അപ്പോൾ, വാട്ടർലൂയുദ്ധദിവസം രാവിലെ; നെപ്പോളിയൻ സന്തുഷ്ടനായിരുന്നു.
അദ്ദേഹത്തിനു തെറ്റിയിട്ടില്ല; നമ്മൾ കണ്ടതുപോലെ, അദ്ദേഹം കണ്ടുവെച്ച യുദ്ധക്രമം തികച്ചും അഭിനന്ദനീയംതന്നെയാണു്.
യുദ്ധം ആരംഭിച്ചുകഴിഞ്ഞപ്പോൾ, അതിനുണ്ടായിക്കൊണ്ടുവന്ന നാനാവിധ മാറ്റങ്ങൾ— ഹൂഗോമോങ്ങിന്റെ എതിർത്തുനില്ക്കൽ; ലായിസാന്തിന്റെ ഉറച്ച പിടുത്തം; ബൊദ്വാങ്ങിനെ കൊലപ്പെടുത്തൽ; ഫ്വാ മുറിപ്പെടൽ; സോയിയുടെ പട്ടാളം തട്ടിത്തകർന്നുപോയ ആ അപ്രതീക്ഷിതമായ മതീൽക്കെട്ടു്; തുരങ്കപ്പെട്ടിയാവട്ടേ വെടിമരുന്നുചാക്കുകളാവട്ടേ കൈയിലില്ലാത്ത സമയത്തു് ഗിൽമിനോ കാണിച്ച ആ അപായകരമായ കൂസലില്ലായ്മ; പീരങ്കിനിരകൾ ചളിയിൽ പൂഴ്ന്നുപോകൽ: അക്സ്ബ്രിഡ്ജിന്റെ അടുത്തുള്ള കുഴിവഴിയിൽവെച്ചു വഴികാട്ടാൻ ആളില്ലാതെ വന്ന പതിനഞ്ചു പീരങ്കികൾ മുഴുവനും ആണ്ടുപോകൽ; ഇംഗ്ലീഷ്സൈന്യനിരപ്പിൽ ചെന്നുവീണു. മഴയത്തു കുഴഞ്ഞുമറിഞ്ഞ മണ്ണിൽ പൂഴ്ന്നുപോയി. പീരങ്കിച്ചില്ലുണ്ടയുടെ പൊട്ടൽ വെള്ളംതെറിപ്പിക്കലായിത്തീരുമാറു്, മണ്ണു ചിന്നുന്ന ഒരഗ്നി പർവതപ്പിളർച്ചയെ മാത്രമുണ്ടാക്കാൻ സാധിച്ച തിയ്യുണ്ടകളുടെ നിഷ്പ്രയോജനത്4വം, നശിക്കൽ; ബ്രയിൻലാല്യൂദിൽവെച്ചു പീറെ പ്രകടിപ്പിച്ച വൈദഗ്ധ്യം ഫലിക്കായ്ക; ഇംഗ്ലീഷ്സൈന്യനിരപ്പിന്റെ വലത്തുഭാഗം വല്ലാതെ പേടിച്ചമ്പരക്കലും, ഇടത്തുഭാഗം മുറിഞ്ഞകലലും; ഒന്നാംസൈന്യത്തിന്റെ നാലു വിഭാഗങ്ങളും കയറാൻ പാകത്തിലുള്ള കോണിപോലെ നിരത്തിനിർത്തുന്നതിനു പകരം ഒരുമിച്ചു കൂട്ടിയതിൽ നേയ്ക്കു പറ്റിപ്പോയ അസാധാരണാബദ്ധം; ഇരുപത്തേഴു പേരെ വീതിയിലും ഇരുനൂറു പേരെ നീളത്തിലുമായി വരിനിർത്തി തോക്കുണ്ടകൾക്കു ബലികൊടുക്കൽ; ഈ ആൾക്കൂട്ടത്തിന്റെ ഇടയിൽ പീരങ്കിയുണ്ടകൾ വരുത്തിത്തീർത്ത ഭയങ്കര വിടവുകൾ; എതിർക്കുന്ന ഭടസംഘത്തിന്റെ ചിന്നിച്ചിതറൽ; പാർശ്വഭാഗത്തിലെ പീരങ്കിനിരകൾക്കു പെട്ടന്നു മൂടുപടം പോകൽ, ബുർഴ്വാ, ദോങ്ങ്സ്ലോ, ദ്യു റ്യുത്തു് എന്നിവർ ശത്രുക്കളോടു യോജിക്കൽ; ക്വിയോവിന്റെ ഓടിക്കളയൽ; നാനാവിധ ശില്പവിദ്യാപാഠശാലയിൽനിന്നും ബിരുദം നേടിയ ആ ഹോർക്ക്യുലിസ്സ്വിയോ, ഗെനാപ്പിൽനിന്നു ബ്രൂസ്സൽസിലേക്കുള്ള വഴിത്തിരിവു മുടക്കിയ ഇംഗ്ലീഷ് പീരങ്കിസൈന്യത്തിന്റെ വെടി ഇളവില്ലാതെ കിടന്നിരമ്പുമ്പോൾ ഒരു മഴുവെടുത്തു ലായിസാന്തിന്റെ വാതിൽ വെട്ടിമുറിക്കുന്നേടത്തുവെച്ചു മുറിപ്പെടൽ; മാർക്കോങ്ങ്യയുടെ സൈന്യഭാഗം കാലാൾപ്പടയുടേയും കുതിരപ്പട്ടാളത്തിന്റേയും നടുവിൽപ്പെടൽ; ബെസ്റ്റും പ്യാക്കും കൂടി ആ സേനാപംക്തിയെ തോക്കിൻവായയോടു ചേർത്തുവെച്ചു വെടിവെച്ചതു്; പോൺസൺബി അവരെ പിടിച്ചു കൊത്തിനുറിക്കിയതു്; അയാളുടെ പതിനഞ്ച് പീരങ്കികളുടെ വെടിത്തുള അടച്ചുകളയപ്പെട്ടതു്; കോംതു് ദോർലോങ്ങ് എത്ര ശ്രമിച്ചിട്ടും സാക്സ്—വീമർ രാജകുമാരൻ ഫ്രീമോങ്ങിനേയും സ്മൊഹാങ്ങിനേയും കൈവിടാതിരിക്കൽ; 105-ആം 45-ആം സൈന്യവകുപ്പുകളുടെ കൊടി പിടിച്ചെടുക്കൽ; വാവർ, പ്ലൻസ്ന്വാ എന്നീ പ്രദേശങ്ങൾക്കിടയിൽ ഒറ്റുനില്ക്കുമ്പോൾ പ്രഷ്യക്കാരനായ ആ കറുത്ത അശ്വഭടനെ മുന്നൂറു കുതിരപ്പട്ടാളങ്ങൾ പറന്നുപോകുന്നതിനിടയ്ക്കു കടന്നു പിടികൂടൽ; തടവുകാർ പറഞ്ഞ ഭയങ്കര സംഗതികൾ; ഗ്രൂഷി [20] വരാനുണ്ടായ താമസം; ഒരു മണിക്കൂറിനുള്ളിൽ ഹൂഗോമോങ്ങിലെ മരത്തോട്ടത്തിൽവെച്ച് ആയിരത്തഞ്ഞൂറുപേർ കൊല്ലപ്പെടൽ; അതിലും കുറച്ചു സമയംകൊണ്ടു് ലായിസാന്തിനടുത്തുവെച്ച് ആയിരത്തെണ്ണൂറുപേർ തോല്പിക്കപ്പെടൽ— ഇങ്ങനെ സർവത്തേയും ഇളക്കിമറിച്ചു നെപ്പോളിയന്റെ മുമ്പിലൂടെ പാഞ്ഞുപോയിരുന്ന ഈ യുദ്ധസംബന്ധികളായ മേഘപടലങ്ങൾ മുഴുവൻ കൂടിയിട്ടും; അദ്ദേഹത്തിന്റെ നോട്ടം അല്പമെങ്കിലും മങ്ങുകയോ ആ രാജകീയമായ നിശ്ചയദാർഢ്യമുള്ള മൂഖത്തു നിഴൽ കയറുകയോ ഉണ്ടായില്ല. യുദ്ധത്തെ കണ്ണിളകാതെ നോക്കിക്കാണുവാൻ നെപ്പോളിയൻ പരിചയിച്ചിരിക്കുന്നു; സുന്നംസുന്നമായി വന്നുകൂടുന്ന ഹൃദയഭേദക സംഗതികളെ നെപ്പോളിയൻ ആകെയിട്ടതേ ഇല്ല; വിജയം എന്ന ആകത്തുക വരുത്തിയാലല്ലാതെ, സുന്നങ്ങളൊന്നും അദ്ദേഹത്തിനു വിലയില്ല; ഒടുവിൽ എല്ലാം തന്റെ കൈയിലും ഇഷ്ടം പോലെയുമാണെന്നു കരുതിയിരുന്നതുകൊണ്ടു് ആരംഭങ്ങൾ പിഴച്ചുകണ്ടതിൽ അദ്ദേഹം പരിഭ്രമിച്ചില്ല; തന്നെപ്പറ്റി യാതൊന്നും ആലോചിക്കാനില്ലെന്നുള്ള വിശ്വാസംമൂലം, കാത്തുനില്ക്കേണ്ടതെങ്ങനെയെന്നു് അദ്ദേഹത്തിനറിയാമായിരുന്നു; അദ്ദേഹം വിധിയെ തന്റെ ഒരു സമാനനായി കരുതി; അദ്ദേഹം വിധിയോടു പറയുന്നതുപോലെ തോന്നി: ‘നിനക്കതിനു ധൈര്യമില്ല.’
പകുതി വെളിച്ചത്താലും പകുതി നിഴലാലും നിർമ്മിക്കപ്പെട്ടതിനാൽ താൻ നന്മയിൽ രക്ഷിതനും തിന്മയിൽ അദ്വിഷ്ടനുമാണെന്നു നെപ്പോളിയൻ വിചാരിച്ചു. പുരാതനത്വത്തിന്റെ അഭേദ്യതയ്ക്കു ശരിയായി, തനിക്കു ഗുണം വരുവാൻ എല്ലാ ലൗകികസംഭവങ്ങളുടേയും ഒരു മൗനാനുവാദം—ഒരു കൂട്ടാളിത്തം എന്നുതന്നെ പറയാം— അദ്ദേഹത്തിനു കിട്ടിയിരുന്നു; അല്ലെങ്കിൽ അങ്ങനെ അദ്ദേഹം കരുതിയിരുന്നു.
അതെന്തായാലും, ബെറെസിന [21], ലീപ്സിഗ്ഗു്, ഫോന്താൻബ്ലോ എന്നിവ ആർക്കും പിന്നിലുള്ളപ്പോൾ, വാട്ടർലൂവിനെ അവിശ്വസിക്കാമെന്നു തോന്നും. ആകാശത്തിന്റെ അഗാധഭാഗങ്ങളിൽനിന്നു് ഒരു ദുർഗ്രഹമായ മുഖംകറുക്കൽ ദൃഷ്ടിഗോചരമാകുന്നു.
വെല്ലിങ്ടൻ പിൻമാറിയ സമയത്തു് നെപ്പോളിയൻ വിറച്ചു. പെട്ടന്നു മോൺ സാങ്ങ്ഴാങ്ങിലെ മുകൾപ്പരപ്പു തെളിയുന്നതായി കണ്ടു; ഇംഗ്ലീഷ് സൈന്യത്തിന്റെ മുന്നണി കാണാതായി. അതു് ഒന്നിച്ചുകൂടിയിരുന്നു; പക്ഷേ, ഒളിക്കുകയാണു്. ചക്രവർത്തി ജീനിച്ചവിട്ടിന്മേൽ പകുതുയെഴുന്നേറ്റു നിന്നു. വിജയത്തിന്റെ മിന്നൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ കണ്ണൂകളിൽനിന്നു പാഞ്ഞു:
വെല്ലിങ്ങ്ടനെ സ്വാങ്ങ് കാട്ടുപുറങ്ങളിൽ ഒരു മുക്കിലേക്കോടിച്ചു നശിപ്പിക്കുക— ഫ്രാൻസു് ഇംഗ്ലണ്ടിനെ കീഴടക്കുന്നതിൽ ഒടുവിലത്തെ കൈ ഇതായിരുന്നു; അതു ചെയ്താൽ ക്രെസി [22] പോയിറ്റിയേഴ്സ് [23] മാൽപ്ലാക്കെ [24] റാമില്ലിസ് [25] എന്നിവയുടെ പ്രതിക്രിയയായി. മാറിൻ— ഗോവിന്റെ [26] ഉടമസ്ഥൻ ആസിൻകൂ [27] തുടച്ചുകളഞ്ഞു.
അതിനാൽ, ആ ഭയങ്കരമായ ദൈവപ്രാതികൂല്യത്തെപ്പറ്റി വിചാരിച്ചുകൊണ്ടു് ഒടുവിലത്തെത്തവണ ചക്രവർത്തി തന്റെ ദൂരദർശിനിക്കണ്ണാടിയെ യുദ്ധഭൂമിയുടെ എല്ലാ ഭാഗത്തേക്കും ഒന്നോടിച്ചു തിരിച്ചു. ആയുധം താഴ്ത്തി പിന്നിൽ നിന്നിരുന്ന സ്വന്തം രക്ഷിഭടൻ അദ്ദേഹത്തെ ഒരു മതസംബന്ധിയായ ഭക്തിയോടുകൂടി താഴത്തുനിന്നു നോക്കിക്കണ്ടു. അദ്ദേഹം ആലോചിച്ചു. മലമ്പള്ളകളെ നോക്കിപ്പഠിച്ചു; ഇറക്കങ്ങളെ സൂക്ഷിച്ചുനോക്കി; മരക്കൂട്ടങ്ങളും കോതമ്പുകണ്ടങ്ങളും വഴിയും സനിഷ്കർഷമായി നോക്കി മനസ്സിലാക്കി; ഓരോ കുറ്റിക്കാടും അദ്ദേഹം എണ്ണുന്നതുപോലെ തോന്നി. രണ്ടു രാജമാർഗങ്ങളിലും ഇംഗ്ലണ്ടുകാർ ചെയ്തുവെച്ചിട്ടുള്ള വഴിമുടക്കങ്ങളെ അദ്ദേഹം കുറെ ശ്രദ്ധയോടുകൂടി സൂക്ഷിച്ചുനോക്കി— ഒന്നു ലായിസാന്തിനു മുകളിൽ ഗെനാപ്പിലേക്കുള്ളതും— ആകെയുള്ള ഇംഗ്ലീഷ് പീരങ്കിനിരയിൽ, യുദ്ധത്തിന്റെ അതിർത്തി കാക്കുന്ന രണ്ടു പീരങ്കിയുള്ളതു രണ്ടും അവിടെയാണു്; മറ്റേതു നീവെല്ലിലേക്കുള്ള വഴിയിലുള്ളതുമായി—ഷാസ്സെയുടെ സൈന്യത്തിൽപ്പെട്ട ഡച്ച് കുന്തങ്ങൾ അവിടെ മിന്നുന്നു. മരങ്ങളെ തള്ളിയിട്ടു കൊമ്പുകൾ കുർപ്പിച്ചുണ്ടാക്കിയ ആ രണ്ടു ചെറുകോട്ടകൾ അദ്ദേഹം കണ്ടു മനസ്സിലാക്കി. ഈ മാർഗനിരോധത്തിന്റെ ഒരരികിലായി ബ്രയിൻലാല്യൂദിനോടു തൊട്ട വഴിമുറിവിന്റെ കോണിൽ നില്ക്കുന്നതും, വെള്ളച്ചായമിട്ടതുമായ സെയിന്റു് നിക്കൊളസ്സിന്റെ പഴയ ചെറുപള്ളി അദ്ദേഹം കണ്ടു. അദ്ദേഹം തല കുനിച്ചു. ലാക്കോസ്തോടു് ഒരു താഴ്ന്ന സ്വരത്തിൽ എന്തോ പറഞ്ഞു. ഇല്ലെന്നർഥത്തിൽ വഴികാട്ടി തലയിളക്കി—അതു പക്ഷേ, വിശ്വാസവഞ്ചനയായിരിക്കാം.
ചക്രവർത്തി നിവർന്നുനിന്നു; അദ്ദേഹം ആലോചനയിലാണ്ടു.
വെല്ലിങ്ങ്ടൻ പിന്നോക്കം വാങ്ങിയിരുന്നു.
അദ്ദേഹത്തെ ചതച്ചുകളഞ്ഞ് ആ പിന്മാറൽ മുഴുമിപ്പിക്കുക മാത്രമേ ഇനി വേണ്ടൂ.
നെപ്പോളിയൻ പെട്ടന്നു പിന്നോക്കം തിരിഞ്ഞു. യുദ്ധം ജയിച്ചു എന്നു പരസ്യപ്പെടുത്തുവാൻ ഒരാളെ കഴിയുന്ന വേഗത്തിൽ പാരിസ്സിലേക്കോടിച്ചു. ഇടിമിന്നലുകളെ പുറപ്പെടുവിക്കുന്ന അത്തരം അതിബുദ്ധിമാന്മാരിൽ ഒരാളാണു് നെപ്പോളിയൻ.
അദ്ദേഹം താനുണ്ടാക്കിയ ഇടിവെട്ടു് അതാ, കണ്ടു.
മോൺസാങ്ങ്ഴാങ്ങ് പിടിച്ചടക്കുവാൻ മിൽഹോവിന്റെ കവചധാരിസൈന്യത്തിനു് അദ്ദേഹം ആജ്ഞകൊടുത്തു.
[20] നെപ്പോളിയന്റെ കീഴിൽ പല യുദ്ധവും നടത്തിയ ആൾ, വാട്ടർലൂവിൽ പ്രഷ്യക്കാരുടെ തള്ളിക്കയറ്റം നിർത്താൻ സാധിക്കാത്തതു് നാടുകടത്തപ്പെട്ടുവെങ്കിലും പതിനെട്ടാമൻ ലൂയി മടക്കിവിളിച്ചു.
[21] നെപ്പോളിയൻ വല്ലാതെ തോറ്റുപോയ മൂന്നു പ്രധാന യുദ്ധങ്ങൾ.
[22] ഫ്രാൻസിലെ ഈ ചെറുപട്ടണത്തിൽവെച്ചാണു് ഇംഗ്ലണ്ടിലെ മൂന്നാമൻ എഡ്വേർഡ് 1346-ൽ ഫ്രാൻസിനെ തോല്പിച്ചതു്.
[23] ഫ്രാൻസിലെ ഈ മറ്റൊരു പട്ടണത്തിൽവെച്ച് ഇംഗ്ലണ്ടു് ഫ്രാൻസിനെ 1356-ൽ കലശലായി തോല്പിച്ചു.
[24] ഇംഗ്ലണ്ടും ഹോളന്റും ആസ്ട്രിയയും കൂടി 1709-ൽ ഫ്രാൻസിനെ തോല്പിച്ച യുദ്ധം.
[25] മാർൾബാരോ ഡ്യൂക്ക് ഫ്രാൻസിനേയും ബവേറിയയെയും കൂടി 1706-ൽ ഇവിടെ വെച്ചു തോല്പിച്ചു.
[26] നെപ്പോളിയൻ 1900-ൽ ആസ്ട്രിയയെ കലശലായി തോല്പിച്ച പ്രസിദ്ധയുദ്ധം.
[27] 9000 ഇംഗ്ലീഷുഭടന്മാർ 6000 ഫ്രഞ്ച് ഭടന്മാരെ തികച്ചും പരാജയപ്പെടുത്തിയ 1416-ലെ യുദ്ധം.