“രാ​ജ​സ​ഭ​വി​ളി​ച്ചു​കൂ​ട്ടി പെ​ട്ടെ​ന്നൊ​രു സ്ഥാ​ന​ത്യാഗ പ്ര​ഖ്യാ​പ​നം, തി​രു​വ​സ്ത്ര​ങ്ങൾ ഊരി, കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നു ദ്രു​ത​ഗ​തി​യി​ലൊ​രു പട്ടാ​ഭി​ഷേ​കം, മു​ണ്ഡ​നം ചെയ്ത ശി​ര​സ്സും വൽ​ക്ക​ലം ധരി​ച്ച അർ​ദ്ധ​ന​ഗ്ന ഉട​ലു​ക​ളു​മാ​യി മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​മെ​ന്ന പേ​രി​ലൊ​രു വാ​ന​പ്ര​സ്ഥം! ഒളി​ച്ചോ​ട്ടം! നാ​ട​കീ​യ​മാ​ണ​ല്ലോ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ അധി​കാ​ര​കൈ​മാ​റ്റം!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. യാത്ര അയ​ക്കാൻ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ ആരോ​രു​മി​ല്ലാ​തെ ആറംഗ പാ​ണ്ഡവ സംഘം വട​ക്കൻ​മ​ല​ക​ളി​ലേ​ക്കു ഇഴ​ഞ്ഞി​ഴ​ഞ്ഞു പദ​യാ​ത്ര ചെ​യ്യു​ന്ന നേരം.

“പര​സ്പര സമ്മ​ത​മി​ല്ലാ​തെ​യാ​യി​രു​ന്നു ദ്രൗ​പ​ദി​യു​മൊ​ത്തു അഞ്ചു​പേ​രിൽ നാ​ലു​പേ​രു​ടെ​യും ദാ​മ്പ​ത്യം. ബന്ധം നി​ല​നിർ​ത്താ​നും പോ​ഷി​പ്പി​ക്കാ​നും ഉത​കു​ന്ന​വി​ധം കു​ട്ടി​ക​ളും കൂ​ടെ​യാ​രു​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല. ഉള്ള​വ​രെ​ല്ലാം കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെ​യ്തു. ദാ​മ്പ​ത്യ​മോ, ഏതെ​ങ്കി​ലും കല്ലിൽ​ത്ത​ട്ടി ഞങ്ങൾ ആരെ​ങ്കി​ലു​മൊ​ക്കെ എന്നും വീഴും. രാ​ജ്യാ​തിർ​ത്തി​കൾ ആരും അക​ത്തു​നി​ന്നും പു​റ​ത്തു​നി​ന്നും അതി​ക്ര​മി​ച്ചു കയ​റാ​തി​രി​ക്കാൻ അഞ്ചാ​ണു​ങ്ങ​ളും അധ്വാ​നി​ച്ചു എന്നാൽ അതി​നി​ട​യിൽ ദ്രൗ​പ​ദി​യു​ടെ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വം ശി​ഥി​ല​മാ​യ​തൊ​ന്നും അറി​ഞ്ഞി​ല്ല. വീ​ണ്ടെ​ടു​ക്കാ​നാ​കാ​തെ തകർ​ന്നു​വോ പാ​ണ്ഡ​വ​കു​ടും​ബ​ന്ധ​ങ്ങൾ എന്നു് വി​ചി​ന്ത​നം ചെ​യ്തു. സമ​യ​പ​രി​ധി​യി​ല്ലാ​തെ കൂ​ട്ടു് അവ​സാ​നി​പ്പി​ക്കാ​മെ​ന്ന മനഃ​സാ​ക്ഷി​മൊ​ഴി​യു​ടെ ബല​ത്തിൽ ഭൗതിക ജീ​വി​ത​മാ​യി ഒന്നി​ട​ഞ്ഞു. സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തിൽ​നി​ന്നും എഴു​നേ​റ്റു. ഇനി ബന്ധം ആകാ​ശ​ചാ​രി​ക​ളു​മാ​യി!”

“കൗ​ര​വ​രു​ടെ സഹോ​ദ​രി​യും, വി​വാ​ഹ​ത്തി​ലൂ​ടെ സൈ​ന്ധ​വ​റാ​ണി​യു​മായ അഭി​വ​ന്ദ്യ ദു​ശ്ശ​ള​യു​ടെ ഏക​ഭർ​ത്താ​വ​ല്ലേ ജയ​ദ്ര​ഥൻ? ‘ഞങ്ങൾ​ക്കി​ല്ലാ​തെ പോയ കൊ​ച്ച​നു​ജ​ത്തി’യെ​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വർ ദു​ശ്ശ​ള​യെ എക്കാ​ല​വും വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ച​തൊ​ക്കെ കാ​പ​ട്യം എന്നു​വേ​ണോ വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ക്കാൻ? ഈ വഴി പോ​വു​മ്പോൾ കണ്ട ദ്രൗ​പ​ദി​യോ​ടു്, “സുഖമോ ദേവീ” എന്നു് ജയ​ദ്ര​ഥൻ തേ​രിൽ​നി​ന്നി​റ​ങ്ങി വാ​ത്സ​ല്യ​പ്പെ​ട്ട​തി​നാ​ണോ, തല മൊ​ട്ട​യ​ടി​ച്ചു പു​ള്ളി കു​ത്തി കഴു​ത​പ്പു​റ​ത്തു് കു​ന്നി​റ​ക്കി തള്ളി വി​ട്ട​തു്? ദു​ര​ഭി​മാന കൊ​ല​ക്കു തു​ല്യം എന്ന വി​വേ​കം നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ങ്കി​ലും തോ​ന്നി​യോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം രണ്ടാം ഭാഗം എന്ന നി​ല​യിൽ കൗരവ പരി​വാ​റിൽ നി​ന്നും ‘പ്രി​യ​തമ’ക്കു​നേ​രെ ബലാൽ​ക്കാ​ര​ശ്ര​മം എന്നു് തോ​ന്നാ​വു​ന്ന വന്യ ക്രോ​ധ​ത്തോ​ടെ ഭീ​മ​നാ​ണു്, അതെ നമ്മു​ടെ പ്രിയ മന്ദ​ബു​ദ്ധി, അക്ര​മാ​സ​ക്ത​നാ​യി ജയ​ദ്ര​ഥ​നെ​തി​രെ ആഞ്ഞ​ടി​ച്ച​തു്. വഴി​നീ​ളെ നാ​യാ​ട്ടു​മാം​സം വാ​രി​വ​ലി​ച്ചു ചവ​ച്ചും കടി​ച്ചും തു​പ്പൽ ഒലി​ക്കു​ന്ന ചു​ണ്ടു​മാ​യി ദുരൂഹ യാത്ര ചെ​യ്യു​ന്ന ജയ​ദ്ര​ഥൻ വഴി​യിൽ കണ്ട പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ കെ​ട്ടി​പ്പി​ടി​ച്ചു മു​ഖ​ത്തു​മ്മ വച്ചെ​ന്നൊ​രു വ്യാജ വാർ​ത്ത മെ​ന​ഞ്ഞു ഞങ്ങൾ നാലു പാ​ണ്ഡ​വ​രെ​യും പ്ര​കോ​പി​പ്പി​ച്ച ഭീമൻ, സ്വയം നട​പ്പാ​ക്കിയ പ്രാ​കൃത ശി​ക്ഷാ​മു​റ​യിൽ നി​ന്നു് ‘ഇര’ ദ്രൗ​പ​ദി അർ​ത്ഥ​ഗർ​ഭ​മായ അകലം പാ​ലി​ച്ച​ല്ലോ”, തി​രി​ച്ച​ടി​യിൽ ജയ​ദ്ര​ഥ​ന്റെ ഭാ​ര്യാ സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രിൽ നി​ന്നും മി​ന്ന​ലാ​ക്ര​മ​ണ​ഭീ​ഷ​ണി നേ​രി​ടു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വർ “തി​ക​ച്ചും നിർ​ഭാ​ഗ്യ​ക​രം” എന്നു് പ്ര​തി​ക​ര​ണം മി​ത​മാ​യി വെ​ട്ടി​ച്ചു​രു​ക്കി.

“ആ ദിനം ഓർ​ക്കാ​നാ​വു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലേ!? അഞ്ചു് ആൺ​കു​ട്ടി​ക​ളു​മാ​യി പാ​ണ്ഡു​വി​ധവ ഹസ്തി​ന​പു​രി കോ​ട്ട​വാ​തി​ലിൽ മു​ട്ടി​വി​ളി​ക്കു​മ്പോൾ, “തു​റ​ക്ക​രു​തു്” എന്നു് നി​ങ്ങൾ പാ​റാ​വു​കാ​രോ​ടാ​ജ്ഞാ​പി​ക്കാ​ഞ്ഞ​തു് കഷ്ട​മാ​യെ​ന്ന തി​രി​ച്ച​റി​വു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പതി​നെ​ട്ടാം ദിവസം. ഭീ​മ​ഗ​ദാ പ്ര​ഹ​ര​ത്തിൽ തു​ട​യെ​ല്ലൊ​ടി​ഞ്ഞു ചളി​യിൽ വീണ കൗ​ര​വ​മു​ഖ്യൻ കാ​യി​ക​മാ​യി ക്ഷീ​ണി​ത​നെ​ങ്കി​ലും മാ​ന​സി​ക​മാ​യി ബോ​ധ​വാ​നാ​യി​രു​ന്ന സന്ധ്യ.

“എന്തു​ചെ​യ്യാം, ഗാ​ന്ധാ​ര​ജ​ന്മ​ങ്ങ​ള​ല്ലേ ഞങ്ങൾ! പ്ര​തി​ക​ര​ണ​രീ​തി വേ​റൊ​ന്നാ​യി​പ്പോ​യി​ല്ലേ. അടഞ്ഞ വാ​തി​ലു​കൾ സങ്ക​ട​മു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​താ​ണെ​ന്നും, അശ​ര​ണർ​ക്കും വേദന അനു​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന​വർ​ക്കും നേരെ വാ​തി​ലു​കൾ അട​യ്ക്ക​രു​തെ​ന്നും ഗാ​ന്ധാ​രി ഓർ​മ്മി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ബാ​ല്യ​കാ​ലം. ഇരു​കൈ​ക​ളും നീ​ട്ടി ഞാൻ ‘അർധ സഹോദര’ന്മാർ​ക്കു വര​വേൽ​പ്പു് നൽകി, അവർ പക്ഷേ, പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു എന്റെ സന്മ​ന​സ്സു് ദു​രു​പ​യോ​ഗം ചെ​യ്തു​വോ? ഒന്നും വെ​ട്ടി​മു​റി​ച്ചു പറയാൻ ഞാൻ ഇപ്പോൾ ആളല്ല. കു​ടി​ക്കാൻ ഇത്തി​രി വെ​ള്ളം വായിൽ ഒഴി​ക്കാ​മോ? പാ​ണ്ഡ​വർ ഇന്നു​രാ​ത്രി എവി​ടെ​യാ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്നൊ​രു സൂചന കി​ട്ടി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. വിജയ കാഹളം മു​ഴ​ക്കു​ന്ന​വ​രിൽ ഭീ​തി​ജ​നി​പ്പി​ക്കു​ന്നൊ​രു പാ​തി​രാ മി​ന്ന​ലാ​ക്ര​മ​ണം ഞാൻ സ്വ​സ്ഥ​മാ​യി​രു​ന്നു വി​ഭാ​വന ചെ​യ്യ​ട്ടെ!” തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കാ​തെ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, പോർ​മു​ഖ​ത്തു​നി​ന്നു വലി​ഞ്ഞു​ന​ട​ന്ന​തു് അപ്പോൾ ആയി​രു​ന്നു.

“ഖാ​ണ്ഡ​വ​വ​ന​ത്തി​ലെ അഗ്നി​ബാധ, ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ​നി​ന്നും സഹാ​യം​നേ​ടാൻ പറ്റി​യ​വി​ധ​ത്തിൽ ‘ദേ​ശീ​യ​ദു​ര​ന്ത’മായി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്ക​ണോ? അതോ, പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കെ​തി​രെ നടപടി സ്വീ​ക​രി​ക്കാൻ വകു​പ്പു​ള്ള മനു​ഷ്യ​നിർ​മ്മിത ദു​ര​ന്ത​മാ​യി ദു​ര്യോ​ധന ആഖ്യാ​നം സ്വാ​ഗ​തം ചെ​യ്യ​ണോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“പ്ര​കൃ​തി​ദു​ര​ന്ത​നി​വാ​ര​ണ​നി​ധി​യിൽ നി​ന്നു് നിർ​ലോ​ഭ​സ​ഹാ​യം കി​ട്ടി​യാൽ, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യുൽ​പ്പെ​ടെ ഞങ്ങൾ​ക്ക​ന്തി​യു​റ​ങ്ങാൻ കൂ​ര​മാ​ത്ര​മ​ല്ല പണി​യുക, കത്തി​യെ​രി​ഞ്ഞ ഈ കൊ​ടും​കാ​ടിൽ യമു​ന​യെ വഴി തി​രി​ച്ചു വി​ട്ടു ഇതി​ഹാ​സ​യോ​ഗ്യ​മായ നഗരം പണി​യാൻ കഴി​യും. വലിയ തോതിൽ സഹ​ക​ര​ണ​മ​നോ​ഭാ​വ​ത്തോ​ടെ വനം സ്വയം കത്തു​മെ​ന്നും അതൊരു ദേശീയ ദു​ര​ന്ത​വാർ​ത്ത ആക്കി നി​ങ്ങൾ ‘കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി’ക്കാർ മാ​റ്റു​മെ​ന്നും അറി​യാൻ ഞങ്ങൾ, കഷ്ടം, വി​ട്ടു​പോ​യി”, നശി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ഖാ​ണ്ഡവ ആവാസ വ്യ​വ​സ്ഥ​യിൽ, ഒരു പക്ഷി​യും മൃ​ഗ​വും ബാ​ക്കി​യി​ല്ലെ​ന്നു​റ​പ്പു വരു​ത്തി, ഇഷ്ട​ദാ​ന​മാ​യി കി​ട്ടിയ പ്ര​വി​ശ്യ​യു​ടെ വി​ക​സ​ന​സാ​ധ്യത മറ്റു പാ​ണ്ഡ​വ​രു​മാ​യി അവ​ലോ​ക​ന​യോ​ഗം കഴി​ഞ്ഞു പു​റ​ത്തു വരി​ക​യാ​ണു ഞാൻ!

“പ്ര​തി​സ​ന്ധി അതി​ജീ​വി​ക്കാ​നാ​വാ​തെ ചെ​ന്നു​ചേ​രു​ന്ന അന്തിമ താവളം എന്ന നി​ല​യിൽ ആത്മ​ഹ​ത്യ താ​ലോ​ലി​ച്ച ഓർ​മ്മ​യു​ണ്ടോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“പീ​ഡ​ക​കൗ​ര​വ​രു​ടെ അടി​മ​യാ​യി കഴി​ഞ്ഞ വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തും, അവർ​ക്കെ​തി​രെ മു​ടി​കെ​ട്ട​ഴി​ച്ചി​ട്ടു് പോ​രാ​ട്ട​വീ​ര്യം ജ്വ​ലി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു. അവ​ന​വ​നോ​ടു് ചെ​യ്യാ​വു​ന്നൊ​രു പര​മ​ഹിംസ എന്ന നി​ല​യിൽ, ആത്മ​ഹ​ത്യ അപ്പോ​ഴൊ​ന്നും പരി​ഗ​ണി​ച്ച ഓർ​മ്മ​യി​ല്ല. പക്ഷേ, ഞാൻ ഒരി​ക്കൽ ഇഷ്ട​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന അർ​ജ്ജു​നൻ, യാത്ര പറ​യാ​തെ പടി​യി​റ​ങ്ങി​പ്പോയ ശേഷം, നവവധു സു​ഭ​ദ്ര​യു​മൊ​ത്ത​വൻ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ വന്ന​പ്പോൾ, പ്ര​ണ​യ​പ്ര​തി​കാ​ര​മെ​ന്ന നി​ല​യിൽ ആത്മ​ഹ​ത്യ​യെ ആ കാ​ല​ത്തെ ഏകാ​ന്ത​രാ​വു​ക​ളിൽ താ​ലോ​ലി​ച്ചു എന്ന​തൊ​രു വസ്തു​ത​യാ​ണു്, പി​ന്നെ മന​സ്സി​ലാ​യി, സ്വയം ഹിം​സ​ക്കു ഇര​യാ​യി ‘കഴു​ത്തു​വെ​ട്ടു’ന്ന​തി​നേ​ക്കാൾ എളു​പ്പം, ‘പ്രാ​പ്പി​ടി​യൻ പരു​ന്തി’നെ പ്ര​കൃ​തി​ക്കു വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ക്കു​ക​യാ​ണു്. അതോടെ അർ​ജ്ജു​ന​നിൽ നി​ന്നും, നേ​ര​ത്തേ മറ്റു​നാ​ലു സഹ​ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രിൽ നി​ന്നെ​ന്ന പോലെ, ഞാൻ പൂർ​ണ്ണ​മാ​യും വൈ​കാ​രി​ക​വി​മു​ക്തി നേടി, വി​വാ​ഹ​മോ​ച​നം ഔപ​ചാ​രി​ക​മാ​യി സം​ഭ​വി​ച്ചി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും!”

“അത്യുൽ​പ്പാ​ദ​ന​ശേ​ഷി​യു​ള്ള ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്കു് ദൂരെ ഗാ​ന്ധാ​ര​യിൽ നി​ങ്ങൾ കണ്ടെ​ത്തി​യ​തു് ഒരേ ഒരു വധു, എന്നാൽ ക്ഷ​യ​രോ​ഗി വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യ​നു മൂ​ന്നു കാ​ശി​രാ​ജ​കു​മാ​രി​ക​ളെ ഒരു​മി​ച്ചു നി​ങ്ങൾ ബന്ദി​യാ​ക്കി! ലൈം​ഗി​ക​ക്ഷ​മത സം​ശ​യാ​സ്പ​ദ​മായ പാ​ണ്ഡു​വി​നോ, രണ്ടു്! ചി​റ്റ​മ്മ​യെ തോൽ​പ്പി​ക്കാൻ ആജീ​വ​നാ​ന്ത​ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യം സ്വീ​ക​രി​ച്ച നി​ങ്ങൾ, കു​രു​വംശ രാ​ജ​കു​മാ​ര​ന്മാർ​ക്കു വധു​ക്ക​ളെ തേ​ടി​യ​പ്പോൾ, ദു​ര​ന്ത​മാ​യോ അവ​രു​ടെ ദാ​മ്പ​ത്യം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഭീ​ഷ്മ​രോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. അരമന സമു​ച്ച​യ​ത്തിൽ​നി​ന്ന​ക​ന്നു, സം​ര​ക്ഷിത വന​ത്തി​ലെ ആഡംബര ആശ്ര​മ​ത്തി​നു മു​മ്പി​ലാ​യി​രു​ന്നു അർ​ദ്ധ​ന​ഗ്ന പി​താ​മ​ഹൻ. യു​ദ്ധ​മേ​ഘ​ങ്ങൾ നി​റ​ഞ്ഞ മാനം. കൗരവ സർ​വ്വ​സൈ​ന്യാ​ധി​പ​തി ആരാ​വു​മെ​ന്നു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഇനി​യും വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്താ​ത്ത​തി​നാൽ, അഭ്യൂ​ഹ​ങ്ങൾ നി​റ​ഞ്ഞ സാ​യാ​ഹ്നം.

“ശന്ത​നു​വി​നെ മാ​തൃ​ക​യാ​ക്കി സ്വയം വധു​ക്ക​ളെ കണ്ടെ​ത്തു​ന്ന​തി​നു​പ​ക​രം, പെൺ​മ​ണം അറി​യാ​ത്ത എന്നെ എന്തി​നേൽ​പ്പി​ച്ചു അവ​രു​ടെ വധു​വേ​ട്ട? ജീ​വി​ത​സ​ഖി​യെ തേ​ടു​ന്ന​വർ അക്കാ​ര്യ ത്തിൽ സ്വാ​ശ്ര​യ​ശീ​ല​രാ​വ​ട്ടെ!അത​ല്ലേ ആൺപെൺ പൊ​റു​തി​യു​ടെ നേർ​വ​ഴി? കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​കൾ​ക്കാ​യി രാ​ജ​കു​മാ​രി​ക​ളെ തേടി ഗാ​ന്ധാര മുതൽ കാ​ശി​വ​രെ എനി​ക്ക​പ്പോൾ അല​യേ​ണ്ടി വരി​ല്ല. ഗം​ഗാ​തീ​ര​ത്തു പോയ ദുർ​ബ​ല​ഹൃ​ദ​യ​നായ ശന്ത​നു​വി​നു്, ദേ​വ​സ്ത്രീ​യായ ഗംഗയെ കൂ​ട്ടു​കി​ട്ടി. ഞാ​നുൾ​പ്പെ​ടെ എട്ടു പെറ്റ ഗംഗ, ഈറ്റി​ല്ല​ത്തിൽ നി​ന്ന​വ​സാ​നം മടു​പ്പോ​ടെ നദി​യി​ലേ​ക്കു ഊളി​യി​ട്ടി​റ​ങ്ങി. കാമം കര​ഞ്ഞു​തീ​രാ​തെ വൃ​ദ്ധ​ശ​ന്ത​നു പി​ന്നീ​ടു് യമു​നാ​തീ​ര​ത്ത​ല​യു​മ്പോൾ, അതാ പു​ഴ​ങ്ക​ര​യിൽ പൂ​ങ്കാ​വ​നം പോ​ലൊ​രു പര​മ​സു​ന്ദ​രി സത്യ​വ​തി! അവ​ളു​മാ​യി കരാർ​നി​ബ​ന്ധന പാ​ലി​ക്കാൻ ആയു​ഷ്ക്കാല ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യം ഏറ്റെ​ടു​ത്ത എനി​ക്കു്, ഉത്ത​മ​സ​ന്താ​ന​നിർ​മ്മി​തി​യു​ടെ അന്തഃ​പുര പ്ര​യാ​സ​ങ്ങൾ എങ്ങ​നെ കണ്ടും കേ​ട്ടും അറി​യാ​നാ​വും? ഷണ്ഡ​പാ​ണ്ഡു​വി​ന്റെ തനി​നി​റം തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞ കു​ന്തി​യും മാ​ദ്രി​യും, പര​പു​രുഷ വേ​ട്ട​ക്കു് കൂ​സ​ലി​ല്ലാ​തെ പടി​യി​റ​ങ്ങി. രാ​ജ​വം​ശ​ങ്ങ​ളിൽ പി​ന്തു​ടർ​ച്ച​യോ​ടു് ബന്ധ​പ്പെ​ട്ട പ്ര​ത്യുൽ​പാ​ദ​ന​പ്ര​ശ്ന​ങ്ങൾ പതി​വെ​ങ്കി​ലും, ‘സർ​ഗ്ഗാ​ത്മ​ക​മാ​യൊ​രു പരി​ഹാ​രം’ കാണാൻ കു​രു​വം​ശം തയ്യാ​റാ​യി​രു​ന്നോ? പ്ര​ബു​ദ്ധ​വാ​യ​ന​ക്കാർ നി​ങ്ങ​ളെ രഹ​സ്യ​മാ​യി അറി​യി​ക്ക​ട്ടെ!” ചാ​ര​ക്ക​ണ്ണു​ക​ളു​ള്ള അരമന സു​ര​ക്ഷാ​ഭ​ട​ന്മാ​രെ ഒഴി​വാ​ക്കി, ഉട​ല​ഴ​കു​ള്ള കൗ​ര​വ​കു​മാ​രി​ക​ളു​ടെ തോളിൽ കൈ​പ്പ​ത്തി​ക​ളു​മാ​യി പി​താ​മ​ഹൻ കാൽ​മു​ന്നോ​ട്ടു​വ​ച്ചു.

“ആജീ​വ​നാ​ന്ത​ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യം അച്ച​ട​ക്ക​ത്തോ​ടെ പരി​പാ​ലി​ക്കു​ന്ന​തി​ലൊ​ന്നും നി​ങ്ങ​ളെ ആരും ഇടി​ച്ചു​ക​യ​റി ചോ​ദ്യം ചെ​യ്യു​ന്നി​ല്ല പക്ഷേ, സ്ത്രീ​വി​രോ​ധി ആവാൻ എന്തു് തെ​റ്റു​ചെ​യ്തു എന്നാ​ണ​വ​രു​ടെ പരി​ദേ​വ​നം” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി ഇല്ലാ​തെ മുൻ​രാ​ജാ​വു് മരി​ച്ച​പ്പോൾ, അമ്മ മഹാ​റാ​ണി, പി​ന്തു​ടർ​ച്ച​ക്കാ​യി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ പര​ക്കം പാ​യു​ന്ന​തൊ​ക്കെ ഞാനും ഈ മൂ​ല​യി​ലി​രു​ന്നു കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഒന്നും ആഗ്ര​ഹി​ച്ച​പോ​ലെ ശരി​ക്കു സം​ഭ​വി​ക്കു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, ഒരു കു​ഞ്ഞി​നെ ദത്തെ​ടു​ക്കുക, പ്രാ​യ​പൂർ​ത്തി ആവും വരെ രാ​ജ​പ്ര​തി​നി​ധി​യാ​യി ഞാൻ ചെ​ങ്കോൽ കൈവശം വക്കുക അത്ര ലഘു​വാ​യി​രു​ന്നു എന്റെ നോ​ട്ട​ത്തിൽ രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ ഭാവി. അഭി​പ്രാ​യം ഞാൻ പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ യു​വ​വി​ധ​വ​കൾ രണ്ടു​പേ​രും സമ്മ​തി​ച്ചു തരാൻ തയ്യാ​റാ​യി​ല്ല. മത്സ​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട​വർ, എന്നാൽ പര​സ്പ​രം രഹ​സ്യാ​ത്മ​കത പു​ലർ​ത്തി, “എനി​ക്കു് ഗർഭം ധരി​ക്കാൻ പാ​ക​ത്തിൽ നി​ങ്ങൾ ബീ​ജ​ദാ​നി​യാ​വണ”മെ​ന്നെ​ന്നോ​ടാ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു. ഒരു നി​ബ​ന്ധന! ബീ​ജ​ദാ​നം പക്ഷേ, രാ​ജ​മാ​താ അറി​യ​രു​തു്. എന്നാൽ, അറി​ഞ്ഞി​ട​ത്തോ​ളം ഗർ​ഭ​ക്ഷ​മ​ത​യു​ള്ള രാ​ജ​മാത പറ​ഞ്ഞു ഞാ​ന​വൾ​ക്കൊ​രു ആൺ​സ​ന്ത​തി​യെ കൊ​ടു​ക്ക​ണം. അതി​സു​ന്ദ​രി​ക​ളായ ഈ മൂ​ന്നു സ്ത്രീ​ക​ളു​ടെ​യും പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്തി​നു അവ​രർ​ഹി​ക്കു​ന്ന രഹ​സ്യാ​ത്മ​ക​ത​യോ​ടെ ഞാൻ വഴ​ങ്ങു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, അര​മ​ന​യിൽ എന്റെ പ്ര​ബ​ല​ശ​ത്രു​ക്ക​ളു​മാ​യി കൂ​ട്ടു​ചേർ​ന്നു എനി​ക്കെ​തി​രെ ലൈം​ഗി​കാ​തി​ക്ര​മം അവർ ആരോ​പി​ക്കും. ധീ​ര​നെ​ന്ന പോ​യ​കാ​ല​പ്ര​തി​ച്ഛായ ഉണ്ടെ​ങ്കി​ലും, സമ്മർ​ദ്ദം ചെ​ലു​ത്തു​ന്ന രതി​പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ങ്ങ​ളെ അതി​ജീ​വി​ക്കാൻ ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യം ഇനി​യെ​ങ്കി​ലും ജൈ​വി​ക​ക​രു​ത്തു കാ​ണി​ക്കു​മോ? അതോ ഞാൻ വഴ​ങ്ങു​മോ? എന്റെ ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യ​പ്ര​തി​ച്ഛായ, തന്റേ​ടി​ക​ളായ ഈ മൂ​ന്നു സ്ത്രീ​ക​ളാൽ അങ്ങ​നെ എന്നെ​ന്നേ​ക്കു​മാ​യി കള​ങ്ക​പ്പെ​ടു​മോ? ഇതാ​യി​രു​ന്നു ഞാൻ നേ​രി​ട്ട ലൈം​ഗിക പ്ര​തി​സ​ന്ധി. ഇതെ​ങ്ങ​നെ ഞാൻ പരി​ഹ​രി​ച്ചു​എ​ന്ന​തു കു​മ്പ​സാ​രി​ക്കേ​ണ്ട വേ​ദി​യ​ല്ല ഇതെ​ന്നു് ഓർ​ക്കു​മ​ല്ലോ. എന്നാൽ ആ മൂ​ന്നു പേ​രെ​യും പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു മാ​തൃ​ക​യാ​ക്കി​യാ​ണു് എന്റെ ഐതി​ഹാ​സിക സ്ത്രീ​വി​രോ​ധം മു​ന്നേ​റി​യ​തു്. ഒന്നും വി​ല​കു​റ​ച്ചു നി​ങ്ങൾ കാ​ണ​രു​തു്!”

“കൗ​ര​വ​വി​ല​ക്കു് മറി​ക​ട​ന്നും വരു​ന്ന​ല്ലോ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ കാണാൻ വി​ശി​ഷ്ട​വ്യ​ക്തി​കൾ!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഇളമുറ മാ​ദ്രീ​പു​ത്ര​നായ നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“വന്നു​ക​യ​റി​യ​വർ തി​രി​ച്ചു​പോ​വും​വ​രെ എനി​ക്കു​ശ്വാ​സം മു​ട്ടും. ഇപ്പോ​ഴും നാടു് ഭരി​ക്കു​ന്ന രാ​ജാ​വി​നെ​പ്പോ​ലെ, സന്ദർ​ശ​കർ​ക്കു് ‘ദർശനം’ കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന കപ​ട​മൂർ​ത്തി യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു കഷ്ടം തോ​ന്നും. ആരാ​ണു് ഈ ‘ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം രാ​ജ​സൂയ ചക്ര​വർ​ത്തി’? അത്യാ​വ​ശ്യം കാടു വെ​ട്ടി കൃ​ഷി​ചെ​യ്യാൻ വി​ത്തും കൈ​ക്കോ​ട്ടു​മാ​യി ഖാ​ണ്ഡവ വന​ത്തിൽ പോയ പാ​ണ്ഡ​വർ സം​ശ​യ​ക​ര​മായ വേ​ഗ​ത​യി​ലാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ രാ​ജ​സൂ​യ​യാ​ഗം ചെ​യ്ത​തും, ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​മെ​ന്നൊ​രു ‘സാ​മ്രാ​ജ്യം’ സൃ​ഷ്ടി​ച്ചെ​ടു​ത്തു സ്വയം ചക്ര​വർ​ത്തി​യാ​യി അഭി​ഷി​ക്ത​നാ​യ​തും? സ്വാർ​ത്ഥ​താ​ല്പ​ര്യ​ത്തിൽ കാ​ടെ​ത്ര തീ​യി​ട്ടു. ചു​ളു​വിൽ നേടിയ ഐശ്വ​ര്യ​ങ്ങൾ, ചൂ​താ​ട്ട​ത്തോ​ടെ കൗ​ര​വ​നി​ല​വ​റ​യി​ലേ​ക്കു ഒലി​ച്ചു​പോ​യി​ല്ലേ. ഖാ​ണ്ഡ​വ​ദ​ഹ​നം പോ​ലൊ​രു മനു​ഷ്യ​നിർ​മ്മിത ദു​ര​ന്ത​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ചൂ​താ​ട്ടം! ഒരി​റ്റു വി​യർ​ക്കാ​തെ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എല്ലാം പൂ പോലെ നേടി. ‘പെ​ണ്ണി​നെ പണ​യം​വ​ച്ച നി​കൃ​ഷ്ട​ജ​ന്മം യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ’ എന്നു് സ്ത്രീ​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ആട്ടും തു​പ്പും പാ​ണ്ഡ​വർ മൊ​ത്തം കേൾ​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​ല്ലേ. വന്ന​വ​രെ​ല്ലാം മൂ​ടും​ത​ട്ടി പോയ സ്ഥി​തി​ക്കു് ചോ​ദി​ക്ക​ട്ടെ, യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​അ​ഭ്യു​ദ​യ​കാം​ക്ഷി​യെ​ന്നു് കരു​താൻ മാ​ത്രം രാ​ഷ്ട്രീ​യ​നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക​യാ​ണൊ നി​ങ്ങൾ? പടി​യി​റ​ങ്ങി​യ​വർ ആരെ​ന്ന​റി​യാ​മോ? കൗ​ര​വ​പ്ര​ശ്ച​ന്ന വേ​ഷ​ങ്ങൾ! ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ പു​തു​പ്ര​വി​ശ്യ​യാ​യി ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ച ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ, പു​തു​കാല അധി​കാ​രി​ക​ളാ​വാൻ കൊ​തി​ക്കു​ന്ന ഇട​പ്ര​ഭു​ക്കൾ. വി​രു​ന്നു​വ​ന്ന കൗ​ര​വ​രെ വഴു​ക്കി​വീ​ഴ്ത്തിയ മാ​യി​ക​സ​ഭാ തല​ങ്ങൾ വാ​സ്തു​ശിൽ​പ്പി മയൻ രാ​ത്രി​ക്കു​രാ​ത്രി ഊരി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​യി! ‘കാ​ലാ​തി​വർ​ത്തി’യായ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​പ്പെ​രുമ!” കഴു​കി​യു​ണ​ക്കിയ ദൈ​നം​ദിന വസ്ത്ര​ങ്ങൾ മട​ക്കി ഒരു മൂ​ല​യിൽ വക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന ദ്രൗ​പ​ദി മൗ​ന​ത്താൽ സമ്മ​ത​ഭാ​വം പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചു.

“ഉത്ത​ര​യു​ടെ നൃ​ത്താ​ധ്യാ​പി​ക​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ, നി​ങ്ങൾ​ക്കു് നിർ​ഭ​യ​മാ​യും ലിം​ഗ​നീ​തി​പൂർ​വ്വ​മാ​യും തൊഴിൽ ചെ​യ്യാൻ അരമന മേ​ധാ​വി വി​രാ​ടൻ സാ​ഹ​ച​ര്യ​മൊ​രു​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന ആവ​ശ്യം തു​റ​ന്നു​ന്ന​യി​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ ലക്ഷ്യ​മെ​ന്താ​ണു്? എന്തു​ണ്ടാ​യി പ്ര​കോ​പ​നം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഭി​ന്ന​ലിംഗ ബൃ​ഹ​ന്ന​ള​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വി​രാ​ട​രാ​ജ​കു​മാ​രി ഉത്ത​ര​യു​ടെ നൃ​ത്ത​മ​ണ്ഡ​പം. പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ അജ്ഞാ​ത​വാ​സം. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലെ അർ​ജ്ജു​നൻ തന്നെ​യാ​ണോ ഈ കാ​ണു​ന്ന ബൃ​ഹ​ന്നള എന്നു് ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ അട​ക്കി​പ്പി​ടി​ച്ചു അഭ്യൂ​ഹം പ്ര​ച​രി​ക്കു​ന്ന കാലം.

“പെൺ​വേ​ഷം കെ​ട്ടിയ നൃ​ത്താ​ധ്യാ​പി​ക​യാ​ണു ഞാ​നെ​ന്ന കീചക ആക്ഷേ​പം! അതു് തന്നെ​യാ​ണു് പ്ര​കോ​പ​നം. പൂർ​വ്വാ​ശ്ര​മ​ത്തിൽ ആണു​ട​ലാ​യി​രു​ന്നു എന്നു് ലിം​ഗ​നീ​തി​സം​വാ​ദ​ത്തിൽ സമ്മ​തി​ച്ചാൽ പോലും, മൂ​ന്നാം​ലിം​ഗ​പ​ദ​വി​ക്കു് അം​ഗീ​കാ​ര​വും സാ​മൂ​ഹ്യ​മേ​ന്മ​യും വേ​ണ​മെ​ന്നു് ഞാൻ വാശി പി​ടി​ക്കി​ല്ലേ? അതെ​ങ്ങ​നെ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ന്നെ​തി​രെ കലാ​പ​മു​യർ​ത്താ​നു​ള്ള ഗൂ​ഡാ​ലോ​ച​ന​യാ​വും? പൂർ​വ്വാ​ശ്ര​മ​ത്തിൽ വാളും പരി​ച​യും ഞാൻ പി​ടി​ച്ചി​രു​ന്നു എന്നു് കരുതി, ഈ കൈ​കൾ​ക്കു, മാറിയ ലിം​ഗ​സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തിൽ, രാ​ജ​കു​മാ​രി​യെ തൊ​ട്ടും തലോ​ടി​യും പഠി​പ്പി​ക്കാൻ അവ​കാ​ശ​മി​ല്ലേ? വ്യ​ത്യ​സ്ത​തൊ​ഴി​ലു​ക​ളിൽ ഞാൻ നൈ​പു​ണ്യം തേ​ടു​ന് തിൽ ആർ​ക്കെ​ന്തി​നാ​ണി​ത്ര അസ​ഹ്യത? നാളെ ഗോ​സ​മ്പ​ത്തു മോ​ഷ്ടി​ക്കാൻ ഏതെ​ങ്കി​ലും ശത്രു​സൈ​ന്യം, വി​രാ​ട​ക്കു​നേ​രെ മി​ന്ന​ലാ​ക്ര​മ​ണം നട​ത്തി എന്നു് സങ്കൽ​പ്പി​ക്കൂ, ഉത്ത​ര​രാ​ജ​കു​മാ​രി​യെ സു​കു​മാ​ര​ക​ല​കൾ പഠി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ഞാൻ, വേ​ണ്ടി​വ​ന്നാൽ, അസ്ത്രം എടു​ക്കി​ല്ലെ​ന്നാർ​ക്കു പറ​യാ​നാ​വും?” ആരോ​രു​മ​റി​യി​ല്ലെ​ന്ന നാ​ട്യ​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ, വി​രാ​ട​യി​ലെ​ത്തും മു​മ്പു്, വന​വാ​സ​ത്തിൽ, അയൽ​പ്പ​ക്ക​മാ​യി​രു​ന്ന സന്യ​സ്ഥാ​ശ്രമ അന്തേ​വാ​സി, വി​ശ്വ​സ്ത കൗരവ ചാരൻ, മാ​റി​നി​ന്നു ചു​വർ​ചാ​രി മുഖം മറ​ച്ചു, അഭി​മു​ഖം കേൾ​ക്കു​ന്ന​തു കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കണ്ടി​ല്ലെ​ന്നു നടി​ച്ചു.

“കൊ​ട്ടാര നി​ല​വ​റ​യി​ലെ രഹ​സ്യ​നി​ധി കണ്ടെ​ടു​ത്തു, നവ​ര​ത്ന​ങ്ങ​ളും സ്വർ​ണാ​ഭ​ര​ണ​ങ്ങ​ളും എണ്ണി​ത്തി​ട്ട​പ്പെ​ടു​ത്തി, ഭര​ണ​കൂ​ട​ഖ​ജ​നാ​വിൽ സു​താ​ര്യ​മാ​യി വര​വു​വ​ച്ചു​വോ? ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ, വി​വാ​ഹ​പ്രാ​യ​മായ പെൺ​മ​ക്ക​ളു​ള്ള ഓരോ ദരി​ദ്ര​കു​ടും​ബ​ത്തി​നും പത്തു​പ​വൻ പാ​രി​തോ​ഷി​ക​മാ​യി പാ​ഞ്ചാ​ലി കൊ​ടു​ക്കു​മെ​ന്ന ഉറ​പ്പിൽ തി​മിർ​പ്പി​ലാ​ണു് ജനം!” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നവ പാ​ണ്ഡവ ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ലെ ഔദ്യോ​ഗിക വക്താ​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​ക​ളു​ടെ​യും പു​ത്ര​വി​ധ​വ​ക​ളു​ടെ​യും ആയു​ഷ്കാല സമ്പാ​ദ്യ​മാ​യി​രു​ന്നു, വി​വാ​ഹ​ത്തിൽ അവർ​ക്കു രക്ഷി​താ​ക്കൾ സമ്മാ​നി​ച്ച നവ​ര​ത്ന​ങ്ങൾ. നി​ല​വ​റ​യിൽ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എല്ലാം സു​ര​ക്ഷി​ത​മാ​യി ഒളി​പ്പി​ച്ചു എന്ന ചാ​ര​വി​വ​ര​ത്തിൽ ഞങ്ങൾ ശ്ര​ദ്ധാ​പൂർ​വ്വം പദ്ധ​തി തയ്യാ​റാ​ക്കി, പാ​ടു​പെ​ട്ടു് തു​റ​ന്നു​നോ​ക്കി. ഞെ​ട്ടി​പ്പോ​യി. കരി​ങ്കൽ​ച്ചു​വ​രു​കൾ​ക്ക​ക​ത്തെ നിലവറ ശൂ​ന്യം. എല്ലാം ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യു​ടെ പി​ത്രു​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ യു​ദ്ധ​ത്തി​നു് കു​റ​ച്ചു​നാൾ മു​മ്പു​ത​ന്നെ മാ​റ്റി എന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ഞങ്ങ​ളു​ടെ ശ്വാ​സ​ഗ​തി നി​ന്നു. ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ ആലം​ബ​ഹീ​നർ​ക്കു മം​ഗ​ല്യ സ്വർ​ണ്ണം കൊ​ടു​ക്കാ​മെ​ന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ ഉറ​പ്പി​നേ​ക്കാൾ ഞങ്ങ​ളെ കു​ഴ​ക്കു​ന്ന​തു്—ആർ​ക്കു വേ​ണ്ടി​യാ​ണ​പ്പോൾ ദു​ര്യോ​ധന വിധവ പു​ന​ര​ധി​വാ​സ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തി​ലെ ദു​രി​ത​സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തിൽ കഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു് കഴി​യു​ന്ന​തു്! നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാ​മോ? എങ്കിൽ, നവ​ര​ത്ന​ശേ​ഖ​രം, കു​റു​ക്കു​വ​ഴി തേടി തി​രി​ച്ചു​പി​ടി​ക്കു​ന്ന​തിൽ, ഊജ്ജിത അന്വേ​ഷ​ണം ഒരു​കാൽ ഞങ്ങൾ മു​ന്നോ​ട്ടെ​ടു​ക്കാം.”

“യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ മാ​ന​സി​കാ​രോ​ഗ്യം ആശ​ങ്കാ​ജ​ന​ക​മെ​ന്നു കേ​ട്ട​ല്ലോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പഴയ സഹ​പ്ര​വർ​ത്ത​ക​നായ യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ ലേ​ഖ​ക​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ സംഘർഷ ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ആദ്യ​ദി​വ​സം​ത​ന്നെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ നി​ങ്ങൾ കർ​ണ്ണ​നോ​ടു് മത്സ​രി​ച്ചു മരി​ച്ചി​ല്ലേ? എന്നു് വി​ദു​ര​രോ​ടു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ചോ​ദി​ച്ച​തി​ലെ പൊ​രു​ത്ത​ക്കേ​ടു് കേ​ട്ടു​നി​ന്ന​വർ അപ്പോൾ പെ​രു​പ്പി​ച്ചി​ല്ല. പോർ​ക്കള നർ​മ്മ​മാ​യി കു​റേ​പേർ ആസ്വ​ദി​ച്ചു. കു​ന്തി​യെ കണ്ട​പ്പോൾ, ‘രാ​ജ​വ​നി​ത​കൾ കണ്ണു​കെ​ട്ട​ണം എന്ന ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ പെ​രു​മാ​റ്റ​ച്ച​ട്ടം നി​ങ്ങൾ അനു​സ​രി​ക്കി​ല്ല അല്ലേ?’ എന്നു് ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോ​ഴും പന്തി​കേ​ടു് മാ​ത്ര​മേ തോ​ന്നി​യു​ള്ളൂ. കോ​ട്ട​ക്ക​ക​ത്തെ രാ​ജ​ധാ​നി​യിൽ നി​ന്നു് അർ​ധ​രാ​ത്രി കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട കൗ​ര​വ​രാജ വി​ധ​വ​കൾ അന്ത​സ്സാ​യി​വേ​ണം പു​ന​ര​ധി​വാ​സം എന്നാ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു നി​വേ​ദ​ന​വു​മാ​യി യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്ന​രി​കെ വന്ന​പ്പോൾ, ‘കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ അനു​ബ​ന്ധ​അ​ന്തഃ​പു​ര​ങ്ങൾ നിർ​മ്മി​ച്ചു് നി​ങ്ങൾ​ക്കു ഞാൻ രാ​ജോ​ചി​ത​സാ​ന്നി​ധ്യ​മു​റ​പ്പി​ക്കാം. രാ​ജ​വി​ധ​വ​ക​ളെ വഴി​യാ​ധാ​ര​മാ​ക്കാ​തെ ഇട​നെ​ഞ്ചിൽ ചേർ​ത്തു് നിർ​ത്തും’ എന്നു് കവിൾ​ത​ലോ​ടി ആവർ​ത്തി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധവ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്കു് പരാതി കൊ​ടു​ത്തു, ആവു​ന്ന പോലെ അർദ്ധ സത്യം പറ​ഞ്ഞു, ലവ​ലേ​ശം പോ​റ​ലേൽ​ക്കാ​തെ, യുദ്ധ ജേ​താ​ക്ക​ളാ​യി, ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ സാ​ര​ഥ്യം ഏറ്റെ​ടു​ത്തു, പു​രോ​ഗ​മന ഭര​ണ​പ​രി​ഷ്കാ​ര​ങ്ങൾ​ക്കു് തു​ട​ക്കം കു​റി​ച്ച മഹാ​രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ, കൂ​ടു​തൽ മാ​ന​സി​കാ​രോ​ഗ്യ​നി​രീ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​നി​പ്പോൾ വി​ധേ​യ​നാ​ണു്” യു​ദ്ധം കഴി​ഞ്ഞ​തോ​ടെ തൊഴിൽ നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​കൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ പാ​ച​ക​വി​ഭാ​ഗം മേ​ധാ​വി​യാ​യി ചു​മ​ത​ല​യേ​റ്റ ദിനം.

“ദ്രൗ​പ​ദി​യു​ടെ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ത്തിൽ നി​ങ്ങൾ തു​ടർ​ച്ച​യാ​യി ചെ​യ്യു​ന്ന അന്യായ ഇട​പെ​ട​ലു​ക​ളി​ലൂ​ടെ യഥാർ​ത്ഥ​സ്ത്രീ​പീ​ഡ​കർ എന്ന കു​പ്ര​സി​ദ്ധി സഹി​ക്ക​വ​യ്യാ​തെ, ‘പീ​ഡി​ത​പാ​ണ്ഡ​വർ’ നി​ന്നെ തൂ​ക്കി ദൂ​രെ​എ​റി​ഞ്ഞ വേ​ദ​നി​ക്കു​ന്ന ഓർ​മ്മ​യു​ണ്ടോ,”

“മാ​ധ്യ​മ​പ്ര​വർ​ത്ത​കർ നേ​രി​ടു​ന്ന തൊ​ഴിൽ​ഭീ​ഷ​ണി എന്ന എന്റെ ലേ​ഖ​ന​ത്തിൽ ചേർ​ക്കാൻ?”, യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​കൻ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തിൽ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യു​ടെ അഭി​മു​ഖ​ങ്ങൾ ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യുടെ ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​പ​തി​പ്പു​ക​ളിൽ തുടരെ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​ന്ന കാലം.

“ഊട്ടു​പുര പാ​ച​ക​ത്തി​നാ​യി ദേ​ഹാ​ധ്വാ​നം അശേഷം വേ​ണ്ടാ​ത്ത സമൃ​ദ്ധ രു​ചി​ഭ​ക്ഷ​ണ​മാ​ണു് പന്ത്ര​ണ്ടു കൊ​ല്ല​കാ​ല​മാ​യി അക്ഷ​യ​പാ​ത്രം നി​ങ്ങ​ളെ സൗ​ജ​ന്യ​മാ​യി തീ​റ്റി​ക്കു​ന്ന​തു് എന്ന കൗരവ പ്ര​ച​ര​ണം ലജ്ജാ​ക​ര​മാ​യി തോ​ന്നാ​റു​ണ്ടോ എന്നു് ഞാൻ ഭീ​മ​നോ​ടു് താ​ഴ്‌​വ​ര​യിൽ ഒരു​മി​ച്ചു നട​ക്കു​മ്പോൾ ചോ​ദി​ച്ച നേരിയ ഓർ​മ​യു​ണ്ടു്. നി​ന്ന​നിൽ​പ്പിൽ ഞാൻ അടി​തെ​റ്റു​ക​യൊ അടി ഏൽ​ക്കു​ക​യോ തെ​റി​ച്ചു​വീ​ഴു​ക​യോ ചെയ്ത ഓർ​മ്മ​യു​ണ്ടു്. കണ്ണു് തു​റ​ന്ന​പ്പോൾ, അതാ പാ​ഞ്ചാ​ലി എന്നെ നീർ​ച്ചാ​ലിൽ​നി​ന്നും കഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു് ഉട​ലോ​ടെ പൊ​ക്കു​ക​യാ​ണു്!”

“മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ പ്ര​വേ​ശി​ക്കു​മ്പോൾ, പാ​ണ്ഡ​വ​രും സഭാം​ഗ​ങ്ങ​ളും ക്ഷ​ണി​താ​ക്ക​ളും ഉൾ​പ്പെ​ടെ എല്ലാ​വ​രും ആദ​ര​പൂർ​വ്വം എഴു​നേ​റ്റു​നിൽ​ക്ക​ണം എന്ന യു​ധി​ഷ്ഠിര ഉത്ത​ര​വു് കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ സം​വാ​ദ​മാ​യ​ല്ലോ!” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു, യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണം തു​ട​ങ്ങിയ അശാ​ന്ത നാ​ളു​കൾ.

“നി​ല​വിൽ എന്റെ ബഹു​ഭർ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ലെ പങ്കാ​ളി​ക​ളെ​ന്നു​വ​ച്ചു ഭര​ണ​കൂ​ടം കയ്യാ​ളു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു​മാ​ത്രം ഇള​വു​നൽ​കി​യാൽ ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യിൽ നാളെ കാണുക ‘മഹാ​റാ​ണി​യു​ടെ സ്വ​ജ​ന​പ​ക്ഷ​പാ​തം’ എന്ന മു​ഖ​പ്ര​സം​ഗ​മാ​വി​ല്ലേ.”

“രക്ത​സാ​ക്ഷി​ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു ദേ​ശ​ര​ത്ന​പു​ര​സ്കാ​രം മര​ണാ​ന​ന്തര ബഹു​മ​തി​യാ​യി യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ സമർ​പ്പി​ക്കു​ന്ന പ്രൗഢ ഗം​ഭീ​ര​മായ കൊ​ട്ടാ​ര​ച​ട​ങ്ങിൽ, തൊ​ട്ട​ടു​ത്തി​രു​ന്ന ഭീ​മ​ന്റെ ചെ​വി​യിൽ നി​ങ്ങ​ളെ​ന്തോ മന്ത്രി​ക്കു​ന്ന​തു് കണ്ട​ല്ലോ. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ടെ അവസാന ദിനം ചതി​യി​ലൂ​ടെ ഭർ​ത്താ​വി​നെ കൊ​ല​പ്പെ​ടു​ത്തിയ ഘാ​ത​ക​നോ​ടെ​ന്താ​യി​രു​ന്നു ഇത്ര​വ​ലി​യൊ​രു അരോചക വി​നി​മ​യം?”, ചട​ങ്ങു​ക​ഴി​ഞ്ഞു എല്ലാ​വ​രും മട്ടു​പ്പാ​വിൽ​നി​ന്നി​റ​ങ്ങു​മ്പോൾ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“നി​ന്റെ കർ​മ്മ​ഫ​ലം നി​ന്നെ തേടി വരു​ന്നു​ണ്ടു്” എന്നു് മി​ത​മാ​യൊ​രോർ​മ്മ​പ്പെ​ടു​ത്തൽ.

“പ്ര​കോ​പി​ത​നാ​യി കഴു​ത്തു​ഞെ​രി​ക്കേ​ണ്ട​തു് അവി​ശ്വ​സ്ത​ഭാ​ര്യ​യെ അല്ലേ? പകരം, വി​രാ​ട​സേ​നാ​പ​തി കീ​ച​ക​നെ വക​വ​രു​ത്തി​യ​തോ​ടെ, തേ​നീ​ച്ച​ക്കൂ​ടു​കൾ ഇള​കി​യ​ല്ലോ!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. വിരാട ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ പാ​ച​ക​വ​കു​പ്പു മേ​ധാ​വി​യായ രണ്ടാം പാ​ണ്ഡ​വൻ പകച്ച നോ​ട്ട​ത്തോ​ടെ ചു​റ്റും നോ​ക്കു​ന്ന ദിനം. കീ​ച​ക​ചി​ത​യിൽ കാ​മു​കി​പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ വി​ട്ടു​ത​ര​ണ​മെ​ന്ന ആവ​ശ്യ​വു​മാ​യി കീ​ച​ക​ബ​ന്ധു​ക്കൾ അര​മ​ന​മു​റ്റ​ത്തു പ്ര​ക്ഷോ​ഭം തു​ട​ങ്ങി​യി​രു​ന്നു.

“പ്രിയ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ബഹു​ഭർ​തൃ​ത്വ ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തിൽ അഞ്ചിൽ ഒരം​ഗ​മെ​ന്ന നി​ല​യിൽ എനി​ക്ക​തു അസാ​ധ്യ​മാ​യി​രി​ക്കും. ഉള്ളിൽ തി​ള​യ്ക്കു​ന്ന രോഷം ഉണ്ടു്, പക്ഷേ, പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വ​ളു​ടെ വിവാഹ ബാ​ഹ്യ​ബ​ന്ധ​ങ്ങൾ പൊ​റു​ക്കാൻ തയ്യാ​റു​ള്ളൊ​രു ലോ​ല​ഹൃ​ദ​യ​നായ കാ​മു​ക​നു​മാ​ണു​ഞാൻ. കീ​ച​ക​വ​ധ​ത്തി​നു വി​ഴു​പ്പു​ണ്ടാ​ക്കാൻ ആവു​മെ​ന്നെ​നി​ക്കു പ്ര​കൃ​തി​ശ​ക്തി​കൾ മു​ന്ന​റി​യി​പ്പു് തന്നി​രു​ന്നു. വാ​യു​ദേ​വ​ത​യാ​ണ​ല്ലോ പി​താ​വു്! യുവ കീ​ച​ക​ന്റെ വെ​പ്പാ​ട്ടി​യാ​യി ദ്രൗ​പ​ദി​ക്കു് തു​ട​രേ​ണ്ടി​വ​രു​മോ എന്ന ഭീ​തി​യു​ള്ളിൽ നി​റ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ പര​പു​രു​ഷ​ക​ഴു​ത്തി​നാ​യി കൈകൾ തരി​ച്ചു. പക്ഷേ, ഞാൻ സത്യ​സ​ന്ധൻ—പരേ​ത​ന്റെ കഴു​ത്തി​ലും വി​ര​ലു​ക​ളി​ലും അര​ക്കെ​ട്ടി​ലും ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന നവ​ര​ത്ന​ങ്ങൾ ചേർ​ത്ത സ്വർണ ഉരു​പ്പ​ടി​കൾ ഒന്നു​പോ​ലും എടു​ത്തി​ല്ല. അതു​കൊ​ണ്ടെ​ന്തു നേ​ട്ടം അല്ലേ? കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ തന്നെ ജഡ​ത്തിൽ​നി​ന്നും ആരോ അതൊ​ക്കെ മോ​ഷ്ടി​ച്ച​തി​ന്റെ കു​റ്റ​ഭാ​ര​വും എന്റെ ചു​മ​ലിൽ. ദൈവമേ നീ​ണ്ട​കാല താൽ​പ്പ​ര്യ​ങ്ങൾ​ക്കു് വി​രു​ദ്ധ​മായ പ്ര​വൃ​ത്തി എന്തി​നു് ഞാൻ അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ത്തി​ലും ഞാൻ തു​ട​രു​ന്നു!”

“ബലി​ദാ​നി​ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ കൊ​ച്ചു​മ​കൾ, അല്ലെ? രക്ഷി​ക്കൂ എന്നു​ച്ച​ത്തിൽ നി​ല​വി​ളി​ക്കു​ന്ന വളർ​ത്തു​മൃ​ഗ​ത്തെ വെ​ട്ടി, മാംസം വര​ട്ടി വി​രു​ന്നു​കാർ​ക്കു് വാ​രി​ക്കോ​രി വി​ള​മ്പി എന്നു് ഭീമൻ നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​തി​രെ സാ​ക്ഷി​മൊ​ഴി​യു​ടെ ബല​ത്തിൽ ഗു​രു​തര ആരോ​പ​ണ​വു​മാ​യി നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ കയ​റു​ന്ന​തു കണ്ട​ല്ലോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ആശ​ങ്ക​യോ​ടെ ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡവ ഭര​ണ​കാ​ലം.

“എന്റെ പി​താ​മ​ഹ​നെ അധാർ​മ്മി​ക​മാ​യി തു​ട​യി​ല​ടി​ച്ചു ഒരി​റ്റു വെ​ള്ളം കു​ടി​ക്കാൻ കൂ​ട്ടു​പ്ര​തി​ക​ളിൽ ആരെ​യും സമ്മ​തി​ക്കാ​തെ കൊ​ല​വി​ളി​ച്ച പാ​പി​പാ​ണ്ഡ​വൻ എന്നു് ഗു​രു​കു​ല​ത്തിൽ പഠി​ച്ച​തൊ​ഴി​കെ, ആളെ എനി​ക്കു് കണ്ടു പരി​ച​യ​മി​ല്ല എങ്കി​ലും ആരോ​പ​ണം അവൻ കെ​ട്ടി​ച്ച​മ​ച്ച​താ​ണെ​ന്ന ആഖ്യാ​ന​നിർ​മ്മി​തി​ക്കൊ​ന്നും ഞാൻ ഇല്ല. കാരണം, വളർ​ത്തു​മൃ​ഗ​ത്തെ കശാ​പ്പു​ചെ​യ്യ​രു​തു് എന്നൊ​രു അലി​ഖി​ത​നി​യ​മം സത്യ​വ​തി​യു​ടെ കാലം മുതൽ ഇവി​ടെ​യു​ണ്ടു്. എന്നാൽ ശരി​ക്കും സം​ഭ​വി​ച്ച​തു് എന്താ​യി​രു​ന്നു! വി​വാ​ഹാ​ലോ​ച​ന​യു​മാ​യി എന്നെ കാണാൻ നാ​ല​ഞ്ചു​പേർ അമ്മ​യു​ടെ നാടായ കലിം​ഗ​യിൽ നി​ന്നും വന്നി​രു​ന്നു. തൊ​ഴു​ത്തിൽ മാം​സ​ക്കൊ​ഴു​പ്പു​ള്ള ഒന്നു​ര​ണ്ടു നാൽ​ക്കാ​ലി​ക​ളെ കണ്ട​പ്പോൾ അവ​രു​ടെ കൗ​തു​കം നോ​ട്ടം ശ്ര​ദ്ധി​ച്ച പി​തൃ​മാ​താ​വു് (ദു​ര്യോ​ധന വിധവ എന്ന പരി​ചിത വ്യ​ക്തി​ത്വം) വി​രു​ന്നു​കാ​രോ​ടു് പറ​ഞ്ഞു ഇവൾ​ക്കു് രു​ചി​ക​ര​മാ​യി മാം​സ​പാ​ച​കം ചെ​യ്യാ​നു​ള്ള സി​ദ്ധി​യു​ണ്ടു് നമു​ക്കൊ​ന്നു് പരീ​ക്ഷി​ച്ചാ​ലോ? ഞങ്ങ​ളു​ടെ വർ​ത്ത​മാ​നം കേട്ട നാൽ​ക്കാ​ലി അപ്പോൾ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചു, കു​ഞ്ഞേ നി​ന്റെ വി​വാ​ഹ​ത്തി​നാ​യു​ള്ള ഈ സന്ദർ​ശ​നം വെ​റു​തെ​യാ​വാ​തി​രി​ക്ക​ട്ടെ, എന്നെ കഴു​ത്തു​വെ​ട്ടി കശാ​പ്പി​റ​ച്ചി വി​രു​ന്നു​കാർ​ക്കു് രു​ചി​വി​ഭ​വ​മാ​ക്കൂ. അയ്യോ ഞാൻ എതിർ​ത്ത​പ്പോൾ, വളർ​ത്തു മൃഗം പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചു, കറവ വറ്റി ഉപ​യോ​ഗ​ര​ഹി​ത​മായ എന്നെ നന്ദി​യി​ല്ലാ​ത്ത നീ കഴു​ത്തു​വെ​ട്ടി എന്നൊ​രാ​രോ​പ​ണം ഞാൻ കാ​ല​നു​മു​മ്പിൽ അവ​ത​രി​പ്പി​ക്കി​ല്ല, ഞാൻ സ്വയം കഴു​ത്തു​നീ​ട്ടി​യ​താ​ണു്. എന്റെ ജന്മം അതി​ന്റെ ജീ​വി​ത​പ​രി​സ​മാ​പ്തി​യിൽ എത്തി, ഇനി മാം​സ​ഭോ​ജി​യായ വേ​ട്ട​മൃ​ഗ​ത്തി​ന്റെ സാ​ധു​ഇ​ര​യാ​വു​ന്ന​തി​നേ​ക്കാൾ ഭേദം, നീ എന്റെ ജീ​വ​നെ​ടു​ക്കൂ! വി​രു​ന്നു മാം​സ​ത്തി​നാ​യി എന്നെ വധി​ക്കു​ക​യ​ല്ല ഞാൻ ആത്മ​ഹ​ത്യ​ക്കു നി​ങ്ങ​ളു​ടെ കാ​രു​ണ്യ സേവനം ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ക​യാ​ണു്. ഇത്ര​യും നീ​തി​പൂർ​വ്വ​മായ ഇഷ്ട​മാം​സ​നിർ​മ്മി​തി​യെ, സസ്യാ​ഹാ​രി​യായ ഭീമൻ നി​യ​മ​വി​രു​ദ്ധ​മാ​യി കണ്ടു എന്ന​തി​ലാ​ണെ​ന്റെ വൈ​മ​ന​സ്യം!”

“അന്ത്യ​യാ​ത്രാ​മൊ​ഴി ചൊ​ല്ലി​യാ​ണോ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യി​ലേ​ക്കു പണി​യാ​യു​ധ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി പടി​യി​റ​ങ്ങി​യ​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര സം​ഘർ​ഷ​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“എനി​ക്കെ​ന്തെ​ങ്കി​ലും സം​ഭ​വി​ച്ചാൽ ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധവ കൗരവ വിധവ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധവ എന്നി​ങ്ങ​നെ അധി​ക്ഷേ​പ​ക​ര​മാ​യി ദാ​മ്പ​ത്യാ​വ​സ്ഥ അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്താൻ ആരെ​യും, പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ചു് പത്ര​പ്ര​വർ​ത്ത​ക​രെ, അനു​വ​ദി​ക്ക​രു​തെ​ന്ന​വൻ ഓർ​മ്മി​പ്പി​ച്ചു. മരണം കെ​ട്ടു​ക​ഥ​യ​ല്ലെ​ന്നും, വാ​ളോ​ങ്ങു​ന്ന​വ​നു് വാളാൽ തി​രി​ച്ച​ടി പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കാ​മെ​ന്നും വി​ദൂ​ര​ത​യി​ലേ​ക്കു് കണ്ണും​ന​ട്ടു് പ്ര​വ​ചി​ച്ചു. മരണം ഉറ​ക്ക​ത്തിൽ സം​ഭ​വി​ച്ചാ​ലും, കരളിൽ ശത്രു കത്തി​യി​റ​ക്കി​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും, വി​ശാ​ല​മായ പരി​പ്രേ​ക്ഷ്യ​ത്തിൽ വേണം പരി​ഗ​ണി​ക്കാൻ എന്ന​വൻ ആശ്വ​സി​പ്പി​ച്ചു. ഞങ്ങ​ളെ ഭൂ​മു​ഖ​ത്തു​നി​ന്നു നി​ഷ്കാ​സി​ത​രാ​ക്കി പാ​ണ്ഡ​വർ ആണു് അധി​കാ​ര​ത്തിൽ വരു​ന്ന​തെ​ങ്കിൽ, അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ക്കാല സൈ​ര​ന്ധ്രി​യെ​പോ​ലെ നു​ഴ​ഞ്ഞു​ക​യ​റി അധി​നി​വേ​ശ​ക്കാ​രു​ടെ സ്വാ​സ്ഥ്യം നശി​പ്പി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നും, ചി​ത​യിൽ ചാടി പാ​ണ്ഡവ അഹ​ന്ത​ക്കു് വഴി​പ്പെ​ട​രു​തെ​ന്നു​മ​വൻ തന്ത്രം പറ​ഞ്ഞു​ത​ന്നു.” കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ബ​ലി​ദാ​നി പട്ടി​ക​യിൽ, ഒന്നിൽ കൂ​ടു​തൽ കൗ​ര​വ​രെ ഉൾ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യാൽ അതു് ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​സ​മര പോ​രാ​ളി​യായ ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ വി​ല​കു​റ​ച്ചു​കാ​ണാ​നു​ള്ള പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ കു​ടി​ല​ശ്ര​മ​മാ​യി കാ​ണു​മോ എന്ന കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യു​ടെ ചോ​ദ്യ​ത്തി​നു് നേരെ ചൊ​വ്വേ ഉത്ത​രം നൽ​കി​യ​ശേ​ഷം, അനു​ബ​ന്ധ​മാ​യി ഉദ്യാ​ന​ത്തിൽ നട​ന്നു ഹൃദയം തു​റ​ക്കു​യാ​യി​രു​ന്നു, നി​രാ​ലം​ബ​യായ ദു​ര്യോ​ധ​വി​ധവ.

“പാ​ണ്ഡവ പാ​ള​യ​ത്തിൽ, അശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വി​ന്റെ പാ​തി​രാ മി​ന്ന​ലാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ അഞ്ചു മക്കൾ​ക്കു് പുറമെ പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വ​രും പൂർ​ണ്ണ​മാ​യി കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ, ഹസ്തി​ന​പു​രി ഭര​ണ​ക്ര​മ​ത്തിൽ എന്തു​സം​ഭ​വി​ക്കു​മെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു മട​ക്ക​യാ​ത്ര​യിൽ വി​ഭാ​വന ചെ​യ്ത​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കൃ​പാ​ചാ​ര്യ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കൗ​ര​വ​പ​ക്ഷ​ത്തു പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കെ​തി​രെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ പോ​രാ​ടിയ കൃപർ ആയി​രു​ന്നു അശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വി​ന്റെ മാ​തൃ​സ​ഹോ​ദ​രൻ.

“കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര അതി​ജീ​വി​ച്ച ഞാൻ പി​ന്നെ കൊ​ട്ടാര പൗ​രോ​ഹി​ത്യ​ത്തിൽ​നി​ന്നും രാ​ജ​കീ​യ​പ​ട്ടാ​ഭി​ഷേ​ക​ത്തി​ലേ​ക്കു വഴി​മാ​റ​ണ​മ​ല്ലോ. ക്ഷ​ദ്രി​യേ​തര ജന​വി​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളും അധി​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ തി​രു​വ​സ്ത്ര​ങ്ങൾ​ക്കു അർ​ഹ​ത​പ്പെ​ട്ട​വർ എന്നു് എന്റെ ഭര​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ ഭാ​വി​യിൽ തെ​ളി​യി​ക്ക​പ്പെ​ടു​മ്പോൾ, ഒരു പണ​ത്തൂ​ക്കം പോലും ജാ​തി​പ​രി​ഗ​ണ​ന​യി​ല്ലാ​ത്തൊ​രു ജനാ​ധി​പ​ത്യ നവ ഭര​ണ​ക്ര​മ​ത്തി​നു വഴി തെ​ളി​യി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ? ഒന്നും മന​സ്സിൽ വക്ക​രു​തേ, ഞാൻ ഒന്നു​റ​ക്കെ ആത്മ​ഗ​തം ചെ​യ്തു എന്നു​ക​രു​തി​യാൽ മതി” മാറിയ ഭര​ണ​സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തിൽ കൃ​പർ​ക്കു ആകെ വി​ഭ​ജി​ച്ചു​കി​ട്ടിയ നി​യോ​ഗം, യു​ധി​ഷ്ഠിര സ്ഥാ​നാ​രോ​ഹ​ണ​ത്തി​ന്റെ ചി​ട്ട​വ​ട്ട​ങ്ങൾ പാ​ലി​ക്കുക എന്നു് മാ​ത്ര​മാ​യി.

“എവിടെ പ്രിയ അം​ബാ​ലി​കാ, എന്റെ ഭർ​ത്തൃ​മാ​താ​വു്!” എന്നു് എങ്ങ​ല​ടി​ച്ചു, വേ​ച്ചു​വേ​ച്ചു നട​ക്കു​ന്ന ആ വൃദ്ധ ആരാ​ണു്? എന്താ​ണ​വർ​ക്കി​വി​ടെ കാ​ര്യം?, കു​ലീ​ന​മായ അന്തഃ​പുര നി​ശ​ബ്ദ​ത​യ്ക്കു പെരുമ കേട്ട ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ രാ​ജ്ഞി​യു​ടെ ക്ഷണം സ്വീ​ക​രി​ച്ചു​വ​ന്ന തക്ഷ​ശില വനിതാ അദ്ധ്യാ​പിക കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“പാ​ണ്ഡു​വി​ന്റെ അമ്മ​യാ​യി​രു​ന്നു അം​ബാ​ലി​ക​ത​മ്പു​രാ​ട്ടി. പാ​ണ്ഡു​വി​ധവ കു​ന്തി​യാ​ണി​പ്പോൾ, മാ​ന​സി​ക​ശൈ​ഥി​ല്യ​ത്തിൽ ചി​ത്ത​ഭ്ര​മ​ക്കാ​രി. അവൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി മഹാ​റാ​ണി ആയി​രു​ന്നു എന്നൊ​ക്കെ നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാം. ‘ആധു​നിക ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ ചരി​ത്രം ശന്ത​നു​മു​തൽ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ വരെ’ എന്ന പു​സ്ത​കം നി​ങ്ങൾ എഴു​തി​യി​ട്ടു​ണ്ട​ല്ലോ. അതിനു ചരി​ത്ര സാ​മ​ഗ്രി​കൾ തേടി അക്കാ​ല​ത്തു​വ​ന്ന നി​ങ്ങൾ, യു​വ​കു​ന്തി​യെ കണ്ടും മി​ണ്ടി​യും തീർ​ച്ച​യാ​യും കു​ടുംബ വി​വ​ര​ങ്ങൾ തേ​ടി​യി​രി​ക്കാം. ചരി​ത്ര​പു​സ്ത​ക​ത്തിൽ പറ​യാ​നാ​വാ​ത്ത പലതും ആ ധീര വനി​ത​യു​ടെ ജീ​വി​ത​ത്തിൽ പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു സം​ഭ​വി​ച്ചു. മക്കൾ അഞ്ചു​പേ​രും ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ക​രാ​റി​ലെ ഇരകൾ ആയ​തോ​ടെ, കു​ന്തി, ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ തോ​ഴി​യാ​യി. മക്കൾ പി​ന്നീ​ടു് വ്യാ​ജ​യാ​ഗം ചെ​യ്തു സ്വയം ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​യാ​യി​പ്പോൾ, ‘തോഴി’യെ രാ​ജ​മാ​താ​വാ​ക്കാൻ ഉത്സാ​ഹ​വും നഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു. ഇപ്പോൾ കു​ന്തി ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ വി​ഴു​പ്പ​ല​ക്കും, പി​ന്നെ ഇങ്ങ​നെ പാ​ണ്ഡു​മാ​താ​വായ അം​ബാ​ലി​ക​യു​ടെ സു​ഖ​വി​വ​രം അറി​യാൻ അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ ഓടി​ന​ട​ക്കും. അം​ബാ​ലി​ക​യും ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര മാ​താ​വായ അം​ബി​ക​യു​മൊ​ക്കെ എന്നോ കാ​ട്ടു​തീ​യിൽ എരി​ഞ്ഞു​തീർ​ന്നു എന്നൊ​ന്നും അം​ഗീ​ക​രി​ക്കാ​തെ അവൾ ഏങ്ങ​ല​ടി​ക്കും, പി​ന്നെ ഒരു​മൂ​ല​യിൽ ചു​രു​ണ്ടു​കൂ​ടും, പറ​ഞ്ഞ​തി​നേ​ക്കാൾ കൂ​ടു​തൽ രഹ​സ്യ​ങ്ങൾ സൂ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന കു​ന്തി, ഉദ്യാ​ന​ത്തിൽ ചെ​ന്നി​രു​ന്നു നീർ​ച്ചോ​ല​യിൽ നോ​ക്കി സമയം കഴി​ക്കും”.

“കൊ​ട്ട​ക്ക​ണ​ക്കി​നു അഴു​കിയ മീൻ കോ​ട്ട​വാ​തി​ലി​നു മു​മ്പിൽ?”, കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശം ത്യാ​ഗം ചെ​യ്തു ഭീ​ഷ്മ​പ​ദ​വി നേടിയ ദേ​വ​വ്ര​തൻ അരു​താ​ത്ത​തെ​ന്തോ കണ്ട​പോ​ലെ രോ​ഷാ​കു​ല​നാ​യി.

“എന്തും ഞങ്ങൾ സഹി​ക്കും, വൃ​ദ്ധ​രാ​ജാ​വു് ശന്ത​നു സത്യ​വ​തി​യെ ഭാ​ര്യ​യാ​ക്കു​ന്ന​തൊ​ഴി​കെ. വല​യെ​റി​യു​ന്ന​തി​നി​ട​യിൽ വീണ സ്രാ​വാ​യി​രി​ക്കും എന്നു് കരുതി, നോ​ക്കി​യ​പ്പോൾ, പടു​കി​ഴ​വൻ, സത്യ​വ​തി​യു​ടെ കൈ പി​ടി​ക്കു​ന്നു. സമ്മ​തി​ക്കി​ല്ല ഈ അനീതി. ശന്ത​നു​മ​കൻ ദേ​വ​വ്ര​തൻ വേണം സത്യ​വ​തി​യു​ടെ ഏക ഭർ​ത്താ​വാ​കാൻ. അവൻ ഗം​ഗ​യു​ടെ പു​ത്ര​നെ​ങ്കിൽ, സത്യ​വ​തി​യു​ടെ അമ്മ യമുന. കു​രു​വം​ശം പു​നർ​നാ​മ​ക​ര​ണം ചെ​യ്തു സത്യ​വ​തി​യെ ഔദ്യോ​ഗിക കു​ടും​ബ​നാ​ഥ​യെ​ന്നു പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്ക​ണം. സമ്മ​തി​ച്ചി​ല്ലെ​ങ്കിൽ എന്നോ? നാളെ മുതൽ കൊ​ട്ടാ​ര​ക്കെ​ട്ടി​ന​ക​ത്തു വീഴും മീൻ ചെകിള!”

“പി​താ​മ​ഹ​നു​മാ​യെ​ന്താ പട​ല​പ്പി​ണ​ക്കം?”, യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ ലേഖകൻ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധ​മേ​ഘ​ങ്ങൾ തടി​ച്ച ആകാശം.

“തക്ഷ​ശി​ല​ഗു​രു​വി​ന്റെ അഭി​മു​ഖം രാ​വി​ലെ തര​പ്പെ​ട്ടു. സ്വയം ഉണ്ടായ പ്ര​പ​ഞ്ച​ത്തി​നു സ്വയം അവ​സാ​നി​ക്കാ​നും കെൽ​പ്പു​ണ്ടെ​ന്നൊ​രു ധീ​ര​നി​രീ​ക്ഷ​ണം കേ​ട്ട​പ്പോൾ കോ​രി​ത്ത​രി​പ്പു​ണ്ടാ​യി. മനു​ഷ്യൻ അജ​യ്യൻ എന്നാ​ണാ​ദ്യ​വും അവ​സാ​ന​വും ഇട​ക്കി​ട​ക്കും പു​ള്ളി​ക്കാ​രൻ നിർ​വൃ​തി​കൊ​ണ്ട​തു്. വരാ​നി​രി​ക്കു​ന്ന കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ പ്ര​പ​ഞ്ചം മി​ക്ക​വാ​റും അവ​സാ​നി​ക്കു​മെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു അതു​വ​രെ എന്റെ പ്ര​വ​ച​നം. അതാ, അപ്പോ​ഴു​ണ്ടു് പി​താ​മ​ഹൻ ആകു​ല​ഭാ​വ​ത്തോ​ടെ ആരോ​രു​മി​ല്ലാ​തെ അര​മ​ന​ഉ​ദ്യാ​ന​ത്തിൽ! പടു​കി​ഴ​വ​നെ പൂർ​ണ്ണ​മാ​യും അവ​ഗ​ണി​ക്കാൻ തോ​ന്നി​യി​ല്ല. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ നി​ങ്ങൾ നി​രാ​യുധ നി​രീ​ക്ഷ​കൻ മാ​ത്ര​മാ​വു​മോ, അതോ സൈ​നി​ക​പ​ദ​വി പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടോ എന്ന മു​ന​വ​ച്ച ചോ​ദ്യ​വു​മാ​യി മു​ട്ടു​കു​ത്തി ഞാൻ കൈ​മു​ത്തി. പഴയ പട​ക്കു​തിര ക്രു​ദ്ധ​നാ​യി, “സർ​വ്വ​സൈ​ന്യാ​ധിപ പദ​വി​യു​മാ​യി ദു​ര്യോ​ധ​നൻ നിർ​ബ​ന്ധി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, സ്വ​ച്ഛ​ന്ദ​മൃ​ത്യു അറ്റ കൈ​യ്യി​നു് സ്വയം ഞാൻ പ്ര​യോ​ഗി​ക്കും. ഏറി​യും കു​റ​ഞ്ഞും ആയി​ര​ത്തി​യ​ഞ്ഞൂ​റു കോടി കൊ​ല്ലം മു​മ്പു​ണ്ടായ മഹാ​സ്ഫോ​ട​ന​ത്തി​ലാ​ണു് പ്ര​പ​ഞ്ചം തു​ട​ങ്ങി​യ​തു്, വ്യാ​സൻ എന്നെ ഒന്നു് നി​സ്സാ​ര​നാ​ക്കാൻ ഒരി​ക്കൽ പറ​ഞ്ഞ​ത​പ്പോൾ ഓർ​ത്തു. ഇത്ര കു​റ​ച്ചു​കാ​ല​മേ ആയു​ള്ളൂ എന്ന​പ്പോൾ, മാ​മു​നി​യു​ടെ കാ​ല​ഗ​ണ​ന​യെ​ക്കു​റി​ച്ച​പ്പോൾ നേരിയ നി​രാ​ശ​യും തോ​ന്നി. എണ്ണി​യാ​ലൊ​ടു​ങ്ങാ​ത്ത” എന്ന വി​റ​പ്പി​ക്കു​ന്ന വാ​ക്കു​പ​യോ​ഗി​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു ഗം​ഗാ​സ​മ​ത​ല​ത്തി​ലെ രാ​ജ​സ​ദ​സ്സു​കൾ അതു​വ​രെ ഞാൻ നി​ല​ക്കു​നിർ​ത്തി​യ​തു്. മനു​ഷ്യ​ജ​ന്മ​ത്തി​നു​കി​ട്ടു​ന്ന കാ​ല​യ​ള​വിൽ വേ​ണ്ടേ കാ​ലാ​തി​വർ​ത്തി​യാ​യെ​ന്തെ​ങ്കി​ലും നാം ചെ​യ്യാൻ. യു​ദ്ധ​ര​ഹിത സമാ​ധാ​ന​ഭൂ​മി​യാ​ണെ​ന്റെ പകൽ​ക്കി​നാ​വെ​ങ്കിൽ, ചോ​ര​യൊ​ഴു​കു​ന്ന ബലി​ദാ​ന​മാ​ണു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എന്നിൽ​നി​ന്നും പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തു്. ആ വിധം നോ​ക്കി​യാൽ എന്റെ ഉൾ​ത്ത​ടം അസ്ഥി​ര​ത​യി​ലാ​ണി​പ്പോൾ. അന്ന​ന്ന​ത്തെ അപ്പ​ത്തി​നാ​യി ഓടി​ന​ട​ന്നു വാർ​ത്ത​മെ​ന​യു​ന്ന മാ​ധ്യ​മ​പ്ര​വർ​ത്ത​കർ​ക്കെ​ന്തി​ന​റി​യ​ണം, പ്ര​പ​ഞ്ച​ദു​രൂ​ഹ​ത​യു​ടെ മാ​നു​ഷിക വി​ഹ്വ​ല​ത​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു, അല്ലേ?” ആ നെ​റി​കെ​ട്ട ചോ​ദ്യ​വു​മാ​യി. പി​താ​മ​ഹൻ വായും കണ്ണും എനി​ക്കു​നേ​രെ അട​ച്ച​പ്പോൾ ഞാൻ വി​ചാ​രി​ച്ചു, ഇതു​ത​ന്നെ​യാ​യ​ല്ലേ ദ്രോ​ണാ​ചാ​ര്യർ ഇന്ന​ലെ, ഇതു​പോ​ലെ, ഇതേ ഇട​ത്തു, ഇതേ സമ​യ​ത്തു, ഇതേ ചോ​ദ്യ​ത്തി​നു് മറു​പ​ടി​യാ​യി ആകു​ല​ത​യോ​ടെ എന്നോ​ടു് പറഞ്ഞ ആസ​ന്ന​യു​ദ്ധ​ഭീ​തി​കൾ!

“ധാർ​മ്മി​ക​രോ​ഷ​ത്തി​ന്റെ കി​രാ​ത​മൂർ​ത്തി​യാ​യി​രു​ന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ എപ്പോൾ മു​ത​ലാ​ണു് ‘ഇഴ​ഞ്ഞി​ഴ​ഞ്ഞു’ പ്ര​ഭാ​ഷ​ണം ചെ​യ്തു തു​ട​ങ്ങി​യ​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ബലി​ദാ​നി യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു് ദേ​ശ​ര​ത്ന പു​ര​സ്കാ​രം മര​ണാ​ന്തര ബഹു​മ​തി​യാ​യി സമർ​പ്പി​ക്കു​ന്ന പ്രൗ​ഢ​ഗം​ഭീ​ര​മായ ചട​ങ്ങു കൊ​ട്ടാ​രം മട്ടു​പ്പാ​വിൽ.

“ഓരോ വാ​ക്കു​ച്ച​രി​ച്ച​ശേ​ഷ​വും, ചു​ണ്ടു​കൾ കൂ​ട്ടി​മു​ട്ടി​ച്ചു്, അടു​ത്ത വാ​ക്കി​ന്നി​ടം കൊ​ടു​ക്കാൻ അൽ​പ്പം മാ​ത്രം, ഒരു സം​ശ​യ​ഭാ​വ​ത്തോ​ടെ ചു​റ്റും നോ​ക്കി പതു​ക്കെ തു​റ​ക്കു​ന്ന ഈ വാ​മൊ​ഴി ശൈലി അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തു വി​രാ​ട​ന്റെ സേ​വ​ക​നാ​യി​രു​ന്ന കാ​ല​ത്താ​ണു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ പരീ​ക്ഷി​ച്ചു നൈ​പു​ണ്യം നേ​ടി​യ​തു്. രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ശ​രി​ക്കു് യോ​ജി​ച്ച ഈ പു​തു​കാ​ല​പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​രീ​തി, ഫലം ശ്രോ​താ​ക്ക​ളിൽ അനു​കൂ​ല​മെ​ന്നു് നേ​രി​ട്ടു് കണ്ട​പ്പോൾ, ഇനി​യും തു​ട​രാ​മെ​ന്നു മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി അനു​മ​തി​നൽ​കി.”

“കൗരവ കു​ടും​ബാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തെ ഉന്മൂ​ല​നം ചെ​യ്താൽ, ജനാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തെ ഹൃ​ദ​യ​പൂർ​വ്വം വര​വേൽ​ക്കാ​നാ​വു​മെ​ന്നു കരു​തിയ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ സാ​ധാ​ര​ണ​ക്കാ​രെ അപ​ഹ​സി​ച്ചു്, യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ കി​രീ​ട​ധാ​ര​ണം പൊ​ടി​പൊ​ടി​ച്ച​ല്ലോ! രാ​ജ​കീ​യ​ഘോ​ഷ​യാ​ത്ര നട​ക്ക​വെ “ഇതെ​ന്റെ രാ​ജാ​വ​ല്ല” എന്ന മു​ദ്രാ​വാ​ക്യ​മു​യർ​ത്തി​യ​വർ, അര​മ​ന​യിൽ​നി​ന്നും കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട കൗ​ര​വ​വി​ധ​വ​ക​ളാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല രാ​ജ​വം​ശ​വു​മാ​യി പു​ല​ബ​ന്ധ​മി​ല്ലാ​ത്ത അശരണർ! നൂ​റു​ക​ണ​ക്കി​നാ​ളു​കൾ നി​ന്നും നട​ന്നും വഴി​യിൽ കി​ട​ന്നും, പാ​ണ്ഡവ പട്ടാ​ഭി​ഷേ​ക​ത്തി​ന്നെ​തി​രെ പ്ര​തി​ഷേ​ധ​മു​യർ​ത്തി. കി​രീ​ട​ധാ​ര​ണം നടന്ന ജ്വാ​ലാ​മു​ഖീ അങ്ക​ണ​ത്തി​ലും പ്ര​തി​ഷേ​ധ​ക്കാർ തി​രു​വ​സ്ത്ര​ധാ​രി​യെ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി, ‘അയാൾ വെറും സാ​ധാ​ര​ണ​മ​നു​ഷ്യൻ മാ​ത്രം’ എന്നു് തു​ട​ങ്ങു​ന്ന ​നാടോടി ഗാ​ന​വും ആല​പി​ച്ചു. ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ജനം ന്യാ​യ​മാ​യും പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ച​തു വി​പ്ലവ ഭര​ണ​കൂ​ട​മാ​ണു്. എന്നാൽ, യു​ദ്ധ​ത്തിൽ സാ​ങ്കേ​തിക വി​ജ​യ​മു​ണ്ടാ​യെ​ന്നു​വ​കാ​ശ​പ്പെ​ട്ടു് ചെ​ങ്കോൽ പി​ടി​ച്ചു​പ​റി​ച്ച, അശേഷം ജന​പി​ന്തു​ണ​യി​ല്ലാ​ത്ത നവ പാ​ണ്ഡവ രാ​ജ​ഭ​ര​ണ​ത്തി​നെ​തി​രെ ആധു​നിക ആര്യാ​വർ​ത്ത ചരി​ത്ര​ത്തി​ലെ ഏറ്റ​വും വലിയ ജനകീയ പ്ര​തി​ഷേ​ധം, പു​തു​മ​ന്നൻ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ എങ്ങ​നെ അമർ​ച്ച ചെ​യ്യും! ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രി​ക​യു​ടെ പതി​ന​ഞ്ചോ​ളം ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​പ​തി​പ്പിൽ നാ​ളെ​മു​തൽ. ആദ്യ​ഖ​ണ്ഡിക വരി​സം​ഖ്യ അട​ച്ചും നി​ങ്ങൾ​ക്കു് വാ​യി​ക്കാം.”

“മനോ​ഭാ​വ​ത്തിൽ മാ​ത്ര​മ​ല്ല, നി​ങ്ങ​ളു​മാ​യി പ്രാ​യ​ത്തി​ലും കാ​ര്യ​മായ വ്യ​ത്യാ​സ​മു​ണ്ടെ​ന്ന പ്ര​തീ​തി പാ​ഞ്ചാ​ലി ഒരം​ഗീ​കൃത വസ്തുത പോലെ വി​ശ്വാ​സ​യോ​ഗ്യ​മാ​യി ജനി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​ല്ലോ ഓരോ അഭി​മു​ഖം കഴി​യു​മ്പോ​ഴും. യഥാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ ഉള്ള​താ​ണോ, അതോ അതി​ശ​യോ​ക്തി​യിൽ അധി​ഷ്ഠി​ത​മാ​ണോ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ, ഇനി​യും കൃ​ത്യ​മാ​യി അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്താ​ത്ത പ്രാ​യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ പരി​ഭ​വ​ങ്ങൾ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“പതി​വു​പോ​ലെ പൊ​ലി​പ്പി​ച്ചു പറ​യു​ക​യാ​ണോ, അതോ കവിടി നി​ര​ത്തി ഗണി​ച്ചു പറ​യു​ക​യാ​ണോ എന്ന അള​വി​ലേ​ക്കു ഞങ്ങ​ളു​ടെ പ്രാ​യ​ത്തർ​ക്കം എത്തും​മു​മ്പ​വൾ, ഇത്ത​രം അന്തഃ​സാര ശൂ​ന്യ​മായ വേ​റൊ​രു ആരോ​പ​ണം എനി​ക്കു​നേ​രെ എറി​ഞ്ഞു ഇളമുറ മാ​ദ്രേ​യ​രു​മാ​യി മമ​ത​യോ​ടെ കൂ​ട്ടു​കൂ​ടും. സഹ​വർ​ത്തി​ത്വ ബോ​ധ​ത്തിൽ മു​ന്നോ​ട്ടെ​ടു​ക്കേ​ണ്ട പരി​പാ​വന ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ ജീ​വി​ത​ത്തിൽ നി​ന​ക്കെ​ങ്ങ​നെ നഗ്ന​മായ വി​വേ​ച​നം കാ​ണി​ക്കാ​നാ​വു​ന്നു എന്നൊ​രി​ക്കൽ ഞാൻ അവ​ളോ​ടു് രോ​ഷ​ത്തോ​ടെ തട്ടി​ക്ക​യ​റി എന്നൊ​രാ​രോ​പ​ണ​വു​മാ​യി അവൾ കയ​റി​യി​റ​ങ്ങാ​ത്ത പരി​ദേ​വ​ന​ത്തി​ന്റെ പളു​ങ്കു​പ​ട​വു​കൾ ഇല്ല. ആദ്യ ഔദ്യോ​ഗിക ഭാ​ര്യ​യെ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ പൂ​ക്കാ​ര​ത്തെ​രു​വിൽ നിർ​ദ്ദ​യം ഉപേ​ക്ഷി​ച്ച നി​ങ്ങ​ളെ ഞാൻ എന്തു​ക​ണ്ടാ​ണു് വി​ശ്വാ​സ​ത്തി​ലെ​ടു​ക്കേ​ണ്ട​തെ​ന്ന​വൾ തി​രി​ച്ച​ടി​ച്ചു. അപ്പോൾ എനി​ക്കു് മന​സ്സി​ലാ​യി, ഇളമുറ മാ​ദ്രേ​യർ ഇരു​വ​രും എനി​ക്കെ​തി​രെ, ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ ഇരുൾ​മൂ​ടിയ പശ്ചാ​ത്ത​ല​ത്തിൽ വി​യർ​ത്തു പണി​യെ​ടു​ക്കു​ന്ന മു​റ​ക്കു് പാ​ഞ്ചാ​ലി എന്റെ ആദ്യ​കാല വി​വാ​ഹ​ര​ഹ​സ്യ​ങ്ങ​ളും വയ​സ്സും ഒന്നൊ​ന്നാ​യി വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു. അവളെ ഞാൻ തൊ​ഴു​തു മട​ങ്ങി!”

“ഇക്കാ​ണു​ന്ന പാ​ള​യ​സ​മു​ച്ച​യ​ത്തി​ലെ ഊട്ടു​പുര ഉറ​ക്കറ ഉൾ​പ്പെ​ടെ, അത്യാ​വ​ശ്യ സേ​വ​ന​മേ​ഖ​ല​ക​ളിൽ, കൗ​ര​വ​യു​ദ്ധ​നാ​യ​കൻ നി​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലു​ള്ള സൈ​നി​കർ​ക്കാ​യി ഒരു​ക്കിയ അടി​സ്ഥാന ക്ര​മീ​ക​ര​ണ​ങ്ങൾ എങ്ങ​നെ? തൃ​പ്തി​ക​ര​മാ​ണോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ഗു​രു​ത​ര​മാ​യി പരു​ക്കേ​റ്റ​വർ​ക്കി​ട​യിൽ കഴു​ക​നും കു​റു​ന​രി​യും അന്നം തേടി വട്ടം കറ​ങ്ങിയ മദ്ധ്യാ​ഹ്നം.

“തൊ​ഴി​ലു​ട​മ​ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ആവു​മ്പോൾ സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ വ്യാ​പ്തി ഞാൻ വി​സ്ത​രി​ച്ചു വി​ശ​ക​ലം ചെ​യ്തു​കൂ​ട​ല്ലോ. ഒക്കെ സഹി​ക്കാം, കരാ​റു​പ്പി​ച്ച നി​ര​ക്കിൽ വേതനം അനു​വ​ദി​ച്ചു കി​ട്ടാൻ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ പു​തു​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം എത്ര​ക​ണ്ടു് ഉത്സാ​ഹം കാ​ണി​ക്കും! അപ്പോൾ, ഭാ​വി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു ഒന്നും പറ​യാ​നാ​വാ​ത്ത സ്ഥി​തി വരും. പാ​ണ്ഡ​വ​സ​ഖ്യ​സൈ​നി​ക​രു​ടെ കഴു​ത്തു വെ​ട്ടി​യി​ടു​മ്പോൾ മന​സാ​ക്ഷി ചോ​ദി​ക്കും, “ഞെ​ട്ട​റ്റു വീ​ഴു​ന്ന ഈ തല​യു​ടെ തി​രി​ച്ചു​വ​ര​വു കൊ​ച്ചു​കു​ട്ടി​കൾ കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​വി​ല്ലേ?” എന്നാൽ ഭീ​ഷ​ണി​യു​ണ്ടാ​യി​ട്ടും വാ​ളെ​ടു​ക്കു​വാൻ വന്ന ഞങ്ങൾ​ക്കു​മു​ണ്ട​ല്ലോ പൂ​വ​ണി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത അഭി​ലാ​ഷ​ങ്ങൾ. അവ കി​ട​ന്നു​ജീർ​ണ്ണി​ക്കും മു​മ്പു്, കു​റു​ന​രി​കൾ ഞങ്ങ​ളെ നക്കി​ത്തു​ട​ക്കു​മോ. ഞങ്ങൾ ഇപ്പോൾ നേ​രി​ടു​ന്ന പ്ര​ശ്നം ഉച്ച​ഭ​ക്ഷ​ണം വയർ​നി​റ​യെ എന്ന​ല്ല, ഉഴ​വു​മാ​ടു​ക​ളു​ടെ ഇറ​ച്ചി​യാ​ണോ, അതോ മു​റി​വേ​റ്റു​വീണ സൈ​നി​ക​രു​ടെ ഇള​മാം​സ​മാ​ണോ!”

“നി​ങ്ങൾ​ക്കു​ണ്ടെ​ന്നു​പ​റ​യു​ന്ന ‘പൗ​രാ​വ​കാ​ശം’ കൗരവർ ചൂ​താ​ട്ട ശി​ക്ഷ​യു​ടെ ഭാ​ഗ​മാ​യി മര​വി​പ്പി​ച്ചു​ട്ടു​ണ്ടോ എന്ന​തൊ​ന്നു​മ​ല്ല​ല്ലോ, കൺ​മു​മ്പിൽ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ നി​ഷ്ക്രി​യ​ത്വം ഞങ്ങൾ നേരിൽ കണ്ട കാ​ര്യം? പരി​ശു​ദ്ധ​യും മോ​ഹ​നാം​ഗി​യു​മായ ഭാ​ര്യ​യെ നീ​ച​കൗ​ര​വൻ ഉടു​തു​ണി വലി​ച്ചൂ​രി നാ​ണം​കെ​ട്ട ആണു​ങ്ങൾ​ക്കു് മു​മ്പിൽ വി​വ​സ്ത്ര​യാ​ക്കു​മ്പോൾ, പി​ന്നിൽ ചെ​ന്നു് നി​ങ്ങ​ളി​ലൊ​രാൾ ആഞ്ഞൊ​രു ചവി​ട്ടു​വ​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു ലൈം​ഗി​കാ​തി​ക്ര​മി​യു​ടെ നടു​വൊ​ടി​ക്കേ​ണ്ട​താ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ? ഏതു തരം ദാ​മ്പ​ത്യ​ധർ​മ്മ​മാ​ണു് ഇനി​യു​ള്ള കാലം നി​ങ്ങൾ​ക്ക​വ​ളോ​ടു് പരി​പാ​ലി​ക്കാ​നാ​വുക?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു. വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​പി​റ്റെ​ന്നു വൽ​ക്ക​ലം ധരി​ക്കു​ന്ന നേരം.

“ഭര​ണ​കൂ​ട​ങ്ങൾ തമ്മിൽ രാ​ജ്യാ​ന്തര കരാ​റു​ക​ളും, നയ​ത​ന്ത്ര നട​പ​ടി​ക്ര​മ​ങ്ങ​ളും ഏതു പ്ര​തി​സ​ന്ധി​യി​ലും വസ്തു​നി​ഷ്ഠ​മാ​യി വച്ചു​പു​ലർ​ത്താൻ സത്യ​പ്ര​തി​ജ്ഞ ചെ​യ്തു അധി​കാ​ര​ത്തി​ലെ​ത്തിയ മുൻ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​യോ​ടാ​ണോ, നി​ങ്ങൾ, കേ​വ​ല​മൊ​രു ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു ലേഖിക, പെ​ണ്ണ​വ​കാ​ശ​സം​ര​ക്ഷ​ണ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു പ്ര​ബോ​ധ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന​തു്. വന​വാ​സ​മെ​ങ്കിൽ വന​വാ​സം, പ്ര​ക്രിയ ഒരു​പ​ക്ഷേ, നീ​ണ്ട​താ​ണെ​ങ്കി​ലും കൗരവർ തന്ന കഠി​ന​ശി​ക്ഷാ​വി​ധി​യു​മാ​യി ഞങ്ങൾ നി​സ്സം​ശ​യം സഹ​ക​രി​ക്കും. ഇപ്പോ​ഴും, ഇനി​യും, എനി​ക്കു് ഉത്ത​ര​വാ​ദി​ത്വം വേ​ദ​വ്യാ​സൻ എഴു​തി​വ​രു​ന്ന അസ്സൽ​മ​ഹാ​ഭാ​ര​ത​ത്തോ​ടാ​ണു്, അല്ലാ​തെ ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യോ​ട​ല്ല.”

“അര​ക്കി​ല്ല​ത്തിൽ​നി​ന്നും അർ​ധ​രാ​ത്രി പ്രാ​ണ​നും കൊ​ണ്ടോ​ടി​യൊ​ളി​ച്ച നി​ങ്ങൾ ആറം​ഗ​പാ​ണ്ഡവ സംഘം, ഏക​ച​ക്ര ഗ്രാ​മ​ത്തിൽ തല​മൊ​ട്ട​യ​ടി​ച്ചു പി​ച്ച​തെ​ണ്ടി നാൾ കഴി​ക്കു​മ്പോൾ ആയി​രു​ന്ന​ല്ലോ, നട​ന്നു​പോ​വാ​വു​ന്ന​ത്ര ദൂ​ര​ത്തിൽ ഒരു​ത്സ​വ​സ​ദ്യ തര​മാ​വു​മെ​ന്ന പ്ര​തീ​ക്ഷ​യിൽ, പാ​ഞ്ചാല കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു വച്ച​ടി​ച്ച​തും, ദ്രൗ​പ​ദി​യു​ടെ സ്വ​യം​വ​ര​മ​ത്സ​ര​ത്തിൽ പങ്കെ​ടു​ത്തു ജയി​ക്കു​ന്ന​തും. എന്നാൽ, അം​ഗ​രാ​ജാ​വി​ന്റെ തി​രു​വ​സ്ത്ര​വും കി​രീ​ട​വു​മാ​യി, സൂ​ര്യ​നെ​പ്പോ​ലെ തി​ള​ങ്ങു​ന്ന കർ​ണ്ണ​നോ, ദ്രൗ​പ​ദി ഏക​പ​ക്ഷീ​യ​മാ​യി കല്പി​ച്ച​തു അസ്ത്ര​വി​ദ്യ മത്സ​ര​ത്തിൽ ചേരാൻ വ്യ​ക്തി​ഗത അയോ​ഗ്യ​ത​യും! ഇതു​മാ​യി പരി​ഷ്കൃ​ത​സ​മൂ​ഹം എങ്ങ​നെ പൊ​രു​ത്ത​പ്പെ​ടും?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അർ​ജ്ജു​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. നവ​വ​ധു​വു​മൊ​ത്തു പാ​ണ്ഡ​വ​കു​ടും​ബം നീണ്ട കാ​ല​ത്തി​നു​ശേ​ഷം ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു യാത്ര ചെ​യ്യു​ന്ന ദി​ന​ങ്ങൾ.

“അതി​ല​ല്ലേ ‘പൊ​രു​ത്തം’ കണ്ണു​തു​റ​ന്നു കാ​ണേ​ണ്ട​തു്? വീ​രാ​ളി​യാ​യി​രി​ക്കാം കർ​ണ്ണൻ, പക്ഷേ, അച്ഛ​നാ​രെ​ന്നു ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ തേ​രോ​ട്ട​ക്കാ​രൻ എന്നു് തൊ​ഴി​ലി​ന്റെ മഹ​ത്വം അഭി​മാ​ന​ത്തോ​ടെ അറി​യി​ക്കാൻ ആവാ​ഞ്ഞ ദു​ര​ഭി​മാ​നി​കർ​ണ്ണൻ എവിടെ, വളർ​ത്തി​യ​തു, മാ​തൃ​ത്വ അവ​കാ​ശ​സം​ര​ക്ഷ​ണ​ത്തി​നാ​യി വിവാഹ ബാ​ഹ്യ​ര​തി അവ​ലം​ബി​ച്ച മുൻ ഹസ്തി​ന​പു​രി മഹാ​റാ​ണി​യെ ന്ന​ട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തിയ അർ​ജ്ജു​നൻ എവിടെ! അത്ര​യും ലളി​ത​മായ സ്ത്രീ​വി​ഷ​യ​വു​മാ​യി പൊ​രു​ത്ത​പ്പെ​ടാ​നാ​വാ​ത്ത​ത​ല്ലേ വി​ചി​ത്രം!”

“കളി​ച്ചു​ക​ളി​ച്ചു തോ​റ്റു എന്ന കൗ​ര​വ​നി​രീ​ക്ഷ​ണ​ത്തോ​ടു എങ്ങ​നെ പ്ര​തി​ക​രി​ക്കും?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. “സ്ഥാ​വ​ര​ജം​ഗമ സ്വ​ത്തു​ക്കൾ പണ​യം​വ​ച്ചി​ട്ടൊ​ന്നു​മ​ല്ല കളി​ച്ച​തെ​ന്ന വാ​ദ​ത്തിൽ കഴ​മ്പു​ണ്ടോ?”, ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തെ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ പ്ര​വി​ശ്യ​യാ​യി ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ ഏറ്റെ​ടു​ത്ത​തി​നു​ശേ​ഷം ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ വി​വാ​ദം പു​ക​യു​ന്ന ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ഞങ്ങ​ളു​മൊ​ത്തു ചൂ​താ​ടാൻ കൊ​തി​ച്ചി​രി​ക്കാം, എന്നാൽ, പെ​രു​മാ​റ്റ​ച്ച​ട്ടം പാ​ലി​ക്കേ​ണ്ട ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി എങ്ങ​നെ സാ​മ​ന്ത കു​രു​വം​ശ​വു​മാ​യി ചൂ​തു​ക​ളി​ക്കും എന്നൊ​രു ക്ര​മ​പ്ര​ശ്നം, വി​വേ​ക​വ​ച​ന​ത്തി​ന്റെ ആൾ​രൂ​പ​മായ വി​ദു​രർ സഭയിൽ ഉന്ന​യി​ച്ച​തി​നു, കൗരവ പ്ര​തി​ക​ര​ണം കി​ട്ടി​യി​രു​ന്നി​ല്ല. നേ​രി​യൊ​രു സം​ഘർ​ഷം സന്ദർ​ശ​ക​രായ ഞങ്ങൾ​ക്കും ആതി​ഥേ​യ​രായ കൗ​ര​വർ​ക്കും ഇടയിൽ നേ​ര​ത്തേ കണ്ടി​രു​ന്നു, നി​ഷേ​ധി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. അത്താ​ഴ​വി​രു​ന്നു ആരം​ഭി​ക്കും മു​മ്പു്, ദു​ര്യോ​ധ​ന​നും കൂ​ട്ട​രും പഴ​ച്ചാർ മാ​ത്രം കു​ടി​ക്കു​ക​യും, ഞങ്ങൾ​ക്കാ​ക​ട്ടെ ലഹ​രി​കൂ​ടിയ മദ്യം വി​ള​മ്പു​ക​യും ചെ​യ്ത​പ്പോൾ, വി​രു​ന്നു കു​ഴ​ഞ്ഞു​മ​റി​ഞ്ഞു. പാ​നീ​യ​ങ്ങ​ളു​ടെ തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പിൽ വന്ന അക്ഷ​ന്ത​വ്യ​മായ വി​വേ​ച​നം ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി ലഘു​വാ​യി കാ​ണു​ന്നി​ല്ല എന്നു് പറ​ഞ്ഞ​തോ​ടെ, ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എഴു​ന്നേ​റ്റു​നി​ന്നു നാ​ട​കീ​യ​മാ​യി, കു​രു​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ സൽ​പ്പേ​രി​നും പര​മാ​ധി​കാ​ര​ത്തി​നും അഖ​ണ്ഡ​ത​യ്ക്കും കള​ങ്കം വരു​ത്താൻ ഒരു​ത​ര​ത്തി​ലു​ള്ള വിദേശ ഇട​പെ​ട​ലും ഉണ്ടാ​വ​രു​തു് എന്നാ​യി​രു​ന്നു ഞെ​ട്ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന രീ​തി​യിൽ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ച​തു്. രാ​ജ​സൂയ യാഗം ചെ​യ്തു ആര്യാ​വർ​ത്ത​ത്തിൽ പര​മാ​ധി​കാ​രം സ്ഥാ​പി​ച്ച ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം എങ്ങ​നെ ഈ വിഘടന പ്ര​സ്താ​വ​ന​യെ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ക്കാ​തെ മു​ന്നോ​ട്ടു​പോ​കും? അങ്ങ​നെ ഞാൻ തെ​റ്റു​തി​രു​ത്താൻ അവ​രോ​ടു് ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു. തെ​രു​വു നാ​ട​ക​മാ​യി നേ​ര​ത്തെ തയ്യാ​റാ​ക്കിയ പോലെ തോ​ന്നി. ബലം പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു കൗരവർ നൂ​റു​പേ​രും, ഞങ്ങൾ അഞ്ചു ആണു​ങ്ങ​ളെ വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം ചെ​യ്തു ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ നി​യ​മ​വാ​ഴ്ച​യെ നോ​ക്കു​കു​ത്തി​യാ​ക്കി! പാ​ഞ്ചാ​ലി ആ സമ​യ​ത്തു അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ കു​ന്തി​ക്കൊ​പ്പം ആയി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടാ​വാം രക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു. അഖ​ണ്ഡ​ത​യും പര​മാ​ധി​കാ​ര​വും ഒരു സാ​മ​ന്ത​രാ​ജ്യ​ത്തി​നെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ചാ​ണു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഉപ​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നും, സാ​മ​ന്ത​ന്മാർ​ക്കു പര​മാ​ധി​കാര അവ​കാ​ശ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടെ​ന്നു് വ്യാ​ജ​മാ​യി സ്ഥാ​പി​ക്കാ​നും കു​രു​വം​ശ​ത്തിൽ വി​ഘ​ട​ന​വാദ പ്ര​വർ​ത്ത​ന​ങ്ങൾ​ക്കു് പ്രേ​ാ​ത്സാ​ഹ​നം നൽ​കാ​നു​മാ​ണു് ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ, നേ​ര​ത്തെ തയ്യാ​റാ​ക്കിയ, പ്ര​സ്താ​വ​ന​യെ​ന്നും ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ട്ട​തു​കൊ​ണ്ട​ല്ലേ പി​താ​മ​ഹൻ മുതൽ വി​ദു​രർ വരെ തല​താ​ഴ്ത്തി ലജ്ജി​ച്ച​തു്? ഇതു് കേ​വ​ല​മൊ​രു കൗരവ പാ​ണ്ഡവ കൂ​ട്ടു​കു​ടുംബ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​മാ​യ​ല്ല നി​ങ്ങൾ കാ​ണേ​ണ്ട​തു്, ഇതു് രാ​ഷ്ട്ര​മീ​മാം​സ​യു​ടെ വ്യാ​ഖ്യാ​ന​ത്തിൽ വന്ന അപ​ഭ്ര​മി​ഷം!” മറ്റു​നാ​ലു​പാ​ണ്ഡ​വർ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ നി​ന്ദ​യോ​ടെ നോ​ക്കി നോ​ട്ടം വെ​ട്ടി​ച്ചു.

“എന്താ കു​ട്ടീ മോ​ങ്ങു​ന്ന​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ മക​ളോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര യു​ധി​ഷ്ഠിര ഭര​ണ​കൂ​ടം.

“പോ​രാ​ട്ട​ത്തിൽ ചതി​ച്ചു​കൊ​ന്നു അച്ഛ​നെ അവർ, ഞങ്ങൾ ഒന്നും പറ​ഞ്ഞി​ല്ല. അനു​സ്മ​ര​ണ​യോ​ഗ​ത്തിൽ ഭീമൻ ദു​ര്യോ​ധ​ന​വ​ധം അഭി​ന​യി​ച്ചു​ര​സി​ക്കു​മ്പോൾ ഞങ്ങൾ കു​ട്ടി​കൾ വാ​വി​ട്ടു് നി​ല​വി​ളി​ച്ചു. ഇന്ന​ലെ പൊ​തു​യോ​ഗ​ത്തിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി എന്റെ അമ്മ​യെ അവ​മ​തി​ക്കു​ന്ന​തു നി​ങ്ങൾ കേ​ട്ടി​ല്ലേ? കലിം​ഗ​ദേ​ശ​ക്കാ​രി​യായ അമ്മ പതി​നെ​ട്ടു​വ​യ​സ്സിൽ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ദു​ര്യോ​ധ​ന​വ​ധു​വാ​യി വന്ന​ശേ​ഷം, ഗംഗ യമുന കാർ​ഷിക സം​സ്കാ​ര​ത്തെ മാ​തൃ​ഭൂ​മി​യാ​യി അം​ഗീ​ക​രി​ച്ച​ത​ല്ലേ? തൊ​ണ്ണൂ​റ്റി ഒമ്പ​തു കൗ​ര​വ​രാജ സ്ത്രീ​ക​ളോ​ടും അമ്മ, ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ നാ​ടൻ​ഭാ​ഷ​യിൽ ഇട​പ​ഴ​കി. വ്യ​ക്തി​ഗത ത്യാ​ഗം ചെ​യ്തു. രാ​ഷ്ട്ര​ത്തി​ന്റെ അഖ​ണ്ഡത രക്ഷി​ക്കാ​നാ​യി വി​ശു​ദ്ധ​യു​ദ്ധ​ത്തിൽ ഭർ​ത്താ​വു് കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ടു. രാ​ജ​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ നി​ന്നു് ഞങ്ങ​ളെ പു​തു​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം പു​ക​ച്ചു പു​റ​ത്തു ചാ​ടി​ച്ചു. അടി​സ്ഥാ​ന​സൗ​ക​ര്യ​മി​ല്ലാ​ത്ത പു​ന​ര​ധി​വാ​സ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ പൊ​റു​ക്കാൻ പ്രേ​രി​പ്പി​ച്ചു. കു​ടി​വെ​ള്ളം ചോ​ദി​ച്ചു കോ​ട്ട​ക്ക​ക​ത്തു ചെ​ന്ന​പ്പോൾ വേ​ട്ട​പ്പ​ട്ടി​ക​ളെ വി​ട്ടു വി​ര​ട്ടി. ഇപ്പോൾ മഹാ​റാ​ണി വേ​ഷ​മി​ടു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി പറ​യു​ന്നു, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ദ്ധ​ത്തി​നു് മു​മ്പു് തന്നെ ഭൂ​ഗർ​ഭ​അ​റ​യി​ലെ കു​രു​വംശ രത്ന​ശേ​ഖ​രം കലിംഗ നാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ കട​ത്തി! ഇതാണോ ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യെ കു​റി​ച്ചു് ചു​രു​ങ്ങിയ മാ​സ​ങ്ങൾ മാ​ത്രം ഈ നാ​ട്ടിൽ താ​മ​സി​ച്ച പാ​ഞ്ചാ​ലി പറ​യേ​ണ്ട​തു്? ദുഃ​ഖ​ത്തിൽ പങ്കു​ചേ​രാ​തെ ഞങ്ങ​ളു​ടെ ശത്രു​ക്ക​ളെ പോലെ ആഹ്ലാ​ദി​ക്കാൻ എങ്ങ​നെ മന​സ്സു് വരു​ന്നു? എന്തെ​ല്ലാം സൗ​ജ​ന്യ​ങ്ങ​ളും പാ​രി​തോ​ഷി​ക​ങ്ങ​ളും ഞങ്ങ​ളു​ടെ സു​വർ​ണ​കാ​ല​ത്തു അച്ഛൻ തന്ന​താ​ണു്! അതു​മാ​ത്ര​മേ ഞങ്ങൾ സു​ര​ക്ഷ​ക്കാ​യി അമ്മ​യു​ടെ നാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു് കൊ​ണ്ടു​പോ​യി​ട്ടു​ള്ളു.”

“വി​ഭാ​വന ചെ​യ്ത​പോ​ലെ​ത്ത​ന്നെ ആയി​രു​ന്നു​വോ പതി​നെ​ട്ടു നാൾ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര? അതോ, അതീ​ത​ശ​ക്തി​ക​ളു​ടെ ഇട​പെ​ട​ലിൽ, നീ അറി​യാ​തെ വന്നു​ചേർ​ന്നു​വോ, അടി​യൊ​ഴു​ക്കു​കൾ?”, ഭീമ ഗദാ പ്ര​ഹ​ര​ത്തിൽ തു​ട​യെ​ല്ലു​പൊ​ട്ടിയ ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ അരികെ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ‘ദുഃഖം സ്പു​രി​ക്കു​ന്ന’ ശബ്ദ​ത്തിൽ ചോ​ദി​ച്ചു. കഴു​ക​നും കു​റു​ന​രി​യും കു​പ്ര​സി​ദ്ധ ഇരയെ കൗ​തു​ക​ത്തോ​ടെ നി​രീ​ക്ഷി​ച്ചു.

“പാ​ള​യ​നിർ​മ്മി​തി​ക്കു നേ​തൃ​ത്വം കൊ​ടു​ത്ത ഞാൻ രാ​ത്രി ഏക​നാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾ, പന​യോ​ല​യിൽ രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​പോ​ലെ​ത്ത​ന്നെ, കൃ​ത്യ​മാ​യി! പോ​രാ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ അവ​സാ​ന​മു​ഹൂർ​ത്ത​ത്തി​ലും, എന്നെ തള​ക്കാ​നാ​വാ​തെ പാ​ണ്ഡ​വർ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ക്ക​പ്പു​റം ആശ​യ​റ്റ​ല​ഞ്ഞു​തി​രി​യു​മ്പോൾ, ജലാ​ശ​യ​ത്തിൽ കണ്ടെ​ത്തു​മെ​ന്നും, പിൻ​മു​ടി​വ​ലി​ച്ചു ചളി​നി​ല​ത്തി​ലേ​ക്കി​ഴ​ച്ചു, പ്ര​തി​രോ​ധി​ക്കാൻ ആയുധം തരാതെ, അധാർ​മ്മി​ക​പ്ര​ഹ​ര​ത്തി​ലൂ​ടെ വീ​ഴ്ത്തു​മെ​ന്നും എഴു​തി​യ​തി​നി​പ്പോൾ പ്ര​വ​ച​ന​സ്വ​ഭാ​വം കൈ​വ​ന്ന​ല്ലോ, അഭി​വ​ന്ദ്യ ധർ​മ്മ​പു​ത്രാ! മറ്റു നാ​ലു​പാ​ണ്ഡ​വർ പരു​ക്കൻ വി​ജ​യാ​ര​വ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി പാ​ള​യ​ത്തി​ലേ​ക്കു് കു​തി​ക്കു​മ്പോൾ നീ മാ​ത്രം ‘ക്ഷേ​മാ​ന്വേ​ഷ​ണം’ ചെ​യ്യു​മെ​ന്നും, സാ​ന്ദർ​ഭി​ക​മാ​യി ഞാൻ രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി. എല്ലാം സൂ​ക്ഷ്മ​ത​ല​ത്തിൽ സാ​ധ്യ​മാ​ക്കി​യ​തി​നു വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി​ക്കു നമോ​വാ​കം. ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ​ത്തി അന്ധ​രാ​ജാ​വി​നെ അർ​ദ്ധ​സ​ത്യ​ങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞു കീ​ഴ്പ്പെ​ടു​ത്തി ചെ​ങ്കോൽ തട്ടി​യെ​ടു​ത്തു നി​ങ്ങൾ നാളെ അധി​കാ​ര​മേൽ​ക്കു​മ്പോൾ, അന്തഃ​പു​ര​വ​സ​തി​ക​ളിൽ​നി​ന്നും ഭീമൻ പ്ര​തി​കാ​ര​ബു​ദ്ധി​യോ​ടെ കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്കു​ന്ന കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​കൾ​ക്കു്, പു​ന​ര​ധി​വാസ കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ നീ, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യും മറ്റു പാ​ണ്ഡ​വ​രും അറി​യാ​തെ, അവ​രാ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ന്ന സഹായം ചെ​യ്യു​മെ​ങ്കിൽ, നീ​യി​പ്പോൾ ചെവി കൂർ​പ്പി​ച്ചു ഈ പാ​തി​രാ പദ്ധ​തി കേൾ​ക്ക, ഇന്നു അശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വി​ന്റെ ആക്ര​മ​ണ​ത്തിൽ ചാ​വാ​തെ എങ്ങ​നെ നി​ങ്ങൾ ആറു​പേർ​ക്കു് നാളെ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ജീ​വ​നോ​ടെ എത്താം! ആ വഴി ഞാൻ പറ​ഞ്ഞു​ത​രാം! പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ അഞ്ചു​മ​ക്ക​ളെ​യും, പാ​ഞ്ചാ​ലൻ ധൃ​ഷ്ട​ധ്യു​മ്നൻ എന്നി​വ​രെ​യും പാ​ണ്ഡവ പാ​ള​യ​ത്തിൽ കി​ട​ത്തി​യു​റ​ക്കി​യ​ശേ​ഷം, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​മൊ​ത്തു പാ​ണ്ഡ​വർ അഞ്ചു​പേ​രും, നി​ങ്ങൾ​ക്കു് ബോ​ധ്യ​മു​ള്ളൊ​രു രഹ​സ്യ​താ​വ​ള​ത്തി​ലേ​ക്കു നേ​ര​ത്തേ മാ​റി​ക്കി​ട​ക്കാൻ ഒരു പദ്ധ​തി.”

“തു​ട​പൊ​ട്ടി കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ണു് കാലം ചെന്ന കൗ​ര​വ​പോ​രാ​ളി, വടി​യാ​യി നീ​ണ്ടു​നി​വർ​ന്നു നി​ശ്ചേ​ത​ന​നാ​യി കി​ട​ക്കു​മ്പോ​ഴും, സാ​യു​ധ​രാ​യി തന്നെ വേണോ, കൊ​ല​യാ​ളി പാ​ണ്ഡ​വർ ചു​റ്റും കാവൽ നിൽ​ക്കാൻ”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ടു​പെ​ട്ടു് ദു​ര്യോ​ധന ജഡം കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ക്ക​രി​കെ ചളി​യിൽ നി​ന്നും ഉയർ​ത്തി, വലി​ച്ചു പു​റ​ത്തെ​ടു​ത്തു, കേ​ശാ​ദി​പാ​ദം നീർ​ച്ചാ​ലിൽ തേ​ച്ചു​ക​ഴു​കി വൃ​ത്തി​യാ​ക്കി, സൈ​നി​ക​വ​സ്ത്ര​ങ്ങൾ ധരി​പ്പി​ച്ചു സു​ഗ​ന്ധ​ലേ​പ​ന​ങ്ങൾ പു​ര​ട്ടി, ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ന്റെ യമു​നാ​തീര കല്ല​റ​യിൽ, പ്രി​യ​ആ​യു​ധം ഗദ​യോ​ടൊ​പ്പം, അട​ക്കം ചെ​യ്യും മു​മ്പു്, പുതു ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ പ്രാ​യോ​ക്താ​ക്കൾ എന്ന നി​ല​യിൽ, രാ​ജ​കീയ യാ​ത്രാ​മൊ​ഴി നൽ​കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, വി​വാ​ദ​വം​ശ​ബ​ന്ധ​മു​ള്ള പാ​ണ്ഡ​വർ. ഓരോ പാ​ണ്ഡ​വ​നും അവ​ന​വ​ന്റെ മു​ഖ്യ​ആ​യു​ധം ഒരു​ക​യ്യിൽ ആവു​ന്ന​ത്ര ഉയർ​ത്തി​പ്പി​ടി​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു, അടി​മു​ടി ആചാ​ര​ബ​ദ്ധ​മായ അന്ത്യാ​ഞ്ജ​ലി.

“നശ്വ​ര​മായ ഉട​ലി​നോ​ടു​മാ​ത്ര​മ​ല്ല​ല്ലോ, പരേത ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ സ്വർ​ഗീയ ആത്മാ​വി​നോ​ട​ല്ലേ ഞങ്ങൾ ഉപ​ചാ​ര​പൂർ​വ്വം യാത്ര പറ​യു​ന്ന​തു്! എന്തി​നു ഞങ്ങൾ പി​ന്നെ ആയുധം പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ക്കു​ന്നു? എള്ളും പൂവും കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്യേ​ണ്ട ബലി​യർ​പ്പ​ണ​ത്തിൽ അതു​ഞ​ങ്ങൾ പു​ണ്യ​ന​ദി​യിൽ നാളെ ശരി​ക്കും ചെ​യ്യും, എന്നാൽ കു​ടും​ബ​ക​ല്ല​റ​യിൽ വക്കാ​നു​ള്ള ഈ ഭൗ​തി​ക​ശ​രീ​ര​ത്തോ​ടു അന്ത്യ​മൊ​ഴി ചൊ​ല്ലു​മ്പോൾ, ജീ​വി​ത​കാ​ലം മു​ഴു​വൻ കൊ​ണ്ടു​ന​ട​ന്ന അവ​ര​വ​രു​ടെ ആയുധം വേ​ണ്ടേ ഞങ്ങൾ പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ക്കാൻ! എഴു​ത്താ​ണി​യിൽ കവി​ഞ്ഞൊ​രു ദി​വ്യാ​യു​ധ​മി​ല്ലെ​ന്ന​റി​യു​ന്ന നി​ങ്ങ​ളെ​പോ​ലു​ള്ള നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക പത്ര​പ്ര​വർ​ത്ത​കർ എങ്ങ​നെ അറി​യാ​നാ​ണു്, അസ്ത്രം, കു​ന്തം, ഗദ തു​ട​ങ്ങിയ ശാ​ശ്വ​ത​മൂ​ല്യ​മു​ള്ള യു​ദ്ധ​ഉ​രു​പ്പ​ടി​കൾ അർ​ദ്ധ​സ​ഹോ​ദ​ര​രെ വധി​ക്കാൻ മാ​ത്ര​മു​ള്ള​ത​ല്ല, പ്രൗഢ ഗം​ഭീ​ര​മായ അനു​ഷ്ടാ​ന​കർ​മ്മ​ങ്ങ​ളിൽ അർ​പ്പ​ണ​ബോ​ധ​ത്തോ​ടെ അവ​ത​രി​പ്പി​ക്കാൻ കൂ​ടി​യാ​ണു്! യു​ദ്ധ​സാ​മ​ഗ്രി​കൾ നിർ​മ്മി​ക്കു​ന്ന കലാ​കാ​ര​ന്മാർ​ക്കു ആദ​ര​സൂ​ച​ക​മായ ആയു​ധ​സ​മർ​പ്പ​ണം കൂ​ടി​യാ​കു​ന്നു ഇതു്. ദി​വ്യാ​സ്ത്ര​മെ​ന്ന​ഭി​മാ​നി​ച്ചി​രു​ന്ന​ഗാ​ണ്ടീ​വം കു​ല​ക്കാൻ അർ​ജ്ജു​നൻ അഭി​മാ​ന​പൂർ​വ്വം ശ്ര​മി​ച്ച​തും, വി​ല്ലു​മു​റി​ഞ്ഞു നേർ​ത്ത വിലാപ സ്വ​ര​ത്തിൽ അപ​ശ​ബ്ദ​മു​യർ​ന്ന​തും അപ്പോൾ ആയി​രു​ന്നു.”

“ഉട​ലാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തെ ചെ​റു​ത്തു​നിൽ​ക്കാ​റി​ല്ലേ നി​ങ്ങൾ! അതോ ‘കു​ന്തി​യു​ടെ​മോൻ’ ബലം പ്ര​യോ​ഗി​ക്കു​മോ?” കൈ​പ്പ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു നകു​ല​നും സഹ​ദേ​വ​നും മനം തു​റ​ക്കു​മ്പോൾ അസ്വ​സ്ഥത. അര​ക്കി​ല്ല​ത്തു​നി​ന്നു പാ​തി​രാ​വിൽ ഓടി​ര​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു് ഏക ചക്ര ഗ്രാ​മ​ത്തിൽ അജ്ഞാ​ത​ജീ​വി​തം നയി​ക്കു​ന്ന അശാ​ന്ത​കാ​ലം.

“സാ​ഹ​ച​ര്യ​ങ്ങൾ അനു​കൂ​ല​മാ​വു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നു കണ്ടാൽ, ഭീമൻ അനു​താ​പ​ത്തി​നു ശ്ര​മി​ക്കും. യാ​ച​ന​യു​ടെ സ്വ​ര​ത്തിൽ ഏറ്റു പറയും, “എന്റെ രക്ത​ത്തിൽ കാ​മ​ന​യു​ടെ അളവു് കൂ​ടു​ത​ലാ​വു​മ്പോൾ നി​ങ്ങൾ തു​ണ​ക്ക​ണം. മദ​പ്പാ​ടു​ണ്ടാ​യാൽ തീർ​ന്നി​ല്ലേ പാ​ണ്ഡവ എന്ന വംശീയ മഹിമ!” “കുലീന പാ​ണ്ഡ​വർ ഞങ്ങ​ളാൽ നശി​ക്കാ​തെ​യി​രി​ക്ക​ട്ടെ” എന്നാ​ശ്വ​സി​പ്പി​ച്ചു കൊ​ണ്ടു് ഞങ്ങ​ളി​ലൊ​രാൾ അവ​നു​വ​ഴ​ങ്ങും. ഒരാളെ ഇര​യാ​ക്കു​മ്പോൾ തന്നെ, മറ്റേ മാ​ദ്രേ​യ​നെ പി​ടി​വി​ടാൻ സമ്മ​തി​ക്കാ​തെ പി​ടി​ച്ചി​രു​ത്തും, അമ്മ​യി​ല്ലാ​ത്ത ഞങ്ങൾ രണ്ടു​പേർ കു​ന്തി​യെ മാ​താ​വാ​യി സങ്കൽ​പി​പ്പി​ച്ച​തു് ഇക്കാ​ര്യ​ത്തിൽ, കാമന തൃ​പ്തി​പ്പെ​ടു​ത്താ​നൊ​രു എളു​പ്പ​വ​ഴി​യാ​യി അവൻ കണ്ടു. അല​ഞ്ഞു നട​ക്കു​ന്ന കാ​ല​ത്തു കാ​ട്ടാ​ള​ത്തി​യു​മാ​യ​വ​നു് കാമം തോ​ന്നി​യ​പ്പോൾ, പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ത്തിൽ അസ്വ​സ്ഥ​യായ കു​ന്തി അവനു പക്ഷേ, സമ്മ​തം മൂളി എന്നി​ട്ട​വൾ ഞങ്ങ​ളെ വി​ളി​ച്ചി​രു​ത്തി മധുരം തന്നു ആശ്വ​സി​പ്പി​ച്ചു, “അങ്ങ​നെ​യെ​ങ്കി​ലും പി​ടി​ച്ചാൽ പിടി കി​ട്ടാ​ത്ത ഭീ​മ​കാ​മന കൂ​ലം​കു​ത്തി​യൊ​ഴു​കി നി​ങ്ങ​ളെ ഭാ​വി​യിൽ പീ​ഡ​ന​ത്തിൽ​നി​ന്നും അവൻ ഒഴി​വാ​ക്ക​ട്ടെ.” ഒഴി​വി​ല്ലാ​തെ തു​ടർ​ന്ന ഈ മാ​ദ്രേ​യ​ദു​ര​ന്തം കണ്ടി​ട്ടും, മു​തിർ​ന്ന കൗ​ന്തേ​യൻ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ഇട​പെ​ടാ​തി​രി​ക്കും, അർ​ജ്ജു​നൻ പരി​ഹ​സി​ക്കാ​നോ പ്ര​തി​രോ​ധി​ക്കാ​നോ വരാതെ, അവനവൻ സ്വാർ​ത്ഥത വ്യ​ക്തി​ത്വ​ത്തി​ന്റെ മു​ഖ​മു​ദ്ര​യാ​ക്കും” കാ​ട്ടു​പ​ന്നി​യു​ടെ ആക്ര​മ​ണ​ത്തിൽ, അടി​വ​യ​റ്റിൽ മു​റി​വേ​റ്റ ഭീമൻ കീ​റ​പ്പാ​യിൽ തൊ​ട്ട​രി​കെ കി​ട​ന്നു​മോ​ങ്ങു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. കു​ന്തി​യും രണ്ടു കൗ​ന്തേ​യ​രും വീ​ട്ട​ക​വി​ഴു​പ്പു​മാ​യി ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലെ ശു​ദ്ധ​ജ​ല​സ്രോ​ത​സ്സു് തേടി വീ​ട്ടിൽ​നി​ന്നും ഇറ​ങ്ങി​പ്പോയ നേരം.

“കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധ​വ​കൾ അര​മ​ന​ക്കു​മു​മ്പിൽ പ്ര​തി​ഷേ​ധ​പ്ര​ക​ട​നം ചെ​യ്യു​ന്ന​ല്ലോ. പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ ഒരാൾ പോലും ചെ​വി​കൊ​ടു​ത്തു കണ്ടി​ല്ല എന്നാ​ണ​വർ പരി​ഭ​വം പറ​ഞ്ഞ​തു്. അതെ​ന്താ അങ്ങ​നെ? മഹാ​രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ഇന്ന​വർ​ക്കു കൊ​ടു​ത്ത ‘വാ​ഗ്ദാ​നം’ രക്ത​സാ​ക്ഷി ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ദീർ​ഘ​കാ​യ​ലോ​ഹ​പ്ര​തിമ കൗ​ര​വ​രു​ടെ അടു​ത്ത ആണ്ടു​ശ്രാ​ദ്ധ​ത്തി​നു മു​മ്പു് പൂർ​ത്തി​യാ​ക്കു​മെ​ന്നും. മരി​ച്ചു​പോ​യ​വ​രു​ടെ പ്ര​തിമ കണ്ടാൽ തീ​രു​മോ, ജീ​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​വ​രു​ടെ വി​ശ​പ്പും ദാ​ഹ​വും?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“നീ​ണ്ട​നീ​ണ്ട വാ​ക്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഞങ്ങ​ളെ നി​ങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞു​ഫ​ലി​പ്പി​ക്കേ​ണ്ട കാ​ര്യ​മി​ല്ല. കൗ​ര​വ​രെ​പോ​ലെ ഒരു വ്യർ​ത്ഥ​ജ​ന്മം കൊ​ണ്ടു് കൊ​ഴി​ഞ്ഞു​പോ​വു​ന്ന ധൂ​മ​കേ​തു​ക്ക​ള​ല്ല പാ​ണ്ഡ​വർ. കൗ​ന്തേ​യർ​ക്കു ആകാ​ശ​ചാ​രി​ക​ളു​മാ​യി കൂ​ടി​യാ​ലോ​ച​ന​യു​ണ്ടു്. അതീത ശക്തി​ക​ളു​ടെ അതി​വി​ശി​ഷ്ട നി​യോ​ഗം കി​ട്ടിയ, അഭി​ജാ​ത​ജ​ന്മ​ങ്ങ​ളാ​ണു് പാ​ണ്ഡ​വർ എന്നു് പറ​ഞ്ഞ​തു് കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളി​ലെ താര സം​വാ​ദ​ക​ര​ല്ല, സാ​ക്ഷാൽ വേ​ദ​വ്യാ​സ​നാ​ണു്. പാ​ണ്ഡ​വ​ജീ​വിത പാ​ത​യി​ലൂ​ടെ രഥ​മോ​ടി​ച്ചു​നോ​ക്കിയ നി​ങ്ങൾ​ക്കും കു​റ​ച്ചൊ​ക്കെ അറി​യാം, എന്തെ​ന്തു പ്ര​തി​സ​ന്ധി​ക​ളിൽ തള​രാ​തെ പി​ടി​ച്ചു​നി​ന്നാ​ണ​വർ കൂ​ട്ടു​കു​ടും​ബ​സ്വ​ത്തു തി​രി​ച്ചു​പി​ടി​ച്ച​തെ​ന്നു. യു​ദ്ധം ജയി​ച്ചാൽ യു​ദ്ധ​ക്കെ​ടു​തി​യു​ണ്ടാ​വും, ക്ഷാ​മ​മു​ണ്ടു്, അത്ഭു​തം, ഗം​ഗ​യും യമു​ന​യും ഒഴു​കു​ന്ന ഈ നാ​ട്ടിൽ കു​ടി​നീ​രി​നു കടി​പി​ടി​യു​ണ്ടു്. സൗ​ജ​ന്യ​ധാ​ന്യ വി​ത​ര​ണം, ശു​ചി​മു​റി​നിർ​മ്മി​തി, അത്യാ​വ​ശ്യ ഊട്ടു​പുര സാ​ധ​ന​ങ്ങൾ വി​ല​കു​റ​ച്ചു വിൽ​പ്പന, ഇതൊ​ന്നു​മ​ല്ല പാ​ണ്ഡവ രണ​കൂ​ടം നേ​രി​ടു​ന്ന അടി​സ്ഥാ​ന​വെ​ല്ലു​വി​ളി. ഇതി​ഹാസ സമാ​ന​മായ പാ​ണ്ഡ​വ​ജീ​വി​തം, വരും​യു​ഗ​ത്തി​ലും സാ​ക്ഷ​ര​ലോ​കം താ​ളി​യോ​ല​യിൽ വാ​യി​ച്ചും ദൃ​ശ്യാ​വി​ഷ്കാ​ര​ത്തിൽ കണ്ടും കാ​ലാ​തി​വർ​ത്തി​യാ​യി മാ​റേ​ണ്ട​തി​നെ കു​റി​ച്ചു് ഞങ്ങൾ മാ​റി​യി​രു​ന്നു വി​ല​യി​രു​ത്തു​മ്പോൾ, കൗ​ര​വ​വി​ധ​വ​കൾ എന്താ​ണു് ചെ​യ്യു​ന്ന​തു്? ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ ഞങ്ങ​ളെ തള​ച്ചി​ടു​ന്നു. കഷ്ട​മ​ല്ലേ ഇതൊ​ക്കെ?”

“അന്ത​സ്സു​ള്ള ആൺപെൺ ദാ​മ്പ​ത്യ ബന്ധം തീർ​ത്തും അസാ​ധ്യ​മെ​ന്ന വ്യ​ഥി​ത​സ​ന്ദേ​ശ​മാ​ണോ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വം കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ‘കു​പ്ര​സി​ദ്ധ’ കൗ​ര​വ​രു​ടെ ഉന്മൂ​ല​നം പതി​നെ​ട്ടു​നാൾ കൊ​ണ്ടു് കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ നേടിയ ‘ധീര’ പാ​ണ്ഡ​വ​രെ അനു​മോ​ദി​ക്കാൻ പൊ​തു​സ​മൂ​ഹം ഒരു​ക്കിയ യോ​ഗ​ത്തിൽ പങ്കെ​ടു​ക്കാ​തെ പാ​ഞ്ചാ​ലി പ്ര​തി​ഷേ​ധി​ച്ച നേരം.

“അന്ത​സ്സു​ള്ള​ആൺ​പെൺ​സൗ​ഹൃ​ദ​മൊ​ക്കെ എനി​ക്കു് വി​വാ​ഹ​ത്തി​നു് മു​മ്പും പി​ന്നെ​യും, ദാ​മ്പ​ത്യ​ബാ​ഹ്യ​മാ​യി പര​സ്പ​ര്യ​ത്തോ​ടെ സാ​ധി​ച്ചി​രു​ന്ന​ല്ലോ. അത്ത​രം ആൺപെൺ കൊ​ള്ള​ക്കൊ​ടു​ക്ക​യോ​ടു് പാ​ണ്ഡ​വർ പക്ഷേ, എങ്ങ​നെ പ്ര​തി​ക​രി​ച്ചു എന്നു് അവ​രോ​ടു​ത​ന്നെ നി​ങ്ങൾ ചോ​ദി​ക്കുക.”

“നറു​ക്കു വീ​ണ​തു് ഭീ​മ​നു​ത​ന്നെ​യ​ല്ലേ?”, യുദ്ധ നിർ​വ്വ​ഹണ കരാർ കി​ട്ടിയ പ്ര​വി​ശ്യാ​ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​യോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“പ്ര​വേ​ശന ഗോ​പു​ര​നട ഊക്കി​നു തള്ളി​ത്തു​റ​ന്നു പോർ​ക്ക​ള​ത്തി​ലേ​ക്കു പ്ര​വേ​ശി​ക്കാ​നു​ള്ള അവസരം ശത്രു​സൈ​ന്യ​ത്തി​നു കൊ​ടു​ക്കുക എന്ന​തൊ​രു കൗ​ര​വ​ആ​ശ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ ഭീ​മ​ന്റെ ശാ​രീ​രി​ക​വും മാ​ന​സി​ക​വു​മായ ആരോ​ഗ്യം കണ​ക്കി​ലെ​ടു​ത്തു, വൈ​ദ്യ​പ​രി​ശോ​ധ​ന​ക്കു് വി​ധേ​യ​മാ​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന നിർ​ദേ​ശം വച്ച​തു ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന​ല്ല പാ​ഞ്ചാ​ലി! കൂ​ടെ​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന​വൾ​ക്കു രാ​പ്പ​നി​യ​റി​യാ​മെ​ന്ന വി​ശ​ദീ​ക​ര​ണം എല്ലാ​വ​രും സ്വീ​ക​രി​ച്ചു. ഉയരം പ്രാ​യം തൂ​ക്കം കൈ​കാ​ലു​ക​ളു​ടെ ബലം മു​ഖ​ത്തെ ശി​ശു​ഭാ​വം ഇതൊ​ക്കെ കഴി​ഞ്ഞ പത്തു​പ​തി​മൂ​ന്നു കൊ​ല്ല​ത്തെ പ്ര​വാ​സ​ജീ​വിത പ്ര​യാ​സ​ത്തി​ലും പരി​പാ​ലി​ച്ച പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ഗൃ​ഹ​ഭ​ര​ണ​മൊ​രു​ത്തമ ദാ​മ്പ​ത്യ​മാ​തൃ​ക​യെ​ന്നും പര​ക്കെ അം​ഗീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. അനി​ഷ്ട​സം​ഭ​വ​ങ്ങൾ ഉണ്ടാ​യാൽ ഉത്ത​ര​വാ​ദി​ത്വം ഏറ്റെ​ടു​ക്കി​ല്ലെ​ന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​പ്ര​സ്താ​വന യാ​ഥാർ​ഥ്യ​ബോ​ധ​ത്തോ​ടെ​യു​ള്ള ഞങ്ങ​ളു​ടെ ‘പ്ര​തീ​ക്ഷ’ക്കൊ​പ്പം ആയി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു്, ആരും വാ​ക്കാൽ പ്ര​തി​ക​രി​ച്ചി​ല്ല. എന്നാൽ കൺ​കോ​ണു​കൾ കഥ പറ​ഞ്ഞു. ഗോ​പു​ര​വാ​തിൽ തള്ളി​ത്തു​റ​ന്നു ഭീമൻ അക​ത്തു പ്ര​വേ​ശി​ക്കു​മ്പോൾ നാൽ​പ്പ​തു ലക്ഷ​ത്തോ​ളം സൈ​നി​ക​രു​ടെ ഹർ​ഷാ​ര​വം ഭീ​മ​നു​ള്ള വ്യ​ക്തി​ഗത പി​ന്തു​ണ​യാ​യി കാ​ണി​ല്ലെ​ന്ന ധാ​ര​ണ​യാ​യി. നാലു് പാ​ണ്ഡ​വർ ഭീ​മ​നു​ചു​റ്റും സു​ര​ക്ഷാ​വ​ല​യം തീർ​ക്ക​ട്ടെ​യെ​ന്ന ഭീ​ഷ​നിർ​ദേ​ശം ചോ​ദ്യം ചെ​യ്യാ​തെ സ്വീ​ക​രി​ച്ചു. ഈ ദൃ​ശ്യ​വി​സ്മ​യ​ത്തി​നു സാ​ക്ഷി​യാ​വാൻ തക്ഷ​ശില സർ​വ്വ​ക​ലാ​ശാ​ല​യിൽ നി​ന്നു​ഗ​വേ​ഷക, നി​രീ​ക്ഷക.”

“കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്കൽ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. കൗരവ അന്തഃ​പു​ര​സ​മു​ച്ച​യം ബലം പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു ഭീമൻ കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​തി​രെ മഹാ​റാ​ണി വീ​റോ​ടെ പ്ര​തി​ഷേ​ധി​ക്കു​ന്ന പ്ര​ഭാ​തം, യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം.

“വി​ധ​വ​ക​ളാ​യി​രി​ക്കാം, എന്നാ​ല​വ​രി​പ്പോ​ഴും കു​രു​വം​ശ​കു​ടുംബ നാ​മ​മു​ള്ള​വ​ര​ല്ലേ? എനി​ക്കു് ഹസ്തി​ന​പു​രി രാ​ജ​ധാ​നി​യിൽ ഭര​ണ​കൂട അനു​മ​തി​യോ​ടെ താ​മ​സി​ക്കാ​മെ​ങ്കിൽ, രാ​ഷ്ട്ര​ത്തി​ന്റെ അഖ​ണ്ഡ​ത​ക്കാ​യി ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ ബലി​ദാ​നം ചെ​യ്തത വി​ധ​വ​കൾ പൗ​രാ​വ​കാ​ശം നഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു് ഇപ്പോ​ഴേ നേ​രി​ട​ണോ കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്കൽ? പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ ജനി​ച്ചു കാ​ട്ടി​ലും ഒളി​വി​ലും ജീ​വി​ച്ച എനി​ക്ക​റി​യാ​നാ​വും, അന്തി​ക്കൂ​ര​യു​ടെ മഹ​ത്വം! കൗ​ര​വ​രു​ടെ​യോ കൗ​ര​വ​വി​ധ​വ​ക​ളു​ടെ​യോ രക്ഷ​ക​യ​ല്ല ഞാൻ, വക്താ​വു​മ​ല്ല, ഏഴു ദി​വ​സ​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ളിൽ പു​ന​ര​ധി​വാസ കേ​ന്ദ്ര​ത്തി​ലേ​ക്കു കൗ​ര​വ​വി​ധ​വ​ക​ളും കു​ടും​ബാം​ഗ​ങ്ങ​ളും കെ​ട്ടു കെ​ട്ട​ണം എന്നു കാ​ത്തി​രി​ക്കാ​തെ, ആൺ സാ​ന്നി​ധ്യ​മി​ല്ലാ​ത്ത അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ ചാ​ടി​ക്ക​യ​റി ചട്ടി​യും കലവും പു​റ​ത്തേ​ക്കെ​റി​യു​ന്ന കാ​ടൻ​രീ​തി, സമ്മ​തി​ക്കി​ല്ല എന്നു് വി​രൽ​ചൂ​ണ്ടി ഓർ​മ്മ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തെ​ങ്ങ​നെ ‘പ്ര​ഹ​സന’മാവും? കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര യു​ദ്ധം മുൻ​കൂർ ഞങ്ങ​ളെ അറി​യി​ച്ച​ല്ലേ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എല്ലാം തു​ട​ങ്ങി​വ​ച്ച​തു്? അത്ര​യും പരി​ഗ​ണന പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം വി​ധ​വ​ക​ളോ​ടു കാ​ണി​ക്കേ​ണ്ടേ?” പ്ര​തി​ഷേധ ‘പ്ര​ഹ​സ​നം’ കാ​ര്യ​ക്ഷ​മ​മാ​യി അവ​ത​രി​പ്പി​ച്ചു എന്നു് നകുലൻ കൺ​കോ​ണു​ക​ളി​ലെ ദ്രു​ത​ച​ല​ന​ത്താൽ അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന തു​ക​ണ്ട മഹാ​റാ​ണി​പാ​ഞ്ചാ​ലി, തൃ​പ്തി​യോ​ടെ തി​രി​ച്ചു രാ​ജ​വ​സ​തി​യി​ലേ​ക്കു നട​ക്കു​ന്ന​തു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പന​യോ​ല​യിൽ നാ​രാ​യം കൊ​ണ്ട​ട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തി.

“ഭീ​ഷ്മർ ശര​ശ​യ്യ​യിൽ! പാ​ണ്ഡവ സൈ​ന്യാ​ധി​പൻ ധൃ​ഷ്ട​ധ്യു​മ്നൻ ഓടി​ന​ട​ന്നു ഉരു​ട്ടു​ന്നു കൗ​ര​വ​ത​ല​കൾ. യു​ദ്ധ​ഗ​തി നിർ​ണ്ണ​യി​ക്കു​ന്ന​തിൽ കൗ​ര​വർ​ക്കു​ണ്ടെ​ന്നു കരു​തിയ ഭീ​ഷ്മ​മേൽ​ക്കൈ പൊ​യ്പ്പോ​യോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“വി​ദ്വേ​ഷ​ത്തെ തോൽ​പ്പി​ക്കാ​നും, സ്നേ​ഹ​സ​ന്ദേ​ശം പ്ര​ച​രി​പ്പി​ക്കാ​നും കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ദ്ധ​ഭൂ​മി ഒരാ​ധ​നാ​ല​യ​മാ​വു​മെ​ന്നാ​ണു് ഞങ്ങ​ളു​ടെ വി​ല​യി​രു​ത്തൽ. അതി​നി​ട​യിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​തല കയ്യിൽ തട​ഞ്ഞാൽ കാ​ര്യ​ക്ഷ​മ​മാ​യി കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്യും. ചതി​യി​ലൂ​ടെ​യെ​ങ്കിൽ അങ്ങ​നെ, അഭി​മ​ന്യു​വി​നെ അര​ങ്ങ​ത്തു​കൊ​ണ്ടു വരാൻ ആഞ്ഞു​ശ്ര​മി​ക്കും. അർ​ജ്ജു​ന​വ​യ​റിൽ കു​ത്തു​ന്ന പോലെ കർ​ണ്ണ​നു ആസ്വാ​ദ്യ​ക​ര​മാ​വും, കൗ​മാ​ര​പോ​രാ​ളി​യു​ടെ കരൾ പി​ളർ​ന്നാൽ. ഈ യു​ദ്ധ​ത്തോ​ടെ, ദേ​വ​സ​ന്ത​തി​ക​ളെ നര​ക​ത്തി​ലേ​ക്ക​യ​ക്കാൻ മനു​ഷ്യ​പു​ത്ര​നായ ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു കഴി​യു​മെ​ന്ന കാ​ര്യം പു​റം​ലോ​കം അറി​യും” തൊ​ട്ട​ടു​ത്തി​രു​ന്ന കർ​ണ്ണ​നോ​ടു് അർ​ത്ഥ​ഗർ​ഭ​മാ​യെ​ന്തോ മി​ഴി​ക​ളി​ലൂ​ടെ വി​നി​മ​യം ചെ​യ്തു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ, പാ​ച​ക​ക്കാ​രൻ നീ​ട്ടിയ മൺ​പാ​ത്ര​ത്തി​ലെ കരി​മ്പു​നീർ ലാ​ഘ​വ​ത്തോ​ടെ ചു​ണ്ടോ​ട​ടു​പ്പി​ച്ചു.

“വെ​റു​തെ ഇരി​ക്കാൻ​പോ​ലും സമ്മ​തി​ക്കാ​തെ നി​ങ്ങൾ മാ​ന​സിക സമ്മർ​ദം ചെ​ലു​ത്തു​ന്നു എന്നാ​ണ​ല്ലോ പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ പരാതി!” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ അഭി​വാ​ദ്യം ചെ​യ്തു. അക്ഷയ പാ​ത്ര​ത്തി​ലെ വൈ​വി​ധ്യ​ഭ​ക്ഷ​ണ​സ​മൃ​ദ്ധി​യിൽ ഉച്ച​യൂ​ണു കഴി​ഞ്ഞു കു​ടി​ലി​നു പു​റ​ത്തെ ആൽ​മ​ര​ചു​വ​ട്ടിൽ ജയ​പ​രാ​ജ​യ​ങ്ങൾ വല​ക്കാ​തെ ചൂ​താ​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വർ.

“പ്ര​തി​ഫ​ലം പണ​മാ​യി അപ്പ​പ്പോൾ ചോ​ദി​ക്കു​ന്ന ഇട​ക്കാല പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടു​കാ​രി​ക​ളെ​യാ​ണ​വർ​ക്കു പ്രി​യം, കട​പ്പാ​ടി​ല്ലാ​തെ ഇട​പാ​ടു് തീരും. പ്ര​തി​ഫ​ലം ചോ​ദി​ക്കാ​തെ വ്യ​ക്തി​ഗത സേവനം രാ​പ്പ​കൽ കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന ഭാ​ര്യ​യെ ആണ​വർ​ക്കു് പേടി, വിരൽ ചൂ​ണ്ടി അവ​രോ​ട​വൾ പറ​യേ​ണ്ട​തൊ​ക്കെ പേ​ടി​കൂ​ടാ​തെ പറ​യു​മോ?”

“ദ്രൗ​പ​ദി​യു​ടെ തി​രു​വ​സ്ത്ര​ത്തിൽ ദു​ശ്ശാ​സ​നൻ ദു​ഷ്ട​ലാ​ക്കോ​ടെ കൈ​വ​ക്കു​മ്പോൾ, പാ​ണ്ഡ​വർ, സഭയിൽ വെറും കാ​ഴ്ച​ക്കാ​രാ​യി നി​ന്നു​വോ, അതോ പ്ര​തി​ഷേ​ധി​ച്ചു​വോ, അല്ലെ​ങ്കിൽ എങ്ങ​നെ തീ​വ്ര​മാ​യി പ്ര​തി​ക​രി​ച്ചു എന്ന​റി​യാൻ എന്തു​വ​ഴി? ഉള്ള​കാ​ര്യം അവർ തു​റ​ന്നു​പ​റ​യു​മോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചാർ​വാ​ക​നോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു. “ആ വിവരം കൃ​ത്യ​മാ​യി അറി​യാ​തെ, നമു​ക്കൊ​ര​ടി മു​ന്നോ​ട്ടെ​ടു​ക്കാൻ ആവി​ല്ല എന്ന​ല്ലേ യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ ലേഖകൻ പറ​യു​ന്ന​തു്!”

“അല്ല, ‘വൈ​കാ​രി​ക​പ​രി​സര’മുള്ള കാ​ര്യം എങ്ങ​നെ തു​റ​ന്നു പറയും, ലജ്ജാ​ശീ​ല​ന്മാ​രായ പാ​ണ്ഡ​വർ? വി​വാ​ദ​സം​ഭ​വ​ത്തി​ന്ന​വർ ദൃൿ​സാ​ക്ഷി​ക​ളാ​വു​മ്പോൾ, ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം​ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​ക​ളോ, കു​രു​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ വി​ശി​ഷ്ടാ​തി​ഥി​ക​ളോ അല്ല, നമ്മെ പോലെ പ്ര​ക്ഷോ​ഭ​ചി​ത്ത​രായ പൗ​ര​ന്മാർ പോ​ലു​മ​ല്ല. സ്വയം പണ​യം​വ​ച്ചു കളി​ച്ചു യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ തോ​റ്റ​പ്പോൾ, പണ​യ​വ​സ്തു ഉഭ​യ​ക​ക്ഷി ധാ​ര​ണ​യ​നു​സ​രി​ച്ചു, കൗ​ര​വ​രിൽ നി​ക്ഷി​പ്ത​മാ​യി. പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ പൗ​രാ​വ​കാ​ശ​വും, കൗരവർ ശി​ക്ഷാ​വി​ധി​ക്കാ​ലം മു​ഴു​വൻ മര​വി​പ്പി​ച്ച​തോ​ടെ, അവർ നീ​തി​ര​ഹി​ത​നി​യ​മ​ത്തി​ന്റെ ന്യാ​യ​ക്ക​ണ്ണിൽ, അടി​മ​കൾ എന്ന വി​ഭാ​ഗ​ത്തി​ലാ​യി. ഉടമ എന്ത​വ​രോ​ടു് ആജ്ഞാ​പി​ച്ചാ​ലും അത​നു​സ​രി​ക്കു​ന്ന​തിൽ ഇട​പെ​ടൽ ഉണ്ടാ​യാൽ, ധാരണ പിൻ​കാല പ്രാ​ബ​ല്യ​ത്തോ​ടെ അസാ​ധു​മാ​വു​മെ​ന്ന ഉത്ത​മ​ബോ​ധ്യം പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു​ണ്ടു്. പൂർ​ണ്ണ​മാ​യും അവരെ നി​ര​ക്ഷ​രൻ എന്നു് നമു​ക്കു് ചാ​പ്പ​കു​ത്താ​നാ​വി​ല്ല​ല്ലോ. അവരും ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ അടി​മ​ക​ളെ ക്രയ വി​ക്ര​യം ചെ​യ്തി​രു​ന്നു. ‘മെ​രു​ങ്ങാ​ത്ത’വരെ ലൈം​ഗി​ക​അ​ടി​മ​യാ​ക്കും, പാ​ഞ്ചാ​ലി പ്ര​തി​ഷേ​ധി​ക്കും, അങ്ങ​നെ പ്രാ​യോ​ഗി​ക​മാ​യി നോ​ക്കു​മ്പോൾ ദ്രൗ​പ​ദി​യു​ടെ അവ​ഹേ​ള​നം അവർ​ക്കെ​ങ്ങ​നെ ജീ​വ​ന്മ​ര​ണ​പ്ര​ശ്ന​മാ​വും? ഭീ​മ​നെ​പ്പോ​ലെ മണ്ണും ചാ​ണ​ക​വും അറി​യാ​ത്ത​വർ മാ​ത്രം പ്ര​തി​ജ്ഞ എടു​ത്തു കൗ​ര​വ​തല വെ​ട്ടു​മോ എന്നാ​ണു് നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ചോ​ദ്യ​മെ​ങ്കിൽ, ആ മറു​വാ​ദം എങ്ങ​നെ ഈ കഥയെ മു​ന്നോ​ട്ടെ​ടു​ക്കും എന്നു് കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​യി​ലെ സം​വാ​ദ​കർ പറ​ഞ്ഞു തീർ​ക്ക​ട്ടെ. കൗ​ര​വ​രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ ക്ഷ​ണി​താ​വായ എനി​ക്കു് മൂ​ന്നു നേരം ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ ഭക്ഷ​ണ​മു​ണ്ടു് അതിൽ​നി​ന്നും പു​റ​ത്താ​ക്കാ​നു​ള്ള നി​ങ്ങ​ളു​ടെ നീ​ക്ക​ത്തി​നൊ​ന്നും ഞാൻ അത്ര എളു​പ്പം നി​ന്നു തരി​ല്ല, കൊ​ച്ച​നു​ജ​ത്തീ!”

“പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ അഞ്ചു​മ​ക്ക​ളും കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ മാ​ത്ര​മ​ല്ലേ, നി​ങ്ങ​ളു​ടെ മകൻ പരീ​ക്ഷി​ത്തു് കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യാ​യു​ള്ളു? അതിൽ കവി​ഞ്ഞെ​ന്ത​ധി​കാ​ര​മേൽ​ക്കോ​യ്മ​യാ​ണു് യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര കു​രു​വം​ശ​ത്തിൽ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഭർ​ത്താ​വു അഭി​മ​ന്യു​വി​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു്? ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ എന്നു് ജനം അഭി​മാ​ന​ത്തോ​ടെ അഭി​സം​ബോ​ധന ചെ​യ്യു​ന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ നി​ന്നും ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ ഉടൻ കൈ​മാ​റി​യി​ല്ലേ ചെ​ങ്കോൽ? ജയി​ച്ചു എന്ന​വ​കാ​ശ​പ്പെ​ട്ടു പാ​ണ്ഡ​വർ വന്നാ​ലൊ​ന്നും അധി​കാ​ര​കൈ​മാ​റ്റ​ത്തി​നു് ഒരു​ക്ക​മ​ല്ലെ​ന്നു യു​ദ്ധ​കാ​ല​ത്തു ശഠി​ച്ച ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ, യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ​ക്ക​ണ്ട​പ്പോൾ ‘വന​വാ​സ​ത്തി​നു പോവാൻ ഞാനും ഗാ​ന്ധാ​രി​യും തയ്യാർ’ എന്നു് കൈ​കൂ​പ്പി സമ്മ​തി​ച്ചി​ല്ലേ? യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നു് അകന്ന ബന്ധ​മ​ല്ലേ പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നോ​ടു​ള​ളു? അർ​ജ്ജു​ന​നു വ്യ​ത്യ​സ്ത​യി​നം ഭാ​ര്യ​മാ​രു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തിൽ ഒരാൾ മാ​ത്ര​മായ സു​ഭ​ദ്ര​യു​ടെ മകൻ അഭി​മ​ന്യു​വാ​യി​രു​ന്നു നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഭർ​ത്താ​വു എന്നൊ​ക്കെ വൈ​കാ​രി​ക​മായ അകൽ​ച്ച​യോ​ടെ​യാ​ണു് പൊ​തു​സ​മൂ​ഹം കാ​ണു​ന്ന​തു്! അഭി​മ​ന്യു എന്ന പരാ​മർ​ശം കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ ഒന്നോ​ര​ണ്ടോ ദിവസം സ്തോ​ഭ​ഭ​ജ​ന​ക​മാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും, ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ആർ​ക്ക​റി​യാം ചക്ര​വ്യൂ​ഹ​സാ​ഹ​സ​ങ്ങൾ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ ഭാര്യ ഉത്ത​ര​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വർ അജ്ഞാ​ത​വാ​സം ചെ​ല​വ​ഴി​ച്ച വി​രാ​ട​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലെ രാ​ജ​കു​മാ​രി​യാ​യി​രു​ന്നു, അഭി​മ​ന്യു പരി​ണ​യി​ച്ച ഉത്തര.

“യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ അഭി​മ​ന്യു​വി​നെ ചക്ര​വ്യൂ​ഹ​ത്തി​ലേ​ക്കു തള്ളി​യി​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു എന്നു് യു​ദ്ധ​കാ​ല​ത്തു കണ്ടെ​ത്തിയ നി​ങ്ങ​ളി​പ്പോൾ കൊ​ല​യാ​ളി​പാ​ണ്ഡ​വ​ന​നു​കൂ​ല​മാ​യി ഇപ്പോൾ എന്നെ തള്ളി​പ്പ​റ​യു​ന്ന​ല്ലോ മാ​തൃ​കാ​പ​ത്ര​പ്ര​വർ​ത്തക നി​ങ്ങൾ! മര​ണ​മൊ​ഴി​യിൽ അഭി​മ​ന്യു പറ​ഞ്ഞ​ത​ല്ലേ, ‘ചക്ര​വ്യൂ​ഹ​ത്തിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ എന്നെ മനഃ​പൂർ​വ്വം ഇര​യാ​ക്കി അമ്മാ!’. ‘ധർമ്മ’പു​രാ​ണം അല്ല നി​ങ്ങൾ പറ​യേ​ണ്ട​തു്. കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യാ​യി നി​ല​വിൽ ഒരാ​ള​ല്ലേ ഉള്ളു? എന്റെ മകൻ പരീ​ക്ഷി​ത്തു്. ആണ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ലൂ​ടെ​യ​ല്ലേ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തിൽ കയ​റി​പ​റ്റി​യ​തു്? കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി പരീ​ക്ഷി​ത്തി​ന്റെ അമ്മ​യായ ഞാൻ വേ​ണ്ടേ മഹാ​റാ​ണി​പ​ദ​വി​യിൽ, അവ​നു​പ്രാ​യ​പൂർ​ത്തി​യാ​വും​വ​രെ, ഭര​ണ​നിർ​വ​ഹ​ണം ചെ​യ്യാൻ? എന്നെ മഹാ​റാ​ണി​യാ​ക്കു​ന്ന​തിൽ നി​ന്നും പാ​ണ്ഡ​വർ എന്തി​നു പി​ന്നെ പി​ന്നോ​ട്ട​ടി​ച്ചു? കു​ന്തി​യെ ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ക്കാ​ല​ത്തു ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ ദാ​സ്യ​പ്പ​ണി​ക്കു​വി​ട്ടു് “പാ​ഞ്ചാ​ലി മഹാ​റാ​ണി​യാ​യാൽ മതി, രാ​ജ​മാ​താ പദവി കു​ന്തി​ക്കു് വേണ്ട” എന്നു് ശഠി​ച്ച അധി​കാ​ര​മോ​ഹി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ പോലെ, നിർ​ദ്ദയ ആവാൻ എനി​ക്കു​വ​യ്യ. എന്നെ​യും പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ​യും ഒരേ തു​ലാ​സിൽ ഇട​രു​തേ! ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രെ ലൈം​ഗി​ക​അ​ടി​മ​ക​ളാ​ക്കി, ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ര​തി​ജീ​വി​തം മധ്യ​വ​യ​സ്സി​ലും ആഘോ​ഷി​ക്കു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി എവിടെ, പതി​നാ​റു വയ​സ്സിൽ പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വ​നെ നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട ഉത്തര എവിടെ!”

കു​റു​ക്കു​വ​ഴി കൊ​ള്ളാം! “വെ​ന്തു​മ​രി​ച്ച​തു കു​ന്തി​യും പാ​ണ്ഡ​വ​രു​മെ​ന്നു മനഃ​പൂർ​വ്വം വരു​ത്തി​ത്തീർ​ക്കാൻ, അത്താ​ഴം ചോ​ദി​ച്ചു വന്ന ആറംഗ ആദി​വാ​സി​കു​ടും​ബ​ത്തി​നു്, ഭക്ഷ​ണ​ത്തി​നൊ​പ്പം വിഷം കൊ​ടു​ത്തു വീ​ഴ്ത്തി, ഭൂഗർഭ ഇട​നാ​ഴി​യി​ലൂ​ടെ അർ​ദ്ധ​രാ​ത്രി​യിൽ ഒളി​ച്ചോ​ടും മു​മ്പു്, രാ​ജ​മ​ന്ദി​ര​ത്തി​ന​ക​ത്തു തീ​യി​ടുക. ദൃ​സാ​ക്ഷി ആരു​മി​ല്ലാ​തെ​യി​രു​ന്നി​ട്ടും, സത്യാ​വ​സ്ഥ തെ​ളി​ഞ്ഞ തോടെ, തോ​ന്നി​യോ നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ല്ലാം ജാള ്യത? കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി കളി​ലും വഴി​യ​മ്പ​ല​ങ്ങ​ളി​ലും കൗരവർ സം​ഘ​ടിത പ്ര​ചാ​ര​ണ​മാ​ണു് ‘ആദി​വാ​സി​ഘാ​തക കു​ന്തി’ക്കെ​തി​രെ അഴി​ച്ചു​വി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്. എങ്ങ​നെ നേ​രി​ടും അവമതി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു ഏക​ച​ക്ര ഗ്രാ​മ​ത്തിൽ മക്ക​ളു​മൊ​ത്ത​വർ ‘മു​ഖം​മൂ​ടി’ ധരി​ച്ചു കഴി​യു​ന്ന കാലം.

“ദൂരെ നി​ന്നു് നോ​ക്കു​മ്പോൾ നര​ഹ​ത്യ! പക്ഷേ, കൗ​ന്തേ​യർ കാ​ണു​ന്ന​തു് ആത്മ​ര​ക്ഷ​ക്കാ​യി ചെയ്ത ഉപാ​യ​ങ്ങൾ. വ്യാ​സ​നും കു​ന്തി​ക്ക​നു​കൂ​ല​മാ​യി​രി​ക്കും അര​ക്കി​ല്ല​ച​രി​ത്രം രചി​ക്കുക. അത്താ​ഴം ചോ​ദി​ച്ചു​വ​ന്ന​വർ നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക ആദി​വാ​സി​ക​ളാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. കൗരവ കൂ​ലി​പ​ട​യാ​ളി​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു. പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘ​ത്തെ തീ​കൊ​ളു​ത്തി കൊ​ല്ലാ​നു​ള്ള ഉപ​ക​രാർ ഏറ്റെ​ടു​ത്ത അവർ​ക്കെ​തി​രെ ആഞ്ഞ​ടി​ച്ചു ‘കരി​ക്ക​ട്ട’കളാ​ക്കി​യ​തിൽ തി​മിർ​പ്പി​ലാ​ണു്. “ഒരൊ​റ്റ തീ​ക്കൊ​ള്ളി​കൊ​ണ്ടാ​ണു് അമ്മ ആറു​ത​ടി​മാ​ട​ന്മാ​രെ അര​ക്കി​ല്ല​ത്തിൽ അന്ത്യ​ശ്വാ​സം വലി​പ്പി​ച്ച​തു്” എന്ന​വർ പ്ര​ശം​സി​ക്കു​മ്പോൾ, നന്മ​യെ പു​ക​ഴ്ത്തു​ന്ന​വർ​ക്കു കൃ​താർ​ഥത തോ​ന്നും. നി​ങ്ങൾ പു​ക​ഴ്ത്തുക നന്മ​യെ​യോ, അതോ?”

“മകളെ അർ​ജ്ജു​ന​നു് കൊ​ടു​ത്ത ശേ​ഷ​മാ​ണോ അറി​യു​ന്ന​തു, വരൻ ഉൾ​പ്പെ​ടെ അഞ്ചു പാ​ണ്ഡ​വ​രും കു​ന്തി​യും ‘പി​ടി​കി​ട്ടാ​പ്പു​ള്ളി​കൾ’ എന്നു നേ​ര​ത്തേ ഹസ്തി​ന​പു​രി നീ​തി​പീ​ഠം പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ച​വർ! വേ​ണ്ട​ത്ര മുൻ​ക​രു​ത​ലും വി​വ​ര​ശേ​ഖ​ര​ണ​വും ഇല്ലാ​തെ​യാ​യി​രു​ന്നു​വോ ഈ ആറംഗ കു​റ്റ​വാ​ളി കൂ​ട്ടാ​യ്മ​ക്കു് പ്രി​യ​പു​ത്രി​യെ പാ​ഞ്ചാ​ല​കു​ടും​ബം വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ത്ത​തെ​ന്ന വീ​ണ്ടു​വി​ചാ​ര​മു​ണ്ടോ? അവൾ​ക്കു​മു​ണ്ടോ അച്ഛ​നോ​ടു് പറ​ഞ്ഞാൽ തീ​രാ​ത്ത പരി​ഭ​വം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ല​രാ​ജാ​വു് ദ്രു​പ​ദ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഏക​ച​ക്ര​ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലെ അഴു​ക്കു​ചാ​ലി​ന്ന​രി​കെ, വാ​ട​ക​ക്കു​ടി​ലിൽ, നിർ​മ്മി​തി സ്വ​ത്വ​ത്തിൽ, കു​രു​വംശ നീ​തി​ന്യായ വകു​പ്പി​ന്റെ കഴു​കൻ​ക​ണ്ണിൽ നി​ന്നും ഒളി​ച്ചു​ക​ഴി​യു​ന്ന കു​റ്റ​വാ​ളി​ക​ളെ അവ​സാ​ന​മാ​യൊ​ന്നു ഒളി​ക​ണ്ണി​ട്ടു​നോ​ക്കി, രാ​ജ​ര​ഥ​ത്തിൽ മടക്ക യാ​ത്ര​ക്കാ​യി കയ​റു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, മകൻ ധൃ​ഷ്ട​ധ്യു​മ്ന​നൊ​പ്പം, വ്യ​ഥി​ത​പി​താ​വു് ദ്രു​പ​ദൻ.

“സ്വ​യം​വര മത്സ​രാർ​ത്ഥി​ക​ളു​ടെ സ്വ​ത്വം സം​ശ​യാ​തീ​ത​മാ​യി, വേ​ണ്ടി​വ​ന്നാൽ രേഖകൾ സഹിതം, ഞങ്ങ​ളോ​ടു് വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്ത​ണം എന്ന അടി​സ്ഥാന ഉപാ​ധി​വെ​ക്കാ​തെ, പരി​ണ​യ​മ​ത്സ​ര​ത്തിൽ ആരെ​യും, സമ്മർ​ദ്ദ​ത്തിൽ പങ്കെ​ടു​പ്പി​ക്ക​രു​തെ​ന്ന ബാ​ല​പാ​ഠം അവ​ഗ​ണി​ച്ചെ​ന്ന അപ​രാ​ധ​ബോ​ധ​ത്തിൽ, തല​കു​നി​ച്ചു പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് യാത്ര പറയാൻ കു​ടി​ലിൽ ഞാൻ ഇപ്പോൾ ചെ​ന്നു. അർ​ജ്ജു​നൻ ഉൾ​പ്പെ​ടു​ന്ന അഞ്ചു ബ്രാ​ഹ്മ​ണ​വേഷ സം​ഘാം​ഗ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ബഹു​ഭർ​തൃ​ത്വ​ത്തി​നു് സന്ന​ദ്ധത ഏറ്റെ​ടു​ത്തു, പ്രാ​യോ​ഗിക ദാ​മ്പ​ത്യ​പ​രീ​ക്ഷ​ണ​ങ്ങൾ വി​ഭാ​വ​ന​ചെ​യ്യാൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി ഒരു​ക്ക​മായ സ്ഥി​തി​ക്കു്, ഇനി​യൊ​രു​ട​ക്കു്, അഥവാ ഇട​പെ​ടൽ, എന്റെ ഭാ​ഗ​ത്തു​നി​ന്നും വേണ്ട എന്ന കൃ​ത്യം താ​ക്കീ​തു​മാ​യി അവൾ, ഭീമൻ കൊ​ടു​ത്ത സു​ഗ​ന്ധ​പ്പൂ​ക്കൾ മു​ടി​യിൽ​വ​ച്ചു്, ഉടൽ ഒരു​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. എല്ലാ​മൊ​ന്നു് മാ​റി​നി​ന്നു കണ്ട​പ്പോൾ എനി​ക്കും വ്യ​ക്ത​മാ​യി, ആരോ​ഗ്യ​മു​ള്ള അഞ്ചു സു​ന്ദ​ര​ന്മാ​രെ ആദ്യ​രാ​ത്രി​യിൽ കി​ട്ടിയ പാ​ഞ്ചാ​ല​പു​ത്രി​ക്കു് പാ​ഞ്ചാ​ലൻ ഇനി തി​ര​സ്ക​ര​ണ​യോ​ഗ്യൻ!”.

“പ്ര​തി​യോ​ഗി​യു​ടെ ഗദ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ തു​ട​യി​ലും അടി​ക്കും എന്ന സംശയം നി​ങ്ങൾ​ക്കു് ഒരി​ക്ക​ലും തോ​ന്നി​യി​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. അധാർ​മിക ഭീമ ഗദാ​പ്ര​ഹ​ര​മേ​റ്റു പൊ​ട്ടിയ തു​ട​യെ​ല്ലു​മാ​യി ചതു​പ്പു നി​ല​ത്തിൽ, വീണു എഴു​നേൽ​ക്കാ​നാ​വാ​തെ വി​മ്മി​ട്ട​പ്പെ​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, തി​ന്മ​യു​ടെ അവ​താ​ര​മൂർ​ത്തി.

“എന്നെ മു​ടി​യിൽ പി​ടി​ച്ചു ജലാ​ശ​യ​ത്തിൽ​നി​ന്നും കൊ​ണ്ടു​വ​രു​മ്പോൾ നോ​ട്ട​വും ശരീ​ര​ച​ല​ന​ങ്ങ​ളും അസാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യി തോ​ന്നി. ഭീ​തി​യും പ്ര​തി​കാ​ര​വും ഭീ​മ​മു​ഖ​ത്തെ ക്രൂ​ര​മൃ​ഗ​മാ​ക്കിയ ഓർ​മ്മ​യു​ണ്ടു്. അവൻ എനി​ക്കു​നേ​രെ ലക്കും ലഗാ​നു​മി​ല്ലാ​തെ ആയു​ധ​മോ​ങ്ങി. ദു​ശ്ശാ​സ​നൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ഉടു​തു​ണി​യൂ​രി​യ​തി​ലാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല ഭീ​മ​ന്റെ ഹൃ​ദ​യ​നൊ​മ്പ​രം. എന്റെ നഗ്ന​തു​ട​യിൽ അവൾ​ക്കി​രി​ക്കാൻ ഞാൻ ഇടം കൊ​ടു​ത്ത​താ​യി​രു​ന്നു. “രോമം നി​റ​ഞ്ഞ വെ​ളു​ത്ത തുട കാ​ണി​ച്ചു എന്റെ പെ​ണ്ണി​നെ ഈ ജന്മം നീ മോ​ഹി​പ്പി​ക്ക​രു​തു്”, എന്നു് പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ട​വൻ ഗദ, അതി​ന്റെ ലക്ഷ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കെ​ടു​ത്ത​തോർ​മ്മ​യു​ണ്ടു് കു​റു​ന​രി​ക​ളും കഴു​ക​നും കൊ​ത്തി​പ്പ​റി​ക്കും മു​മ്പു് പാ​ണ്ഡ​വ​വം​ശ​നാ​ശ​ത്തി​നു് വേ​ണ്ടി ചെ​യ്യാ​വു​ന്ന അവ​സാ​ന​ത​ന്ത്ര​വും മെ​ന​ഞ്ഞു മാ​ത്ര​മേ ഈ ലോ​ക​ത്തിൽ നി​ന്നു് ഞാൻ പക്ഷേ, യാ​ത്ര​യാ​വൂ! ഇതൊ​ക്കെ അവൻ എങ്ങ​നെ അറി​യാ​നാ​ണു്!”

“വി​ഴു​പ്പു​കെ​ട്ടു് കൊ​ട്ടാ​ര​ര​ഹ​സ്യ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി കൗ​ര​വ​രിൽ ചില പ്ര​മു​ഖർ ‘കൂ​റു​മാ​റാ​നി​ട​യു​ണ്ടെ​ന്നു കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളി’ൽ അട​ക്കി​പ്പി​ടി​ച്ച വർ​ത്ത​മാ​ന​മു​ണ്ട​ല്ലോ. യു​ദ്ധ​ര​ഹ​സ്യ​ങ്ങൾ പു​റ​ത്തു പോ​വാ​തി​രി​ക്കാൻ പു​റം​ലോ​ക​വു​മാ​യി ബന്ധം നി​ഷേ​ധി​ച്ചു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ അവരെ അജ്ഞാ​ത​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ ബന്ദി​ക​ളാ​ക്കി എന്നാ​ണു വഴി​യ​മ്പ​ല​ങ്ങ​ളിൽ കേൾ​ക്കു​ന്ന​തു്”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കൗരവ ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ പ്ര​തി​രോ​ധ​വ​കു​പ്പു് വക്താ​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“മാ​ന​സിക പീ​ഡ​ന​വും അപ​മാ​ന​വും സഹി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നു കൗരവർ പറ​ഞ്ഞ​താ​യി കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ കേ​ട്ടി​രു​ന്നു എന്നു് കൂടി പറയൂ. വി​ശ്വാ​സം തോ​ന്നും. തീർ​ത്തും മനു​ഷ്യ​ത്വ​ര​ഹി​ത​മായ രീ​തി​യി​ലാ​ണു് കൗരവർ സ്വ​ന്തം സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രെ ഒളി​വിൽ പാർ​പ്പി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തു് എന്നും, ജീ​വി​ത​പ​ങ്കാ​ളി​യെ കാണാൻ സമ്മ​തി​ക്കാ​തെ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ വി​ല​ങ്ങി​ട്ടി​രി​ക്ക​യാ​ണെ​ന്നും പറ​ഞ്ഞു​നോ​ക്കൂ. സു​ഹൃ​ത്തേ, കൗരവർ സു​ഖ​ചി​കി​ത്സ​യി​ലാ​ണു്. നീ​ണ്ട​തും കഠി​ന​വു​മായ സൈനിക പരി​ശീ​ല​ന​ത്തി​നു ശേഷം കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ കൗ​ര​വ​യു​ദ്ധ​ക്ഷ​മത ഇര​ട്ടി​യാ​കും എന്ന പ്ര​തീ​ക്ഷ​യാ​ണു് ഞങ്ങൾ​ക്കു​ള്ള​തു്. പന്ത്ര​ണ്ടു വർഷം പാ​ണ്ഡ​വർ വനാ​ശ്ര​മ​ത്തിൽ ‘തി​ന്നും കളി​ച്ചും’ കഴി​ഞ്ഞ പോലെ അല്ല, ശരീ​ര​ത്തി​ന്റെ കാ​യി​ക​ച​ലന ശക്തി നാ​ലി​ര​ട്ടി​യാ​ക്കു​ന്ന അപൂർ​വ്വ​യി​നം ഭക്ഷ​ണ​രീ​തി. അതും പൂർ​ണ്ണ​ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യ​ത്തോ​ടെ. അവരെ പാർ​പ്പി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തു് ശ്വാ​സം കി​ട്ടാ​ത്ത ഭൂ​ഗർ​ഭ​അ​റ​യി​ല​ല്ല, സു​ഖ​ശീ​തള ഹി​മാ​ലയ താ​ഴ്‌​വ​ര​യി​ലെ ആശ്ര​മ​ങ്ങ​ളിൽ! ചെ​ല്ലൂ പോയി കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ ഉറ​ക്കെ ചൊ​ല്ലൂ ഈ സദ്വാർ​ത്ത!”

“എല്ലാം ഞാ​നാ​ണു് എന്നു​തു​ട​ങ്ങി​വ​ച്ചാ​ണ​ല്ലോ ഓരോ അസം​ബ​ന്ധ​വും നി​ങ്ങൾ തട്ടി​മൂ​ളി​ക്കു​ന്ന​തു്!” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഭീ​മ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു, “എല്ലാ വകു​പ്പു​ക​ളും നി​ങ്ങൾ കൈവശം വച്ചാൽ, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ എങ്ങ​നെ സമയം ചെ​ല​വ​ഴി​ക്കും?” യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് ചെ​ങ്കോൽ കൈവശം വന്ന ദി​ന​ങ്ങൾ.

“രാ​ജ​സൂയ യാഗം ചെ​യ്യാൻ ഏക തട​സ്സ​മാ​യി​രു​ന്ന ജരാ​സ​ന്ധ​നെ ഞാൻ മഗ​ധ​യിൽ പോയി ആ ‘തട​സ്സം നീ​ക്കി’യതു​കൊ​ണ്ട​ല്ലേ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​പ​ദ​വി നേ​ടി​യ​തു് ? ഞാൻ മു​റു​മു​റു​ത്തു​വോ? അഞ്ചി​ലൊ​രു പങ്കു​മാ​ത്രം പാ​ഞ്ചാ​ലി​യിൽ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ മഹാ​റാ​ണി​യാ​ക്കി ഞങ്ങ​ളെ ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​ലെ ‘അരി​കു​ജീ​വി’കളാ​ക്കി​യ​പ്പോൾ, അട​ച്ചു​വോ ഞാ​ന​യാൾ​ക്കു​മു​മ്പിൽ ‘ഭീമ’കാ​രു​ണ്യ​ത്തി​ന്റെ ശ്രീ​കോ​വിൽ? ചൂ​താ​ടി എല്ലാം നഷ്ട​പ്പെ​ടു​ത്തി, ഉടു​തു​ണി​ക്കു് മറു​തു​ണി​യി​ല്ലാ​തെ കാ​ട്ടിൽ കുടിൽ പണി​തു​ക​ഴി​യു​മ്പോൾ, ഒര​ക്ഷ​രം അപ​മ​ര്യാ​ദ​യാ​യി ഞാൻ ഉച്ച​രി​ച്ചു​വോ? അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തു കീ​ച​ക​നെ​ന്നൊ​രു ഭീകരൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ കട​ന്നു​പി​ടി​ക്കു​ന്ന​തൊ​രു നി​ശാ​വി​നോ​ദ​മാ​ക്കിയ കാലം, വി​രാ​ട​രാ​ജാ​വു​മൊ​ത്തു ചൂ​താ​ടി യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ രസി​ക്കു​മ്പോൾ ഞാൻ വേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​ല്ലേ പാ​തി​രാ മി​ന്ന​ലാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തിൽ പെ​ണ്ണാ​ഭി​മാ​നം കാ​ക്കാൻ? കുരു ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ നൂറു കൗ​ര​വ​രെ​യും ഈ കൈ​കൾ​കൊ​ണ്ടു് ഞെ​രി​ച്ചു​കൊ​ല്ലു​മ്പോൾ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ അർ​ദ്ധ​സ​ത്യം പറ​ഞ്ഞു അധ്യാ​പ​ക​നെ ചതി​ച്ചു​കൊ​ല്ലാൻ ചട്ടു​ക​മാ​യി​ല്ലേ? നാളെ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ നാ​ല​തി​രു​കൾ​ക്ക​പ്പു​റ​ത്തു​നി​ന്നു വിദേശ ആക്ര​മ​ണ​മു​ണ്ടാ​യാൽ? ഞാൻ, ഈ ഞാൻ വേ​ണ്ടേ, ഗദ വീ​ണ്ടും പൊ​ടി​ത​ട്ടാൻ? കൗരവർ കാ​ല​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു പോ​യെ​ങ്കി​ലും, വി​ധ​വ​ക​ളും സന്താന പര​മ്പ​ര​ക​ളും ഗ്ര​ഹ​ണ​സ​മ​യ​ത്തു​പോ​ലും തല പോ​ക്കാ​തി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ങ്കിൽ, അപ്പോ​ഴും ഈ ഗദ തന്നെ വേ​ണ്ടേ അവരെ നിർ​വീ​ര്യ​മാ​ക്കാൻ? അപ്പോൾ, നി​ങ്ങൾ പറയൂ, ആരാ​യി​രി​ക്ക​ണം പുതു നാ​ടു​വാ​ഴി? എന്നി​ട്ടും മൂ​പ്പി​ളമ നോ​ക്കി താ​ഴു​മ്പോൾ എനി​ക്കു് വേണം ഇഷ്ട​വ​കു​പ്പു​കൾ!—പ്ര​തി​രോ​ധം സാ​മ്പ​ത്തി​കം കു​റ്റാ​ന്വേ​ഷ​ണം രഹ​സ്യാ​ന്വേ​ഷ​ണം വി​ധ​വാ​പു​ന​ര​ധി​വാ​സം ഇവ​യൊ​ക്കെ ഞാൻ അല്ലാ​തെ വേറെ ആരു കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്യും. യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ? ചൂ​താ​ട്ട​മൊ​ഴി​കെ മറ്റെ​ന്തു വകു​പ്പും!”

“നി​ങ്ങ​ളാ​റംഗ പദ​യാ​ത്രി​ക​രിൽ, ആർ​ക്കു ആരാ​യി​ട്ടു വരും ഈ അനാ​ഥ​പ്രേ​തം? വഴി​യാ​ത്ര​യിൽ കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ണ​വൾ​ക്കു കു​ടി​നീർ കൊ​ടു​ക്കാ​നോ, ബോ​ധ​ര​ഹി​ത​യെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ അടി​യ​ന്തര ശു​ശ്രൂഷ ചെ​യ്യാ​നോ, മരി​ച്ചെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ചര​മ​ശു​ശ്രൂഷ ചെ​യ്തു ശവ​മ​ട​ക്കി​നു തയ്യാ​റാ​വാ​തെ​യോ, തന്നി​ഷ്ട​ത്തോ​ടെ നി​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാ​വ​രും കട​ന്നു​ക​ള​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, ഞങ്ങ​ളിൽ ചില വാ​ശി​ക്കാ​രായ മനു​ഷ്യാ​വ​കാ​ശ​പ്ര​വർ​ത്ത​കർ ഓടി​ച്ചി​ട്ടു​പി​ടി​കൂ​ടി നി​ങ്ങ​ളെ കൊ​ണ്ടു​വ​രി​ക​യാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ. ഒരു​മി​ച്ചു യാ​ത്ര​തു​ട​ങ്ങി​യ​വ​രിൽ, ഏക സ്ത്രീ മരി​ച്ചി​ട്ടും, ഒന്നു​തി​രി​ഞ്ഞു നോ​ക്കാ​തെ, നി​ങ്ങൾ അഞ്ചു് പേരും കാൽ മു​ന്നോ​ട്ടു​വ​ച്ചു​വെ​ന്നു ആദി​വാ​സി​വ​നി​താ​വ​കാശ പ്ര​വർ​ത്ത​ക​യു​ടെ ഗു​രു​ത​ര​മായ പരാതി ഉയർ​ന്നി​ട്ടു​ണ്ട​ല്ലോ. വയോ​ജ​ന​ങ്ങൾ എങ്കി​ലും, പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ത്തിൽ ആരോ​ഗ്യ​വാ​ന്മാ​രായ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ നഗ്ന​മായ മനു​ഷ്യാ​വ​കാശ അവ​ഗ​ണ​ന​ക്കു​മെ​ന്തു വി​ശ​ദീ​ക​ര​ണ​മാ​ണ് പറ​യാ​നു​ള്ള​തു്. പറ​യു​ന്ന​തും, വാ​യ​ട​ച്ചു​പ​റ​യാ​തി​രി​ക്കു​ന്ന​തും നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​തി​രെ നട​പ​ടി​ക്കു് കാ​ര​ണ​മാ​വാം എന്നു് താ​ക്കീ​തു ചെ​യ്യു​ന്നു”, മല​ഞ്ചെ​രു​വി​ലെ ജന​സ​ഭ​യി​ലേ​ക്കു് ബലം​പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു പി​ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു് പ്ര​തി​ക്കൂ​ട്ടിൽ നിർ​ത്തിയ അഞ്ചു​പേ​രോ​ടു് ആദി​വാ​സി​മൂ​പ്പൻ ചോ​ദി​ച്ചു.

“വയോജന ശാ​രീ​രി​ക​അ​സു​ഖ​ങ്ങൾ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​വൾ പരേത. വഴി​ന​ട​ക്കു​മ്പോൾ ഇട​ക്കൊ​ക്കെ വീ​ഴാ​റു​ണ്ടു് എന്നാ​ണ​റി​വു്. കി​ട​ന്ന​കി​ട​പ്പിൽ കു​റ​ച്ചു​നേ​രം സ്വ​സ്ഥ​മാ​യി കഴി​ഞ്ഞാൽ, ഞെ​ട്ടി​യെ​ഴു​നേ​റ്റു് ജോ​ലി​പൂർ​ത്തി​യാ​ക്കു​ന്ന പതി​വു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പ്രാ​ഥ​മിക പ്രേ​ത​പ​രി​ശോ​ധ​ന​യിൽ പരി​ക്കൊ​ന്നും നി​ങ്ങൾ തൊ​ലി​പ്പു​റ​മേ കണ്ടി​ല്ല​ല്ലോ. വസ്തു​നി​ഷ്ഠ​മാ​യി നോ​ക്കു​മ്പോൾ, അസ്വാ​ഭാ​വി​കത സം​ശ​യി​ക്കാ​നാ​വാ​ത്ത സാ​ധാ​രണ മരണം എന്നു​മാ​ത്ര​മ​ല്ലേ ആർ​ക്കും പറ​യാ​നാ​വൂ? ഞങ്ങൾ​ക്കി​ട​യി​ലൊ​രു ദാ​മ്പ​ത്യ​ധാ​ര​ണ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ആരു ബോ​ധം​കെ​ട്ടു വഴി​യിൽ കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ണാ​ലും, കി​ട​ന്നാ​ലും, ഭാ​വി​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ ഉത്ത​ര​വാ​ദി​ത്വം പ്ര​കൃ​തി​ക്കു​വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ത്തു, ബാ​ക്കി​യു​ള്ള​വർ സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​യാ​ത്ര തു​ട​രുക. അതു് മാ​നി​ക്കാ​തെ, സം​ഘാം​ഗ​ങ്ങ​ളെ വി​ചാ​രണ ചെ​യ്യു​ന്ന​തിൽ ഒറ്റ വാ​ക്കേ പറ​യാ​നു​ള്ളു—നിർ​ഭാ​ഗ്യ​ക​രം!” വാൽ പൊ​ക്കി​യും മണ്ണിൽ മാ​ന്തി​യും കൂ​ടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന അനാ​ഥ​പ്പ​ട്ടി അക്ഷ​മ​കാ​ണി​ച്ചു.

“ദൂരെ നി​ന്നും നോ​ക്കു​മ്പോൾ നി​ങ്ങൾ പരു​ഷ​മാ​യി പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്ന പോലെ തോ​ന്നി. അന്യാ​യ​മായ ആവ​ശ്യ​ങ്ങൾ വല്ല​തും ആള​റി​യാ​തെ കു​ന്തി ഉന്ന​യ​ച്ച​താ​ണോ പ്ര​കോ​പ​നം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കർ​ണ്ണ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പു​ഴ​യോര പ്ര​ഭാ​ത​വെ​യിൽ വീണ ആ സു​ന്ദ​ര​മു​ഖം അശാ​ന്ത​മാ​യി​രു​ന്നു. ചു​ണ്ടു​കൾ വി​റ​ച്ചി​രു​ന്നു. കണ്ണു​കൾ ഈറ​നാ​യി​രു​ന്നു.

“എന്നെ പ്ര​സ​വി​ച്ച സ്ത്രീ എന്ന​വർ പരി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി. നവജാത ശി​ശു​വി​നെ നീ​രൊ​ഴു​ക്കിൽ മരി​ക്കാൻ വിട്ട കഠി​ന​ഹൃ​ദ​യ​യെ നേർ​ക്കു​നേർ കണ്ടു ഞാൻ ഞെ​ട്ടി, തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കി​യ​പ്പോൾ അവർ പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ചു​വോ ആക​സ്മി​ക​മാ​യി വഴി​യിൽ കണ്ടെ​ത്തിയ പെറ്റ തള്ള​യോ​ടു നിർ​വ്യാ​ജ​സ്നേ​ഹ​മാ​ണെ​ന്നു? അതിൽ പി​ടി​ച്ച​വർ സ്വാ​ധീ​നം ചെ​ലു​ത്താൻ ശ്ര​മി​ച്ചു. എക്കാ​ല​വും ഹസ്തി​ന​പു​രി വി​ദ്യാ​ല​യ​ങ്ങ​ളിൽ, കീ​ഴ്ജാ​തി​ക്കാ​ര​നെ​ന്നു് അവ​മ​തി​ക്കു​ക​യും സാ​മൂ​ഹ്യ​മാ​യി പാർ​ശ്വ​വൽ​ക്ക​ര​ക്ക​യും ചെ​യ്തി​രു​ന്ന അർ​ജു​ന​നെ​യും നി​ങ്ങൾ പെ​റ്റ​താ​ണോ എന്നു് ചോ​ദി​ക്കാൻ ഞാൻ മുഖം ഉയർ​ത്തി​യ​പ്പോൾ, അവർ ഒരു​പ​ക്ഷേ, കരുതി, നവ സാ​ഹോ​ദ​ര്യം തളി​രി​ട്ടു! കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യു​ദ്ധ​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​സു​ര​ക്ഷ ഞാൻ ഉറ​പ്പു​കൊ​ടു​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു അനു​കൂല സാ​ഹ​ച​ര്യം ചൂഷണം ചെ​യ്തു വൈ​കാ​രി​ക​ത​യോ​ടെ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു. നോ​ട്ടം മാ​റ്റാ​തെ, മാ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ന്റെ​യും സാ​ഹോ​ദ​ര്യ​ത്തി​ന്റെ​യും മൃ​ദു​ല​വി​കാ​ര​മു​പ​യോ​ഗി​ച്ച​വർ, കുളി കഴി​ഞ്ഞു​വ​രു​ന്ന എന്റെ ഹൃ​ദ​യ​ശാ​ന്തത തര​പ്പെ​ടു​ത്താൻ ശ്ര​മി​ച്ച​പ്പോൾ ഞാൻ ഇട​പെ​ട്ടു—ജീ​വ​നൊ​ടു​ങ്ങും​വ​രെ സൗ​ഹൃ​ദം നി​ല​നിർ​ത്തു​മെ​ന്നു് വാ​ക്കു കൊ​ടു​ത്താ​ണു് ഞാൻ ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ കൂ​ട്ടാ​ളി​യാ​യ​തു. അതാ​ണെ​നി​ക്ക​ഭി​മാ​നം. പെ​റ്റ​കു​ഞ്ഞി​നെ പു​ഴ​യൊ​ഴു​ക്കിൽ മരി​ക്കാൻ വിട്ട തള്ള​യ​ല്ല എന്റെ ‘അമ്മ​മാ​തൃക’, അര​ങ്ങേ​റ്റ​മൈ​താ​ന​ത്തി​ലെ പൊ​തു​വേ​ദി​യിൽ പാ​ണ്ഡ​വ​വർ എന്നെ അവ​ഹേ​ളി​ക്കു​ക​യും നി​സ്സാ​ര​വൽ​ക്ക​രി​ക്ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​തു് അവിടെ കൂ​ടി​യി​രു​ന്ന അഭി​ജാ​ത​സ​ദ​സ്സു കണ്ടി​ട്ടും കണ്ടി​ല്ലെ​ന്ന​മ​ട്ടിൽ ഇരു​ന്ന​പ്പോൾ, അവ​സ​രോ​ചി​ത​മാ​യി ഇട​പെ​ട്ടു എന്റെ സ്വാ​ഭി​മാ​നം കാ​ത്ത​തു, നി​ങ്ങൾ കൊ​ല്ലാൻ കരുതി വച്ച ദു​ര്യോ​ധ​ന​നാ​ണു. അവൻ എനി​ക്കു് സം​ര​ക്ഷ​കൻ, എന്നെ​ന്നും വേ​ണ്ട​പ്പെ​ട്ട​വൻ, അവ​ന്റെ ശത്രു​ക്കൾ എനി​ക്കു യു​ദ്ധ​ത്തിൽ പ്ര​തി​യോ​ഗി​കൾ.”

“ഗാ​ന്ധാ​രീ​വി​ലാ​പം നേ​രി​ട്ടു​ക​ണ്ട ഒര​മ്മ​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ എങ്ങ​നെ നി​ങ്ങൾ പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്നു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര.

“ഗാ​ന്ധാ​രി ഇക്കാ​ല​വും തു​ണി​കെ​ട്ടി മറ​യ്ക്കേ​ണ്ട​തു് സ്വ​ന്തം കാഴ്ച ആയി​രു​ന്നോ?, അതോ, ഘനീ​ഭ​വി​ച്ച മൗ​ന​ത്തി​ന്റെ പ്ര​ഹ​ര​മൂ​ല്യം ഉൾ​ക്കൊ​ള്ളാ​തെ, അതി​വൈ​കാ​രി​ക​ത​ക്കു് ഹൃദയ ജാ​ല​ക​ങ്ങൾ മലർ​ക്കെ തു​റ​ന്നു​കൊ​ടു​ത്ത സ്വ​ന്തം ചു​ണ്ടു​കൾ ആയി​രു​ന്നോ?”

“നവ​വ​ധു​വാ​യി അതി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ കഴി​ഞ്ഞ ഇട​വേ​ള​യിൽ, കൈ​വി​ര​ലു​ക​ളിൽ പൂ​ച്ചെ​ണ്ടും, കവി​ളി​ണ​ക​ളിൽ ശോ​ണി​മ​യു മായി ‘ദർശനം’ കാ​ത്തു​നിൽ​ക്കു​ന്ന കൗ​ര​വ​രെ ഞാൻ ഓർ​ക്കു​ന്നു. ആ പ്ര​ണ​യ​ഹൃ​ദ​യ​മെ​ങ്ങ​നെ ഈ വിധം പീ​ഡ​ക​നാ​യി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ത്തി​ന്റെ അലകൾ അടി​ച്ചു​തീർ​ന്നി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ഇന്നും ആരാ​ധ​കൻ! ഉട​ല​ഴ​കിൽ മാ​ത്ര​മ​ല്ല ഭ്രമം, കൈ​വി​ര​ലു​ക​ളു​ടെ കലാ​പ​ര​മായ ചല​ന​ങ്ങ​ളും പു​ഞ്ചി​രി​യും ഉച്ചാ​ര​ണ​ശു​ദ്ധി​യു​ള്ള പദാ​വ​ലി​യും ഒന്നും, ആരാ​ധ​ന​യോ​ടെ​യ​ല്ലാ​തെ കണ്ടി​ട്ടി​ല്ല. അതു​കൊ​ണ്ടാ​യി​ല്ല​ല്ലോ, ഒരി​ക്ക​ല​വ​ളെ വി​രു​ന്നി​നു ക്ഷ​ണി​ക്കാൻ പോ​യ​പ്പോൾ, പച്ച​ക്കാ​ടി​ന​ക​ത്തെ അതി​ഥി​മ​ന്ദി​രം വി​ര​ല​ന​ക്ക​ത്തി​ലൂ​ടെ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി​യ​വൾ പറ​ഞ്ഞു, “ഇതെ​നി​ക്കി​വി​ടെ സ്ഥി​ര​താ​മ​സ​ത്തി​നു ഇഷ്ട​ദാ​ന​മാ​യി ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ പതി​ച്ചു​നൽ​കു​മോ?”. ആ മുഖം നോ​ക്കി​യ​പ്പോൾ ഞങ്ങൾ ഞെ​ട്ടി​പ്പോ​യി. കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വ​ധു​ക്ക​ളു​ടെ പി​തൃ​കു​ടും​ബ​ങ്ങൾ സന്ദർ​ശ​ന​ത്തി​നു് വരു​മ്പോൾ ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളോ​ളം പാർ​ക്കാൻ സൗ​ക​ര്യ​മായ രാ​ജ​വ​സ​തി​യാ​ണ​തു്. എങ്ങ​നെ പാ​ഞ്ച​ലി​ക്ക​തു് പാ​രി​തോ​ഷി​ക​മാ​യി നൽകും! അവ​ളു​ടെ മന​സ്സു വാ​യി​ച്ച​തോ​ടെ ആരാ​ധ​ക​ഹൃ​ദ​യം നൊ​ന്തു. വി​ശ​ദീ​ക​രി​ക്കാൻ ഞാൻ ശ്ര​മി​ച്ചു. ഓരോ​ന്നു​പ​റ​ഞ്ഞു അവൾ വി​രൽ​ചൂ​ണ്ടി എന്നെ പു​റ​ത്താ​ക്കി. പ്ര​ഭാ​ത​ദർ​ശ​ന​ത്തി​നു സ്വീ​ക​രി​ക്കാ​താ​യി. അത്താ​ഴ​വി​രു​ന്നി​നു മഹാ​റാ​ണി ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ ക്ഷണം അറി​യി​ച്ച​പ്പോൾ, വേറെ തി​ര​ക്കു​ണ്ടെ​ന്ന​വൾ നി​രാ​ക​രി​ച്ച ദു​ര​നു​ഭ​വ​മു​ണ്ടു്. ഒന്നും​ഞാ​നാ​രോ​ടും, ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ചും, അറി​യി​ച്ചി​ല്ല. എങ്കി​ലും അവ​ളു​ടെ കമ​നീ​യ​രൂ​പം കാണാൻ നിർ​ല​ജ്ജം പൂ​ക്ക​ളു​മാ​യി അതി​ഥി​മ​ന്ദി​രം സന്ദർ​ശി​ക്കും. ദൂരെ തേ​ജോ​മ​യ​മായ രൂപം കണ്ടാൽ കരൾ തു​ടി​ക്കും, കാ​ണാ​നാ​വാ​തെ മട​ങ്ങു​മ്പോൾ കണ്ണു നി​റ​യും. ആ എന്നെ​യാ​ണു്, ഉടു​തു​ണി​യൂ​രി​യ​വ​നെ​ന്നു നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ പരാതി കൊ​ടു​ത്തു് കൗ​ര​വ​സ്ത്രീ​കൾ​ക്കു മു​മ്പിൽ അപ​മാ​നി​ച്ച​തു്!” കണ്ണു​കൾ സജ​ല​ങ്ങ​ളാ​യി. ചു​ണ്ടു​കൾ കോടി. മുഖം ഇരു​കൈ​പ്പ​ത്തി​കൾ​കൊ​ണ്ടു് മൂടി.

“കൂ​ട്ടു​കു​ടും​ബ​സ്വ​ത്തു പങ്കി​ടു​ന്ന​തിൽ ഇരു​കൂ​ട്ട​രും തമ്മിൽ തല്ലി കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തിൽ ചാ​വു​ന്ന​തൊ​ക്കെ ശരി, ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ ആരോ​ഗ്യ​രം​ഗ​ത്തു എന്തു​ണ്ടു് നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​നു് മേനി പറയാൻ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“പേ​റ്റു​ചൂ​രു് മാ​റാ​ത്ത നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​ക്ക​ളെ പു​ഴ​യൊ​ഴു​ക്കിൽ മു​ക്കി​ക്കൊ​ല്ലു​ന്നൊ​രു യക്ഷി​ക്കു​ട്ടി ഈ നാ​ട്ടിൽ മഹാ​റാ​ണി ഗംഗ ആയി​രു​ന്നു എന്ന​റി​യാ​മോ? മന​സി​ക​രോ​ഗ​ബാ​ധി​ത​യായ ഗംഗാ ദേ​വി​യെ ചി​കിൽ​സി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങിയ ആതു​രാ​ല​യ​മാ​ണു് ആദ്യം ഹസ്തി​ന​പു​രി ചരി​ത്ര​ത്തിൽ ഇടം പി​ടി​ച്ച​തു്. അവൾ​ക്കോ നാ​ടി​നോ ഗുണം ഉണ്ടാ​യി​ല്ല. എട്ടാ​മ​ത്തെ ഇളം​കു​ഞ്ഞു​മാ​യി അവൾ ഓടി​പ്പോ​യി പി​ന്നെ ആരും അവളെ കണ്ട​വർ ഇല്ല. ശന്ത​നു കണ്ടു എന്നൊ​ക്കെ പറ​ഞ്ഞ​തു് ആരും ഗൗ​ര​വ​ത്തിൽ എടു​ത്തി​ല്ല. സത്യ​വ​തി​യു​ടെ മകൻ രാ​ജാ​വാ​യ​പ്പോൾ, ക്ഷ​യ​രോ​ഗി​യു​മാ​യി. അവനു വി​ശ്ര​മി​ക്കാൻ മല​നാ​ടിൽ ഒരു അരമന പണിതു. രോഗം മൂർ​ച്ഛി​ച്ചു വി​ചി​ത്ര​വീ​ര്യൻ കാലം ചെ​ന്ന​പ്പോൾ, അതൊരു കു​രു​വംശ വേ​ന​ല്ക്കാ​ല​വ​സ​തി​യാ​യി, കു​ന്തി അതിനെ അര​ക്കി​ല്ലം എന്നു പരി​ഹാ​സ​ത്തിൽ വി​ളി​ച്ചു അർ​ധ​രാ​ത്രി തീ​യി​ട്ട​പ്പോൾ, അവളെ പി​ടി​കി​ട്ടാ​പ്പു​ള്ളി​യാ​യി രാ​ജാ​വു് പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു. പാ​ഞ്ചാ​ല​പു​ത്രി​യായ ഞാ​നു​മൊ​ത്തു കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ വരു​ന്ന​തും കണ്ടു. ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ ഒറ്റ അടി​ക്കു നൂ​റു​കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ പി​തൃ​സ്ഥാ​നം നേ​ടി​യ​പ്പോൾ ഗർ​ഭ​സ്ഥ​ശി​ശു, നവ​ജാ​ത​ശി​ശു, എന്നൊ​ക്കെ ചി​കി​ത്സാ​രീ​തി​ക​ളിൽ മാ​തൃ​പ​രി​ച​ര​ണ​വി​ഭാ​ഗം പ്ര​വർ​ത്തി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങി. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​ക​ഴി​ഞ്ഞു, ആരു​മാ​രും ഇപ്പോൾ പ്ര​സ​വ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചൊ​ന്നും മി​ണ്ടാ​ട്ട​മി​ല്ല, അപ്പോൾ വേ​ണ്ടി​വ​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു വയോ​ജ​ന​ചി​കി​ത്സാ​കേ​ന്ദ്ര​വും എനി​ക്കു​ള്ള സൗ​ന്ദ​ര്യ പരി​ലാ​ള​ന​കേ​ന്ദ്ര​വും. അധികം വൈ​കാ​തെ വി​ഷ​വൈ​ദ്യ​ശാ​ല​കൂ​ടി വേ​ണ്ടി​വ​രു​മെ​ന്നു് ‘പാ​മ്പു​പി​ടു​ത്ത’ക്കാ​ര​നായ പരീ​ക്ഷി​ത്തു് എന്ന അഭി​മ​ന്യു​പു​ത്രൻ അർ​ത്ഥ​ഗർ​ഭ​മാ​യി പറ​ഞ്ഞു​തു​ട​ങ്ങി​യി​ട്ടു​ണ്ടു് അതൊരു പ്ര​വ​ച​ന​മാ​ണു് എന്നു് സഹ​ദേ​വൻ അർ​ത്ഥ​ഗർ​ഭ​മായ സൂ​ച​ന​യും തന്നു!”

“സൈ​നി​ക​രു​ടെ പോ​രാ​ട്ടം നി​ന്നാൽ, പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ‘പരാ​ക്ര​മം’ ഉടൻ തു​ട​ങ്ങും അല്ലെ?”, യു​ദ്ധ​നിർ​വ്വ​ഹ​ണ​സ​മി​തി​യു​ടെ അധ്യ​ക്ഷ​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര.

“രാ​വി​ലെ സൈ​നി​കർ പോ​രാ​ടാൻ വരു​മ്പോൾ, ഒരു മുറി മാം​സ​മോ ഒരു തു​ള്ളി ചോരയോ ഇല്ലാ​തെ, പു​ത്തൻ പു​തു​ഭൂ​മി പോർ​ക്ക​ളം! ഭാ​ഗ്യം, ഒഴു​ക്കു​ള്ള പു​ഴ​യു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യം, ശുഭ പ്ര​തീ​ക്ഷ. അർ​ദ്ധ​പ്രാ​ണ​രും പൂർ​ണ്ണ​ജ​ഡ​ങ്ങ​ളും നി​റ​ഞ്ഞ ജൈ​വ​മാ​ലി​ന്യം ഒരു​പോ​ലെ ഏറ്റെ​ടു​ക്കും പുഴ. എന്നാ​ലും ഞങ്ങൾ വേണം ഓരോ ഉടലും പല​യി​ട​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നും വാ​രി​ക്കോ​രി​യെ​ടു​ത്തു പാ​തി​രാ​വിൽ പു​ഴ​യിൽ ഒഴു​ക്കാൻ. കഠിന അധ്വാ​നം തന്നെ​യാ​ണ​തു്. ജഡ​ഭാ​രം കു​റ​ക്കാൻ, പരേ​ത​സൈ​നി​ക​രു​ടെ വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം ഉണ്ടാ​വും. ഊരി​യെ​ടു​ത്ത സൈ​നി​ക​വ​സ്ത്ര​ങ്ങ​ളിൽ നി​ന്നും വിപണി മൂ​ല്യ​മു​ള്ള പലതും കി​ട്ടും. നി​ശാ​നി​യോ​ഗ​ത്തി​നു ലഭി​ക്കാ​വു​ന്ന പാ​രി​തോ​ഷി​കം. ഒഴു​ക്കിയ ജഡ​ങ്ങൾ പു​ലർ​ച്ച​യോ​ടെ തെ​ക്കോ​ട്ടൊ​ഴു​കി പ്ര​യാ​ഗിൽ ഗം​ഗ​യു​മാ​യി ചേർ​ന്നു് സംഗം കടവിൽ എത്തു​മ്പോൾ, അന്ത്യ​കർ​മ്മ​ങ്ങൾ ചെ​യ്തു ആത്മാ​വു​കൾ അർ​ഹി​ക്കു​ന്ന ഇട​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു് യാ​ത്ര​യാ​ക്കും. പ്രാ​ണൻ പോ​കാ​തെ പരി​ഭ്ര​മി​ക്കു​ന്നൊ​രു സൈ​നി​കൻ, കേ​ട്ടോ, ഞങ്ങൾ​ക്കു​നേ​രെ ഇരു​കൈ​ക​ളും നീ​ട്ടി യാ​ചി​ച്ച ഓർ​മ്മ​യു​ണ്ടു്—“കഴു​ത്തിൽ ചവി​ട്ടി എന്റെ പ്രാ​ണ​നെ​ടു​ക്കൂ, ഇവിടെ വരു​മ്പോൾ എനി​ക്ക​റി​യാ​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല ഇതൊരു കൂ​ട്ടു​കു​ടുംബ സ്വ​ത്തു​തർ​ക്കം മാ​ത്ര​മാ​ണെ​ന്നു്. വൈ​ദേ​ശി​കാ​ക്ര​മ​ണം നേ​രി​ടു​ന്ന ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ അഖ​ണ്ഡത പരി​പാ​ലി​ക്കാൻ എന്നാ​യി​രു​ന്നു കൗരവ കരാ​റു​കാർ ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തു്.” ഞങ്ങൾ നേ​രി​ടു​ന്ന​തു് കരാർ തന്ന കൗരവർ ചതി​ക്കു​മോ എന്ന ഭീ​തി​യാ​ണു്. യു​ദ്ധം കഴി​ഞ്ഞാൽ ജേ​താ​ക്കൾ വേതനം തരാതെ ഞങ്ങ​ളെ തള്ളി​പ്പ​റ​യു​മോ?”

“സ്ത്രീ​വി​രു​ദ്ധത ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ഞങ്ങൾ കണ്ണു​നി​റ​യെ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്, എന്നാൽ ഇത്ര ഹീ​ന​മാ​യൊ​രു സ്ത്രീ​വി​രു​ദ്ധ​പ്ര​വൃ​ത്തി​ക്കു് നി​ങ്ങൾ എങ്ങ​നെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ പ്ര​ദർ​ശ​നാ​നു​മ​തി കൊ​ടു​ത്തു എന്നാ​ണു് കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ നി​റ​ഞ്ഞു​ക​വി​യു​ന്ന സം​വാ​ദം.” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര യു​ദ്ധ​നിർ​വ്വ​ഹണ അധി​കാ​രി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പോ​രാ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ പതി​നെ​ട്ടാം നാൾ അന്ത്യ​യാ​മം.

“കാ​ശി​രാ​ജ​കു​മാ​രി അം​ബ​യു​ടെ തി​രു​വ​വ​താ​ര​മെ​ന്നു അന്ധ​വി​ശ്വാ​സി​കൾ കരു​തു​ന്ന ശി​ഖ​ണ്ടി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​വി​ല്ല നി​ങ്ങ​ളു​ടെ രോ​ഷ​പ്ര​ക​ട​ന​മെ​ങ്കിൽ, അതു് കു​റ​ച്ചു​മു​മ്പു് കണ്ട അശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വി​ന്റെ അസ്ത്ര​പ്ര​യോ​ഗ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു​വോ? ശരി​യാ​ണു്, പ്ര​തി​യോ​ഗി​യു​ടെ കരളിൽ കൂ​ര​മ്പു തറ​ക്കു​ന്ന​തെ​ല്ലാം പതിവു കാ​ഴ്ച​യെ​ങ്കി​ലും കൗ​മാ​ര​യോ​ദ്ധാ​വി​ന്റെ വി​ധ​വ​യായ പൂർ​ണ്ണ ഗർ​ഭി​ണി​യു​ടെ ഗർ​ഭ​പാ​ത്രം അവ​ളു​ടെ സമ്മ​ത​മി​ല്ലാ​തെ നീ​ക്കം ചെ​യ്യു​ന്നൊ​രു​ത​രം തരം​താണ അസ്ത്ര​പ്ര​യോ​ഗം ഇപ്പോൾ സം​ഭ​വി​ച്ചു എന്നു് ഞാൻ സമ്മ​തി​ക്കു​ന്നു. എന്തു​കൊ​ണ്ട​വ​നെ നാ​ടു​ക​ട​ത്തു​ന്ന​തി​ന​പ്പു​റം, തല​വെ​ട്ടി​യി​ല്ല എന്നു​ചോ​ദി​ച്ചാൽ, ജാ​തി​ശ്രേ​ണി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു ഞാനും ചിലതു പൊ​ട്ടി​ത്തെ​റി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു​പോ​കും. ദ്രോ​ണ​പു​ത്ര​നായ ബ്രാ​ഹ്മ​ണ​അ​ശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വു് ആയി​രു​ന്നു ദൈ​വ​ദ​ത്ത അസ്ത്രം ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചു് ഉത്തര രാ​ജ​കു​മാ​രി​യു​ടെ ഗർ​ഭ​പാ​ത്രം നീ​ക്കി​യ​തു്, അഥവാ നീ​ക്കും മു​മ്പു് ഞങ്ങ​ള​വ​നെ നി​ഷ്ക്രി​യ​നാ​ക്കി വി​ചാ​രണ ചെ​യ്തു നാ​ടു​ക​ട​ത്തി​യ​തു്. അതിൽ​ക​വി​ഞ്ഞെ​ന്തെ​ങ്കി​ലും അരു​താ​ത്ത​തു അവിടെ ഉണ്ടാ​യെ​ങ്കിൽ പട്ടിക തരൂ ഞങ്ങൾ പരി​ശോ​ധി​ക്കാം. യു​ദ്ധ​നി​ര്വ​ഹ​ണ​ത്തി​ന്റെ കൗരവ കരാർ അനു​സ​രി​ച്ചു വേതനം, കൗരവർ തന്നെ തരു​മെ​ന്നാ​ണു് പറ​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​തു്, അവ​സാ​ന​ത്തെ കൗ​ര​വ​നും ജഡമായ സ്ഥി​തി​ക്കു്, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ തരുമോ, അതോ ‘അർ​ദ്ധ​സ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ അവ​താ​രം’ ഞങ്ങ​ളു​ടെ ഹൃദയം തന്നെ പി​ച്ചി​യെ​ടു​ത്തു പറി​ച്ചു​മാ​റ്റു​മോ!”

“കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര യു​ദ്ധ​ഫ​ലം പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ച​ല്ലോ. പരാ​ജ​യ​ത്തി​ന്റെ വെ​ളി​ച്ച​ത്തിൽ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ സ്ഥാ​ന​ത്യാ​ഗം പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കാ​മോ? ജേ​താ​ക്കൾ കാണാൻ കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു! കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വ​ധു​ക്കൾ എല്ലാ​വ​രും വൈ​ധ​വ്യ​ത്തി​ന്റെ വെ​ള്ള​വേ​ഷ​മ​ണി​ഞ്ഞു ദുഃ​ഖാ​ച​ര​ണം ആരം​ഭി​ച്ചി​ട്ടും രാ​ജാ​വു് അറി​ഞ്ഞ മട്ടി​ല്ല​ല്ലോ.” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഞാൻ സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തിൽ ഇരി​ക്കു​ന്ന​തു് കു​രു​വംശ ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി​യ​ല്ലേ? ഇക്ക​ഴി​ഞ്ഞ പതി​നെ​ട്ടു​നാൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി കോട്ട ഭേ​ദി​ക്കാ​നോ, കോ​ട്ട​വാ​തി​ലിൽ ആഞ്ഞൊ​ന്ന​ടി​ച്ചു സ്ത്രീ​ക​ളെ ഭീ​ഷ​ണി​പ്പെ​ടു​ത്താ​നോ ശത്രു​പ​ക്ഷ​ത്തു​ള്ള ആർ​ക്കും സാ​ധി​ച്ചി​ല്ല എന്ന​താ​ണെ​ന്റെ ഭര​ണ​നേ​ട്ടം. അത​ല്ലാ​തെ ഞാൻ എങ്ങ​നെ എവി​ടെ​യോ സം​ഭ​വി​ച്ച കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര യു​ദ്ധ​ദു​ര​ന്ത​ത്തി​ന്റെ ഉത്ത​ര​വാ​ദി​ത്വം ഏറ്റെ​ടു​ക്കും? നി​ങ്ങൾ പറ​യു​ന്ന​തു് എന്റെ മക്ക​ളു​ടെ​യും പ്രി​യ​ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ബലി​ദാ​ന​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണെ​ങ്കിൽ അവർ മരി​ച്ചു എന്നു് ആധി​കാ​രി​ക​മാ​യി യു​ദ്ധ​നിർ​വ്വ​ഹ​ണ​സ​മി​തി​യു​ടെ ഔദ്യോ​ഗിക അറി​യി​പ്പു് കി​ട്ട​ട്ടെ. അല്ല ആരാ​ണു് ജേ​താ​ക്കൾ എന്നു് നി​ങ്ങൾ പറ​യു​ന്ന ഈ പാ​ണ്ഡ​വർ? അവരെ കണ്ടാൽ അവർ ഇന്ന ആളുടെ മക്കൾ, അവർ യു​ദ്ധം നിർ​ണ്ണാ​യ​ക​വി​ജ​യം നേടിയ സ്ഥി​തി​ക്കു് കു​രു​വം​ശ​പി​ന്തു​ടർ​ച്ച​ക്കു ഭരണ യോ​ഗ്യത നേ​ടി​യ​വർ എന്നു​റ​പ്പി​ക്കാൻ ഈ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ കൃ​പാ​ചാ​ര്യൻ ഒഴികെ ഗുരു ഉണ്ടോ? എല്ലാം ഞാൻ തന്നെ നോ​ക്ക​ണം എന്നു​വ​ച്ചാൽ! എന്നാൽ കാ​ര്യം പറയാൻ കാ​ഴ്ച​പ​രി​മി​തി തട​സ്സ​മാ​വ​രു​ത​ല്ലോ. തി​ര​ക്കു​ണ്ടു് ഉച്ച​ഭ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​നു വി​ശ്ര​മ​ത്തി​നും സമ​യ​മാ​യി.”

“പരി​ഷ്കൃ​ത​ലോ​കം ആദ​രി​ക്കു​ക​യും, ധാർ​മ്മി​ക​ത​യി​ലൂ​ന്നി പറ​യു​ന്ന​തു് ശ്ര​ദ്ധി​ക്ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് നി​ങ്ങൾ​ക്കു മാ​ത്ര​മെ​ന്താ​ണൊ​രു ശീ​ത​സ​മ​രം?” മു​ട്ടു​കു​ത്തി കൈ​മു​ത്തി, ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോദി ച്ചു. ഹസ്തി​ന​പു​രി ഉൾ​പ്പെ​ടെ ആര്യാ​വർ​ത്ത​നാ​ടു​വാ​ഴി​ക​ളെ തന്ത്ര​പ​ര​മാ​യി പൂർ​ത്തി​യാ​ക്കിയ രാ​ജ​സൂ​യ​യാ​ഗ​ത്തി​ലൂ​ടെ സാ​മ​ന്ത​ന്മാ​രാ​ക്കിയ പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ രാ​ജ്യ​ത​ന്ത്ര​ക്കാ​ലം.

“അങ്ങ​നെ​യാ​ണോ നി​ങ്ങൾ എന്നെ വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു! യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന​തിൽ സത്യം ഉണ്ടോ എന്ന​ത​ല്ല, ഭാര്യ എന്ന നി​ല​യിൽ എന്റെ പരി​ഗ​ണ​നാ​വി​ഷ​യം. നേ​ട്ടം കൊ​യ്യാൻ അതെ​ല്ലാം സൗ​ക​ര്യ​പൂർ​വ്വം ചവി​ട്ടു​പ​ടി​കൾ​ക്കു​മാ​ത്ര​മാ​യി സ്വ​രൂ​പി​ക്കു​ക​യും, ഹൃ​ദ​യ​ശൂ​ന്യ​മാ​യി വാ​ക്കു​കൾ ഉച്ച​രി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​ലാ​ണെ​ന്റെ കരൾ​നൊ​മ്പ​രം. പാ​രി​സ്ഥി​തി​പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ളോ​ടു​ള്ള പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ത​നി​ല​പാ​ടു്, “എന്തു​വി​ല​കൊ​ടു​ത്തും വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ പരി​പാ​ല​നം” എന്നു​പ​റ​യുക, കു​ടി​യേ​റ്റ​ത്തി​നു ഇഷ്ട​ദാ​ന​മാ​യി നേടിയ ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥം തീ​യി​ടുക—ഇര​ട്ട​ത്താ​പ്പു തു​റ​ന്നു​കാ​ട്ടിയ ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യിൽ നി​ന്നും കേൾ​ക്ക​ണം എനി​ക്കു് പഴി!”, വരി​നിൽ​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന അടു​ത്ത​പ​ടി സന്ദർ​ശ​ക​രെ ഹാർ​ദ്ദ​മാ​യി സ്വാ​ഗ​തം ചെ​യ്യു​ന്ന പൊതു സമ്പർ​ക്ക​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ, കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യെ ഒളി​നോ​ട്ട​പ​രി​ധി​യിൽ ചെ​വി​യോർ​ക്കു​ന്ന​ത​വൾ ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചു.

“ഈ പൂ​വി​നു​വേ​ണ്ടി കാടായ കാ​ടൊ​ക്കെ നി​ങ്ങൾ അവനെ ഓടി​ച്ചെ​ന്നോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“എന്നോ​ട​വൻ ശരാ​ശ​രി ഭർ​ത്താ​വിൽ കവി​ഞ്ഞു പ്ര​ണ​യം നടി​ക്കു​ന്ന പതി​വു​ണ്ടു്. ഗാർ​ഹിക സാ​ഹ​ച​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ സ്ത്രീ​ക്കു എത്ര തി​ര​ക്കി​ലും അതൊ​ക്കെ ശ്ര​ദ്ധി​ക്കാ​നാ​വും. എന്നാ​ലൊ​ട്ടു പ്ര​തി​ഷേ​ധി​ക്കാ​റു​മി​ല്ല. വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ക്കാ​റു​മി​ല്ല. വി​ല​പേ​ശാ​നു​ള്ള സൗ​ക​ര്യ​മാ​യി പ്ര​ണ​യ​ത്തെ ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ ദു​രു​പ​യോ​ഗം ചെ​യ്യു​ന്നു എന്ന​തൊ​രു ലജ്ജാ​ക​ര​മായ പ്ര​ലോ​ഭ​ന​മെ​ന്നൊ​ന്നും ഞാൻ കരു​തു​ന്നു​മി​ല്ല. ഭീ​മ​പ്ര​ണ​യം ഞാൻ തി​ര​സ്ക​രി​ച്ചി​ല്ല എന്ന​തു് തന്നെ​യ​വൻ ചമൽ​ക്കാ​ര​ത്തോ​ടെ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു​മു​മ്പിൽ പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ക്കാ​റു​ണ്ടു്. കൊ​തി​പ്പി​ക്കു​ന്ന പൂമണം, എനി​ക്കൊ​രു വി​വാ​ഹ​പൂർ​വ്വ പ്ര​ണ​യാ​നു​ഭ​വ​മാ​യി. എന്തി​നു​പൂ മാ​ത്രം, പൂമരം പി​ഴു​തു​കൊ​ണ്ടു​വ​രാ​മ​ല്ലോ എന്ന കാ​യി​ക​ബ​ല​കേ​ന്ദ്രി​ത​മാ​യൊ​രു പ്ര​ണ​യ​പ്ര​തി​ക​ര​ണ​ത്തിൽ നി​ന്നൂ​ഹി​ക്കാം ആ തര​ള​ഹൃ​ദ​യം എത്ര സരളം. പൂ തേടി വരാമോ എന്നു ഞാൻ ചോ​ദി​ക്കും​മു​മ്പു് തന്നെ പാ​ദ​ര​ക്ഷ​യോ ആയു​ധ​മോ ഇല്ലാ​തെ​യ​വൻ പടി​യി​റ​ങ്ങു​ന്ന​തു് കണ്ട​പ്പോൾ, ഇവ​രെ​യൊ​ക്കെ​യാ​ണോ കു​ന്തി ‘ദേ​വ​സ​ന്ത​തി​കൾ’ എന്നു് മേ​നി​പ​റ​യുക എന്നു​ഞാൻ വി​സ്മ​യി​ച്ച ഓർ​മ്മ​യു​മു​ണ്ടു്.”

“ഭീ​ഷ്മർ നി​യ​ന്ത്രി​ക്കു​ന്ന ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ, നി​ങ്ങൾ അന​ധി​കൃ​ത​മാ​യി കയറി ഇട​പെ​ടേ​ണ്ട കാ​ര്യം എന്താ​യി​രു​ന്നു?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തി​ലേ​ക്കു ഇളമുറ കൗ​ര​വർ​ക്കൊ​പ്പം ഇടി​ച്ചു​ക​യ​റു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു കു​പ്ര​സി​ദ്ധ പ്രതി.

“ആണു​ങ്ങൾ​ക്കു മാ​ത്ര​മേ ചൂ​താ​ട്ടം കാണാൻ പ്ര​വേ​ശ​നം അനു​വ​ദി​ക്കൂ എന്നു് സഭാ​ധ്യ​ക്ഷൻ (അച്ഛൻ അവിടെ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്ന​തൊ​രു നി​സ്സാ​ര​കാ​ര്യം) ഭീ​ഷ്മർ നേ​ര​ത്തെ പെ​രു​മാ​റ്റ​ച്ച​ട്ട​ത്തിൽ വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കിയ സ്ഥി​തി​ക്കു, സഭാ​ത​ല​ത്തി​ലേ​ക്കു പ്ര​വേ​ശി​ക്കാൻ അല്പ​വ​സ്ത്ര പാ​ഞ്ചാ​ലി ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന​ത്പാ​റാ​വു​കാർ ആം​ഗ്യ​ഭാ​ഷ​യിൽ എന്നെ അറി​യി​ച്ച​പ്പോൾ, ആചാ​ര​പൂർ​വ്വം അക്കാ​ര്യം ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്താൻ ശ്ര​മി​ച്ച എന്നെ തട്ടി​മാ​റ്റി. കരൾ നൊ​ന്തു. നവ​വ​ധു​വാ​യി​പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ നി​ന്ന​വൾ വന്ന​തു​മു​തൽ, കഴി​ഞ്ഞ ഒരു ദശാ​ബ്ദ​ക്കാ​ലം, ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ ചക്ര​വർ​ത്തി​നി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ​യും അവ​ളു​ടെ പു​ഷ്പ​പാ​ദു​ക​ത്തെ​യും ആരാ​ധ​ന​യോ​ടെ കണ്ടി​രു​ന്ന കവി​യായ എന്നെ​യ​വൾ, വെ​റു​മൊ​രു പാ​റാ​വു​കാ​ര​നെ​പോ​ലെ കണ്ടു​വോ! അവൾ​ക്കു​മു​മ്പിൽ അവഗണന നേ​രി​ടേ​ണ്ടി​വ​ന്ന​പ്പോൾ, മു​റി​വേ​റ്റ ആൺമനം തേ​നീ​ച്ച​ക്കൂ​ടു പോലെ ഒന്നി​ള​കി. അതിൽ കവി​ഞ്ഞ​വൾ​ക്കു​നേ​രെ ഞാൻ ലൈം​ഗി​ക​ദാ​ഹ​ത്തോ​ടെ അക്ര​മാ​സ​ക്ത​യാ​യി എന്ന​തൊ​ക്കെ മാ​ധ്യ​മ​ങ്ങ​ളു​ടെ മാ​യ​ക്കാ​ഴ്ച. സ്ത്രീ​സൗ​ഹൃദ ഹസ്തി​ന​പു​രി നിയമം അതി​ന്റെ നേർ​വ​ഴി​ക്കു​പോ​വ​ട്ടെ. കൗ​ര​വ​അ​ടി​മ​യാ​യെ​ങ്കി​ലും അവളെ കൗരവർ, ലൈം​ഗി​ക​അ​ടി​മ​യാ​ക്കി​യി​ല്ല. ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രു​മൊ​ത്ത​വൾ വന​വാ​സ​ത്തി​നു​പോയ സ്ഥി​തി​ക്കു് എനി​ക്കെ​തി​രെ ചാർ​വാ​കൻ കൊ​ടു​ത്ത പരാ​തി​യു​ടെ ബല​ത്തിൽ വി​ചാ​രണ എങ്ങ​നെ നീ​ങ്ങു​മെ​ന്നു് കണ്ട​റി​യ​ണം. നി​യ​മ​വാ​ഴ്ച​യു​ള്ള നാ​ട​ല്ലേ, സ്ത്രീ​വി​രു​ദ്ധ​രെ കർ​ശ​ന​മാ​യി കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്യു​ന്ന ദു​ശ്ശ​ള​നിർ​മ്മിത പെൺ​നീ​തി​നി​യ​മം കൗ​ര​വർ​ക്കും ബാ​ധ​ക​മ​ല്ലേ. അതു​കൊ​ണ്ടു് ഞാൻ നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ വന്നു ഇരു കൈ​ക​ളും നീ​ട്ടി വി​ല​ങ്ങു​വെ​ക്കാൻ, നീ​തി​മാ​നായ ഭീ​ഷ്മർ​ക്കു മു​മ്പിൽ തല​കു​നി​ക്കും. വെ​ട്ടു​ക​യോ ചങ്ങ​ല​ക്കെ​ട്ട​ഴി​ക്കു​ക​യോ ചെ​യ്യ​ട്ടെ!” കു​രു​വം​ശ​ദേ​വ​ത​യായ ജ്വാ​ലാ​മു​ഖി​ക്കു് ശരണം വി​ളി​ച്ചു ഒരു സംഘം കൗരവർ നീ​തി​പ​തി​യു​ടെ മു​മ്പിൽ അണി​നി​ര​ന്നു. ചാർ​വാ​കൻ അവർ​ക്കെ​തി​രെ തയ്യാ​റാ​ക്കിയ വസ്ത്രാ​ക്ഷേപ പരാ​തി​യു​ടെ​യും സാ​ക്ഷി​മൊ​ഴി​ക​ളു​ടെ​യും പന​യോ​ല​ക്കെ​ട്ട​ഴി​ച്ചു വച്ചു.

“നി​ങ്ങൾ​ക്കി​നി​യും വയ​സ്സു് മു​പ്പ​ത്തി​യാ​റു കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടെ​ല്ലെ​ന്നു അര​മ​ന​രേഖ പറ​യു​ന്നു. പി​ന്നെ എന്താ ചെ​ങ്കോൽ പി​ടി​ക്കാൻ ധൃതി? യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ക്കെ എത്ര കഷ്ട​പ്പെ​ട്ടും ത്യാ​ഗം ചെ​യ്തു​മാ​ണു് ഹസ്തി​ന​പു​രി സിം​ഹാ​സ​നം നേ​ടി​യെ​ടു​ത്ത​തു് എന്നോർ ക്കു​മ്പോൾ!” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യും ധീ​ര​അ​ഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ ദുർ​ബ​ല​പു​ത്ര​നു​മായ പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നെ നേ​രി​ട്ടു.

“കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി എന്നൊ​രു നാ​മ​മാ​ത്ര പദ​വി​ക്ക​പ്പു​റം, ഔദ്യോ​ഗിക ചു​മ​ത​ല​യൊ​ന്നും തരാ​തെ​യും, സൈ​നി​ക​ശാ​സ്ത്ര​ത്തിൽ ഉന്ന​ത​പ​രി​ശീ​ല​നം സൗ​ക​ര്യ​പ്പെ​ടു​ത്താ​തെ​യും, കാ​ല​മെ​ത്ര യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നും കൂ​ട്ട​രും എന്നെ അധി​കാ​ര​വ​ഴി​യിൽ കൂ​ടെ​ച്ചേർ​ക്കാ​തെ പാർ​ശ്വ​വൽ​ക്ക​രി​ച്ചു. സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മ​ല്ലേ അപ്പോൾ ഞാൻ അയാളെ സ്ഥാ​ന​ഭ്ര​ഷ്ട​നാ​ക്കാൻ ആരിൽ​നി​ന്നും പല്ലും നഖവും ഉപ​യോ​ഗി​ക്കും, വേ​ണ്ടി​വ​ന്നാൽ അധി​കാ​ര​മോ​ഹി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​മാ​യി ഐക്യം പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു അവൾ​വ​ഴി​യും കൊ​ട്ടാ​ര​വി​പ്ല​വ​ത്തി​നു ശ്ര​മി​ക്കും, എന്നി​ട്ടും ‘പടു​വൃ​ദ്ധൻ’ പടി​യി​റ​ങ്ങി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, ഒരു ശര​ശ​യ്യ അയാൾ​ക്കാ​യി ഞാൻ നിർ​മ്മി​ക്കും!”

“മു​റി​ച്ചു​നീ​ക്കിയ വി​വാ​ദ​മു​ടി ചാർ​വാ​ക​നെ ഏൽ​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ, ഏകാം​ഗ​പ്ര​തി​പ​ക്ഷ​മെ​ന്ന നി​ല​യിൽ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ വി​ഖ്യാ​ത​വേ​ദി​ക​ളിൽ അതു​യർ​ത്തി​ക്കാ​ട്ടി, പീഡക കൗ​ര​വ​രു​ടെ ആണ​ധി​കാര പ്ര​മ​ത്ത​ത​ക്കു​നേ​രെ പ്ര​തി​രോ​ധ​ത്തി​ന്റെ പട​ച്ച​ട്ട നിർ​മ്മി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ? വെ​റു​തെ അഴി​ച്ചി​ട്ട​തോ​ടെ അവ​സാ​നി​ച്ചി​ല്ലേ മു​ടി​ക്കർ​ഹ​ത​പ്പെ​ട്ട അവസരം!” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ത്തി​ന്റെ പി​റ്റേ​ന്നു് ആറംഗ പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘം വന​വാ​സ​ത്തി​നാ​യി പടി​യി​റ​ങ്ങു​ന്ന നേരം.

“സഹ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും പെ​ണ്ണ​ഭി​മാ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും യു​ഗാ​തീത പ്ര​തീ​ക​മാ​യി മുടി പറ്റെ മു​റി​ച്ചു​നീ​ക്കാൻ ഞാൻ പ്രിയ നകു​ല​നോ​ടു് ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട​ത​ല്ലേ, എന്തു​ചെ​യ്യാം, ആളാകെ വി​കാ​ര​വി​വ​ശ​നാ​യി മു​ട്ടു കു​ത്തി കൈ​കൂ​പ്പി, “അരുതേ പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വ​ളെ!” എന്ന​വൻ കെ​ഞ്ചി. “നി​ന്റെ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ത്തി​ന്റെ അഞ്ചംഗ ഗു​ണ​ഭോ​ക്താ​ക്ക​ളായ ഞങ്ങൾ നി​ന്നോ​ടൊ​പ്പം നിർ​വൃ​തി​യിൽ കി​ട​ക്കു​മ്പോൾ നാണം മറ​ക്കാ​നും, സാ​ന്ത്വ​നം തേ​ടാ​നും, മു​ഖാ​വ​ര​ണ​മാ​ക്കിയ ഐതി​ഹാ​സിക മുടി നീ മു​റി​ച്ചു​മാ​റ്റ​രു​തേ. വെ​ല്ലു​വി​ളി​പോ​ലെ നി​വർ​ത്തി​യി​ടൂ, കു​രു​വം​ശ​മാ​കെ അല​യ​ടി​ക്ക​ട്ടെ മു​റി​വേ​റ്റ പെ​ണ്ണ​ഭി​മാ​ന​ത്തി​ന്റെ പോ​രാ​ട്ട​കാ​ഹ​ളം.” എന്നോ​ടൊ​പ്പം പത്തു​വർ​ഷ​മാ​യി പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടു കി​ട​ക്കു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വർ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടാൽ എങ്ങ​നെ ഞാൻ അരു​തെ​ന്നു പറയും. അഴി​ച്ചി​ട്ട മുടി കെ​ട്ടാൻ ചു​ടു​കൗ​ര​വ​ചോര തേ​ക്ക​ണം എന്നൊ​രു നി​ബ​ന്ധന കൂ​ട്ടി​ച്ചേർ​ത്തു​കൂ​ടെ എന്ന ഭീ​മ​യാ​ച​ന​ക്കും ഞാൻ ചെ​വി​കൊ​ടു​ത്തു. പ്ര​തി​ജ്ഞ എടു​ക്കു​ന്ന കാ​ര്യ​ത്തി​ല​വൻ ഭീ​ഷ്മ​രെ​യും തോൽ​പ്പി​ക്കും!”

“ജ്വ​ലി​ക്കു​ന്ന​ല്ലോ കരി​നീ​ല​ക്ക​ണ്ണു​കൾ! രോ​ഷ​മു​യ​രാൻ മാ​ത്രം എന്താ​ണി​ത്ര പ്ര​കോ​പ​നം?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ കൈ​മു​ത്തി.

“ഇപ്പോൾ കേട്ട കാ​ര്യം നോ​ക്കു​മ്പോൾ വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​മൊ​ക്കെ എത്ര നി​സ്സാ​ര​മാ​യി തോ​ന്നു​ന്നു! ഭര​ണ​ഘ​ട​നാ​ബാ​ഹ്യ​മായ അധി​കാ​ര​ദുർ​വി​നി​യോ​ഗ​ത്തിൽ ദു​ര്യോ​ധ​ന​യു​വ​ത്വം അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ നട​പ്പാ​ക്കിയ സ്ത്രീ​വി​രു​ദ്ധ​ന​ട​പ​ടി, തെ​ളി​വെ​ടു​പ്പി​ലൂ​ടെ കണ്ട​പ്പോൾ ഞെ​ട്ടി​പ്പോ​യി. സ്ത്രീ​ത്വ​ത്തെ അവ​ഹേ​ളി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്തെ​ല്ലാം പരി​ഷ്കൃത ഹസ്തി​ന​പു​രി നി​യ​മ​സം​ഹി​ത​യിൽ പട്ടിക തി​രി​ച്ചു രേ​ഖ​യാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ണ്ടോ, അതെ​ല്ലാം ആ കു​ടി​ല​കൗ​ര​വൻ എന്നോ തു​ട​ങ്ങി​യി​രു​ന്നു. ഇവ​നാ​ണ​ല്ലോ ദേ​ശ​ര​ത്ന​പു​ര​സ്കാ​രം കൊ​ടു​ത്തു പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം ആദ​രി​ച്ച​തെ​ന്നോർ​ക്കു​മ്പോൾ സാ​മൂ​ഹ്യ​മായ അനീ​തി​യോർ​ത്തു ഞാൻ വി​യർ​ക്കു​ന്നു. കൗ​ര​വർ​ക്കു വേ​ണ്ടി വി​വാ​ഹ​മാ​ലോ​ചി​ക്കു​ന്ന പെൺ​കു​ട്ടി​കൾ കന്യ​ക​മാ​രാ​യി​രി​ക്ക​ണം എന്ന ദു​ര്യോ​ധ​ന​നി​ബ​ന്ധന കണ്ട​പ്പോൾ ചോര തി​ള​ച്ചു. വി​വാ​ഹി​ത​കൾ ചാ​രി​ത്ര്യം സം​ര​ക്ഷി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നും അവൻ നി​ഷ്കർ​ഷി​ക്കു​ന്നു. ഇതൊ​ക്കെ പ്രാ​യോ​ഗി​ക​ത​ല​ത്തിൽ ഉറ​പ്പു വരു​ത്തി​യി​രു​ന്ന​തോ ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധവ. ഇപ്പോൾ പ്ര​തി​പ​ക്ഷ നേ​താ​വെ​ന്ന പദവി വഹി​ക്കു​ന്ന സ്ത്രീ​പ​ക്ഷ​വാ​ദി ആൾ കൊ​ള്ളാം. കു​റ​ച്ചു കാ​ല​മാ​യി അവൾ പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ പേർ ആരോ​പ​ണ​സ്വ​ര​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു എന്നെ സഹ​താ​പ​പൂർ​വ്വം പൊ​തു​വേ​ദി​യിൽ സൗ​ജ​ന്യ​മ​ധു​ര​മാ​യി പരാ​മർ​ശി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. ബഹു​ഭർ​തൃ​ത്വം ഞാൻ ചു​ളി​വിൽ നേ​ടി​യെ​ടു​ത്ത ദാ​മ്പ​ത്യ സൗ​ഭാ​ഗ്യ​മ​ല്ല. ഭർ​ത്തൃ​മാ​താ​വു് സ്വർ​ണ്ണ​ത്ത​ളി​ക​യിൽ വച്ചു​നീ​ട്ടി​യ​താ​ണു്. ആദ്യ​രാ​ത്രി എന്നോ​ടൊ​പ്പം കി​ട​ക്കും മു​മ്പു് പാ​ണ്ഡ​വർ കന്യ​കാ​ത്വം തെ​ളി​യി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു് ഞാൻ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത​തു പോലെ, വി​വാ​ഹ​ശേ​ഷം ആരോ​ടൊ​പ്പം അവർ പായ പങ്കി​ടു​ന്നു എന്നോ, സ്വ​വർ​ഗ്ഗ​ഭോ​ഗി​ക​ളാ​യി​രു​ന്നോ എന്ന​തൊ​ന്നും എനി​ക്കു് പരി​ഗ​ണ​നാ​വി​ഷ​യ​മ​ല്ല. വ്യ​ത്യ​സ്ത ശാ​രീ​രിക, വൈ​കാ​രിക ആവ​ശ്യ​ത്തി​നു​പ​യോ​ഗി​ക്കാ​വു​ന്ന ജൈ​വി​ക​ഉ​രു​പ്പ​ടി​കൾ എന്ന​തിൽ കവി​ഞ്ഞൊ​രു രതി​മൂർ​ച്ഛ​യും പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ​നി​ന്നും നി​ന്നു് പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. കാരണം ഞാൻ ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധ​വ​യെ പോലെ ആരോ പ്ര​സ​വി​ച്ച ഏതോ ഹീന മനു​ഷ്യ​ജ​ന്മ​മ​ല്ല, അയോ​നിജ! യാ​ഗാ​ഗ്നി​യിൽ നി​ന്നു​യർ​ന്ന അപൂർ​വ്വ​യി​നം!”

“നി​ങ്ങ​ളു​ടെ മര​ണ​ശേ​ഷം ഭാര്യ പു​നർ​വി​വാ​ഹ​സാ​ധ്യത വി​ട്ടു​ക​ള​യ​രു​തെ​ന്നു​പ​ദേ​ശി​ക്കാൻ, മരി​ച്ചു​പോയ നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ന്തു​കാ​ര്യം, താ​ല്പ​ര്യ​മു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ അവരതു ചെ​യ്യും എന്ന​ല്ലേ സ്ത്രീ​പ​ക്ഷ​വാ​ദി​കൾ കാ​ണേ​ണ്ട​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ യു​ദ്ധ​മേ​ഘ​ങ്ങൾ നി​റ​യു​ന്ന കാലം.

“ഭർ​ത്താ​വി​ന്റെ പക​ര​ക്കാ​ര​നാ​യി ഒരാളെ കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ പ്ര​തി​ഷ്ഠി​ക്കാ​നാ​വി​ല്ല എന്ന​വൾ ശാഠ്യ നി​ല​പാ​ടെ​ടു​ത്തെ​ങ്കിൽ അതു് പു​നഃ​പ​രി​ശോ​ധി​ക്ക​ണം എന്ന​ല്ലേ പറ​ഞ്ഞു​ള്ളു? കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ ആരോ​ഗ്യ​മു​ള്ള ആണി​ന്റെ സാ​ന്നി​ധ്യം പി​ന്നീ​ടു് മോ​ഹി​ച്ചാൽ, അതാ​ണു് സ്വാ​ഭാ​വി​കം എന്ന​ല്ലേ നി​ല​പാ​ടെ​ടു​ത്ത​തു്? സാ​മ്പ​ത്തിക തട​സ്സ​മി​ല്ലെ​ങ്കിൽ ഒന്നോ​അ​തി​ല​ധി​ക​മോ കൂ​ട്ടു​കാ​രു​മാ​യൊ​രു ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വം അത്ര​മോ​ശ​മ​ല്ലെ​ന്നു ദ്രൗ​പ​ദി എന്നോ തെ​ളി​യി​ച്ചി​ല്ലേ. ‘രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ അഖ​ണ്ഡത സം​ര​ക്ഷി​ക്കാൻ ജീവൻ ബലി​ദാ​നം ചെ​യ്തു അവൻ അവ​ന്റെ പാ​ട്ടി​നു പോയി അതോടെ എനി​ക്കു് പു​നർ​വി​വാ​ഹ​സാ​ധ്യ​ത​യു​ള്ളൊ​രു ശോ​ഭ​ന​ഭാ​വി സാ​ധ്യ​മാ​വ​ട്ടെ’ എന്ന​വൾ ധീ​ര​ത​യോ​ടെ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചാൽ, നി​ങ്ങൾ​ക്കും ആശ്വ​സി​ക്കാം, വൈ​ധ​വ്യ​ത്തി​ലും, രതി അഭി​ലാ​ഷ​ങ്ങ​ളു​ടെ ആൺപെൺ പൂർ​ത്തീ​ക​ര​ണ​ത്തി​നു് ആണു​ങ്ങൾ വേണോ എന്ന​ല്ല, എത്ര ആണു​ങ്ങൾ ആവാം എന്നു​മാ​ത്ര​മേ വിധവ കണ​ക്കു​കൂ​ട്ടേ​ണ്ട തു​ള്ളൂ. ബാ​ക്കി കാ​ര്യ​ങ്ങൾ യു​ദ്ധം കഴി​യ​ട്ടെ വി​ശ​ദ​മാ​ക്കാം”, സൈനിക പാളയ നിർ​മ്മി​തി​യു​ടെ അവ​സാ​ന​ഘ​ട്ട പരി​ശോ​ധ​ന​ക്കാ​യി കൗരവ സം​ഘ​ങ്ങൾ​ക്കൊ​പ്പം യു​ദ്ധ​ഭൂ​മി​യി​ലേ​ക്കു രഥ യാ​ത്ര​ക്കൊ​രു​ങ്ങു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, അച്ഛ​നെ​യും അമ്മ​യെ​യും രാ​ജ്യ​സ​ഭ​യിൽ ചെ​ന്നു് കണ്ടു, ഏക​പ​ത്നീ​വ്ര​ത​കാ​ര​നായ ഇതി​ഹാ​സ​കൗ​ര​വൻ.

“പാ​ണ്ഡ​വ​ത​ല​യൊ​ന്നും വെ​ട്ടാ​ത്ത​തിൽ ഭീ​ഷ്മ​പി​താ​മ​ഹ​നോ​ടു് നി​ങ്ങൾ കയർ​ത്തു സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന​തൊ​ക്കെ ശരി, എന്നാൽ പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ പോ​രാ​ട്ട​മി​ക​വു് കാ​ണി​ക്കാ​ത്ത ഇള​മു​റ​കൗ​ര​വ​രെ അതു​പോ​ലെ ശാ​സി​ച്ച അനു​ഭ​വ​മു​ണ്ടോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. മു​തിർ​ന്ന സൈ​നി​ക​മേ​ധാ​വി​ക​ളു​മാ​യി ചർച്ച തു​ട​രു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ധീ​ര​കൗ​ര​വൻ.

“എന്താ സംശയം? നി​ത്യ​വും രാ​ത്രി പോ​രാ​ട്ട​പ്ര​ക​ട​നം വി​ല​യി​രു​ത്തി​യേ ഞാൻ ഒരു പോള കണ്ണ​ട​ക്കൂ. ഇന്ന​ലെ രാ​വി​ലെ ഒരു ‘ഇളമുറ’ സങ്ക​ടം പറ​ഞ്ഞു, കളി​ക്കൂ​ട്ടു​കാ​രാ​യി​രു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ഇട​നെ​ഞ്ചിൽ ഞാ​നെ​ങ്ങ​നെ വാൾ വീശും! യു​ദ്ധ​ക്ഷ​മ​മ​ല്ലാ​ത്ത അത്ത​രം മൃ​ദു​ല​വി​കാ​ര​ങ്ങൾ തു​ട​ച്ചു​നീ​ക്കാൻ, കൗ​ര​വ​മ​നോ​ഭാ​വ​ത്തിൽ തി​രു​ത്ത​ലി​നാ​യി അവനെ അറ​വു​ശാ​ല​യിൽ വി​ട്ടു. കറവ വറ്റിയ വളർ​ത്തു​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളെ തല​ക്ക​ടി​ച്ചു​കൊ​ന്നു, തൊലി പൊ​ളി​ച്ചു ഭക്ഷ്യ​യോ​ഗ്യ​മായ ഇറ​ച്ചി​യാ​ക്കി ഊട്ടു​പു​ര​യി​ലെ​ത്തി​ക്കു​ന്ന പണി​യിൽ പ്ര​ശംസ നേ​ടി​യാൽ മാ​ത്ര​മേ, പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ ഇനി സാ​യു​ധ​നി​യ​മ​നം കൊ​ടു​ക്കൂ. മാ​തൃ​കാ​പ​ര​മാ​യി ശി​ക്ഷ​യെ​ന്നു തെ​ളി​ഞ്ഞ​ല്ലോ. ആയുധം മൂർ​ച്ച കൂ​ട്ടി​യാ​ണി​പ്പോൾ പോ​രാ​ട്ട​ത്തി​നു് യാ​ത്ര​പോ​വു​ന്ന​തു്!”

“ഇത്ത​വണ യാ​ത്ര​ക​ളിൽ അച്ഛ​നെ എവി​ടെ​യെ​ങ്കി​ലും നീ കണ്ടു​വോ, മകനേ?” സു​ഭ​ദ്ര അഭി​മ​ന്യു​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. സന്ധ്യ. കുറെ കാ​ല​ത്തെ അസാ​ന്നി​ധ്യ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം ദ്വാ​ര​ക​യിൽ മട​ങ്ങി​യെ​ത്തിയ മകൻ, അമ്മ​യു​മൊ​ത്തു കടൽ​ത്തീ​ര​ത്തു് നട​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന പ്ര​ഭാ​തം.

“വി​രാ​ട​ത്തിൽ കണ്ടു അമ്മാ. പാ​ഞ്ചാ​ലി​യുൾ​പ്പെ​ടെ ആറു​പേ​രും കരു​ത​ലോ​ടെ വേ​ഷം​കെ​ട്ടി കഴി​യു​ന്ന അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ക്കാ​ലം. സ്ത്രീ​വേ​ഷം ധരി​ച്ച അച്ഛൻ, നൃ​ത്തം പഠി​പ്പി​ക്കു​ന്ന രാ​ജ​കു​മാ​രി ഉത്ത​ര​യെ ‘നി​ന്റെ ഭാ​വി​വ​ധു’ എന്നു് എനി​ക്കു് പരി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി. ‘മു​ഖം​മൂ​ടി’ ധരി​ച്ച മറ്റു പാ​ണ്ഡ​വ​രെ​യും രഹ​സ്യ​മാ​യി കണ്ടു ഉപ​ചാ​രം ചൊ​ല്ലി ഞാൻ പി​രി​യു​മ്പോൾ, അച്ഛൻ ശി​രോ​വ​സ്ത്രം ധരി​ച്ചു നഗ​രാ​തിർ​ത്തി​വ​രെ വന്നു എന്നെ യാ​ത്ര​യാ​ക്കി. “കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ, കൗ​ര​വർ​ക്കെ​തി​രെ പാ​ണ്ഡ​വ​സൈ​ന്യ​ത്തെ ജയി​പ്പി​ക്കാൻ നീ സ്തോ​ഭ​ജ​ന​ക​മായ ഒര​പൂർ​വ്വ​യു​ദ്ധ​സാ​ഹ​ച​ര്യ​മു​ണ്ടാ​ക്കു​മോ എന്ന​വൻ അർ​ത്ഥ​ഗർ​ഭ​മാ​യി ചോ​ദി​ച്ചു.” നി​ന​ക്കെ​ന്തെ​ങ്കി​ലും ദൈ​വ​ഹി​ത​ത്താൽ സം​ഭ​വി​ച്ചാ​ലോ, ഉത്ത​ര​യിൽ നി​ന​ക്കു് പി​റ​ക്കു​ന്ന മകനെ ഞാൻ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ ഭാ​വി​രാ​ജാ​വാ​ക്കാം എന്നു് കൈ​പി​ടി​ച്ചു് ചേർ​ത്തു​നിർ​ത്തി അനു​മ​തി ചോ​ദി​ച്ചു. പ്ര​ത്യാ​ശാ​ഭ​രി​ത​മാ​യി കാ​ണാ​റു​ള്ള ആ സു​ന്ദര മു​ഖ​ത്തെ ദൈ​ന്യത കണ്ടു ഞാൻ ‘അങ്ങ​നെ ആവ​ട്ടെ അച്ഛാ’ എന്നു് വാ​ക്കു​കൊ​ടു​ത്തു​പോ​യി, അമ്മാ”.

“ആ ചതി​യിൽ നീ വീ​ഴ​രു​താ​യി​രു​ന്നു മകനേ!” ഭീതി നി​റ​ഞ്ഞ മു​ഖ​ത്തോ​ടെ അവൾ ആകാ​ശ​ത്തേ​ക്കു​നോ​ക്കി.

“നവ​വ​ധു​വാ​യി നി​ങ്ങൾ വന്ന​കാ​ലം ഞാൻ ഓർ​ത്തെ​ടു​ക്ക​ട്ടെ! ഹസ്തി​ന​പു​രി​ക്കും, ഭാ​വി​യിൽ കു​ടി​യേ​റാ​നു​ള്ള ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​നും ഇട​ക്കൊ​രു ചു​രു​ങ്ങിയ കാ​ല​യ​ള​വിൽ, ഒന്നൊ​ന്നാ​യി പരി​ച​യ​പ്പെ​ട്ട നൂറു കൌ​ര​വ​രേ​യും നി​ങ്ങൾ, പി​ന്നീ​ടു് കാ​ണു​മ്പോൾ പേർ​പ​റ​ഞ്ഞു, അതി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തി​ലെ സ്വീ​ക​ര​ണ​മു​റി​യി​ലേ​ക്കു ഊഷ്മ​ള​മാ​യി സ്വാ​ഗ​തം ചെ​യ്തി​രു​ന്നു. പെറ്റ തള്ള ഗാ​ന്ധാ​രി​ക്കാ​വു​മോ, നൂ​റ്റു​വ​രായ മക്ക​ളെ തെ​റ്റാ​തെ പേർ വി​ളി​ക്കാൻ?”, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“കണ്ണു് കെ​ട്ടി സ്വയം കാഴ്ച നി​ഷേ​ധി​ച്ച ഗാ​ന്ധാ​രി​യെ പോ​ലെ​യാ​ണോ പ്ര​വർ​ത്ത​ന​ക്ഷ​മ​മായ പഞ്ചേ​ന്ദ്രി​യ​ങ്ങൾ ഉള്ള പ്ര​ണ​യി​നി?”

“നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ജ്യേ​ഷ്ഠ​നാ​ണ​ല്ലോ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ക്രൂ​ര​പീ​ഡ​കൻ? വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ക്കാ​ര്യ​ങ്ങൾ കണ്ട​മ​ട്ടി​ല്ല​ല്ലോ, നി​ങ്ങൾ വനി​താ​വ​കാശ സമി​തി​യു​ടെ അധ്യ​ക്ഷ​യ​ല്ലേ!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ശ്ശ​ള​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ആണു​ങ്ങൾ​ക്കു് മാ​ത്രം സാ​ന്നി​ധ്യം അനു​വ​ദി​ച്ച ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ, ഇടി​ച്ചു​ക​യ​റി​യ​തൊ​രു ആചാ​ര​ലം​ഘ​നം എങ്കിൽ, അതി​ലൂ​ടെ പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു് നവോ​ത്ഥാ​നം കൊ​ണ്ടു​വ​രാ​നാ​വു​മെ​ന്ന തോ​ന്നൽ വേണ്ട. വി​വാ​ഹം കഴി​ച്ച ഒരു പാ​ണ്ഡ​വ​നു​പു​റ​മെ നാലു പേരെ കൂടി കു​ന്തി അവളിൽ അടി​ച്ചേൽ​പ്പി​ച്ച​പ്പോൾ, നവ​വ​ധു​വി​ന്റെ മുൻ​കൂർ അനു​മ​തി തേ​ടി​യി​ല്ല എന്ന ന്യൂ​ന​ത​യാൽ ഞാൻ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ത്തെ തന്നെ ചോ​ദ്യം ചെ​യ്തി​രു​ന്നു. ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ നട​പ​ടി​ക്ര​മ​ങ്ങ​ളു​ടെ നഗ്ന​മായ ലംഘനം അവ​ളിൽ​നി​ന്നും മനഃ​പൂർ​വ്വം ഉണ്ടാ​യ​തോ​ടെ, ഖേദം പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു പകരം അടി​മ​വ്യ​വ​സ്ഥി​തി​യെ പാ​ഞ്ചാ​ലി അധി​ക​ക്ഷേ​പി​ച്ചു എന്ന​തു കൊ​ണ്ടും സ്ത്രീ​സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​വാ​ദി​ക​ളു​ടെ ആരാ​ധ്യ​യാ​വു​ന്നി​ല്ല, കാരണം, അവ​ളു​ടെ അച്ഛ​നും അടി​മ​പ്പെൺ​ക്ര​യ​വി​ക്ര​യം ചെ​യ്തി​രു​ന്നു, പാ​ണ്ഡ​വ​രും അവ​ള​റി​യാ​തെ അടി​മ​പ്പെ​ണ്ണു​ങ്ങ​ളിൽ അധീ​ശ​ത്വം പു​ലർ​ത്തി. അവളും പാ​ണ്ഡ​വ​രെ അടി​മ​ക​ളാ​യി കണ​ക്കാ​ക്കു​ന്നു എന്ന​തൊ​ന്നും ജനം അറി​യാ​ത്ത​ത​ല്ല. സ്വ​ത്തും പദ​വി​യും നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു​വേ​ണ്ടി അവ​ളൊ​രു പ്ര​ഹ​സ​നം അര​ങ്ങേ​റി എന്നേ​യു​ള്ളു. പത്തു​വർ​ഷം കാ​ട്ടിൽ കു​റു​ന​രി​കൾ​ക്കു​മൊ​പ്പം കഴി​യ​ട്ടെ, തി​രി​ച്ചു​വ​രു​ന്ന​തൊ​രു സമ്പൂർ​ണ്ണ പെ​ണ്ണ​വ​കാശ പോ​രാ​ളി​യാ​യി​ട്ടാ​വും. ക്ഷ​മി​ക്ക​ണം തി​ര​ക്കു​ണ്ടു് സൈ​ന്ധ​വ​ദേ​ശ​ത്തേ​ക്കു തി​രി​ച്ചു​പോ​വാൻ സന്നാ​ഹ​ങ്ങൾ ആയി.”

“അന്ത​സ്സു​ള്ള ആൺപെൺ പൊ​റു​തി ഒരു വ്യ​ക്തി​യിൽ കേ​ന്ദ്രീ​ക​രി​ച്ചാൽ സാ​ധ്യ​മാ​വി​ല്ലെ​ന്ന മുൻ​വി​ധി​യി​ലാ​ണോ, ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ പരീ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​നാ​യി പാ​ണ്ഡ​വ​രു​മൊ​ത്തു ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലേ​ക്കു പടി​യി​റ​ങ്ങി​പ്പോ​യ​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ സജീ​വ​ദാ​മ്പ​ത്യ​ക്കാ​ലം.

“അതൊ​ക്കെ വി​വാ​ഹ​ത്തി​നു​മു​മ്പും പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ സാ​ധി​ച്ചി​രു​ന്ന​ല്ലോ. എന്നാൽ ഏക​പ​ക്ഷീ​യ​മാ​യി എന്നിൽ അടി​ച്ചേ​ല്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ആൺ​പെൺ​പൊ​റു​തി മലി​ന​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തിൽ, ബഹു​ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ ‘ജൈ​വി​ക​പ​ങ്കെ’ന്നു് അവ​രോ​ടു് നേ​രി​ട്ടു് ചോ​ദി​ച്ച​റി​ഞ്ഞാൽ മതി.”

“ചക്ര​വ്യൂ​ഹ​ത്തിൽ പന​യോ​ല​യും എഴു​ത്താ​ണി​യു​മാ​യി പ്ര​വേ​ശി​ക്കാൻ അനു​മ​തി കി​ട്ടിയ ഏക വനിത ഞാ​നാ​യി​രു​ന്നു. ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​വ​സ​തി​യിൽ ചാ​രി​ക്കി​ട​ന്നു പോ​രാ​ട്ടം നി​ങ്ങൾ നേരിൽ കണ്ടു എന്ന അവ​കാ​ശ​വാ​ദം ചോ​ദ്യം ചെ​യ്യാ​തെ വി​ടു​ന്നു. എന്നാൽ എങ്ങ​നെ​യാ​ണു് അഭി​മ​ന്യു​മ​ര​ണ​വാർ​ത്ത നി​ങ്ങൾ അന്ധ​രാ​ജാ​വി​നെ അറി​യി​ച്ച​തു് എന്ന​റി​യാൻ വാ​യ​ന​ക്കാർ​ക്കു് കൗ​തു​ക​മു​ണ്ടാ​ക്കും!? ഒന്നോർ​ത്തെ​ടു​ക്കാ​മോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക സഞ്ജ​യ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഏറ്റു​പ​റ​യ​ട്ടെ, ആ കൗമാര പാ​ണ്ഡ​വ​പോ​രാ​ളി, സം​ഘ​ടിത കൗ​ര​വാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തിൽ പൂ​പോ​ലെ ഞെ​രി​യു​ന്ന​തു ഞാൻ വി​തു​മ്പി​ക്കൊ​ണ്ട​റി​യി​ച്ച​പ്പോൾ ‘ബലേ ഭേഷ്’ എന്നു് ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ പ്ര​തി​ക​രി​ച്ച ഓർ​മ്മ​യു​ണ്ടു്. സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തിൽ​നി​ന്ന​യാൾ ചാ​ടി​യെ​ണീ​റ്റു തു​ട​ങ്ങി​വ​ച്ച അശ്ലീ​ല​മായ ‘ഇള​കി​യാ​ട്ടം’ നി​ല​ക്കാൻ, വി​ദു​രർ ഇട​പെ​ടേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. അവ​സാ​നം കർ​ണ്ണൻ അഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ ഇട​നെ​ഞ്ചി​ലേ​ക്കു കത്തി കയ​റ്റി​യ​പ്പോൾ, “ശവ​ത്തിൽ കു​ത്താ​തെ​ടാ തന്ത​ക്കു പി​റ​ക്കാ​ത്ത​വ​നേ” എന്നു് വി​ങ്ങി​പ്പൊ​ട്ടി ഞാൻ തത്സ​മ​യ​വാർ​ത്താ പ്ര​ക്ഷേ​പ​ണം നിർ​ത്തി വീ​ട്ടി​ലേ​ക്കു പോയി.”

“ഭര​ണ​കൂ​ട​ഭീ​ക​ര​ത​യെ​ന്നു വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു പൊതു സമൂഹം കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ വി​വാ​ദ​മു​യർ​ത്തു​മ്പോ​ഴെ​ല്ലാം, ക്ഷ​മാ​പ​ണം ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​നു​പ​ക​രം, ദു​ര്യോ​ധ​നൻ അവി​ടെ​വ​ച്ചു ‘നിർ​മ്മി​ച്ചെ’ടു​ക്കു​ന്നൊ​രു കപ​ട​ആ​ഖ്യാ​ന​മു​ണ്ടു്—ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യി​ലെ അധ്യ​ക്ഷൻ ഭീ​ഷ്മർ! കള്ള​ച്ചൂ​തെ​ങ്കിൽ കൂ​ട്ടു​നിൽ​ക്കു​മോ പി​താ​മ​ഹൻ? എന്നാ​ണു് ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ പ്ര​തി​രോ​ധം. അതി​ലെ​ത്ര കാ​ര്യ​മു​ണ്ടു്?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ആജീ​വ​നാ​ന്ത ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യം പാ​ലി​ക്കു​മെ​ന്നു് ആകാ​ശ​ങ്ങ​ളെ സാ​ക്ഷി​യാ​യി ഭീ​ഷ്മർ പ്ര​തി​ജ്ഞ എടു​ത്തി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു എന്നു് അര നാ​ഴി​ക​നേ​രം സങ്കൽ​പ്പി​ക്കുക, ഭീ​ഷ്മ​സ​ന്ത​തി​പ​ര​മ്പ​ര​യു​മാ​യി സത്യ​വ​തി സന്ത​തി​പ​ര​മ്പര എന്നോ പോ​രാ​ട്ട​ത്തിൽ തീർ​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു ഹസ്തി​ന​പു​രി സ്വ​ത്തു​തർ​ക്കം. ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രും പാ​ണ്ഡു​വും എത്ര​വ​ധു​ക്ക​ളെ എവി​ടെ​നി​ന്നും കൊ​ണ്ടു​വ​ര​ണ​മെ​ന്നൊ​ക്കെ ഭീ​ഷ്മർ​ക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു് സന്മ​ന​സ്സി​നെ​ക്കാൻ മുൻ​വി​ധി മാ​ത്രം. എന്തു​കാ​ര്യ​വും ഭീ​ഷ്മർ കൈ​വീ​ശി സമ്മ​തി​ക്ക​ണം. സഭയിൽ സം​ഭ​വി​ച്ച​തു് അധാർ​മ്മിക ചൂ​താ​ട്ട​മെ​ന്നും, സത്സം​ഗ​മ​ല്ലെ​ന്നും പി​താ​മ​ഹൻ ഇനി​യെ​ങ്കി​ലും അറി​യ​ണം. ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭാ​ധ്യ​ക്ഷ​നാ​യി ഭീ​ഷ്മ​രെ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ നാ​മ​നിർ​ദേ​ശം ചെ​യു​മ്പോൾ വേ​ണ്ടാ എന്നു് ശബ്ദ​മു​യർ​ത്തി പറ​ഞ്ഞു​വോ? “ഒരു നീ​തി​മാ​നെ പോലെ ഞാൻ നി​രീ​ക്ഷി​ക്കാം” എന്നു് പറ​ഞ്ഞാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ ദന്ത സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തിൽ കയ​റി​പ്പ​റ്റി​യ​തു്? എന്നി​ട്ടി​പ്പോൾ പറ​യു​ന്നോ, വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം കു​രു​വം​ശ​ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലെ ഒരു കറു​ത്ത അധ്യാ​യം!”

“കണ്ടാൽ കുലീന! അവൾ​ക്കെ​തി​രെ പരാതി ഗു​രു​ത​രം എന്നാ​ണു് നീ​തി​പീ​ഠ​പ്ര​ഖ്യാ​പ​നം. എന്തു് ‘ഗു​രു​ത​രം’ ആ ‘കുലീന വനിത’ ചെ​യ്തു എന്നാ​ണു നാം മന​സ്സി​ലാ​ക്കേ​ണ്ട​തു്?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചാർ​വാ​ക​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“നീ​രാ​ടാൻ ആകാ​ശ​ചാ​രി​കൾ മനു​ഷ്യ​രൂ​പ​മെ​ടു​ത്തു ഉച്ച​മ​യ​ങ്ങും നേ​ര​ത്തു താ​ഴ്‌​വ​ര​യി​ലെ ജലാ​ശ​യ​ത്തിൽ വരാ​റു​ണ്ടെ​ന്നു് നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാ​മോ എന്നാ​ണു്, ഞാൻ അന്വേ​ഷി​ച്ച​പ്പോൾ കു​ന്തി പറ​ഞ്ഞ​തു്. സൗ​ഹൃ​ദ​മ​ത്സ​ര​ത്തിൽ അവർ​ക്കൊ​പ്പം പ്ര​സ​ന്ന​യാ​യി നീ​ന്തി പ്ര​ശം​സ​നേ​ടു​മ്പോൾ, നീ​ന്തൽ​ക്കാ​രി​ലൊ​രാ​ളെ പ്രീ​ണി​പ്പി​ച്ച​വൾ ബീജം യാ​ചി​ക്കും. ദുർ​ബ​ല​നി​മി​ഷ​ത്തിൽ ആകാ​ശ​ചാ​രി​കൾ തയ്യാ​റാ​വു​മ്പോൾ, ദി​വ്യ​ഗർ​ഭ​ത്തി​ന​വൾ വഴ​ങ്ങി​ക്കൊ​ടു​ക്കും. മൂ​ന്നു പ്രാ​വ​ശ്യം ഈ ദുരൂഹ ബീ​ജ​സം​ഭ​ര​ണം ഫല​പ്രാ​പ്തി​യിൽ സു​ഖ​പ്ര​സ​വ​ത്തി​ലേ​ക്കു നയി​ച്ച​പ്പോൾ, കു​ന്തി പി​ന്നീ​ടു് നീ​ന്താൻ മറ്റൊ​രു സു​ന്ദ​രി​യെ പറ​ഞ്ഞ​യ​ച്ചു. ഒറ്റ​ത്ത​വ​ണ​ഗർ​ഭ​ത്തിൽ ഇര​ട്ട​ക്കു​ഞ്ഞു​ങ്ങൾ​ക്കു​വേ​ണ്ട ബീജം സഹോ​ദ​ര​ദാ​താ​ക്ക​ളിൽ​നി​ന്ന​വൾ സം​ഭ​രി​ച്ചു. ‘മംഗലം ചെയ്ത പു​രു​ഷൻ ആളൊരു ഷണ്ഡൻ’ എന്നു് മു​ദ്ര​കു​ത്തി​യാ​ണ​വർ മാ​തൃ​ത്വം എന്ന പെ​ണ്ണ​വ​കാ​ശ​ത്തി​നു അസാ​ധാ​രണ ബീ​ജ​സ്രോ​ത​സ്സു​ക​ളെ കണ്ടെ​ത്തി​യ​തു്. സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മാ​യും സ്ത്രീ വേറെ വഴി നോ​ക്കും എന്നൊ​രു അർ​ത്ഥ​ഗർ​ഭ​മായ പ്ര​തി​ക​ര​ണം മാ​ത്ര​മേ കു​ന്തി, വി​ചാ​ര​ണ​യിൽ പറ​ഞ്ഞു​ള്ളു. ഇപ്പോൾ അവൾ സ്വ​ത​ന്ത്ര എന്നാ​ണ​റി​ഞ്ഞ​തു്. നട്ടാൽ കി​ളിർ​ക്കാ​ത്ത കെ​ട്ടു​ക​ഥ​കൊ​ണ്ട​വർ സ്വർ​ഗ്ഗ​ജാ.”

“കു​റ്റ​വാ​ളി​കൾ പെ​രു​കി​യോ? ആവ​ശ്യ​ത്തി​നു് തി​ക​യു​ന്നി​ല്ല കൈ വി​ല​ങ്ങു​കൾ എന്നാ​ണ​ല്ലോ ക്ര​മ​സ​മാ​ധാന ചുമതല വഹി​ക്കു​ന്ന ഭീ​മ​ന്റെ പരാതി!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഭര​ണ​കൂട വക്താ​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ആറു വി​ല​ങ്ങു​ക​ളാ​ണു് ദു​ര്യോ​ധന കാ​ര്യാ​ല​യ​ത്തിൽ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു്. പാ​ണ്ഡ​വ​രും പാ​ഞ്ചാ​ലി​യും തി​രി​ച്ചു വന്നാൽ കയ്യോ​ടെ പി​ടി​ച്ചു അക​ത്തി​ടാൻ. ഇന്നു് സ്ഥി​തി അതാണോ? നി​ത്യ​വും കോട്ട വാ​തി​ലി​നു മു​മ്പിൽ കാ​ണാ​റി​ല്ലേ, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധ​വ​ക​ളു​ടെ പ്ര​ക്ഷോ​ഭം അക്ര​മാ​സ​ക്ത​മാ​വു​ന്ന​തു്? ഒന്നും ഞാൻ വി​സ്ത​രി​ക്കേ​ണ്ട​ല്ലോ നി​ങ്ങൾ സാ​ക്ഷി​യ​ല്ലേ. കാ​രാ​ഗൃ​ഹ​ത്തിൽ എത്തി​ക്കും മു​മ്പു് പ്ര​ക്ഷോ​ഭ​കാ​രി​ക​ളെ കൂ​ച്ചു​വി​ല​ങ്ങി​ടേ​ണ്ടേ? കള്ള​ച്ചൂ​തിൽ പൗ​രാ​വ​കാ​ശം നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട​വ​രെ കൗരവർ അങ്ങ​നെ ചെയ്ത കീ​ഴ്‌​വ​ഴ​ക്ക​മി​ല്ലേ? എങ്കി​ലും, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധ​വ​ക​ളോ​ടു് ഞങ്ങൾ അങ്ങ​നെ ചെ​യ്യാ​മോ? ഇപ്പോൾ ഉള്ള ആറു വി​ല​ങ്ങു​കൾ ഒന്നു് മു​റു​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ച്ചാൽ കാണാം, അഴി​യു​ന്ന​തു്. ഭക്ഷ്യ​ക്ഷാ​മം കാരണം മെ​ലി​ഞ്ഞ കൈ​ത്ത​ണ്ട​യു​ള്ള കൗ​ര​വ​വി​ധ​വ​കൾ​ക്കു എളു​പ്പം കൈ ഊരി​യെ​ടു​ത്തു ഓടി രക്ഷ​പ്പെ​ടാൻ കഴി​യു​ന്ന​ത​രം വി​ല​ങ്ങു​ക​ളും കൊ​ണ്ടു് ഇനി നട​ക്കു​ന്ന​തു് നാ​ണ​ക്കേ​ട​ല്ലേ. ഈ സ്ഥി​തി നാം മാ​റ്റ​ണം. കൗ​ര​വ​സ്ത്രീ കളുടെ മൃ​ദു​കൈ​ത്ത​ണ്ട​യിൽ മു​റി​വു​ണ്ടാ​ക്കാ​ത്ത​തും, ഭാരം കു​റ​ഞ്ഞ​തും, സ്വർ​ണ​വ​ള​യു​ടെ നി​റ​മു​ള്ള​തും, ഇരു​വ​ശ​ത്തും പൂ​ട്ടി​ടാ​വു​ന്ന​തു​മായ നവ​ത​ല​മുറ വി​ല​ങ്ങു​കൾ​ക്കു വേ​ണ്ടി ഭീമൻ കർ​ത്ത​വ്യ​ബോ​ധ​ത്തോ​ടെ നഗര പണി​ശാ​ല​ക​ളിൽ ഓടി​ന​ട​ക്കു​മ്പോൾ, നി​ങ്ങൾ അതൊരു പരി​ഹാ​സ​വി​ഷ​യ​മാ​ക്കു​ന്ന​തു രാ​ജ്യ​ദ്രോ​ഹ​ത്തി​നു സമ​മ​ല്ലേ? യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തെ പ്ര​തി​രോ​ധ​ത്തി​ലാ​ക്കു​ന്ന വിധം ക്ര​മ​സ​മാ​ധാന പ്ര​ശ്നം നി​ങ്ങൾ തു​ടർ​ന്നും വക്രീ​ക​രി​ച്ചാൽ, കോ​ട്ട​ക്ക​ക​ത്തെ സൗ​ജ​ന്യ​വ​സ​തി​യും ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ ഭക്ഷ​ണ​വും പു​നഃ​പ​രി​ഗ​ണ​ന​ക്കു വി​ധേ​യ​മാ​കു​മേ!”

“അന്നു നി​ങ്ങ​ളു​ടെ പ്ര​ണ​യോർ​ജ്ജം ഞാൻ ഓർ​ക്കു​ന്നു. സം​ഘർ​ഷ​ഭ​രി​ത​മായ സ്വ​യം​വര മത്സ​ര​ത്തിൽ തൽ​പ​ര​ക​ക്ഷി​ക​ളു​ടെ ഇട​പെ​ട​ലു​കൾ അതി​ജീ​വി​ച്ചു അസ്ത്ര​വി​ദ്യ​യിൽ അർ​ജ്ജു​നൻ ജയി​ച്ച​പ്പോൾ! പി​ന്നെ എപ്പോ​ഴാ​ണു് അയാളെ കാ​ണു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും നി​ങ്ങൾ മുഖം തി​രി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി​യ​തു്? രാ​ജ​സൂയ യാ​ഗ​ത്തിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ ജീ​വി​ത​പ​ങ്കാ​ളി​യാ​യാൽ മാ​ത്ര​മേ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി​യാ​വൂ എന്ന ആചാ​ര​വി​ധി​യിൽ നി​ങ്ങൾ കു​ടു​ങ്ങി​യ​പ്പോൾ, സ്വ​യം​വ​ര​ജേ​താ​വി​നെ നി​ങ്ങൾ ഏക​പ​ക്ഷീ​യ​മാ​യി തി​ര​സ്ക​രി​ച്ചു​വോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഊഴം വച്ചു് കി​ട​ന്ന ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളിൽ ഈർ​ഷ്യ​യോ​ടെ ഞാൻ ഒരു കാ​ര്യം ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചു, നവ​വ​ധു​വാ​യി​രി​ക്കു​മ്പോൾ അവ​നെ​നി​ക്കു് തന്ന കേ​ശാ​ദി​പാ​ദ​പ​രി​ലാ​ളന ഇപ്പോൾ ഇല്ല. മറ്റു നാലു പാ​ണ്ഡ​വ​രിൽ നി​ന്നെ​ന്ന പോലെ പ്ര​ത്യേക പരി​ഗ​ണ​ന​യൊ​ന്നു​മി​ല്ലാ​തെ​യാ​ണു് ഞാ​ന​വ​നിൽ നി​ന്നും ബീ​ജ​സം​ഭ​ര​ണം ചെ​യ്യു​ന്ന​തെ​ന്ന അറി​വാ​ണ​വ​നെ അവ​ശ​നാ​ക്കി​യ​തെ​ന്നു​ണ്ടോ? ‘ദാ​മ്പ​ത്യ​വ​ഞ്ച​ന​യാ​ണു് ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വം’ എന്ന​വൻ മു​ന​വ​ച്ചു സൂ​ചി​പ്പി​ച്ച​പ്പോൾ, കു​ന്തി കു​ബു​ദ്ധി​യ​ല്ലേ അതെ​ന്നു ഞാൻ തി​രി​ച്ച​ടി​ച്ചു. ‘ഇണ​ചേ​രു​മ്പോ​ഴും നീ അമ്മ​യെ വലി​ച്ചി​ഴ​ക്കു​ന്നോ?’ എന്നു് പ്ര​തി​ഷേ​ധി​ച്ചു ഇരു​ട്ടിൽ എനി​ക്കെ​തി​രെ അവൻ ‘വെ​ളി​ച്ച​പ്പെ’ടാൻ തു​ട​ങ്ങി. നാവിൽ നി​ന്നു് അരു​താ​ത്ത കാ​ര്യ​ങ്ങൾ പു​റ​ത്തു​വ​ന്നു എന്ന​റി​യാൻ ഞാൻ ഓർ​മ്മ​യെ ആശ്ര​യി​ക്ക​ണം. അർ​ജ്ജു​ന​പു​രു​ഷ​ത്വ​ത്തെ കണ​ക്കി​നു് പരി​ഹ​സി​ച്ചു എന്നാ​ണോർ​മ്മ. നി​ന്നെ​ക്കാൾ സ്പർ​ശ​ന​മി​ക​വോ​ടെ കി​ന്ന​രി​ക്കാൻ നകു​ല​നും സഹ​ദേ​വ​നും ഉണ്ടെ​ന്ന എന്റെ തി​രി​ച്ച​ടി​യിൽ പാർ​ത്ഥ​പു​രു​ഷ​ത്വം തകർ​ന്നു. ഊഴ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു. പ്ര​ത്യുൽ​പ്പാ​ദ​ന​ര​തി പ്ര​യോ​ജ​ന​പ്പെ​ടു​ത്താ​തെ, ഒരു പു​രു​ഷ​നു് ഭാ​ര്യ​യോ​ടു് ചെ​യ്യാ​വു​ന്ന ഹീ​ന​പ്ര​തി​കാ​ര​ത്തി​ന​വൻ പടി​യി​റ​ങ്ങി, പി​ന്നെ കേ​ട്ട​തു് കട​ലോ​ര​ദ്വാ​ര​ക​യിൽ കൃ​ഷ്ണ​സ​ഹോ​ദ​രി സു​ഭ​ദ്ര​യെ തര​പ്പെ​ടു​ത്തി! അറി​ഞ്ഞു എന്നു് നടി​ച്ചി​ല്ല ഇന്നും നടി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. ‘വി​ഴു​പ്പു​കെ​ട്ടു’ ചു​മ​ന്നു നി​ങ്ങൾ വശം കെ​ട്ടു എങ്കിൽ, പന​യോ​ല​ക്കെ​ട്ടു മാ​റ്റി, മണ്ണി​ള​ക്കി ഒന്നു് പി​ടി​ക്കൂ. ഇന്നു് പകൽ മു​ഴു​വൻ യമു​ന​യു​ടെ തീ​ര​ത്തു എന്റെ ഗർ​ഭ​കാ​ല​ശു​ശ്രൂ​ഷ​ക്കു​ള്ള പച്ചില മരു​ന്നു ചെ​ടി​ക​ളു​ടെ മഴ​ക്കാ​ല​പ​രി​ച​ര​ണ​മാ​ണു്.”

“അപ്പോൾ ശരി​ക്കും, വഴു​ക്കി വീ​ണി​ല്ല ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എന്നാ​ണോ നി​ങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞു​വ​രു​ന്ന​തു്”, ‘കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം മാ​യി​ക​സ​ഭാ​ത​ല​ത്തിൽ, ക്ഷ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട വി​ശി​ഷ്ടാ​തി​ഥി കൗ​ര​വ​രാ​ജ​കു​മാ​രൻ കാൽ​വ​ഴു​ക്കി വീണ’പ്പോൾ, ആതി​ഥേയ പാ​ഞ്ചാ​ലി പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ച്ചു എന്ന വാർ​ത്ത ഹസ്തി​ന​പു​രി കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ ചൂടൻ സം​വാ​ദ​മാ​വു​ന്ന ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലേ​ക്കു കാൽ​വ​ച്ച മുതൽ കൗ​ര​വ​മു​ഖം ‘കു​നു​ഷ്ടു്’ കൊ​ണ്ടു് കരു​വാ​ളി​ച്ചി​രു​ന്നു എന്നാ​ണു് ഞങ്ങ​ളു​ടെ പാ​റാ​വു​കാർ നൽകിയ രഹ​സ്യ​വി​വ​രം. ചു​റ്റും​നോ​ക്കി തേ​രാ​ളി​യോ​ട​വൻ ഓരോ​ന്നു് വി​ളി​ച്ചു പറയും, തേ​രാ​ളി ചെ​വി​കൊ​ടു​ക്കാ​തെ, ആരാ​ധ​ന​യോ​ടെ വി​സ്മ​യ​ക്കാ​ഴ്ച ഓരോ​ന്നും മി​ഴി​ച്ചു നോ​ക്കും, തി​ള​യ്ക്കു​ന്ന അസ​ഹി​ഷ്ണു​ത​യിൽ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ തേ​രാ​ളി​ക്കു​നേ​രെ കു​ര​ച്ചു അപ​ശ​ബ്ദ​മു​ണ്ടാ​ക്കും. പി​റ്റേ​ന്ന​വൻ നൂ​റു​നൂ​റു വിദേശ രാജ്യ സന്ദർ​ശ​കർ​ക്കൊ​പ്പം മാ​യി​ക​സ​ഭാ​ത​ല​ങ്ങൾ കണ്ടു സ്തം​ഭി​ച്ച​പ്പോൾ, ഉണർ​ന്ന ‘കു​രു​ട്ടു​മന’ത്തി​ലാ​ണു് ‘വീഴ്ച’ എന്ന പ്ര​ഹ​സ​നം അര​ങ്ങേ​റി​യ​തു്. അതി​ഥി​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ സഹാ​യി​യാ​യി ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നൊ​രു കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​രി​വ​നിത, ആ ‘വീഴ്ച’യുടെ ആപാ​ദ​ചൂഡ കൃ​ത്രി​മ​ത്തം കണ്ടു ഒന്നു് ചു​മ​ച്ചു എന്നേ​യു​ള്ളു, കൗ​ര​വ​പ്ര​മാ​ണി അതു് പാ​ഞ്ചാ​ലി​യാ​യി നി​രൂ​പി​ച്ചു കഥാ​നിർ​മ്മി​തി പ്ര​ച​രി​പ്പി​ച്ചു. പു​ത്തൻ​പു​തു ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു നല്ല​തൊ​ന്നും പറ​യി​ല്ലെ​ന്നൊ​രു ശാ​ഠ്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു് പി​ന്തുണ കൊ​ടു​ക്കാൻ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ആരു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു? നി​ങ്ങൾ പോയി അന്വേ​ഷി​ക്കേ​ണ്ട കാ​ര്യം തന്നെ.”

“നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​ക്ക​ളെ മു​ക്കി​ക്കൊ​ല്ലു​ന്നൊ​രു ഭീ​ക​ര​ജ​ല​ജീ​വി​യാ​യി മഹാ​രാ​ജാ​വു് ശന്ത​നു നി​ങ്ങ​ളെ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ ചി​ത്രീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തിൽ നീ​ര​സ​മു​ണ്ടോ? പ്ര​സ​വി​ച്ച ഏഴു കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളെ​യും നി​ങ്ങൾ സ്വയം വക​വ​രു​ത്തി എന്നാ​ണു് രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ, സ്തോ​ഭ​ജ​ന​ക​മായ ആം​ഗ്യ​ങ്ങ​ളോ​ടെ നി​ല​വി​ളി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട​ദ്ദേ​ഹം പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ച​തു്! ആകാ​ശ​ചാ​രി​യെ​ന്ന​വ​കാ​ശ​പ്പെ​ടു​ന്ന മഹാ​റാ​ണി​യെ ഗം​ഗ​യാ​റി​ന്റെ തീ​ര​ത്തു സം​ശ​യ​ക​ര​മായ രീതിൽ കണ്ട​പ്പോൾ ചോ​ദി​ച്ചു.”

“പ്ര​സ​വാ​ന​ന്തര വി​ഷാ​ദ​രോ​ഗ​ത്തി​ലൂ​ടെ കട​ന്നു പോ​വു​ന്ന നിർ​ഭാ​ഗ്യ​വ​തി​ക​ളായ അമ്മ​മാ​രു​ടെ ശാ​രീ​രി​ക​വും വൈ​കാ​രി​ക​വു​മായ പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ളെ​കു​റി​ച്ചെ​ന്തെ​ങ്കി​ലും ആ മനു​ഷ്യ​നു അറിവോ അനു​ക​മ്പ​യോ ഉണ്ടോ? പെ​റ്റ​കു​ഞ്ഞി​നു പാ​ലൂ​ട്ടാ​നി​ഷ്ട​പ്പെ​ടു​ന്നോ​ര​മ്മ​യെ​ങ്ങ​നെ അയാ​ളു​ടെ കരി​ങ്ക​ണ്ണി​ലൊ​രു കൊ​ല​യാ​ളി​യാ​യി? തീവ്ര വൈ​കാ​രി​ക​വ്യ​തി​യാ​ന​മു​ണ്ടാ​കാൻ സാ​ധ്യ​ത​യു​ള്ള പ്ര​സ​വാ​ന​ന്ത​ര​പ്ര​തി​സ​ന്ധി​യെ ആ കി​രീ​ട​ധാ​രി എത്ര കൗ​ശ​ല​പൂർ​വ്വം ഭീ​ക​ര​പ്ര​വർ​ത്ത​ന​ത്തി​നു ഭൂ​മി​ക​യാ​യി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു! തൂ​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന വയറും കറു​ത്തി​രു​ണ്ട കഴു​ത്തു​മൊ​ക്കെ കാ​ണു​മ്പോൾ, കാ​മാ​സ​ക്ത​നു​ണ്ടാ​വു​ന്ന നി​രാ​ശ​യാ​ണു് ആ വാ​ക്കു​ക​ളിൽ ഒളി​ച്ചു​കി​ട​ക്കു​ന്ന​തു്. പെ​ണ്ണു​ട​ലി​നു​മാ​ത്ര​മ​ല്ല പെൺ​മ​ന​ത്തി​നും എന്തെ​ല്ലാം പ്ര​ശ്ന​ങ്ങൾ വരാ​മെ​ന്നൊ​ക്കെ ഒഴു​ക്കൻ രീ​തി​യിൽ പറ​ഞ്ഞാൽ ഞാൻ നേ​രി​ട്ട പ്ര​ശ്ന​ത്തി​നു് പരി​ഹാ​ര​മാ​വു​മോ? ഗർ​ഭ​കാ​ല​ത്തെ​ല്ലാം വാ​രി​വ​ലി​ച്ചു കഴി​ച്ച എനി​ക്കു് പ്ര​സ​വം കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ വി​ശ​പ്പു് തീ​രേ​യി​ല്ലെ​ന്ന അവ​സ്ഥ​യാ​യി എന്ന​യാൾ സമ്മ​തി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ. എനി​ക്കു് അതി​നെ​ക്കാ​ളൊ​ക്കെ വിഷമം, മു​ല​പ്പാൽ കി​ട്ടു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ എന്നോർ​ത്താ​യി​രു​ന്നു. കു​ഞ്ഞു കി​ട​ന്നു​ക​ര​യു​മ്പോൾ പെ​റ്റ​ത​ള്ള​ക്കു നോ​വി​ല്ലേ. ബീ​ജ​ദാ​താ​വു് മാ​ത്ര​മായ രാ​ജാ​വി​നെ എന്റെ മു​ല​പ്പാൽ​പ്ര​ശ്നം ചടു​ല​മാ​യി ഓർ​മ്മി​പ്പി​ക്കാൻ കു​ഞ്ഞി​നെ പു​ഴ​യിൽ എടു​ത്തെ​റി​യു​മെ​ന്നു് ഞാ​നൊ​ന്നു് ഭീ​ഷ​ണി​പ്പെ​ടു​ത്തി. അരുതേ അരുതേ എന്നു് വി​ല​പി​ക്കാ​ന​ല്ലാ​തെ, രാ​ജാ​വു് ചെ​യ്യേ​ണ്ട​തു് പി​ന്നെ അയാൾ എന്തു് ചെ​യ്തു എന്ന​ന്വേ​ഷി​ക്കൂ. ഓരോ പ്ര​സ​വ​ത്തി​നു ശേ​ഷ​വും ഞാൻ ആത്മ​ഹ​ത്യ​ക്കു ശ്ര​മി​ച്ചു. അപ്പോൾ അയാൾ നി​സ്സ​ഹാ​യത നടി​ച്ചു എന്റെ കാലിൽ വീഴും, പകരം കു​ഞ്ഞി​നെ പു​ഴ​യി​ലൊ​ഴു​ക്കാൻ പരോ​ക്ഷ​മാ​യി പ്രേ​രി​പ്പി​ക്കും. ശാ​രീ​രി​ക​ബ​ന്ധം കഴി​ഞ്ഞാൽ മാ​സ​മുറ തെ​റ്റി​യോ എന്ന പ്ര​ത്യാ​ശാ​ഭ​രി​ത​മായ ചോ​ദ്യ​വു​മാ​യി ഇട​യ്ക്കി​ടെ അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ എന്നെ പി​ടി​കൂ​ടും. എല്ലാ​റ്റി​നു​മി​ല്ലേ അതി​രു് ? ഏഴു കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളു​ടെ കാ​ര്യ​ത്തി​ലും അതു​ണ്ടാ​യി എന്ന​തിൽ കവി​ഞ്ഞൊ​രു ക്ഷ​മാ​പ​ണ​വും തരാൻ ഇപ്പോൾ ഞാ​നാ​ള​ല്ല. മാ​തൃ​ത്വ​ത്തേ​ക്കാൾ വലിയ മാ​ന​വ​സ​ങ്ക​ല്പ​ങ്ങൾ ഉണ്ടു്. അതൊ​ക്കെ മാ​ട​മ്പി ശന്ത​നു എങ്ങ​നെ അം​ഗീ​ക​രി​ക്കാ​നാ​ണു് അല്ലെ!”