SFNസാ​യാ​ഹ്ന ഫൌ​ണ്ടേ​ഷൻ
images/tkn-arangukanatha-cover.jpg
Archangel, an oil on canvas painting by Paul Klee (1879–1940).
ആതു​ര​സേ​വ​ന​ത്തിൻ കഥ

‘കാ​ബൂ​ളി​വാല’ പർ​വ്വ​ത​രൂ​പി​യായ പത്താൻ​കാ​രൻ. ആ പർ​വ്വ​ത​ത്തി​ലെ​വി​ടെ​യോ ഒരു കു​ളിർ​നീ​രു​റവ: സ്നേ​ഹം; കത്തി​ജ്ജ്വ​ലി​ക്കു​ന്ന കണ്ണു​ക​ളി​ലെ​വി​ടെ​യോ, നേരിയ സ്ഫു​ര​ണം; വാ​ത്സ​ല്യം. ‘മിനി’മോളതു കണ്ടെ​ത്തു​ന്നു. അവർ​ക്കി​ട​യി​ലെ ബാ​ഹ്യ​മായ വൈ​രു​ദ്ധ്യ​ങ്ങ​ള​ത്ര​യും അവി​ടെ​വ​ച്ചു് ആ നി​മി​ഷ​ത്തിൽ അസ്ത​മി​ക്കു​ന്നു. മത​ത്തി​ന്റെ​യും ജാ​തി​യു​ടെ​യും മതിൽ​ക്കെ​ട്ടു​കൾ തകർ​ന്നു. ആചാ​ര​ത്തി​ന്റെ, വി​ശ്വാ​സ​ത്തി​ന്റെ, ദേ​ശ​ത്തി​ന്റെ, അതി​രു​കൾ മാ​യു​ന്നു. നിറയെ മു​ള്ളു​ള്ളൊ​രു കള്ളി​ച്ചെ​ടി​യിൽ വി​ട​രു​ന്ന പൂ​വി​ന്റെ പരി​മ​ളം മണ​ത്ത​റി​ഞ്ഞു്, വർ​ണ്ണ​ഭം​ഗി കണ്ട​റി​ഞ്ഞു്, പറ​ന്ന​ണ​യു​ന്ന ഒരു ചി​ത്ര​ശ​ല​ഭ​ത്തെ​പ്പോ​ലെ മിനി ആ പത്താൻ​കാ​ര​ന്റെ മടി​യിൽ കയ​റി​യി​രി​ക്കു​ന്നു; അവർ ഉറ്റ ചങ്ങാ​തി​മാ​രാ​വു​ന്നു. കാ​ബൂ​ളി​വാ​ല​യും മി​നി​യും ഒത്തു​ചേ​രു​മ്പോൾ, മതി​മ​റ​ന്നു കളി​ക്കു​ക​യും ചി​രി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​മ്പോൾ, പ്രേ​ക്ഷ​കർ​ക്കു കൗ​തു​കം. സു​ഖ​ക​ര​മായ ഒരു അനു​ഭ​വം അവരെ പൊ​തി​യു​ന്നു. കാണാൻ കൊ​തി​ച്ച​തെ​ന്തോ കണ്ട​തു​പോ​ലു​ള്ള ചാ​രി​താർ​ത്ഥ്യ​ത്തി​ല​വർ മു​ഴു​കു​ന്നു.

കാ​ബൂ​ളി​വാ​ല​യു​ടെ വേ​ഷ​മി​ട്ടു അര​ങ്ങിൽ വന്ന കു​ഞ്ഞാ​ണ്ടി​യു​ടെ കണ്ണു​ക​ളിൽ സ്നേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ സ്ഫു​ര​ണ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. കി​ഴ​ക്കൻ കാ​ടു​കൾ​ക്കു പി​റ​കിൽ വി​രി​യു​ന്ന ആദ്യ​കി​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​കാ​ശം പോലെ കറു​ത്ത താ​ടി​രോ​മ​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ തെ​ളി​യു​ന്ന ചി​രി​യിൽ വാ​ത്സ​ല്യ​ത്തി​ന്റെ തി​ള​ക്ക​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. മി​നി​മോ​ളാ​യി വന്ന സുജാത സമർ​ത്ഥ​മാ​യി അതു കണ്ടെ​ത്തു​ന്നു. അവർ തമ്മി​ലു​ള്ള ചേർ​ച്ച​യും അകൽ​ച്ച​യും കണ്ടു പി​ഷാ​ര​ടി​സ്സാർ പല​വ​ട്ടം കണ്ണീ​രൊ​പ്പു​ന്ന​തു ഞാൻ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്.

അതി​ദു​സ്സ​ഹ​മായ ഏകാ​ന്ത​ത​യു​ടെ മണ​ലാ​ര​ണ്യ​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ടു വല​യു​ന്ന നി​മി​ഷ​ങ്ങ​ളിൽ ഒരു നീ​ര​രു​വി​പോ​ലെ, പാ​ദ​സ​ര​ങ്ങൾ കി​ലു​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടു് ‘മി​നി​മോൾ’ ഇന്നും എന്റെ അക​ത്ത​ള​ത്തിൽ കയ​റി​വ​രു​ന്നു. അപ്പോൾ കാലം പി​റ​കോ​ട്ടു പറ​ക്കു​ന്നു. ഒപ്പം ചില ദശ​ക​ങ്ങ​ളും! മി​നി​മോ​ളാ​യി ആസ്വാ​ദ​ക​രു​ടെ സ്നേ​ഹ​വാ​ത്സ​ല്യ​ങ്ങ​ളും അഭി​ന​ന്ദ​ന​ങ്ങ​ളും ഏറ്റു​വാ​ങ്ങിയ സു​ജാ​ത​യു​ടെ പിറകെ ഇന്നു് ആരെ​ല്ലാ​മാ​ണു് വരു​ന്ന​തു്? ലോ​ട്ട​സ് സർ​ക്കി​ളി​ലെ വിമല, പങ്ക​ജ​ല​ക്ഷ്മി, തങ്കം, രാജം, ഗിരിജ, പ്രേ​മ​ലത… വരൂ, വരൂ. സ്ഥ​ല​മു​ള്ളേ​ട​ത്തൊ​ക്കെ ഇരി​ക്കൂ. എന്തു​ണ്ടു വി​ശേ​ഷം? സു​ഖ​മ​ല്ലേ? സന്തോ​ഷ​മ​ല്ലേ? പറയൂ. ഞാൻ നി​ങ്ങ​ളെ എങ്ങ​നെ​യാ​ണു സല്ക്ക​രി​ക്കേ​ണ്ട​ത്? നി​ങ്ങൾ സന്തോ​ഷ​ത്തി​ന്റെ, സൗ​ഭാ​ഗ്യ​ത്തി​ന്റെ നെയ് വി​ള​ക്കു കാ​ളു​ത്തി, ഭാ​ഗ്യ​ല​ക്ഷ്മി വി​ള​യാ​ടു​ന്ന ഏതേതു കു​ടും​ബ​ത്തി​ലാ​ണു് പ്ര​കാ​ശം പര​ത്തു​ന്ന​തെ​ന്നു് എനി​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. ഇവിടെ എല്ലാ​വർ​ക്കും സുഖം തന്നെ. വി​ശേ​ഷി​ച്ചു് കു​ഞ്ഞാ​ണ്ടി​യേ​ട്ട​നു്. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു് ഇന്നും അര​ങ്ങു് ഒരു ലഹ​രി​യാ​ണു്. അഭി​ന​യ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ പട​വു​കൾ പലതും പി​ന്നി​ട്ടു് ഉന്ന​ത​ങ്ങ​ളി​ലെ​ത്തീ​ട്ടും തളർ​ന്നി​ട്ടി​ല്ല. തള​രാ​തി​രി​ക്ക​ട്ടെ. നമു​ക്കു പ്രാർ​ത്ഥി​ക്കാം. നി​ങ്ങ​ളി​ന്നും ആകാ​ശ​വാ​ണി​യി​ലെ ’ബാ​ലേ​ട്ട’നായി എന്നെ കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടോ? സന്തോ​ഷം. എന്റെ കണ്ണു് നന​യു​ന്ന​തെ​ന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നോ? ചോ​ദി​ക്കൂ. ഈ വി​മ​ല​യോ​ടു ചോ​ദി​ക്കൂ. ‘മഴ​വി​ല്ലി​ന്റെ’ വി​മ​ല​യോ​ടു്. വിമലേ, വിമലേ… ഓ, പോയോ? നൂ​റ്റാ​ണ്ടു​ക​ളെ പി​ടി​ച്ചു് നി​മി​ഷ​ത്തി​ന്റെ അളു​ക്കി​ലൊ​തു​ക്കു​ന്ന മന​സ്സ​ല്ലേ? വേഗം വേഗം പലരും വരും, പോകും. സാ​ര​മി​ല്ല.

ഇന്നാ​ദ്യ​മാ​യി കയ​റി​വ​ന്ന​തു് പി​ഷാ​ര​ടി​സ്സാ​റാ​യി​രു​ന്നു. കാ​ര​ണ​മു​ണ്ടു്. ഞങ്ങൾ കോ​ഴി​ക്കോ​ട്ടു​കാർ​ക്കു് ഒരി​ക്ക​ലും അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ മറ​ക്കാൻ പറ്റി​ല്ല. കരയും കു​റി​യു​മി​ല്ലാ​ത്ത ഒരു വെ​ള്ള​മു​ണ്ടും മു​റി​ക്കൈ​യൻ കു​പ്പാ​യ​വും തോ​ളി​ലൊ​രു തോർ​ത്തു​മാ​യി ഇതിലെ കട​ന്നു​പോയ പി​ഷാ​ര​ടി​സ്സാ​റി​ന്റെ കാ​ല്പാ​ടു​കൾ കോ​ഴി​ക്കോ​ടി​ന്റെ മണ്ണിൽ ഇന്നും മാ​യാ​തെ കി​ട​പ്പു​ണ്ടു്. ആറ്റു​നോ​റ്റു്, അകം നിറയെ കൊ​തി​യു​മാ​യി ഒരു മെ​ഡി​ക്കൽ കോ​ളെ​ജി​നു​വേ​ണ്ടി കാ​ത്തി​രു​ന്ന മല​ബാ​റു​കാ​രു​ടെ അഭീ​ഷ്ട സി​ദ്ധി​ക്കു് അന്നു കൈ​മെ​യ് മറ​ന്നു പ്ര​യ​ത്നി​ച്ച​തു് ആരോ​ഗ്യ മന്ത്രി ശ്രീ എ. ആർ. മേ​നോ​നും ആദ്യ​ത്തെ പ്രിൻ​സി​പ്പ​ലാ​യി വന്ന ശ്രീ കെ. എൻ. പി​ഷാ​ര​ടി​യു​മാ​യി​രു​ന്നു. അവ​രു​ടെ ആത്മാർ​ത്ഥ​മായ പ്ര​വർ​ത്ത​ന​മി​ല്ലാ​തി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ മെ​ഡി​ക്കൽ കോ​ളെ​ജ് ഇന്നും പ്ര​മേ​യ​ങ്ങ​ളി​ലും പ്ര​സ്താ​വ​ന​ക​ളി​ലും ചു​രു​ണ്ടു​കൂ​ടി​ക്കി​ട​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. മല​ബാ​റി​നൊ​രു മെ​ഡി​ക്കൽ കോ​ളെ​ജ് എത്ര മാ​ത്രം ആവ​ശ്യ​മാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നു മന​സ്സി​ലാ​വ​ണ​മെ​ങ്കിൽ പഴയ ചരി​ത്ര​പു​സ്ത​ക​ത്തി​ന്റെ ഏടുകൾ മറി​ച്ചു​നോ​ക്കുക തന്നെ വേണം.

ഇന്ന​ത്തെ ആന്ധ്ര​പ്ര​ദേ​ശ​ട​ക്ക​മു​ള്ള ഒരു വലിയ പ്ര​വി​ശ്യ​യു​ടെ വാ​ലെ​ന്ന​പോ​ലെ കി​ട​ന്ന പ്ര​ദേ​ശ​മാ​യി​രു​ന്നു മലബാർ. തല​സ്ഥാ​ന​മ​ങ്ങു് മദി​രാ​ശി​യിൽ. അവി​ടെ​യി​രു​ന്നു് ഭരണം നട​ത്തു​ന്ന​താ​ണെ​ങ്കിൽ സാ​യ്പും. നിർ​ലോ​ഭ​മാ​യി അന്നു മല​ബാ​റി​ന്നു് അനു​വ​ദി​ച്ചു കി​ട്ടി​യ​ത് ‘പി​ന്നാ​ക്കാ​വ​സ്ഥ’യാ​യി​രു​ന്നു. കൃ​ത്യ​മാ​യി, കണി​ശ​മാ​യി എന്തെ​ങ്കി​ലു​മ​ന്നു നട​ന്നി​ട്ടു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ, നി​കു​തി​പി​രി​വു​മാ​ത്രം. അതു് ഒരി​ക്ക​ലും മു​ട​ങ്ങി​യി​ട്ടി​ല്ല. മു​ട​ങ്ങു​ന്നേ​ട​ത്തു് ജപ്തി​യും വാ​റ​ണ്ടും പറ​ന്നെ​ത്തും. കോ​ട​തി​യും നി​യ​മ​വു​മൊ​ക്കെ നി​കു​തി​യി​ലാ​ണു കണ്ണു​ന​ട്ടി​രു​ന്ന​തു്. ഖജ​നാ​വു് നി​റ​യ​ണ​മെ​ങ്കിൽ നി​കു​തി പി​രി​യ​ണ​മ​ല്ലോ. വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സം, പൊ​തു​ജ​നാ​രോ​ഗ്യം, പൊ​തു​മ​രാ​മ​ത്തു് തു​ട​ങ്ങിയ എല്ലാ മേ​ഖ​ല​ക​ളി​ലും മലബാർ പി​ന്നാ​ക്കം തന്നെ. കൂ​ട്ട​ത്തിൽ ഏറെ ശോ​ഷി​ച്ചു, ഗ്ര​ഹ​ണി പി​ടി​ച്ച കു​ഞ്ഞി​നെ​പ്പോ​ലെ വയ​റു​ന്തി, വി​ളർ​ത്തു്, വി​ക​ല​രൂ​പി​യാ​യി നി​ന്ന​തു് ആരോ​ഗ്യ​വ​കു​പ്പാ​യി​രു​ന്നു.

മല​ബാ​റി​നാ​കെ​ക്കൂ​ടി എടു​ത്തു​പ​റ​യാ​വു​ന്ന ഒരു സ്ഥാ​പ​ന​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു് തല​സ്ഥാന നഗ​ര​മായ കോ​ഴി​ക്കോ​ട്ടു​ള്ള ഹെ​ഡ്ക്വാർ​ട്ടേ​ഴ്സ് ഹോ​സ്പി​റ്റ​ലാ​യി​രു​ന്നു. വളരെ പരി​മി​ത​മായ സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളേ അവിടെ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളു. അവിടെ മേ​ധാ​വി​യാ​യി വാ​ഴു​ന്ന​തു് എന്നും ഒരു സാ​യ്പാ​ണു്. അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ജനം ‘അപ്പോ​ത്തി​ക്കി​രി’ എന്നു വി​ളി​ച്ചു​പോ​ന്നു. അപ്പോ​ത്തി​ക്കി​രി​മാ​രിൽ പ്ര​ബ​ല​രായ പലരും അന്ന​വി​ടെ വാ​ണി​ട്ടു​ണ്ടു്. മേജർ കോ​ക്സ്; ഷെ​പ്പേർ​ഡ് തു​ട​ങ്ങി​യ​വ​രു​ടെ പേ​രു​കൾ സ്മ​രി​ക്ക​ത്ത​ക്ക​താ​ണു്.

ഗ്രാ​മ​ങ്ങ​ളി​ലെ സം​ഗ​തി​യാ​ണു വി​ചി​ത്രം. അവി​ട​ങ്ങ​ളി​ല​ന്നു് നി​ല​വി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന സമ്പ്ര​ദാ​യം വി​വ​രി​ച്ചു​കേ​ട്ടാൽ ഇന്നാ​രും വി​ശ്വ​സി​ക്കി​ല്ല. അപൂർ​വ്വ​മാ​യി ചി​ല​യി​ട​ങ്ങ​ളിൽ ‘ലോ​ക്കൽ ഫണ്ട് സി​സ്പെൻ​സ​റി’യെന്ന പേരിൽ ചില സ്ഥാ​പ​ന​ങ്ങൾ കാണാൻ കഴി​യു​മാ​യി​രു​ന്നു. അവ ഡി​സ്ട്രി​ക്ട് ബോർഡോ താ​ലൂ​ക്കു് ബോർ​ഡു​ക​ളോ നട​ത്തു​ന്ന​വ​യാ​യി​രി​ക്കും. ഏതെ​ങ്കി​ലു​മൊ​രു ചെറിയ വാ​ട​ക​ക്കെ​ട്ടി​ട​ത്തി​ന്റെ മു​മ്പിൽ തൂ​ങ്ങു​ന്ന ബോർ​ഡി​നു കീഴിൽ, ചു​മ​ച്ചും കി​ത​ച്ചും കൂ​നി​ക്കൂ​ടി​യി​രി​ക്കു​ന്ന, കു​റ​ച്ചു പേരെ കണ്ടാൽ തീ​രു​മാ​നി​ക്കാം, അതൊരു ലോ​ക്കൽ ഫണ്ട് ഡി​സ്പെൻ​സ​റി​യാ​ണ​ന്നു്. ഒരു കമ്പോ​ണ്ട​റും ഡോ​ക്ട​റും അവിടെ ഉണ്ടാ​യി​രി​ക്ക​ണം. മി​ക്ക​പ്പോ​ഴും കമ്പോ​ണ്ടൻ മാ​ത്രം കണ്ടെ​ന്നു​വ​രും. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു വലിയ ജോ​ലി​യൊ​ന്നു​മി​ല്ല. ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്ക് ഉറ​ക്കം തൂ​ങ്ങു​ക​യും തു​ങ്ങി​ത്തൂ​ങ്ങി നി​ല​ത്തു വീ​ഴു​മെ​ന്നാ​കു​മ്പോൾ ഭി​ത്തി​യിൽ ചാരി ഉറ​ങ്ങു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​താ​ണു് കമ്പോ​ണ്ട​റു​ടെ പ്ര​ധാന ജോലി. രാ​വി​ലെ​യും വൈ​കീ​ട്ടും ഡോ​ക്ട​റു​ടെ സാ​ന്നി​ദ്ധ്യ​മു​ണ്ടാ​കും. ഈ രോ​ഗി​ക​ളെ പരി​ശോ​ധി​ക്കു​ക​യ​ല്ലാ​തെ ഔഷധം കൊ​ടു​ക്കു​ക​യെ​ന്ന കർ​മ്മം നട​ക്കാ​റി​ല്ല. ഡോ​ക്ട​റു​ടെ കു​റ്റം കൊ​ണ്ട​ല്ല; മരു​ന്നി​ല്ലാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടു്. ഡി​സ്ട്രി​ക്ട് ബോർ​ഡിൽ നി​ന്നും 250 രൂ​പ​യ്ക്കു​ള്ള മരു​ന്നു ഡോ​ക്ട​റെ ഏല്പി​ക്കു​ന്നു. ഒരു മാ​സ​ത്തേ​ക്കു​ള്ള മരു​ന്നാ​ണു്. മു​ഴ​വ​നും സൗ​ജ​ന്യ​മാ​യി രോ​ഗി​കൾ​ക്കു കൊ​ടു​ക്കാ​നു​ള്ള​ത​ല്ല. കു​റ​ച്ചു ധർമ്മ ചി​കി​ത്സ​യ്ക്കാ​യു​പ​യോ​ഗി​ക്കാം. ബാ​ക്കി​യു​ള്ള​തു വി​റ്റു കി​ട്ടു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ട് ഡോ​ക്ട​റു​ടെ ശമ്പ​ള​മെ​ടു​ക്ക​ണം, കമ്പോ​ണ്ടർ​ക്കു ശമ്പ​ളം കൊ​ടു​ക്ക​ണം. പി​ന്നെ കെ​ട്ടി​ട​ത്തി​ന്റെ വാ​ട​ക​യ്ക്കും വക കാണണം. അതാണു വ്യ​വ​സ്ഥ. ഈ വ്യ​വ​സ്ഥ​യിൽ പാ​വ​പ്പെ​ട്ട ഗ്രാ​മീ​ണ​രു​ടെ ചി​കി​ത്സാ സൗ​ക​ര്യം ഒതു​ങ്ങി നി​ല്ക്ക​ണം. ബഹു​മാ​ന​പ്പെ​ട്ട ഭര​ണ​വ​കു​പ്പു് സൃ​ഷ്ടി​ച്ചു​വെ​ച്ച ഈ വ്യ​വ​സ്ഥ രോ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടോ അറി​യു​ന്നു? അറി​ഞ്ഞാൽ​ത്ത​ന്നെ വ്യ​വ​സ്ഥ​യി​ലൊ​തു​ങ്ങി​ക്കൂ​ടാ​നു​ള്ള നി​യ​മ​ബോ​ധം രോ​ഗ​ങ്ങൾ​ക്കു​ണ്ടോ? ലോ​ക്കൽ ഫണ്ടു് ഡി​സ്പെൻ​സ​റി​യു​ടെ ബോർഡ് കണ്ടു ഭയ​പ്പെ​ടാ​തെ രോ​ഗ​ങ്ങൾ വള​രു​ന്നു; പട​രു​ന്നു; പ്ര​ച​രി​ക്കു​ന്നു; പാ​വ​പ്പെ​ട്ട ഗ്രാ​മീ​ണ​രു​ടെ. ജീ​വ​ന​പ​ഹ​രി​ക്കു​ന്നു.

ഈ കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തിൽ കോ​ഴി​ക്കോ​ട്ടും പരി​സ​ര​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലു​മു​ള്ള ജന​ങ്ങൾ​ക്കു് ആശ്വാ​സ​ത്തി​ന്റെ തണ​ലേ​കിയ മൂ​ന്നു പ്ര​സി​ദ്ധ​രായ ഡോ​ക്ടർ​മാർ നഗ​ര​ത്തി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു—ഡോ​ക്ടർ ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണൻ​നാ​യർ, ഡോ​ക്ടർ വി. ഐ. രാമൻ, ഡോ​ക്ടർ നാ​രാ​യ​ണ​സ്വാ​മി. ഇവ​രു​ടെ പടി​ക്കൽ എന്നും രോ​ഗി​ക​ളു​ടെ നീണ്ട നിര കാണാം. ആർ​ക്കും നി​രാ​ശ​യ്ക്ക​വ​കാ​ശ​മി​ല്ല; പരാ​തി​യു​മി​ല്ല. രോ​ഗി​ക​ളെ പരി​ശോ​ധി​ക്കു​ന്ന​തി​നു​ള്ള പ്ര​തി​ഫ​ലം ഇരു​പ​ത്തി​യ​ഞ്ചു രൂ​പ​യെ​ന്നോ, അമ്പ​തു രൂ​പ​യെ​ന്നോ എഴു​തി​വെ​ച്ച ബോർ​ഡു​കൾ ഇവ​രു​ടെ പരി​ശോ​ധന സ്ഥ​ല​ത്തു കാ​ണി​ല്ല. ശി​പാർ​ശി​ക്കാ​രേ​യും കൂ​ട്ടി പോ​ലീ​സ് സ്റ്റേ​ഷ​നി​ലെ​ന്ന പോലെ ഇവ​രു​ടെ മു​മ്പി​ലാർ​ക്കും ചെ​ല്ലേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​ട്ടി​ല്ല. അവ​യ​വ​ങ്ങൾ ഭാഗം വെ​ച്ചു് ഡോ​ക്ടർ​മാ​രെ ഏല്പി​ച്ചു് ഓരോ​ന്നി​നും വെ​വ്വേ​റെ ചി​കി​ത്സ നട​ത്തു​ന്ന സമ്പ്ര​ദാ​യം നി​ല​വിൽ​വ​രാ​ത്ത കാ​ല​മാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് ഈ മൂ​ന്നു പേ​രി​ലാ​രെ​യെ​ങ്കി​ലും കണ്ടാൽ രോ​ഗി​ക്കു മന​സ്സ​മാ​ധാ​ന​ത്തോ​ടെ അന്നു തി​രി​ച്ചു​പോ​കാം; രോ​ഗ​മെ​ന്താ​യാ​ലും ചി​കി​ത്സ​യു​ണ്ടു്.

ഒരി​ക്കൽ ഡോ​ക്ടർ നാ​രാ​യ​ണ​സ്വാ​മി എന്നോ​ടൊ​രു കഥ പറ​യു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. ഈ കഥ​യിൽ​നി​ന്നു മന​സ്സി​ലാ​ക്കാം അവ​രു​ടെ സേ​വ​ന​ത്തി​ന്റെ മഹ​ത്ത്വം. എന്റെ മകൾ​ക്കു് അല്പ​മൊ​ര​സു​ഖം. ഞാൻ ഡോ​ക്ടർ നാ​രാ​യ​ണ​സ്വാ​മി​യെ ഫോൺ ചെ​യ്തു. അത്ര​യേ വേ​ണ്ടൂ, ഉടനെ തന്റെ കാ​റെ​ടു​ത്ത​ദ്ദേ​ഹം പു​റ​പ്പെ​ടും. റോഡിൽ കാ​ത്തു നി​ന്നാൽ മതി; അതും പരി​ച​യ​മി​ല്ലാ​ത്ത വഴി​യാ​ണെ​ങ്കിൽ മാ​ത്രം. ഉടനെ വരാ​മെ​ന്ന​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മറു​പ​ടി കി​ട്ടി. ഞാൻ റോഡിൽ അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ​യും കാ​ത്തു നി​ന്നു. അദ്ദേ​ഹം വന്നു. ഞങ്ങൾ മു​മ്പി​ലും പി​മ്പി​ലു​മാ​യി നട​ന്നു. ഇട​വ​ഴി​യി​ലൂ​ടെ കു​റ​ച്ചു നട​ക്കാ​നു​ണ്ടു്. നട​ന്നു പോ​കു​മ്പോൾ പെ​ട്ട​ന്ന​ദ്ദേ​ഹം തി​രി​ഞ്ഞു തടി​ച്ച കണ്ണ​ട​ച്ചി​ല്ലി​ലൂ​ടെ എന്നെ നോ​ക്കി അല്പ​നി​മി​ഷം മി​ണ്ടാ​തെ നി​ന്നു. പി​ന്നെ സാ​വ​കാ​ശ​ത്തി​ല​ദ്ദേ​ഹം പറ​യു​ന്നു:

“തി​ക്കോ​ടി​യൻ, നി​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ ആകാ​ശ​വാ​ണി​യിൽ ജോലി ചെ​യ്യു​ന്നു. അവിടെ എന്നും പാ​ട്ടു കച്ചേ​രി, കഥകളി, നാടകം. പരമ സുഖം. എന്നാൽ എന്നെ​പ്പ​റ്റി നി​ങ്ങ​ളാ​ലോ​ചി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടോ? ഇന്നോ​ളം ഒരു പാ​ട്ടു​ക​ച്ചേ​രി കേൾ​ക്കാൻ എനി​ക്കു സൗ​ക​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ല. എല്ലാ​വ​രെ​യും പോലെ സ്വ​സ്ഥ​മാ​യി​രു​ന്നു് ഉണ്ണാ​നെ​നി​ക്കു കഴി​യാ​റി​ല്ല. ഉണ്ണാൻ തു​ട​ങ്ങു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും ഏതെ​ങ്കി​ലു​മൊ​രു രോഗി വരും. ഇല്ലെ​ങ്കിൽ ആരെ​ങ്കി​ലും ഫോൺ ചെ​യ്യും. രോ​ഗി​ക​ള​ല്ലേ വരു​ന്ന​തു്. ഞാൻ ഊണു കഴി​ക്കു​ന്നു; പാ​ട്ടു കച്ചേ​രി കേൾ​ക്കു​ന്നു; അല്ലെ​ങ്കിൽ നാടകം കാ​ണു​ന്നു എന്നു പറയാൻ പറ്റു​മോ? എന്റെ തൊഴിൽ രോ​ഗി​ക​ളെ ശു​ശ്രൂ​ഷി​ക്ക​ല​ല്ലേ? അവർ വരു​ന്നു; നേരം പു​ല​രും​മു​മ്പേ വരു​ന്നു. പാ​തി​രാ​വു കഴി​യു​വോ​ളം വരു​ന്നു. എനി​ക്ക​വ​രെ മട​ക്കി​യ​യ​യ്ക്കാൻ പറ്റു​മോ? ഇതാ ഇങ്ങ​നെ കഴി​യു​ന്നു. നട​ക്ക​ട്ടെ, നട​ക്ക​ട്ടെ.”

ഞാ​നാ​ലോ​ചി​ച്ചു. എന്തൊ​രു ജീ​വി​തം! ആരെ​ങ്കി​ലും ഈ സേവനം മന​സ്സി​ലാ​ക്കു​ന്നു​ണ്ടോ? ഡോ​ക്ടർ ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണൻ നായർ ഒരി​ക്ക​ലൊ​രു സംഭവം വി​വ​രി​ച്ചു​കേ​ട്ടു് ഞാ​ന​ത്ഭു​ത​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഒരു തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു​കാ​ലം. ശ്രീ ഇ. എം. ശങ്ക​രൻ നമ്പൂ​തി​രി​പ്പാ​ടു് കോ​ഴി​ക്കോ​ട്ടു സ്ഥാ​നാർ​ത്ഥി​യാ​ണു്. ശ്രീ സി. അച്യു​ത​മേ​നോ​നും ഇ. എം. എസ്സും പ്ര​ചാ​ര​വേ​ല​യ്ക്കു കോ​ഴി​ക്കോ​ട്ടെ​ത്തു​ന്നു. രണ്ടു​പേർ​ക്കും അന്നു സ്വ​ത​ന്ത്ര​രാ​യി പു​റ​ത്തി​റ​ങ്ങി നട​ക്കാൻ പാ​ടി​ല്ല. നട​ന്നാൽ അക​ത്താ​കും. തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു പ്ര​ചാ​ര​വേല മു​ഴു​വ​നും ഒളി​വിൽ നട​ത്ത​ണം.

ഒരു ദിവസം, രാ​ത്രി ഏതാ​ണ്ട് രണ്ട​ര​മ​ണി​ക്കു് ഡോ​ക്ട​റു​ടെ വാ​തി​ലിൽ ആരോ ശക്തി​യാ​യി മു​ട്ടു​ന്നു. പക​ല​ത്തെ നി​ര​ന്ത​ര​മായ അദ്ധ്വാ​നം​കൊ​ണ്ടു ക്ഷീ​ണി​ച്ചു് ഒരി​ട​ത്തു കി​ട​ന്ന​താ​ണു്. വാ​തി​ലിൽ മു​ട്ടു​ന്ന ശബ്ദം കേട്ട ഡോ​ക്ടർ​ക്കു ഭയ​ങ്ക​ര​മായ ശു​ണ്ഠി​വ​ന്നു. വാതിൽ തു​റ​ന്ന​തും അക​ത്തു കയ​റി​യ​വ​രോ​ടു് അദ്ദേ​ഹം തട്ടി​ക്കേ​റി, ആരാ​ണെ​ന്ന​റി​യാ​തെ. ഉടനെ അവർ സ്വയം പരി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി. നി​ര​ത്തി​ലൂ​ടെ നട​ന്നു​വ​രു​മ്പോൾ ഒരു വാ​ഹ​ന​ത്തി​ന്റെ വെ​ളി​ച്ചം കണ്ടു പോ​ലീ​സാ​വു​മെ​ന്നു കരുതി കേ​റി​യ​താ​ണെ​ന്നോ മറ്റോ പറ​ഞ്ഞെ​ന്നാ​ണു് എന്റെ ഓർമ്മ. ഉടനെ കമ്പോ​ണ്ട​റെ വി​ളി​ച്ചു് ഒരു മുറി തു​റ​ന്നു​കൊ​ടു​ക്കാൻ ഏല്പി​ച്ചു. ഡോ​ക്ടർ ചെ​ന്നു കി​ട​ന്നു. കഥ ഇവി​ടം​വ​രെ​യാ​യ​പ്പോൾ ഡോ​ക്ടർ ഒന്നു ചി​രി​ച്ചു.

“ഞാൻ അവി​വേ​ക​മൊ​ന്നും പറ​ഞ്ഞു കാ​ണി​ല്ല. ക്ഷീ​ണ​വും ഉറ​ക്ക​പ്പി​ച്ചും നല്ല​പോ​ലെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. കാലം ഏറെ കഴി​ഞ്ഞു. സം​ഗ​തി​ക​ളൊ​ക്കെ മറ​ന്നു. ചില തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു​ക​ളും കഴി​ഞ്ഞു. കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് മന്ത്രി​സഭ അധി​കാ​ര​ത്തിൽ വന്നു. ഇ. എം. എസ്സി​നു കോ​ഴി​ക്കോ​ട്ടു പൗ​ര​സ്വീ​ക​ര​ണം. ഏതു സ്വീ​ക​ര​ണ​മാ​യാ​ലും എനി​ക്കു​ണ്ടോ പോകാൻ നേരം. അന്നു സ്വീ​ക​ര​ണ​മെ​ല്ലാം കഴി​ഞ്ഞു് കണ്ണൂർ​ക്കു പോ​കു​ന്ന ഇ. എം. എസ്. കരു​ണാ​കര ഫാർ​മ​സി​ക്കു മു​മ്പി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ കാറു നിർ​ത്തി കയ​റി​വ​രു​ന്നു. എന്നെ അന്വേ​ഷി​ക്കു​ന്നു. കാ​ണു​ന്നു. ഞാ​നാ​ണു് ഇ. എം. എസ്. എന്നു പറ​ഞ്ഞു പരി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു. അപ്പോൾ അന്നു രാ​ത്രി​യി​ലെ മു​ഴു​വൻ സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളും ഞാ​നോർ​ത്തു. ഒരു വലിയ മനു​ഷ്യൻ അല്ലേ?”

ഡോ​ക്ടർ ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണൻ​നാ​യർ ഉണ​രു​ന്ന​തും ഉറ​ങ്ങു​ന്ന​തും രോ​ഗി​ക​ളെ കണ്ടു​കൊ​ണ്ടാ​ണു്. മല​ബാ​റി​ന്റെ ഏതു ഭാ​ഗ​ത്തു​നി​ന്നു തേടി വന്നാ​ലും അദ്ദേ​ഹം പോകും. കോ​ഴി​ക്കോ​ട്ടു​ള്ള തന്റെ രോ​ഗി​ക​ളെ നി​ത്യ​വും അദ്ദേ​ഹം വീ​ട്ടിൽ ചെ​ന്നു കാണും. സു​ഖ​വി​വ​രം അന്വേ​ഷി​ക്കും. രോ​ഗി​ക​ളിൽ​നി​ന്നു് എന്താ​ണു പ്ര​തി​ഫ​ലം കി​ട്ടു​ന്ന​തെ​ന്നു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നും മറ്റു രണ്ടു ഡോ​ക്ടർ​മാർ​ക്കും അറി​യി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. ആരും നോ​ക്കാ​റി​ല്ല. ഡോ​ക്ടർ വി. ഐ. രാമൻ ചില കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ വ്യ​ത്യ​സ്ത​നാ​യി​രു​ന്നു. ചി​ട്ട​യി​ലും പെ​രു​മാ​റ്റ​ത്തി​ലും വേ​ഷ​ത്തി​ലു​മെ​ല്ലാം അദ്ദേ​ഹം തി​ക​ച്ചും പടി​ഞ്ഞാ​റൻ​രീ​തി അനു​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്നു. വി​ദേ​ശ​ബി​രു​ദം നേടിയ അദ്ദേ​ഹ​വും ഗ്രാ​മ​ഗ്രാ​മാ​ന്ത​ര​ങ്ങ​ളിൽ ചെ​ന്നു രോ​ഗി​ക​ളെ പരി​ശോ​ധി​ക്കാൻ മടി​കാ​ണി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ല.

ഒരി​ക്കൽ എന്റെ ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലും അദ്ദേ​ഹം വരി​ക​യു​ണ്ടാ​യി. അന്നാ​ണു് ഞാ​ന​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ കണ്ട​ത്. എന്റെ അമ്മാ​മൻ പനി​പി​ടി​ച്ചു കി​ട​പ്പി​ലാ​യി. അത്യാ​സ​ന്ന​നില വരു​മ്പോൾ കോ​ഴി​ക്കോ​ട്ടു​നി​ന്നു ഡോ​ക്ട​റെ വരു​ത്തു​ക​യാ​ണു് പതിവ്. നി​ര​ത്തി​റ​ങ്ങി, പാ​ട​വും തോടും കട​ന്നു് ഏതാ​ണ്ട് ഒരു കി​ലോ​മീ​റ്റ​റോ​ളം നട​ക്ക​ണം. ഡോ​ക്ടർ വി. ഐ. രാമൻ വീ​ട്ടു​വ​രാ​ന്ത​യിൽ കയ​റു​ന്ന​തു കണ്ടു വി​സ്മ​യി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ഞാൻ. അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ​പ്പോ​ലൊ​രാൾ പാ​ട​വും തോടും കട​ന്നു നട​ന്നു വന്ന​തോർ​ത്ത​പ്പോൾ….

ആകാ​ശ​വാ​ണി​യു​ടെ അയ​ല​ത്താ​യി​രു​ന്നു അന്നു മെ​ഡി​ക്കൽ കോ​ളെ​ജ്. പി​ഷാ​ര​ടി​സ്സാ​റി​നു പുറമെ ഡോ​ക്ടർ കെ. പി. ജി. മേനോൻ, ഡോ​ക്ടർ ഗോ​വി​ന്ദൻ, ഡോ​ക്ടർ സി. കെ. രാ​മ​ച​ന്ദ്രൻ, ഡോ​ക്ടർ ജി. കെ. വാ​രി​യർ തു​ട​ങ്ങിയ പ്ര​സി​ദ്ധ​രായ പലരും അന്ന​വി​ടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അക്കാ​ല​ത്തു് ശ്രീ എൻ. വി. കൃ​ഷ്ണ​വാ​രി​യ​രു​ടെ ജേ​ഷ്ഠൻ രോ​ഗ​ബാ​ധി​ത​നാ​യി അവിടെ വരി​ക​യു​ണ്ടാ​യി. ആപ്പീ​സിൽ വരു​മ്പോ​ഴും. പോ​കു​മ്പോ​ഴും ഞാൻ അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ചെ​ന്നു കാണും.

ഒരു ദിവസം രാ​വി​ലെ കൃ​ഷ്ണ​വാ​രി​യ​രും ഞാനും രോ​ഗി​യു​ടെ സമീ​പ​ത്തു നി​ല്ക്കു​മ്പോൾ ഒരു ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രൻ ഡോ​ക്ടർ പ്ര​സ​രി​പ്പോ​ടെ നട​ന്നു​വ​രു​ന്നു. വന്നു രോ​ഗി​യെ പരി​ശോ​ധി​ക്കു​ന്നു. പരി​ശോ​ധന കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ കൃ​ഷ്ണ​വാ​രി​യർ അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ പരി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു—ഡോ​ക്ടർ സി. ബി. സി. വാ​രി​യർ.

പി​ല്ക്കാ​ല​ത്തു പലപല രോ​ഗി​ക​ളു​ടെ കാ​ര്യ​ത്തിൽ എനി​ക്ക​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ സമീ​പി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​ട്ടു​ണ്ടു്. കറു​ത്ത മുഖം കാ​ട്ടാ​തെ, ഏതു കാ​ര്യ​വും ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചു കേ​ട്ടു്, എത്ര ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടു​ണ്ടാ​യാ​ലും സഹാ​യി​ക്കാൻ എപ്പോ​ഴു​മ​ദ്ദേ​ഹം സന്ന​ദ്ധ​നാ​ണു്,

കോ​ഴി​ക്കോ​ട്ടെ അറി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന നാ​ട​ക​ന​ടി​യാ​യി​രു​ന്നു ലീല. ചു​ടു​കാ​ടി​ന​ടു​ത്തു​ള്ള ചതു​പ്പു പ്ര​ദേ​ശ​ത്തൊ​രു വീ​ട്ടി​ലാ​ണു താമസം. ലീല രോ​ഗ​ബാ​ധി​ത​യാ​യി കി​ട​ക്കു​ന്ന വി​വ​ര​മ​റി​യു​ന്ന​തു വള​രെ​യേ​റെ താ​മ​സി​ച്ചാ​ണു്. രോഗം മൂർ​ച്ഛി​ച്ചി​രു​ന്നു. ആരെ​യാ​ണു കാ​ണി​ക്കേ​ണ്ട​തു്? ആരോ​ടാ​ണു പറ​യേ​ണ്ട​തു്? മെ​ഡി​ക്കൽ കോ​ളേ​ജി​ലു​ള്ള വല്ല​വ​രോ​ടും പറ​യാ​മെ​ന്നു വെ​ച്ചാൽ, ചളി​യും വെ​ള്ള​വും കെ​ട്ടി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന ചതു​പ്പു നി​ല​ത്തൂ​ടെ നട​ന്നു ലീ​ല​യു​ടെ വീ​ട്ടിൽ വരാൻ ആരെ​ങ്കി​ലും തയ്യാ​റാ​വു​മോ? ആലോ​ചി​ച്ചാ​ലോ​ചി​ച്ചു് ഒടു​വിൽ ഞങ്ങൾ ഡോ​ക്ടർ സി. ബി. സി. യെ സമീ​പി​ച്ചു. ഒരു പ്രാ​വ​ശ്യം കണ്ടു പരി​ച​യ​മേ ഉള്ളു, എന്തു പറ​യു​മെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞു കൂടാ. എങ്കി​ലും, ധൈ​ര്യ​മ​വ​ലം​ബി​ച്ചു വിവരം പറ​ഞ്ഞു. വളരെ സന്തോ​ഷ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി അദ്ദേ​ഹം പു​റ​പ്പെ​ട്ടു. ലീലയെ പരി​ശോ​ധി​ച്ചു. രോഗം മാ​ര​ക​മാ​ണു് ക്ഷയം. വളരെ കൂ​ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ആശു​പ​ത്രി​യി​ലെ​വി​ടെ​യെ​ങ്കി​ലും കി​ട​ത്തി ചി​കി​ത്സി​ക്ക​ണം. സ്ത്രീ​കൾ​ക്കാ​യു​ള്ള ആശു​പ​ത്രി​യിൽ ക്ഷ​യ​രോ​ഗ​വാർ​ഡി​ല്ല. ഡോ​ക്ടർ സി. ബി. സി. തന്നെ ആശു​പ​ത്രി സൂ​പ്ര​ണ്ടി​നെ കണ്ടു് അവിടെ ഐസ​ലേ​ഷൻ വാർ​ഡിൽ ഒരിടം സമ്പാ​ദി​ച്ചു. എല്ലാം അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ നട​ന്നു. പക്ഷേ, ലീലയെ രക്ഷി​ക്കാൻ കഴി​ഞ്ഞി​ല്ല. രോഗം അത്ര​യ്ക്കു മൂർ​ച്ഛി​ച്ചു​പോ​യി​രു​ന്നു.

ഇതു​പോ​ലെ അനേക കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ആത്മാർ​ത്ഥ​മായ സേവനം ഞങ്ങൾ​ക്കു കി​ട്ടി​യി​രു​ന്നു. കലാ​കാ​ര​ന്മാ​രോ​ടും കായിക താ​ര​ങ്ങ​ളോ​ടും അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ചൊ​രു മമ​ത​യു​ണ്ടു് വള​രെ​പ്പേ​റി​യാ​ത്ത ഒരു രഹ​സ്യം അതി​ല​ട​ങ്ങി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. അദ്ദേ​ഹം ഒരു കലാ​കാ​ര​നും കാ​യി​ക​താ​ര​വും കൂ​ടി​യാ​ണെ​ന്നു വള​രെ​പ്പേ​ര​റി​യി​ല്ല. ബാ​സ്ക​റ്റ് ബാളിൽ വി​ദ​ഗ്ദ്ധ​നായ ഒരു കളി​ക്കാ​ര​നാ​ണ​ദ്ദേ​ഹം. കോ​ഴി​ക്കോ​ട്ടു പ്ര​ശ​സ്ത​മായ പല മത്സ​ര​ക്ക​ളി​ക​ളും സം​ഘ​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന കാ​ര്യ​ത്തി​ല​ദ്ദേ​ഹം നേ​തൃ​തം വഹി​ച്ച​തു പലർ​ക്കു​മ​റി​യാം.

എന്നാൽ, ഞാ​നി​വി​ടെ പ്ര​ത്യേ​ക​മാ​യോർ​ക്കു​ന്ന​തു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ നാ​ട​കാ​ഭി​ന​യ​മാ​ണു്. മെ​ഡി​ക്കൽ കോ​ളെ​ജിൽ—അത്ര​യൊ​ന്നും മു​മ്പ​ല്ല—ഒരു പരി​പാ​ടി നട​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി: ‘ഈവ്നി​ങ് ടു റി​മ​മ്പർ’. അതു സം​ഘ​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​ലും ഡോ​ക്ടർ സി. ബി. സി. തന്നെ മുൻ​കൈ​യ​ടു​ത്തു. മാ​ത്ര​മ​ല്ല, പരി​പാ​ടി​യി​ലെ മുഖ്യ ഇനമായ നാ​ട​ക​ത്തി​ലെ പ്ര​ധാന കഥാ​പാ​ത്ര​മാ​യി അദ്ദേ​ഹം അര​ങ്ങ​ത്തെ​ത്തു​ക​യും ചെ​യ്തു. ഡോ​ക്ടർ അശോ​കൻ​ന​മ്പ്യാർ, ഡോ​ക്ടർ എൻ. എസ്. വേ​ണു​ഗോ​പാൽ, ഡോ​ക്ടർ പിള്ള, ഡോ​ക്ടർ മി​സ്സി​സ് രാ​മ​ച​ന്ദ്രൻ​നാ​യർ തു​ട​ങ്ങി​യ​വർ അഭി​നേ​താ​ക്ക​ളാ​യി അദ്ദേ​ഹ​ത്തോ​ടൊ​പ്പ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. നാടകം പൊ​തു​വെ പ്ര​ക്ഷ​ക​രു​ടെ മു​ക്ത​ക​ണ്ഠ​മായ പ്ര​ശംസ നേ​ടി​യെ​ടു​ത്തു. ഡോ​ക്ടർ സി. ബി. സി. യാ​വ​ട്ടെ പ്ര​ത്യേ​ക​മായ പ്ര​ശം​സ​യും!

Colophon

Title: Arangu kāṇātta naṭan (ml: അര​ങ്ങു കാ​ണാ​ത്ത നടൻ).

Author(s): Thikkodiyan.

First publication details: Mathrubhumi Books; Kozhikode, Kerala; 1; 2011.

Deafult language: ml, Malayalam.

Keywords: Memoir, Thikkodiyan, തി​ക്കോ​ടി​യൻ, അര​ങ്ങു കാ​ണാ​ത്ത നടൻ, Open Access Publishing, Malayalam, Sayahna Foundation, Free Software, XML.

Digital Publisher: Sayahna Foundation; JWRA 34, Jagthy; Trivandrum 695014; India.

Date: October 11, 2022.

Credits: The text of the original item is copyrighted to the author/inheritors. The text encoding and editorial notes were created and​/or prepared by the Sayahna Foundation and are licensed under a Creative Commons Attribution By ShareAlike 4​.0 International License (CC BY-SA 4​.0). Any reuse of the material should credit the Sayahna Foundation and must be shared under the same terms.

Cover: Archangel, an oil on canvas painting by Paul Klee (1879–1940). The image is taken from Wikimedia Commons and is gratefully acknowledged.

Production history: Data entry: Staffers at River Valley; Typesetter: CVR; Digitizer: PK Ashok; Encoding: CVR.

Production notes: The entire document processing has been done in a computer running GNU/Linux operating system and TeX and friends. The PDF has been generated using XeLaTeX from TeXLive distribution 2021 using Ithal (ഇതൾ), an online framework for text formatting. The TEI (P5) encoded XML has been generated from the same LaTeX sources using LuaLaTeX. HTML version has been generated from XML using XSLT stylesheet (sfn-​tei-html.xsl) developed by CV Radhakrkishnan.

Fonts: The basefont used in PDF and HTML versions is RIT Rachana authored by KH Hussain, et al., and maintained by the Rachana Institute of Typography. The font used for Latin script is Linux Libertine developed by Phillip Poll.

Web site: Maintained by KV Rajeesh.

Download document sources in TEI encoded XML format.

Download PDF.