“പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ തർ​ക്ക​പി​തൃ​ത്വം ഇനി​യും തീർ​പ്പാ​യി​ല്ലെ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക സം​ശ​യ​ത്തോ​ടെ മുൻ​മ​ഹാ​റാ​ണി കു​ന്തീ​ദേ​വി​യെ നോ​ക്കി. പാ​ണ്ഡ​വർ ഹസ്തി​ന​പു​രി അര​മ​ന​യിൽ അധി​നി​വേ​ശം ചെയ്ത കു​രു​ക്ഷേ​ത്രാ​ന​ന്ത​ര​കാ​ലം.

“വാ​ന​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​നു് ഞാൻ പടി​യി​റ​ങ്ങും മു​മ്പു് മനഃ​സാ​ക്ഷി​യെ ഒന്നു് സ്വ​സ്ഥ​മാ​യി ഉറ​ങ്ങാൻ അനു​വ​ദി​ക്ക​ണം എന്ന തോ​ന്ന​ലി​ലാ​ണു്, സത്യം വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്താൻ ഈ അഭി​മു​ഖം തരു​ന്ന​തു്. ഷണ്ഡ​പാ​ണ്ഡു​വു​മൊ​ത്തു ഞാനും മാ​ദ്രി​യും അയാൾ വരു​ത്തി​വ​ച്ച ദു​രി​ത​ജീ​വി​ത​ത്തിൽ കാ​ട്ടിൽ യാതന അനു​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന കാലം. കാ​യി​ക​ക്ഷ​മ​ത​യോ ഇച്ഛാ​ശ​ക്തി​യോ ഇല്ലാ​ത്ത ദുർ​ബ​ല​നായ പാ​ണ്ഡു, തറയിൽ പായ വി​രി​ച്ചു​കി​ട​ന്ന ഓർമ്മ. ഞങ്ങൾ രണ്ടു യു​വ​തി​കൾ മാ​തൃ​ത്വം എന്ന പെ​ണ്ണ​വ​കാ​ശ​ത്തി​നു വഴി​വി​ട്ട രതി നോ​ക്കു​ക​യാ​ണു്. സമീ​പ​ത്തെ സന്യ​സ്ഥാ​ശ്ര​മ​ങ്ങ​ളിൽ സേ​വ​ന​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു് ആശ്ര​മാ​ചാ​ര്യ​നു​മാ​യി അടു​ത്തു. സഹായം ആശ്ര​മ​ത്തിൽ നി​ന്നു് കി​ട്ടി. അവിടെ പതി​വാ​യി പോ​വു​ന്ന​തി​നി​ട​യിൽ അരു​താ​ത്ത​തെ​ന്തോ ഉടലിൽ സം​ഭ​വി​ച്ചു എന്ന തി​രി​ച്ച​റി​വിൽ, പി​റ്റേ​ന്നു് പോ​വാ​തെ ഇരി​ക്കു​മ്പോൾ ആശ്ര​മ​ത്തിൽ നി​ന്നൊ​രു ‘ഹംസം’ “ഉടൻ വരൂ” എന്ന അടി​യ​ന്തി​ര​സ​ന്ദേ​ശം കൈ​മാ​റി. വഴ​ങ്ങി​യി​ല്ലെ​ങ്കിൽ ‘ആചാ​ര്യ​സം​യോ​ഗം’ പൊതു സമൂഹം അറി​യു​മെ​ന്ന ഭീ​ഷ​ണി​യിൽ പോയി വീ​ണ്ടും വഴ​ങ്ങി. ആശ്ര​മ​ത്തിൽ വി​ശ്വ​സ്ത​അ​നു​യാ​യി​കൾ​ക്കും ഞങ്ങൾ​ക്കു​മേൽ ഉട​ല​ധി​നി​വേ​ശം ഉണ്ടാ​യി എന്ന​തൊ​രു അനു​ബ​ന്ധ​വ​സ്തുത. ഒന്നും ഞങ്ങൾ ഈ ഘട്ട​ത്തിൽ മറ​ച്ചു​പി​ടി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. മാ​ദ്രി​യും ഞാനും ഈ പീ​ഡ​ന​പർ​വ്വം പാ​ണ്ഡു​വി​നെ അറി​യി​ച്ച​തു് വേ​റൊ​രു വി​ധ​ത്തി​ലാ​യി. കു​ട്ടി​ക​ളി​ല്ലാ​തെ പാ​ണ്ഡു മരി​ച്ചു​പോ​യാൽ കുരു വം​ശ​ച​രി​ത്ര​ത്തിൽ നി​ന്നു് നാം എന്നെ​ന്നേ​ക്കു​മാ​യി തു​ട​ച്ചു​മാ​റ്റ​പ്പെ​ടു​മെ​ന്ന ഭീതിത ഓർ​മ്മ​പ്പെ​ടു​ത്ത​ലിൽ, വി​വാ​ഹ​ബാ​ഹ്യ സ്രോ​ത​സ്സു​കൾ വഴി ബീ​ജ​സം​ഭ​ര​ണ​ത്തി​ലൂ​ടെ മാ​തൃ​ത്വം സാ​ധ്യ​മാ​ക്കൂ എന്നു ഞങ്ങ​ളോ​ടു് ആ ദുർ​ബ​ല​നി​മി​ഷ​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡു കെ​ഞ്ചു​ന്ന അവ​സ്ഥ​യു​ണ്ടാ​യി. ഗർ​ഭ​പാ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ നി​ല​വി​ളി പാ​ണ്ഡു കേൾ​ക്കു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, വായിൽ തു​ണി​തി​രു​കി കൊ​ല്ലാൻ പദ്ധ​തി​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അതു് വേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​ല്ല. കാ​ര്യം രതി​ന​യ​ത​ന്ത്ര​ത്തി​ലൂ​ടെ തന്നെ​നേ​ടി. ഞങ്ങൾ കു​ളി​ച്ചു പൂ​ചൂ​ടി സന്യ​സ്ഥ​ആ​ശ്ര​മ​ങ്ങ​ളിൽ നി​ത്യ​സ​ന്ദർ​ശ​ക​രാ​യി ആചാ​ര്യ​നെ​യും അനു​യാ​യി​ക​ളെ​യും നി​യ​ന്ത്രിത ഉട​ലാ​ന​ന്ദം​വ​ഴി കീ​ഴ്പ്പെ​ടു​ത്തി വര​ച്ച​വ​ര​യിൽ അവരെ വീ​ഴ്ത്തി. അങ്ങ​നെ ഞാൻ മൂ​ന്നു പ്ര​സ​വി​ച്ചു. മാ​ദ്രി കു​റ​ച്ചു വൈകി, എന്നി​ട്ടും ഇരട്ട പെ​റ്റു. ആചാ​ര്യ​ന്റെ ആത്മീയ പി​ന്തു​ണ​യോ​ടെ, മനു​ഷ്യ​നേ​ത്ര​ങ്ങൾ​ക്കു പി​ടി​കി​ട്ടാ​ത്ത അതീത ശക്തി​ക​ളാ​ണു് പാ​ണ്ഡവ പി​താ​ക്കൾ എന്നൊ​രു കെ​ട്ടു​കഥ സമർ​ത്ഥ​മാ​യി പൊ​തു​മ​ണ്ഡ​ല​ത്തിൽ ഞങ്ങൾ എത്തി​ച്ചു. ആശ്ര​മാ​ചാ​ര്യ​ന്റെ ആദ്യ​പീ​ഡ​ന​ശ്ര​മ​ത്തെ ഞങ്ങൾ, ആസ്വാ​ദ​ന​ര​തി​യി​ലേ​ക്കും, പാ​വ​ന​മാ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ലേ​ക്കും പറി​ച്ചു​ന​ട്ട​ശേ​ഷം പാ​ണ്ഡു​വി​നു് അധികം കി​ട​ന്നു നര​കി​ക്കാ​തെ മരി​ക്കാൻ നേ​രി​യ​തോ​തിൽ ബല​പ്ര​യോ​ഗ​വും ഞങ്ങൾ ഏറ്റെ​ടു​ത്തു. ഭൂ​ത​കാ​ല​സ​ത്യം കു​മ്പ​സാ​ര​ത്തി​ലൂ​ടെ ആരാ​ധ​ക​രെ അറി​യി​ക്കു​ന്ന​തിൽ ഇപ്പോൾ ആ ശ്വാ​സ​മു​ണ്ടു്. ഇനി​യെ​നി​ക്കു് തല​മു​ണ്ഡ​നം ചെ​യ്തു വന​വാ​സ​ത്തി​നു തയ്യാ​റെ​ടു​ക്ക​ണം. വിട!”

“ശു​ചി​മു​റി​മാ​ലി​ന്യ​മൊ​ക്കെ അടി​ച്ചു​വാ​രി തല​ച്ചു​മ​ടാ​യി കൊ​ണ്ടു​പോ​വു​ന്ന ആ ഭം​ഗി​യു​ള്ള സ്ത്രീ ആരാ​ണ​മ്മാ?”, വി​ടർ​ന്ന കണ്ണു​ക​ളു​ള്ള കു​ട്ടി ചോ​ദി​ച്ചു.

“അതൊ​ര​ടി​മ​യാ​ണു് മോനേ. യു​വ​രാ​ജാ​വു് ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ശിക്ഷ കൊ​ടു​ത്തി​രി​ക്ക​യാ​ണു്”, അമ്മ ആശ്വ​സി​പ്പി​ച്ചു.

“മാ​ലി​ന്യം ചു​മ​ക്കു​ന്ന അടി​മ​യാ​വാൻ മാ​ത്രം എന്തു് തെ​റ്റു് ആ സ്ത്രീ ചെ​യ്തു, അമ്മാ?”.

“മദ്യ ലഹ​രി​യിൽ ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ അവളെ കൗ​ര​വ​രു​മാ​യി പ്ര​കൃ​തി​വി​രു​ദ്ധ​ര​തി​ക്കു് നിർ​ബ​ന്ധി​ച്ച​പ്പോൾ, എതിർ​ക്കാ​തെ വഴ​ങ്ങി. അതു​ക​ണ്ട യു​വ​രാ​ജാ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ അവൾ​ക്കു കൊ​ടു​ത്ത മാ​തൃ​കാ​പ​ര​മായ ശിക്ഷ.”

“നി​ങ്ങൾ ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം ചെ​യ്യ​പ്പെ​ടു​മ്പോൾ, മൂ​ക​സാ​ക്ഷി ആയി​രു​ന്ന രാ​ജ​പ്ര​മു​ഖ​രെ, അധി​കാ​ര​ത്തിൽ വരാൻ അവസരം കി​ട്ടു​ന്ന​കാ​ല​ത്തു പര​സ്യ​വി​ചാ​രണ ചെ​യ്യു​മെ​ന്ന​ക്കാ​ല​ത്തൊ​ര​ഭി​മു​ഖ​ത്തിൽ നി​ങ്ങൾ വി​ങ്ങി​പ്പൊ​ട്ടി പറ​ഞ്ഞി​രു​ന്നി​ല്ലേ? എന്താ​യി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര കഴി​ഞ്ഞു പു​തു​പാ​ണ്ഡവ ഭര​ണ​കൂ​ടം അധി​കാ​ര​ത്തിൽ കയറിയ നാ​ളു​കൾ ആ “കാഴ്ച കണ്ടു മു​ഖം​താ​ഴ്ത്തി ഇരു​ന്ന​വ​രിൽ ഇന്നു് ജീ​വി​ച്ചി​രി​പ്പു​ള്ള​തു് എന്റെ ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ മാ​ത്രം!”

“ഹസ്തി​ന​പു​രി കർ​ഷ​ക​രു​ടെ ധാ​ന്യ​പ്പെ​ട്ടി​യിൽ​നി​ന്നും മോ​ഷ്ടി​ച്ചി​ട്ടാ​ണു് പ്ര​കൃ​തി, അക്ഷ​യ​പാ​ത്രം നി​റ​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നു പാ​ഞ്ചാ​ലി പ്രാ​ക്കു് പറ​യു​ന്ന​തിൽ കാ​ര്യ​മു​ണ്ടോ? അക്ഷ​യ​പാ​ത്രം എന്ന ‘പാ​പ​ക്ക​നി’യിൽ പങ്കു വേ​ണ്ടെ​ന്ന നി​ല​പാ​ടിൽ, അത്താ​ഴ​പ്പ​ട്ടി​ണി​യു​മാ​യി അവൾ അന്തി​യു​റ​ങ്ങു​ന്ന​തിൽ ഖേ​ദ​മി​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഭീ​മ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഈ ‘അക്ഷ​യ​പാ​ത്രം’ ശരി​ക്കും പറ​ഞ്ഞാൽ ഒരു വി​സ്മ​യ​മാ​ണു്. നി​ങ്ങൾ ഒന്നു കയ്യി​ട്ടു നോ​ക്കൂ: ഒഴി​ഞ്ഞ ഒരു ‘പാ​ത്രം’ അല്ലേ? ഇനി ഞാൻ കയ്യി​ട്ടാൽ? അപ്പ​വും വീ​ഞ്ഞും! ഇപ്പോൾ മന​സ്സി​ലാ​യ​ല്ലോ എന്താ​ണു് മനു​ഷ്യൻ സത്യ​സാ​ക്ഷി​യാ​വു​ന്ന ദി​വ്യാ​ത്ഭു​ത​മെ​ന്നു? പാ​ഞ്ച​ലി​ക്ക​തു് വ്യ​ക്ത​മാ​വാ​ത്ത​തി​നു് വേറെ കാ​ര​ണ​മു​ണ്ടു്—കൗരവ സ്ത്രീ​കൾ​ക്കു കഴി​ക്കാൻ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ, ഹി​മാ​ല​യ​താ​ഴ്‌​വ​ര​യി​ലെ തോ​ട്ട​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നും വാ​ങ്ങി​ക്കൊ​ടു​ത്ത ഉണ​ക്ക​പ്പ​ഴ​ങ്ങൾ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ, ദൂതൻ വഴി പതി​വാ​യി പ്രി​യ​പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കെ​ത്തി​ച്ചു കൊ​ടു​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. അതു് കഴി​ക്കു​ന്ന​വൾ ‘അക്ഷ​യ​പാ​ത്ര’ത്തി​ലെ അപ്പ​വും വീ​ഞ്ഞും എന്തി​നു ഞങ്ങ​ളോ​ടൊ​പ്പം, അല്ലേ?” ഊട്ടു​പു​ര​യിൽ വട്ടം​ചു​റ്റി​യി​രു​ന്നു വന​വാ​സ​ക്കാല ജീ​വി​തം ആസ്വ​ദി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വർ. ഉച്ച​നേ​ര​ത്തു ജലാ​ശ​യ​ത്തിൽ അപ്സ​ര​സ്ത്രീ​കൾ​ക്കൊ​പ്പം നീ​ന്തി​ത്തു​ടി​ക്കാൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി പോ​യ​നേ​രം.

“ചി​ത​യി​ലെ ചാ​ര​ത്തിൽ വെ​ക്കാൻ ഈ പൂ​ക്കൾ സ്വീ​ക​രി​ക്കൂ. മറ്റു പാ​ണ്ഡ​വർ പക്ഷേ, അറി​യ​രു​തു്!”, വാടിയ ഇല​യി​ലൊ​രു പൊതി, തോ​ളി​ലെ ഭാ​ണ്ഡ​ത്തിൽ​നി​ന്നെ​ടു​ത്തു ഭീമൻ, ഒരു കൊ​ച്ചു​കു​ട്ടി​യു​ടെ മു​ഖ​ഭാ​വ​ത്തോ​ടെ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​ക്കു് കൈ​മാ​റി. മല​നി​ര​ക​ളി​ലേ​ക്കു​ള്ള ചെ​ങ്കു​ത്തായ നട​വ​ഴി​യിൽ കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ണു നി​ര്യാ​ത​യായ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ശവ​സം​സ്കാ​രം ബഹി​ഷ്ക​രി​ച്ച പാ​ണ്ഡ​വ​രെ പി​ന്തു​ടർ​ന്നെ​ത്തി​യ​താ​യി​രു​ന്നു കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക. സന്ധ്യ മയ​ങ്ങു​ന്ന നേരം.

“മല​ഞ്ചെ​രു​വി​ലെ ആദി​വാ​സി​സ്ത്രീ​കൾ തു​ണ​ച്ച​പ്പോൾ, ഓരോ കു​ടി​ലിൽ​നി​ന്നും ഉണ​ക്ക​വി​റ​കു സം​ഭ​രി​ക്കാൻ എളു​പ്പ​മാ​യി. കല്യാ​ണ​സൗ​ഗ​ന്ധി​കം നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഓർ​മ്മ​സ​ഞ്ചി​യിൽ തന്നെ ഇരി​ക്ക​ട്ടെ പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കി​നി പ്ര​ണ​യ​പു​ഷ്പ​ങ്ങൾ ആവ​ശ്യ​മി​ല്ല അവൾ സ്വയം ഒരു ചെ​മ്പ​ക​പ്പൂ​വാ​യി ഇതി​ന​കം മാ​റി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും! അത്ര വി​ചി​ത്ര​മ​ല്ലേ നാ​മൊ​ക്കെ ജീ​വി​ച്ചു​പോ​രു​ന്ന ഈ ലോകം!”

“ആരാ​ണ​വർ!” ആരോ​രും കൂ​ടെ​യി​ല്ലാ​തെ പടി​യി​റ​ങ്ങു​ന്ന​വ​രെ നോ​ക്കി കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, കാ​ഴ്ച​ക​ണ്ടു വി​ശ്വ​സി​ക്കാ​നാ​വാ​തെ അര​മ​ന​യു​ടെ യു​വ​വ​ക്താ​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. “അവരെ യാ​ത്ര​യാ​ക്കാൻ പാ​ണ്ഡ​വർ ആരെ​യും പി​ന്നിൽ കാ​ണു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ”. യു​ധി​ഷ്ഠിര ഭര​ണ​കാ​ലം.

“ഓ അതോ! ഭി​ന്ന​ശേ​ഷി​ക്കാ​രും വയോ​ജ​ന​ങ്ങ​ളും ആയി നാ​ലു​പേർ. അര​മ​ന​വാ​സം സ്വയം ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചു ജീ​വി​ത​സാ​യാ​ഹ്നം സമാ​ധാ​ന​ത്തോ​ടെ കഴി​യാൻ കാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു് പോ​വു​ക​യാ​ണ​വർ. അങ്ങ​നെ വനവാസ കീ​ഴ്‌​വ​ഴ​ക്കം കു​രു​വം​ശ​ത്തിൽ ഉണ്ടെ​ന്നു കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യായ നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാ​മ​ല്ലോ. സത്യ​വ​തി, അംബിക, അം​ബാ​ലിക എന്നി​വ​രൊ​ക്കെ ഇതു​പോ​ലെ പോ​യ​വ​രാ​ണു്. ഈ നാ​ലു​പേർ, ഗാ​ന്ധാ​രി, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ, കു​ന്തി, വി​ദു​രർ, അര​മ​ന​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ കാ​ലാ​വ​ധി പൂർ​ത്തി​യാ​യ​താ​യി രാ​ജാ​വി​നെ കണ്ടു അറി​യി​ച്ചു. കൂ​ടു​തൽ ഒന്നും ഞങ്ങൾ ചെ​യ്യേ​ണ്ട കാ​ര്യ​മി​ല്ല. വന​വാ​സ​ത്തി​നു പോ​കു​വാൻ തീ​രു​മാ​നം എടു​ത്ത​തോ​ടെ അവ​രു​ടെ ദി​ന​ച​ര്യ​യിൽ ഭര​ണ​കൂ​ടം പി​ടി​വി​ട്ടു. ഇനി അവ​രാ​യി അവ​രു​ടെ പാ​ടാ​യി. വന്യ​മൃഗ ആക്ര​മ​ണ​ത്തി​ലോ കാ​ട്ടു​തീ​യി​ലോ അവർ മര​ണ​പ്പെ​ട്ടു എന്നു് വി​ശ്വാ​സ​യോ​ഗ്യ​മായ വിവരം കി​ട്ടി​യാൽ, ബന്ധു​ക്കൾ ശ്രാ​ദ്ധം ചെ​യ്യും അതോടെ അവർ ഹസ്തി​ന​പു​രി ചരി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​യി. നി​ങ്ങ​ളെ​ന്താ ഒരു പു​തു​കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യു​ടെ ആദ്യ ജോ​ലി​ദി​നം പോലെ പക​ച്ച​നോ​ട്ടം! പുതിയ നി​യ​മ​നം? അപ്പോൾ ഇതി​നു​മു​മ്പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഞങ്ങ​ളോ​ടു് യാത്ര പോലും പറ​യാ​തെ നാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു് തി​രി​ച്ചു​പോ​യോ?” കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര യു​ദ്ധ​വി​ജ​യ​ത്തി​ന്റെ വാർ​ഷിക ആഘോഷം ഇത്ത​വണ കേ​മ​മാ​ക്കാൻ പൊ​തു​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ന്റെ അസാ​ധാ​രണ യോഗം വി​ളി​ച്ചി​രി​ക്ക​യാ​യി​രു​ന്നു പുതിയ വക്താ​വു്.

“പരി​ത്യാ​ഗി​ക​ളെ​ന്നു സ്വയം വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ചു, ഈ മി​ത​ശീ​തോ​ഷ്ണ താ​ഴ്‌​വ​ര​യിൽ നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ല്ലാം സു​ഖ​വാ​സം! അവ​ന​വ​ന്റെ ജൈ​വ​മാ​ലി​ന്യം സം​സ്ക​രി​ക്കു​ന്ന കെ​ട്ട​പ​ണി അടി​മ​പ്പെ​ണ്ണി​നെ​ക്കൊ​ണ്ടു് ചെ​യ്യി​ക്കു​ന്നു. ഇതൊ​ക്കെ എവിടെ കേട്ട ന്യാ​യ​മാ​ണു്?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ആശ്രമ കാ​ര്യ​ദർ​ശി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“തൃഷ്ണ ത്യ​ജി​ച്ച​വ​ര​ല്ലേ ഞങ്ങൾ? പര​സ്ത്രീ​ക​ളെ മാ​താ​വാ​യി കരു​തു​ന്നി​ല്ലേ? അസ​ത്യം പറയാൻ ഞങ്ങൾ​ക്കു് നാവു് ചലി​ക്കു​മോ? ധനം ആഗ്ര​ഹി​ക്കു​മോ? ഭൌതിക വസ്തു​ക്ക​ളോ​ടു​ളള മോ​ഹ​മാ​കു​ന്ന ‘മായ’യിൽ ഞങ്ങൾ അക​പ്പെ​ടു​മോ? അതാ​ണു് സർ​വ്വ​സംഗ പരി​ത്യാ​ഗി. സന്യ​സ്ത​ആ​ശ്രമ സമു​ച്ച​യ​ത്തി​ലെ ശു​ചി​മു​റി​മാ​ലി​ന്യ​ങ്ങൾ നീ​ക്കാൻ നി​യോ​ഗം അടി​മ​പ്പെ​ണ്ണി​നാ​ണു് കൗ​ര​വ​രാ​ജ​കു​മാ​രൻ കല്പി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന​തു. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി എന്ന പൂർ​വ്വാ​ശ്ര​മം അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്ത​ലൊ​ന്നും കേ​ട്ടു് പരി​ത്യാ​ഗി​കൾ കു​ലു​ങ്ങി​ല്ല. തോളിൽ മാ​റാ​പ്പു വീഴാൻ മാളിക തട​സ്സ​മ​ല്ല! പ്ര​പ​ഞ്ച​ദു​രൂ​ഹ​ത​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു പേ​ക്കി​നാ​വു് കാ​ണു​ന്ന ഞങ്ങൾ​ക്കൊ​രു നീ​ണ്ട​കാല കരാ​റു​ണ്ടു്—സം​ര​ക്ഷ​ക​നായ ദു​ര്യോ​ധ​ന​നു​മാ​യി. മർ​ത്യ​ജ​ന്മ​ത്തി​ന്റെ വ്യർ​ത്ഥ​ത​യെ കു​റി​ച്ചു് ഞങ്ങൾ ചി​ന്തി​ക്കു​മ്പോ​ഴും, ഒരു മൂ​ന്നാം​ക​ണ്ണു് പാ​ണ്ഡവ വസ​തി​യി​ലേ​ക്കാ​യി​രി​ക്ക​ണം. ജാ​ഗ്ര​താ നോ​ട്ടം തെ​റ്റി​യാ​ല​വർ, കു​രു​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ തൽ​സ്ഥി​തി​യെ ഒറ്റു​കൊ​ടു​ക്കും—അതാ​ണ​വൻ മു​ന്ന​റി​യി​പ്പാ​യി ഞങ്ങ​ളോ​ടു് പറ​ഞ്ഞ​തു്. അതു് ഞങ്ങൾ പാ​ലി​ക്കും!”

കു​രു​വം​ശ​പ്പെ​രു​മ​യിൽ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എക്കാ​ല​ത്തേ​ക്കു​മാ​യി കൗരവ രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ നി​ങ്ങ​ളെ അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തു് അടി​മ​കൾ എന്ന​ല്ലേ. അതൊ​ക്കെ ഓർ​ക്കു​മ്പോൾ ഇപ്പോ​ഴും വേദന തോ​ന്നു​ന്നു​ണ്ടോ?”, മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ഭര​ണ​മാ​റ്റ​ത്തി​ന്റെ ഒച്ച​യും ബഹ​ള​വും നി​ല​ക്കാ​ത്ത അന്തഃ​പു​രം.

“സ്വ​സ്ഥ​ത​യി​ല്ലാ​യി​രു​ന്ന ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ക്കാ​ല​ത്തു അഞ്ചു കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു് എന്റെ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ ദാ​മ്പ​ത്യം ജന്മം നൽകി. പക്ഷേ, വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട​ക്കാല വന​വാ​സ​ത്തിൽ കു​ട്ടി​കൾ ഉണ്ടാ​വാ​ഞ്ഞ​തി​നു പ്ര​കൃ​തി​യോ​ടു നന്ദി​യു​ണ്ടു്. അല്ലെ​ങ്കിൽ, ആ കു​ട്ടി​കൾ കഥാ​വ​ശേ​ഷ​നായ ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ‘വ്യ​ക്തി​മു​ദ്ര’ പതി​ഞ്ഞ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ അവർ ‘അടി​മ​വം​ശം’ എന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടു​മാ​യി​രു​ന്നു​വോ!’

“കേ​ട്ട​പ്പോൾ ഉള്ളം പൊ​ള്ളി. എങ്ങ​നെ പൊ​ളി​ച്ച​ടു​ക്കും നൂ​റ്റു​വ​രു​ടെ നുണ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ‘പാ​ണ്ഡ​വർ’ എന്ന അരമന അം​ഗീ​കാ​രം പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ചു ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാര സമു​ച്ച​യ​ത്തിൽ എളി​മ​യോ​ടെ കഴി​യു​ന്ന സം​ഘർ​ഷ​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“കൗരവർ കരു​തി​ക്കൂ​ട്ടി കു​ന്തി​യു​ടെ കു​ട്ടി​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു നുണ പറ​യു​ക​യാ​ണെ​ന്നു ഞാൻ കരു​തി​യി​ട്ടി​ല്ല. സ്ത്രീ​ക്കു് മാ​തൃ​ത്വം ഒര​വ​കാ​ശ​മെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നെ​ങ്കിൽ പ്ര​ത്യുൽ​പ്പാ​ദ​നം കാ​ര്യ​ക്ഷ​മ​മാ​യി സം​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന ദാ​മ്പ​ത്യം ഉണ്ടാ​യേ തീരൂ എന്നും ഇല്ല. കാ​യി​ക​വെ​ല്ലു​വി​ളി നേ​രി​ടു​ന്ന ഭർ​ത്താ​വി​നു് പ്ര​ത്യുൽ​പ്പാ​ദ​നം ചെ​യ്യാ​നു​ള്ള ശേ​ഷി​യി​ല്ലെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ ഭാര്യ, ബദൽ പു​രു​ഷ​ബീജ ലഭ്യത തേ​ടേ​ണ്ടേ? പ്ര​കൃ​തി സമ്മാ​നി​ച്ച ഗർ​ഭ​പാ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ വി​ലാ​പം അവൾ അവ​ഗ​ണി​ക്കാ​മോ? പൂ​ചൂ​ടി ആൺ​വേ​ട്ട​ക്കി​റ​ങ്ങുക എന്ന​ത​ല്ലേ പ്രാ​യോ​ഗി​ക​പ​രി​ഹാ​രം? വൈ​വി​ധ്യ പു​രു​ഷ​സ്രോ​ത​സ്സു​ക​ളിൽ​നി​ന്നും ഉത്ത​മ​ബീ​ജ​സ​മ്പാ​ദ​നം കു​ന്തി​യും മാ​ദ്രി​യും (അവ​ളു​ടെ നാമം എന്നെ​ന്നും വാ​ഴ്ത്ത​പ്പെ​ട​ട്ടെ) ഉറ​പ്പാ​ക്കി​യെ​ന്നു കൗരവർ നേ​ര​ത്തേ തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു​വെ​ങ്കിൽ അതൊരു പ്ര​തി​ഷേ​ധാർ​ഹ​മായ സം​ഭ​വ​മാ​ണോ? വളർ​ന്നു​വ​ലു​താ​യി വി​വാ​ഹം കഴി​ക്കു​മ്പോൾ നൂ​റ്റു​വ​രി​ലും ചിലർ നേ​രി​ടാ​വു​ന്ന​ത​ല്ലേ ഷണ്ഡ​ത്വം?”

“ചൂ​താ​ട്ടം നി​യ​മ​വി​ധേ​യ​മാ​ക്കു​മെ​ന്നോ? പതി​മൂ​ന്നു​കൊ​ല്ലം മു​മ്പു് ആന​പ്പു​റ​ത്തു ആട്ടം കാണാൻ വന്ന നി​ങ്ങൾ, രാ​ത്രി കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ അടി​മ​ക​ളാ​യി കാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു് പോ​വേ​ണ്ടി​വ​ന്ന ശപി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ആ കളി, ദു​ര്യോ​ധ​ന​ഉ​ത്സാ​ഹ​ത്തിൽ പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു നി​രോ​ധി​ച്ച​തു് അന്നെ​ത്ര പ്ര​ശം​സി​ച്ച​താ​ണു് ചാർ​വാ​ക​നുൾ​പ്പെ​ടു​ന്ന പ്ര​ബു​ദ്ധ​പൊ​തു സമൂഹം?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ണ്ഡ​വ​വ​ക്താ​വി​നെ നേ​രി​ട്ടു.

“അതി​വൈ​കാ​രി​കത! ഇതാ​ണു് മാ​ധ്യമ തക​രാ​റു. ഉചി​ത​മ​ല്ല ചൂ​താ​ട്ടം എന്ന​തൊ​രു പു​തു​നി​രീ​ക്ഷ​ണ​മൊ​ന്നു​മ​ല്ല—പരി​ഷ്കൃ​ത​സ​മൂ​ഹം ചൂ​താ​ട്ട​ത്തെ കാ​ണേ​ണ്ട​തു്, ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി​ക്കു് ഉടു​തു​ണി നഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു​വോ, നഗ്ന​പാ​ദ​നാ​യി യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ വന​വാ​സ​ത്തി​നു പോ​വേ​ണ്ടി​വ​ന്നു​വോ എന്നൊ​ന്നും കൊ​ട്ടാ​ര​ക​ഥ​കൾ നോ​ക്കി​യ​ല്ല. ഉള്ള​തു് പണയം വച്ചു, സ്വ​ത്തു​പോ​യാൽ ഭാ​ര്യ​യെ പണയം വച്ചു കളി​ക്കും. ഇല്ലാ​ത്ത​വർ രക്ത​ര​ഹി​ത​സ്വ​ത്തു കൈ​മാ​റ്റം കണ്ടാ​സ്വ​ദി​ക്കും. ഭര​ണ​കൂട സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങൾ വരി​നി​ന്നും അവ​കാ​ശ​മാ​യും വേ​ത​ന​മാ​യും കൈ​പ്പ​റ്റു​ന്ന​വർ​ക്കു ചൂ​താ​ട്ട​ത്തി​നു യോ​ഗ്യ​ത​യി​ല്ല എന്നു് നി​ബ​ന്ധ​ന​വ​ക്കു​ന്ന​തോ​ടെ ഒഴി​വാ​വി​ല്ലേ ചൂ​ഷ​ക​മു​ദ്ര​യിൽ​നി​ന്നും ഞാനും നി​ങ്ങ​ളും ഉൾ​പ്പെ​ടു​ന്ന വൻ​കൊ​ള്ള സംഘം?”

“അധി​നി​വേ​ശ​കൗ​ര​വർ​ക്കു നഗ​ര​ക​വാ​ട​ത്തിൽ പ്ര​വേ​ശ​നം നി​ഷേ​ധി​ച്ച പ്ര​ബു​ദ്ധ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം​വാ​സി​കൾ, ഇപ്പോ​ഴും നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​തി​രെ ചാർ​വാ​ക​നേ​തൃ​ത്വ​ത്തിൽ പ്ര​ക്ഷോ​ഭം തു​ട​രു​ന്ന​ല്ലോ. പി​ഴ​ച്ചു​വോ ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ ചൂ​താ​ട്ടം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഭര​ണ​കൂ​ട​വ​ക്താ​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വർ വന​വാ​സ​ത്തി​നു​പോയ അശാ​ന്ത ദി​ന​ങ്ങൾ.

“ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ക്കാ​രു​ടെ തെ​റ്റി​ദ്ധാ​രണ നീ​ക്കും. പാ​ണ്ഡ​വ​രെ കാ​ട്ടി​ലേ​ക്ക​യ​ച്ച​തു് സ്വ​ത്തു പണ​യം​വ​ച്ചു കളി​ച്ച​തി​നൊ​ന്നു​മ​ല്ലെ​ന്നു തു​റ​ന്നു​പ​റ​യും. വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം പെൺ​ത​ട്ടി​പ്പെ​ന്നു ലോ​ക​മ​നഃ​സാ​ക്ഷി​ക്കു മു​മ്പിൽ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ അറി​യി​ക്കും. ബഹു​ഭാ​ര്യാ​ത്വം സമ്മ​തി​ക്കു​ന്ന ഹസ്തി​ന​പു​രി നി​യ​മ​സം​ഹിത, ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വം ശി​ക്ഷാർ​ഹ​മാ​യി കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടു്. അപ്പോൾ നി​ങ്ങൾ ചൊ​ടി​ച്ചു ചോ​ദി​ക്കും, പത്തു​വർ​ഷ​മാ​യി ലോകം മു​ഴു​വൻ സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മാ​യി സ്വീ​ക​രി​ച്ച പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ബഹു​ഭർ​തൃ​ത്വം എന്തു​കൊ​ണ്ടു് കൗരവർ ഇതു​വ​രെ അറി​ഞ്ഞി​ല്ല? അറി​യാ​മാ​യി​രു​ന്നു, പക്ഷേ, വധു​വു​മൊ​ത്ത​വർ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ കഴി​ഞ്ഞ ഇട​വേ​ള​യിൽ അവൾ പര​സ്യ​മാ​യി പറ​ഞ്ഞി​ല്ല! ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ അല്പ​വ​സ്ത്ര​യാ​യി, ക്ഷ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ടാ​തെ ഇടി​ച്ചു​ക​യ​റി​വ​ന്ന ഉടൻ അവൾ ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് തട്ടി​ക്ക​യ​റി, “നി​ല​ത്തു കു​ന്തി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന അഞ്ചു അർ​ദ്ധ​ന​ഗ്നർ എന്റെ ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ! അവർ എന്തു് തെ​റ്റു് ചെ​യ്തു ഇങ്ങ​നെ അപ​മാ​നി​ക്ക​പ്പെ​ടാൻ? അഭി​ജാത ചൂ​താ​ട്ട സദ​സ്സു് അക്ഷ​രാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ സ്തം​ഭി​ച്ചു. ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം മഹാ​റാ​ണി​പ​ട്ടം നഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു സാ​ധാ​രണ പൗ​ര​യാ​യി മാറിയ പാ​ഞ്ചാ​ലി ഇതാ, ഞങ്ങൾ​ക്കു് മു​മ്പിൽ കു​റ്റ​സ​മ്മ​തം ചെ​യ്യു​ന്നു, ഇവർ എന്റെ ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ! വ്യ​ക്ത​ത​ക്കാ​യി ചോ​ദ്യം ആവർ​ത്തി​ച്ച​പ്പോൾ അവൾ അതാ നെ​ഞ്ചിൽ കൈ​വ​ച്ചു​പ​റ​യു​ന്നു ഓരോ​രു​ത്ത​രിൽ​നി​ന്നും എനി​ക്കു് കു​ട്ടി ഉണ്ടു്. ബഹു​ഭർ​തൃ​ത്വം ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ നി​യ​മ​വി​രു​ദ്ധ​മെ​ന്നു് നി​ന​ക്ക​റി​യാ​മോ എന്നു് കൃ​പാ​ചാ​ര്യൻ ഇട​പെ​ട്ട​പ്പോൾ, “അതി​നെ​ന്താ ഞങ്ങൾ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം രാ​ജ​സൂയ ചക്ര​വർ​ത്തി​കു​ടും​ബം”. ഇത്ര​യും പോരെ അവൾ​ക്കു നേരെ തി​രി​യാൻ. “കല്ലെ​റി​യൂ ആ പാ​പി​യെ” എന്ന​ട്ട​ഹ​സി​ക്കാൻ. എന്നാൽ സമാ​ധാ​ന​പ്രി​യ​നായ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പു​ഞ്ചി​രി​യോ​ടെ പറ​ഞ്ഞു, പ്ര​കോ​പ​ന​മ​രു​തു് സ്ത്രീ​സു​ര​ക്ഷ നാം പാ​ലി​ക്കും മാ​തൃ​കാ​പ​ര​മാ​യി അവ​ളെ​യും പാ​ണ്ഡ​വ​രെ​യും വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട​ക്കാ​ലം കാ​ട്ടി​ലേ​ക്ക​യ​ക്കും. അർ​ജ്ജു​നൻ ഒഴികെ നാ​ലു​പേർ ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ അല്ലെ​ന്നും, വെറും അം​ഗ​ര​ക്ഷ​കർ മാ​ത്ര​മെ​ന്നും അവൾ സത്യ​വാ​ങ്മൂ​ലം തരു​മ്പോൾ പൗ​രാ​വ​കാ​ശം തി​രി​ച്ചു കൊ​ടു​ക്കും, പണ​യ​വ​സ്തു തി​രി​ച്ചു​നൽ​കാൻ അതിൽ ഇട​മി​ല്ല.”

“നി​ന്നു് തി​രി​യാൻ ഇട​മി​ല്ലാ​ത്ത ഈ വനാ​ശ്ര​മ​ത്തിൽ, ഇവ​ര​ഞ്ചു​പേർ രാ​വു​പ​കൽ മു​റി​ക്ക​ക​ത്തു പൊ​യ്പോയ വസ​ന്ത​കാ​ലം തി​രി​ച്ചു​പി​ടി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു പുതിയ ആഖ്യാ​ന​നിർ​മ്മി​തി​യു​മാ​യി ചട​ഞ്ഞു​കൂ​ടു​മ്പോൾ, എങ്ങ​നെ കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്യും നി​ങ്ങൾ ഓരോ​നി​മി​ഷ​വും നേ​രി​ടു​ന്ന ഗാർ​ഹിക വിരസത?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഒരു പൂ​വി​ന്റെ പേർ ഞാൻ പെ​ട്ടെ​ന്നു് പറയും. അതോടെ എന്നെ പ്രീ​തി​പ്പെ​ടു​ത്തി​യെ ഇനി യു​ദ്ധ​മു​ള്ളു എന്ന​മ​ട്ടിൽ പോവും, കാ​ടി​ള​ക്കി വേ​രോ​ടെ ചെ​ടി​യ​ട​ക്കം പറി​ച്ചു വരു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും ദി​വ​സ​ങ്ങൾ കഴി​യും!”

“വന​വാ​സ​ദു​രി​തം ഒഴി​വാ​ക്കാൻ വഴി​വി​ട്ടൊ​രു കു​റു​ക്കു​വ​ഴി​യും നി​ങ്ങൾ കണ്ടി​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ഞ്ചാ​ലി കു​ടി​ലിൽ ഒറ്റ​ക്കാ​യി​രു​ന്നു. നര​നാ​യാ​ട്ടി​നു് വഴി​കാ​ണാ​തെ പാ​ണ്ഡ​വർ മൃ​ഗ​നാ​യാ​ട്ടി​നു പോ​യ​നേ​രം.

“വി​വ​സ്ത്ര ഉട​ലു​മാ​യി അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ ഉടു​തു​ണി​തേ​ടി ഞാൻ കയ​റി​യ​പ്പോൾ, അതാ തലയിൽ മു​ണ്ടി​ട്ടു മു​ഖം​മ​റ​ച്ച പീഡകൻ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ! നീ​ണ്ട​കാല ആരാ​ധ​ക​നെ​ങ്കി​ലും, ഇപ്പോൾ അടി​മ​യു​ട​ലി​ന്റെ ഉടയോൻ എന്ന നി​ല​യിൽ ഞാൻ അവനു മു​മ്പിൽ തല​കു​നി​ച്ചു മു​ട്ടു​കു​ത്തി. എന്നെ അവൻ കൈ​പി​ടി​ച്ചെ​ഴു​നേൽ​പ്പി​ച്ചു പട്ടു​ടു​പ്പി​ച്ചു. ഖാ​ണ്ഡവ വന​ത്തിൽ കു​ടി​യേ​റു​മ്പോൾ കാ​ടു​വെ​ട്ടി അതി​ശ​യ​വീ​ടു വെ​ക്കാൻ പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കാ​യി എങ്കി​ലും നാളെ നി​ങ്ങൾ ആറു​പേ​രും കാ​ട്ടിൽ പോ​വു​മ്പോൾ ഒരു കൊ​ച്ചു​കു​ടിൽ കെ​ട്ടാൻ മാ​ത്ര​മേ അനു​മ​തി​യു​ണ്ടാ​വൂ എന്ന​വൻ അനു​ക​മ്പ​യോ​ടെ ഓർ​മ്മി​പ്പി​ച്ചു. വന​വാ​സം ദു​രി​ത​മാ​യി​രി​ക്കും എന്നർ​ത്ഥം. നീ മാ​ത്രം എന്നോ​ടൊ​പ്പം നി​ന്നാൽ, എന്റെ മുൻ​ഭാ​ര്യ​മാ​രിൽ നി​ന്നും വി​വാ​ഹ​മോ​ച​നം നേടി ഞാൻ നി​ന്നെ ഭാ​വി​റാ​ണി​യാ​ക്കാം. ദു​ര്യോ​ധ​ന​പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്തെ നീ ധാർ​മ്മിക ഔദ്ധ​ത്യ​ത്തോ​ടെ തി​ര​സ്ക​രി​ച്ചി​ല്ലേ എന്നു് പി​ന്നീ​ടു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ആശ​ങ്ക​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ, തി​ള​യ്ക്കു​ന്ന മൗനം കൊ​ണ്ട​യാ​ളെ ഞാൻ നി​ശ്ശ​ബ്ദ​നാ​ക്കി പി​ന്നീ​ടു് ഒറ്റ​ക്കു​റ​ങ്ങു​മ്പോൾ എനി​ക്കു് ദർ​ശ​ന​മു​ണ്ടാ​യി. വന​വാ​സം പരീ​ക്ഷ​ണ​മാ​യി​രി​ക്കും. സഹനം നി​ന​ക്കു വി​ധി​ച്ച​തു പ്ര​കൃ​തി​യാ​ണു്. ഭാ​വി​യിൽ മഹാ​ഭാ​ര​തം ഞാൻ എഴു​താൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്നെ​ങ്കിൽ, മു​ഖ്യ​ക​ഥാ​പാ​ത്രം ഒരു​പ​ക്ഷേ, നീ! പീ​ഡാ​നു​ഭ​വ​ത്തി​ലൂ​ടെ മാ​ത്ര​മേ നി​ന്റെ അന​ശ്വ​ര​കഥ പൂർ​ണ്ണ​മാ​വൂ. പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്ക​തിൽ പ്ര​തി​കാ​ര​ക്കൊ​ല​യാ​ളി​ക​ളു​ടെ ഭാഗമേ അഭി​ന​യി​ക്കാ​നു​ണ്ടാ​വൂ. ഇത്ര​യും വ്യാ​സൻ എന്നോ​ടു് ദർ​ശ​ന​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞ​തോ​ടെ, ദു​ര്യോ​ധന പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്തി​നു തൽ​ക്കാ​ലം ഞാൻ തട​യി​ട്ടു.”

“യു​ദ്ധ​ജേ​താ​ക്കൾ​ക്കാ​യി ക്ഷ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട അനു​മോ​ദന സദ​സ്സിൽ ആരു​ടെ​യൊ​ക്കെ സാ​ന്നി​ധ്യം ശ്ര​ദ്ധേ​യ​മാ​യി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചാർ​വാ​ക​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തി​ന​പു​രി.

“ഞാൻ തല​യെ​ണ്ണി. അഞ്ചു പാ​ണ്ഡ​വ​രും ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ ശ്ര​ദ്ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തു് പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ അസാ​ന്നി​ധ്യ​മാ​യി​രു​ന്നു ശു​ഷ്ക​സ​ദ​സ്സി​നെ​ക്കാൾ!”

“നൂ​റോ​ളം കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​ക​ളെ പാ​തി​രാ​കു​ടി​യൊ​ഴി​പ്പി​ക്ക​ലി​ലൂ​ടെ അരമന അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ​നി​ന്നും പു​ക​ച്ചു​പു​റ​ത്തു​ചാ​ടി​ച്ചു നേടിയ അത്ര​യും ആഡംബര വസ​തി​ക​ളെ എന്തു് ചെ​യ്യാ​നാ​ണു് നി​ങ്ങൾ ഭാവം?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക മി​ക്ക​വാ​റും വി​ജ​ന​മായ അര​മ​ന​യി​ലേ​ക്കു നോ​ക്കി ഔദ്യോ​ഗിക വക്താ​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഭര​ണ​കൂ​ടം അധി​കാ​ര​ത്തിൽ കയറിയ നാ​ളു​കൾ.

“നമു​ക്ക​തു ഐതി​ഹാ​സിക യു​ദ്ധ​സ്മാ​ര​കം ആക്ക​ണ്ടേ? ഭാ​വി​യോ​ടു പലതും അതി​ന്ന​പ്പോൾ പ്ര​വ​ച​ന​സ്വ​ര​ത്തിൽ പറ​യാ​നു​ണ്ടാ​വി​ല്ലേ? ബ്ര​ഹ്മ​ചാ​രി​യെ​ങ്കി​ലും, കു​രു​വം​ശ​ത്തിൽ നി​ക്ഷി​പ്ത കു​ടും​ബ​താൽ​പ്പ​ര്യ​മു​ള്ള കവി വ്യാ​സ​നു എല്ലാം ആത്മ​ക​ഥ​യി​ലെ​ന്ന​പോ​ലെ തു​റ​ന്നു പറയാൻ ആവുമോ?”, നകു​ല​ന്റെ ശബ്ദ​ത്തിൽ അക്ഷമ കലർ​ന്നു.

“കീ​ച​ക​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു അഭി​മു​ഖ​ങ്ങ​ളിൽ പറ​ഞ്ഞു​കേ​ട്ട​തൊ​ക്കെ ‘പര​സ്ത്രീ​പീ​ഡ​കൻ’ എന്നാ​ണ​ല്ലോ. അവ​ന്റെ ലൈം​ഗി​ക​ഇ​ര​യോ പ്ര​തി​കാ​ര​കൊ​ല​പ്പു​ള്ളി​യോ ആയ നി​ങ്ങൾ അവനെ യഥാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ എങ്ങ​നെ കണ്ടു എന്നോർ​ത്തെ​ടു​ക്കാ​മോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​നു യാ​ത്ര​തി​രി​ക്കു​ന്ന ദി​ന​ങ്ങൾ.

“അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ത്തി​നു അഭയം തന്ന വി​രാ​ട​ന്റെ രാ​ജ്ഞി സു​ദേ​ഷ്ണ​യു​ടെ അനുജൻ എന്ന നി​ല​യി​ലാ​ണു്, അപ്പ​വും വീ​ഞ്ഞു​മാ​യി കീ​ച​ക​വ​സ​തി​യിൽ രാ​ത്രി എനി​ക്കു് പോ​വേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്ന​തു്. എല്ലാം കഴി​ഞ്ഞു മട​ങ്ങി​വ​രാൻ പു​ലർ​ച്ച​യാ​വും. യു​വാ​വെ​ങ്കി​ലും, അവൻ അവി​വാ​ഹി​തൻ. ചെ​റു​പ്പ​ത്തി​ലേ വി​രാ​ട​സേ​നാ​പ​തി​യാ​യി. അയൽ​രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി വ്യ​ക്തി​ഗത നയ​ത​ന്ത്ര​ബ​ന്ധം പു​ലർ​ത്തി. വി​രാ​ട​രാ​ജാ​വു് കു​റ​ച്ചു​കാ​ല​മാ​യി കീ​ച​ക​നിൽ ഭീഷണി മണ​ത്തി​രു​ന്നു. സു​ദേ​ഷ്ണ​യും അനുജൻ കീ​ച​ക​നും, കൊ​ട്ടാ​ര​വി​പ്ല​വ​ത്തി​ലൂ​ടെ വി​രാ​ട​നെ സ്ഥാ​ന​ഭൃ​ഷ്ട​നാ​ക്കു​മോ എന്ന ഭീ​തി​യാ​യി​രു​ന്നു കീ​ച​ക​വ​ധ​ഗൂ​ഡാ​ലോ​ച​ന​യു​ടെ പ്രേ​ര​ക​ശ​ക്തി. ഭാ​വി​യി​ലൊ​രു ശത്രു​വെ​ന്ന​ങ്ങ​നെ മന​സാ​വ​രി​ച്ച കീ​ച​ക​നെ, സേവകർ വഴി, ‘മദ്യ​പാ​നി​യും പെൺ​വേ​ട്ട​ക്കാ​ര​നും ദു​ര​ഭി​മാ​നി​യും അധി​കാ​ര​മോ​ഹി’യു​മെ​ന്നു ഊട്ടു​പുര മുതൽ കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​വ​രെ ഇല്ലാ​ക്ക​ഥ​കൾ എത്തി​ക്കാൻ വി​രാ​ട​നു് കഴി​ഞ്ഞു എന്ന​താ​ണ​യാ​ളു​ടെ പ്ര​തി​ക​ര​ണ​ത​ന്ത്രം. തരം​കി​ട്ടി​യ​പ്പോൾ കീ​ച​ക​നെ കൊ​ല്ലാൻ വി​രാ​ടൻ കൗ​ശ​ല​പൂർ​വ്വം ഭീമനെ ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചു, കൊ​ല​ക്കു കാരണം പറ​ഞ്ഞ​തു്, സൈ​ര​ന്ധ്രി​യെ​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ കീചകൻ അന്നു് രാ​ത്രി പീ​ഡ​ന​ഇ​ര​യാ​ക്കാൻ നൃ​ത്ത​മ​ണ്ഡ​പ​ത്തി​ലെ സ്വ​കാ​ര്യ​മു​റി ഉപ​യോ​ഗി​ക്കു​മെ​ന്നു രഹ​സ്യ​വി​വ​രം പറ​ഞ്ഞാ​യി​രു​ന്നു. കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ക്കാല തൊ​ഴി​ലി​നു ആറംഗ പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘ​ത്തെ നേ​രി​ട്ട​ഭി​മു​ഖം ചെയ്ത വി​രാ​ട​നു്, ‘മു​ഖം​മൂ​ടി’ ധരി​ച്ച ഞങ്ങൾ യഥാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ ആരെ​ന്ന​റി​യാ​മാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടും, സൗ​ക​ര്യ​പൂർ​വ്വം അറി​ഞ്ഞി​ല്ലെ​ന്ന​ഭി​ന​യി​ച്ച​താ​ണ​യാ​ളു​ടെ പ്രാ​യോ​ഗിക രാ​ജ​ധർ​മ്മം. പി​റ്റേ​ന്നു് രാ​വി​ലെ ഞെ​ട്ട​ലോ​ടെ ഞാൻ അറി​ഞ്ഞു, പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട കീ​ച​ക​നെ ക്രൂ​ര​കൊ​ല​യാ​ളി ശ്വാ​സം​മു​ട്ടി​ച്ചു കൊ​ന്നു. “ചേ​ച്ചി സു​ദേ​ഷ്ണ​യു​ടെ പ്രാ​യ​മു​ള്ള​വ​ളെ​ങ്കി​ലും നീ എനി​ക്കു് ആയു​ഷ്ക്കാല പ്ര​ണ​യി​നി” എന്നു് ഉടൽ ചേർ​ത്തു​നിർ​ത്തി മധു​ര​പ​ദ​ങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞി​രു​ന്ന യു​വ​കീ​ച​ക​ന്റെ അകാ​ല​മ​ര​ണ​ത്തോ​ടെ, ഭീമനെ ഞാൻ അവ​ഹേ​ളി​ക്കു​വാൻ തു​ട​ങ്ങി. പല​പ്പോ​ഴും നി​ങ്ങൾ അഭി​മു​ഖ​ങ്ങ​ളിൽ ചോ​ദി​ച്ച​തോർ​ക്കു​ന്നു, നി​ങ്ങൾ​ക്കു​മു​മ്പിൽ താ​ണു​കേ​ഴു​ന്ന ഭീമനെ എന്തി​നി​ങ്ങ​നെ കഠി​ന​മാ​യി നി​ങ്ങൾ പരീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു. ഓരോ തവണ ഭീമൻ മു​ട്ടിൽ ഇഴ​ഞ്ഞു കൈകൾ കൂ​പ്പി എന്നോ​ടു് മാ​പ്പു​ചോ​ദി​ച്ചു വി​ല​പി​ക്കു​മ്പോ​ഴും, ഞാ​ന​വ​നെ നി​ന്ദി​ച്ചു, അങ്ങ​നെ കീ​ച​കാ​ത്മാ​വി​നെ മഹ​ത്വ​പ്പെ​ടു​ത്തി!” ദൂരെ ദൂരെ, വി​രാ​ട​രാ​ജ​ധാ​നി പെ​ട്ടെ​ന്നു് കാ​ഴ്ച​യിൽ തെ​ളി​ഞ്ഞ​പോ​ലെ പാ​ഞ്ചാ​ലി എഴു​ന്നേ​റ്റു​നി​ന്നു, കീ​ച​ക​നോ​ടെ​ന്ന പോലെ മധു​ര​മ​ധു​ര​മായ വേ​ദ​ന​യോ​ടെ പറ​ഞ്ഞു, ‘സ്വർ​ഗ്ഗ​സ്ഥ​നായ പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വ​നേ, ദി​വ​സ​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ളിൽ ഞാനും നി​ന്നോ​ടൊ​പ്പം ചേ​രു​ക​യാ​യി.”

“അഭി​മു​ഖ​ങ്ങ​ളിൽ വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ത്ത​തൊ​ക്കെ തി​രു​ത്താൻ ഉത​കു​മോ പു​തു​വി​ശ​ദീ​ക​ര​ണം? പ്രീ​ണി​പ്പി​ക്കാ​നും പ്ര​ലോ​ഭി​പ്പി​ക്കാ​നും നി​ങ്ങ​ള​ഞ്ചു​പേർ ശ്ര​മി​ച്ചി​ട്ടും, അടി​മ​പ്പ​ണി​ചെ​യ്യി​ക്കു​ന്നു എന്ന ഖേ​ദ​മു​ണ്ടോ മന​സ്സിൽ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. നാ​യാ​ട്ടിൽ തല​ക്ക​ടി​ച്ചു വീ​ഴ്ത്തിയ കാ​ട്ടു​പോ​ത്തി​ന്റെ തല​വെ​ട്ടി തോ​ലു​രി​ക്ക​യാ​യി​രു​ന്നു മൃ​ഗ​മാം​സ​പ്രി​യ​രായ പാ​ണ്ഡ​വർ.

“വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തു പൊ​ട്ടി​മു​ള​ച്ച വി​ഷ​ബീ​ജ​മ​ല്ല പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ പെ​ണ്ണാ​ഭി​മു​ഖ്യം. ഓരോ വഴി​യിൽ സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മാ​യി പര​സ്ത്രീ ബന്ധം പു​ലർ​ത്തിയ ഭൂ​ത​കാ​ലം വസ്തു​ത​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും, സന്ധ്യ​ക്കു് കൂ​ട​ണ​യുക പതി​വാ​ണു്. ഇതൊരു ദൗർ​ബ​ല്യ​മാ​യി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ പ്ര​ബു​ദ്ധ​സ​മൂ​ഹം കാ​ണു​ന്നു എന്നാ​ണോ നി​ങ്ങൾ ഒളി​ഞ്ഞും തെ​ളി​ഞ്ഞും പറ​ഞ്ഞു​വ​രു​ന്ന​തു്? എന്നാൽ ഞങ്ങൾ​ക്ക​തൊ​രു ഹരവും കൂ​ടി​യാ​ണു്. ഇനി എന്നെ​ക്കു​റി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞാൽ, ഒരു കയ്യിൽ ഗദയും മറു​ക​യ്യിൽ കല്യാ​ണ​സൗ​ഗ​ന്ധി​ക​വു​മാ​യി പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വ​ളെ കാണാൻ ഓടി​ക്കി​ത​ച്ചു വരു​ന്ന​തി​ലൊ​രു സമാ​ന​ത​യി​ല്ലാ​ത്ത കാൽ​പ്പ​നിക പ്ര​ണ​യ​തീ​വ്ര​ത​യു​ണ്ടു്. ആവ​ശ്യ​ത്തി​ല​ധി​കം പു​രു​ഷ​വൈ​വി​ധ്യ​ല​ഭ്യ​ത​യാൽ, ആസ്വാ​ദ​ന​ര​തി​യിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി ചി​ല​പ്പോ​ഴെ​ങ്കി​ലും നി​സ്സം​ഗത കാ​ണി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടാ​വാം എന്ന​താ​ണോ ഇത്ര​ദൂ​രം ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ നി​ന്നു് നി​ങ്ങൾ പല​കു​റി പദ​യാ​ത്ര ചെ​യ്തു​വ​ന്നു ചൂ​ഴ്‌​ന്നെ​ടു​ത്ത പാ​ഞ്ചാ​ലീ​ദാ​മ്പ​ത്യ​ര​ഹ​സ്യം?” പി​ട​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന കാ​ട്ടു​പോ​ത്തിൽ നി​ന്നു് ഭീമൻ ആഞ്ഞു​വ​ലി​ച്ച​പ്പോൾ മാ​ത്ര​മേ തോൽ​വേ​റി​ട്ടു​ള്ളു. മറ്റു പാ​ണ്ഡ​വർ ഇറ​ച്ചി, കഷ​ണ​ങ്ങ​ളാ​ക്കു​ന്ന​തി​നു മട​വാ​ളു​കൾ​ക്കാ​യി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ നോ​ക്കി. അവൾ കനി​യ​ണം, ഇറ​ച്ചി ഭക്ഷ്യ​യോ​ഗ്യ​മാ​ക്കാൻ.

“ആയു​ഷ്ക്കാ​ല​ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യ​മെ​ന്ന പര​സ്യ​പ്ര​തി​ജ്ഞ​യി​ലൂ​ടെ വി​ശ്വ​വി​ഖ്യാ​ത​നാ​യൊ​രു പി​താ​മ​ഹൻ ഇപ്പോ​ഴും ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലു​ണ്ടു്, കൂ​ടു​ത​ലൊ​ന്നും ഭീ​ഷ്മ​പ്ര​തി​ജ്ഞ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു ഇപ്പോൾ പറ​യാ​ത്ത​തു്, അഭി​മു​ഖ​വി​ഷ​യം മറ്റൊ​രു പ്ര​തി​ജ്ഞ​യാ​ണ​ല്ലോ—പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ കേ​ശ​പ്ര​തി​ജ്ഞ! നി​ങ്ങ​ളു​ടെ പ്രി​യ​ഭാ​ര്യ​യു​ടെ പ്ര​തി​ജ്ഞ! കൗ​ര​വ​ച്ചോര തേ​ക്കാ​തെ മു​ടി​കെ​ട്ടി​ല്ലെ​ന്ന​തി​നു പുറമെ, ചീ​കി​ല്ലെ​ന്നും പറ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു രൗ​ദ്ര​പാ​ഞ്ചാ​ലി? വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ക്കാ​ല​ത്തു പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ചോര തി​ള​പ്പി​ച്ച രക്ത​പ്ര​തി​ജ്ഞ വന​വാ​സ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ ഭൗ​തി​ക​പ​രി​മി​തി​ക്കു​ള്ളി​ലും വർഷം തോറും പു​തു​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു എന്നു നി​ങ്ങൾ​ക്ക​വ​കാ​ശ​പ്പെ​ടാ​നാ​വു​മോ, ആൾ​രൂ​പം നേരിൽ കണ്ടാൽ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ജാ​ല​ക​ത്തി​ന്ന​പ്പു​റ​ത്തു പ്ര​ഭാ​ത​വെ​യി​ലിൽ നീ​ന്തി​ക്കു​ളി​ച്ചു ഈറൻ​തു​ണി അയയിൽ ഉണ​ക്കാ​നി​ടു​ന്നു ശാ​ലീ​ന​രൂ​പ​ത്തി​ലൊ​രു പാ​ഞ്ചാ​ലി!

“ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യം എങ്ങ​നെ അണു​വി​ട​തെ​റ്റാ​തെ പരി​പാ​ലി​ക്കു​ന്നു ഭീ​ഷ്മർ! അതു് വസ്തു​നി​ഷ്ഠ​മാ​യി വി​ല​യി​രു​ത്താ​നു​ള്ള അര​മ​ന​വാർ​ത്ത കൈ​വ​ശ​മു​ണ്ടോ? എന്നാൽ നേർ​സാ​ക്ഷി​യെ​ന്ന​നി​ല​യിൽ അടി​വ​ര​യി​ട്ടു് പറ​യ​ട്ടെ മു​ടി​യ​ട​ക്കം സമ്പൂർ​ണ്ണ ഉടൽ​പ​രി​പാ​ല​നം എങ്ങ​നെ ആയി​രു​ന്നോ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ, അതിൽ കു​റ​വ​ല്ലാ​ത്ത ഗു​ണ​മേ​ന്മ​യോ​ടെ ഈ കൊ​ടും​കാ​ട്ടി​ലും ആവു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്ന​താ​ണു് ഞങ്ങൾ​ക്ക​ഞ്ചു​പേർ​ക്കും നി​ല​ക്കാ​ത്ത വി​സ്മ​യം. ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​വി​രു​ന്നു​ക​ളിൽ കാ​ണു​ന്ന പരി​ഷ്കൃത വനി​ത​കൾ​ക്കാ​വു​മോ, ക്ലേ​ശ​ക​ര​മായ ഈ കേ​ശ​പ​രി​പാ​ല​നം, ഉട​ല​ഴ​കു​ക​ളു​ടെ ദൃ​ശ്യ​പ്പൊ​ലിമ?—ഞങ്ങ​ളു​ടെ ബലമായ സംശയം ദ്രൗ​പ​ദി​ക്കു് ആകാ​ശ​ചാ​രി​ക​ളു​ടെ അക​മ​ഴി​ഞ്ഞ സഹാ​യ​മു​ണ്ടു്, എന്നാൽ പ്ര​തി​യോ​ഗി​ദു​ര്യോ​ധ​നൻ രഹ​സ്യ​ദൂ​തൻ വഴി​യ​വ​ളു​ടെ ഉട​ല​ഴ​കി​ന്റെ സം​ര​ക്ഷ​ണ​ത്തി​നു, സ്വ​ന്തം ഭാര്യ ഉപ​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്തെ​ല്ലാ​മോ അതൊ​ക്കെ, മി​ന്നു​ന്ന സമ്മാ​ന​പ്പെ​ട്ടി​യിൽ പാ​രി​തോ​ഷി​ക​മാ​യി പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കെ​ത്തി​ക്കും, ഞങ്ങൾ കണ്ടാ​ലും കു​ഴ​പ്പ​മി​ല്ലെ​ന്ന നാ​ട്യ​ത്തിൽ അവൾ അതൊ​ക്കെ കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ സൂ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. കൂ​ടു​തൽ എന്തെ​ങ്കി​ലും ഞാൻ പറ​ഞ്ഞാൽ ഒളി​ക്ക​ണ്ണു​ള്ള ആകാ​ശ​ചാ​രി​കൾ മാ​ത്ര​മ​ല്ല അസൂ​യ​ക്കാ​രായ മറ്റു​പാ​ണ്ഡ​വ​രും അസ്വ​സ്ഥ​രാ​വും!”

“ഭാ​ര്യ​യും നാലു സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രും ഒന്നൊ​ന്നാ​യി വഴി​യിൽ കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ണു മരി​ച്ചി​ട്ടും തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കാ​തെ, കാൽ മു​ന്നോ​ട്ടു് വച്ച നി​ങ്ങൾ​ക്കി​പ്പോൾ ഈ നാൽ​ക്കാ​ലി മാ​ത്ര​മാ​യോ കൂ​ട്ടു് ?” നിന്ദ മറ​ച്ചു​വ​യ്ക്കാ​തെ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​നം.

“നി​ങ്ങൾ​ക്കി​തു് അനി​ഷ്ട​ക്കാ​ഴ്ച, അനാ​ഥ​നായ, സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളും ഭാ​ര്യ​യും നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട എനി​ക്കോ, അത്യു​ന്ന​ത​ങ്ങ​ളിൽ സ്ഥി​തി ചെ​യ്യു​ന്ന സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കൊ​രു വഴി​കാ​ട്ടി. സ്വാർ​ത്ഥ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ പരി​ദേ​വ​ന​ങ്ങ​ളോ, ദുർബല പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ മദ​മാ​ത്സ​ര്യ​മോ തൊ​ട്ടു​തീ​ണ്ടാ​ത്തൊ​രു സം​തൃ​പ്ത​ജീ​വി, പാവം നാൽ​ക്കാ​ലി. കു​ന്നിൻ​മു​ക​ളിൽ ഞാൻ ഈ കൂ​ട്ടു​നാ​യ​ക്കൊ​പ്പം സന്ധ്യ ചെ​ല​വ​ഴി​ക്കു​മ്പോൾ മല​ഞ്ചെ​രി​വാ​കെ പു​ഷ്പി​ച്ചു മനോ​ഹ​ര​തീ​ര​മാ​വും. നി​ങ്ങൾ വലി​ഞ്ഞു​ക​യ​റി​വ​ന്നു എന്റെ ഹൃ​ദ​യ​ന്ത​രാ​ള​ത്തി​ലേ​ക്കു എത്തി​നോ​ക്കും​വ​രെ ഞാൻ ഇരു​കൈ​ക​ളും മേ​ലോ​ട്ടു​യർ​ത്തി, “സ്വാ​ഗ​തം, ആരാ​ധ​ക​രായ ആകാ​ശ​ചാ​രി​ക​ളേ” എന്നു് ക്ഷ​ണി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. ഉള്ളിൽ നി​റ​ഞ്ഞി​രു​ന്ന ശാ​ന്തി ഒഴു​കി​പ്പോ​യ​തു് നി​ങ്ങൾ വലി​ഞ്ഞു​ക​യ​റി​വ​ന്ന​പ്പോൾ. ഇനി​യും എന്നെ വി​ട്ടു വന്നി​ട​ത്തി​ലേ​ക്കു നീ മട​ങ്ങി​പ്പോ​വുക, നായ അതി​ന്റെ തനി​നി​റം നി​ന്നെ കാ​ണി​ക്കും!” ആകാ​ശ​ത്തു​നി​ന്നൊ​രു കോണി ഇറ​ങ്ങി​വ​രു​ന്ന​തു​ക​ണ്ട യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ അതി​ല്പി​ടി​ച്ചു കയ​റാ​നാ​യി നാൽ​ക്കാ​ലി​യു​ടെ ശി​ര​സ്സിൽ വല​തു​കാൽ ബലം​പി​ടി​ച്ചു വച്ചു.

“അത്യാ​ധു​നിക നഗ​ര​നിർ​മ്മി​തി​യായ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ ഇല്ലാ​ത്ത എന്തു് അത്യു​ന്നത വി​ദ്യാ​സ്ഥാ​പ​ന​ങ്ങൾ അന്വേ​ഷി​ച്ചാ​ണു് അഞ്ചു ആൺ​കു​ട്ടി​ക​ളെ​യും ഇത്ര ദൂരെ പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ കൊ​ണ്ടു​പോ​യി പാർ​പ്പി​ക്കാൻ പാ​ണ്ഡ​വ​തീ​രു​മാ​നം എന്നാ​ണു് കൗരവർ പരി​ഹ​സി​ക്കു​ന്ന​തു്! എന്താ​യി​രു​ന്നു പ്ര​കോ​പ​നം, അഥവാ പ്ര​ചോ​ദ​നം?”, അതി​ഥി​ക​ളെ വഴു​ക്കി​വീ​ഴ്ത്തു​ന്ന ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം സഭാ​ത​ല​ങ്ങ​ളെ ഓർ​ത്തു കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കൗ​ര​വ​ക്ഷ​ണ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു ചൂതു് കളി​ക്കാൻ തയ്യാ​റെ​ടു​ക്കു​ക​യി​രു​ന്നു ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ.

“ബീ​ജ​പി​താ​വാ​രെ​ന്ന​റി​യാ​ത്ത അനാ​ഥ​കു​ട്ടി​കൾ എന്നു വി​ളി​ച്ചു പാ​ഞ്ചാ​ലി ആ കൊ​ച്ചു കു​ട്ടി​ക​ളെ ഞങ്ങൾ​ക്കു് മു​മ്പിൽ നിർ​ത്തി മാ​ന​സി​ക​മാ​യി ദ്രോ​ഹി​ക്കും. ആ നിർ​ദ്ദ​യ​പെ​രു​മാ​റ്റം അശേഷം സഹി​ക്കാ​നാ​വാ​തെ ഞങ്ങൾ മാ​ന്യ​മാ​യി ഇട​പെ​ട്ടാൽ, ചോ​ദി​ച്ച​തു് ഞാ​നാ​ണെ​ങ്കി​ല്പോ​ലും ചക്ര​വർ​ത്തി​യെ​ന്ന പരി​ഗ​ണ​ന​യി​ല്ലാ​തെ തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കി, ചൂ​ണ്ടു​വി​രൽ കണ്ണി​നു​നേ​രെ നിർ​ത്തി അവൾ ഞങ്ങ​ളെ നി​ശ്ശ​ബ്ദ​രാ​ക്കും.”

“ഇര​ക്കു​മേൽ കൗ​ര​വ​സ​ഹോ​ദ​ര​ന്മാർ ചാ​ടി​വീ​ണു എന്നു​നി​ങ്ങൾ നി​രീ​ക്ഷി​ച്ച​താ​യി കേ​ട്ട​പ്പോൾ തോ​ന്നി, നി​ങ്ങ​ളു​ടെ നി​യ​ന്ത്ര​ണ​ത്തിൽ ആയി​രു​ന്നി​ല്ലേ കള്ള​ച്ചൂ​തും, കു​ല​സ്ത്രീ​യു​ടെ തു​ണി​യ​ഴി​ക്ക​ലും വഴി കൗരവർ രഹ​സ്യ​ല​ക്ഷ്യ​ങ്ങൾ നേ​ടി​യെ​ടു​ത്ത​തു്? നി​ങ്ങ​ളു​ടെ വന്യ​മൃ​ഗ​ങ്ങൾ എങ്ങ​നെ ‘ആശ്ര​മ​മൃ​ഗ​ങ്ങൾ’ എന്ന നി​രു​പ​ദ്രവ പദവി നേടി! ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യു​ടെ സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തിൽ നി​വർ​ന്നി​രി​ക്കു​മ്പോ​ഴൊ​ന്നും തോ​ന്നാ​ത്ത പൊ​ള്ളു​ന്ന നീ​തി​ബോ​ധം എങ്ങ​നെ ശര​ശ​യ്യ​യിൽ കി​ട​ക്കു​മ്പോൾ ഉണ്ടാ​യി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘം ഭീ​ഷ്മ​രിൽ നി​ന്നു് രാ​ഷ്ട്ര​ത​ന്ത്ര​ത്തിൽ ബാ​ല​പാ​ഠ​ങ്ങൾ​നേ​ടി ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു മട​ങ്ങാൻ മൈ​താ​ന​ത്തു തയ്യാ​റെ​ടു​ക്കു​ന്ന ഇടവേള.

“ചട്ട​പ​രി​പാ​ല​ന​ത്തി​ന്റെ പരി​മി​ത​മായ സഭാ​ഉ​ത്ത​ര​വാ​ദി​ത്വം ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ തന്ന​പ്പോൾ, ഭീ​ഷ്മ​നീ​തി​ബോ​ധ​ത്തി​ന്നു് എന്തു് സമ്മർ​ദ്ദ​പ്ര​സ​ക്തി? സഭയിൽ അധ്യ​ക്ഷ​അ​നു​മ​തി​യി​ല്ലാ​തെ ഇടി​ച്ചു കയറിയ ദ്രൗ​പ​ദി​യു​ടെ അല്പ​വ​സ്ത്രം, ലൈം​ഗിക പ്ര​ലോ​ഭ​ന​മാ​യെ​ടു​ത്ത കൗ​ര​വ​രു​ടെ പ്ര​തി​ക​ര​ണ​ത്തിൽ ഞാൻ കണ്ട​തു് പരി​ഷ്കൃത ഹസ്തി​ന​പു​രി​സ​മൂ​ഹ​ത്തെ​യ​ല്ല​വ​ന്യ​പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ ബല​ത​ന്ത്ര​ത്തെ ആയി​രു​ന്നു എന്ന അർ​ത്ഥ​ത്തിൽ വന്യ​മൃ​ഗ​പ്ര​യോ​ഗം ആല​ങ്കാ​രി​ക​മാ​യി പറ​ഞ്ഞ​തു് നി​ങ്ങൾ, കഷ്ടം, പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ത്തിൽ മു​ഖ​വി​ല​ക്കെ​ടു​ത്ത​ല്ലോ! ഇത്ര​യൊ​ക്കെ ഭാഷ ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടും, മാ​ധ്യ​മ​പ്ര​വർ​ത്ത​ക​രു​ടെ ആശ​യ​വി​നി​മ​യ​സാ​മ​ഗ്രി എത്ര അപ​ര്യാ​പ്തം? നി​ങ്ങൾ​ക്കാ​ണു് യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന​ല്ല ബാ​ല​പാ​ഠ​ങ്ങൾ വേ​ണ്ട​തു്. അതൊ​ക്കെ നോ​ക്കു​മ്പോൾ ഒന്നു പറ​ഞ്ഞു​ര​ണ്ടാ​മ​തു മാ​ത്രം ശത്രു​വി​നു​നേ​രെ ആയുധം പ്ര​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന ഞങ്ങൾ എത്ര ലളി​ത​ജീ​വി​കൾ!”

“അർ​ദ്ധ​സ​ത്യ​ങ്ങൾ മനഃ​സാ​ക്ഷി​ക്കു​നേ​രെ അട്ട​ഹ​സി​ക്കു​ന്ന പോർ​ക്ക​ളം വി​ട്ടു് പാ​ള​യ​ത്തിൽ നി​ങ്ങൾ അവ​ശ​നാ​യി എത്തു​മ്പോൾ പ്ര​ചോ​ദ​നം തരു​ന്ന വാ​ക്കു​ക​ളു​മാ​യി ‘ഭാവി ഹസ്തി​ന​പു​രി​രാ​ജാ’വിനെ ‘ഭാവി മഹാ​റാ​ണി’ പാ​ഞ്ചാ​ലി പരി​ച​രി​ക്കു​മോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“പ്രാ​യം പട്ടാ​ഭി​ഷേ​ക​സാ​ധ്യ​ത​യെ പ്ര​തി​കൂ​ല​മാ​യി ബാ​ധി​ക്കു​മോ എന്നൊ​ര​വ്യ​ക്ത​ഭീ​തി, അവൾ ആശ​ങ്ക​യോ​ടെ പങ്കു​വ​ച്ച​തോർ​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. പി​താ​മ​ഹൻ ശര​ശ​യ്യ​യിൽ മലർ​ന്ന​ടി​ച്ചു​വീണ ആ ദിവസം. ബാ​ല്യം മുതൽ സൈ​നി​കാ​ഭ്യാ​സം ചെ​യ്തു​വ​രു​ന്ന നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​വി​ടെ പ്രാ​യ​പ്ര​ശ്നം എന്നു് പരി​ലാ​ള​ന​സ്പർ​ശ​ത്തോ​ടെ അവ​ളെ​ന്റെ ഉൾ​ഭീ​തി​യ​ക​റ്റു​മെ​ന്നു ഞാൻ പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ചു. ശരീ​ര​ത്തെ​യും മന​സ്സി​നെ​യും പ്രാ​യം തളർ​ത്തു​ന്ന​തൊ​ക്കെ പ്ര​കൃ​തി​നി​യ​മ​മ​ല്ലേ അതി​ലെ​ന്താ​ണി​ത്ര പരി​ദേ​വ​നം, ഇളമുറ മാ​ദ്രി​ക്കു​ട്ടി​കൾ യു​വ​ഊർ​ജ്ജ​ത്തിൽ തു​ള്ളി​ച്ചാ​ടി കൗ​ര​വ​ത​ല​വെ​ട്ടാൻ വാ​ളു​മാ​യി ഓടി​ന​ട​ക്കു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ. അവർ തന്നെ ഏറ്റെ​ടു​ക്ക​ട്ടെ കു​രു​വംശ ചെ​ങ്കോൽ എന്നാ​ണ​വൾ നകു​ല​ന്റെ അര​ക്കെ​ട്ടിൽ കൈ​ചു​റ്റി കി​ട​പ്പ​റ​യി​ലേ​ക്കു് പോ​വു​മ്പോൾ അപ്പോൾ പ്ര​തി​ക​രി​ച്ച​തു്. അന്നു് രാ​ത്രി ഞാൻ കണ്ട​തെ​ല്ലാം പേ​ക്കി​നാ​വു​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു!”

“വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തും, അതി​നു​മു​മ്പു് ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം കാ​ല​ത്തും മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​മാ​യു​ള്ള നേർ​മൊ​ഴി​അ​ഭി​മു​ഖ​ങ്ങ​ളിൽ, അവൾ ഇട​ക്കൊ​ക്കെ മു​ന​വ​ച്ചു​നി​രീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന സംഘർഷ ദാ​മ്പ​ത്യ​വി​നി​മ​യ​ങ്ങൾ ഉണ്ടു്. അങ്ങ​നെ, തൊ​ഴി​ലി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​യി​കേ​ട്ട ഒരു വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തൽ എന്നെ അപ്പോൾ വി​സ്മ​യ​പ്പെ​ടു​ത്തുക മാ​ത്ര​മ​ല്ല, ദാ​മ്പ​ത്യ​ജീ​വി​ത​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു പി​ന്നീ​ടു് നിരാശ ഉണർ​ത്തു​ക​യും ചെ​യ്തു. നി​ങ്ങൾ അവൾ​ക്കു​മു​മ്പിൽ മു​ട്ടു​കു​ത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ടു് എന്ന​ത​പ്പോൾ ശരി​ക്കും വാ​സ്ത​വ​മാ​ണോ, അതോ കേ​വ​ല​മൊ​രു അല​ങ്കാ​ര​പ്ര​യോ​ഗ​മോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. മഹാ​രാ​ജാ​വു് എന്ന നി​ല​യിൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ അഭി​ഷി​ക്ത​നായ നാ​ളു​കൾ.

“ശി​ര​സ്സിൽ കു​രു​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ കി​രീ​ട​മാ​ണെ​ങ്കി​ലും, ഈ ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ ആർ​ജ്ജ​വം ഇനി​യും നി​ല​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്തൊ​രു ധാർ​മ്മി​ക​വ്യ​ക്തി​ത്വം എനി​ക്കു​ണ്ടെ​ന്നു നി​ങ്ങൾ​ക്കു​മ​റി​യാം. അതു​കൊ​ണ്ടു് ഞാൻ കു​മ്പ​സ​രി​ക്ക​ട്ടെ, ഉവ്വു് ഞാൻ മു​ട്ടു​കു​ത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്, എന്നാ​ല​തു് പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ മു​മ്പിൽ അല്ല, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ ശത്രു​മി​ത്ര സേനകൾ നോ​ക്കാ​തെ, മു​ഴു​വൻ മനു​ഷ്യ​സ​ഹ​ന​ത്തി​നും മു​മ്പിൽ ആണു് എന്നു​മാ​ത്രം. കൂ​ടു​ത​ലൊ​ന്നും ഇപ്പോൾ ചോ​ദി​ക്ക​രു​തേ, പൊ​ട്ടി​ച്ചി​ത​റും എന്റെ ഹൃദയം ഒരു പളു​ങ്കു​പാ​ത്രം പോലെ!”

“ഇന്നു് രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ അവ​ത​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു് നിർ​ദ്ധി​ഷ്ട​ചൂ​താ​ട്ട നി​രോ​ധന നി​യ​മ​മാ​ണ​ല്ലോ. ഈ തെ​റ്റു​തി​രു​ത്തൽ ഒരു നല്ല മാതൃക എന്ന തി​രി​ച്ച​റി​വു​ണ്ടോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കൃ​പാ​ചാ​ര്യ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. അടു​ത്ത കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യായ പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നു് ആദ്യാ​ക്ഷ​രം പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ടു​ക്കാൻ പാ​ടു​പെ​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ആ ചി​ര​ഞ്ജീ​വി.

“അതിനു മു​മ്പു് വേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്ന​തു് വി​വാ​ഹ​ബാ​ഹ്യ​ര​തി​ബ​ന്ധ​ങ്ങൾ മുൻ​കാ​ല​പ്രാ​ബ​ല്യ​ത്തോ​ടെ നി​യ​മ​വി​ധേ​യ​മാ​ക്ക​ണം എന്ന മുൻ മഹാ​റാ​ണി കൂ​ടി​യായ കു​ന്തി​യു​ടെ നിർ​ദ്ദേ​ശ​മ​ല്ലേ? ചാർ​വാ​കൻ തരം കാ​ത്തി​രി​ക്ക​യാ​ണു് കൗ​ന്തേ​യ​രു​ടെ പാ​ണ്ഡു​പി​തൃ​ത്വം എന്ന​തു് കു​ന്തി കെ​ട്ടി​ച്ച​മ​ച്ച ഒരു കഥ മാ​ത്രം എന്നു് തെ​രു​വിൽ ആളെ​ക്കൂ​ട്ടി കൊ​ട്ടി​ഘോ​ഷി​ക്കാൻ. ആരോ​പ​ണ​ത്തി​നു് കരു​ത്തു​പ​ക​രാൻ കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വി​ധ​വ​കൾ നൂ​റു​ക​ണ​ക്കി​നു് ‘കരി​നാ​വു’കൾ തെ​രു​വിൽ ഇറ​ക്കു​മെ​ന്നാ​ണു് കേ​ട്ട​തു്. കു​ന്തി​യു​ടെ വാ​ക്ക​ല്ലാ​തെ പാ​ണ്ഡ​വ​പി​തൃ​ത്വം ഔദ്യോ​ഗി​ക​മാ​ക്കാൻ ആധി​കാ​രി​ക​ത​യു​ള്ള രേ​ഖ​യൊ​ന്നു​മി​ല്ല. പാ​ണ്ഡു, രാ​ജ​പ​ദ​വി​യു​ടെ ഒസ്യ​ത്തൊ​ന്നും അയൽ​പ​ക്ക​സ​ന്യ​സ്ഥ​രു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യ​ത്തിൽ ഒപ്പി​ട്ടു​മി​ല്ല. ചൂ​താ​ട്ട​ത്തി​നു ആരും വന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ “അന​ധി​കൃ​ത​മ​ഹാ​രാ​ജാ​വു്” എന്നാ​ക്ഷേ​പി​ച്ചു താ​ഴെ​യി​റ​ക്കാൻ ചാർ​വാ​കൻ ഒരാൾ മതി എന്നർ​ത്ഥം!”

“ഞാനും യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ​ലേ​ഖ​ക​നും രാ​വി​ലെ മുതൽ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര ചു​റ്റി​ന​ട​ന്നു​ക​ണ്ടു. എത്ര സൂ​ക്ഷ്മ​മായ അടി​സ്ഥാ​ന​സൗ​ക​ര്യ നിർ​മ്മി​തി എന്നു് വി​സ്മ​യി​ക്കാ​തെ നി​ങ്ങൾ​ക്കു് മട​ങ്ങി​വ​രാ​നാ​വി​ല്ല. അപ്പോൾ നി​ങ്ങൾ യു​ദ്ധം ചെ​യ്യാൻ തന്നെ ഉറ​ച്ചു? അക്ഷ​രാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ ഒരു മഹാ​ഭാ​ര​ത​യു​ദ്ധം തന്നെ അല്ലേ, എത്ര​യെ​ത്ര ആയു​ധ​ങ്ങൾ, ഭാഷകൾ സം​സ്കാ​ര​ങ്ങൾ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ദ്ധ​ഭൂ​മി​യി​ലേ​ക്കു ഒന്നു് കൂടി വി​ശാ​ല​മാ​യി കണ്ണോ​ടി​ച്ചു​നോ​ക്കി ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. ഇരു​വ​ശ​ത്തും നേ​ര​ത്തെ വന്നു ചേർ​ന്ന സഖ്യ​ക​ക്ഷി സൈ​ന്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ പാ​ള​യ​ങ്ങ​ളിൽ ഗ്രാ​മീണ ഉത്സ​വ​ത്തി​ന്റെ ശമി​ക്കാ​ത്ത ആരവം നി​റ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. ഹേ​മ​ന്ത സൂ​ര്യൻ പു​ക​മ​റ​ക്കു​ള്ളിൽ ഒളി​ഞ്ഞു.

“ഉദ്ദേ​ശ്യ​ല​ക്ഷ്യ​ങ്ങൾ നേ​ടി​ത്ത​രു​ന്ന​വി​ധം പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു​മേൽ ഫല​പ്ര​ദ​മായ യു​ദ്ധ​വി​ജ​യ​ത്തോ​ടെ, ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ വരു​ന്ന സമാ​ധാ​ന​കാ​ലം—ആ സാ​ധ്യ​ത​യാ​ണെ​ന്നെ അസ്വ​സ്ഥ​നാ​ക്കു​ന്ന​തു്”

“നി​ങ്ങ​ളെ കണ്ട ഉടൻ വി​രാ​ട​രാ​ജാ​വി​നു ആളെ മന​സ്സി​ലാ​യി എന്നു് കീചകൻ നി​ങ്ങ​ളെ ഭീ​ഷ​ണി​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​പ്പോൾ ആയി​രു​ന്നോ, ഭീഷണി മണ​ത്തു കീ​ച​ക​നെ കാ​ല​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു അയ​ക്കാൻ നി​ങ്ങൾ ഭീമനെ തന്നെ ഏർ​പ്പാ​ടാ​ക്കി​യ​തു്? അങ്ങ​നെ ഒരു നിർ​മ്മി​തി​ക​ഥ​യു​മാ​യി ചാർ​വാ​കൻ വഴി​യ​മ്പ​ല​ങ്ങ​ളിൽ അന്തി​യു​റ​ങ്ങു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു, കീ​ച​ക​വ​ധ​ത്തിൽ വി​രാ​ട​ന​ഗ​രം കല​ങ്ങിയ നാ​ളു​കൾ.

“അങ്ങ​നെ ചി​ന്തി​ക്കാൻ മാ​ത്രം രാ​ജ്യ​ത​ന്ത്രം വി​രാ​ട​നു​ണ്ടോ? നി​ങ്ങൾ അയാളെ അഭി​മു​ഖം ചെ​യ്തി​ല്ലേ? എന്തു് വെ​ളി​പാ​ടു് കി​ട്ടി? ഒന്നും കി​ട്ടി​യി​ല്ല! അത്ര​യേ അപ്പോൾ ഉള്ളൂ വി​രാ​ടൻ! അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ത്തി​നു ആരോ​രു​മ​റി​യാ​ത്തൊ​രു ഇടം നോ​ക്കി​വ​ന്ന ഞങ്ങൾ ആറു​പേ​രെ​യും, ഒരേ ദി​വ​സ​മാ​ണു് വി​രാ​ടൻ ഒറ്റ​യ്ക്കു് അഭി​മു​ഖം ചെ​യ്ത​തു്. ഓരോ​രു​ത്ത​രോ​ടും ആരാ എന്താ എന്നൊ​ക്കെ മു​ഖ​ത്തു​നോ​ക്കാ​തെ ചോ​ദി​ച്ച​തി​നു​കി​ട്ടിയ വാലും തല​യു​മി​ല്ലാ​ത്ത ഉത്ത​ര​ങ്ങ​ളും താ​ങ്ങി അയാൾ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ മുടി നോ​ക്കി​മി​ഴി​ച്ചി​രു​ന്നു. പി​ന്നീ​ടെ​ങ്കി​ലും അയാൾ ആലോ​ചി​ക്കി​ല്ലേ ഇന്നു് പണി​യ​ന്വേ​ഷി​ച്ചു​വ​ന്ന ദേ​വ​രൂ​പി​കൾ, ഇവ​രൊ​ക്കെ ശരി​ക്കും ആരാ? അതോ, ഞങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള വിരാട ചാ​ര​വാർ​ത്ത ഞാൻ ആ ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളിൽ കാ​ണാ​തെ​പോ​യോ, അതോ കീചകൻ എന്നെ ചാ​ര​വാർ​ത്ത​കൾ കാ​ണി​ക്കാ​തെ ഒളി​പ്പി​ച്ചു​വോ, ഇങ്ങ​നെ തല​ച്ചോ​റി​നു് പണി​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന പതി​വി​ല്ലാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ട​ല്ലേ, ഭാര്യ സു​ദേ​ഷ്ണ​യു​ടെ അനു​ജ​നായ കീചകൻ വിരാട സേ​നാ​പ​തി​യാ​യ​തും, സു​ദേ​ഷ്ണ​ക്കൊ​പ്പം അവി​ശു​ദ്ധ​കൂ​ട്ടു ചേർ​ന്നു, വി​രാ​ട​നെ​തി​രെ കൊ​ട്ടാ​ര​വി​പ്ല​വ​ത്തി​നു രൂപം കൊ​ടു​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്ത​തു്. തി​ര​നാ​ട​ക​നിർ​മ്മി​തി​യിൽ കീ​ച​ക​വ​ധം ചെ​യ്താ​ലു​ള്ള നേ​ട്ട​ങ്ങൾ വി​രാ​ട​നോ​ടും പാ​ണ്ഡ​വ​രോ​ടും വേറെ വേറെ യോഗം കൂടി വി​വ​രി​ച്ച​പ്പോൾ പ്ര​സ​ന്ന​മു​ഖ​ത്തോ​ടെ എല്ലാ​വ​രും പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തു് ഞാൻ കണ്ട​ല്ലോ. സദ്വാർ​ത്ത ഇതാ: കീചക ശവ​ദാ​ഹം കഴി​ഞ്ഞു, ഇന്നു് അനു​സ്മ​ര​ണ​ത്തിൽ ആ യുവ അവി​വാ​ഹി​ത​ന്റെ ദാ​രു​ണ​മ​ര​ത്തിൽ ഞാനും പ്ര​ണാ​മം അർ​പ്പി​ക്കും!”

“മരം മു​റി​ക്കു​ന്ന പണി ഉണ്ടോ?”, തല​ചാ​യ്ക്കാൻ വഴി​യ​മ്പ​ലം തേ​ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, ചൂ​ടി​ക്ക​ട്ടി​ലി​ലി​രു​ന്ന വൃദ്ധ കർ​ഷ​ക​ന്റെ തി​ര​ക്കി​ട്ട​പ​ണി​യിൽ പന്തി​കേ​ടു് തോ​ന്നി, നട​ത്തം നിർ​ത്തി. ഹസ്തി​ന​പു​രി നഗ​രാ​തിർ​ത്തി​യി​ലെ ഗ്രാ​മ​ത്തിൽ, വാ​തി​ലു​കൾ അട​ഞ്ഞു​കി​ട​ന്ന വസതി അമം​ഗ​ള​ക​ര​മായ വി​ധ​ത്തിൽ നി​ശ​ബ്ദ​മാ​യി​രു​ന്നു.

“നി​ങ്ങൾ ആരാ​ണു് എന്നെ​നി​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ, കണ്ടാൽ ഒരു യക്ഷി​ക്കു​ട്ടി​യു​ടെ സൗ​ന്ദ​ര്യ​മു​ണ്ടു്. കയർ ഞാൻ ബലം നോ​ക്കു​ന്ന​തു് എന്തി​നാ​ണെ​ന്നോ? മു​റി​ക്കാ​നു​ള്ള മര​ത്തിൽ കെ​ട്ടാ​ന​ല്ല, ജീ​വ​നൊ​ടു​ക്കാൻ മക്കൾ തന്ന​താ​ണു്. അന്ത്യ​യാ​ത്രാ​മൊ​ഴി പറ​ഞ്ഞു വി​ള​ക്ക​ണ​ച്ച​വർ കി​ട​ന്നു. കർ​ഷ​കാ​ത്മ​ഹ​ത്യ​ക്കു നഷ്ട​പ​രി​ഹാ​ര​മാ​യി വി​ധ​വ​ക്കും മക്കൾ​ക്കും കൗ​ര​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം കയ്യ​യ​ച്ചു ധന​സ​ഹാ​യം നൽകും എന്നു യു​വ​രാ​ജാ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പറ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. വരു​മാ​നം കു​റ​ഞ്ഞ കൂ​ട്ടു​കു​ടും​ബ​ത്തി​ലെ ആവർ​ത്ത​ന​ച്ചെ​ല​വി​നു കടു​ത്ത നാ​ണ്യ​ക്ഷാ​മം നേ​രി​ടു​ന്ന കൊ​ച്ചു​മ​ക്കൾ എന്നിൽ ഒരു സാ​ധ്യ​ത​ക​ണ്ടു. അവർ പറ​യു​ന്ന രീ​തി​യിൽ ഞാൻ ജീ​വ​നൊ​ടു​ക്കാൻ പോ​വു​ക​യാ​ണു്. ഭര​ണ​കൂട സഹാ​യ​ത്തി​നു തട​സ്സം ഉണ്ടാ​ക്കു​ന്ന ഒന്നും നി​ങ്ങൾ, പ്രിയ യക്ഷി​ക്കു​ട്ടീ, നാളെ ഗ്രാ​മ​പ്ര​ധാ​നു​മു​മ്പിൽ മൊഴി കൊ​ടു​ക്ക​രു​തേ!” കു​രു​ക്കി​ട്ട കയർ വര​ണ​മാ​ല​യാ​യി കഴു​ത്തി​ല​ണി​ഞ്ഞു കർഷകൻ ദൃ​ഢ​നി​ശ്ച​യ​ത്തോ​ടെ എഴു​നേ​റ്റു് വീ​ടി​നു പി​ന്നി​ലെ മര​ത്തി​ലേ​ക്കു് കാൽ​വ​ച്ചു.

“ഹസ്തി​ന​പു​രി സന്ദർ​ശി​ച്ച നി​ങ്ങൾ നി​രാ​ശ​നാ​യി മട​ങ്ങി​പ്പോ​യെ​ന്ന​തൊ​രു കൗ​ര​വ​ക​ഥ​യാ​ണോ, അതോ നി​ങ്ങൾ​ക്ക​തൊ​രു നീ​റു​ന്ന നേ​ര​നു​ഭ​വ​മാ​ണോ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അർ​ജ്ജു​ന​പു​ത്ര​നായ അഭി​മ​ന്യു​വി​നെ വി​രാ​ട​യി​ലെ പാ​ണ്ഡ​വ​പാ​ള​യ​ത്തിൽ കണ്ട​പ്പോൾ ചോ​ദി​ച്ചു. വി​രാ​ട​പു​ത്രി ഉത്ത​ര​യെ വി​വാ​ഹം കഴി​ക്കാൻ പ്ര​ബ​ല​ബ​ന്ധു​ക്കൾ​ക്കൊ​പ്പം വന്ന അഭി​മ​ന്യു, സൈ​നി​ക​വേ​ഷ​ത്തിൽ പരി​ശീ​ല​നം തു​ട​രു​ന്ന ഉല്ലാ​സ​വേള.

“അച്ഛ​നും മറ്റു പാ​ണ്ഡ​വ​രും വന​വാ​സ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾ, ഞാൻ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ മു​ഖം​മൂ​ടി​യി​ല്ലാ​തെ പോയി. ഓരോ കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​യി​ലും വഴി​യ​മ്പ​ല​ത്തി​ലും എന്റെ തേ​രാ​ളി, സ്വ​ത്വം അധി​കാ​രി​കൾ​ക്കു് വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തും. ആരും എന്നെ വഴി​യിൽ തട​ഞ്ഞി​ല്ല എന്ന​തൊ​രു അപ്ര​ധാ​ന​വാർ​ത്ത​യാ​ണു് എന്നാൽ ആരെ​ങ്കി​ലു​മൊ​ക്കെ തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ എന്ന മോഹം പൂ​വ​ണി​ഞ്ഞി​ല്ല. ഞാൻ കർ​മ്മ​നി​ര​ത​നാ​യി നഗ​രാ​തിർ​ത്തി​യി​ലെ ഗ്രാ​മ​ത്തിൽ ജല​സം​ഭ​ര​ണി പണിതു. മു​തിർ​ന്ന സ്ത്രീ​കൾ ചോ​ദി​ച്ചു, ദ്രൗ​പ​ദി​യു​ടെ മക​നാ​ണോ? സു​ഭ​ദ്ര​യു​ടെ എന്നു​പ​റ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ അവ​രു​ടെ മുഖം പ്ര​സ​ന്ന​മാ​യി. സം​ഭ​ര​ണി​യു​ടെ നിർ​മ്മാ​ണം കഴി​ഞ്ഞു ഞാൻ ശു​ദ്ധ​ജ​ലം കോരി ആദ്യ​കർ​ഷ​ക​നു് ഒഴി​ച്ചു കൊ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ പെ​ട്ടെ​ന്ന​വി​ടെ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എന്ന കൗരവൻ. പണി​ക​ഴി​ഞ്ഞോ എന്ന ചോ​ദ്യ​ത്തോ​ടെ അയാൾ സം​ഭ​ര​ണി മണ്ണി​ട്ടു് തൂർ​ക്കാൻ കൂ​ടെ​വ​ന്ന​വ​രോ​ടു് ആജ്ഞാ​പി​ച്ചു എന്നി​ട്ടെ​ന്നെ നോ​ക്കി ഒന്നു് പു​ഞ്ചി​രി​ച്ചു, ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ വന്ന നി​ങ്ങൾ അതി​ഥി​യോ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​യോ അല്ല എന്നു കണ്ടാൽ അറി​യാം, ശേഷം നമു​ക്കു പോ​രാ​ട്ട​വേ​ദി​യിൽ വച്ചു് കണ​ക്കു പറയാം എന്നു് മന്ത്രി​ച്ചു കു​തി​ര​പ്പു​റ​ത്തു പാ​ഞ്ഞു​പോ​യി.”

“വി​വാ​ഹ​ബാ​ഹ്യ​ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളു​ടെ ദേ​ശാ​ന്ത​ര​രൂ​പ​ഭാ​വ​ങ്ങ​ളിൽ അർ​ജ്ജു​ന​നു ഭ്ര​മ​മു​ണ്ടെ​ന്നാ​രും സമ്മ​തി​ച്ചു​ത​രു​ന്ന രതി​കേ​ന്ദ്രിത സമൂ​ഹ​ത്തിൽ ജീ​വി​ക്കു​ന്ന നി​ങ്ങൾ, എങ്ങ​നെ മൂ​ക്കു​ക​യ​റൊ​ന്നു​മി​ല്ലാ​തെ അവനെ വര​ച്ച​വ​ര​യിൽ നിർ​ത്തി?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​നു​മു​മ്പ്, പാ​ണ്ഡവ ഭര​ണ​ത്തി​ന്റെ അവ​സാ​ന​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“സു​ഭ​ദ്ര​യു​മാ​യി അർ​ജ്ജു​നൻ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ വന്ന​പ്പോൾ, ഞാൻ അനി​ഷ്ടം കടി​ച്ചി​റ​ക്കി പൊ​തു​മാ​പ്പു​കൊ​ടു​ത്തു. ഒപ്പം താ​ക്കീ​തും. ഇനി​യി​താ​വർ​ത്തി​ച്ചാൽ നിർ​ബ​ന്ധി​ത​ര​തി​ക്കാ​യി എന്നെ നീ ബലാ​ത്സം​ഗം ചെ​യ്തു എന്നു് ആരോ​പി​ച്ചു വി​വാ​ഹ​മോ​ച​നം തേടും. ഞാൻ, അർ​ജ്ജു​ന​നൊ​പ്പം വർ​ഷ​ങ്ങൾ കഴി​ഞ്ഞ​തും, ദാ​മ്പ​ത്യ​ബ​ന്ധം നി​ല​നിർ​ത്തി​യ​തും, സ്വ​ന്തം ഇഷ്ട​പ്ര​കാ​ര​മാ​ണെ​ന്നു് അർ​ജ്ജു​നൻ തർ​ക്കി​ച്ചാ​ലും, എന്റെ വാദം നി​യ​മ​പ​ര​മാ​യി അം​ഗീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ടും. കാരണം അർ​ജ്ജു​ന​നെ​തി​രെ വി​വാ​ഹ​മോ​ച​ന​പ​രാ​തി​ക്കാ​യി കാ​ത്തി​രി​ക്ക​യാ​ണ​ല്ലോ, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ. വാ​ക്കാ​ലു​ള്ള താ​ക്കീ​തോ​ടെ അർ​ജ്ജു​നൻ ‘വയസറി’യി​ച്ചു! താമസം സു​ഭ​ദ്ര​യു​ടെ നാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു് മാ​റ്റി, ചൂ​താ​ട്ട​ത്തിൽ പങ്കെ​ടു​ക്കാൻ മാ​ത്ര​മേ വന്നു​ള്ളൂ. പി​ന്നെ കേൾ​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​ല്ല പെൺ​വേ​ട്ട​ക്കാ​ര​ന്റെ അവി​ഹി​ത​ര​തി സാ​ഹ​സ​ക​ഥ​കൾ! വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്ത​വൻ വല​ഞ്ഞു, സഹ​ന​ത്തി​ലും അതെ​നി​ക്കൊ​രു ആഹ്ലാ​ദ​ദൃ​ശ്യ​മാ​യി. അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്ത​വൻ ആണ​ല്ലാ​താ​യ​തും തു​ണ​ച്ചു!”

“താ​ര​പ​രി​വേ​ഷ​മു​ള്ള​വ​രു​ടെ തല​യു​രു​ളു​ന്ന വാർ​ത്ത​യൊ​ന്നും കേൾ​ക്കു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ”, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര പ്ര​വി​ശ്യാ​ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​യും യു​ദ്ധ​നിർ​വ​ഹണ സ്വ​ത​ന്ത്ര​സ​മി​തി​യു​ടെ അധ്യ​ക്ഷ​നും ആയ കൗ​ര​വ​ബ​ന്ധു​വി​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. വൈകിയ രാ​ത്രി​യി​ലും അയാൾ ഗോ​പു​ര​മേ​ട​യി​ലെ കാ​ര്യാ​ല​യ​ത്തിൽ, പി​റ്റേ​ന്നു് രാ​വി​ലെ തു​ട​ങ്ങേ​ണ്ട യു​ദ്ധ​ത്തി​നു​ള്ള ആചാ​ര​സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങൾ ക്ര​മീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന തന്ത്ര​ജ്ഞ​രു​ടെ കൂടെ തി​ര​ക്കി​ലാ​യി​രു​ന്നു. ശബ്ദ​മു​ഖ​രി​ത​മായ പകൽ​പോ​രാ​ട്ട​ത്തി​നു് ശേഷം, അന്ത​രീ​ക്ഷ​ത്തിൽ കേൾ​ക്കു​ന്ന​തു് പു​ഴ​യിൽ ചാ​ടി​ക്ക​ളി​ക്കു​ന്ന​വ​രു​ടെ ഉല്ലാ​സ​ആ​ര​വം മാ​ത്രം.

“ഉന്നം തെ​റ്റു​ന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​കു​ന്ത​ങ്ങൾ, പൊ​ള്ള​യായ ഭീ​മ​ഗ​ദ​കൾ, വി​നി​മ​യ​ഭാഷ വ്യ​ക്ത​മാ​വാ​തെ ആയുധം വച്ചു് കീ​ഴ​ട​ങ്ങു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​സ​ഖ്യ​ക​ക്ഷി​സൈ​നി​കർ, പു​ലർ​ച്ചെ ഒഴി​ഞ്ഞു​കാ​ണു​ന്ന പോർ​ക്ക​ളം വെ​ളി​യി​ട​വി​സർ​ജ്ജ​ന​ത്തി​നു​പ​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വർ—ഇത്ത​രം കൗ​തു​ക​ക്കാ​ഴ്ച​കൾ ഇല്ലാ​തെ നി​ങ്ങൾ എങ്ങ​നെ ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​പ​ത്ര​ങ്ങൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ പ്ര​ബു​ദ്ധ നഗ​ര​വാ​സി​കൾ​ക്കു യു​ദ്ധം വാ​യ​നാ​യോ​ഗ്യ​മാ​ക്കും?”

“ഈ കു​ഞ്ഞി​ന്റെ ബീ​ജ​പി​താ​വു്! നി​ങ്ങൾ തന്നെ അല്ലെ?”, ഇളമുറ മാ​ദ്രീ​പു​ത്ര​നും, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ത്തി​ലെ അഞ്ചാം അം​ഗ​വു​മായ സഹ​ദേ​വ​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു, നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​വി​നെ വളർ​ത്താൻ പി​തൃ​ഭൂ​മി​യായ പാ​ഞ്ചാ​ല​യി​ലേ​ക്കു കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, അം​ഗ​ര​ക്ഷ​ക​രു​മൊ​ത്തു ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം മഹാ​റാ​ണി. പാ​ണ്ഡ​വർ ആരും, അത്ഭു​തം, യാ​ത്രാ​സം​ഘ​ത്തിൽ ഉൾ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നി​ല്ല.

“എന്നാ​ണു സങ്കൽ​പ്പം, അഞ്ചു​ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രും ഒരേ മേൽ​വി​ലാ​സ​മു​ള്ള വസ​തി​യിൽ അവൾ​ക്കൊ​പ്പം അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ കഴി​യു​മ്പോൾ, ആൺപെൺ സം​യോ​ഗ​ത്തിൽ ഉറ​പ്പു​ണ്ടാ​വു​മോ, ബീ​ജ​ദാ​നി​കൾ​ക്കു്? പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​മൊ​ത്തു ഊഴം വച്ചൊ​രു സംയോഗ ‘പഞ്ചാം​ഗം’ ഒരു അഭ്യു​ദ​യ​കാം​ക്ഷി തയ്യാ​റാ​ക്കി​യ​ത​നു​സ​രി​ച്ചു ഞാൻ പട്ടി​ക​യിൽ അഞ്ചാ​മൻ തന്നെ​യെ​ങ്കി​ലും, അവ​ളു​ടെ ചാ​ഞ്ചാ​ടു​ന്ന മനോ​നി​ല​യ​നു​സ​രി​ച്ചു അന്ന​ന്ന​ത്തെ പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടി​നു പരി​ഗ​ണന, പൊ​തു​ധാ​രണ ‘ഊഴ’മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല, തന്നി​ഷ്ട​മാ​യി​രു​ന്നു. എനി​ക്കും നകു​ല​നും അവ​സ​ര​ങ്ങൾ എത്ര കൂ​ടു​ന്നു​വോ, അത്ര​യും കു​റ​യും യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നും ഭീ​മ​നും. ഉട​ല​വ​കാ​ശം വീ​തം​വെ​ക്ക​ലിൽ അർ​ജ്ജു​നൻ അനു​ഭ​വി​ച്ച വ്യഥ അത്ര​മേൽ വലു​താ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു്, അവ​ന്റെ സം​യോ​ഗം വി​നി​യോ​ഗി​ച്ചു കഴി​ഞ്ഞാൽ, പടി​യി​റ​ങ്ങി​പ്പോ​വും. “ഇളമുറ മാ​ദ്രീ​പു​ത്ര​ന്മാർ കൊ​ടു​ങ്കാ​റ്റി​ലും കൊ​ടും​കാ​ട്ടി​ലും എന്നെ രക്ഷി​ക്കു​ന്ന​വർ” എന്നു് പാ​ഞ്ചാ​ലി നി​ങ്ങ​ളോ​ടു് അഭി​മു​ഖ​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞ​തിൽ​കൂ​ടു​ത​ലോ കുറവോ പറയാൻ എനി​ക്കി​ല്ല ഇനി​യെ​ങ്കി​ലും പേ​റ്റു​മു​റി​യു​ടെ വി​വ​രാ​വ​കാ​ശ​വു​മാ​യി നി​ങ്ങൾ എന്നിൽ ഭീ​തി​നി​റ​ക്ക​രു​തു്. അവൾ മട​ങ്ങി​വ​ന്നാൽ ഊഴം വീ​ണ്ടും ആരം​ഭി​ക്കു​ക​യാ​യി.”

“കു​ന്തി​യു​ടെ രതി​പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്തി​നു​വ​ഴ​ങ്ങി വി​ത്തെ​റി​ഞ്ഞ​തു് ആകാ​ശ​ചാ​രി​കൾ ആണെ​ങ്കി​ലും, പാ​ണ്ഡ​വർ തളി​രി​ട്ട​തു് ഭൂ​മി​യി​ല​ല്ലേ! കി​ട​പ്പ​റ​യി​ലെ സ്വ​കാ​ര്യ​ത​യിൽ, അവ​രു​ടെ അസൂ​യാ​ഭ​രി​ത​മായ ആണ്‍കോ​യ്മ പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടു​ക​ളു​മാ​യി കി​ട​മ​ത്സ​ര​ത്തി​ലാ​വു​മ്പോൾ, എളു​പ്പം തീ​പി​ടി​ക്കാ​വു​ന്ന ദാ​മ്പ​ത്യ​സാ​ഹ​ച​ര്യം നി​ങ്ങൾ എങ്ങ​നെ പൂ​പോ​ലെ കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്തു?”, ഇര​വാ​ദ​ത്തോ​ടെ​യെ​ങ്കി​ലും ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വം സ്വീ​ക​രി​ച്ച പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ഖാ​ണ്ഡവ പ്ര​സ്ഥ​ക്കാ​ലം.

“നി​ന്നെ​പ്പ​റ്റി മറ്റു് നാ​ലു​പേ​രോ​ടു് ഞാൻ ഒന്നും സം​സാ​രി​ക്കാ​റി​ല്ലാ​ത്ത​തു് പോലെ, അവ​രെ​പ​റ്റി നി​ന്നോ​ടും ഞാൻ സം​സാ​രി​ക്കു​ക​യി​ല്ല എന്നു് രതി​ലീ​ല​ക്കി​ട​യിൽ ചെ​വി​യിൽ ഓരോ​രു​ത്ത​രോ​ടും താ​ക്കീ​തു് പോലെ ഞാൻ മന്ത്രി​ച്ചു. അവർ അന്നു് വെ​ട്ടി​വീ​ഴ്ത്തി കൗ​ന്തേ​യ​ജി​ജ്ഞാ​സ​യു​ടെ വളർ​ന്നു​പ​ന്ത​ലി​ച്ച നാ​വു​മ​രം.” കാ​ര്യ​ക്ഷ​മ​ത​യു​ള്ള ദാ​മ്പ​ത്യ സേ​വ​ന​ദാ​താ​വി​നെ പോലെ, അന്തി​യു​റ​ക്ക​ത്തി​നാ​യി കി​ട​പ്പറ തു​ട​ച്ചു​വൃ​ത്തി​യാ​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു പാ​ഞ്ചാ​ലി.

“അര​ങ്ങേ​റ്റ​ദി​ന​ത്തിൽ തന്നെ അഭി​ജാത ഹസ്തി​ന​പു​രി സദ​സ്സി​നു മു​മ്പിൽ, അം​ഗ​രാ​ജാ​പ​ദ​വി നേടിയ അഭി​വ​ന്ദ്യ​കർ​ണ്ണ​നെ നി​ങ്ങൾ മനഃ​പൂർ​വ്വം അനു​മോ​ദി​ക്കാ​തി​രു​ന്ന​തു്, അവൻ സൂ​ത​പു​ത്ര​നെ​ന്ന കീ​ഴാ​ള​നാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണെ​ന്നു, കൗരവർ വഴി​യ​മ്പ​ല​ങ്ങ​ളിൽ കൗ​ശ​ല​ത്തോ​ടെ, പാ​ണ്ഡ​വ​രെ കരി​വേ​ഷ​മാ​ക്കാൻ കഥ പ്ര​ച​രി​പ്പി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ. എങ്ങ​നെ പ്ര​തി​ക​രി​ക്കു​ന്നു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അർ​ജ്ജു​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“ആരുടെ അര​ങ്ങേ​റ്റം? ഗാ​ന്ധാ​ര​യി​ലെ തക്ഷ​ശില നട​ത്തിയ പഠ​ന​ത്തിൽ ശ്രേ​ഷ്ഠ​പ​ദ​വി​നേ​ടിയ ദ്രോ​ണ​ഗു​രു​കു​ല​ത്തി​ലെ മി​ക​ച്ച സൈ​നി​ക​വി​ദ്യാർ​ത്ഥി എന്നു് ഗു​രു​ദ്രോ​ണർ സ്വയം മു​ദ്ര​ചാർ​ത്തിയ എന്നെ അനു​മോ​ദി​ക്കാൻ സന്മ​ന​സ്സി​ല്ലാ​തെ, ദു​ര്യോ​ധ​നൻ കൽ​പ്പി​ച്ചു​കൂ​ട്ടി​യു​ണ്ടാ​ക്കിയ വെ​റു​മൊ​രു നേ​രം​പോ​ക്കു് പ്ര​ഹ​സ​ന​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ, ‘അം​ഗ​രാ​ജാ’വായി കർണ്ണ തട്ടി​ക്കൂ​ട്ടു് പട്ടാ​ഭി​ഷേ​കം! ആ കൗ​ര​വ​നിർ​മ്മിത വി​നോ​ദ​നാ​ട​കം കർ​ണ്ണൻ, പാവം, അതി​ഭാ​വു​ക​ത്വ​ത്തോ​ടെ അഭി​ന​യി​ച്ച​പ്പോൾ ഞങ്ങൾ അന്ത​സ്സാ​യി മൗനം പാ​ലി​ച്ച​താ​ണോ കു​ല​സിത കൗ​ര​വ​പ്ര​ച​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ കാതൽ? മടി​ശീ​ല​യിൽ, കളി​പ്പാ​ട്ടം വാ​ങ്ങാൻ പോലും കാൽ​പ​ണ​മി​ല്ലാ​ത്ത കൗ​ര​വർ​ക്കെ​വി​ടെ​യോ കി​ട​ക്കു​ന്ന ആരു​ടെ​യോ അം​ഗ​രാ​ജ്യം സമ്മാ​നി​ക്കാൻ നാ​ണ​മി​ല്ലെ​ങ്കിൽ ബു​ദ്ധി​മാ​നായ കർ​ണ​നെ​ങ്കി​ലും ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ക്കേ​ണ്ടേ, “അല്ല ആജീ​വ​നാ​ന്ത​മി​ത്ര​മേ, നീ എനി​ക്കു് സൗ​ജ​ന്യ​മാ​യി സമ്മാ​നി​ച്ച ഈ അം​ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ അടി​യാ​ധാ​രം കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ ഉണ്ടെ​ങ്കിൽ ഒന്നു് കാ​ണ​ട്ടെ, ഭൂപടം ഉണ്ടെ​ങ്കിൽ അതും!”

“അന്ത്യ​നി​മി​ഷ​ങ്ങ​ളി​ലെ​ങ്കി​ലും അവൾ എന്നെ ഓർ​ത്തു​വോ?”, ഇടം​ക​ണ്ണാൽ ഒളി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ കേൾ​വി​പ​രി​ധി​യി​ലി​ല്ലെ​ന്നു​റ​പ്പു് വരു​ത്തിയ അർ​ജ്ജു​നൻ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു്, മന്ത്രി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ മൃ​ദു​വാ​യി ചോ​ദി​ച്ചു. ശവ​സം​സ്കാ​രം കഴി​ഞ്ഞു കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, പി​ന്തു​ടർ​ന്നു് പാ​ണ്ഡ​വ​രെ പി​ടി​കൂ​ടി​യി​രു​ന്നു. വി​ലാ​പ​ഗീ​തം പോലെ മല​ഞ്ചെ​രു​വിൽ കാ​റ്റു് വീശിയ അപ​രാ​ഹ്നം.

“ആരെയോ പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ ആകാ​ശ​നീ​ലി​മ​യി​ലേ​ക്കു നോ​ക്കി അവൾ കണ്ണ​ട​ക്കു​ന്ന​തു ഞാൻ തൊ​ട്ട​ടു​ത്തി​രു​ന്നു ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചു. “പി​ടി​വി​ട്ടു് പോയോ നീ പാ​ഞ്ചാ​ലീ?”, പരി​ഭ്രാ​ന്തി​യോ​ടെ ഞാൻ ചോ​ദി​ച്ചു, ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യി​ലെ ആണ​ധി​കാ​ര​ധാർ​ഷ്ട്യ​ത്തി​നു മു​മ്പി​ലും ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ത്തി​ലെ സ്വാർ​ത്ഥ​ബ​ന്ധ​ന​ങ്ങ​ളോ​ടും വി​ട്ടു വീ​ഴ്ച​യി​ല്ലാ​തെ പ്ര​തി​രോ​ധി​ച്ച​വ​നി​ത​യെ​ന്നു യു​ഗാ​ന്ത​ര​ങ്ങ​ളി​ലും അറി​യ​പെ​ടേ​ണ്ട അസാ​ധാ​ര​ണ​വ്യ​ക്തി​ത്വ​മേ, എന്തു​ണ്ടെ​ന്നോ​ടു് നി​ന​ക്ക​വ​സാ​ന​മാ​യി ഏറ്റു​പ​റ​യാൻ?”, എന്നു ഞാൻ അവ​ളു​ടെ മുഖം തലോടി ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ, മൃ​ദു​വാ​യി അവ​ളു​ടെ ചു​ണ്ട​ന​ങ്ങി​യോ, ‘വി​ജ​യ​സാ​ര​ഥേ, വിട!’. അപ്പോൾ ഞാൻ ആ യാ​ഥാർ​ഥ്യം തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു, ഒരി​തി​ഹാസ കഥാ​പാ​ത്രം കൂ​ടി​യി​താ മു​ടി​ക്കെ​ട്ട​ഴി​ഞ്ഞ​പോ​ലെ കൊ​ഴി​ഞ്ഞു​വീ​ഴു​ന്നു.”

“വി​വാ​ദ​പ​രാ​മർ​ശം നീ​ക്കാൻ യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ വ്യാ​സ​നോ​ടു് ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു! അചി​ന്ത്യം”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഔദ്യോ​ഗിക വക്താ​വായ നകു​ല​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു, “ആഖ്യാ​ന​ത്തി​ന്റെ ഏതു ഭാ​ഗ​മാ​ണു് പാ​ണ്ഡ​വ​പി​താ​മ​ഹൻ കൂ​ടി​യായ വേ​ദ​വ്യാ​സൻ നി​ങ്ങ​ളെ ഇത്ര​മാ​ത്രം മു​റി​പ്പെ​ട​ത്തു​ന്ന വിധം വി​വാ​ദ​മാ​യി എഴു​തി​യ​തു്?”

“അർ​ദ്ധ​ന​ഗ്ന​രാ​ക്കി കൗരവർ ഞങ്ങ​ളെ ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ നി​ല​ത്തി​രു​ത്തി എന്ന​തൊ​ര​വ​ഹേ​ള​ന​മാ​യി ഞങ്ങൾ എടു​ത്തി​ട്ടി​ല്ല എന്നു് നി​ങ്ങൾ ഓർ​ക്ക​ണം. കാരണം, അതു് ചൂ​താ​ട്ട​ഭ്ര​മ​പു​രു​ഷ​ന്മാർ​ക്കു​ള്ള കൊ​ട്ടാ​ണു് എന്നു് സൗ​ജ​ന്യ​മ​ന​സ്ഥി​തി​യോ​ടെ നാം കരു​തുക. എന്നാൽ വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം പൊ​ലി​പ്പി​ക്കാൻ മാ​ന്യ​ത​ക്കു് നി​ര​ക്കാ​തെ വ്യാ​സൻ ചെയ്ത പരാ​മർ​ശം അടു​ത്ത പതി​പ്പിൽ നി​ന്നു​നീ​ക്ക​ണം എന്നാ​ണു യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ വ്യാ​സ​നോ​ടു് രേ​ഖാ​മൂ​ലം ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട​തു്. ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യി​ലേ​ക്കു പാ​ഞ്ചാ​ലി വലി​ച്ചി​ഴ​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു എന്ന വി​വ​ര​ണം അടി​സ്ഥാ​ന​ര​ഹി​ത​മാ​ണെ​ങ്കിൽ, “ഞാൻ രജ​സ്വല ഞാൻ അൽ​പ്പ​വ​സ്ത്ര” എന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടേ​താ​യി കണ്ട പരാ​മാർ​ശം നി​ന്ദി​ക്ക​പ്പെ​ട​ണം എന്നാ​ണു പാ​ണ്ഡ​വ​രും പാ​ഞ്ചാ​ലി​യും സം​യു​ക്ത​മാ​യി കൊ​ടു​ത്ത നിർ​ദേ​ശം. പെ​രു​മാ​റ്റ​ത്തി​ലും വാ​മൊ​ഴി​യി​ലും, മി​ത​ത്വ​വും അച്ച​ട​ക്ക​വും പാ​ലി​ക്കു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ ഈ വിധം ഗ്രാ​മീ​ണ​മാ​യി തോ​ന്നു​ന്ന ഉടൽ​പ്ര​ഖ്യാ​പ​നം ചെ​യ്യി​ച്ച വ്യാ​സ​ര​ച​ന​യെ പാ​ണ്ഡ​വർ അപ​ല​പി​ക്കു​ന്ന​തോ​ടൊ​പ്പം, വ്യാ​സൻ പശ്ചാ​ത്ത​പി​ച്ചി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, പി​താ​മ​ഹ​നെ​ന്നൊ​ന്നും നോ​ക്കാ​തെ, കയർ​ത്തു​സം​സാ​രി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രു​മെ​ന്നു യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ വ്യാ​സാ​ശ്ര​മ​ത്തെ അറി​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. പാ​ണ്ഡ​വർ അർദ്ധ സാ​ക്ഷ​രർ​മാ​ത്ര​മെ​ന്ന പൊ​തു​ബോ​ധ​ത്തി​നും യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ ഈ ശക്ത​മായ നി​ല​പാ​ടു് പ്ര​ഹ​ര​മാ​യി​രി​ക്കും എന്നാ​ണു് ഞങ്ങ​ളു​ടെ വി​ല​യി​രു​ത്തൽ. അല്ല, നി​ങ്ങൾ​ക്കി​ന്നു വലി​ച്ചു​മു​റു​ക്കാൻ വേ​റൊ​ന്നും തട​ഞ്ഞി​ല്ലേ?”

‘കൺ​കെ​ട്ട​ഴി​ച്ചു പെ​റ്റ​ത​ള്ള സ്വയം, മക്ക​ളു​ടെ ഭൗ​തി​കാ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങൾ ഒന്നൊ​ന്നാ​യി​നു​ള്ളി​പ്പെ​റു​ക്കി പരി​ശോ​ധി​ച്ചു് തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞ​ല്ലോ നൂറു കൗരവ ജഡ​ങ്ങ​ളും? ഗാ​ന്ധാ​രീ​വി​ലാ​പ​വും കണ്ടു​നി​ന്ന​വ​രു​ടെ കണ്ണു​നി​റ​ച്ചു.”, അരമന വക്താ​വി​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു, “എന്നി​ട്ടും മാ​റി​യി​ല്ലേ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രു​ടെ മു​റു​മു​റു​പ്പു്?

“അര​ക്കി​ല്ല​ത്തിൽ കത്തി​ക്ക​രി​ഞ്ഞ​തു പാ​ണ്ഡ​വ​രെ​ന്നു വ്യാജ തെ​ളി​വു​ണ്ടാ​ക്കാൻ, അന്നം ചോ​ദി​ച്ചു​വ​ന്ന ആദി​വാ​സി​ക​ളെ മനഃ​പൂർ​വ്വം ഇര​ക​ളാ​ക്കിയ കു​ന്തി​യെ കു​റി​ച്ചു് മനഃ​സാ​ക്ഷി ഇപ്പോ​ഴും നി​ങ്ങ​ളെ കു​ത്തു​ന്നു​ണ​ണ്ടോ?”, വാ​ന​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​നു പടി​യി​റ​ങ്ങു​ന്ന യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“മനഃ​സാ​ക്ഷി? ഏറെ കാലം മു​ഖം​മൂ​ടി​യാ​യി ഞാനതു ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ കൺ​കെ​ട്ടു പോലെ നിർ​ല​ജ്ജം പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ച്ചു ഒരു​പാ​ടു് പ്ര​തി​സ​ന്ധി​കെള അതി​ജീ​വി​ച്ചു. പക്ഷേ, വലിയ വില കൊ​ടു​ത്തു. ഇന്നു് ഞാൻ ‘വധ​ശി​ക്ഷ’ക്കു് വി​ധേ​യ​നായ പരി​ത്യാ​ഗി! പാ​ണ്ഡ​വ​കഥ എഴു​തു​ന്ന ഇതി​ഹാ​സ​കാ​രൻ വ്യാ​സൻ എല്ലാം ഒന്നൊ​ന്നാ​യി ഓർ​ക്ക​ട്ടെ. അത​ല്ലെ​ങ്കിൽ നി​ങ്ങ​ളെ​പോ​ലു​ള്ള വിമത എഴു​ത്തു​കാർ വ്യാ​സാ​ശ്ര​മ​ത്തിൽ​നി​ന്നും പന​യോ​ല​ക്കെ​ട്ടു തട്ടി​യെ​ടു​ത്തു വരും​യു​ഗ​ത്തിൽ പരി​പൂർ​ണ്ണ​സ​ത്യം വാ​യ​ന​ക്കാ​രോ​ടു് തു​റ​ന്നു പറ​യ​ട്ടെ.”

“പാ​ണ്ഡ​വ​അ​വ​ഗ​ണ​ന​യിൽ നീ​റി​യെ​രി​ഞ്ഞു​വോ പരീ​ക്ഷി​ത്തി​ന്റെ ബാ​ല്യം?”, അഭി​മ​ന്യു​പു​ത്ര​നായ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. മാ​ദ്രേ​യ​നായ നകു​ല​നും, അധി​കാ​ര​മോ​ഹി​യായ ദ്രൗ​പ​ദി​യും, അക്ഷ​മ​നായ പരീ​ക്ഷി​ത്തും ഉൾ​പ്പെ​ടു​ന്ന ഒരു കൂ​റു​മു​ന്ന​ണി അരമന വി​പ്ല​വ​ത്തി​ലൂ​ടെ മഹാ​രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ ഏതു ദി​വ​സ​വും വന​വാ​സ​ത്തി​ന​യ​ക്കു​മെ​ന്ന അഭ്യൂ​ഹ​ങ്ങൾ നി​റ​ഞ്ഞ കോ​ട്ട​യ്ക്ക​കം.

“പതി​നാ​റു​വ​യ​സ്സിൽ പി​താ​വു് അഭി​മ​ന്യു ദാ​രു​ണ​മാ​യി കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ടു എന്ന​തി​നേ​ക്കാൾ, ‘മു​റി​വൈ​ദ്യൻ ആളെ​ക്കൊ​ല്ലു’മെന്ന കർ​ണ്ണ​മൊ​ഴി, ഗു​രു​കൃ​പ​രിൽ​നി​ന്നും പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു കേ​ട്ട​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ഖേദം തോ​ന്നി. ചക്ര​വ്യൂ​ഹ​നിർ​മ്മി​തി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു സാ​ങ്കേ​തി​ക​ഗ്രാ​ഹ്യ​മി​ല്ലാ​തെ, കേവലം കൗ​മാ​ര​സാ​ഹ​സി​ക​ത​ക്കാ​യി പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ എടു​ത്തു​ചാ​ടു​ന്ന​വർ​ക്കൊ​രു പാ​ഠ​മാ​ക​ട്ടെ അഭി​മ​ന്യു​വ​ധം എന്നാ​ണെ​ന്റെ ആശ്വാ​സം! മു​പ്പ​ത്തി​യാ​റു​വ​യ​സ്സു് എനി​ക്കു് തി​ക​യാ​റാ​യി​ട്ടും, കി​രീ​ട​പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ എന്നെ എക്കാ​ല​വും നി​രാ​യു​ധ​നാ​ക്കിയ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ ഒരു പാഠം ഞങ്ങൾ ഇത്ത​വണ പഠി​പ്പി​ക്കും. ആർ​ക്ക​റി​യാം നി​ങ്ങൾ പടി​യി​റ​ങ്ങും മു​മ്പ​തു നട​ന്നി​രി​ക്കും. സ്തോ​ഭ​ജ​ന​ക​മായ സം​ഭ​വ​വി​കാ​സ​ങ്ങൾ​ക്കു സാ​ക്ഷ്യം വഹി​ക്കാൻ പോ​വു​ന്ന ഹസ്തി​ന​പു​രി പ്ര​ബു​ദ്ധ​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​നു, പരി​ഗ​ണ​ന​യും പരി​ലാ​ള​ന​യും ഓർ​ത്തു മി​ടി​ക്കാൻ എവിടെ ഒരു തി​രു​ഹൃ​ദ​യം!”

“ശന്ത​നു സത്യ​വ​തി​ക്കാ​യി പണിത വാ​ര​ണാ​വ​തം സു​ഖ​വാസ കൊ​ട്ടാ​രം കത്തി​ച്ച​തു പോ​ക​ട്ടെ, അന്നം ചോ​ദി​ച്ചു വന്ന ആറംഗ ആദി​വാ​സി കു​ടും​ബ​ത്തെ വിഷം കൊ​ടു​ത്തു തീയിൽ ചു​ട്ടു​കൊ​ന്നു്, മരി​ച്ച​തു് പാ​ണ്ഡ​വർ ആണെ​ന്നു് വ്യാജ തെ​ളി​വു​ണ്ടാ​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ച്ച ഗു​രു​ത​ര​മായ ആരോ​പ​ണ​ത്തി​നു് നാ​ടു​ക​ട​ത്തൽ ശി​ക്ഷ​യാ​ക്കാ​മെ​ങ്കി​ലും അര​മ​ന​യിൽ താ​മ​സി​ക്കാൻ അനു​മ​തി കൊ​ടു​ത്ത ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ എവിടെ, ഷണ്ഡ​പാ​ണ്ഡു​വി​ന്റെ മക്ക​ളാ​ണു് ഞങ്ങൾ എന്ന അവ​കാ​ശ​വാ​ദ​വു​മാ​യി നാ​ട്ടു​കാ​രെ പറ്റി​ച്ചു് അനു​ക​മ്പ നേ​ടു​ന്ന ഈ അഞ്ചു വയോ​ജ​ന​ങ്ങൾ എവിടെ!” പുതിയ മാ​ധ്യ​മം ആഴ്ച​പ്പ​തി​പ്പിൽ വന്ന കെ പി നിർ​മൽ​കു​മാ​റി​ന്റെ Kp Nirmalkumar കഥ​യി​ലെ ഒറ്റ​വ​രി​യാ​ണു്. ഈ ഒറ്റ​വ​രി​യിൽ വ്യാ​സൻ പറ​ഞ്ഞു ഗണ​പ​തി​യെ​ഴു​തി​യ​താ​ണെ​ങ്കി​ലും ബ്ര​ഹ​ദ് ഇതി​ഹാ​സം മു​ഴു​വൻ ഇല്ലാ​താ​യി. അതേ​ച്ചൊ​ല്ലി രണ്ടു സഹ​സ്രാ​ബ്ദ​ങ്ങൾ​ക്കു ശേ​ഷ​വും തു​ട​രു​ന്ന തർ​ക്ക​ങ്ങ​ളും അവ​സാ​നി​ച്ചു. ഖാ​ണ്ഡവ പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ അതി​ലോല ആവാസ വ്യ​വ​സ്ഥ​യെ കത്തി​ച്ചു​ക​ള​ഞ്ഞു് ആറു് ആദി​വാ​സി​ക​ളെ കൊ​ന്നു് അതി​ലി​ട്ടു് ചു​ട്ടു് കട​ന്നു​പോ​കു​ന്ന​വ​രു​ടെ ചരി​ത്രം ധീ​ര​ന്മാ​രു​ടേ​താ​യി വാ​ഴ്ത്ത​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു് അധി​കാ​ര​യു​ദ്ധം ജയി​ക്കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു മാ​ത്ര​മാ​ണു് എന്ന തി​രി​ച്ച​റി​വു വരു​ന്ന​തോ​ടെ ഭാ​ര​ത​കഥ ഇല്ലാ​താ​വു​ക​യാ​ണു്. ഇതു​പോ​ലെ ഒറ്റ​വ​രി​യിൽ രാ​മാ​യാ​ണം ഇല്ലാ​താ​താ​കു​ന്ന​തു് വാ​യി​ച്ചു് വി​സ്മ​യി​ച്ച​തു് വി​ജ​യ​ല​ക്ഷ്മി​യു​ടെ കവി​ത​യി​ലെ ഒറ്റ​വ​രി​യി​ലാ​ണു്: “കൂ​ട്ടു​കാ​രാ ഞെ​രി​യു​ന്ന കൈ​വി​രൽ കോർ​ത്തു ഞാൻ നി​ന്റെ തേ​രു​രുൾ കാ​ക്കി​ലും ഓർ​ത്തു​വ​യ്ക്കി​ല്ലൊ​രി​ക്ക​ലും ആ കടം.” ദശ​ര​ഥ​ന്റെ തേ​രു​കാ​ത്ത കടം ഓർ​ത്തു​വ​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കിൽ രാ​മാ​യ​ണം എന്ന ഇതി​ഹാ​സ​വും രാമൻ എന്ന ഇതി​ഹാ​സ​പു​രു​ഷ​നും ഉണ്ടാ​കു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. നിർ​മൽ​കു​മാ​റി​ലും വി​ജ​യ​ല​ക്ഷ്മി​യി​ലും വലിയ വ്യ​ത്യാ​സ​മു​ണ്ടു്. വി​ജ​യ​ല​ക്ഷ്മി ആശ്ര​മ​മൃ​ഗ​ത്തി​ന്റെ അനു​സ​ര​ണ​യും ഭയ​പ്പാ​ടും കൊ​ണ്ടു് എഴു​തു​ന്ന​താ​ണു് ആ വരികൾ. നിർ​മൽ​കു​മാർ വ്യാ​സ​ന്റെ പൂർ​വ​മു​ക്കുവ ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ പങ്കാ​യം പി​ടി​ച്ച കൈ​ക്ക​രു​ത്തു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് ഈ പുതിയ കഥ​യു​ടെ ആദ്യ വരി​പോ​ലും എഴു​തി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്. “കൺ​കെ​ട്ട​ഴി​ച്ചു പെ​റ്റ​ത​ള്ള സ്വയം, മക്ക​ളു​ടെ ഭൗ​തി​കാ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങൾ ഒന്നൊ​ന്നാ​യി നു​ള്ളി​പ്പെ​റു​ക്കി പരി​ശോ​ധി​ച്ചു് തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞ​ല്ലോ നൂറു കൗരവ ജഡ​ങ്ങ​ളും?” ഇക്കഥ വാ​യി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ പതി​റ്റാ​ണ്ടു മുൻ​പു് വാ​യി​ച്ച “ഇന്ന​ത്തെ അതിഥി അതീത ശക്തി ഓർ​മ​യി​ലേ​ക്കു വന്നു.” അതെ​ടു​ത്തു മറി​ച്ചു നോ​ക്കി: “ഇര​തേ​ടാ​നാ​കാ​തെ വന്നാൽ,” ഗാ​ന്ധാ​ര​ഭൂ​പ​തി ഇട​തു​കൈ​വി​രൽ ഉപ​ഭൂ​ഖ​ണ്ഡ​ത്തി​ന്റെ വട​ക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റൻ ഗാ​ന്ധാ​ര​ദേ​ശ​ത്തേ​ക്കു നീ​ട്ടി. “ഹിം​സ്ര​ജ​ന്തു​ക്കൾ, ദൃ​ഢ​നി​ശ്ച​ത്തോ​ടെ, കൂർ​ത്ത​ക​രി​മ്പാ​റ​ക്കെ​ട്ടിൽ തല ആഞ്ഞ​ടി​ച്ചു് പ്രാ​ണൻ കളയും. പ്ര​കൃ​തി അനു​ശാ​സി​ക്കു​ന്ന​തു സൃ​ഷ്ടി​ചെ​യ്യു​ന്നു. എന്നാൽ ആ സമൃ​ദ്ധ ഗം​ഗാ​തീ​ര​ത്തു് കാർ​ഷി​ക​ഹ​സ്തി​ന​പു​രി​യിൽ, അരോ​ഗ​ദൃ​ഢ​ഗാ​ത്ര​രായ അഞ്ചു് അഭ്യാ​സി​കൾ, ബീജം അമാ​നു​ഷ​രു​ടേ​താ​ണെ​ന്നു പര​ക്കെ സം​ശ​യി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​വർ, ഇരു​ന്നു യാ​ചി​ച്ചു വാ​ങ്ങി​ച്ചി​ല്ലേ അക്ഷ​യ​പാ​ത്രം? അധ്വാ​ന​ത്തി​ന്റെ മഹ​ത്വം അതോടെ അവർ ഇടി​ച്ചു​താ​ഴ്ത്തി​യി​ല്ലേ?” കെ പി നിർമൽ കു​മാ​റി​ന്റെ ഇന്ന​ത്തെ അതിഥി അതീ​ത​ശ​ക്തി​യിൽ പറ​യു​ന്ന ഈ പ്ര​യോ​ഗ​ത്തെ തീ​വ്ര​വും മധ്യ​മ​വു​മായ ഇട​തു​പ​ക്ഷം മാ​ത്ര​മ​ല്ല സെ​ക്കു​ലർ എന്നും യു​ണൈ​റ്റ​ഡ് എന്നു​മൊ​ക്കെ ബ്രാ​ക്ക​റ്റി​ലി​ട്ടു് സോ​ഷ്യ​ലി​സം പറ​യു​ന്ന​വർ പോലും കടു​ത്ത ഭാ​ഷ​യിൽ വി​മർ​ശി​ച്ചു കളയും. ഇതു റേഷൻ പോ​ലെ​യും സ്കൂ​ളു​ക​ളി​ലെ ഉച്ച​ഭ​ക്ഷ​ണം പോ​ലെ​യു​മു​ള്ള എല്ലാ സങ്കൽ​പ​ങ്ങ​ളേ​യും അപ്ര​സ​ക്ത​മാ​ക്കു​ന്ന പ്ര​സ്താ​വ​ന​യാ​ണു്. എല്ലാ​വ​രും അധ്വാ​നി​ച്ചു് തു​ല്യ​മാ​യി കി​ട്ടു​ന്ന പ്ര​തി​ഫ​ലം കൊ​ണ്ടു മാ​ത്രം ജീ​വി​ക്കു​ന്ന ഒരു ലോ​ക​മാ​ണെ​ങ്കിൽ മാ​ത്ര​മാ​ണു് ഈ ചോ​ദ്യ​ത്തി​നു് പ്ര​സ​ക്തി. ഇത്ത​രം ചോ​ദ്യ​ങ്ങ​ളി​ലെ​ല്ലാം കെ പി നിർ​മൽ​കു​മാർ കൊ​ണ്ടു നട​ക്കു​ന്ന ഒരു രാ​ഷ്ട്രീ​യ​മു​ണ്ടു്. അച്ഛൻ അര​ച​നാ​യാൽ മക്കൾ​ക്കും അര​ച​നാ​യ​ല്ലാ​തെ ജീ​വി​ക്കാൻ കഴി​യി​ല്ലേ എന്ന ചോ​ദ്യം. പഞ്ച​പാ​ണ്ഡ​വൻ​മാ​രോ​ടു​ചോ​ദി​ക്കു​ന്ന മട്ടിൽ അതു് മു​തു​മു​തു​മു​ത്ത​ച്ഛൻ മുതൽ തു​ട​ങ്ങു​ന്ന രാ​ഷ്ട്രീയ പാ​ര​മ്പ​ര്യ​ത്തി​ന്റെ തഴ​മ്പു​മാ​യി ഭരി​ക്കാൻ വരു​ന്ന​വ​രോ​ടെ​ല്ലാം ചോ​ദി​ക്കും. ഇത്ത​രം ഒരു ചോ​ദ്യം എന്റെ ഇൻ​ബോ​ക്സി​ലും സം​ഭ​വി​ച്ചു പോ​യ​വാ​രം. മിലൻ കു​ന്ദേ​ര​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള കു​റി​പ്പി​നു് വന്ന ചോ​ദ്യ​മാ​ണു് “നാൽ​പ​ത്തി​യ​ഞ്ചു വയ​സ്സു​വ​രെ നാ​ട്ടി​ലും, പി​ന്നെ പ്ര​വാ​സി​യാ​യി ഫ്രാൻ​സി​ലും. എവി​ടെ​യാ​ണു് പു​ള്ളി​ക്കാ​രൻ കഷ്ട​പ്പെ​ട്ട​തു്?” പ്രാ​ഗിൽ സ്വ​പ്നം കണ്ട വസ​ന്തം പാ​രീ​സിൽ പൂ​ത്തു എന്നു് മറു​പ​ടി നൽകി രക്ഷ​പെ​ട്ടു. ചേ​ല​ക്ക​ര​യു​ടെ അതീത സ്വ​പ്ന​മാ​ണു് ആദ്യം വാ​യി​ച്ച കെ പി നിർമൽ കുമാർ കഥ. അന്നു് കാ​ണാ​തെ പഠി​ച്ച നാ​ലു​വ​രി സു​ഹൃ​ദ് സദ​സ്സു​ക​ളിൽ പറ​ഞ്ഞു് അർ​ത്ഥം ചോ​ദി​ച്ചു് കേ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്ന​വ​രെ കു​ഴ​ക്കി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്.

“ബു​ദ്ധി​വൈ​ക​ല്യം വീണ അങ്ങാ​ടി​ക്കു​രു​വി​കൾ ആൽ​മ​ര​ച്ചി​ല്ല​യിൽ നി​ന്നു പറ​ന്നു. ചെ​മ്മ​രി​യാ​ടു​ക​ളെ മേ​ച്ചു പര​ദേ​ശി​കൾ പാലസ് റോ​ഡി​ലേ​ക്കു പ്ര​വേ​ശി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. വെ​ങ്ങാ​ന​ല്ലൂർ റബർ എസ്റ്റേ​റ്റിൽ ഒട്ട​ക​പ്പ​ക്ഷി​കൾ കഴു​ത്തു​ക​ളാ​ട്ടി അങ്ങാ​ടി​ത്തെ​രു​വിൽ കര​ഞ്ഞു. ഓവു​ചാ​ലു​ക​ളു​ടെ തീ​വ്ര​ഗ​ന്ധം ചേ​ല​ക്ക​ര​യി​ലേ​ക്കു പൊ​ങ്ങി.”

“രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ അഖ​ണ്ഡ​ത​ക്കാ​യി കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ വി​ഘ​ട​ന​വാ​ദി​കൾ​ക്കെ​തി​രെ പൊ​രു​തി സ്വ​ജീ​വൻ ബലി​ദാ​നം ചെയ്ത ധീ​ര​ദേ​ശാ​ഭി​മാ​നി​യാ​ണെ​ന്റെ ‘ഏക’ ജീ​വി​ത​പ​ങ്കാ​ളി​യെ​ന്നു ദു​ര്യോ​ധ​ന​വി​ധവ, പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ നോ​ക്കി അർ​ത്ഥ​ഗർ​ഭ​മാ​യി അവ​കാ​ശ​പ്പെ​ടു​മ്പോ​ഴൊ​ന്നും അത്ത​രം അതി​ശ​യോ​ക്തി​കൾ തി​ര​സ്ക​രി​ച്ച നി​ങ്ങൾ എങ്ങ​നെ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ യമു​നാ​തീര ദു​ര്യോ​ധന ശവ​സം​സ്കാ​ര​ത്തിൽ പങ്കെ​ടു​ത്ത​പ്പോ​ഴേ​ക്കും മട്ടും മൊ​ഴി​യും പാടേ മാറി?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പുതിയ മഹാ​രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഹസ്തിന പു​രി​യു​ടെ ആദ്യ ദി​ന​ങ്ങൾ.

“അന്തി​മോ​ചാ​ര​മർ​പ്പി​ക്കാൻ കര​ഞ്ഞു​ക​ല​ങ്ങിയ കണ്ണു​ക​ളു​മാ​യി വരി​നി​ന്ന ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലെ ജനത മാ​ത്ര​മ​ല്ല, പോ​രാ​ട്ട​ത്തിൽ എതിർ​ഭാ​ഗ​ത്തു നിൽ​ക്കേ​ണ്ടി വന്ന ഞാനും ഇപ്പോൾ വി​ശ്വ​സ്ത ദു​ര്യോ​ധ​ന​ഭ​ക്തൻ! തി​ര​ക്കു​ണ്ടു്, മഹാ​ഭാ​രത യു​ദ്ധ​നാ​യ​ക​ന്റെ ആളു​യ​ര​ത്തി​ലു​ള്ള പഞ്ച​ലോ​ഹ​പ്ര​തിമ ഹസ്തി​ന​പു​രി കോ​ട്ട​ക്കു് മു​മ്പി​ലെ നഗ​ര​ച​ത്വ​ര​ത്തിൽ എത്ര​യും വേഗം സ്ഥാ​പി​ക്കുക എന്ന​താ​ണെ​ന്റെ പട്ടാ​ഭി​ഷേ​ക​പ്ര​തി​ജ്ഞ, അതു് നി​റ​വേ​റ്റാൻ കു​റ​ച്ചു​കൂ​ടി പരി​ശ്ര​മം വേണം. ഒരു കൈ ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യും എന്നെ തു​ണ​ക്കാ​മോ? പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ അതു​വ​രെ നീ അഭി​മു​ഖം ചെ​യ്യ​രു​തു്!”

“കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നെ നേ​രി​ടാ​നാ​വാ​കാ​തെ ഒതു​ങ്ങി​ക്ക​ഴി​യു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​രെ ഒന്നൊ​ന്നാ​യ​ഭി​മു​ഖം ചെ​യ്ത​പ്പോൾ തോ​ന്നി—ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തിൽ നി​ങ്ങൾ പു​രു​ഷാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​ന​ടി​യ​റ​വു​വെ​ച്ച​തി​ല​വർ സന്തു​ഷ്ടർ. എന്തെ​ല്ലാം നി​ങ്ങൾ വാ​ശി​യോ​ടെ നി​ഷേ​ധി​ച്ചു​വോ, അതെ​ല്ലാം പരി​മി​തി​യി​ല്ലാ​തെ കി​ട്ടു​ന്ന​തി​ലാ​ണ​വ​രു​ടെ ചാ​രി​താർ​ഥ്യം. എന്താ​ണി​തി​ന്റെ പൊരുൾ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ അവ​സാ​ന​വർ​ഷ​ങ്ങൾ.

“വി​ശി​ഷ്ടാ​തി​ഥി​ക​ളെ വഴു​ക്കി​വീ​ഴ്ത്തു​ന്ന മാ​യി​ക​സ​ഭാ​ത​ലം ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ പണിതു സമ്മാ​നി​ച്ച വാ​സ്തു​ഗു​രു മയൻ വി​രു​ന്നു വന്ന​പ്പോൾ ഞാ​ന​വ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു, ഉടൽ​ലാ​ള​ന​ക്കാ​യി ജീവൻ തു​ടി​ക്കു​ന്ന ദ്രൗ​പ​ദീ​പാവ നിർ​മ്മി​ച്ചു​ത​രാ​മോ? “ഉദ്ദേ​ശ്യ​ല​ക്ഷ്യം നേ​രി​ടാ​വു​ന്ന​ത്ര പണി​മി​ക​വോ​ടെ ഞാൻ സമ്മാ​നി​ക്ക​ട്ടെ” എന്ന​വൻ വാ​ക്കു​ത​ന്നു. ദ്രൗ​പ​ദീ​പാ​വ​ക​ളെ രഹ​സ്യ​മാ​യി ഓരോ പാ​ണ്ഡ​വ​വ​സ​തി​യി​ലും എത്തി​ക്കാ​ന​വ​നു കഴി​ഞ്ഞ​തു് കൊ​ണ്ടാ​വാം, തു​റ​ന്നു​പാ​ണ്ഡ​വർ നി​ങ്ങ​ളോ​ടു പ്രീ​തി​പ്പെ​ട്ട​തു്. എന്തെ​ല്ലാം രതി​ലീ​ലാ​മോ​ഹ​ങ്ങൾ പാ​ണ്ഡ​വ​ക​ര​ളിൽ പൂ​വ​ണി​യാ​തെ കി​ട​ന്നി​രു​ന്നു​വോ, മയൻ​നിർ​മ്മിത ‘മാ​യാ​ദ്രൗ​പ​ദി’ മറ​യി​ല്ലാ​ത്ത സേ​വ​ന​സ​ന്ന​ദ്ധ​ത​യോ​ടെ രാ​പ്പ​കൽ ചെ​യ്തു കൊ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ, ആർ​മാ​ദി​ക്കി​ല്ലേ, ആൺ മനം!”

“ശന്ത​നു സത്യ​വ​തി​ക്കാ​യി പണിത വാ​ര​ണാ​വ​തം സു​ഖ​വാസ കൊ​ട്ടാ​രം കത്തി​ച്ച​തു പോ​ക​ട്ടെ, അന്നം ചോ​ദി​ച്ചു​വ​ന്ന ആറംഗ ആദി​വാ​സി കു​ടും​ബ​ത്തെ വിഷം കൊ​ടു​ത്തു തീയിൽ ചു​ട്ടു​കൊ​ന്നു്, മരി​ച്ച​തു് പാ​ണ്ഡ​വർ ആണെ​ന്നു് വ്യാജ തെ​ളി​വു​ണ്ടാ​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ച്ച ഗു​രു​ത​ര​മായ ആരോ​പ​ണ​ത്തി​നു് നാ​ടു​ക​ട​ത്തൽ ശി​ക്ഷ​യാ​ക്കാ​മെ​ങ്കി​ലും അര​മ​ന​യിൽ താ​മ​സി​ക്കാൻ അനു​മ​തി​കൊ​ടു​ത്ത ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ എവിടെ, ഷണ്ഡ​പാ​ണ്ഡു​വി​ന്റെ മക്ക​ളാ​ണു് ഞങ്ങൾ എന്ന അവ​കാ​ശ​വാ​ദ​വു​മാ​യി നാ​ട്ടു​കാ​രെ പറ്റി​ച്ചു് അനു​ക​മ്പ​നേ​ടു​ന്ന ഈ അഞ്ചു വയോ​ജ​ന​ങ്ങൾ എവിടെ!”

“രാ​ജ​മാ​താ സത്യ​വ​തി കാ​ട്ടിൽ തീ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടും, നാ​ട്ടിൽ ദുഃ​ഖാ​ച​ര​ണ​ന്നും കാ​ണു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ.” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“സത്യ​വ​തി​യു​ടെ മരണം ‘അനു​ശോ​ചി​ക്കാ’നു​ള്ള​ത​ല്ല. ആദ​രാ​ഞ്ജ​ലി​ക​ളും പ്ര​ണാ​മ​വും കൊ​ണ്ടു് അവ​സാ​നി​പ്പി​ക്കു​വാ​വു​ക​യു​മി​ല്ല, ആ മരണം ‘ആഘോ​ഷി​ക്ക’പ്പെ​ട​ണം. മത്സ്യ​ബ​ന്ധ​നം ചെ​യ്താ​ണ​വൾ വി​വാ​ഹ​ത്തി​നു​മു​മ്പു് അന്ന​ന്ന​ത്തെ അന്നം സമ്പാ​ദി​ച്ച​തു്. ‘മീൻ​നാ​റു​ന്ന സത്യ​വ​തി’യെ മഹാ​രാ​ജാ​വു് ശന്ത​നു വി​വാ​ഹം കഴി​ച്ചു. അല്ല, ആരാ​ണു് ഈ ശന്ത​നു? ദേ​വ​നർ​ത്ത​കി ഗംഗയെ ഉപേ​ക്ഷി​ച്ച​വൻ എന്നു​റ​ക്കെ പറയണം ഈ ‘മഹ​നീ​യ​വ്യ​ക്തി​ത്വ’ത്തെ അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തു​വാൻ. അപ്പോൾ ‘വെ​പ്പാ​ട്ടി’ മാ​ത്ര​മാ​യി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ തു​ട​ങ്ങിയ സത്യ​വ​തി​യെ​ങ്ങ​നെ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ ഭര​ണ​നിർ​വ​ഹ​ണം ഏറ്റെ​ടു​ത്ത മഹാ​റാ​ണി​യും, രാ​ജ​മാ​താ​വു​മാ​യി? കു​രു​വം​ശ​പ്പൊ​ലിമ നി​ല​നിർ​ത്തു​വാൻ വേണ്ട ജന​സ്വാ​ധീ​ന​മു​ള്ള ചാ​ല​ക​ശ​ക്തി​യാ​യി? അങ്ങ​നെ വേണം നി​ങ്ങൾ വി​ല​യി​രു​ത്താൻ. ഒന്നേ എനി​ക്ക​റി​യൂ, കു​ലീ​ന​ത​യു​ടെ ജാ​ട​ക​ളിൽ​നി​ന്നു് രാ​ജ​വം​ശ​ത്തെ സത്യ​വ​തി രക്ഷി​ച്ചു. അത​ല്ലേ നൂ​റു​നൂ​റാ​യി​രം നാ​ടു​വാ​ഴി​കൾ ഉള്ള ആര്യാ​വർ​ത്ത​ത്തിൽ ഹസ്തി​ന​പു​രി മാ​ത്രം ഐതി​ഹാ​സി​ക​മാ​നം കൈ​വ​രി​ച്ച​തു്? ‘സത്യ​വ​തി സാ​മൂ​ഹ്യ​വി​പ്ല​വ​ത്തി​ന്റെ കാഹളം’ എന്നു​ച്ച​രി​ച്ച​തു വേറെ ആരു​മ​ല്ല​ല്ലോ സാം​സ്കാ​രി​ക​നാ​യ​ക​നായ ചാർ​വാ​കൻ. മൽ​സ്യ​ബ​ന്ധ​ന​ത്തെ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യു​ടെ നി​ത്യ​വ​രു​മാ​ന​മു​ള്ള ദേ​ശീ​യ​ഉ​ത്സ​വ​മാ​യി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കാൻ രാ​ജ​സ​ഭ​യിൽ പ്ര​മേ​യം ഞാൻ അവ​ത​രി​പ്പി​ക്കും. അതോടെ ഈ നദീ​ത​ട​സം​സ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ ഔദ്യോ​ഗി​ക​തൊ​ഴിൽ ജല​കേ​ന്ദ്രി​ത​മാ​വും സത്യ​വ​തി​യി​ന്നൊ​രു കരി​ക്ക​ട്ട​യാ​യി മാറി എന്ന​തൊ​രു ഭൗതിക യാ​ഥാർ​ഥ്യ​മാ​യി​രി​ക്കാം, എന്നാ​ല​വൾ ഞങ്ങൾ​ക്കെ​ന്നും നവോ​ത്ഥാന നായിക! ആയിടം തട്ടി​യെ​ടു​ക്കാ​നാ​ണു് പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ ഇപ്പോൾ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ ആഞ്ഞു കളി​ക്കു​ന്ന​തു്. അതിനു തട​യി​ടാൻ നീ തരി​ല്ലേ ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​പ​തി​പ്പി​ന്റെ തല​വാ​ചക ഇടം?”

“പാ​ണ്ഡ​വ​പ​ക്ഷ​ത്തേ​ക്കു കർ​ണ്ണൻ സ്വാർ​ത്ഥ​മോ​ഹ​ത്തോ​ടെ കൂറു മാ​റി​യാൽ, ‘ആജീ​വ​നാ​ന്ത​സു​ഹൃ​ത്തെ’ന്നു​നോ​ക്കാ​തെ, അവനെ ഓടി​ച്ചി​ട്ടു​പി​ടി​കൂ​ടി ദു​ര്യോ​ധ​നൻ കു​ത്തി​മ​ലർ​ത്തു​മെ​ന്ന​റി​യാ​തെ​യാ​ണോ, കു​ന്തി ‘ആദ്യ​പു​ത്ര’നെ വീ​ണ്ടും പാ​ണ്ഡ​വ​പ​ക്ഷ​ത്തേ​ക്കു പ്ര​ലോ​ഭി​പ്പി​ക്കാൻ കി​ണ​ഞ്ഞു ശ്ര​മി​ച്ച​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു് യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ ലേഖകൻ ചോ​ദി​ച്ചു, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര അവ​സാ​ന​ദി​ന​ങ്ങൾ.

“അർ​ജ്ജു​ന​നെ കർ​ണ്ണൻ വധി​ക്കു​ന്ന​തെ​ങ്ങ​നെ ഒഴി​വാ​ക്ക​ണ​മെ​ന്നാ​ണു് കു​ന്തി​യു​ടെ ഉള്ളി​ലി​രു​പ്പെ​ങ്കി​ലും, വാ​തു​റ​ന്നു​ച്ച​രി​ക്കാൻ പു​റ​ത്തെ​ടു​ത്ത​തു്, ‘പാ​ണ്ഡ​വ​പ​ക്ഷ​ത്തേ​ക്കു കൂ​റു​മാ​റി​വ​ന്നാൽ നീ​യാ​വും ഒരു​പ​ക്ഷേ, കു​രു​വം​ശ​കി​രീ​ട​ത്തി​നു ആദ്യ​അ​വ​കാ​ശി. നാ​മ​മാ​ത്ര അം​ഗ​രാ​ജാ​വെ​ന്ന വ്യാ​ജ​പ​ദ​വി തന്നു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ നി​ന്നെ ഏറെ​ക്കാ​ലം കബ​ളി​പ്പി​ച്ച​പോ​ലെ​യാ​ണോ ദേ​ശീ​യ​പ്ര​ശ​സ്തി​നേ​ടിയ ഹസ്തി​ന​പു​രം? അതാ​യി​രു​ന്നു ദു​ര​ഭി​മാ​നി​യായ കർ​ണ്ണ​നെ വീ​ഴ്ത്താൻ കു​ന്തി​യു​ടെ ആദ്യ​ചൂ​ണ്ട. അതിൽ കർ​ണ്ണൻ കൊ​ത്താ​തെ, നീ​ണ്ട​കാല ദു​ര്യോ​ധ​ന​സൗ​ഹൃ​ദ​ത്തി​ന്റെ കാ​ണാ​ച്ച​ര​ടു​മാ​യി കൗരവർ എന്നെ എന്നെ​ന്നേ​ക്കു​മാ​യി കെ​ട്ടി​യി​ട്ട​ല്ലോ അമ്മാ, എന്നു​പ​രി​ത​പി​ച്ചു. അപ്പോൾ കു​ന്തി ചു​വ​ടൊ​ന്നു മാ​റ്റി​പ്പി​ടി​ച്ചു വേറെ ചൂ​ണ്ട​യി​ട്ടു. നി​ന​ക്കു് ദ്രൗ​പ​ദി​യോ​ടു​ള്ള പ്ര​ത്യ​ക്ഷ ശത്രു​ത​ക്കു​പി​ന്നിൽ ഒടു​ങ്ങാ​ത്ത രതി​തൃ​ഷ്ണ​യു​ണ്ടെ​ന്ന​റി​യാം. നീ ഞങ്ങൾ​ക്കൊ​പ്പം വന്നാൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി നി​ന​ക്കു​വേ​ണ്ടി​യാ​വും ആദ്യ​പായ വി​രി​ക്കുക. രതി​യിൽ കൊ​ത്തി​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, കർ​ണ്ണൻ ഇപ്പോൾ അർ​ത്ഥ​ഗർ​ഭ​മായ മൗ​ന​ത്തി​ലാ​ണു്. ഇന്ന​റി​യാം അർ​ജ്ജു​ന​നെ കൊ​ല്ലാൻ കർ​ണ്ണൻ ആത്മാർ​ത്ഥ​മാ​യും ശ്ര​മി​ക്കു​മോ, പ്ര​ണ​യി​നി​യു​ടെ പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടിൽ ഭ്ര​മി​ച്ചു പാ​ണ്ഡ​വ​നാ​വു​മോ!”

“ലൈം​ഗി​കാ​തി​ക്ര​മം കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടു് കാ​ല​മെ​ത്ര​യാ​യി! ചെ​യ്ത​താ​രെ​ന്നു പരാ​തി​യിൽ പരാ​മർ​ശ​വു​മി​ല്ല. എവി​ടെ​നി​ന്നു, എങ്ങ​നെ നീതി കി​ട്ടു​മെ​ന്നാ​ണു് നി​ങ്ങൾ വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്ന​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കു​ന്തി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. വി​വാ​ഹ​പൂർ​വ​ര​തി​യിൽ ജനി​ച്ച കർ​ണ്ണൻ, അർ​ജ്ജു​ന​നെ പ്ര​തി​യോ​ഗി​യാ​യി വി​ഭാ​വ​ന​ചെ​യ്യു​ന്ന കാലം.

“പണ​സം​ബ​ന്ധ​മായ കൊ​ടു​ക്കൽ വാ​ങ്ങ​ലു​കൾ മാ​ത്ര​മ​ല്ലെ കാ​ല​ഹ​ര​ണ​പ്പെ​ടൂ? ഇതിൽ നാ​ണ​യ​ത്തി​നെ​ന്തു സാം​ഗ​ത്യം? സ്ത്രീ​ത്വ​ത്തി​നു നേ​രെ​യു​ണ്ടായ കട​ന്നാ​ക്ര​മ​ണം, ആൾ​മാ​റാ​ട്ടം തു​ട​ങ്ങി, വധ​ശി​ക്ഷ കി​ട്ടാ​വു​ന്ന കു​റ്റ​കൃ​ത്യ​മാ​വു​മ്പോൾ തു​ടർ​ന​ട​പ​ടി വൈ​ക​രു​തെ​ന്നു ഞാൻ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു. വ്യ​വ​സ്ഥാ​പിത നി​യ​മ​വാ​ഴ്ച​യു​ണ്ടോ കു​രു​വം​ശ​ത്തിൽ എന്നു് ഇര​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ എനി​ക്കു് നേ​രി​ട്ടു് കണ്ടെ​ത്തു​ക​യും ചെ​യ്യാം. വി​വാ​ഹ​പൂർ​വ്വ​കാ​ല​ത്തെ നി​ഷ്ക​ള​ങ്കാ​വ​സ്ഥ​യിൽ, ശാ​രീ​രി​ക​വ​ളർ​ച്ച​യോ​ടു​ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട അനി​യ​ന്ത്രിത ചോ​ര​യോ​ട്ട​ത്തിൽ ഞാൻ, അപ​രി​ചി​ത​പു​രുഷ പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്തി​നു വഴ​ങ്ങി എന്ന യാ​ഥാർ​ഥ്യം നീ​തി​പീ​ഠം അം​ഗീ​ക​രി​ച്ചാൽ പോലും, വേ​ഷം​മാ​റി വന്നു എന്റെ ശരീ​ര​ത്തിൽ അധീ​ശ​ത്വം പു​ലർ​ത്തി, ആസ്വാ​ദ​ന​ര​തി​യി​ലൂ​ടെ ഉദ്ദേ​ശ്യ​ല​ക്ഷ്യം നേടി ഒളി​ച്ചോ​ടി​യ​വ​നെ പ്ര​തി​ക്കൂ​ട്ടിൽ പൊ​രി​പ്പി​ക്കാൻ എനി​ക്കു​മു​ണ്ടാ​വി​ല്ലേ പ്രേ​രണ, മന​സാ​ക്ഷി​സ​മ്മർ​ദ്ദം? അസാ​ധാ​രണ പു​രു​ഷ​ശ​രീ​ര​ത്തി​നു കീ​ഴ്പ്പെ​ടു​മ്പോൾ സം​സാ​ര​ശേ​ഷി നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട​തു​കൊ​ണ്ടു്, “ആരാ​ണു് നി​ങ്ങൾ?” എന്നു് മു​ഖ​ത്തു് നോ​ക്കി ചോ​ദി​ക്കാൻ കഴി​ഞ്ഞി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, ‘വെ​ളി​ച്ച​ങ്ങ​ളു​ടെ തമ്പു​രാൻ’ എന്നാ​ണ​യാ​ളു​ടെ പകൽ​പ​ദ​വി എന്ന​റി​യാൻ സൗ​ക​ര്യ​മാ​യി സാ​ഹ​ച​ര്യം. കാ​ര്യം നട​ന്ന​യാൾ തി​രു​വ​സ്ത്രം ധരി​ച്ചു ആയിരം വെ​ള്ള​ക്കു​തി​ര​ക​ളെ പൂ​ട്ടിയ രഥ​ത്തിൽ കയ​റും​മു​മ്പെ​ന്റെ ചെ​വി​യിൽ മന്ത്രി​ച്ചു, പ്ര​സ​വി​ക്കു​ന്നെ​ങ്കിൽ ചോ​ര​ക്കു​ഞ്ഞി​നെ മു​ല​പ്പാൽ കൊ​ടു​ക്കാ​തെ പനം​കു​ട്ട​യി​ലി​ട്ടു നീ പു​ഴ​യി​ലൊ​ഴു​ക്ക​ണം. പ്ര​കു​തി ഉറ​പ്പു​വ​രു​ത്ത​ട്ടെ നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​പ​രി​പാ​ല​ന​വും പരി​ര​ക്ഷ​യും. കന്യ​ക​യ​ല്ലെ​ന്നു​മ​നഃ​സാ​ക്ഷി​യോ​ടു കു​മ്പ​സാ​രി​ക്കാ​തെ വേണം യു​വ​ഹ​സ്തി​ന​പു​രി​രാ​ജാ​വു് പാ​ണ്ഡു​വു​മാ​യി വി​വാ​ഹ​ത്തി​നു് വസ്ത്ര​ങ്ങൾ ധരി​ക്കാൻ. അങ്ങ​നെ മധു​ര​പ​ദ​ങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞു, ഒരു പെ​ണ്ണു​ടൽ ചതി​ച്ചു​കീ​ഴ്പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​വൻ ഹസ്തി​ന​പു​രി നി​യ​മ​സം​ഹി​ത​യു​ടെ മു​മ്പിൽ കൈ​കെ​ട്ടി തല​കു​നി​ച്ചു നി​ന്നു് വേ​ണ്ടേ ശിക്ഷ സ്വീ​ക​രി​ക്കാൻ?” പെ​ട്ടെ​ന്നൊ​രു വൻ​യു​ദ്ധ​മേ​ഘ​ത്തി​നു വഴി​മാ​റി​ക്കൊ​ടു​ക്കാ​നാ​വ​തെ വെ​ളി​ച്ച​ങ്ങ​ളു​ടെ തമ്പു​രാൻ പൊ​ടു​ന്ന​നെ അപ്ര​ത്യ​ക്ഷ​നാ​യി, അവിടം ഇരുൾ നി​റ​ഞ്ഞു.

“ദ്രോ​ണ​ശി​ക്ഷ​യിൽ കട​ന്നു​പോ​യി​ട്ടും, നി​വർ​ന്നു​ന​ട​ന്നു തി​രി​ച്ചു വന്ന​ല്ലോ ബാ​ല​ഭീ​മൻ!” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു, “ദ്രോ​ണ​ന്റെ മു​മ്പിൽ മാ​പ്പ​പേ​ക്ഷി​ച്ചു അല്ലേ.”

“തി​രി​ച്ചു​വി​ളി​പ്പി​ച്ച​തു് ഭീ​ഷ്മ​ആ​ജ്ഞ​യിൽ ഗു​രു​ദ്രോ​ണർ തന്നെ. അഭയം തേ​ടി​വ​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വർ ദ്രോ​ണ​ന്റെ സ്വ​കാ​ര്യ​അ​ടി​മ​കൾ അല്ലെ​ന്നും, മുൻ മഹാ​രാ​ജാ​വു് പാ​ണ്ഡു​വി​ന്റെ പി​ന്തു​ടർ​ച്ച അവ​കാ​ശം ഔദ്യോ​ഗി​ക​മാ​യി നേടിയ പാ​ണ്ഡ​വർ ആണെ​ന്നും ദ്രോ​ണർ​ക്കു ഭീ​ഷ്മർ നയ​ചാ​തു​ര്യ​മൊ​ന്നും കലർ​ത്താ​തെ വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കി​ക്കൊ​ടു​ത്തു. ജാ​തി​മേ​ന്മ കാ​ണി​ക്കു​ന്ന ചി​ഹ്ന​ങ്ങൾ വേ​ഷ​ത്തി​ലും ഭാ​ഷ​യി​ലും കാ​ണി​ക്കു​ന്ന​തി​നു് ദ്രോ​ണർ​ക്കി​പ്പോൾ പുതിയ വി​ല​ക്കു​ണ്ടു്. കൗ​ര​വ​രും പാ​ണ്ഡ​വ​രും തമ്മി​ലു​ള്ള​തു് സമാന കൗ​മാ​ര​പ്രാ​യ​ക്കാ​രു​ടെ സൗ​ഹൃ​ദ​മ​ത്സ​ര​മാ​ണെ​ന്നും, നാളെ ഹസ്തി​ന​പു​രി​ക്കൊ​രു പൊ​തു​ശ​ത്രു​വു​ണ്ടാ​യാൽ, അവരെ സം​യു​ക്ത​മാ​യി നേ​രി​ടാൻ വേണ്ട കു​രു​വം​ശീ​യ​ത​യി​ലൂ​ന്നിയ പോ​രാ​ട്ട​ഊർ​ജ്ജം അവരിൽ ഉണ്ടെ​ന്നും ഭീ​ഷ്മർ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി. അധ്യാ​പ​കൻ എന്ന​തൊ​രു വെ​റു​ക്ക​പ്പെ​ട്ട വ്യ​ക്തി ആവാ​തി​രി​ക്കാൻ അധി​കാ​ര​പ്ര​ക​ട​ന​ങ്ങൾ പെ​രു​മാ​റ്റ​ത്തിൽ വേണ്ട എന്നും ഉപ​ദേ​ശി​ച്ചു. രാ​വി​ലെ പഠനം തു​ട​ങ്ങാ​നാ​യി വി​ദ്യാർ​ത്ഥി​ക​ളും ദ്രോ​ണ​സ​ഹ​പ്ര​വർ​ത്ത​ക​രും ഉള്ള സദ​സ്സിൽ ആയി​രു​ന്നു ഭീ​ഷ്മർ ദ്രോ​ണ​രെ ഗു​ണ​ദോ​ഷി​ച്ച​തു്. ഭീ​ഷ്മർ​ക്കു് മു​മ്പിൽ ദ്രോ​ണർ സാ​ഷ്ടം​ഗം നമ​സ്ക​രി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി​യ​പ്പോൾ ഭീ​ഷ്മർ എന്നെ വാ​ത്സ​ല്യ​ത്തോ​ടെ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി, കു​ഞ്ഞി​ന്റെ പി​തൃ​ത്വം ശരീ​ര​വ​ലു​പ്പം ഭക്ഷ​ണ​രീ​തി മന്ദ​ബു​ദ്ധി ശി​ശു​പ്ര​കൃ​തം ഇവ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചൊ​ന്നും പരി​ഷ്കൃ​ത​പെ​രു​മാ​റ്റ​മു​റ​വി​ട്ടൊ​രു വാ​ക്കോ മു​ഖ​ഭാ​വ​മോ ദ്രോ​ണ​മു​ഖ​ത്തു കണ്ടു​കൂ​ടെ​ന്നും ഓർ​മ്മി​പ്പി​ച്ചു. ഞാനും അപ്പോൾ വി​ട്ടു​വീ​ഴ്ച​യോ​ടെ ദ്രോ​ണ​രെ ഇടതു കൈ​കൊ​ടു​ത്തു​യർ​ത്തി.”

“കു​ന്തി​യിൽ ബീജം വി​ത​ച്ച​തു് പാവം പാ​ണ്ഡു​വ​ല്ല, ദേവത വാ​യു​വാ​ണെ​ന്നു ഐതി​ഹ്യ​മു​ണ്ടു് എന്നാൽ വാ​യു​പു​ത്രൻ ഭീമൻ ഇപ്പോൾ കൊ​യ്യു​ന്ന​തു് കൊ​ടും​കാ​റ്റാ​ണ​ല്ലോ. വാർ​ത്ത കേ​ട്ടു, മാ​ലി​ന്യം പര​ത്തു​ന്ന വാ​യു​പു​ത്ര​നെ ദ്രോ​ണർ, നഗ​രാ​തിർ​ത്തി​യി​ലെ ഗു​രു​കു​ല​ത്തിൽ​നി​ന്നും മാ​തൃ​കാ​പ​ര​മാ​യി നാ​ടു​ക​ട​ത്തി!” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കൗരവ അര​മ​ന​വ​ക്താ​വി​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു, പാ​ണ്ഡ​വ​രും കൗ​ര​വ​രും ദ്രോ​ണ​ഗു​രു​കു​ല​ത്തിൽ സൈനിക പരി​ശീ​ല​നം നേ​ടു​ന്ന മത്സ​ര​കാ​ലം.

“പി​ന്നെ വാർ​ത്ത കേൾ​ക്കി​ല്ലേ! ഗു​രു​കുല സൈനിക പരി​ശീ​ല​ന​ത്തിൽ ഇരു അർ​ദ്ധ​സ​ഹോ​ദ​ര​രും ഉത്സാ​ഹ​ത്തോ​ടെ പങ്കെ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ, മത്സ​ര​വ​ഴി​യിൽ അന്യാ​യ​മാ​യി തട​സ്സം സൃ​ഷ്ടി​ക്കുക, ലജ്ജാ​ശീ​ല​രായ കൗ​ര​വ​ക്കു​ട്ടി​ക​ളിൽ ദേ​ഹോ​പ​ദ്ര​വം ഏൽ​പ്പി​ക്കുക, കു​റ്റ​ക​ര​മാ​യി ഗു​രു​കു​ല​വ​സ്തു​ക്കൾ കയ്യേ​റ്റം ചെ​യ്യുക, ദ്രോ​ണ​പു​ത്രി​മാ​രെ മാ​ന​ഭം​ഗ​പ്പെ​ടു​ത്ത​ണ​മെ​ന്ന ഉദ്ദേ​ശ​ത്തോ​ടെ കയ്യേ​റ്റ​വും ബല​പ്ര​യോ​ഗ​വും ചെ​യ്യുക അപ​കീർ​ത്തി വരു​ത്തു​ന്ന രീ​തി​യിൽ ദ്രോ​ണ​രു​ടെ ധന​മോ​ഹ​ത്തെ പര​സ്യ​മാ​യി പരി​ഹ​സി​ക്കുക എന്നി​വ​യൊ​ക്കെ, താ​ക്കീ​തി​നു​ശേ​ഷ​വും തു​ടർ​ന്നാൽ, പി​ന്നെ അനാ​ഥ​കൗ​ന്തേ​യ​രെ​ന്ന പേരിൽ കരുണ നഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു, നാ​ടു​ക​ട​ത്ത​ലി​നു സാ​ഹ​ച​ര്യ​മു​ണ്ടാ​വി​ല്ലേ. വെ​റു​തെ​യാ​ണോ ബീ​ജ​ദാ​നം വായു ഭഗ​വാ​നിൽ​നി​ന്ന​ല്ല കാ​ട്ടാ​ള​നിൽ​നി​ന്നാ​യി​രി​ക്കാ​മെ​ന്നു കൊ​ട്ടാ​ര​ഗു​രു കൃപർ, കു​ന്തി​യു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യ​ത്തിൽ നി​രീ​ക്ഷി​ച്ച​തു്. അന്നം കി​ട്ടാ​തെ അല​യ​ട്ടെ അപ്പോൾ പാഠം പഠി​ച്ചു തി​രി​ച്ചു​വ​രും മു​ടി​യ​നായ പു​ത്രൻ.”

“ആൾ​ക്കൂ​ട്ട​വി​ധി’യു​ണ്ടാ​യ​ല്ലോ, രണ്ടു പർ​വ്വ​ങ്ങൾ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ച​പ്പോ​ഴേ​ക്കും! ഭയ​ന്നോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“കൗ​ര​വ​രും പാ​ണ്ഡ​വ​രും വാ​ളോ​ങ്ങു​മെ​ന്നാ​രോർ​ത്തു? വി​ചി​ത്ര വീ​ര്യ​ന്റെ രണ്ടു വി​ധ​വ​ക​ളിൽ എനി​ക്കു​ണ്ടായ വി​ല​ക്ഷ​ണ​സ​ന്ത​തി​ക​ളാ​ണു് ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രും പാ​ണ്ഡു​വു​മെ​ന്ന ചരി​ത്ര​ര​ചന ഉട​ച്ചു​വാർ​ത്തി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, സു​ര​ക്ഷ ഏറ്റെ​ടു​ക്കി​ല്ലെ​ന്ന ഔദ്യോ​ഗിക പ്ര​സ്താ​വന ‘വന്ന​തോ​ടെ, ചാർ​വാ​കൻ ഈ കു​ടി​ലി​ലേ​ക്കു് എന്നെ സ്വാ​ഗ​തം ചെ​യ്തു. താ​ടി​യും മു​ടി​യും വടി​ച്ചു​വ​രു​ത്തിയ രൂ​പ​മാ​റ്റ​ര​ഹ​സ്യം അങ്ങ​നെ​ത്ത​ന്നെ നിൽ​ക്ക​ട്ടെ, നി​ങ്ങ​ളും അക്ഷ​രം കൊ​ണ്ടു അന്നം തേ​ടു​ന്ന വ്യ​ക്തി​യ​ല്ലേ. കൗ​ര​വ​രും പാ​ണ്ഡ​വ​രും കൂ​ട്ടു​കൂ​ടി ഒരൊ​റ്റ വഞ്ചി​യിൽ ഇരു​ന്നാ​ണു് എന്നെ ‘വല​വീ​ശി’പി​ടി​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന​തു്. ആദി​പർ​വ്വം പിൻ​വ​ലി​ച്ചു തീ​യി​ലി​ട്ടു എന്നു് നി​ങ്ങൾ സാ​ക്ഷ്യ​പ​ത്രം പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചാൽ ഞാൻ ധന്യൻ! അധി​കാ​ര​വ​ഴി​യിൽ പോ​ര​ടി​ച്ചു ഇവ​രു​ടെ​യൊ​ക്കെ ദു​ര​ന്തം സം​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന സാ​ഹ​ച​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യാൽ, പതി​നെ​ട്ടു പർ​വ്വ​ങ്ങ​ളിൽ മഹാ​ഭാ​ര​തം എഴു​തു​മ്പോൾ, നി​ങ്ങൾ വേണം യഥാർ​ത്ഥ​കഥ വെ​ളി​ച്ചം കാ​ണി​ക്കാൻ” ദക്ഷി​ണാ​പ​ഥ​ത്തിൽ നി​ന്നു് യു​ക്തി​വാ​ദി ചാർ​വാ​കൻ കൊ​ണ്ടു വന്നു സൂ​ക്ഷി​ച്ച ആന​ത്ത​ല​യോ​ളം പന​യോ​ല​ക്കെ​ട്ടു​ക​ളി​ലേ​ക്കു പ്ര​ത്യാ​ശ​യോ​ടെ തി​രി​ഞ്ഞു. നാ​രാ​യം വി​ര​ലു​കൾ​ക്കി​ട​യിൽ കവി​പ​രി​ലാ​ളി​ച്ചു.

“ഗൂ​ഢ​ല​ക്ഷ്യ​ത്തോ​ടെ​യാ​ണു​ചൂ​താ​ട്ട​ത്തി​നു നി​ങ്ങൾ പാ​ണ്ഡ​വ​രെ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു ക്ഷ​ണി​ച്ച​തെ​ന്നൊ​ക്കെ ഇന്നു് കൊ​ട്ടാര രഹ​സ്യ​മൊ​ന്നു​മ​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, എന്താ​യി​രു​ന്നു ചൂ​താ​ട്ട​ത്തി​ലൂ​ടെ ‘രാ​ജ​സൂ​യ​ച​ക്ര​വർ​ത്തി’ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ കൗരവ അടി​മ​യാ​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന ദൃ​ഢ​നി​ശ്ച​യ​ത്തി​നു പി​ന്നിൽ?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. തെ​ളി​ഞ്ഞ പ്ര​ഭാ​ത​വെ​യി​ലിൽ കോ​ട്ട​ക്ക​പ്പു​റ​ത്തെ രാ​ജ​വീ​ഥി​യി​ലൂ​ടെ മര​വു​രി ധരി​ച്ചും, മുഖം മറ​ച്ചും, തല​താ​ഴ്ത്തി കാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു് നഗ്ന​പാ​ദ​രാ​യി നട​ന്നി​രു​ന്ന ആറംഗ പാ​ണ്ഡ​വ​സം​ഘ​ത്തെ മട്ടു​പ്പാ​വിൽ നി​ന്നു് അവർ​ക്കു കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു.

“ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലെ സഭാ​ത​ല​ത്തിൽ സ്ഥ​ല​ജ​ല​ഭ്ര​മ​ത്തിൽ വഴു​ക്കി​വീ​ണ​തൊ​ക്കെ പൊ​റു​ക്കാൻ, സാ​മ​ന്ത​പ​ദ​വി​യി​ലേ​ക്കു താ​ഴ്ത്ത​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന ഞങ്ങൾ​ക്കാ​യി. പക്ഷേ, പി​ന്നീ​ടു​ള്ള കഴി​ഞ്ഞ എട്ടൊ​മ്പ​തു വർ​ഷ​ങ്ങ​ളിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി ഞങ്ങ​ളെ പ്ര​കോ​പി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു കേ​ട്ടാൽ നി​ങ്ങൾ ഞെ​ട്ടും. കുറെ ഭര​ണ​കൂട മണി​മ​ന്ദി​ര​ങ്ങൾ അല്ലാ​തെ വ്യ​വ​സ്ഥാ​പി​ത​രാ​ഷ്ട്രം ആയി​രു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം. നി​ങ്ങ​ളും അവി​ടെ​യൊ​ക്കെ ചു​റ്റി​ക്ക​റ​ങ്ങി​യ​ത​ല്ലേ. രാ​ഷ്ട്ര​ത​ന്ത്ര വി​ദ്യാ​ഭാ​സ​മോ ധന​സ​മാ​ഹ​ര​ണ​മോ ഇല്ല. ഭാ​രി​ച്ച നി​ത്യ​ച്ചെ​ല​വൊ​ക്കെ ഹസ്തി​ന​പു​രി വഹി​ക്ക​ണം എന്നൊ​രു പരു​ക്കൻ തീ​രു​മാ​ന​ത്തി​ല​വർ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ഊട്ടു​പുര ദൈ​നം​ദിന ആഘോ​ഷ​മാ​ക്കാ​നും, വി​ദേ​ശ​ത്തു​നി​ന്നു കു​തി​ര​ക​ളെ വാ​ങ്ങാ​നും, ഗോശാല നി​റ​ക്കാ​നും പു​ത്തൻ ആവ​ശ്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ നീണ്ട പന​യോ​ല​പ​ട്ടി​ക​യു​മാ​യി രാ​ജ​ദൂ​തൻ വന്നു എന്റെ കാ​ര്യാ​ല​യ​ത്തിൽ ഇടി​ച്ചു​ക​യ​റി ഞങ്ങ​ളോ​ടു് തട്ടി​ക്ക​യ​റും. പല്ലു ഞെ​രി​ക്കു​ന്ന ഇര​മ്പൽ പു​റ​ത്തു വരാതെ ഞങ്ങ​ള​തൊ​ക്കെ എളി​മ​യോ​ടെ ഏറ്റെ​ടു​ത്തു ചെ​യ്തു. എന്നി​ട്ടും അവർ ഞങ്ങ​ളെ വി​ട്ടി​ല്ല. അഞ്ചോ​ളം വരു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു​ട്ടി​ക​ളെ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ നി​ന്നു് പാ​ഞ്ചാ​ല​യി​ലേ​ക്കു കൊ​ണ്ടു​പോ​കാൻ കൗ​ര​വ​രാ​ജ​സ്ത്രീ​കൾ പത്തു​പേർ എങ്കി​ലും പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കൊ​പ്പം ദാ​സി​ക​ളാ​യി കൂടെ പോണം എന്ന ആവ​ശ്യ​വു​മാ​യി ഭീമൻ ആളെ അയ​ച്ചു. അനു​സ​രി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. ഒരു മാസം പി​ടി​ച്ചു, പത്തു കൗരവ രാ​ജ​സ്ത്രീ​കൾ, ആദ്യം ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ പോയി കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ പരി​പാ​ലന ചു​മ​ത​യേ​റ്റെ​ടു​ത്തു, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ദാ​സി​പ​ദ​വി​യിൽ പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ എത്തി, കു​ട്ടി​ക​ളെ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തിൽ ഏൽ​പ്പി​ച്ചു മട​ങ്ങി, വീ​ണ്ടും ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ എത്തി​ച്ചു, ഉപ​ചാ​ര​ത്തോ​ടെ യാത്ര പറ​ഞ്ഞു ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ എത്താൻ. എന്റെ ഭാര്യ പൊ​ട്ടി​ക്ക​ര​ഞ്ഞു—ഇതി​നാ​ണോ കലിം​ഗ​ദേ​ശ​ത്തിൽ നി​ന്നു് എന്റെ അച്ഛൻ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ വധു​വാ​യി എന്നെ കു​രു​വം​ശ​ത്തി​ലേ​ക്ക​യ​ച്ച​തു്? കൗ​ര​വ​രാ​ജ​സ​ഭ​യി​ലെ​ത്തി​യാ​ണ​വൾ കൈകൾ നീ​ട്ടി ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്കു് മു​മ്പിൽ വാ​വി​ട്ടു വി​ല​പി​ച്ച​തു. അന്നു് ഞാൻ എഴു​നേ​റ്റു​നി​ന്നു് മഹാ​രാ​ജാ​വി​നു വാ​ക്കു​കൊ​ടു​ത്തു—അനു​മ​തി തന്നാൽ, അടു​ത്ത വാ​വി​നു് മു​മ്പു് ഞാൻ പാ​ണ്ഡ​വ​രെ അടി​മ​ക​ളാ​ക്കി ഈ കോ​ട്ട​ക്ക​ക​ത്തു​നി​ന്നു് തല​മൊ​ട്ട​യ​ടി​ച്ചു, പു​ള്ളി​കു​ത്തി, കഴു​ത​പ്പു​റ​ത്തി​രു​ത്തി കാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു് എന്നെ​ന്നേ​ക്കു​മാ​യി യാ​ത്ര​യാ​ക്കും നി​ങ്ങൾ അഭി​മു​ഖ​ത്തി​നു് വരു​ന്ന​തി​നു അൽ​പ്പം മു​മ്പു് ഭാര്യ എന്നോ​ടു് പ്ര​കോ​പ​ന​പ​ര​മാ​യി ചോ​ദി​ച്ചു.”

“വാ​ക്കു പാ​ലി​ച്ചി​ല്ല​ല്ലോ ഭീരൂ, എവിടെ നി​ങ്ങൾ പറഞ്ഞ കഴു​ത​പ്പു​റ​സ​വാ​രി? പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു​ള്ള പ്ര​ണ​യം കാരണം ആ അവമതി നി​ങ്ങൾ ഒഴി​വാ​ക്കി​യോ?”

“നി​ങ്ങൾ കു​ളി​ച്ചു ഉടു​ത്തൊ​രു​ങ്ങു​മ്പോൾ മറ്റു​നാ​ലു പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു​ള്ളം നീ​റു​ക​യാ​ണു് എന്നോ? എന്തു​ണ്ടാ​യി?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഇളമുറ മാ​ദ്രി​പു​ത്രൻ സഹ​ദേ​വ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​രും പാ​ഞ്ചാ​ലി​യും ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ വെ​പ്പും പൊ​റു​തി​യും തു​ട​ങ്ങിയ കാലം. ജാ​ല​ക​ത്തി​ന്ന​പ്പു​റ​ത്തു പു​തു​കു​ടി​യേ​റ്റ കു​ടും​ബ​ങ്ങൾ വെ​ള്ള​വു​മാ​യി പോ​വു​ന്ന​തു് കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു.

“ഇന്നു് രാ​ത്രി​യും, പ്രി​യ​പാ​ഞ്ചാ​ലി ഊഴ ക്രമം തെ​റ്റി​ച്ചു എന്നോ​ടൊ​പ്പം പാ​യ​പ​ങ്കി​ടു​ന്നു എന്ന​റി​ഞ്ഞാൽ ആരുടെ ഉള്ള​വും നീ​റി​ല്ലേ!”

“നി​ങ്ങൾ അധി​കാ​ര​ശ്രേ​ണി​യി​ലൊ​രു സാ​മ​ന്ത​രാ​ജ​കു​ടും​ബ​മ​ല്ലേ, എങ്ങ​നെ രാ​ജ​സൂ​യ​ഇ​ന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ കയറി അധി​കാ​രം പി​ടി​ച്ചു? വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​വി​വാ​ദം കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ചർ​ച്ച​ക​ളിൽ സഹി​ക്ക​വ​യ്യാ​തെ, ജന​ശ്ര​ദ്ധ​തി​രി​ക്കാ​നൊ​രു മി​ന്നൽ ആക്ര​മ​ണം, അങ്ങ​നെ​യാ​ണോ ഞങ്ങൾ വാ​യി​ച്ചെ​ടു​ക്കേ​ണ്ട​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കൂ​ടു​തൽ ആയു​ധ​ങ്ങ​ളും സന്നാ​ഹ​വു​മാ​യി രണ്ടാം​ഘ​ട്ട കൗ​ര​വ​സൈ​ന്യം ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലേ​ക്കു തി​രി​ക്കു​ന്ന സംഘർഷ ദിനം.

“അർ​ദ്ധ​ന​ഗ്ന​അ​ടി​മ​പ്പെൺ ചൂ​താ​ട്ട​സ​ഭ​യിൽ ഇടി​ച്ചു​ക​യ​റി ബഹളം വച്ച​പ്പോൾ, ഉന്തും​ത​ള്ളി​ലും തു​ണി​യൂ​രി​പ്പോ​യ​പോ​ലെ​യാ​ണോ, ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ അധി​കാ​രം കയ്യാ​ളിയ അഞ്ചു സ്വേ​ച്ഛാ​ധി​പ​തി​കൾ, ഉന്മ​ത്ത​രാ​യി, വഴി​യിൽ കാ​ണു​ന്ന കു​ലീ​ന​സ്ത്രീ​ക​ളെ കട​ന്നു​പി​ടി​ക്കു​ന്ന​തും, പാ​തി​വ്ര​ത്യം കള​ങ്ക​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തും? ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം എന്ന കു​ടി​യേ​റ്റ​നാ​ട്ടിൽ ഒതു​ങ്ങി​യി​ല്ല പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ സ്ത്രീ വി​രു​ദ്ധ​പ​രാ​ക്ര​മ​ങ്ങൾ എന്നോർ​ക്ക​ണം. ദ്വാ​ര​ക​യിൽ എനി​ക്കാ​യി ഗു​രു​നാ​ഥൻ ബല​രാ​മൻ ഒരു​ക്കിയ വി​വാ​ഹ​ത്തെ തട​സ്സ​പ്പെ​ടു​ത്തി, അർ​ജ്ജു​നൻ സു​ഭ​ദ്ര​യെ​ത​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​യ​പ്പോൾ ഞാൻ ഉറ​ച്ചു, വൈ​കി​ല്ല അഞ്ചോ​ളം വരു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​അ​ക്ര​മി​കൾ​ക്കു​ള്ള സദാ​ചാര ബോ​ധ​വൽ​ക്ക​ര​ണം. ചൂ​താ​ടാൻ ക്ഷ​ണി​ച്ചു ആ കെ​ണി​യിൽ അവർ വീണു. അഭി​ജാ​ത​സ്ത്രീ​കൾ​ക്കു നേരെ അക്ര​മ​മു​ണ്ടാ യാൽ, ഗാ​ന്ധാ​രി​യു​ടെ നൂ​റു​മ​ക്കൾ കയ്യും കെ​ട്ടി നിൽ​ക്കി​ല്ല എന്നു് ബോ​ധ്യം വന്നു, ഞങ്ങ​ളു​ടെ പി​താ​മ​ഹ​നും കു​ടും​ബ​ച​രി​ത്ര​കാ​ര​നു​മായ വ്യാ​സ​നു. നന്മ ഞങ്ങൾ​ക്കൊ​പ്പം എന്നു​തെ​ളി​ഞ്ഞ​ല്ലോ, ആഘോ​ഷി​ക്കൂ ജഗ​ത്തി​ന്നു​ത്സ​വ​വേള,യി​ന്നു, വേല നാളെ മതി!”

അര​മ​ന​വ​ക്താ​വു്, തക്ഷ​ശി​ല​യി​ലെ പൂർവ വി​ദ്യാർ​ത്ഥി, യു​ദ്ധ​ത്തിൽ നി​ന്നും, അധി​കാര സം​ഘർ​ഷ​ങ്ങ​ളിൽ നി​ന്നും അക​ന്നു നട​ന്നു കൊ​ണ്ടു് മറ​ഞ്ഞു​നി​ന്ന ആൾ സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തിൽ കണ്ണു് വെ​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു? പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ അവ​കാ​ശ​വാ​ദ​ത്തി​ന്റെ മർ​മ്മ​ത്തിൽ തന്നെ​യാ​ണ​യാൾ തക്ഷ​ശി​ല​യിൽ പഠി​ച്ച രാ​ഷ്ട്ര​ത​ന്ത്ര​പാ​ഠ​ങ്ങൾ പരീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തു്. ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ D N A ലാ​ബു​കൾ ഇല്ലാ​ത്ത​തു് ഒരു അനു​കൂല ദൃ​ക്സാ​ക്ഷി​യു​ടെ സാ​ധ്യത അവ​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. മാ​തൃ​വാ​ക്യ​ത്തി​ലും വലിയ തെ​ളി​വെ​ന്തു​ണ്ടു് എന്നു് അവ​സാ​ന​ശ്ര​മം നട​ത്തു​ന്ന വി​ദു​ര​രു​ടെ സ്വ​ത്വ​പ്ര​തി​സ​ന്ധി ലേ​ഖി​ക​യു​ണ്ടോ അറി​യു​ന്നു! സം​ഭ​വ​ബ​ഹു​ല​മായ യു​ദ്ധ​ത്തി​നു് ശേ​ഷ​വും ഹസ്തി​ന​പു​രി അശാ​ന്ത​മാ​ണു് കെ പി നിർമൽ കു​മാ​റി​ന്റെ കഥ മാ​ധ്യ​മം വാ​രി​ക​യിൽ.

“ചതി​ച്ചു​കൊ​ന്ന കർ​ണ്ണ​നു ബലി​യി​ടു​മോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അർ​ജ്ജു​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കു​ളി​ച്ചു ഈറ​നു​ടു​ത്ത പാ​ണ്ഡ​വർ കു​ന്തി​യു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യ​ത്തിൽ, പു​രോ​ഹി​താ​ജ്ഞ​ക്കാ​യി കാ​ത്തു നിൽ​ക്കു​ന്ന​നേ​രം. പു​ണ്യ​ന​ദി​യി​ലെ ബലി​യി​ടം.

“നി​ങ്ങൾ​ക്കു ഭൗ​തി​ക​മാ​യി മാ​ത്ര​മേ ഈ ലോ​ക​ത്തിൽ ചി​ന്തി​ക്കാ​നാ​വൂ എന്നു​ണ്ടോ? പോ​രാ​ട്ട​ത്തിൽ സം​ഭ​വി​ക്കാ​വു​ന്ന ജീ​വ​ഹാ​നി കർ​ണ്ണ​ശ​രീ​ര​ത്തി​ന​ല്ലേ? രണ്ടി​ലൊ​രാൾ വധി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​തൊ​ക്കെ യു​ദ്ധ​ത്തിൽ നാം കണ്ടു​പ​രി​ച​യി​ച്ച​ത​ല്ലേ? കൗ​ന്തേ​യ​രെ​ന്ന നി​ല​യിൽ എനി​ക്കും കർ​ണ്ണ​നും പ്ര​കൃ​തി തന്ന​തു് ഒരേ മാ​താ​വി​ന്റെ ജീ​വ​കോ​ശ​മ​ല്ലേ? പോ​രാ​ട്ട​വ​ധ​ത്തിൽ ഒതു​ങ്ങു​മോ മനു​ഷ്യ​നേ​ത്ര​ങ്ങൾ​ക്കു വഴ​ങ്ങാ​ത്ത സൂ​ക്ഷ്മ​ലോ​കം? കേ​വ​ല​മൊ​രു അധി​കാ​ര​തർ​ക്ക​ത്തിൽ അവ​സാ​നി​ക്കു​മോ കർ​ണ്ണ​നു​മാ​യു​ള്ള ജനി​ത​ക​ബ​ന്ധം? മാ​ര​കാ​യു​ധ​ങ്ങൾ കൊ​ണ്ടു് ഉന്മൂ​ല​നം ചെ​യ്യാ​നാ​വു​മോ അന്ത​മി​ല്ലാ​പ്ര​പ​ഞ്ച​ത്തിൽ എന്നെ​ന്നും ഒളി​ഞ്ഞും തെ​ളി​ഞ്ഞും നി​ല​നിൽ​ക്കാൻ വി​ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട നാം മനു​ഷ്യാ​ത്മാ​ക്കൾ!”

“വി​ഘ​ട​ന​വാ​ദി​ക​ളെ നേ​രി​ടു​ന്ന​തി​നി​ട​യിൽ സ്വ​ജീ​വൻ ബലി​ദാ​നം ചെയ്ത ധീ​ര​ദേ​ശാ​ഭി​മാ​നി ദു​ര്യോ​ധ​ന​ന്റെ വി​ധ​വ​യ​ല്ലേ നി​ങ്ങൾ?” ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലെ അന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ കണ്ടു മി​ണ്ടി പരി​ച​യി​ച്ചി​രു​ന്ന സ്ത്രീ​യെ ആക​സ്മി​ക​മാ​യി വൃ​ദ്ധ​സ​ദ​ന​ത്തിൽ കണ്ട ഞെ​ട്ട​ലിൽ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക കൈ​പി​ടി​ച്ചു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വർ അധി​കാ​ര​ത്തിൽ​വ​ന്ന അന്ധ​കാര യുഗം.

“ഒരു കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധവ!”

“പണയം എന്ന പദം കേ​ട്ടാ​ലു​ടൻ ക്ഷോ​ഭി​ക്കു​ന്ന ഭാ​ര്യ​യെ എങ്ങ​നെ സഹി​ക്കു​ന്നു ഭർ​ത്താ​ക്ക​ളായ നി​ങ്ങ​ള​ഞ്ചു​പേ​രും?”, പാ​ണ്ഡ​വർ നി​റ​നി​ലാ​വിൽ അല​യു​ന്ന​തു് കണ്ട കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പരി​താ​പ​ത്തോ​ടെ അന്വേ​ഷി​ച്ചു. വന​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“ആരെ കു​റി​ച്ചാ​ണു് നി​ങ്ങൾ കാ​ര്യ​മ​റി​യാ​തെ അഭി​പ്രാ​യം ചോ​ദി​ക്കു​ന്ന​തു്? പ്ര​തി​ഷേ​ധ​വും ഹർ​ഷോ​ന്മാ​ദ​വും മി​ത​മായ കൗ​ശ​ല​ത്തോ​ടെ ബഹു​ഭർ​തൃ​ത്വ​വേ​ദി​യിൽ ആവി​ഷ്ക​രി​ക്കു​ന്ന അഭി​നേ​ത്രി പാ​ഞ്ചാ​ലി എവിടെ, അന്തഃ​പുര മട്ടു​പ്പാ​വിൽ നി​ലാ​വു് പെ​യ്യു​ന്ന വേ​നൽ​ക്കാല രാ​ത്രി​ക​ളിൽ, വസ്ത്ര​ര​ഹി​ത​ശ​രീ​ര​ങ്ങൾ ഇള​ക്കി​യും ആടി​യും, വട​ക്കൻ നി​ര​ക​ളെ നോ​ക്കി ഉന്മാ​ദ​ത്തിൽ പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ക്ക​യും, ഭീ​തി​ത​മാ​യി നി​ല​വി​ളി​ക്ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വ​ധു​ക്കൾ എവിടെ!”

“ആകെ​യു​ള്ള കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യെ ആദ്യാ​ക്ഷ​രം പഠി​പ്പി​ക്കു​ന്ന വി​ടു​പ​ണി​യാ​ണ​പ്പോൾ ‘ചി​ര​ഞ്ജീ​വി കൃ​പാ​ചാ​ര്യ’നു് വകു​പ്പു​മേ​ധാ​വി നകുലൻ വീ​തി​ച്ചു തന്ന​തു് അല്ലെ”, യു​ദ്ധ​കാ​ര്യ ലേഖകൻ അർ​ത്ഥം വച്ചു അന്വേ​ഷി​ച്ചു.

“അങ്ങ​നെ​യാ​ണോ ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’ യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തിൽ എന്റെ കൊ​ട്ടാ​ര​പ​ദ​വി നിർ​വ​ചി​ക്കു​ന്ന​തു്? സ്ഥാ​ന​മൊ​ഴി​യു​ന്ന ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്കും മഹാ​റാ​ണി​ക്കും കഴി​യു​ന്ന​ത്ര രാ​ജ​കീയ സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങൾ മു​മ്പെ​ന്ന​പോ​ലെ നി​ല​നിർ​ത്തുക എന്ന ഭാ​രി​ച്ച ഉത്ത​ര​വാ​ദി​ത്വം വി​ല​പേ​ശ​ലി​ലൂ​ടെ യു​ധി​ഷ്ഠിര ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തിൽ നി​ന്നു നേ​ടി​യെ​ടു​ക്കാൻ എനി​ക്കാ​ണു് നി​യോ​ഗം. കൂ​ട്ട​ത്തിൽ അഭി​മ​ന്യു​മ​കൻ പരീ​ക്ഷി​ത്തി​നെ രണ്ട​ക്ഷ​രം പഠി​പ്പി​ക്കും, ഭാ​വി​രാ​ജാ​വ​ല്ലേ!” മു​റി​പ്പെ​ട്ട അഹന്ത താ​ലോ​ലി​ച്ചു മുഖം നോ​ക്കാ​തെ കൃ​പാ​ചാ​ര്യൻ പറ​ഞ്ഞു.

“എന്തു് പറ്റി? പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ പോലെ ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ​ക്കു് പാ​ള​യ​ത്തിൽ സേവനം ചെ​യ്യാൻ പോയി, പെ​ട്ടെ​ന്നു് പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ നി​ന്നും മട​ങ്ങി​യ​ല്ലോ.” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“നി​ക്ഷി​പ്ത​താ​ല്പ​ര്യ​മു​ള്ള പാ​ണ്ഡ​വർ ആണെ​ന്നു് പി​ന്നീ​ടു് മന​സ്സി​ലാ​യി, സന്ധ്യ​ക്കു് പതു​ങ്ങി​വ​ന്നു ഞങ്ങ​ളെ റാ​ഞ്ചി. വി​വ​സ്ത്ര​രാ​ക്കി​യും അവ​മ​തി​ച്ചും ഭീ​ഷ​ണി​പ്പെ​ടു​ത്തി​യാൽ, ജീ​വ​നും കൊ​ണ്ടു് മട​ങ്ങു​ക​യ​ല്ലാ​തെ, വാ​ളെ​ടു​ത്ത​വ​രു​ടെ നേരെ ഞങ്ങൾ അബ​ല​കൾ​ക്കു വെ​ളി​ച്ച​പ്പെ​ടാ​നാ​വു​മോ.”

“അർ​ജ്ജു​നൻ കർ​ണ്ണ​നെ കൊ​ല്ലു​ന്ന​തും, ഭീമൻ ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ കൊ​ല്ലു​ന്ന​തും ഞാൻ വാർ​ത്ത​ക​ളാ​ക്കി. എന്നാൽ ‘ഗാ​ന്ധാര ഭൂപതി’ശകു​നി​യെ കൊ​ല്ലാൻ അവസരം കി​ട്ടിയ നി​ങ്ങൾ ആ കു​രു​ട്ടു​ബു​ദ്ധി​യു​ടെ നെ​ഞ്ഞു​പി​ളർ​ത്താൻ ആഞ്ഞു​വെ​ട്ട​ണം എന്നാ​യി​രു​ന്നു​വോ നി​യോ​ഗം? എങ്ങ​നെ ഓർ​ക്കു​ന്നു ഐതി​ഹാ​സിക കൊല?” കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക സഹ​ദേ​വ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വർ ഹസ്തി​ന​പു​രി കീ​ഴ​ട​ക്കാൻ പദ​യാ​ത്ര ചെ​യ്യു​ന്ന നേരം.

“അറ​വു​ശാ​ല​യിൽ ഉഴ​വു​മാ​ടി​നെ വെ​ട്ടു​ന്ന മഴു​വാ​യി ശകു​നി​വ​ധ​ത്തി​നു ആയുധം. ഞാ​ന​ത​യാൾ​ക്കു​നേ​രെ എറി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ അറി​യു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല, ഉന്നം അത്ര​മേൽ കൃ​ത്യ​മാ​വും. പതി​നെ​ട്ടാം ദി​വ​സ​മാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും പോ​രാ​ട്ട​വേ​ദി​യിൽ സൈ​നി​ക​സാ​ന്നി​ധ്യം നന്നേ​കു​റ​വാ​യി​രു​ന്നു. മഴു കരൾ പി​ളർ​ന്നു. അതൊ​ക്കെ പി​ന്നീ​ടു് ജഡം പരി​ശോ​ധി​ക്കു​മ്പോ​ഴാ​ണു് വ്യ​ക്ത​മാ​വു​ന്ന​തു്. സാ​ഹ​ച​ര്യം വി​ല​യി​രു​ത്തു​മ്പോൾ, പാ​ണ്ഡവ തന്ത്ര​മി​ക​വി​ന​ല്ല, ആക​സ്മി​ക​ത​ക്കാ​യി സാ​ധ്യത. ഞാൻ അയാ​ളു​ടെ തല തകർ​ക്കും എന്നാ​രും കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ വി​ശ്വ​സി​ക്കി​ല്ല. അയാളെ ഞങ്ങൾ​ക്കു് പേ​ടി​യാ​യി​രു​ന്നു. ശകുനി കാണാൻ കോ​മ​ള​നെ​ങ്കി​ലും, അവനു ചെ​യ്യാ​നാ​വു​ന്ന ഭീകരത, അതാ​യി​രു​ന്നു ദൂരെ ദൂരെ വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തും ഞങ്ങൾ ഭയ​ന്ന​തു. മാ​റി​ടം മഴു​വി​നു് ലക്ഷ്യ​മാ​യി മാ​റ്റി​യ​തു് പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ വി​ള​യാ​ട്ട​മാ​യി​രു​ന്നു. അങ്ങ​നെ നോ​ക്കി​യാൽ, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര ആക​സ്മി​ക​ത​ക​ളു​ടെ കർ​മ്മ​ഭൂ​മി​യ​ല്ലേ!”

“യു​ധി​ഷ്ഠിര ഭര​ണ​നേ​ട്ട​ത്തെ കു​റി​ച്ചൊ​ന്നും തൽ​ക്കാ​ലം ചോ​ദി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. എന്നാൽ, നി​ങ്ങ​ള​ഞ്ചു​പേ​രു​ടെ നീണ്ട വ്യ​ക്തി​ജീ​വി​ത​ത്തിൽ വല്ല​തു​മു​ണ്ടോ പൊ​തു​സ​മൂ​ഹ​വു​മാ​യി ഹൃ​ദ​യ​ര​ഹ​സ്യം പങ്കി​ടാൻ?”, കൊ​ട്ടാ​ര​വി​പ്ല​വ​ത്തി​ലൂ​ടെ ഭര​ണ​പ​ദ​വി​കൾ നഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു്, വാ​ന​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​നു പടി​യി​റ​ങ്ങു​ന്ന വൃ​ദ്ധ​പാ​ണ്ഡ​വ​രോ​ടു് കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. നഗ​രാ​തിർ​ത്തി​വ​രെ കൂടെ നട​ക്കാൻ വി​സ​മ്മ​തി​ച്ച പുതിയ ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി പരീ​ക്ഷി​ത്തു്, മട്ടു​പ്പാ​വിൽ നി​ന്ന​വ​രെ പു​രി​കം വള​ച്ചു നോ​ക്കി

“ആയിരം പൂർ​ണ​ച​ന്ദ്ര​ന്മാ​രെ ഏറി​യും കു​റ​ഞ്ഞും കണ്ട​ശേ​ഷ​വും ഞങ്ങൾ സു​ന്ദ​ര​രൂ​പി​ക​ളാ​യി നി​ങ്ങൾ​ക്കു് തോ​ന്നു​ന്നെ​ണ്ടെ​ങ്കിൽ എന്താ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്ക​ണം, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ​പ്പോ​ലൊ​രു വി​ശ്വ​മോ​ഹി​നി​ക്കു ആകർ​ഷ​ക​മാ​യി തോ​ന്നിയ ഞങ്ങ​ളു​ടെ തീ​പി​ടി​ച്ച യു​വ​ത്വം! കാറും മി​ന്ന​ലും വെ​ണ്ണി​ലാ​വും പെ​രു​മാ​റ്റ​ത്തിൽ കലർ​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും, ആ സവി​ശേ​ഷ​വ്യ​ക്തി​ത്വ​ത്തെ നാ​ട്ടി​ലും കാ​ട്ടി​ലും പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടാ​യി സ്വീ​ക​രി​ച്ചു ഒരാ​യു​ഷ്ക്കാ​ലം സഹ​വർ​ത്തി​ത്ത​ത്തോ​ടെ, ശി​ശു​പ​രി​പാ​ല​ന​ത്തി​ന്റെ വൈ​ഷ​മ്യ​ങ്ങൾ അശേഷം അറി​യാ​തെ, അവ​ളു​മൊ​ത്തു ആസ്വാ​ദ​ന​ര​തി ഞങ്ങൾ ആർ​മാ​ദി​ച്ചു എന്ന​തു്, പാ​ണ്ഡ​വ​ദാ​മ്പ​ത്യം പാ​ര​സ്പ​ര്യ​ത്തി​ന്റെ ലക്ഷ​ണ​മൊ​ത്ത ഇതി​ഹാ​സ​മെ​ന്ന​തി​നു​കൂ​ടി പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മ​ല്ലേ? ഇനി അവ​ളാ​യി അവ​ളു​ടെ പാ​ടാ​യി.”

“കള​ങ്ക​പ്പെ​ടാ​ത്ത ദാ​മ്പ​ത്യ​വി​ശ്വ​സ്തത എന്നൊ​രു പു​തു​ആ​ശ​യം കൗ​ര​വ​രാ​ജ​വ​ധു​ക്കൾ ഈയി​ടെ​യാ​യി മു​ന്നോ​ട്ടു വക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. ഹസ്തി​ന​പു​രി പോ​ലൊ​രു യാ​ഥാ​സ്ഥി​തിക സമൂ​ഹ​ത്തിൽ കൌ​ര​വ​പ്രോൽ​സാ​ഹ​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ, പാ​ണ്ഡ​വ​രെ ആക്ര​മി​ക്കാ​നും വി​ല​കു​റ​ച്ചു് കാ​ണാ​നും പൊ​തു​സം​വാ​ദ​ങ്ങ​ളിൽ അതവർ മറ​യി​ല്ലാ​തെ ആയു​ധ​മാ​ക്കു​ന്ന​തു നി​ങ്ങ​ളും കേ​ട്ട​റി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും. ഇത്ത​രം സദാ​ചാര ‘സമസ്യ’കളെ ഒരു പരി​ഷ്കൃ​ത​വ​നിത എന്ന നി​ല​യിൽ നി​ങ്ങൾ സ്വ​ജീ​വി​ത​ത്തിൽ എങ്ങ​നെ കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്യു​ന്നു?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു, പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ക്കാ​ലം.

“ഒരാളെ ഞാൻ സ്വ​യം​വ​ര​ത്തി​ലൂ​ടെ പരി​ണ​യി​ച്ച​പ്പോൾ, നാലു പേരെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ വെ​റു​തെ കി​ട്ടി. എന്നാൽ അവ​ര​ഞ്ചു​പേർ​ക്കും വ്യ​ക്തി​ഗത വി​ശ്വ​സ്തത, എന്റെ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തിൽ ഞാൻ ഉറ​പ്പു​കൊ​ടു​ത്തി​ട്ടി​ല്ല. പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ വി​വാ​ഹേ​തര ആന​ന്ദ​സ്രോ​ത​സ്സു​കൾ കള​ങ്ക​പ്പെ​ടു​ത്താൻ ഞാൻ മി​ക്ക​പ്പോ​ഴും ശ്ര​മി​ക്കാ​ത്ത​തു് പോലെ, അവരും എന്റെ അന്തർ​മ​ണ്ഡ​ല​ങ്ങ​ളിൽ അതി​ക്ര​മി​ച്ചു കയറാൻ ധൈ​ര്യ​പ്പെ​ടു​ക​യി​ല്ല എന്ന​തു് മാ​ത്ര​മാ​ണു് ഞങ്ങൾ​ക്കി​ട​യി​ലെ ഈ അസാ​ധാ​രണ ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തിൽ നി​ല​നിൽ​ക്കു​ന്ന പര​സ്പ​ര​ധാ​രണ” ദൂരെ ദൂരെ പടി​ഞ്ഞാ​റു, കട​ലോ​ര​ന​ഗ​ര​ത്തി​ലെ ആത്മ​സു​ഹൃ​ത്തി​നു പ്ര​ണ​യ​സ​ന്ദേ​ശം എഴുതി, വളർ​ത്തു​പ​ക്ഷി​യു​ടെ കാലിൽ കെ​ട്ടി സ്നേ​ഹ​പൂർ​വ്വം യാ​ത്ര​യാ​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥം ചക്ര​വർ​ത്തി​നി​കൂ​ടി​യായ പാ​ഞ്ചാ​ലി.

“പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ശവ​മ​ട​ക്കി​നു നി​ങ്ങൾ മനഃ​പൂർ​വ്വം വന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, വി​കാ​രാ​ധീ​ന​നാ​യി അനു​സ്മ​രണ യോ​ഗ​ത്തിൽ എന്തൊ​ക്കെ​യോ അസ്പ​ഷ്ട​മാ​യി മന്ത്രി​ച്ച​ല്ലോ. ഇതു്, ഇതു​ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു​വോ നി​ങ്ങൾ വി​ശു​ദ്ധി​യോ​ടെ പരാ​മർ​ശി​ച്ച പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ തി​രു​ശേ​ഷി​പ്പു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ഭീ​മ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ഞ്ചാ​ലി കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ണു മരി​ച്ച ദിവസം. മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​നം.

“അതെ, ഇതു​ത​ന്നെ രക്ത​ക്ക​റ​യു​ള്ള ആ പരു​ത്തി​ത്തു​ണി! വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തു ദു​ര്യോ​ധ​നൻ പതി​വാ​യി അവൾ​ക്കെ​ത്തി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു, പെ​ണ്ണു​ടൽ​പ​രി​ര​ക്ഷ​ക്കു തു​ണി​യും കോ​പ്പു​മെ​ന്നു നകുലൻ ഒരി​ക്കൽ സാ​ന്ദർ​ഭി​ക​മാ​യി പറ​ഞ്ഞ​റി​യു​മ്പോൾ ആദ്യം ഞാൻ ഒന്നു ക്ഷോ​ഭി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും, ആ പരി​ഷ്കൃ​ത​വ​നി​ത​യു​ടെ ആർ​ത്ത​വ​ശു​ചി​ത്വം ദു​ര്യോ​ധ​നൻ എത്ര കരു​ത​ലോ​ടെ എന്നും കാ​ത്തു! എന്നി​ട്ടും ചോ​ര​ക്കറ ആദ്യം കണ്ട​പ്പോൾ ഞെ​ട്ടി. ദേ​വ​ലോ​ക​ചി​കി​ത്സ​ക​രായ അശ്വി​നീ​ദേ​വ​ത​ക​ളു​ടെ മകനായ നകുലൻ, ഗർ​ഭ​പാ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ വി​ലാ​പ​ര​ഹ​സ്യം സര​ള​മാ​യി പറ​ഞ്ഞു​ത​ന്നു. അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ത്തി​നു പോ​വു​മ്പോൾ, ഉപേ​ക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു​പോ​വു​മാ​യി​രു​ന്ന പാ​ഴ്‌​വ​സ്തു​ക്കൾ​ക്കി​ട​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു, ഈ തുണി. ഉട​മ​സ്ഥാ​വ​കാ​ശ​ത്തോ​ടെ, ആരും കാ​ണാ​തെ ഞാനതു കൈവശം വച്ചു! ‘ജൈ​വ​മാ​ലി​ന്യ’മെ​ന്ന​നി​ല​യിൽ, കു​ഴി​ച്ചു​മൂ​ടു​ക​യോ കത്തി​ക്കു​ക​യോ ചെ​യ്യാ​തി​രു​ന്ന​തി​ലും നി​ങ്ങൾ കാണണം, ഭീ​മ​ന്റെ പ്രണയ പ്ര​തി​ബ​ദ്ധത. കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ണ​വൾ മരി​ക്കു​മ്പോൾ, അവ​ളു​ടെ കൈ​പി​ടി​ച്ചു​യുർ​ത്താൻ എനി​ക്കു് യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​വി​ല​ക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും, ഈ പവി​ത്ര തി​രു​ശേ​ഷി​പ്പു് സ്വ​കാ​ര്യ​ഭാ​ണ്ഡ​ത്തിൽ ഞാൻ ഒളി​പ്പി​ച്ചു. ആരാ​ധ​നാർ​ഹ​മായ ഭൗ​തി​ക​അ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങ​ളെ പൈ​തൃ​ക​സ്വ​ത്താ​യി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കാൻ ഞാൻ കൊ​തി​ച്ചു. “ആ ജൈ​വ​മാ​ലി​ന്യം കത്തി​ച്ചു​ക​ള​യൂ പ്രി​യ​ഭീ​മാ” എന്നു് പാ​ഞ്ചാ​ലി അജ്ഞാ​ത​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തു ശഠി​ച്ചു. ഞാൻ വഴ​ങ്ങി​യി​ല്ല. ചി​ത​ത്തീ​യിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ഭൗ​തി​ക​ശ​രീ​രം ചാ​ര​മാ​യാ​ലും, പ്ര​ഖ്യാ​പിത ‘മാ​ലി​ന്യം’ ഭീ​മ​ച​ര​മ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’ വഴി ബാ​ഹ്യ​ലോ​കം കണ്ട​റി​യ​ട്ടെ! വെ​റു​മൊ​രു വ്യാ​സ​ഭാ​വ​നാ​സൃ​ഷ്ടി​യ​ല്ല പാ​ഞ്ചാ​ലി. പല്ലും നഖവും മു​ടി​യും പോലെ, മാം​സ​വും മാ​സ​മു​റ​യും ചു​ടു​ചോ​ര​യു​മു​ള്ളൊ​രു ധീ​ര​വ​നിത പ്ര​ണ​യ​പാ​ഞ്ചാ​ലി!”

“ഒന്നും ചെ​യ്യാ​നി​ല്ലെ​ങ്കിൽ പാ​ണ്ഡ​വർ ഒരു കാടു കത്തി​ക്കും!” ഖാ​ണ്ഡവ വനം ചാ​മ്പ​ലാ​യി എന്നു് കേ​ട്ട​പ്പോൾ കർ​ണ്ണൻ.

“ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥം കാ​ടാ​യി​രി​ക്കാം, കൗ​ന്തേ​യർ​ക്ക​തൊ​രു പു​ത്ത​രി​യൊ​ന്നു​മ​ല്ല, ജനി​ച്ച​തും വളർ​ന്ന​തും കൊ​ടും​കാ​ട്ടിൽ, എന്നാൽ നി​ങ്ങൾ! പാ​ഞ്ചാ​ല​യിൽ വളർ​ന്ന നി​ങ്ങൾ ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തിൽ കു​ടി​യേ​റ്റ​ക്കാ​രാ​യി ചെ​ന്ന​പ്പോൾ, ഭയ​ന്നു് വന​ദേ​വ​ത​മാ​രെ ശരണം വി​ളി​ച്ചു എന്നാ​ണോ പറ​യു​ന്ന​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദ്രൗ​പ​ദി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. മഹാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​നു മു​മ്പു്.

“ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥം കാ​ടാ​ണോ മേ​ടാ​ണോ എന്നൊ​ന്നു​മ​ല്ല എന്നെ സ്പർ​ശി​ച്ച​തു്, യമുന ഒഴു​കു​ന്ന ആ മഹാ​വി​പി​നം ആണ്ടു​പി​റ​പ്പി​നു​മു​മ്പു് “കൗ​മാ​രം വരെ കാ​ട്ടിൽ വളർ​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വർ” ചാ​മ്പ​ലാ​ക്കു​മെ​ന്ന വ്യാ​സ​പ്ര​വ​ച​ന​മാ​യി​രു​ന്നു ഭയ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തു്. “പ്ര​കൃ​തി അതിൽ നി​ന്നൊ​ക്കെ വൈ​കാ​രി​ക​മു​ക്തി നേടി, മക്ക​ളെ” എന്നൊ​ക്കെ മഹാ​മു​നി​യാ​യി​അ​ഭി​ന​യി​ക്കു​ന്ന കൗ​തു​ക​വേ​ഷ​മാ​ണു് വ്യാ​സൻ ഞങ്ങൾ​ക്കു് മു​മ്പിൽ, അന്നും പി​ന്നെ​യും ആടി​യ​തു, രാ​ജ​വി​ധ​വ​ക​ളായ അംബിക, അം​ബാ​ലിക എന്നി​വ​രെ അവ​രു​ടെ മനഃ​സ​മ്മ​തം കൂ​ടാ​തെ, പി​ച്ചി​ച്ചീ​ന്തിയ ശേഷം, “എന്തു​ചെ​യ്യാം കു​ട്ടി​ക​ളെ, സു​ര​ത​ക്രി​യ​യിൽ സഹ​ക​രി​ക്കാ​ത്ത നി​ങ്ങൾ​ക്കു് പി​റ​ക്കു​ന്ന കു​ട്ടി​കൾ അം​ഗ​പ​രി​മി​ത​രാ​വ​ട്ടെ” എന്നു് ശപി​ച്ച​തി​നു പി​ന്നി​ലെ സ്ത്രീ​വി​രു​ദ്ധത, അതു​മ​തി​യാ​യി വ്യാ​സ​പ്ര​വ​ച​ന​ത്തോ​ടു് പ്ര​തി​ക​രി​ക്കാ​തെ മുഖം തി​രി​ക്കാൻ. ഞാൻ വ്യാ​സ​പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​വു​മാ​യി സഹ​ക​രി​ച്ചി​ല്ലെ​ന്ന പരി​ഭ​വ​മാ​ണു്, പി​ന്നീ​ടു് ഹസ്തി​ന​പു​രി ചൂ​താ​ട്ട​ത്തിൽ എന്നെ നഗ്ന​യാ​ക്കാ​നു​ള്ള തീ​രു​മാ​നം. കൂ​ട്ടി​ച്ചേർ​ക്കൽ അസ്വീ​കാ​ര്യ​മെ​ന്നു ഞാൻ ശബ്ദ​മു​യർ​ത്തി​യ​പ്പോൾ, വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ ആവ​ശ്യം, വേ​ണ്ടി​വ​ന്നാൽ നി​ന്റെ അനാ​ഥ​മ​ര​ണ​ത്തിൽ സന്തോ​ഷി​ക്കു​ന്ന ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രേ​യും ഞാൻ ഭാ​ര​ത​ക​ഥ​യിൽ ചേർ​ക്കും എന്നു ശപി​ച്ചു!””

“നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​ക്ക​ളെ കരു​ത​ലോ​ടെ കൈ​കാ​ര്യം ചെ​യ്യു​ന്ന​തിൽ മാ​പ്പർ​ഹി​ക്കാ​ത്ത വിധം അശ്ര​ദ്ധ ഏഴു​ത​വണ ആവർ​ത്തി​ച്ച പെ​റ്റ​ത​ള്ള​യ​ല്ലേ നി​ങ്ങൾ! ഓരോ കു​ഞ്ഞി​നേ​യും മനഃ​പൂർ​വ്വം നീ​രൊ​ഴു​ക്കിൽ മു​ക്കി​ക്കൊ​ല്ലു​ന്ന​തു കണ്ട സത്യ​സാ​ക്ഷി​മൊ​ഴി​യു​ണ്ട​ല്ലോ, നി​ങ്ങ​ളെ ആ സമയം കർ​ത്ത​വ്യ​നിർ​വ്വ​ഹ​ണ​ത്തോ​ടെ പി​ന്തു​ടർ​ന്ന അന്തഃ​പു​രം സേ​വ​ന​ദാ​താ​ക്ക​ളു​ടെ?”, ശി​ശു​ഹ​ത്യ ആരോ​പ​ണം നേ​രി​ടു​ന്ന ഗം​ഗ​യോ​ടു് ഹസ്തി​ന​പു​രി മഹാ​രാ​ജാ​വു് ശന്ത​നു ചോ​ദി​ച്ചു. എട്ടാ​മ​ത്തെ കു​ഞ്ഞി​നെ മു​ക്കി​ക്കൊ​ല്ലാൻ ഗംഗ ശ്ര​മി​ക്കു​മ്പോൾ, അരു​തു് എന്ന വാ​മൊ​ഴി വി​ല​ക്കോ​ടെ ഇട​പെ​ട്ട​താ​യി​രു​ന്നു കു​രു​വം​ശ​നാ​യ​കൻ.

“നവ​ജാ​ത​ശി​ശു​പ​രി​ച​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​യി പു​ണ്യ​ന​ദി​യിൽ ആചാ​ര​മ​നു​സ​രി​ച്ചു വി​ശു​ദ്ധ​സ്നാ​നം ചെ​യ്യാൻ ഞാൻ അതി​രാ​വി​ലെ വന്ന​പ്പോൾ, കൈ​വ​ഴു​തി, യാ​ദൃ​ച്ഛി​ക​മാ​യി ദുർ​മ​ര​ണ​മു​ണ്ടായ ഏഴോളം ദുഃ​ഖ​സം​ഭ​വ​ങ്ങൾ നേരിൽ കണ്ടു എന്നു് പറ​യു​ന്ന അവി​ശ്വ​സ്ത തോ​ഴി​ക​ളു​ടെ സാ​ക്ഷി​മൊ​ഴി തെ​ളി​വാ​യി സ്വീ​ക​രി​ച്ചു കൊ​ണ്ടാ​ണോ, ഹസ്തി​ന​പു​രി മഹാ​റാ​ണി​പ​ദ​വി​യിൽ നി​ന്നെ​ന്നെ പു​ക​ച്ചു​പു​റ​ത്തു ചാ​ടി​ക്കാൻ പു​തി​യൊ​രാ​ഖ്യാ​ന​നിർ​മ്മി​തി​യിൽ ഈ വാർ​ധ​ക്യ​ത്തി​ലും നി​ങ്ങൾ പി​ടി​ച്ചു​ക​യ​റു​ന്ന​തു്?”

“നി​ങ്ങ​ളു​ടെ സഹോ​ദ​രീ ഭർ​ത്താ​വും സൈ​ന്ധ​വ​രാ​ജാ​വു​മായ ജയ​ദ്ര​ഥ​നെ പാ​ണ്ഡ​വർ ലൈം​ഗി​കാ​ക്ര​മി എന്നു് വ്യാ​ജ​മു​ദ്ര​കു​ത്തി കൈ​കൾ​കെ​ട്ടി തല​മൊ​ട്ട​യ​ടി​ച്ച കഴു​ത​പ്പു​റ​ത്തു കു​ന്നി​ന്മു​ക​ളിൽ​നി​ന്നും ഇറ​ക്കി​വി​ട്ടു എന്നൊ​രു കഥ പു​റ​ത്തു​വ​ന്നി​ട്ടു​ണ്ടു്. ആശങ്ക തോ​ന്നു​ന്നി​ല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വ​രു​ടെ വാ​വാ​സ​ക്കാ​ലം.

“സം​ശ​യ​ക​ര​മാ​യി എന്തോ ഉണ്ടു്! പ്രിയ സഹോ​ദ​രി​യും ജയ​ദ്രഥ ഭാ​ര്യ​യു​മായ ദു​ശ്ശള ഞങ്ങ​ളെ അറി​യി​ച്ച​തു്, പെൺ​വേ​ട്ട​യിൽ കമ്പം കാ​ണി​ക്കു​ന്ന ജയ​ദ്ര​ഥ​നെ പാ​ഞ്ചാ​ലി തേൻ​കെ​ണി​യിൽ വീ​ഴ്ത്തി എന്ന​താ​ണു്. അത്ര​യും വി​ശ്വാ​സ്യ​ത​യു​ള്ള കാ​ര്യ​ങ്ങൾ. അതു​കൊ​ണ്ടാ​യി​ല്ല. സം​ശ​യ​രോ​ഗി​യായ ഭീമൻ ഇട​പെ​ട്ടു ജയ​ദ്ര​ഥ​നെ സ്ത്രീ പീ​ഡ​ക​നാ​നാ​യി അവ​ത​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തിൽ വിജയം കണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു എന്നു​വേ​ണം നാം മന​സ്സി​ലാ​ക്കാൻ. പാ​ണ്ഡവ വന​വാ​സം നേ​രി​ട്ടു് കണ്ട​റി​യാൻ ഞങ്ങൾ ജയ​ദ്ര​ഥ​നെ പറ​യ​ച്ച​താ​യി​രു​ന്നു. അവൻ പാ​ണ്ഡ​വാ​ശ്ര​മ​ത്തി​ന്ന​രി​കെ എത്തി​യ​പ്പോൾ, കെ​ണി​യിൽ വീ​ഴ്ത്താൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി, തേൻ​കു​ടു​ക്ക​യാ​യി എന്ന​താ​ണു് ഞെ​ട്ടി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്ന​കാ​ര്യം അവൾ ജയ​ദ്ര​ഥ​നെ ക്ഷ​ണി​ച്ചു അക​ത്തേ​ക്കു​കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു അക്ഷ​യ​പാ​ത്ര​ത്തിൽ​നി​ന്നും ഭക്ഷ​ണം വി​ള​മ്പു​മ്പോൾ തന്നെ സ്വയം വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പം ചെ​യ്തു ജയ​ദ്ര​ഥ​നെ പ്ര​ലോ​ഭി​പ്പി​ച്ചു. പാവം ജയ​ദ്ര​ഥൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ആതി​ഥേ​യ​ത്വ​ത്തി​ലും ഉട​ല​ഴ​കി​ലും ഭ്ര​മി​ച്ചു പാ​ണ്ഡ​വ​കെ​ണി​യിൽ വീണു. ശരി​യാ​ണു്, വീഴ്ച വീഴ്ച തന്നെ. കൂ​ട്ടു​പ​ലി​ശ​യ​ട​ക്കം ഈ ബാ​ധ്യത തീർ​ക്കു​ന്ന നി​യോ​ഗം ഞാൻ ഏറ്റെ​ടു​ത്തു​ക​ഴി​ഞ്ഞു!”

“കൂ​ര​മ്പു​മു​റി​വു​ക​ളിൽ പച്ചി​ല​മ​രു​ന്നു ഫലി​ച്ചു, എല്ലാം ഉണ​ങ്ങി, ഇനി നമു​ക്കു് ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു പോകാം”, നി​യു​ക്ത രാ​ജാ​വു് യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ പി​താ​മ​ഹ​നെ ക്ഷ​ണി​ച്ചു. അർ​ജ്ജു​നൻ രോ​ഗീ​പ​രി​ച​ര​ണ​ത്തി​നു പണിത ശര​ശ​യ്യ അഴി​ച്ചു​മാ​റ്റു​ന്ന തി​ര​ക്കി​ലാ​യി​രു​ന്നു ഭീ​മ​നും രണ്ടു മാ​ദ്രെ​യ​രും. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട​വ​രു​ടെ ഭൗ​തി​കാ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങൾ അടി​ച്ചു​വാ​രി ആരു് നീ​ക്കം ചെ​യ്യു​മെ​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു യു​ദ്ധ​നിർ​വ്വ​ഹ​ണ​സ​മി​തി ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​രു​മാ​യി അർ​ജ്ജു​നൻ തർ​ക്ക​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു.

“ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്ര​രും ഗാ​ന്ധാ​രി​യും കു​ന്തി​യു​മൊ​ക്കെ അര​മ​ന​യിൽ അത്യാ​വ​ശ്യ​ങ്ങൾ​ക്കു​പോ​ലും കഷ്ട​പ്പെ​ടു​ന്ന ഹസ്തി​ന​പു​രി കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു ഇനി ഞാൻ ഇല്ല. വയോ​ജ​ന​സൗ​ഹൃ​ദ​ര​ല്ല കു​രു​വം​ശീ​യർ എന്നു​വ്യ​ക്തം. മനം​മ​ടു​ത്ത​ല്ലേ സത്യ​വ​തി മുതൽ പല രാ​ജ​പ്ര​മു​ഖ​രും വയ​സ്സാ​യ​പ്പോൾ വന​വാ​സ​ത്തി​നു പോ​വേ​ണ്ടി​വ​ന്ന​തു്. ഞാനോ അവി​വാ​ഹി​തൻ. പു​തു​ത​ല​മു​റ​യിൽ ആരെ​ങ്കി​ലും ‘പി​താ​മ​ഹാ നി​ങ്ങ​ളും യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നും തമ്മി​ലെ​ന്തു​ബ​ന്ധം?’ എന്നോ​മ​റ്റോ ചോ​ദി​ച്ചാൽ തീർ​ന്നി​ല്ലേ എന്റെ അഹന്ത. ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ എന്തി​നും ഏതി​നും ഞാൻ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യെ ആശ്ര​യി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രും. സ്വേ​ച്ഛാ​ധി​പ​തി​യായ അവ​ളാ​ക​ട്ടെ പണ്ടു് വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ത്തിൽ എന്റെ മൗ​ന​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തിൽ പരാതി കൊ​ടു​ത്ത​വ​ളു​മാ​ണു്. ഞാൻ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ കൂര കെ​ട്ടി ശി​ഷ്ട​കാ​ലം ദാർ​ശ​നി​ക​സ​മ​സ്യ​ക്കൊ​രു ലളിത പരി​ഹാ​രം തേടാൻ ഇവി​ടെ​ത്ത​ന്നെ വെ​പ്പും ഉറ​ക്ക​വു​മാ​യി ഉണ്ടാ​വും. കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട​വ​രു​ടെ​യും പരു​ക്കേ​റ്റ​വ​രു​ടെ​യും യു​ദ്ധ​ജേ​താ​ക്ക​ളു​ടെ​യും “മണ​മൊ​ന്നും എനി​ക്കു് ഇനി പ്ര​ശ്ന​മ​ല്ല. പത്താം ദിവസം വീണ ഞാ​നി​ന്നും ഉയി​രോ​ടെ ഇരി​ക്കു​ന്ന​തിൽ തന്നെ​യു​ണ്ടു് അവി​ശ്വ​സ​നീ​യത അല്ലേ! എന്നാൽ അതി​ജീ​വി​തൻ എന്ന നി​ല​യിൽ ഞാൻ ഇനി പഴയ ഭീ​ഷ്മ​പ്ര​തി​ച്ഛാ​യ​യിൽ തു​ടർ​ന്നു​കൂ​ടാ. ആജീ​വ​നാ​ന്ത ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യം എന്ന അനാ​വ​ശ്യ പ്ര​തി​ജ്ഞ​യാ​ണെ​ന്റെ ജീവി തപ​രാ​ജ​യ​ത്തി​നു കാരണം എന്നു് വ്യാ​സ​നെ കണ്ടാൽ പറയൂ.”

“ദാ​മ്പ​ത്യ​ബാ​ഹ്യ​സ്രോ​ത​സ്സു​ക​ളിൽ നി​ന്നാ​ണു് പാ​ണ്ഡവ കു​ടുംബ നാ​മ​ധാ​രി​ക​ളു​ടെ ബീ​ജ​സ​മ്പാ​ദ​ന​മെ​ന്ന കൗരവ പ്ര​ചാ​ര​ണം നി​ങ്ങൾ നി​ഷേ​ധി​ച്ച​താ​യി കാ​ണു​ന്നി​ല്ല. മക്ക​ളു​ടെ ‘പാ​ണ്ഡ​വ​ത്വ’ത്തെ കു​റി​ച്ചു കൗ​ര​വ​ആ​രോ​പ​ണം അടി​സ്ഥാ​ന​ര​ഹി​ത​മാ​ണോ? അതോ, വസ്തു​താ​പ​ര​മോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“മാ​തൃ​ത്വ​മാ​യി​രു​ന്നു മഹനീയ ലക്ഷ്യം. ബീ​ജ​ഉ​റ​വി​ടം ദാ​മ്പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ വ്യ​വ​സ്ഥാ​പിത അതിർ​ത്തി കട​ക്കു​ന്നു​വോ എന്ന ചോ​ദ്യ​ത്തി​നു്, അത്ര മതി ശരി​യു​ത്ത​രം. ഭർ​ത്താ​വി​ന്റെ ലൈം​ഗി​ക​ക്ഷ​മ​ത​യെ കു​റി​ച്ചു് ആദ്യ​രാ​ത്രി മുതൽ സംശയം ഉണ്ടാ​യെ​ങ്കി​ലും, പാ​ണ്ഡു, മഹാ​രാ​ജാ​പ​ദ​വി വഹി​ക്കു​മ്പോൾ, ഷണ്ഡ​നെ​ന്നു മു​ദ്ര​കു​ത്തി വി​വാ​ഹ​മോ​ച​നം നേ​ടാ​വു​ന്ന ഭൗ​തി​ക​സാ​ഹ​ച​ര്യം ഉണ്ടാ​യി​ല്ല. ചെ​ങ്കോൽ ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ​ക്കു് എറി​ഞ്ഞു കൊ​ടു​ത്തു, കാ​ട്ടി​ലേ​ക്കെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു പാ​ണ്ഡു പടി​യി​റ​ങ്ങി പോ​വു​മ്പോൾ, എന്നെ കൂടെ വലി​ച്ചു കൊ​ണ്ടു് പോയി. കഠിന വന​വാ​സ​ത്തിൽ വന്യ​ഭാ​വന തു​ണ​ച്ചു. ലാ​വ​ണ്യ​ശാ​രീ​രി​ക​ത​യു​ടെ ലൈം​ഗി​കാ​കർ​ഷ​ക​ത്വം പ്ര​യോ​ജ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തി, പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ ഗഹ​ന​ചാ​രി​ക​ളെ ക്ഷ​ണി​ച്ചു, എന്തു​കൊ​ണ്ടു് അപൂർ​വ്വ​യി​നം സന്താ​ന​ഭാ​ഗ്യ​ത്തി​നു ശ്ര​മി​ച്ചു​കൂ​ടാ? അഭി​ലാ​ഷം ആ വിധം പൂ​വ​ണി​ഞ്ഞു, പാ​ണ്ഡു മരി​ച്ചു, ചി​ത​യിൽ മാ​ദ്രി​യെ എറി​ഞ്ഞു, മൊ​ത്തം അഞ്ചു ആൺ​കു​ട്ടി​ക​ളു​മാ​യി ഹസ്തി​ന​പു​രി കോ​ട്ട​വാ​തി​ലി​നു മു​മ്പിൽ നി​രാ​ഹാ​രം കി​ട​ന്നു ലോ​ക​ശ്ര​ദ്ധ​യാ​കർ​ഷി​ച്ചു. ഒരു കു​ട്ടി​ക്കും പാ​ണ്ഡു​മു​ഖ​ഛായ ഇല്ലെ​ന്ന ക്ഷു​ദ്ര​ആ​രോ​പ​ണം കൗ​ര​വ​അ​ന്തഃ​പു​ര​ത്തിൽ നി​റ​ഞ്ഞു. വഴി​വി​ട്ട കു​ന്തി​ര​തി​യു​ടെ സാ​ഹ​സി​ക​ക​ഥ​കൾ ‘സർ​ഗാ​ത്മക’ കൗരവർ മെ​ന​യു​മ്പോ​ഴും, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട്രർ ഔദ്യോ​ഗി​ക​മാ​യി പാ​ണ്ഡ​വ​ക്കു​ട്ടി​ക​ളെ കു​രു​വം​ശ​കൂ​ട്ടു​കു​ടും​ബ​ത്തിൽ ഉൾ​പ്പെ​ടു​ത്തും വരെ, ശ്ര​മ​ക​ര​മാ​യെ​ങ്കി​ലും ഞാൻ, നയ​പ​ര​മായ മൗനം പാ​ലി​ച്ചു. പാ​ണ്ഡ​വർ ഖാ​ണ്ഡ​വ​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലേ​ക്കു പോയി കാടു് വെ​ട്ടി സ്വ​ന്തം നാടു സ്ഥാ​പി​ച്ച​തോ​ടെ, ഇതാ, വാ ഞാൻ തു​റ​ക്കു​ന്നു. ഇനി നി​ങ്ങൾ രാ​ജ​മാ​താ​ക്ക​ളു​ടെ ഈറ്റി​ല്ല​ത്തിൽ തെ​ളി​വു് പെ​റു​ക്കാൻ ചു​റ്റി​ക്ക​റ​ങ്ങു​ന്ന​തു് കണ്ടാൽ…” നഖ​മു​ള്ള ചൂ​ണ്ടു​വി​രൽ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യു​ടെ കണ്ണി​നു നേരെ നേരെ കു​ന്തി നീ​ട്ടി!

“തീ​റ്റ​പ്പുൽ വെ​ട്ടി​എ​ടു​ത്തു അടു​ത്തു​ള്ള ക്ഷീ​ര​കർ​ഷ​കർ​ക്കു് കൊ​ണ്ടു​പോ​യി വി​റ്റാ​ലും, സൗ​ജ​ന്യ ധാ​ന്യ​വി​ത​ര​ണ​മെ​ന്ന ഭര​ണ​കൂ​ട​ഔ​ദാ​ര്യ​ത്തി​നു കൈ​നീ​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നു ശഠി​ക്കു​ന്ന പു​തു​ത​ല​മുറ കൗ​ര​വ​ബാ​ലിക അതി​വേ​ഗം കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി ചർ​ച്ച​ക​ളിൽ താ​ര​മാ​യ​ല്ലോ”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. പുൽ​മേ​ട്ടിൽ ദശ​പു​ഷ്പ​പ്ര​ദർ​ശ​ന​ത്തി​നു ഒരു​ക്ക​ങ്ങൾ പരി​ശോ​ധി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ലെ രാ​ജ്ഞി പാ​ഞ്ചാ​ലി.

“ഗം​ഗ​യാ​റൊ​ഴു​കു​ന്ന ഈ നാ​ട്ടിൽ, കു​റ​ച്ചു പണി​യെ​ടു​ത്തു വളർ​ത്തി​യാ​ലെ​ങ്കി​ലും, തീ​റ്റ​പ്പുൽ ധാ​രാ​ളം വള​രു​മെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ, ആ ‘താര’ത്തി​ന്റെ മുൻ​ഗാ​മി കൗരവർ, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ തല​പോ​യും നെ​ഞ്ചു് കല​ങ്ങി​യും അനാഥ ജഡ​ങ്ങൾ ആവാതെ തന്നെ, ഹസ്തി​ന​പു​രി തെ​രു​വു​ക​ളിൽ പാലും തേനും ഒഴു​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ?”

“കാ​ര്യ​മ​റി​യാ​തെ​യാ​ണ​ല്ലോ തൊ​ഴിൽ​ചെ​യ്തു ജീ​വി​ക്കു​ന്ന പെൺ പത്ര​പ്ര​വർ​ത്ത​ക്കു നേരെ നി​ങ്ങൾ പൊ​തു​നി​ര​ത്തിൽ ഒച്ച​വെ​ച്ചു​മെ​ക്ക​ട്ടു് കയ​റു​ന്ന​തു്”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അടി​യ​റ​വു​പോ​ലെ ഒന്നു നാ​ട​കീ​യ​മാ​യി തല​കു​നി​ച്ചു.

“പാ​ണ്ഡ​വർ ഭി​ന്ന​ശേ​ഷി​ക്കാ​രെ​ന്നു നി​ങ്ങൾ എഴു​തി​യോ? ഒന്നോർ​ക്ക​ണം, എനി​ക്കു് ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’ പോ​ലു​ള്ള അരമന വി​ഴു​പ്പു​കൾ വാ​യി​ക്കാ​ന​റി​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, എന്റെ ഭാര്യ സാ​ക്ഷര!”, പ്ര​തി​രോ​ധ​വ​കു​പ്പു് മേ​ധാ​വി ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’ ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തി​ലേ​ക്കു വിരൽ ചൂ​ണ്ടി. കണ്ണു് തു​റി​ച്ചു. ശബ്ദം ഉയർ​ന്നു.

“പാ​ണ്ഡ​വർ പൂർ​ണ്ണ​മാ​യും ഭി​ന്ന​ശേ​ഷി​ക്കാ​രാ​ണെ​ന്നു​ഞാൻ തു​റ​ന്നു പറ​ഞ്ഞോ? വി​ഭി​ന്ന​പി​തൃ​ത്വ​മാ​യി​ട്ടും നി​ങ്ങ​ളി​ലൊ​രാൾ മാ​ത്ര​മേ ഷണ്ഡ​പാ​ണ്ഡു​വേ പോലെ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മ​ല്ലാ​ത്ത രീ​തി​യി​ലു​ള്ള ഭി​ന്ന​ശേ​ഷി പരി​ഗ​ണന അർ​ഹി​ക്കു​ന്നു​ള്ളൂ എന്നി​രി​ക്കെ, മറ്റു നാ​ലു​പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് കി​ട്ടി​വ​രു​ന്ന ഭി​ന്ന​ശേ​ഷി ആനു​കൂ​ല്യ പരി​ഗ​ണ​ന​യെ​ങ്കി​ലും ഉടൻ പിൻ​വ​ലി​ക്ക​ണം എന്നൊ​രു ആവ​ശ്യം പൊ​തു​സ​മൂ​ഹ​ത്തിൽ ഉയർ​ന്നു​കേ​ട്ട വി​വ​ര​മ​ല്ലേ ഞങ്ങൾ വാർ​ത്ത​യിൽ സൂ​ചി​പ്പി​ച്ച​തു്? ഇതി​ലെ​ന്താ​ണു് സ്വയം പ്ര​ഖ്യാ​പിത നി​ര​ക്ഷ​കർ​ക്കി​ത്ര പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​നീ​ര​സം തോ​ന്നാൻ? ഭി​ന്ന​ശേ​ഷി​യൊ​ക്കെ വി​ശ്വ​പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ​കൈ​തെ​റ്റ​ല്ലേ?”

“കൗരവ ചെ​വി​ക​ളു​ടെ ശ്ര​വ​ണ​പ​രി​ധി​ക്ക​പ്പു​റം, ഈ വനാ​ന്ത​ര​ത്തിൽ കഴി​യു​മ്പോ​ഴും, നി​ങ്ങ​ളെ​ന്താ, ദു​ര്യോ​ധ​ന​നെ ‘ഉടയോൻ’ എന്നു് പരാ​മർ​ശി​ക്കു​ന്ന​തു്? മറ​ച്ചു​വ​ക്കാ​ത്ത വെ​റു​പ്പോ​ടെ വേ​ണ്ടേ, ലൈം​ഗി​കാ​തി​ക്ര​മി​യു​ടെ പേ​രു​ച്ച​രി​ക്കാൻ?”, കൊ​ട്ടാ​രം​ലേ​ഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. കാ​ട്ടു​കു​ടി​ലിൽ പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ പീ​ഡ​ന​പർ​വ്വം.

“കു​ടി​ലി​നു ചു​റ്റും നമ്മൾ കണ്ടു വണ​ങ്ങിയ സന്യ​സ്ഥാ​ശ്ര​മ​ങ്ങ​ളിൽ വേ​വു​ന്ന​തു് ‘ശു​ദ്ധ​ആ​ത്മീ​യത’ ആണെ​ന്നു് നി​ങ്ങൾ കരു​തി​യോ? അവ​രൊ​ക്കെ ഗൂ​ഢ​വ്യ​ക്തി​ത്വ​ങ്ങ​ള​ല്ലേ? ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ നി​ന്നു് കൗ​ര​വ​ചാ​രൻ അവർ​ക്കു് ഭക്ഷ്യ​വ​സ്തു​ക്ക​ളും പൂ​ജാ​സാ​മ​ഗ്രി​ക​ളും കൊ​ണ്ടു് വരും, ഈ പാ​ണ്ഡവ വസ​തി​യി​ലെ ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ അന്തർ​നാ​ട​ക​ങ്ങൾ എന്തെ​ന്ന​വ​രിൽ​നി​ന്നും വി​ശ​ദ​മാ​യി ചു​ഴി​ഞ്ഞ​റി​യാൻ”.

“ദി​വ്യാ​സ്ത്ര​ങ്ങൾ തേടി പാ​ണ്ഡ​വർ ‘ഗോ​ളാ​ന്തര’യാത്ര ചെ​യ്യു​മ്പോൾ, ഇരു​മ്പു​പ​ണി​ക്കാ​രു​ടെ ആലയിൽ നി​ങ്ങ​ളി​ങ്ങ​നെ കൂ​നി​പ്പി​ടി​ച്ചി​രു​ന്നാൽ, കൗരവർ ജയി​ക്കു​മോ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര?’,’ കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ദു​ര്യോ​ധ​ന​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“സ്വ​ത്തു​തർ​ക്കം പരി​ഹ​രി​ക്കാൻ പാ​ണ്ഡ​വർ ആകാ​ശ​ചാ​രി​ക​ളെ ആശ്ര​യി​ക്കു​ന്ന​തി​ലെ​ന്തോ ആത്മ​വി​ശ്വാ​സ​ത്തി​ന്റെ അഭാ​വ​മു​ണ്ടു് എന്നു​വ്യ​ക്ത​മാ​യി​ല്ലേ? എന്നാൽ ഞങ്ങ​ളോ! പ്ര​കൃ​തി​ദ​ത്ത ലോ​ഹ​വി​ഭ​വ​ങ്ങൾ, നഗ്ന​ഹ​സ്ത​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ, അഗ്നി​യിൽ രൂപം മാറി വരു​ന്ന അമ്പും കൊ​ല​ക്ക​ത്തി​യും കു​ന്ത​മു​ന​യു​മാ​ണു് കൗരവ സൈ​ന്യം ആശ്ര​യി​ക്കുക, ആനയും കു​തി​ര​യും ഞങ്ങ​ളെ ഈ യു​ദ്ധ​ത്തിൽ ഏത​റ്റ​വും തു​ണ​ക്കും!”

“മാ​യ​ക്കാ​ഴ്ച!” അഭി​മ​ന്യു​വ​ധം പേ​ക്കി​നാ​വിൽ കണ്ടു എന്ന​വ​കാ​ശ​പ്പെ​ടു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു്, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു. ചക്ര​വ്യൂ​ഹ​ത്തിൽ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട അഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ ചി​ത​യെ​രി​യു​ന്ന രാ​ത്രി.

“അവി​ശ്വ​സി​ക്കാ​നു​ള്ള ഒന്നും നി​ശാ​ദർ​ശ​ന​ത്തി​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, ചി​ത​യി​ലി​പ്പോൾ കത്തി​ച്ചാ​മ്പ​ലാ​വു​ന്ന കൗ​മാ​ര​പോ​രാ​ളി​യു​ടെ വധം സ്വ​പ്ന​ത്തിൽ കണ്ട​വി​വ​രം ഇന്ന​തി​രാ​വി​ലെ ഉണർ​ന്ന​പ്പോൾ ഞാൻ പന​യോ​ല​യിൽ അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തി. യാ​ഥാർ​ഥ്യ​മേ​തു് ഭാ​വ​ന​യേ​തു് എന്ന ചി​ന്താ​ക്കു​ഴ​പ്പം ഭൗ​തി​ക​വാ​ദി​ക​ളി​ലും ഉണ്ടാ​ക്കാ​വു​ന്ന സൂ​ക്ഷ്മ​ദൃ​ശ്യ​സ​മാ​ന​ത​ക​ളാൽ പര​സ്പ​രം ബന്ധ​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്ക​യാ​ണി​ന്ന​ത്തെ കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​പോർ​ക്ക​ള​വും പേ​ക്കി​നാ​വും. അഭി​മ​ന്യു​വി​ന്റെ ദുർ​മ​ര​ണ​വാർ​ത്ത​യ​റി​ഞ്ഞർ​ജ്ജു​നൻ പരി​ഭ്രാ​ന്ത​നാ​യി പാ​ള​യ​ത്തിൽ മട​ങ്ങി​യെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ, യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നിൽ നി​ന്നും മര​ണ​സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു കേ​ട്ട​റി​യാൻ, കഴി​ഞ്ഞ പോ​രാ​ട്ട​വി​വ​ര​ങ്ങ​ളിൽ, അസ​ത്യ​ങ്ങ​ളും അർ​ദ്ധ​സ​ത്യ​ങ്ങ​ളും വള​ച്ചൊ​ടി​ക്ക​ലു​ക​ളും കണ്ട​ത​പ്പ​പ്പോൾ വി​രൽ​ചൂ​ണ്ടി തി​രു​ത്ത​ലോ​ടെ ഞാൻ പൂ​രി​പ്പി​ച്ചു. മറ്റു​നാ​ലു​പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കൊ​ന്നേ അപ്പോൾ ചെ​യ്യാ​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളു—വരും​വ​രാ​യ്ക​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു ഭീ​ഷ​ണ​ഭാ​വ​ത്തോ​ടെ എന്നെ നോ​ക്കി​പ്പേ​ടി​പ്പി​ക്കുക. മുൻ​കാ​ല​ങ്ങ​ളിൽ ചൂ​താ​ട്ട​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും വസ്ത്രാ​ക്ഷേ​പ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും എന്റെ പകൽ​ക്കി​നാ​വു​ക​ളെ പാ​ണ്ഡ​വർ കൂ​ട്ടം​ചേർ​ന്നു പരി​ഹാ​സ​വി​ഷ​യ​മാ​ക്കി​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും, കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​യിൽ ‘പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ സ്വ​പ്ന​ദർ​ശ​നം’ കു​റ്റ​ബോ​ധ​ത്താൽ യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ വിറളി പി​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന പാ​ണ്ഡ​വ​ര​ഹ​സ്യ​മാ​ണു് തു​റ​ന്നു കാ​ട്ടേ​ണ്ട​തു്!”

“നകു​ല​നും സഹ​ദേ​വ​നു​മാ​യി മു​തിർ​ന്ന കൗ​ന്തേ​യർ​ക്കു് എന്തോ കു​ടി​പ്പക ഉണ്ടെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്ന​ല്ലോ പെ​രു​മാ​റ്റം അടു​ത്തു​നി​ന്നും കാ​ണു​മ്പോൾ? ഇള​മു​റ​യെ​ങ്കി​ലും അവർ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ അർ​ധ​സ​ഹോ​ദ​രർ അല്ലേ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചോ​ദി​ച്ചു.

“അർ​ധ​സ​ഹോ​ദ​രർ? പെ​റ്റ​ത​ള്ള​യും ബീ​ജ​ദാ​നി​യും വെ​വ്വെ​റെ ആയ ഞങ്ങൾ എങ്ങ​നെ അർ​ദ്ധ​രും പൂർ​ണ​രും ആവും? ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വം ആച​രി​ക്കു​ന്ന പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ പാ​യ​ക്കൂ​ട്ടിൽ ഊഴ​പ്പ​ങ്കാ​ളി​കൾ എന്ന നി​ല​യിൽ ഞങ്ങൾ നി​ശാ​ബ​ന്ധി​ത​രാ​യി എന്ന​ത​ല്ലേ കൂ​ടു​തൽ ശരി? ഒരു ദിവസം ഊഴ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു ഞാൻ കി​ട​പ്പ​റ​യിൽ കയ​റി​യ​പ്പോ​ളു​ണ്ടു്, നകു​ല​നും സഹ​ദേ​വ​നും അവൾ​ക്കൊ​പ്പം ഇരു​വ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലും ചേർ​ന്നു് കി​ട​ന്നു ആർ​മാ​ദി​ക്കു​ന്നു. എന്തു​ണ്ടു് വി​ശേ​ഷം എന്നു് വെ​പ്രാ​ളം മറ​ച്ചു ഞാൻ കുശലം ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ, “ഈ രണ്ടു മാ​ദ്രി​ക്കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ ഓരോ കു​സൃ​തി” എന്നു് മധു​ര​മ​ധു​ര​മാ​യി പരാതി പറ​ഞ്ഞു, അല​സ​മാ​യി ഉടു​തു​ണി വാ​രി​യു​ടു​ത്തു പാ​ഞ്ചാ​ലി മു​റി​വി​ട്ടി​റ​ങ്ങി. ആ നീണ്ട രാ​ത്രി, മാ​ദ്രേ​യ​രു​ടെ മത്സ​ര​പ്ര​ക​ട​ന​ത്താൽ തകർ​ന്നു​ട​ഞ്ഞ​തു് എക്കാ​ല​വും ഞാൻ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ​യൊ​ക്കെ പി​ന്തു​ണ​യിൽ കെ​ട്ടി​പ്പൊ​ക്കി നിർ​ത്തിയ ദു​ര​ഭി​മാ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു”, യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ ഇരു​കൈ​ക​ളും കൊ​ണ്ടു് മുഖം പൊ​ത്തി.

“ചെ​ങ്കോൽ എവിടെ? യു​ദ്ധം ജയി​ച്ചെ​ന്ന അവ​കാ​ശ​വാ​ദ​വു​മാ​യി ഹസ്തി​ന​പു​രി കോ​ട്ട​വാ​തി​ലിൽ, ധൃ​ത​രാ​ഷ്ട​രിൽ​നി​ന്നും കു​രു​വംശ ചെ​ങ്കോൽ കി​ട്ടും വരെ, രാ​പ്പ​കൽ ജന​പി​ന്തു​ണ​യോ​ടെ പ്ര​ക്ഷോ​ഭം തു​ടർ​ന്ന നി​ങ്ങ​ളു​ടെ കയ്യിൽ ഇപ്പോൾ, പര​മാ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ ചി​ഹ്ന​മായ ആ ‘വി​ശു​ദ്ധ​ദ​ണ്ഡ്’ കാ​ണു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പുതിയ മഹാ​രാ​ജാ​വി​നെ കണ്ട​പ്പോൾ ആചാ​ര​പൂർ​വ്വം മു​ട്ടു​കു​ത്തി കൈ​മു​ത്തി. നഗ​ര​പ്രാ​ന്ത​ത്തി​ലു​ള്ള അഭ​യാർ​ത്ഥി പു​ന​ര​ധി​വാ​സ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ ദു​രി​ത​മ​നു​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന കൗ​ര​വ​രാ​ജ​സ്ത്രീ​കൾ​ക്കു കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര​വി​ധ​വാ​നു​കൂ​ല്യം പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കാൻ, പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​മൊ​ത്തു എത്തി​യ​താ​യി​രു​ന്നു യു​ധി​ഷ്ഠി​രൻ.

“കു​രു​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ ദു​ഷി​ച്ച ശേ​ഷി​പ്പു​കൾ ചി​ല​തൊ​ക്കെ ഉപേ​ക്ഷി​ക്കേ​ണ്ട സമ​യ​മാ​യി എന്നു​ചാർ​വാ​കൻ ഞങ്ങ​ളെ കാണാൻ വരു​മ്പോൾ പറ​യു​മാ​യി​രു​ന്നു. അതി​ലൊ​ന്നാ​ണു് അധി​കാ​ര​ദ​ണ്ഡ്. വലി​ച്ചെ​റി​യി​ല്ല. കാ​ര്യാ​ല​യ​ത്തിൽ സൂ​ക്ഷി​ക്കും. അധി​കാ​ര​കൈ മാ​റ്റ​ത്തിൽ ചെ​ങ്കോൽ, പുതിയ രാ​ജാ​വി​നു് പഴ​യ​പോ​ലെ പട്ടാ​ഭി​ഷേ​ക​ത്തിൽ കൈ​മാ​റും, ചെ​ങ്കോ​ലി​നു പകരം വെ​ള്ള​രി​പ്രാ​വു​ക​ളെ കാൽ​കെ​ട്ടി തേരിൽ കൊ​ണ്ടു​ന​ട​ത്തു​ന്ന​തു് രാ​ജ​കീയ ആചാ​ര​മാ​യി തു​ട​ങ്ങാൻ മഹാ​റാ​ണി പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ കൽ​പ്പ​ന​യു​ണ്ടു്. കു​ടും​ബ​സ്വ​ത്തു തി​രി​ച്ചു​പി​ടി​ക്കാൻ പൊ​തു​ജ​നം ചോര ഒഴു​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന കു​രു​വം​ശ​രീ​തി അതോടെ എന്നെ​ന്നേ​ക്കു​മാ​യി അവ​സാ​നി​ക്കും. നാ​ടി​ന്റെ യു​ദ്ധാ​ന​ന്ത​ര​വി​ക​സ​നം ചർ​ച്ച​ചെ​യ്യാൻ വാ​തു​റ​ക്കാ​നി​രു​ന്ന എന്റെ ചു​ണ്ടിൽ, തേ​നീ​ച്ച കു​ത്തി​യ​പോ​ലെ തി​ക്താ​നു​ഭ​വ​മാ​യ​ല്ലോ തട​ഞ്ഞു​നിർ​ത്തി​യു​ള്ള അഭി​മു​ഖം!”, മു​റി​പ്പെ​ട്ട മഹാ​രാ​ജാ​വു് മുഖം തി​രി​ച്ചു.

“മൂത്ത ജ്യേ​ഷ്ഠ​നാ​ണെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞി​ട്ടും തല​വെ​ട്ടാൻ കി​ട്ടിയ അവസരം അർ​ജ്ജു​നൻ ശരി​ക്കും മു​ത​ലെ​ടു​ത്തു എന്നാ​ണോ?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക ചാർ​വാ​ക​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു. കഴു​ത്തിൽ കൂ​ര​മ്പു തറ​ച്ചു പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട കർ​ണ്ണൻ പു​ഴ​യോ​ര​ചി​ത​യിൽ കത്തി​ത്തീ​രു​ന്ന വൈകിയ രാ​ത്രി. കു​രു​ക്ഷേ​ത്ര.

“കർ​ണ്ണ​വ​ധം ചെ​യ്യാൻ മാ​ത്രം മറ്റു പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു് അയാ​ളോ​ടു് നീ​ണ്ട​കാല സ്പർ​ദ്ധ​യൊ​ന്നും ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല എന്നാൽ അർ​ജ്ജു​ന​നു് അതൊരു ദു​ര​ഭി​മാന കൊ​ല​യാ​യി​രു​ന്നു!”

“രഹ​സ്യ​സ്വ​ഭാ​വ​മു​ള്ള പാ​ണ്ഡ​വ​ദാ​മ്പ​ത്യ​പ്ര​ശ്ന​ങ്ങൾ നീ കരുതൽ കൂ​ടാ​തെ കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യു​ടെ ഓരോ സന്ദർ​ശ​ന​ത്തി​ലും നിർ​ല്ല​ജ്ജം പങ്കു​വെ​ക്കു​ന്ന​തു് ഞങ്ങ​ളു​ടെ ശ്ര​ദ്ധ​യിൽ പെ​ട്ടു. വീ​ണ്ടു​വി​ചാ​ര​മി​ല്ലാ​ത്ത ഇത്ത​രം അഭി​മു​ഖ​ങ്ങൾ എങ്ങ​നെ നീ സാ​ധൂ​ക​രി​ക്കു​ന്നു, പാ​ഞ്ചാ​ലീ? നീ​തി​പീ​ഠ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​ത്യേക പ്ര​തി​നി​ധി​യൊ​ന്നു​മ​ല്ല​ല്ലോ ഈ ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു പത്ര​പ്ര​വർ​ത്തക? എങ്കിൽ മന​സ്സി​ലാ​ക്കാം, വി​വാ​ഹ​മോ​ച​ന​ത്തി​നാ​ണു് നീ അവൾ​ക്കു​മു​മ്പിൽ ഉള്ളു​തു​റ​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നു. എന്നാൽ ജി​ജ്ഞാ​സാ​ഭ​രി​ത​രായ ഹസ്തി​ന​പു​രി പൊ​തു​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി പാ​ണ്ഡവ ദാ​മ്പ​ത്യ രഹ​സ്യം ചോർ​ത്തു​ന്ന കൊ​ട്ടാ​രം ലേ​ഖി​ക​യോ​ടു് സം​സാ​രി​ച്ചാൽ വി​വാ​ഹ​മോ​ച​നം പോ​ക​ട്ടെ, നേ​രി​യ​തോ​തിൽ ഹൃദയ വി​ശു​ദ്ധീ​ക​ര​ണം തര​മാ​വു​മെ​ന്നു മോ​ഹി​ക്കാൻ മാ​ത്രം സര​ള​ഹൃ​ദ​യു​മ​ല്ല നീ. ആ ‘ഒരു​മ്പെ​ട്ടവ’ളുടെ നി​ത്യ​വൃ​ത്തി ‘കു​ല​സ്ത്രീ​ക​ളു​ടെ വി​ഴു​പ്പു​കെ’ട്ട​ഴി​ച്ചു​നോ​ക്കു​ക​യ​ല്ലേ. പന​യോ​ല​ക​ളിൽ നാ​രാ​യം കൊ​ണ്ടെ​ഴു​തി, എല്ലാം മാ​ധ്യ​മ​പ്ര​വർ​ത്ത​ന​ത്തി​ന്റെ ഔദ്യോ​ഗിക രേ​ഖ​യാ​ക്കി​യാ​ണ​വൾ ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു മട​ങ്ങി, പതി​ന​ഞ്ചോ​ളം ചു​വ​രെ​ഴു​ത്തു​പ​തി​പ്പു​ക​ളി​ലൂ​ടെ, ‘കൊ​ട്ടാ​ര​വി​ഴു​പ്പിൽ’, രോ​ഗാ​തുര സാ​ക്ഷ​ര​രെ അവൾ നി​ന്റെ അതി​ശ​യോ​ക്തി കലർ​ന്ന ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വ​വി​ശേ​ഷ​ങ്ങൾ കൗ​തു​ക​വാർ​ത്ത​യാ​ക്കി അറി​യി​ക്കു​ന്ന​തു്. വന​വാ​സം ഇന്ന​ല്ലെ​ങ്കിൽ നാളെ കഴി​യും ഹസ്തി​ന​പു​രി​യിൽ പാ​ണ്ഡു​വം​ശം അധി​കാ​രം പി​ടി​ച്ച​ട​ക്കും, മഹാ​റാ​ണി​യാ​വാൻ മോ​ഹ​മു​ണ്ടു് എങ്കിൽ ആ മോഹം പൂ​വ​ണി​യാൻ നീ പാ​ണ്ഡ​വ​സ്തു​തി വേണം തു​ട​ങ്ങാൻ, ഇതൊരു മു​ന്ന​റി​യി​പ്പു്!” യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​ന്റെ ശബ്ദ​ത്തിൽ രോ​ഷ​ത്തെ​ക്കാൾ ഖേ​ദ​മാ​യി​രു​ന്നു. വന​ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ ദുരിത പർ​വ്വം.

“ഇര​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ വസ്തു​ത​ക​ളും കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടു​ക​ളു​മാ​ണു് ഞാൻ അവ​ളു​മാ​യി പങ്കു​വെ​ക്കു​ന്ന​തു്. നി​ങ്ങൾ സാ​ക്ഷ​രത നേടി പന​യോ​ല​യും നാ​രാ​യ​വു​മാ​യി ബഹു​ഭർ​ത്തൃ​ത്വം മറി​ച്ചെ​ങ്ങ​നെ രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യാ​ലും, എന്റെ പ്ര​തി​ക​ര​ണം അതാ​യി​രി​ക്കും. തൽ​പ്പ​ര​ക​ക്ഷി​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ വസ്തു​ത​കൾ നി​ങ്ങൾ കു​ഴി​കു​ത്തി ആഴ​ത്തിൽ കു​ഴി​ച്ചി​ട്ടാ​ലും, കെ​ട്ട​ഴി​ച്ചു പറ​ക്കാൻ വി​ട്ടാ​ലും!”

“പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കു​പോ​ലും വയർ​നി​റ​യെ കഴി​ക്കാൻ കാ​ള​ത്തു​ട​യി​ല്ല​ത്ത വറു​തി​യി​ലാ​ണോ നി​ങ്ങൾ, മാം​സ​ദാ​ഹി​ക​ളായ അഞ്ചു പോ​ക്കി​രി സിം​ഹ​ങ്ങ​ളെ കോ​ട്ട​ക്ക​ക​ത്തു മാൻ​കു​ട്ടി​ക​ളെ പോലെ വളർ​ത്തു​ന്ന​തു്?”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക പാ​ഞ്ചാ​ലി​യോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു.

“അവ​രു​ടെ പ്ര​ണ​യ​ലീല കാ​ണാ​നൊ​ക്കെ രസ​മു​ണ്ടു്, പക്ഷേ, കൂ​ട്ടം​കൂ​ടി നി​ങ്ങൾ​ക്കു​നേ​രെ അവരിൽ ആരെ​ങ്കി​ലും ഗർ​ജ്ജി​ച്ചാൽ, കൈവശം തു​ട​യും കു​ട​ലു​മു​ണ്ടോ അവ​ക്കെ​റി​ഞ്ഞു കൊ​ടു​ക്കാൻ?” നവ​പാ​ണ്ഡ​വ​ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ ആദ്യ​തീ​രു​മാ​ന​മാ​യി ഗോവധം നി​രോ​ധി​ച്ച​തു് ഉർ​വ്വ​ശീ​ശാ​പം പോലെ ഉപ​കാ​ര​മാ​യി. ക്ഷീ​ര​കർ​ഷ​കർ ആദ്യ​മൊ​ക്കെ പരി​ഭ​വി​ച്ചു, എന്നാൽ സിം​ഹ​ങ്ങ​ളെ കണ്ട​പ്പോൾ, അവർ​ക്കു​ത്സാ​ഹ​മാ​യി. കറ​വ​വ​റ്റിയ മാ​ടു​ക​ളു​മാ​യി അതി​രാ​വി​ലെ കോ​ട്ട​വാ​തി​ലി​നു മു​മ്പിൽ അവ​രി​പ്പോൾ വരി​നിൽ​ക്കും. പു​ല്ലും വക്കോ​ലു​മി​ല്ലാ​തെ കർ​ഷ​ക​കു​ടും​ബ​ത്തെ പെ​ടാ​പാ​ടി​ലെ​ത്തി​ച്ച നാൽ​ക്കാ​ലി​ക​ളെ എന്തു് തീറ്റ കൊ​ടു​ത്തു പരി​പാ​ലി​ക്കും എന്ന ഭയം ഇനി​യ​വർ​ക്കു വേണ്ട. ഒരു സൗ​ജ​ന്യം മാ​ത്ര​മേ ഗ്രാ​മീ​ണർ കാലിൽ വീണു ചോ​ദി​ക്കൂ, സിം​ഹ​ങ്ങൾ നൽ​ക്കാ​ലി​യെ പി​ന്നിൽ നി​ന്നു കടി​ച്ചും, കഴു​ത്തിൽ തൂ​ങ്ങി​യും തി​ന്നു​തു​ടി​ച്ചു വീ​ണ്ടും ഇണ​യു​മാ​യി കളി​ക്കാൻ പോ​വും​വ​രെ, ദൃ​ശ്യാ​നു​ഭ​വം അടു​ത്തു​നി​ന്നു കാണാൻ പാ​റാ​വു​കാർ കർ​ഷ​ക​രെ അനു​വ​ദി​ക്ക​ണം. നി​ങ്ങൾ നാളെ പു​ലർ​ച്ച​ക്കു​വ​രാ​മോ, മന​ക്ക​രു​ത്തു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ പച്ച​മാം​സ​ക്കാ​ഴ്ച തൊ​ട്ടു​മു​ന്നിൽ കാണാം!”

“ജീ​വി​ത​കാ​ലം മുതൽ കൂ​ടെ​നി​ന്ന കു​ടും​ബാം​ഗ​ങ്ങൾ ഒന്നൊ​ന്നാ​യി കൊ​ഴി​ഞ്ഞു​വീ​ണി​ട്ടും, തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കാ​തെ സ്വർ​ഗ്ഗ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു രഥം വരു​മെ​ന്ന മോ​ഹ​ന​പ്ര​തീ​ക്ഷ​യിൽ കാൽ മു​ന്നോ​ട്ടു​വ​ച്ച യു​ധി​ഷ്ഠി​ര​നെ​യൊ​ക്കെ ഒരു പാഠം പഠി​പ്പി​ക്കാൻ നമു​ക്കി​ട​യിൽ ആരു​മി​ല്ലേ?”, ഭീ​മ​ന്റെ ശവ​സം​സ്കാ​രം കഴി​ഞ്ഞു മട​ങ്ങി​വ​ന്ന കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക, കഴി​ഞ്ഞ ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളിൽ കണ്ട​കാ​ര്യ​ങ്ങൾ ‘ഹസ്തി​ന​പു​രി പത്രിക’യിൽ വാർ​ത്ത​യാ​ക്കും മു​മ്പു് എന്തു​കൊ​ണ്ട​ങ്ങ​നെ സം​ഭ​വി​ച്ചു എന്നു ചാർ​വാ​ക​നു​മാ​യി ചി​ന്തി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. പുതിയ രാ​ജാ​വു് പരീ​ക്ഷി​ത്തി​ന്റെ രാ​ജ​ര​ഥം ആ വഴി കട​ന്നു​പോ​വാൻ ഇരു​വ​ശ​ത്തും സു​ര​ക്ഷാ​ഭ​ട​ന്മാർ ക്ര​മീ​ക​ര​ണം ചെ​യ്യു​ന്ന നേരം.

“വാ തു​റ​ന്നാൽ അർ​ദ്ധ​സ​ത്യം മാ​ത്രം പറയുക, പറ​യു​ന്ന അർ​ദ്ധ​സ​ത്യം മറ്റു​ള്ള​വർ കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​ക​ളിൽ പ്ര​ച​രി​പ്പി​ക്ക​ണം എന്നു് നി​ഷ്കർ​ഷി​ക്കുക, അർ​ദ്ധ​സ​ത്യ​വും സത്യ​വും തമ്മിൽ വേർ​തി​രി​ച്ച​റി​യാൻ ചി​ന്താ​ശേ​ഷി നഷ്ട​പ്പെ​ടുക, എങ്ങ​നെ ഈ വിധം ഒരാൾ ഇന്ദ്ര​പ്ര​സ്ഥ​ത്തി​ലും ഹസ്തി​ന​പു​രി​യി​ലും ഇതു​വ​രെ ഭരി​ച്ചു എന്ന​താ​ണു് ഭാ​വി​യിൽ തക്ഷ​ശില രാ​ജ്യ​ത​ന്ത്ര​ജ്ഞ​ന്മാർ കണ്ടെ​ത്താ​നു​ള്ള​തു്. നമ്മ​ളൊ​ക്കെ അന്ന​ന്ന​ത്തെ ഭര​ണ​കൂ​ട​അ​നീ​തി ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ക്കു​ന്ന​തി​നു അപ്പ​പ്പോൾ ‘വധ​ശി​ക്ഷ’ നേടാൻ സാ​ധ്യ​ത​യു​ള്ള​വർ” രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാർ​ക്കെ​തി​രെ അസ​ത്യം പ്ര​ച​രി​പ്പി​ക്കു​ന്നു എന്ന ഗു​രു​തര ആരോ​പ​ണ​ത്തോ​ടെ, യു​ക്തി​വാ​ദി​ചാർ​വാ​ക​നു് നേരെ പുതിയ രാ​ജാ​വു് പരീ​ക്ഷി​ത്തി​ന്റെ ചാ​ര​ന്മാർ, “കി​ട്ടി​പ്പോ​യി നി​ന്നെ!” എന്നാ​ക്രോ​ശി​ച്ചു, ചു​റ്റും വള​ഞ്ഞു, അരയിൽ കയ​റി​ട്ടു​മു​റു​ക്കി വലി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​പോ​യ​തു അപ്പോ​ളാ​യി​രു​ന്നു.

“നൂ​റു​പേ​രെ കൊ​ല്ലാൻ അവർ അഞ്ചു​പേർ, എന്തു് കണ​ക്കാ​ണി​തു്!”, കൊ​ട്ടാ​രം ലേഖിക അവസാന കൗ​ര​വ​നോ​ടു് അന്തം​വി​ട്ടു് ചോ​ദി​ച്ചു, പതി​നെ​ട്ടാം ദിനം സന്ധ്യ കു​രു​ക്ഷേ​ത്രം.

“വി​ഘ​ട​ന​വാ​ദി​പാ​ണ്ഡ​വ​രെ വഴി​യാ​ധാ​ര​മാ​ക്കാൻ ജീ​വി​ത​കാ​ലം കൂ​ട്ടി​യും കി​ഴി​ച്ചും എത്ര സൂ​ക്ഷ്മ​ത​യോ​ടെ ഞാനും ധീര ദേ​ശാ​ഭി​മാ​നി​ക​ളായ കൂ​ട്ടാ​ളി​ക​ളും അച്ച​ട​ക്ക​ത്തോ​ടെ ശ്ര​മി​ച്ചു​വോ, അത്ര​യും കു​ടി​ല​ത​യോ​ടെ വി​മ​ത​പാ​ണ്ഡ​വർ വന​വാ​സ​ക്കാ​ല​ത്തു് ഞങ്ങൾ​ക്കെ​തി​രെ കളം​വ​ര​ച്ചി​രു​ന്നു എന്നു് കണ്ടെ​ത്താൻ ഞങ്ങ​ളു​ടെ ചാ​ര​സം​വി​ധാ​ന​ത്തി​നു ഒത്തി​ല്ലെ​ന്ന​താ​ണെ​ന്റെ പാ​ളി​ച്ച”, തു​ട​യിൽ മാരക ഭീ​മ​ഗ​ദ​പ്ര​ഹ​ര​മേ​റ്റു് ചളി​യിൽ വീണ ദു​ര്യോ​ധ​നൻ ഒരു നി​മി​ഷം ഹസ്തി​ന​പു​രി സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തിൽ നി​വർ​ന്നു ഇരി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ ആയാ​സ​ത്തോ​ടെ അഭി​ന​യി​ച്ചു. അപ്പൊ​ഴാ​ണു് ദ്രോ​ണ​പു​ത്ര​നും കൗ​ര​വ​വി​ശ്വ​സ്ത​നു​മായ അശ്വ​ത്ഥാ​മാ​വു്, സു​ഹൃ​ത്തി​നെ തേടി ആ വഴി​വ​ന്ന​തും, പാ​ണ്ഡ​വർ​ക്കെ​തി​രെ അവസാന മി​ന്ന​ലാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തി​ന​വർ ഇരു​വ​രും രൂപം കൊ​ടു​ത്ത​തും.