‘എദോങ്ങിന്റെ ഹോട്ടലിലാണ് ബൊംബാർദയുടേതിലേക്കാൾ ഭക്ഷണസുഖം,’ സെഫീൻ കുറച്ചുച്ചത്തിൽ പറഞ്ഞു.
‘എനിക്കു ബൊംബാർദയാണ് എദോങ്ങിനേക്കാൾ ഇഷ്ടപ്പെട്ടത്,’ ബ്ലാഷ് വേല്ല് അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. ‘അധികം ആഡംബരമുണ്ട്. അധികം ഏഷ്യൻമട്ടുണ്ട്. താഴത്തുള്ള മുറി നോക്കു; ചുമരിന്മേൽ കണ്ണാടിക (Glacess = ഗ്ലാസ്സെസ്) ളുണ്ട്.’
‘എനിക്ക് അതുകളെ (ഗ്ലാസ്സെസ്—മഞ്ഞിൻകട്ടകൾ) തളികയിൽ വിളമ്പിക്കിട്ടുകയാണ് ഇഷ്ടം.’ ഫേവറിറ്റ് പറഞ്ഞു.
ബ്ലാഷ്വേല്ല് വിട്ടില്ല: ‘കത്തികൾ നോക്കൂ, ബൊംബാർദയുടെ ഹോട്ടലിലുള്ളവയുടെ പിടിയെല്ലാം വെള്ളിയാണ്; മറ്റേടത്തുള്ളവ അസ്ഥിയാണ്. അപ്പോൾ വെള്ളിക്ക് അസ്ഥിയേക്കാൾ വില കൂടും.’ ‘വെള്ളിക്കവിളുള്ളവർക്കുമാത്രം അങ്ങനെയല്ല,’ തൊലോമിയെ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. അയാൾ ജനാലയിലൂടെ അടുത്തുള്ള ഒരു കെട്ടിടത്തിന്റെ ഗോപുരാഗ്രത്തെ നോക്കിക്കാണുകയായിരുന്നു. കുറച്ചിട ആരും ഒന്നും മിണ്ടിയില്ല. ‘തൊലോമിയെ,’ ഫാമോയി ഉച്ചത്തിൽ പറഞ്ഞു, ‘ലിതോളിയെയും ഞാനും കൂടി തർക്കിക്കുകയായിരുന്നു ഇപ്പോൾ.’ ‘തർക്കം നല്ലതാണ്.’ തൊലോമിയെ മറുപടി പറഞ്ഞു, ‘ശണ്ഠകൂടൽ അതിലും നന്ന്.’ ‘ഞങ്ങൾ തത്ത്വശാസ്ത്രത്തെപ്പറ്റി വാദിക്കുകയായിരുന്നു.’
‘നേര്?’
‘നിങ്ങൾക്കാരെയാണ് അധികമിഷ്ടം, ദെക്കാർത്തിനേ [38] യോ സ്പിനോസയേ [39] യോ?’
‘ദിസോഗയേർ.’ [40] ഈ വിധി കല്പിച്ച്, അയാൾ ഒരു കുടി കുടിച്ചു; പിന്നേയും തുടങ്ങി: ‘ഞാൻ ജീവിച്ചിരിക്കാൻ സമ്മതിക്കുന്നു. നമുക്ക് ഇപ്പോഴും ഇരുന്നു കമ്പം പറയാവുന്നതുകൊണ്ട് ലോകത്തിന്റെ കാര്യം മുഴുവനും അവസാനിച്ചിട്ടില്ല. അതിന്നായി ഞാൻ മരണമില്ലാത്ത ഈശ്വരന്മാരോടു നന്ദി പറയുന്നു. നമ്മൾ നുണ പറയുന്നു. ഒരാൾ നുണ പറയുന്നു; പക്ഷേ, അയാൾ ചിരിക്കയാണ്. ഒരാൾ സിദ്ധാന്തിക്കുന്നു; അയാൾ സംശയിക്കയാണ്. അവിചാരിതങ്ങൾ തർക്കത്തിൽനിന്ന് പുറപ്പെടുന്നു. അതു രസമുണ്ട്. അത്ഭുതങ്ങളെ അടച്ചുവെച്ച അസത്യാഭാസപ്പെട്ടി നേരമ്പോക്കായി തുറക്കുകയും അടയ്ക്കുകയും ചെയ്യാൻ വശമുള്ള മനുഷ്യർ ഇപ്പോഴും ഈ ലോകത്തിലുണ്ട്. ഹേ മാന്യയുവതികളേ, നിങ്ങൾ ഇപ്പോൾ കുലുക്കം കൂടാതെ ഈ ഇരുന്നു കുടിക്കുന്ന മദീറ വീഞ്ഞു, കടൽനിരപ്പിൽനിന്ന് മൂന്നുറ്റിപ്പതിനേഴു കാതം ഉയരത്തിലുള്ള കുറൽ ദെ ഫ്രീറായിലെ മുന്തിരിത്തോട്ടത്തിൽനിന്നെടുത്തതാണെന്നു മനസ്സിലാക്കണം. കുടിക്കുന്നതിനിടയ്ക്ക്, ഉം-ശ്രദ്ധിക്കുക! മുന്നൂറ്റിപ്പതിനേഴു കാതം! മൊസ്സ്യു ബൊംബാർദ, മഹാനായ ഭക്ഷണശാലക്കാരൻ, നാലര ഫ്രാങ്കിന്ന് ആ മൂന്നുറ്റിപ്പതിനേഴു കാതം നിങ്ങളുടെ കൈയിൽ തരുന്നു.’ പിന്നേയും ഫാമോയി അയാളെ തടഞ്ഞുപറഞ്ഞു: ‘തൊലോമിയേ, നിങ്ങളുടെ അഭിപ്രായം നിയമമാണ്. ഏതു ഗ്രന്ഥകാരനെയാണ് നിങ്ങൾക്കിഷ്ടം? ‘ബേർ-’
‘ക്വാങ്?’ [41]
‘അല്ല, ഷൊ.’ [42]
തൊലോമിയെ പിന്നേയും ആരംഭിച്ചു; ‘ബൊംബാർദ ജയിപ്പുതാക! ഇന്ത്യക്കാരിയായ ഒരു തേവിടിശ്ശിയെ എനിക്കു സമ്പാദിച്ചുതന്നുവെങ്കിൽ, അയാൾ എലിഫാൻറയിലെ മനോഫിക്കു44 കിടനില്ക്കും; ഗ്രീസ്സുകാരിയായ ഒരു വേശ്യയെ എനിക്കു കൊണ്ടുവന്ന് തന്നുവെങ്കിൽ അയാൾ ഷറോണിയയിലെ തിഗിലിയോണിനു44 സമനാവും. എന്തുകൊണ്ടെന്നാൽ, ഹാ! എന്റെ മാന്യസ്ത്രീകളെ, ബൊംബാർദമാർ ഗ്രീസ്സിലുമുണ്ട്, ഈജിപ്തിലുമുണ്ട്. അപ്യൂലിയസ്സ് [43] അവരെപ്പറ്റി നമുക്കു പറഞ്ഞുതരുന്നു. ഹാ! എപ്പോഴും ഒന്നുതന്നെ; പുതുതായിട്ടു യാതൊന്നുമില്ല; 44 അതാതു നാട്ടിലെ ഹോട്ടൽക്കാർ. സൃഷ്ടികർത്താവിനാൽ ഒന്നിനെക്കാളധികം അപ്രസിദ്ധീകൃതമായി മറ്റൊന്നും പ്രപഞ്ചസൃഷ്ടിയിലില്ല. ‘ഈ സൗരഗ്രഹമണ്ഡലത്തിൽ യാതൊന്നും പുതിയതില്ല.’ സോളമൻ പറയുന്നു: ‘പ്രേമം സർവത്തിലും ഒന്നുതന്നെയാണ്, വേർജിൽ പറഞ്ഞിരിക്കുന്നു. സാമോവിലെ കപ്പലണിയിൽ ആസ്പേഷിയ പെറിക്കിൾസിനോടു [44] കൂടി കയറിയപോലെ, കാരബൈനാകട്ടേ കാരബിനോടുകൂടിസാങ് ക്ലൊദിൻ കപ്പലേറുന്നു. [45] ഒരു വാക്കുകൂടി, ഹേ മാന്യസ്ര്രീകളേ, ആസ്പേഷിയ ആരായിരുന്നു എന്ന് നിങ്ങൾക്കറിയാമോ? സ്ത്രീകൾക്കാത്മാവുണ്ടാവാൻ തുടങ്ങിയിട്ടില്ലാത്ത ഒരു കാലത്താണ് അവൾ ജീവിച്ചിരുന്നതെങ്കിലും അവൾ ഒരാത്മാവായിരുന്നു-തിയ്യിനെക്കാളധികം നിറപ്പകിട്ടും പ്രഭാതത്തേക്കാളധികം പുതുമയും പനിനീർപ്പൂവിന്റേയും മാന്തളിരിന്റേയും വർണക്കൂട്ടുമുണ്ടായിരുന്ന ഒരാത്മാവ്. സ്ത്രീത്വത്തിന്റെ രണ്ടറ്റവും ആസ്പേഷിയയിൽ ഒന്നിച്ചുകൂടിയിരുന്നു. അവൾ കുലടയായ ദേവിയത്രേ—സോക്രട്ടീസ്സിനോടു മനോൺ ലെസ്കോട്ടിനെ [46] കൂട്ടിച്ചേർത്തത്. പ്രമോത്തിയസ്സിന് [47] ഒരുപത്നി വേണ്ടിവന്നെങ്കിലോ എന്നുവെച്ചായിരിക്കണം ആസ്പോഷിയയെ സൃഷ്ടിച്ചത്.’
ഒരിക്കൽ നടന്നുതുടങ്ങിയാൽ പിന്നെ തൊലോമിയെയ്ക്കു നില്ക്കാൻ കുറെ ഞെരുക്കമുണ്ട്; പക്ഷേ, ആ സമയത്തു പാതാറിൽ ഒരു കുതിര വീണു. ആ വീഴ്ചയോടുകുടി വണ്ടിയും വണ്ടിയിൽനിന്നു പ്രസംഗിച്ചിരുന്നാളുടെ പ്രസംഗവും നിലച്ചു. വയസ്സായി ക്ഷീണിച്ചു കളിക്കോപ്പുകൾ വലിച്ചുകൊണ്ടു നടക്കാൻ പറ്റിയ ഒരു പെൺകുതിരയാണ് ആ വലിയ ഭാരവണ്ടി വലിച്ചിരുന്നത്. ബൊംബാർദയുടെ ഹോട്ടലിനു മുൻപിലെത്തിയപ്പോൾ ആ പ്രായം ചെന്നു കുഴഞ്ഞ ജന്തു ഒരടിപോലും നീക്കിവെക്കാൻ കൂട്ടാക്കാതായി. ഈ സംഗതി ഒരാൾക്കൂട്ടത്തെ അങ്ങോട്ടാകർഷിച്ചു. ദേഷ്യപ്പെട്ടു ശപിക്കുന്ന വണ്ടിക്കാരന്നു, ചാട്ടവാർകൊണ്ടുള്ള നിർദ്ദയമായ ഒരു പ്രഹരത്തോടുകുടി, വേണ്ടവിധം ഉറപ്പിച്ചു പൊട്ടക്കുതിര എന്ന സത്യ വാചകം ഉച്ചരിക്കാൻ കഷ്ടിച്ച് ഇട കിട്ടുമ്പോഴേക്ക്, ആ പൊട്ടക്കുതിര രണ്ടാമതെണീക്കാത്തവിധം വീണുകഴിഞ്ഞു. ആഹ്ലാദിച്ചുകൊണ്ടിരുന്ന തൊലോമിയെയുടെ ശ്രോതാക്കൾ വഴിപോക്കരുടെ ലഹള കേട്ടു. തൊലോമിയെ ആ തഞ്ചം പിടിച്ചു തന്റെ ‘പാഠകം പറയൽ’ ഈ ഒരു ശ്ലോകത്തോടുകൂടി അവസാനിപ്പിച്ചു.
വണ്ടിക്കും കോകിലങ്ങൾക്കും
ഗതിയെന്ത, തതിന്നുമായ്;
ആപ്പെൺകുതിര ജീവിച്ചു.
പതിവൊത്തൊരുഷസ്സിട.
‘പാവം! ഫൻതീൻ ദീർഘശ്വാസമിട്ടു.
ദാലിയ ഉച്ചത്തിൽ പറഞ്ഞു: ‘കുതിരകളെപ്പറ്റി കണ്ണുനീരൊഴുക്കുന്ന ഫൻതീനെ നോക്കു; ഇങ്ങനത്തെ ഒന്നിനുംകൊള്ളാത്ത വിഡ്ഢിയുമുണ്ടല്ലോ!’
ആ സമയത്തു ഫേവറിറ്റ് കൈ കെട്ടി തല ഒരു ഭാഗത്തേക്കു ചെരിച്ചു തൊലോ മിയെയുടെ നേരെ ഉറപ്പിച്ചു നോക്കി പറഞ്ഞു: ‘ആട്ടെ, വരൂ! ആ അത്ഭുതം?’
‘ശരിതന്നെ. അതിന്റെ സമയം വന്നു,’ തൊലോമിയെ മറുപടി പറഞ്ഞു: മാന്യരേ,ഈ മാന്യസ്ത്രീകൾക്ക് ഒരത്ഭുതം കാണിച്ചുകൊടുക്കേണ്ട സമയം എത്തിപ്പോയി; ഹേ മാന്യയുവതികളേ, ഒരു നിമിഷനേരം താമസിക്കുക.’
‘അത് ഒരു ചുംബനത്തോടുകൂടി ആരംഭിക്കുന്നു,’ ബ്ലാഷ്വേല്ല് പറഞ്ഞു.
‘നെറ്റിമേൽ, തൊലോമിയെ തുടർന്നു പറഞ്ഞു.
എല്ലാവരും താന്താങ്ങളുടെ ഉപപത്നിമാരുടെ നെറ്റിമേൽ ഗാരവത്തോടുകൂടി ഓരോ ചുംബനം ചെയ്തു. എന്നിട്ടു കൈവിരലുകൾ ചുണ്ടത്തു വെച്ചുംകൊണ്ടു നാലു ദമ്പതിമാരും ഇരട്ട ഇരട്ടയായി പുറത്തേക്കു കടന്നു.
ഫേവറിറ്റ് ആ പോക്കിൽ കൈകൊട്ടി. ‘ഇപ്പോൾത്തന്നെ രസംപിടിച്ചു തുടങ്ങി,’ അവൾ പറഞ്ഞു.
‘അധികം താമസിക്കരുതേ,’ ഫൻതീൻ മന്ത്രിച്ചു, ‘ഞങ്ങൾ നിങ്ങളെ കാത്തിരിക്കുന്നു.’
[38] ഫ്രാൻസിലെ ഒരു പ്രസിദ്ധ ഗണിതജ്ഞനും ശാസ്ത്രജ്ഞനും തത്ത്വജ്ഞാനിയും.
[39] ഹോളണ്ടുകാരനായ ഒരു തത്ത്വജ്ഞാനി.
[40] ഫ്രാൻസിലെ ഒരു നാടകകർത്താവ് ഇദ്ദേഹം അസംഖ്യം ഹാസകവിതകൾ എഴുതിയിട്ടുണ്ട്.
[41] ഫ്രാൻസിലെ ഒരു മഹാനായ പുതുകൂറ്റുകാരൻ, ഇദ്ദേഹത്തെ ആളുകൾ ജീവനോടെ ചുട്ടുകളഞ്ഞു.
[42] അത്ര പ്രസിദ്ധനല്ല.
[43] റോമിലെ ഒരു പ്രസിദ്ധ കവനക്കാരൻ.
[44] പഫെറിക്കിൾസ് തന്റെ ഭാര്യ മരിച്ചപ്പോൾ ഏതെൻസിലെ ഒരന്തഃപുരസ്ര്രീയായ ആസ്പേഷിയയെ ഉപപത്നിയായി സ്വീകരിച്ചു. ആ കഥയാണ് ഇവിടെ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്.
[45] ഒരു യുദ്ധദടൻ അതുപോലെ യുദ്ധസന്നദ്ധയായ ഒരുവളെ പ്രേമഭാജനമായെടുക്കുന്നു എന്നർത്ഥം 1870 വരെ ഫ്രാൻസിൽ കുതിരപ്പട്ടാളക്കാരനെ ഈ പേർ വിളിച്ചിരുന്നു.
[46] ആബെദ്പ്രൊവോസ്റ്റിന്റെ സുപ്രസിദ്ധകഥാനായിക. വലിയ വൃഭിചാരിണി ഗ്രീസ്സിലെ ഒരു പുരാണകഥാപാത്രം.
[47] അറിവും മുൻകരുതലുമുളളവരുടെ മാതൃകാപുരുഷനായി സങ്കൽപിച്ചിരിക്കുന്നു.