേ കാ​ട്ടാ​ളാ എന്നർ​ത്ഥം വരു​ന്ന ‘മാ നി​ഷാ​ദാ’, വി​ഷാ​ദ​ഭാ​വ​ത്തിൽ വി​ല​പി​ച്ച​താ​ണോ, നി​ങ്ങൾ​ക്കി​പ്പോൾ സ്തോ​ഭ​ജ​ന​ക​വാർ​ത്ത? ജോലി നി​ഷ്പ​ക്ഷ​മാ​യി ചെ​യ്യു​മ്പോൾ തന്നെ, ഉള്ളിൽ തട്ടു​ന്ന വി​കാ​ര​ങ്ങൾ, ആരു​ടേ​യും മുഖം നോ​ക്കാ​തെ അപ്പ​പ്പോൾ ആവി​ഷ്ക​രി​ക്ക​യും ചെ​യ്യും. അതി​ലെ​ന്താ​ണി​ത്ര വാൽ​ചു​രു​ട്ടേ​ണ്ട കാ​ര്യം?”

“അർ​ജ്ജു​നൻ സ്വ​യം​വ​ര​മ​ത്സ​ര​ത്തിൽ ജയി​ച്ചു പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ പരി​ണ​യി​ച്ച​തൊ​ക്കെ ഞാ​നുൾ​പ്പെ​ടെ നി​ര​വ​ധി​പേർ സദ​സ്സി​ലി​രു​ന്നു കണ്ട​താ​യി​രു​ന്നു. എന്നാ​ലി​പ്പോൾ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ പൊ​തു​വേ​ദി​യിൽ അവ​കാ​ശ​പ്പെ​ടു​ന്നു, മത്സ​ര​വി​ജ​യി അർ​ജ്ജു​നൻ മാ​ത്ര​മ​ല്ല, മൊ​ത്തം അഞ്ചു പാ​ണ്ഡ​വ​രും കൂ​ടി​യാ​ണു്. എങ്ങ​നെ താ​ങ്കൾ പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്നു.”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പി​താ​മ​ഹ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. നവ​വ​ധു​വു​മൊ​ത്തു പാ​ണ്ഡ​വർ ഹസ്തി​ന​പു​രി അതി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ കഴി​യു​ന്ന ഇടവേള.

“എന്റെ അർ​ധ​സ​ഹോ​ദ​ര​നായ വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യ​ന്റെ മര​ണ​ത്തി​നു ശേഷം, പി​ന്തു​ടർ​ച്ച​ക്കു കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യി​ല്ലെ​ന്ന ഭയ​ത്തിൽ, രാ​ജ​മാ​താ സത്യ​വ​തി എന്നോ​ടാ​ണു് ആദ്യം ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട​തു്, “നീ വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യ​ന്റെ യു​വ​വി​ധ​വ​ക​ളു​മാ​യി ശാ​രീ​രി​ക​മാ​യി ബന്ധ​പ്പെ​ട്ടു് കു​രു​വം​ശ​അ​വ​കാ​ശി​കൾ​ക്കു് ജന്മം നൽകണം.” സത്യ​വ​തി​യെ ശന്ത​നു വി​വാ​ഹം കഴി​ക്ക​ണ​മെ​ങ്കിൽ, അപ്പോൾ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യാ​യി​രു​ന്ന ഞാൻ ദേ​വ​വ്ര​തൻ, ആജീ​വ​നാ​ന്ത ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യം പാ​ലി​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന സത്യ​വ​തി​യു​ടെ ഉപാധി ഞാൻ വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി​സാ​ക്ഷി​യാ​യി സ്വീ​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്ന കാ​ര്യം ഞാ​ന​പ്പോൾ, ഇപ്പോൾ രാ​ജാ​മാ​താ​വായ സത്യ​വ​തി​യെ ഓർ​മ്മി​പ്പി​ച്ചു.”

“മകനെ”, എന്നെ​ക്കാൾ പ്രാ​യം കു​റ​ഞ്ഞ സത്യ​വ​തി മു​ട്ടു​കു​ത്തി, “ഞാൻ അതിൽ ഇളവു് അനു​വ​ദി​ക്കു​ന്നു, എത്ര​യും വേഗം നീ ആ രണ്ടു സു​ന്ദ​രി​കൾ​ക്കൊ​പ്പം സു​ഖ​വാ​സ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ പോയി രതി​യാ​ഘോ​ഷി​ച്ചു അവരെ ഗർ​ഭ​വ​തി​ക​ളാ​ക്കൂ.” ഇനി, എന്റെ സ്ഥാ​ന​ത്തു യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ആയി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ?, വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യ​ന്റെ യു​വ​വി​ധ​വ​ക​ളായ അം​ബി​ക​ക്കും അം​ബാ​ലി​ക​ക്കും ബീ​ജ​ദാ​നം ചെ​യ്യാൻ വേ​ദ​വ്യാ​സ​നെ​യോ, എന്നെ​യോ, സത്യ​വ​തി ‘സാദരം’ ക്ഷ​ണി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല, അവൻ ആ ക്ഷണം ഹൃ​ദ​യ​പൂർ​വ്വം സ്വീ​ക​രി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. അത്ര​യേ ധാർ​മ്മി​കത ഉള്ളൂ, യമ​ധർ​മ്മ​ന്റെ ബീ​ജ​ത്തിൽ ജനി​ച്ചു എന്നു് മേനി പറ​യു​ന്ന ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ ഇപ്പോൾ അർ​ജ്ജു​ന​ഭാ​ര്യ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ഭർ​ത്താ​വാ​യ​തി​ലും.

“നി​ങ്ങൾ​ക്ക​യാൾ ‘തി​ന്മ​യു​ടെ മാ​ലി​ന്യ​ക്കു​ഴി’യാ​യി​രി​ക്കാം, എന്നാൽ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധ​വ​കൾ​ക്ക​വൻ നന്മ. പു​ഷ്പാർ​ച്ച​ന​ക്കാ​യി യമു​നാ​തീര സ്മാ​ര​ക​മ​ണ്ഡ​പ​ത്തി​ലേ​ക്കു പോകാൻ നി​രോ​ധ​നാ​ജ്ഞ​യിൽ ഇളവു് ചോ​ദി​ക്കു​മ്പോൾ, പി​ടി​ച്ച​ഴി​ക്ക​ക​ത്താ​ക്കു​മെ​ന്നു പേ​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തിൽ​നി​ന്നും വ്യ​ക്ത​മാ​വു​ന്നി​ല്ലേ പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ സങ്കു​ചിത മന​സ്ഥി​തി?”, നകു​ല​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“എവിടെ, ആരുടെ ശവ​കു​ടീ​രം? എവിടെ, കൗ​ര​വ​വി​ധ​വ​ക​ളു​ടെ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ത​പു​ഷ്പാർ​ച്ചന? ഇതൊ​ക്കെ​യ​ല്ലേ യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ പു​നർ​നിർ​മ്മി​തി​യെ തട​സ്സ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന ‘വി​ധ്വം​സ​നം’? ശക്തി​പ്ര​ക​ട​ന​മാ​ണു് കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധ​വ​കൾ ലക്ഷ്യ​മി​ടു​ന്ന​തു്. നഗ​ര​പ​രി​ധി​യിൽ നി​രോ​ധ​നാ​ജ്ഞ​യു​ണ്ടു്, അതു് മറി​ക​ട​ന്ന​വർ​ക്കു പൊ​തു​സ​മൂ​ഹ​ത്തെ കയ്യി​ലെ​ടു​ക്ക​ണം. ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ​ന്ന ‘വി​ശു​ദ്ധ​യോ​ദ്ധാ​വി’ന്റെ ഓർ​മ്മ​പ്പെ​രു​ന്നാൾ നി​ശ​ബ്ദ പ്രാർ​ഥ​ന​യി​ലൂ​ടെ ആച​രി​ച്ചാൽ പോരേ? പോരാ, മു​ഷ്ടി​ചു​രു​ട്ടി നെ​ഞ്ച​ത്ത​ടി​ച്ചു വലി​യ​വാ​യിൽ വി​ലാ​പ​ത്തി​ലൂ​ടെ ആഘോ​ഷി​ക്ക​ണം. പി​ന്നി​ല​തി​നു ‘ആത്മീയ’പ്ര​ചോ​ദ​നം കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു് ‘യു​ക്തി​വാ​ദി ചാർ​വാ​കൻ’. കയ്യും കെ​ട്ടി കു​രു​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ ഈ പത​ന​ത്തി​നു ഞങ്ങൾ മൂ​ക​സാ​ക്ഷി​യാ​വ​ണോ? അതോ നവോ​ത്ഥാ​ന​സം​ര​ക്ഷ​ക​രാ​യി നേരിയ തോതിൽ ചാട്ട വീശണോ?”

“കൌരവർ സ്വൈ​രം തരു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നാ​ണോ പരാതി? ആരാ​ധ​കർ എന്ന​ല്ലേ നേ​ര​ത്തെ വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ നി​ന്നു് നവ​വ​ധു​വാ​യി പാ​ഞ്ചാ​ലി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കൊ​പ്പം കഴി​യു​ന്ന ഇടവേള.

“കാ​ഴ്ച​പ​രി​മി​തി​യു​ള്ള ഗാ​ന്ധാ​രി​ക്കു് പോലും സ്വ​ന്ത​മാ​യി ശു​ചി​മു​റി​യി​ല്ലാ​ത്ത ഈ പ്ര​ശ​സ്ത കൊ​ട്ടാ​ര​സ​മു​ച്ച​യ​ത്തിൽ, ഞാ​നുൾ​പ്പെ​ടെ കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വ​ധു​ക്കൾ നൂ​റു​പേ​രും വെ​ളി​ക്കി​റ​ങ്ങാൻ അന്തഃ​പു​ര​ത്തി​നു പി​ന്നി​ലെ പൊ​ന്ത​ക്കാ​ടു​ക​ളി​ലേ​ക്കു് പതു​ങ്ങി പതു​ങ്ങി സന്ധ്യ​ക്കു് പോയി മട​ങ്ങു​മ്പോൾ കാണാം, ആളെ തി​രി​ച്ച​റി​യാ​തി​രി​ക്കാൻ വ്യാ​ജ​കി​രീ​ട​ങ്ങൾ ധരി​ച്ച നൂ​റോ​ളം കൗ​ര​വ​ത​ല​കൾ, ഞങ്ങ​ളെ തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കു​ന്നു.! ഇവ​രൊ​ക്കെ ശു​ദ്ധ​സൗ​ന്ദ​ര്യാ​രാ​ധ​ക​രാ​ണെ​ന്നു് എത്ര​നാൾ പ്ര​ച​രി​പ്പി​ക്കാൻ ഒരു നവ​വ​ധു​വി​നാ​വും?”

കൗ​ര​വർ​ക്കു സഹോ​ദ​ര​ഭാ​ര്യ, അമ്മ​യെ പോലെ വന്ദി​ക്ക​പ്പെ​ടേ​ണ്ട​വൾ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് സഹോ​ദ​ര​ഭാ​ര്യ ഊഴം വച്ചു് പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടാ​വേ​ണ്ട​വൾ—ദു​ശ്ശള.

“ഭർ​ത്തൃ​ഘാ​ത​ക​ന​ല്ലേ ഭീമൻ? സദ​സ്സി​ന്റെ മുൻ​നി​ര​യിൽ നി​ങ്ങ​ളെ കണ്ട​ല്ലോ. ദു​ര്യോ​ധ​ന​ചി​ത​യിൽ തീ​കെ​ടു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും കൂ​ട്ടു​കൂ​ടി യോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ സു​സ്ഥി​ര​പ്ര​തി​രോ​ധ​ത്തി​നു് തക്ഷ​ശി​ല​യെ വെ​ല്ലു​ന്ന ദു​ര്യോ​ധ​ന​സ്മാ​രക സൈ​നി​ക​ശാ​സ്ത്ര സർ​വ​ക​ലാ​ശാ​ല​ക്കു് തറ​ക്ക​ല്ലി​ടു​ന്ന​തി​നാ​ണു് എന്റെ സാ​ന്നി​ധ്യം മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി തൊ​ഴു​കൈ​യ്യോ​ടെ യാ​ചി​ച്ച​തു!”.

“വനി​താ​വ​കാശ സം​ര​ക്ഷ​ണ​സ​മി​തി, ഹസ്തി​ന​പു​രി പൗ​ര​ന്മാർ​ക്കു് മാ​ത്ര​മാ​ണോ? അതോ, ഹസ്തി​ന​പു​രി സന്ദർ​ശി​ക്കു​ന്ന അതി​ഥി​കൾ​ക്കു് നി​ങ്ങ​ളു​ടെ സേവനം നി​ഷേ​ധി​ച്ചു​വോ? നി​ങ്ങൾ​ക്കേ​റ്റ പ്ര​ഹ​ര​മാ​ണോ, ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം അതി​ഥി​ക്കു് നേരെ ഉണ്ടായ വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം?”, ദു​ശ്ശ​ള​യോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​രും പാ​ഞ്ചാ​ലി​യും വട​ക്കൻ മല​ക​ളി​ലേ​ക്കു യാത്ര തു​ട​ങ്ങിയ നേരം.

“സ്ത്രീ​ത്വ​ത്തി​നു നേരെ ഉണ്ടാ​കാ​വു​ന്ന അതി​ക്ര​മം പ്ര​ഹ​ര​മാ​യോ പാ​രി​തോ​ഷി​ക​മാ​യോ കണ്ടു​വ​ളർ​ന്ന​വ​ള​ല്ല ദു​ശ്ശള എന്നു​നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാം, അതു​ക​ണ്ട​ല്ലേ ഭർ​ത്താ​വി​ന്റെ നാടായ സൈ​ന്ധ​വ​ദേ​ശ​ത്തും എന്നെ വനി​താ​വ​കാ​ശ​ങ്ങ​ളു​ടെ സം​ര​ക്ഷണ ചുമതല ഏൽ​പ്പി​ച്ച​തു്. പ്ര​കോ​പ​ന​പ​ര​മായ ശരീ​ര​ച​ല​ന​ങ്ങ​ളോ​ടെ ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ, അതി​ജീ​വിത അതി​ക്ര​മി​ച്ചു പ്ര​വേ​ശി​ച്ച​പ്പോൾ, “വ്യ​വ​സ്ഥാ​പി​ത​രീ​തി​യിൽ കൗ​ര​വ​അ​ടി​മ​യാ​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​വൾ നീ” എന്ന​വ​ളെ അറി​യി​ക്കു​ന്ന​തി​നി​ട​ക്കു​ണ്ടായ സാ​ന്ദർ​ഭിക അനി​ഷ്ട​സം​ഭ​വ​ത്തിൽ കവി​ഞ്ഞ എന്തു് അധാർ​മ്മിക ഉള്ള​ട​ക്കം? പൗ​രാ​വ​കാ​ശം നഷ്ട​പ്പെ​ടു​ന്ന​വി​ധ​മൊ​രു വിധി പി​താ​മ​ഹാ​നിൽ നി​ന്നു​ണ്ടാ​യി, അതോടെ മനു​ഷ്യാ​വ​കാ​ശ​ങ്ങൾ പു​നഃ​സ്ഥാ​പി​ച്ചു കി​ട്ടാൻ നീ​തി​പീ​ഠം തന്നെ ഇനി ശരണം. നി​യ​മ​വാ​ഴ്ച​യു​ള്ള സാ​മ്രാ​ജ്യ​മ​ല്ലേ, വി​രു​ന്നു​പോയ ദു​ര്യോ​ധ​ന​രാ​ജ​കു​മാ​രൻ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം സഭാ​ത​ല​ത്തിൽ വഴു​ക്കി​വീ​ണു കാ​ലു​ളു​ക്കി​യ​പ്പോൾ, ചി​ത്ത​ഭ്ര​മ​ക്കാ​രി​യെ പോലെ പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ച്ച മഹി​ളാ​മ​ണി​യ​ല്ലേ പരാ​തി​ക്കാ​രി. നിയമം അതി​ന്റെ വഴി​ക്കു പോ​ക​ട്ടെ, എനി​ക്കു് സൈ​ന്ധ​വ​ദേ​ശ​ത്തേ​ക്കു മട​ങ്ങി​പ്പോ​വാൻ സമ​യ​മാ​യി!”

“അമേ​രി​ക്ക​യിൽ നി​ന്നെ പ്ര​ഫ​സർ​മാർ തൊ​ട്ടു​നോ​ക്കി​യോ?” അവളെ തൊ​ട്ടു​നോ​ക്കി​ത്ത​ന്നെ അന്വേ​ഷി​ക്കു​ന്നു, ഏകാ​ധ്യാ​പക വി​ദ്യാ​ല​യ​ത്തെ ‘വഴി​യ​മ്പല’മാ​ക്കിയ പഴയ സഹ​പാ​ഠി, ഏഴു കൊ​ല്ല​ത്തെ ഇട​വേ​ള​യ്ക്കു​ശേ​ഷം പഴയ കാ​മു​കി​യെ വീ​ണ്ടും കാ​ണു​മ്പൊൾ.

“ഖസാ​ക്കിൽ ആരെ​യൊ​ക്കെ തൊ​ടാ​തെ വെ​റു​തെ​വി​ട്ടു, രവീ?” എന്ന നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക​മ​റു​ചോ​ദ്യ​ത്തോ​ടെ, ഒരു​പ​ക്ഷേ, വെ​ളി​പ്പെ​ടു​മാ​യി​രു​ന്നു, കു​പ്ര​സി​ദ്ധ പെൺ​പി​ടി​യ​ന്റെ ഇര​പ്പ​ട്ടിക! ചി​റ്റ​മ്മ​യു​മാ​യി പതി​നാ​റാം വയ​സ്സിൽ തു​ട​ങ്ങിയ അഗ​മ്യ​ഗ​മ​നം മുതൽ, പ്രാ​യ​പൂർ​ത്തി എത്താ​ത്ത ഞാ​റ്റു​പു​ര​വി​ദ്യാർ​ത്ഥി​നി വരെ, എത്ര​യെ​ത്ര അനു​കൂല പീ​ഡ​ന​സാ​ഹ​ച​ര്യ​ങ്ങൾ ചാ​രു​ത​യോ​ടെ പ്ര​യോ​ജന പ്പെ​ടു​ത്തി​യാ​ണ​വൻ അതി​ജീ​വി​ത​ക​ളെ കാ​ലാ​തി​വർ​ത്തി​യായ കഥാ​പ​ത്ര​ങ്ങ​ളാ​ക്കി സൃ​ഷ്ടി​ച്ചെ​ടു​ത്ത​തു! ഗൗ​ര​വ​വാ​യ​ന​ക്കാർ ഒന്നും വി​സ്മ​രി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല, പട​യോ​ട്ട​ത്തി​ലെ എല്ലാം ലൈം​ഗിക അധി​നി​വേ​ശ​ങ്ങ​ളും ഇതി​ന​കം ഏറി​യും കു​റ​ഞ്ഞും അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തി! കഥാ​കൃ​ത്തു എൻ എസ് മാ​ധ​വ​ന്റെ രസ​ക​ര​മായ ഖസാ​ക്കു് പഠ​ന​ത്തിൽ ഒരി​ക്കൽ കണ്ട​തോർ​ക്കു​ന്നു, ഇരു​കൈ​വി​ര​ലു​കൾ കൊ​ണ്ടു് എണ്ണി​ത്തീ​രാ​ത്ത അത്ര​യാ​യി​രു​ന്നു കീ​ഴ​ട​ങ്ങി​പ്പോ​യ​വർ.! പത്തിൽ കൂ​ടു​തൽ എന്നാ​ണ​ദ്ദേ​ഹം കൈ​വി​ര​ലു​കൾ കൊ​ണ്ടു് ഉദ്ദേ​ശി​ച്ച​തെ​ങ്കിൽ, അതി​ശ​യോ​ക്തി​യു​ണ്ടു് എന്നു​ഞാൻ മാ​ധ​വ​പു​സ്ത​ക​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു മാ​തൃ​ഭൂ​മി​ആ​സ്വാ​ദ​ന​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു​വ​ച്ചെ​ങ്കി​ലും കൃ​ത്യം പത്തു​തി​ക​യും മു​മ്പു് തന്നെ കാൽ​പ്പ​നി​ക​പീ​ഡ​ക​നെ കാ​വ്യാ​ത്മ​ക​മാ​യി ഒരു കൂ​മൻ​കാ​വു് പാ​മ്പു് കടി​ച്ചു! അപ്പോ​ഴും, അവൻ കാ​ത്തു​കി​ട​ന്ന​തു, ചാ​ടി​ക്ക​യ​റി രക്ഷ​പ്പെ​ടാ​നൊ​രു വണ്ടി!

“ഏകാം​ഗ​പ്ര​തി​പ​ക്ഷ​മായ യു​ക്തി​വാ​ദി​ചാർ​വാ​ക​നെ കരു​തൽ​ത​ട​ങ്ക​ലിൽ പാർ​പ്പി​ച്ചു​വോ ഭീമൻ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധവ, സൗ​ജ​ന്യ ധാ​ന്യ​ത്തി​നാ​യി കോ​ട്ട​ക്കു​മു​മ്പിൽ പ്ര​ക്ഷോ​ഭം തു​ട​ങ്ങിയ നാ​ളു​കൾ.

“ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ പര​മാ​ധി​കാ​ര​ത്തെ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ച്ച വി​ഘ​ട​ന​വാ​ദി​കൾ​ക്കെ​തി​രെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ പ്ര​തി​രോ​ധം ശക്ത​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തി​നി​ട​യിൽ പതി​നെ​ട്ടാം നാൾ സ്വ​ജീ​വൻ ബലി​യർ​പ്പി​ച്ച ധീ​ര​കൗ​ര​വ​നു് പര​മോ​ന്നത ദേ​ശ​ര​ത്ന പു​ര​സ്കാ​രം പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു്, പ്ര​ക്ഷോ​ഭ​ത്തിൽ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട​ട്ടെ ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധവ, ഞങ്ങ​ളും പങ്കെ​ടു​ക്കാം എന്നൊ​രു യു​ക്തി​വാ​ദി പ്ര​കോ​പ​ന​പ​ര​മാ​യി പ്ര​ലോ​ഭി​പ്പി​ച്ചാൽ, പു​രോ​ഗ​മന പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം ‘അതു​വെ​റു​മൊ​രു ആവി​ഷ്കാ​ര​സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​മ​ല്ലേ’ എന്നു് ചു​മൽ​കു​ലു​ക്കി തള്ളി​ക്ക​ള​യ​ണോ?”

“ഇതെ​ന്താ കു​റി​തൊ​ട്ട​ല​ങ്ക​രി​ച്ച ഉഴ​വു​കാ​ള​യെ മു​ന്നിൽ​നിർ​ത്തി ‘വയോ​ജ​ന​പാ​ണ്ഡവ’രുടെ വടം​വ​ലി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം ഹസ്തി​ന​പു​രി.

“മു​പ്പ​ത്തി​അ​ഞ്ചാം യു​ദ്ധ​വാർ​ഷി​ക​ത്തി​നു് അര​മ​ന​ഊ​ട്ടു​പു​ര​യിൽ വി​ശി​ഷ്ടാ​തി​ഥി​കൾ​ക്കു​ള്ള പതി​വു് സദ്യ കൊ​ഴു​പ്പി​ക്കാൻ അറു​ക്കേ​ണ്ട ബലി​മൃ​ഗ​ത്തെ ആരാ​ദ്യം വെ​ട്ട​ണ​മെ​ന്നൊ​രു ശക്തി​പ​രീ​ക്ഷ​ണ​മെ​ന്ന​തിൽ കവി​ഞ്ഞൊ​രു ദു​രർ​ത്ഥ​വും, വയ​സ്സു​ചെ​ന്ന​വ​രു​ടെ ഈ വടം​വ​ലി​ക്കു നി​ങ്ങൾ കൊ​ടു​ക്ക​രു​തേ!, കൈകാൽ മാം​സ​പേ​ശി​കൾ പാ​ണ്ഡ​വർ പര​സ്പ​രം കീ​റു​ന്നു​ണ്ടോ എന്നു് ഇമ​വെ​ട്ടാ​തെ നി​രീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന അഭി​മ​ന്യു​വ​ധു ഉത്ത​ര​യു​ണ്ടു് ജാ​ല​ക​ത്തി​ന്ന​പ്പു​റ​ത്തു! സം​ശ​യാ​സ്പ​ദ​മാ​ണു് പാ​ണ്ഡ​വാ​രോ​ഗ്യ​മെ​ന്ന പരാ​തി​യിൽ അധി​കാ​ര​ത്തിൽ​നി​ന്നും നീ​ക്കി, പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നെ തി​രു​വ​സ്ത്രം ധരി​പ്പി​ക്കാ​നാ​വു​മോ എന്നാ​ണ​വ​ളും, ആർ​ക്ക​റി​യാം, ഒരു​പ​ക്ഷേ, ഉറ്റു​നോ​ക്കു​ന്ന​തു്! ചൂ​ണ്ടു​വി​രൽ ചു​ണ്ടു​ക​ളിൽ വി​ല​ങ്ങ​നെ നിർ​ത്തി പാ​ഞ്ചാ​ലി കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യെ മൃ​ദു​വാ​യി നി​ശ്ശ​ബ്ദ​യാ​ക്കി.”

“ഒന്നും ചെ​യ്യാൻ ഇല്ലെ​ങ്കിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ ഒരു കാ​ടു​ക​ത്തി​ക്കും!” ഇഷ്ട​ദാ​ന​മാ​യി ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രിൽ​നി​ന്നും കി​ട്ടിയ ഖാ​ണ്ഡവ വനം അർ​ജ്ജു​നൻ, കറു​ത്ത​ശ​ക്തി​ക​ളെ കൂ​ടെ​ക്കൂ​ട്ടി, വള​ഞ്ഞു​തീ​യി​ട്ടു എന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ കർ​ണ്ണൻ ഹസ്തി​ന​പു​രി രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ.

“എന്തു്, നി​ങ്ങൾ​ക്കു​ണ്ടോ അച്ഛ​നോർ​മ്മ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ‘ഭാവി പ്ര​വ​ചി​ക്കു​ന്ന​വൻ മാ​ദ്രി​പു​ത്രൻ സഹ​ദേ​വൻ’ എന്ന ദൈ​നം​ദിന ഭീതി മറ്റു പാ​ണ്ഡ​വ​രു​മാ​യി പോ​റ്റ​മ്മ കു​ന്തി പങ്കി​ടു​ന്ന കാലം.

“അന്ത്യ​നാ​ളിൽ ഞാൻ അയാൾ​ക്കു് കൂ​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. കു​ന്തി​യും നാലു പാ​ണ്ഡ​വ​രും ഇര​പി​ടി​ക്കാൻ കാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു് രാ​വി​ലെ കയറി. നീ​രൊ​ഴു​ക്കിൽ കുളി കഴി​ഞ്ഞു മാ​ദ്രി, മു​റ്റ​ത്തെ അയയിൽ ഈറ​നു​ണ​ക്കാ​നി​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. “ആരാ​ണു് നി​ന്റെ അച്ഛ”നെ​ന്നു ഭീ​ഷ​ണ​മാ​യി പാ​ണ്ഡു ചോ​ദി​ച്ചു. “അശ്വി​നി​ദേ​വ​ത​കൾ” എന്നു് മാ​ദ്രി​യിൽ​നി​ന്നും കേ​ട്ട​റി​വിൽ, മേ​ലോ​ട്ടു് കൈ​കൂ​പ്പി ഞാൻ പി​തൃ​ക്ക​ളെ സ്മ​രി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ‘നകു​ല​നെ പോലെ നി​ന​ക്കും രണ്ടു ദുർ​ദേ​വ​ത​കൾ വേ​ണ്ടി വന്നോ, ഭൂ​മി​യിൽ ഇങ്ങ​നെ ഒരു ശാ​പ​ജ​ന്മം തരാൻ?’ എന്നു് നി​ന്ദി​ച്ച​തോർ​മ്മ. ഭയ​ന്നു് മു​റി​ക്കു പു​റ​ത്തു ഞാൻ കട​ക്കു​മ്പോൾ, ചെ​മ്പ​ക​പ്പൂ പോലെ വരി​ക​യാ​യി​രു​ന്ന മാ​ദ്രി​യോ​ടു് ‘അരുതേ അമ്മാ അയാൾ​ക്ക​രി​കെ ഈ സമ​യ​ത്തു നീ പോ​വ​രു​തേ, മര​ണ​ദേ​വ​ത​യു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യം അവ​ന​രി​കിൽ ഞാ​ന​റി​യു​ന്നു’ എന്നു് ഇരു​കൈ​ക​ളും അവൾ​ക്കു​നേ​രെ ഞാൻ വീശി. അൽ​പ്പം കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ഭീ​തി​യിൽ നി​ല​വി​ളി​ച്ചു മാ​ദ്രി പു​റ​ത്തേ​ക്കു വന്നു. “വാ​രി​പ്പു​ണർ​ന്നെ​ന്നെ പാ​ണ്ഡു വി​വ​സ്ത്ര​യാ​ക്കു​മ്പോൾ, പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട മകനെ, കു​ഴ​ഞ്ഞു വീണവൻ മരി​ച്ചു” എന്നു് ചേർ​ത്തു ദൈ​വ​ത്തി​നു നന്ദി​പ​റ​ഞ്ഞു എന്നെ ചേർ​ത്തു് പി​ടി​ക്കു​ന്ന​തോർ​മ്മ!”

“കു​ന്നിൻ​ചെ​രു​വി​ലെ ഉണ​ക്ക​പ്പു​ല്ലു​കൾ​ക്കി​ട​യിൽ പതു​ങ്ങി​യി​രു​ന്ന വെ​ള്ള​മു​യ​ലി​നെ കൊ​ത്തി​പ്പ​റ​ക്കാൻ, ലക്ഷ്യം തെ​റ്റാ​തെ ആകാ​ശ​ത്തു് നി​ന്നു് ഒഴു​കി​യി​റ​ങ്ങിയ ചാ​ര​നിറ കഴു​ക​നെ, കൃ​ത്യം കഴു​ത്തിൽ ചാടി,ക്ക​ടി​ച്ചു മന്ദം മന്ദം നീ​ങ്ങിയ വേ​ട്ട​പ്പ​ട്ടി ആയി​രു​ന്നു ഇന്നു് ഞങ്ങ​ളു​ടെ മനം​ക​വർ​ന്ന മൃ​ഗ​യാ​വി​നോ​ദ​ത്തി​ലെ മു​ഖ്യ​താ​രം”, അർ​ജു​നൻ നാ​യാ​ട്ടി​നി​ട​യിൽ കണ്ട കൗ​തു​ക​ക്കാ​ഴ്ച്ച പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് അധി​കാ​ര​ഭാ​വ​ത്തിൽ വി​ശ​ദീ​ക​രി​ച്ചു. ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ കൗ​ന്തേ​യർ കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​രായ കാലം.

“കഴു​ത്തു​മു​റി​ഞ്ഞ കഴു​ക​നെ ചെ​ടി​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ ഒളി​പ്പി​ച്ചു, പതു​ങ്ങി​പ്പ​തു​ങ്ങി വെ​ള്ള​മു​യ​ലി​നെ​യും പി​ന്നിൽ നി​ന്നു് കടി​ച്ചു മലർ​ത്തി തൊ​ലി​യു​രി​ക്കു​ന്ന​വ​രെ ഈ വനാ​ശ്ര​മ​ത്തിൽ നി​ത്യ​വും കാ​ണാ​റു​ണ്ട​ല്ലോ!”

“വെ​റു​തെ​യാ​ണോ പാർ​ത്ഥൻ നി​ങ്ങ​ളെ പാ​തി​വ​ഴി​യിൽ ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചു് സാധു സു​ഭ​ദ്ര​യെ പരി​ണ​യി​ച്ച​തു്, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചു​ണ്ടു​കൾ കൂ​ട്ടി​പ്പി​ടി​ച്ചു മൗനം പാ​ലി​ച്ചു പു​റ​ത്തി​റ​ങ്ങി.”

“കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യായ പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നെ പട്ടാ​ഭി​ഷേ​കം ചെ​യ്യും​മു​മ്പു​ത​ന്നെ, എങ്ങോ​ട്ടാ​ണു് യാത്ര?” ഹസ്തി​ന​പു​രി രാ​ജാ​വി​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“കാടു് വി​ളി​ക്കു​ന്നു!”

“തി​ന്മ​യു​ടെ മേൽ നന്മ​യു​ടെ വി​ജ​യ​മാ​ണു് കു​രു​ക്ഷേ​ത്രം എന്നു് മഹാ​രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ഹസ്തി​ന​പു​രി രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ നി​രീ​ക്ഷി​ച്ച​പ്പോൾ, അം​ഗ​ങ്ങൾ എഴു​നേ​റ്റു കയ്യ​ടി​ക്കു​ന്ന​തൊ​ക്കെ കണ്ടു. പക്ഷേ, വേ​ദി​യിൽ ഇരു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി, മു​ഖം​താ​ഴ്ത്തി. എന്താ​യി​രു​ന്നു സംഗതി?”, രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ കൂ​നി​പ്പി​ടി​ച്ചി​രു​ന്ന കൃ​പാ​ചാ​ര്യ​രെ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പി​റ്റേ​ന്നു് കണ്ട​പ്പോൾ ചോ​ദി​ച്ചു.

“തി​ന്മ​ക്കു മേൽ തി​ന്മ​യു​ടെ വിജയം എന്നു് മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി പന​യോ​ല​യിൽ നേ​ര​ത്തേ എഴു​തി​ക്കൊ​ടു​ത്ത​തു്, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ തപ്പി​ത്ത​ട​ഞ്ഞു് വാ​യി​ച്ച​പ്പോൾ ഒര​ക്ഷ​രം തെ​റ്റി​യോ?”

“അഞ്ചു​പേർ​ക്കു​മു​ണ്ടോ തന​തു​രീ​തി​യിൽ പരി​പാ​ലി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന രതി​പൂർ​വ്വ​വി​നോ​ദ​ങ്ങൾ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം എന്ന നവ​ന​ഗ​ര​നിർ​മ്മി​തി കഴി​ഞ്ഞു, രാ​ജ​സൂ​യ​യാ​ഗ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു കു​ടി​യേ​റ്റ കൗ​ന്തേ​യ​രു​ടെ പ്ര​തീ​ക്ഷാ​നിർ​ഭ​ര​മായ ദി​ന​ങ്ങൾ.

“മു​തിർ​ന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ മുതൽ, ഇളമുറ സഹ​ദേ​വൻ വരെ, ദൈ​വ​ത്താൽ അനു​ഗ്ര​ഹീ​തർ എന്നൊ​ന്നും പ്ര​ശം​സി​ക്കാൻ തക്ക അനു​ഭ​വ​പാ​ഠ​ങ്ങൾ ആയി​ട്ടി​ല്ല. കഴു​ത്തി​നു് പി​ന്നിൽ ചു​ണ്ട​മർ​ത്തി മാ​ദ്രി​പു​ത്ര​ന്മാ​രു​ടെ മൃ​ദു​സ്പർ​ശ​ത്തി​ലൂ​ന്നിയ രതി​പൂർ​വ്വ അധി​നി​വേ​ശം എത്ര കോ​രി​ത്ത​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​ത്ര ആസ്വാ​ദ്യ​ക​ര​മാ​ണോ, അത്ര​യും അസ​ഹ​നീ​യ​വു​മാ​ണു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ഭീമൻ എന്നീ മു​തിർ​ന്ന​വർ ഏക​പ​ക്ഷീ​യ​മാ​യി തപ്പി​ത്ത​ട​ഞ്ഞു പരി​ശീ​ലി​ക്കു​ന്ന പരു​ക്കൻ സുരതം. പെ​ണ്ണു​ടൽ​വി​വ​ര​ണ​ത്തോ​ടെ ഞാൻ കെ​ട്ടു​വി​ട്ടു് പറ​ഞ്ഞാൽ, ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​മോ​ഹി​ക​ളായ കൗരവ വധു​ക്ക​ളു​ടെ പകൽ​ക്കി​നാ​വു​കൾ പൊ​ലി​യും. കൂടെ കി​ട​ക്കാൻ ഭർ​ത്താ​വു​ണ്ടാ​വുക, അവൻ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ​പോ​ലെ ആസ്വാ​ദ​ന​ര​തി​യു​ടെ പെ​ണ്ണ​നു​കൂല രതി​പാ​ഠ​ങ്ങൾ പരി​ശീ​ലി​ക്കാ​തെ ‘വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം’ ചെ​യ്യുക, ആൺ​പെൺ​ര​തി പാ​തി​രാ പര​മ​യാ​ത​ന​യാ​വുക, അങ്ങ​നെ ഒന്നു് എന്റെ അവി​വേ​ക​മായ വാ​ക്കു​കൊ​ണ്ടു് ആർ​ക്കും ഉണ്ടാ​വ​രു​ത​ല്ലോ.”

“പെ​രു​മ​ഴ​യിൽ ഒന്നു് പു​റ​ത്തി​റ​ങ്ങാൻ ആവാതെ കൂ​നി​പ്പി​ടി​ച്ചു ഈ കൂ​ര​യിൽ രാ​വി​ലെ​മു​തൽ ഇരി​ക്കു​മ്പോ​ഴും, നി​ങ്ങൾ ആറു പേരും ഒന്നും പര​സ്പ​രം മി​ണ്ടി​പ്പ​റ​യു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ”. ആശ്ര​മ​ത്തി​നു മു​മ്പി​ലു​ള്ള കാ​ട്ടു​വ​ഴി​യി​ലൂ​ടെ കാ​ല​വർ​ഷം കു​തി​ച്ചു ചാ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന ഇരു​ണ്ട സാ​യാ​ഹ്നം. വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തി​ന്റെ ആദ്യ​വർ​ഷം.

“ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​രാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോ​ഴും, ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ അധി​കാ​ര​മോ​ഹ​മു​ദി​ച്ച​പ്പോ​ഴും അവർ എന്നോ​ടു് വാ​തോ​രാ​തെ വി​ങ്ങി​പ്പൊ​ട്ടി മാറി മാറി നേ​ര​മി​രു​ട്ടും​വ​രെ സം​സാ​രി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. കൂടെ പൊ​റു​ക്കു​ന്ന​വ​ളെ പണയം വച്ചു് സ്വ​ത്തെ​ല്ലാം നഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു, അടി​മ​ജീ​വി​ത​ത്തി​നു കാ​ട്ടിൽ​വ​ന്ന​തോ​ടെ അവർ​ക്കു പര​സ്പ​രം ആളെ മന​സ്സി​ലാ​യി. അപ്പോൾ ഞാ​നു​മാ​യി ആശ​യ​വി​നി​മ​യ​വും അവ​സാ​നി​ച്ചു. ആത്മ​കഥ എഴു​താൻ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ക്ഷണം ഞാൻ നി​ര​സി​ച്ച​തു് എന്തു് കൊ​ണ്ടാ​ണു് എന്നു് ഇപ്പോൾ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് വ്യ​ക്ത​മാ​യി​ല്ലേ”, മു​റി​യു​ടെ മു​ക്കും മൂ​ല​യും ചൂലു കൊ​ണ്ട​ടി​ച്ചു പൊ​ടി​യും പ്രാ​ണി​യും നീ​ക്കി കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​ക്കു് കി​ട​ക്കാൻ പാ​യ​വി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി പറ​ഞ്ഞു.

“ചട​ങ്ങു​കൾ രാ​ജാ​വും റാ​ണി​യും പങ്കെ​ടു​ക്കു​മോ, അതോ രണ്ടു പേ​രെ​യും ആ ചുമതല പേ​ടി​പ്പി​ക്കാ​റു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കൃ​പാ​ചാ​ര്യ​രോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം, മൂ​പ്പി​ള​മ​ശ്രേ​ണി​യിൽ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യെ കവ​ച്ചു​വെ​ക്കു​മെ​ങ്കി​ലും, സാ​മൂ​ഹ്യ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ വൈ​വി​ധ്യ സാ​ന്നി​ധ്യം, കു​ടി​യേ​റ്റ ഇടമായ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തെ​ക്കാൾ പ്ര​ക​ടം, നൂ​റ്റാ​ണ്ടു​ക​ളു​ടെ ചരി​ത്ര​മു​ള്ള ഹസ്തി​ന​പു​രി​യാ​ണ​ല്ലോ!

“തു​ട​ക്ക​ത്തിൽ സാ​യാ​ഹ്ന​വി​രു​ന്നു​ക​ളി​ലും അനു​സ്മ​ര​ണ​യോ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ലും അവർ പങ്കെ​ടു​ത്തു. കൗരവർ തോൽ​ക്കു​ക​യ​ല്ല പാ​ണ്ഡ​വർ ജയി​ക്കുക മാ​ത്ര​മാ​ണു​ണ്ടാ​യ​തു് എന്ന​വർ എളി​മ​യോ​ടെ പറ​ഞ്ഞു​വെ​ച്ചു. കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വ​ധു​ക്ക​ളെ കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ച്ചു പഴയ കാ​രാ​ഗൃ​ഹ​ത്തിൽ പു​ന​ര​ധി​വാ​സം ചെ​യ്തെ​ങ്കി​ലും, അവിടെ, ജന്മ​ദി​നം വി​വാ​ഹം പ്ര​സ​വം, അവർ സജീ​വ​മാ​യി. കൗ​ര​വ​സ്ത്രീ കു​ടും​ബ​കൂ​ട്ടാ​യ്മ​യു​ടെ ഏക​ര​ക്ഷാ​ധി​കാ​രി ചമയാൻ മറ്റു​നാ​ലു പാ​ണ്ഡ​വ​രെ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ അനു​വ​ദി​ക്കു​ക​യി​ല്ല. എല്ലാ ചട​ങ്ങും പാ​ഞ്ചാ​ലി ബഹി​ഷ്ക​രി​ച്ചി​ല്ല, നട്ടാൽ കി​ളിർ​ക്കു​ന്ന കാ​ര​ണ​ങ്ങൾ നകുലൻ പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ത്താൽ ഹം​സ​സ​ന്ദേ​ശം അയ​ക്കും. മൊ​ത്തം ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ പൊ​ള്ള​യായ സാ​മൂ​ഹ്യ​ജീ​വി​തം പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​ത്തി​ലും വളർ​ന്നു വി​ക​സി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്, പത്ര​ലേ​ഖ​കർ​ക്കു മൂ​ന്നു​നേ​രം ഊട്ടു​പുര ഭക്ഷ​ണ​വും അനു​വ​ദി​ച്ച​ല്ലോ പി​ന്നെ​ന്താ നി​ങ്ങൾ​ക്കൊ​രു മു​റു​മു​റു​പ്പു്!”

“പ്ര​കൃ​തി നി​ങ്ങ​ളോ​ടു് എക്കാ​ല​വും വാ​ത്സ​ല്യം കാ​ണി​ച്ചു എന്നു ഇപ്പോൾ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് വ്യ​ക്ത​മാ​യി​ല്ലേ? പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ പ്ര​തി​യോ​ഗി​യു​ടെ കടും​വെ​ട്ടേ​റ്റു വെ​ള്ളം കി​ട്ടാ​തെ മരി​ച്ചു​പോ​വാൻ വി​ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട സൈ​നി​ക​വം​ശ​ത്തിൽ പി​റ​ന്ന നി​ങ്ങൾ, അരമന ജീ​വി​തം മടു​ത്തി​ട്ട​ല്ലേ വാർ​ദ്ധ​ക്യം വന​വാ​സ​ത്തി​ലേ​ക്കു നയി​ക്കു​ന്ന​തു്!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അർ​ജ്ജു​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ, മു​പ്പ​ത്തി​യാ​റു​വർ​ഷ​ത്തെ ഭര​ണ​ത്തി​നു് ശേഷം ചെ​ങ്കോൽ, അഭി​മ​ന്യു​പു​ത്ര​നായ പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നെ ഏൽ​പ്പി​ച്ചു അന്തി​മ​പ​ദ​യാ​ത്ര​ക്കു് വേഷം മാ​റു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വർ.

“സ്വ​യം​വ​ര​മ​ത്സ​രം ജയി​ച്ചു സ്വ​ന്ത​മാ​ക്കിയ പെ​ണ്ണി​നെ ഒറ്റ​ക്കാ​ലിൽ വി​വാ​ഹ​ജീ​വി​തം മു​ഴു​വൻ, ഊഴം​കാ​ത്തു കി​ട​പ്പ​റ​വാ​തി​ലിൽ നിൽ​ക്കേ​ണ്ടി വന്ന എത്ര പോ​രാ​ളി​ക​ളെ​കു​റി​ച്ചു് തക്ഷ​ശി​ല​യിൽ നി​ങ്ങൾ, ഇവിടെ വരും മു​മ്പു്, വാ​യി​ച്ച​റി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്? എന്നാൽ, ഒന്നി​ല​ധി​കം പാ​ണ്ഡ​വ​രെ മനഃ​പൂർ​വം ഊഴം തെ​റ്റി​ച്ചു കൂടെ കി​ട​ത്തി​യും, എത്ര സ്ത്രീ​കൾ അര​നൂ​റ്റാ​ണ്ടോ​ളം കാലം ഇഷ്ട​ര​തി വൈ​വി​ധ്യ​ജീ​വി​തം ആസ്വ​ദി​ച്ചു? പാ​ഞ്ചാ​ലി മാ​ത്രം?, അല്ലേ! അല്ലെ​ന്ന​വൾ പ്ര​തി​ഷേ​ധി​ക്കു​മ്പോൾ, നി​ങ്ങൾ​വേ​ണം അവളെ ഓർ​മ്മി​പ്പി​ക്കാൻ എങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു കാ​ശി​രാ​ജ​കു​മാ​രി​ക​ളാ​യി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ വന്ന അം​ബി​ക​യും അം​ബാ​ലി​ക​യും, വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യ​ന്റെ ഭാ​ര്യ​ക​ളാ​യി നര​കി​ച്ചു ജീ​വി​ച്ച​തെ​ന്നു? എങ്ങ​നെ​യാ​ണു മാ​തൃ​ത്വ​ത്തി​നു വേ​ണ്ടി പാ​ണ്ഡു​വ​ധു​ക്കൾ, കു​ന്തി​യും മാ​ദ്രി​യും, ബീ​ജ​ദാ​യ​ക​രെ തേടി വീ​ടു​വി​ട്ടി​റ​ങ്ങി​യ​തെ​ന്നു? എങ്ങ​നെ​യാ​ണു് ആദ്യ​പ്ര​സ​വ​ത്തി​നു മു​മ്പു് തന്നെ, അഭി​വ​ന്യു​വ​ധു ഉത്തര എന്നെ​ന്നേ​ക്കു​മാ​യി അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ ഒതു​ങ്ങി​യ​തെ​ന്നു? എന്നി​ട്ടും ഞങ്ങ​ളു​ടെ, ഇനി​യൊ​രു തി​രി​ച്ചു​വ​ര​വി​ല്ലാ​ത്ത, ഈ യാ​ത്രാ​വേ​ള​യിൽ, ദയാ​ര​ഹി​ത​മാ​യി നി​ങ്ങൾ ചോ​ദി​ക്കു​ന്നു, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ എന്തി​നു​അ​ഞ്ചു ആണു​ങ്ങൾ ജീ​വ​കാ​ലം മു​ഴു​വൻ ലൈം​ഗി​ക​അ​ടി​മ​യാ​ക്കി?”

“കറ കല​രാ​ത്ത ഏക​പ​ത്നീ​വ്ര​ത​ക്കാ​ര​ല്ലേ കൗരവർ? ആദ്യ​രാ​ത്രി മുതൽ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വം നേടിയ നി​ങ്ങൾ കൗരവ അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ വി​രു​ന്നി​നു പോ​വു​മ്പോൾ, ഓർ​മ്മ​യിൽ തങ്ങു​ന്ന കാ​ഴ്ച​യു​ണ്ടോ വാ​യ​ന​ക്കാ​രു​മാ​യി​പ​ങ്കി​ടാൻ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. സ്വ​യം​വ​രം കഴി​ഞ്ഞു ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കൊ​പ്പം എത്തിയ പാ​ഞ്ചാ​ലി, ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ​ക്ക​വി​ടെ ഒരു​തു​ണ്ടു ഭൂമി സ്വ​ന്ത​മാ​യി​ല്ലെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞു കു​രു​വംശ അതിഥി മന്ദി​ര​ത്തിൽ കഴി​യു​ന്ന ഇടവേള.

“ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ ഭര​ണ​നിർ​വ​ഹണ ചു​മ​ത​ല​യു​മാ​യി പ്ര​വി​ശ്യ​ക​ളിൽ ഔദ്യോ​ഗിക സന്ദർ​ശ​നം ചെ​യ്യു​മ്പോൾ, കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വ​ധു​ക്കൾ അവർ​ക്ക​നു​വ​ദി​ച്ച ഒറ്റ​മു​റി​ക​ളിൽ അനു​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന വൈ​കാ​രി​ക​ഏ​കാ​ന്തത എന്നെ വല്ലാ​തെ സ്പർ​ശി​ച്ചു. ഞെ​ട്ടി​ത്തെ​റി​ച്ചു എന്നൊ​ന്നും അത്യു​ക്തി​യിൽ പറ​ഞ്ഞു​കൂ​ടെ​ങ്കി​ലും ‘ഒരു വനി​ത​ക്കു് ഒരു ഭർ​ത്താ​വു്’ എന്ന യാ​ഥാ​സ്ഥി​തി​ക​കൗ​ര​വ​രീ​തി നൂ​റോ​ളം വരു​ന്ന, ആ മറു​നാ​ടൻ രാ​ജ​സ്ത്രീ​ക​ളെ, ഭർ​ത്താ​വി​ന്റെ ലൈം​ഗിക അടി​മ​യാ​ക്കു​ന്നു എന്ന പ്ര​തീ​തി​യാ​ണു് ആദ്യാ​നു​ഭ​വം. വെ​ളു​ത്ത​വാ​വാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ ഇന്ന​ലെ. കാ​റൊ​ഴി​ഞ്ഞ ആകാശം വി​സ്ത​രി​ച്ചൊ​ന്നു കാണാൻ ഞങ്ങ​ളെ​ല്ലാ​വ​രും ദു​ര്യോ​ധ​ന​വ​ധു​വി​ന്റെ ക്ഷ​ണ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു അന്തഃ​പുര മട്ടു​പ്പാ​വിൽ പോയി. കൗ​ര​വ​രാജ വധു​ക്കൾ വി​വ​സ്ത്ര​ശ​രീ​ര​ങ്ങ​ളു​മാ​യി നൃ​ത്തം ചവി​ട്ടി, അവ​ര​നു​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന കടു​ത്ത ഭർ​തൃ​പ​രി​മി​തി സഹ​ന​ത്തി​നും അപ്പു​റ​മെ​ന്നു അല​മു​റ​യി​ടു​മ്പോൾ, ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഉൾ​പ്പെ​ടെ കാ​ര്യ​ശേ​ഷി​യു​ള്ള മു​തിർ​ന്ന കൗരവർ നി​ല​ത്തു, നി​സ്സ​ഹാ​യ​രാ​യി നിൽ​ക്കു​ന്ന ദീ​ന​ദീ​ന​മായ ആ ദൃ​ശ്യം എങ്ങ​നെ ഞാൻ അതർ​ഹി​ക്കു​ന്ന ഗൗ​ര​വ​ത്തിൽ വി​വ​രി​ക്കും! ഏക​പ​ത്നീ​വ്ര​തം ആണു​ങ്ങൾ​ക്കു് പര​സ്യ​മേ​നി​പ​റ​ച്ചി​ലൊ​ക്കെ ആയി​രി​ക്കാം, പക്ഷേ, അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ ഭാര്യ അനു​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന​തു് ദാ​മ്പ​ത്യ കടു​ത്ത അര​ക്ഷി​താ​വ​സ്ഥ​യെ ന്നു​വ്യ​ക്ത​മ​ല്ലേ. അതിർ​ത്തി​തർ​ക്ക​ങ്ങ​ളിൽ ജീവൻ പോ​കാ​വു​ന്ന ഹ്ര​സ്വ​കാല യു​ദ്ധാ​വ​സ​ര​ങ്ങൾ ഏതു​നി​മി​ഷ​വും കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന സാ​യു​ധ​കൗ​ര​വർ​ക്കെ​ങ്ങ​നെ, ഭാ​ര്യ​ക്കു ഒരു ഭർ​ത്താ​വു് മതി എന്ന സ്ത്രീ​വി​രു​ദ്ധ നി​ല​പാ​ടെ​ടു​ക്കാൻ ആവും? വെ​റു​തെ​യ​ല്ല ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വം നി​ഷേ​ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ആ പാവം സ്ത്രീ​കൾ​ക്കു് ഐക്യ​ദാർ​ഢ്യം പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന എന്നെ എന്നെ​ന്നേ​ക്കു​മാ​യി പ്ര​വാ​സി​യാ​ക്കാൻ, ഏക​പ​ത്നീ​വ്ര​ത​ക്കാ​ര​നായ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഖാ​ണ്ഡ​വ​വ​നം കാ​ട്ടി കു​റ​ച്ചു​ദി​വ​സ​മാ​യി പാ​ണ്ഡ​വ​രെ പ്ര​ലോ​ഭി​പ്പി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ​പ്പോ​ലു​ള്ള വൃ​ക്ഷ​സ്നേ​ഹി​കൾ ആ പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്തി​നു ഇര​ക​ളാ​വു​മോ! കണ്ട​റി​യാം!”

“ഗാർ​ഹി​ക​പീ​ഡ​നം പ്രി​യ​പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ നി​ന്നു​ണ്ടാ​യാ​ലും, രേ​ഖാ​മൂ​ലം പരാതി ആദ്യം കൊ​ടു​ക്കുക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നാ​ണെ​ന്ന നി​ങ്ങ​ളു​ടെ അഭി​മു​ഖം ഹസ്തി​ന​പു​രി ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​പ​തി​പ്പിൽ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ച ഉടൻ, അന്തഃ​പു​ര​ത്തി​ലും രാ​ജ​സ​ദ​സ്സി​ലും വി​വാ​ദ​മാ​യ​ല്ലോ. ഭർ​ത്താ​വു ഒന്നു​മാ​ത്രം എന്ന ഏക​ശി​ലാ​ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ വർ​ത്ത​മാ​ന​കാ​ല​പ്ര​തീ​ക​ങ്ങ​ളായ കൗ​ര​വ​രാ​ജ​സ്ത്രീ​കൾ, ഈ ‘പ്ര​കോ​പന’ത്തി​ന്നെ​തി​രെ പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​മെ​ന്നു് ദു​ര്യോ​ധ​ന​വ​ധു! പാ​ണ്ഡ​വ​ദാ​മ്പ​ത്യം കൗ​ര​വ​രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ വി​വാ​ദ​ചർ​ച്ചാ​വി​ഷ​യ​മാ​ക്കി​യ​തി​ന്റെ അകം​പൊ​രു​ളെ​ന്താ​യി​രു​ന്നു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“കൗ​ര​വ​അ​ടി​മ​ക്കു് ഭൗതിക പരി​ര​ക്ഷ ഉട​യോ​നിൽ നി​ന്ന​ല്ലേ, അടി​മ​പ​രി​പാ​ലന നി​യ​മ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു ഞങ്ങൾ​ക്കു് പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കാ​നാ​വൂ? അപ്പോൾ, പാ​ണ്ഡ​വർ വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തു, ഗാർ​ഹി​ക​വും ലൈം​ഗി​ക​വു​മായ അതി​ക്ര​മം എന്നിൽ നട​ത്തി​യാൽ ആർ​ക്കു ഞാൻ പരാതി കൊ​ടു​ക്ക​ണം? പെ​ണ്ണ​ഭി​മാ​ന​സം​ര​ക്ഷ​ണം ഉട​യോ​ന്റെ നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ ഞാൻ നട​പ​ടി​ക്ര​മ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു അർ​പ്പി​ക്കു​ന്നെ​ങ്കിൽ, ദു​ര്യോ​ധ​ന​വ​ധു​വെ​ന്തി​നു് വെ​ളി​ച്ച​പ്പെ​ട​ണം? ഹസ്തി​ന​പു​രി ശി​ക്ഷാ​നി​യ​മ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു എന്റെ പൗ​രാ​വ​കാ​ശ​ങ്ങൾ പന്ത്ര​ണ്ടു കൊ​ല്ല​ത്തേ​ക്കു്, നീ​തി​മാ​നെ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ഭീ​ഷ്മർ, പരാ​തി​ക്കാ​രി​യായ എന്റെ വശം മാ​ത്രം കേൾ​ക്കാൻ മെ​ന​ക്കെ​ടാ​തെ, ഏക​പ​ക്ഷീ​യ​മാ​യി നി​ഷേ​ധി​ച്ച​തു് പാ​ണ്ഡ​വ​പി​ടി​പ്പു​കേ​ടു് അത്ര​മേൽ വ്യ​ക്ത​മാ​യ​തു​കൊ​ണ്ട​ല്ലേ? അതിൽ ഉടയോൻ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എന്തു് പി​ഴ​ച്ചു?”

“ചെ​ങ്കോൽ കൈ​പ്പി​ടി​യിൽ എത്തി​യ​പ്പോൾ, കി​ട​പ്പി​ലാ​യ​ല്ലോ പാവം യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ?”, ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളാ​യി അട​ഞ്ഞു​കി​ട​ന്ന രാജസഭ ഗോ​പു​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു​നോ​ക്കി കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, കൃ​പാ​ചാ​ര്യ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി.

“സൂ​ക്ഷ്മാ​ണു​ക്ക​ളു​ടെ കാ​ര്യ​മൊ​ക്കെ പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ ഗൂ​ഢാ​ത്മ​ക​ത​യ​ല്ലേ, ഭാ​വി​യിൽ അതൊ​ക്കെ മനു​ഷ്യ​ബു​ദ്ധി​യിൽ തെ​ളി​യ​ട്ടെ, ഇപ്പോൾ ഊഹം വച്ചു് നാം പറ​ഞ്ഞു​കൂ​ട​ല്ലോ, എന്നാൽ നഗ്ന​നേ​ത്ര​ങ്ങൾ കണ്ട ഒരു കാ​ര്യം ഞാൻ മതി​പ്പോ​ടെ ഓർ​ക്കു​ന്നു, ദശാ​ബ്ദ​ങ്ങ​ളാ​യി ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ രാ​ജ​സ​ഭാ​ധ്യ​ക്ഷ​നെ​ന്ന​നി​ല​യിൽ ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്ന തി​രു​വ​സ്ത്ര​ങ്ങൾ ചു​രു​ട്ടി​ക്കൂ​ട്ടി, “ഇതു് വേണ്ട ഇനി എനി​ക്കെ”ന്നു പറ​ഞ്ഞു സ്ഥാ​നാ​രോ​ഹ​ണ​ച്ച​ട​ങ്ങിൽ ഒഴി​വാ​ക്കാൻ നി​യു​ക്ത​രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ പട്ടാ​ഭി​ഷേ​ക​ത്തി​നു തൊ​ട്ടു​മു​മ്പു് കാ​ണി​ച്ച ധീ​ര​പ്ര​ഖ്യാ​പ​നം, അതു് നി​യു​ക്ത മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ പരോ​ക്ഷ​പ്രേ​ര​ണ​യിൽ ആയാൽ പോലും, അതൊ​ന്നു വേറെ! എന്നാൽ സ്തോ​ഭ​ജ​ന​ക​മാ​യി ‘ചു​രു​ട്ടി​ക്കൂ​ട്ടു​മ്പോൾ’, തി​രു​വ​സ്ത്ര​ത്തിൽ​നി​ന്നും യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നി​ലേ​ക്കു പകർ​ന്നു​വോ ഒരു അക്ഷൗ​ഹ​ണി രോ​ഗാ​ണു​ക്കൾ!”

“കൊ​ട്ടാ​ര​വി​പ്ല​വ​ത്തി​നു ശ്രമം? അഭി​മ​ന്യു​മ​കൻ പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നെ കൂ​ട്ടു​പി​ടി​ച്ചു? അര​മ​ന​യിൽ ഈ ഗൂ​ഢാ​ലോ​ച​ന​യെ കു​റി​ച്ചു് വി​വ​ര​മൊ​ന്നും നി​ങ്ങൾ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു​കൊ​ടു​ത്തി​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഭീ​മ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ​യും എന്നെ​യും ‘വയോ​ജ​ന​ങ്ങൾ’ എന്ന വി​ഭാ​ഗ​ത്തിൽ​പെ​ടു​ത്തി ഞങ്ങൾ​ക്ക​നു​കൂ​ല​മ​ല്ലാ​ത്ത ആജ്ഞ ഊട്ടു​പു​ര​യി​ലും അന്തഃ​പു​ര​ത്തി​ലും കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന പ്ര​വ​ണത കു​റ​ച്ചു കാ​ല​മാ​യി പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും, മരണം ഉന്നം​വ​ച്ചു ആസൂ​ത്രിത നീ​ക്ക​ങ്ങൾ, പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നൊ​പ്പ​മ​വൾ ആലോ​ചി​ച്ചു​റ​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു നേരിൽ കണ്ട ഞാൻ, രഹ​സ്യം പു​റ​ത്തു പറയാൻ ഭയ​ന്നു എന്ന​താ​ണു് നേരു്. യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ഉറ​ക്ക​മു​ണ​രാൻ വൈ​കി​യാൽ, ഉണർ​ത്താ​നൊ​ന്നും മെ​ന​ക്കെ​ടാ​തെ, “രാ​ജാ​വു് ഉറ​ക്ക​ത്തിൽ കാലം ചെ​യ്തു” എന്നു് വ്യാ​ജ​വാർ​ത്ത പ്ര​ച​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തിൽ, കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി പരീ​ക്ഷി​ത്തി​ന്റെ അധി​കാ​ര​മോ​ഹം പാ​ഞ്ചാ​ലി സ്വ​ന്തം നേ​ട്ട​ത്തി​നാ​യി ദു​രു​പ​യോ​ഗം ചെ​യ്തു. നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാ​മോ, യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ കൊ​ട്ടാ​ര​വാ​സി​കൾ അവി​ശ്വാ​സ​ത്തോ​ടെ നോ​ക്കു​ന്ന അനു​ഭ​വം തന്നെ ഉണ്ടാ​യി! അതു് യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ വല്ലാ​തെ നോ​വി​ച്ചു. എണ്ണ​തേ​ച്ചു ശി​ര​സ്സിൽ ജലധാര ചെ​യ്തു ശ്വാ​സം​മു​ട്ടി​പ്പി​ക്കു​ന്നൊ​രു ചി​കി​ത്സാ​രീ​തി, പാ​ഞ്ചാ​ലി യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നിൽ പ്ര​യോ​ഗി​ച്ച​പ്പോൾ, കണ്ടു​നി​ന്ന എനി​ക്കു പി​ടി​ച്ചു​നിൽ​ക്കാ​നാ​യി​ല്ല. പാ​ണ്ഡു​വി​നെ നി​ശ്ശ​ബ്ദ​നാ​ക്കാൻ, കു​ന്തി​യും മാ​ദ്രി​യും നട​പ്പി​ലാ​ക്കിയ ‘കു​ളി​പ്പി​ച്ചു് കു​ളി​പ്പി​ച്ചു് ആളെ​കൊ​ല്ലു​ന്ന കളി’ കു​ട്ടി​ക്കാ​ല​ത്തു ഞങ്ങൾ നേരിൽ കണ്ട​താ​ണു്. ശത്രു​സം​ഹാ​ര​ക്ഷ​മ​ത​യു​ടെ ആഴവും കു​ടി​ല​ത​യും എണ്ണ​ക്കൂ​ളി​യിൽ വ്യ​ക്ത​മാ​വാൻ കാലം കുറെ വേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. നിർ​ത്തൂ പേ​ക്കൂ​ത്തു എന്നു് നെ​ഞ്ച​ത്ത​ടി​ച്ചു പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ഞാൻ നി​സ്സ​ഹാ​യ​ത​യോ​ടെ പൊ​ട്ടി​ത്തെ​റി​ച്ച​തോർ​മ്മ​യു​ണ്ടു്. ഉണ​രു​മ്പോൾ, ഭൂഗർഭ കൽ​ത്തു​റു​ങ്കിൽ, അടി​വ​സ്ത്ര​ത്തിൽ മര​വി​ച്ചു​കി​ട​ക്കു​ക​യാ​ണു്. മനോ​രോ​ഗി​യെ​ന്നു് പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ​ന്നെ പര​സ്യ​മാ​യി മു​ദ്ര​കു​ത്തി. സ്വാ​ധീ​ന​വും ഇച്ഛാ​ശ​ക്തി​യും ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചു് എന്നെ മാ​ര​ക​മായ എണ്ണ​ക്കു​ളി​യിൽ തള​ച്ചി​ട്ടു. ബീ​ജ​ദാ​താ​വു് അതീ​ത​ശ​ക്തി​യെ​ന്ന ഉത്ത​മ​ബോ​ധ്യം ഉള്ള​തു് മാ​ത്ര​മാ​ണു് ജീവൻ പോ​വാ​തെ പി​ടി​ച്ചു നിൽ​ക്കാ​നാ​യ​തു്. ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ജീ​വി​തം തു​ട​രുക അസാ​ധ്യം” വി​ങ്ങി​പ്പൊ​ട്ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന ഭീ​മ​നു​മേൽ യു​വ​പ​രീ​ക്ഷി​ത്തി​ന്റെ കരു​ത്തു​ള്ള കൈകൾ പെ​ട്ടെ​ന്നു് വീണു.

“എണ്ണ​ചി​കി​ത്സ​യു​മാ​യി നി​ങ്ങൾ സഹ​ക​രി​ക്ക​ണം. ഭീ​മാ​കൃ​തി​യു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും നി​ങ്ങൾ, ആളൊരു ശു​ദ്ധൻ എന്നു് ഞങ്ങൾ വി​ല​യി​രു​ത്തി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു പത്ര​പ്ര​വർ​ത്ത​ക​രെ കണ്ടാൽ മുഖം തി​രി​ക്ക​ണം ശു​ദ്ധൻ എന്ന സം​ശു​ദ്ധ​മു​ദ്ര കള​യ​രു​തു്!”

“ദ്വാ​ര​ക​യി​ലേ​ക്ക​പ്പോൾ മട​ങ്ങാൻ​ത​ന്നെ ഉറ​ച്ചു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ ഭാ​ര്യ​മാ​രിൽ ഒരാ​ളും, പോ​രാ​ളി​അ​ഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ അമ്മ​യു​മായ സു​ഭ​ദ്ര​യു​ടെ മട​ക്ക​യാ​ത്ര​ക്കു്, കൂ​ട്ടി​നാ​യി പാ​ണ്ഡ​വർ ആരും പോ​വേ​ണ്ട​തി​ല്ലെ​ന്നു മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി ആജ്ഞാ​പി​ച്ച, സം​ഘർ​ഷ​ഭ​രി​ത​മായ അരമന അന്ത​രീ​ക്ഷം. യു​ദ്ധ​ക്ഷീ​ണം നോ​ക്കാ​തെ അർ​ജ്ജു​നൻ മറ്റൊ​രു പെൺ​വേ​ട്ട​ക്കാ​യി പടി​യി​റ​ങ്ങിയ ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ഭാ​വി​യി​ലൊ​രു യു​ദ്ധം ജയി​ച്ചാൽ ഉറ​പ്പാ​യും അഭി​മ​ന്യു അധി​കാ​ര​ത്തിൽ​വ​രു​മെ​ന്ന പ്ര​ത്യാ​ശ​യിൽ അവനെ ഞാൻ വളർ​ത്തി വലു​താ​ക്കി. നേ​ര​ത്തേ, വി​രാ​ട​യിൽ ഭി​ന്ന​ലിംഗ ‘ബൃ​ഹ​ന്നള’യുടെ ശി​ഷ്യ​യും കാ​മു​കി​യു​മായ ഉത്ത​ര​യെ, അഭി​മ​ന്യു​വി​നെ​ക്കൊ​ണ്ടു് വി​വാ​ഹം കഴി​പ്പി​ക്കാൻ പാ​തി​മ​ന​സ്സോ​ടെ ഞാൻ തയ്യാ​റാ​യി. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ കൗരവർ ഒരു​ക്കിയ ചക്ര​വ്യൂ​ഹ​ത്തിൽ അഭി​മ​ന്യു കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട​തു് പാ​ണ്ഡവ നാൽ​വർ​സം​ഘ​ത്തി​ന്റെ ഗൂ​ഢാ​ലോ​ച​ന​യെ​ന്ന​റി​യാൻ വൈ​കി​യോ! അർ​ജ്ജു​ന​നു​മൊ​ത്തു അഭി​മ​ന്യു​വി​നെ രാ​ജാ​വാ​ക്കാൻ മറ്റു​നാ​ലു പാ​ണ്ഡ​വ​രും ഉത്സാ​ഹി​ക്കും എന്നൊ​ക്കെ ദി​വാ​സ്വ​പ്നം​ക​ണ്ട ഞാ​നെ​ത്ര നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക! പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു് പ്രി​യം അവ​ളു​ടെ അഞ്ചു​മ​ക്ക​ളിൽ മൂ​ത്ത​വൻ രാ​ജാ​വാ​കാ​ണം, എന്നാൽ അഞ്ചു​പേ​രിൽ മൂ​ത്ത​മ​കൻ സ്വ​ന്തം ബീ​ജ​പു​ത്രൻ തന്നെ​യാ​ണോ എന്നു​റ​പ്പി​ല്ലാ​തെ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ കു​ഴ​ങ്ങു​ന്ന കാഴ്ച എനി​ക്ക​പ്പോൾ വി​ചി​ത്ര​മാ​യി തോ​ന്നി. പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ അഞ്ചു​മ​ക്ക​ളും അശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വി​നാൽ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട​തോ​ടെ, ചെ​ങ്കോൽ​ന​റു​ക്കു വീ​ണ​തു് ഉത്ത​ര​യു​ടെ മകൻ, എന്റെ കൊ​ച്ചു​മ​കൻ പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നു്. എന്നാൽ, പരീ​ക്ഷി​ത്തു് അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ കു​ഞ്ഞാ​ണോ, അഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ കു​ഞ്ഞാ​ണോ എന്ന ജൈ​വി​ക​സ​ത്യം പു​റ​ത്തു പറ​യാ​തെ അഭി​മ​ന്യു​വി​ധവ ഉത്തര. പരീ​ക്ഷി​ത്തി​ന്റെ പട്ടാ​ഭി​ഷേ​കം എപ്പോൾ എന്ന​തൊ​ന്നും ഇപ്പോൾ ചി​ന്ത​യിൽ വന്നി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ. കലു​ഷി​ത​മായ യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര അര​മ​ന​യിൽ, എനി​ക്കാ​ടാൻ ഒരു അമ്മ​വേ​ഷ​മി​ല്ലെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ഉടു​തു​ണി​ക്കു് മറു​തു​ണി എടു​ക്കാ​തെ ഞാൻ കഴു​ത​പ്പു​റ​ത്തു യാ​ത്ര​യാ​വു​ന്നു!”

“പെ​റ്റ​ത​ള്ള​യെ കഴു​ത്തു ഞെ​രി​ച്ചു കൊ​ല്ലു​ന്ന മക്ക​ളെ ഹസ്തി​ന​പു​രി കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു് എന്നാൽ പത്തു​മാ​സം ചു​മ​ന്നു​പ്ര​സ​വി​ച്ച പു​ത്ര​നെ കൊ​ല്ലു​ന്ന മഹാ​റാ​ണി എന്ന കു​പ്ര​സി​ദ്ധി നി​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ള​താ​ണോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, മുൻ​രാ​ജ​മാ​താ സത്യ​വ​തി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ബാ​ല​പാ​ണ്ഡ​വർ അര​മ​ന​യിൽ അഭ​യാർ​ഥി​ക​ളാ​യി വന്ന​ശേ​ഷം, കൗ​ര​വ​ക്കു​ട്ടി​ക​ളു​മാ​യി നി​ര​ന്ത​രം പോ​ര​ടി​ക്കു​ന്ന​തു കാണാൻ മന​ക്ക​രു​ത്തി​ല്ലാ​തെ, പു​ത്ര​വി​ധ​വ​ക​ളായ അംബിക അം​ബാ​ലിക എന്നീ മുൻ കാ​ശി​രാ​ജ​കു​മാ​രി​ക​ളു​മൊ​ത്തു വാ​ന​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ പോവാൻ തയ്യാ​റാ​വു​ന്ന, കു​രു​വം​ശ​ത്തി​ലെ മറ്റൊ​രു കറു​ത്ത ദിനം.

“പേ​റ്റു​ചൂ​രു് മാ​റാ​ത്ത ഏഴു​കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളെ സ്വയം പു​ഴ​യൊ​ഴു​ക്കിൽ ശ്വാ​സം​മു​ട്ടി​ച്ചു​കൊ​ന്ന ഗം​ഗാ​ദേ​വി​യു​ടെ പേ​രോർ​മി​ക്കാ​ഞ്ഞ​തു്, അവൾ സവർ​ണ്ണ​കു​ടും​ബാം​ഗം ആയ​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണോ എന്നു് പൂർ​വ്വാ​ശ്ര​മ​ത്തിൽ ഒരു മീ​ങ്കാ​രി​യാ​യി​രു​ന്ന ഞാൻ ചോ​ദി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. ഷണ്ഡൻ എന്റെ മകൻ വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യൻ, എന്നു് യു​വ​ഭാ​ര്യ​മാർ, അം​ബി​ക​യും, അം​ബാ​ലി​ക​യും, രഹ​സ്യ​മാ​യി അറി​യി​ച്ച​പ്പോൾ, ഞാൻ ഇട​പെ​ട്ട​തു് കു​രു​വംശ പി​ന്തു​ടർ​ച്ച ഉറ​പ്പു​വ​രു​ത്താൻ ആയി​രു​ന്നു. വൃ​ദ്ധ​ഭർ​ത്താ​വു് ശന്ത​നു മരി​ച്ചു രാ​ജ​വി​ധ​വ​യാ​യ​പ്പോൾ സതി ഉപേ​ക്ഷി​ച്ച ഞാൻ, കൊ​ല​യാ​ളി​ഗം​ഗ​ക്കു കൊ​ല്ലാൻ കഴി​യാ​തെ​പോയ എട്ടാ​മ​ത്തെ മകൻ ഭീ​ഷ്മ​രെ സമീ​പി​ച്ചു, “ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യം പിൻ​വ​ലി​ച്ചു എന്നിൽ നീ പ്ര​സാ​ദി​ക്കൂ പ്രിയ ദേ​വ​വൃ​താ” എന്നു് മു​ട്ടു​കു​ത്തി യാ​ചി​ച്ചു. ആജീ​വ​നാ​ന്ത ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യം ഒരു മാ​ണി​ക്യ​ക്ക​ല്ലു് പോലെ നെ​റു​ക​യിൽ പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ച്ച ഭീ​ഷ്മർ, “നീ എനി​ക്കു് എങ്ങ​നെ പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടാ​വും, നി​ന്റെ ഉടലും പൂ​മ​ണ​വും അടു​ത്തു​നാം ഇട​പ​ഴ​കു​മ്പോൾ കോ​രി​ത്ത​രി​പ്പി​ക്കാ​റു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും” എന്നു​പ​റ​ഞ്ഞു കൈ ഒഴി​ഞ്ഞു. അങ്ങ​നെ ഞാൻ ഷണ്ഡ​പു​ത്രൻ വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യ​നെ കാ​ല​പു​രി​യി​ലേ​ക്ക​യ​ക്കാൻ കു​റ​ഞ്ഞ​തോ​തിൽ വിഷം നൽ​കു​ന്ന ദൗ​ത്യം ഏറ്റെ​ടു​ത്തു ഫലി​ച്ച​പ്പോൾ, എന്റെ കന്യാ​പു​ത്ര​നായ വ്യാ​സ​നെ ക്ഷ​ണി​ച്ചു​വ​രു​ത്തി, യു​വ​സു​ന്ദ​രി​ക​ളായ അം​ബി​ക​ക്കും അം​ബാ​ലി​ക​ക്കും രതി​ക്കൂ​ട്ടാ​വാൻ പ്രാർ​ത്ഥി​ച്ചു. ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ പാ​ണ്ഡു എന്നീ രണ്ടു അം​ഗ​പ​രി​മി​ത​രും ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ ഭാ​ഗ​ദേ​യം ഏറ്റെ​ടു​ക്കാൻ ആയി. അല്ല, ഇങ്ങ​നെ ഓരോ അര​മ​ന​യി​ലും കാ​ണി​ല്ലേ കു​ടും​ബ​വാ​ഴ്ച നി​ല​നിർ​ത്താൻ വേണ്ട പൊ​ടി​ക്കൈ​പ്ര​യോ​ഗം?” പു​ത്ര​വ​ധു​ക്ക​ളെ സ്വയം ആട്ടി​ത്തെ​ളി​യി​ച്ചു, മുൻ​മ​ഹാ​റാ​ണി​യും നി​ല​വിൽ രാ​ജ​മാ​താ​വു​മായ സത്യ​വ​തി, ആരു​ടേ​യും അക​മ്പ​ടി​യി​ല്ലാ​തെ പടി​യി​റ​ങ്ങി. മട്ടു​പ്പാ​വിൽ ഒളി​ഞ്ഞു​നി​ന്നു ഗാ​ന്ധാ​രി കൺ​കെ​ട്ടു​തു​ണി അല്പം​നീ​ക്കി ആ കാഴ്ച കു​ളിർ​മ്മ​യോ​ടെ നോ​ക്കി. ഇനി രാ​ജ​മാ​താ ഞാൻ.