SFNസാ​യാ​ഹ്ന ഫൌ​ണ്ടേ​ഷൻ
images/tkn-ashwahridayam-cover.jpg
Conquest of the Mountain, an oil on cotton painting by Paul Klee (1879–1940).
അഞ്ചു്

അത്ഭു​ത​വും അമ്പ​ര​പ്പും മൗ​ന​വും തളം​കെ​ട്ടി നിൽ​ക്കു​ന്ന​തി​നു നടു​വിൽ ഏക ചാ​രു​ക​സേ​ര​യിൽ ഇരു​ന്നു് കസ​വു​വേ​ഷ്ടി​കൊ​ണ്ട് മു​ഖ​ത്തെ വി​യർ​പ്പൊ​പ്പി, നൃ​ത്ത​നാ​ടക കഥാ​പാ​ത്രം നെ​ടു​താ​യൊ​ന്നു് ശ്വ​സി​ച്ചു.

“മന​സ്സി​ലാ​യി​ല്ല​ല്ലോ”.

അശ്വ​ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ലെ പൗ​ര​ന്മാ​രു​ടെ പ്ര​തി​നി​ധി​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ കണ്ണൻ​കു​ട്ടി മേനോൻ സം​സാ​രി​ച്ചു.

രണ്ടൗൺ​സ് പു​ച്ഛ​ത്തിൽ ഒരൗൺ​സ് ബീ​ഭ​ത്സം ചേർ​ത്തു കു​ലു​ക്കി തയ്യാ​റാ​ക്കിയ ഒരു സമ്മി​ശ്ര​ര​സം കഥാ​പാ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ മു​ഖ​ത്തു പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു. ക്ര​മേണ അതു ബീ​ഭ​ത്സം മാ​ത്ര​മാ​യി കു​റു​കി​ക്കൂ​ടി.

കഴു​വേ​റി​ക​ളെ, എന്നെ മന​സ്സി​ലാ​യി​ല്ലെ​ന്നോ? ഈ എന്നെ?

ഇത്ര​യും ആത്മ​ഗ​തം. ആത്മ​ഗ​ത​ത്തി​നു ശേഷം മു​ഖ​ത്ത് വീ​ര​ര​സം പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​ന്നു. കഥാ​പാ​ത്രം സം​സാ​രി​ക്കു​ന്നു.

“ഞാ​നാ​ണു് ഗുരു ശങ്ക​ര​ദാ​സ്സ്.”

കണ്ണൻ​കു​ട്ടി മേനോൻ അമ്പ​ര​ന്നു് മു​കു​ന്ദ​നെ നോ​ക്കി. ജയ​കൃ​ഷ്ണൻ കൃ​ഷ്ണൻ​കു​ട്ടി​യെ നോ​ക്കി. പീ​റ്റർ ആരെ​യും നോ​ക്കി​യി​ല്ല. പീ​റ്റ​റേ​യും ആരും നോ​ക്കി​യി​ല്ല. ഗുരു സം​ഭാ​ഷ​ണം തു​ടർ​ന്നു.

“ജയ്പൂർ, മണി​പ്പൂർ, ആന​ന്ത​പ്പൂർ തു​ട​ങ്ങിയ വിദേശ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളിൽ കു​ടി​യേ​റി​പ്പാർ​ത്ത് അനേ​ക​മ​നേ​കം സ്ത്രീ​പു​രു​ഷ​ന്മാ​രെ നൃ​ത്യ​നൃ​ത്ത​ങ്ങ​ള​ഭ്യ​സി​പ്പി​ച്ച്, കാ​ശ്മീ​ര​ത്തിൽ​നി​ന്നു് കന്യാ​കു​മാ​രി​യി​ലേ​ക്കു പതു​ക്കെ നീ​ങ്ങി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണു് ഞാൻ.”

ശ്രോ​താ​ക്കൾ അന്തം​വി​ട്ട് വീർ​പ്പ​ട​ക്കി​പ്പി​ടി​ച്ചു നിൽ​ക്കു​ന്നു.

“ഇപ്പോൾ തമി​ഴ്‌​നാ​ട്ടി​ലാ​ണ് താമസം. ബഹു​ജ​ന​ങ്ങ​ളെ​ന്നെ ഗു​രു​വെ​ന്നു വി​ളി​ക്കു​ന്നു. ശി​ഷ്യ​ഗ​ണം “ഗു​ഗ്ഗു​രു”വെ​ന്നും.”

മു​കു​ന്ദാ​ദി​ക​ളു​ടെ കണ്ണു​കൾ ആശ്ച​ര്യം​കൊ​ണ്ട് വി​ടർ​ന്നി​രു​ന്നു, ചു​ണ്ടു​കൾ പതു​ക്കെ മന്ത്രി​ക്കു​ന്നു.

“ഗു​ഗ്ഗു​രു! ഗു​ഗ്ഗു​രു!!”

“അതെ”

മു​ഖ​ത്തെ വീ​ര​ര​സ​ത്തി​ന്നു അല്പം​കൂ​ടി ചാ​യ​പ്പ​കി​ട്ടു കലർ​ത്തി ഗുരു തു​ടർ​ന്നു.

“എന്നു​വെ​ച്ചാൽ ഗു​രു​നാ​ഥ​ന്മാർ​ക്കും ഗൂ​രു​നാ​ഥ​നെ​ന്നർ​ത്ഥം. എന്റെ ശി​ഷ്യ​പ​ര​മ്പര കേ​ര​ള​ത്തി​ന​ക​ത്തും വി​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലും ഇന്നു ഗു​രു​സ്ഥാ​നം വഹി​ച്ചു് കഴി​ഞ്ഞു കൂ​ടു​ന്നു.”

തല​യി​ള​ക്കാ​തെ കൺ​മി​ഴി​ക​ളു​രു​ട്ടി സഞ്ച​രി​പ്പി​ച്ച് എല്ലാ​വ​രു​ടെ മു​ഖ​ഭാ​വ​വും ഗു​ഗ്ഗു​രു മാറി മാറി പരി​ശോ​ധി​ച്ചു. കണ്ണി​ലൂ​ടെ, മു​ഖ​ത്തെ മാം​സ​പേ​ശി​ക​ളി​ലൂ​ടെ, സം​സാ​രി​ച്ചു. ആ ഭാഷ നി​ശ്ച​യ​മി​ല്ലാ​ത്ത കണ്ണൻ​കു​ട്ടി​മേ​നോൻ തല​ചു​റ്റി വീ​ഴു​മെ​ന്ന നി​ല​യി​ലാ​യി. കൃ​ഷ്ണൻ​കു​ട്ടി​ക്ക് മേ​ലാ​സ​ക​ലം വി​യർ​ത്തു. ജയ​കൃ​ഷ്ണൻ ചു​മ​രിൽ കയ്യൂ​ന്നി​നി​ന്നു. പീ​റ്റർ ഒരു ബീ​ഡി​യു​മെ​ടു​ത്ത് ഇരു​ട്ടി​ലേ​ക്കി​റ​ങ്ങി. പ്രൈ​മ​റി സ്ക്കൂ​ളിൽ പഠി​ക്കു​ന്ന കാ​ല​ത്തു് കു​റ​ച്ച് വേ​ട​നൃ​ത്ത​മ​ഭ്യ​സി​ക്കാൻ സൗ​ക​ര്യം സി​ദ്ധി​ച്ച മു​കു​ന്ദൻ മാ​ത്രം മന​സ്സാ​ന്നി​ധ്യം കൈ​വി​ട്ടി​ല്ല. അവൻ രണ്ട​ടി മു​മ്പോ​ട്ട് കട​ന്നു​നി​ന്നു ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഇപ്പോൾ ഇങ്ങോ​ട്ട് വന്ന​തി​ന്റെ ഉദ്ദേ​ശം?”

ശ്രോ​താ​ക്ക​ളു​ടെ അജ്ഞ​ത​യെ​ച്ചൊ​ല്ലി സഹ​ത​പി​യ്ക്കു​ന്ന ഗു​ഗ്ഗു​രു​വി​ന്റെ മു​ഖ​ത്ത് വെ​ള്ളം​കൂ​ട്ടാ​ത്ത കരുണം! ക്ഷ​ണ​ത്തി​ല​ത​സ്ത​മി​ച്ച് വീ​ണ്ടും വീ​ര​ര​സം ഉദി​ച്ചു​യർ​ന്നു.

“ഹർ​ജി​കൾ, നി​വേ​ദ​ന​ങ്ങൾ, ശു​പാർ​ശ​കൾ. കഴി​ഞ്ഞ രണ്ടു വർ​ഷ​മാ​യി ഈ മഹാ​ന​ഗ​ര​ത്തി​ലെ ജന​ങ്ങൾ എന്നെ പൊ​റു​തി കെ​ടു​ത്തു​ന്നു. ഇവിടെ വരാ​നും വള​രു​ന്ന തല​മു​റ​ക്ക് നൃ​ത്ത​വി​ദ്യ പഠി​പ്പി​ച്ചു കൊ​ടു​ക്കാ​നും. പൊ​റു​തി​കേ​ടാ​യ​പ്പോൾ ഇങ്ങോ​ട്ടു പു​റ​പ്പെ​ട്ടു.”

പു​രി​ക​ക്കൊ​ടി വള​യു​ക​യും കണ്ണി​ന്നും കവി​ളി​ന്നു​മി​ട​യി​ലു​ള്ള മാം​സ​പേ​ശി​കൾ തയ്യൽ​യ​ന്ത്ര​ത്തി​ന്റെ സൂ​ചി​പോ​ലെ ഇട​ത​ട​വി​ല്ലാ​തെ ചലി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. തെ​ല്ലിട മൗനം. പി​ന്നെ കൺ​മി​ഴി​കൾ ഒരു ദീർഘ യാ​ത്ര​ക്കി​റ​ങ്ങി​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു. അശ്വ​ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ന്റെ മു​ക്കും മൂ​ല​യും ഒരു ചെറു സു​ഷി​രം​പോ​ലും സൂ​ഷ്മ​പ​രി​ശോ​ധ​ന​ക്കു വി​ധേ​യ​മാ​വു​ന്നു!

ഇവിടെ മനു​ഷ്യ​രാ​ണോ താ​മ​സി​ക്കു​ന്ന​തു്? വി​ചി​ത്രം ബഹു​വി​ചി​ത്രം!!

ഇതാ​ത്മ​ഗ​തം. ഇനി പ്ര​കാ​ശം.

“ഇവിടെ എത്ര​പേർ താ​മ​സി​ക്കു​ന്നു?” ആ ചോ​ദ്യം ഒരു കാ​രി​രു​മ്പു ചൂ​ണ്ട​ലാ​യി തന്റെ ഹൃദയം കൊ​ളു​ത്തി​പ്പ​റി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് പോ​വു​മ്പോ​ലെ കണ്ണൻ​കു​ട്ടി മേ​നോ​നു തോ​ന്നി.

“ആറു​പേർ” മു​കു​ന്ദൻ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

ഗു​ഗ്ഗു​രു​വി​ന്റെ മു​ഖ​ത്ത് കരു​ണ​ര​സം പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​ന്നു. പു​രി​ക​ക്കൊ​ടി​കൾ വള​ഞ്ഞ​പ്പോൾ വീതി കൂടിയ നെ​റ്റി​യിൽ ചു​ളി​വു​ക​ളു​ണ്ടാ​വു​ന്നു. കണ്ണു​കൾ പാതി അട​യു​ന്നു. ഗാ​ഢാ​ലോ​ച​ന​യു​ടെ താ​ഴ്‌​വാ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു മന​സ്സി​റ​ങ്ങി​ച്ചെ​ന്നു മേ​യു​ന്നു.

അല്പ​സ​മ​യ​ത്തി​ന്നു​ശേ​ഷം ഗു​ഗ്ഗു​രു മു​ന്ന​റി​യി​പ്പു കൂ​ടാ​തെ അമാ​നു​ഷിക ശക്തി​യു​ള്ള ഒരു ഏമ്പ​ക്കം പു​റ​ത്തേ​ക്കു വി​ടു​ന്നു. ഇരു​ട്ടിൽ​നി​ന്നു് ബീഡി വലി​ക്കു​മ്പോൾ പീ​റ്റർ അതു കേ​ട്ടു ഞെ​ട്ടു​ന്നു. അറ​ബി​ക്കു​തി​ര​യു​ടെ പ്രേ​തം അശ്വ​ഹൃ​ദ​യ​ത്തെ വലം വെ​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​വു​മെ​ന്നു പേ​ടി​ച്ചു് ബദ്ധ​പ്പെ​ട്ടു് അക​ത്തു കയ​റു​ന്നു!

എമ്പ​ക്കം വി​ട്ടു്, വി​മ്മി​ട്ട​ത്തി​ന്ന​യ​വു കി​ട്ടി​യ​പ്പോൾ ഗു​ഗ്ഗു​രു​വി​ന്നു​ത്സാ​ഹം കൂ​ടു​ന്നു.

“ആറു​പേർ എങ്ങ​നെ​യി​വി​ടെ കഴി​ഞ്ഞു​കൂ​ടു​ന്നു?”

“ഇതാ ഇങ്ങി​നെ​യൊ​ക്കെ.”

മു​കു​ന്ദൻ ദീ​ന​ഭാ​വ​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു—ഗു​ഗ്ഗു​രു​വി​ന്റെ കണ്ണു​കൾ ജലാർ​ദ്ര​ങ്ങ​ളാ​യി.

“ഇവി​ട​ത്തെ പാർ​പ്പി​ട​ക്ഷാ​മം ഇത്ര ഭയ​ങ്ക​ര​മാ​ണി​ല്ലേ?”

“അതി​ഭ​യ​ങ്ക​ര​മാ​ണു്.”

കണ്ണൻ​കു​ട്ടി​മേ​നോൻ അല്പം ധൈ​ര്യം സമ്പാ​ദി​ച്ചു് പറ​ഞ്ഞു.

“പാർ​പ്പി​ട​ത്തി​ന്നു മാ​ത്ര​മ​ല്ല, ക്ഷാ​മം. പപ്പി​ട​ത്തി​ന്നു​പോ​ലും ക്ഷാ​മ​മാ​ണു് ഗു​ഗ്ഗു​രോ.”

ഉടനെ കണ്ണൻ​കു​ട്ടി​മേ​നോൻ തനി​ക്കു പറ്റിയ അമളി മന​സ്സി​ലാ​ക്കി വേ​ഗ​ത്തി​ല​തു് തി​രു​ത്തി.

“അല്ല… ഗുരോ.”

ബഹു​ജ​ന​ങ്ങൾ ഗു​രു​വെ​ന്നും ശി​ഷ്യ​ന്മാർ ഗു​ഗ്ഗു​രു​വെ​ന്നും വി​ളി​ക്കു​ന്ന​കാ​ര്യം ഓർ​ത്ത​പ്പോ​ഴാ​ണു് ആ തി​രു​ത്തൽ നട​ന്ന​തു്.

ഗു​ഗ്ഗു​രു ചി​രി​ച്ചു. ആദ്യ​ത്തെ ചിരി.

“മണി​പ്പൂർ, ജയ​പ്പൂർ, ഉദ​യ​പ്പൂർ, ആന​ന്ത​പ്പൂർ തു​ട​ങ്ങിയ വി​ദേ​ശ​രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളിൽ ആൾ​പാർ​പ്പി​ല്ലാ​ത്ത എത്ര​യോ കൂ​റ്റൻ കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളൊ​ഴി​ഞ്ഞു കി​ട​ക്കു​ന്നു. ഉദ​യ​പ്പൂ​രി​ലും ജയ​പ്പൂ​രി​ലും കളി​മു​റ്റ​വും കു​ളി​പ്പാൻ കു​ള​വു​മു​ള്ള കൊ​ട്ടാ​ര​ങ്ങ​ളി​ലാ​ണു് ഞാൻ താ​മ​സി​ച്ച​തു്.”

“ഭാ​ഗ്യം!”

മു​കു​ന്ദൻ പറ​ഞ്ഞു.

“പര​മ​ഭാ​ഗ്യം.”

കണ്ണൻ​കു​ട്ടി​മേ​നോൻ ഭാ​ഗ്യ​ത്തി​ന്നു് ‘പരമം’കൊ​ണ്ടൊ​രു വീ​രാ​സ​ന​മി​ട്ടു​കൊ​ടു​ത്തു. പീ​റ്റർ ഇരു​ട്ടി​ലേ​ക്കു തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി.

അറ​ബി​ക്കു​തി​ര​യു​ടെ പ്രേ​തം വരു​ന്നു​ണ്ടോ?

വർ​ത്ത​മാ​നം പറ​ഞ്ഞു മണി​ക്കൂ​റു​കൾ നീ​ങ്ങി​യ​പ്പോൾ കു​ഞ്ചു​ണ്ണി​യു​ടെ കി​ട​ക്ക വി​രി​ച്ചു് ഗു​ഗ്ഗു​രു​വി​നെ കി​ട​ത്തീ​ട്ടു് കണ്ണൻ​കു​ട്ടി​മേ​നോൻ ഉപ​ചാ​ര​വാ​ക്കു​കൾ പറ​ഞ്ഞു:

“ഇവിടെ ആഹാ​ര​ത്തി​നൊ​ന്നും വഴി​യി​ല്ല. ഞങ്ങൾ ഹോ​ട്ട​ലിൽ​നി​ന്നാ​ണു് കഴി​യ്ക്കു​ന്ന​തു്.”

“രാ​ത്രി ഞാ​നൊ​ന്നും കഴി​യ്ക്കാ​റി​ല്ല. ജുബ്ബ മാ​ത്രം കഴി​യ്ക്കം.”

ജുബ്ബ കഴി​യ്ക്കു​മ്പോൾ ഗു​ഗ്ഗു​രു പറ​ഞ്ഞു:

“കഠി​ന​മായ വാ​യു​ക്ഷോ​ഭ​മാ​ണു്. മരു​ന്നെ​പ്പോ​ഴും കൂടെ കൊ​ണ്ടു​ന​ട​ക്കു​ന്നു.”

പേ​ഴ്സിൽ​നി​ന്നു് രണ്ടു ഗു​ളി​ക​ക​ളെ​ടു​ത്തു് വഴി​ക്കു​വ​ഴി വാ​യി​ലേ​ക്കെ​റി​ഞ്ഞു് ഗു​ഗ്ഗു​രു മലർ​ന്നു കി​ട​ന്നു.

മൗനം!

എല്ലാ​വ​രും നല്ല ഉറ​ക്ക​മാ​യ​പ്പോൾ ഗു​ഗ്ഗു​രു വാ​ണം​പോ​ലെ ഒരു ഏമ്പ​ക്കം പു​റ​ത്തേ​ക്കു വി​ട്ടു. പീ​റ്റർ ഞെ​ട്ടി​യു​ണർ​ന്നു് തീ​പ്പെ​ട്ടി​യു​ര​സി അറ​ബി​ക്കു​തി​ര​യു​ടെ പ്രേ​ത​ത്തെ അന്വേ​ഷി​ച്ചു. ഒരു പാ​ര​മ്പ​ര്യ​വൈ​ദ്യ​ന്റെ മകനായ ജയ​കൃ​ഷ്ണ കണ്ണൻ​കു​ട്ടി​മേ​നോ​ന്റെ ചെ​വി​ട്ടിൽ പറ​ഞ്ഞു.

‘അർ​ശോ​വാ​യു​വാ​ണു്.”

തു​ടർ​ന്നു് ചി​കി​ത്സാ​ക്ര​മം നിർ​ദ്ദേ​ശി​ച്ചു.

“ചു​ക്കും ഏല​ത്ത​രി​യും കറാ​മ്പു​വും സമ​മെ​ടു​ത്തു പൊ​ടി​ച്ചു് ശീ​ല​പ്പൊ​ടി​യാ​ക്കി കൂ​ട​ക്കൂ​ടെ കു​റേ​ശ്ശ സേ​വി​ച്ചാൽ മതി.”

“മതി.”

കണ്ണൻ​കു​ട്ടി​മേ​നോൻ തി​രി​ഞ്ഞു കി​ട​ന്നു. തെ​ല്ലി​ട​ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ഗു​ഗ്ഗു​രു ഒരു ഈർ​ച്ച​ക്ക​മ്പ​നി​യാ​യി മാറി. ഉഗ്ര​മായ കൂർ​ക്കം വലി.

രാ​വി​ലെ എല്ലാ​വ​രും ആപ്പീ​സിൽ പോ​വാ​നൊ​രു​ങ്ങി​യ​പ്പോൾ ഗു​ഗ്ഗു​രു ചാ​രു​ക​സേ​ര​യിൽ അമർ​ന്നി​രു​ന്നു.

‘ഇന്നു് മു​ഴു​വ​നും എനി​യ്ക്ക് വി​ശ്ര​മി​ക്ക​ണം. അത്ര​യ്ക്കു​ണ്ടു് യാ​ത്രാ​ക്ഷീ​ണം. അപേ​ക്ഷ​ക​രെ ഓരോ​രു​ത്ത​രെ​യാ​യി നാളെ കാണാം. ഒരു പാർ​പ്പി​ട​വും അന്വേ​ഷി​യ്ക്കാം.

അശ്വ​ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ന്റെ താ​ക്കോൽ ഗു​ഗ്ഗു​രു​വി​നെ ഏല്പി​ച്ചു് എല്ലാ​വ​രും സ്ഥലം വി​ട്ടു.

എല്ലാ​വ​രും സ്ഥലം വി​ട്ട​പ്പോൾ വാ​തി​ല​ട​ച്ചു് സാ​ക്ഷ​യി​ട്ടു് ഗു​ഗ്ഗു​രു അശ്വ​ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ന്റെ അന്തർ​ഭാ​ഗ​ത്തൊ​രു സൂ​ക്ഷ്മ​പ​രി​ശോ​ധന ആരം​ഭി​ച്ചു.

ആറു കി​ട​ക്ക, ആറു പെ​ട്ടി. അപ്പോൾ ആറു​പേ​രു​ണ്ടെ​ന്നു തീർ​ച്ച. ആറാ​മ​നെ​വി​ടെ? അവൻ തി​രി​ച്ചു​വ​ന്നാൽ എല്ലാം കു​ഴ​പ്പ​മാ​യീ. കം​സ​ന്റെ ശത്രു എട്ടാ​മ​നാ​യി​രു​ന്നു, ഇവിടെ ആറാമൻ. അവനെ നശി​പ്പി​യ്ക്ക​ണം, ഇല്ലെ​ങ്കിൽ തെ​ണ്ടി​പ്പോ​കും.

അപ്പോൾ പുതിയ ആശയം പൊ​ട്ടി​വി​ടർ​ന്നു. എന്തു​കൊ​ണ്ടു് തീ​വ​ണ്ടി​യി​ലെ സ്ലീ​പ്പർ കോ​ച്ചു​പോ​ലെ ഇതൊ​ന്ന് പു​ന​സ്സം​വി​ധാ​നം ചെ​യ്തെ​ടു​ത്തു​കൂ​ടാ?

ഉറ​പ്പു​ള്ള മുള വേണം, കയറും. നല്ല ‘പറ​പ്പു​റം’ കെ​ട്ടി​യു​ണ്ടാ​ക്ക​ണം. അപ്പോൾ കൂ​ടു​തൽ സൗ​ക​ര്യ​മു​ണ്ടാ​വും. ‘ബർ​ത്തെ’ന്ന് പേരു കൊ​ടു​ക്ക​ണം. തറ​യി​ലു​ള്ള രണ്ടോ മൂ​ന്നോ പേർ​ക്കു് ബർ​ത്തി​ലേ​ക്കു പ്ര​മോ​ഷൻ കൊ​ടു​ക്കാം. അങ്ങ​നെ​യാ​വു​മ്പോൾ രണ്ടു​മൂ​ന്നു കസേ​ര​കൾ കൂടി വാ​ങ്ങി​യി​ടാൻ കഴി​യും.

പരി​ശോ​ധന പു​രോ​ഗ​മി​ച്ച​പ്പോൾ മറ്റൊ​രു​കാ​ര്യം കൂടി വ്യ​ക്ത​മാ​യി. രണ്ടു​പേ​രു​ള്ള ഒരു കു​ടും​ബ​ത്തി​നു് വലിയ ബു​ദ്ധി​മു​ട്ട് കൂ​ടാ​തെ ജീ​വി​യ്ക്കാ​നു​ള്ള സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ​യു​ണ്ടു്. ഒരു സ്റ്റൗ വാ​ങ്ങി​യാൽ കഷ്ടി​ച്ചു ഭക്ഷ​ണം പാകം ചെ​യ്യാ​നും കഴി​യും. വര​ട്ടെ, എല്ലാം ക്ര​മേണ മതി. തല്ക്കാ​ലം ആറാമൻ വന്നു ചേ​രു​മ്പോ​ഴു​ള്ള പരി​പാ​ടി​യ്ക്കാ​ണു് രൂപം നൽ​കേ​ണ്ട​തു്.

നല്ല ഉറ​പ്പൂ​ള്ള മുള വേണം. ചൂ​ടി​യും കയറും വേണം.

വാ​തി​ലിൽ തു​രു​തു​രെ മു​ട്ടു കേൾ​ക്കു​ന്നു!

സാക്ഷ നീ​ക്കി വാ​തിൽ​പ്പൊ​ളി തു​റ​ന്ന​പ്പോൾ കാ​റ്റി​നോ​ടൊ​പ്പം കു​ഞ്ചു​ണ്ണി അക​ത്തേ​യ്ക്ക​ടി​ച്ചു കയറി.

ആറാമൻ?

ശത്രു!

രണ്ടു പേരും ഒന്നും മി​ണ്ടാ​തെ മു​ഖ​ത്തോ​ടു മുഖം നോ​ക്കി നി​ല്ക്കു​ന്നു. ആദ്യം കു​ഞ്ചു​ണ്ണി​യു​ടെ ക്ഷമ തകർ​ന്നു.

“ആരാ​ണു് ?”

“ആരാ​ണു്?”

“നി​ങ്ങ​ളാ​രാ​ണെ​ന്നു്?”

“നി​ങ്ങ​ളാ​രാ​ണെ​ന്നു്?”

പ്ര​തി​ദ്ധ്വ​നി​പോ​ലെ. അമ്പട! കൊ​ള്ളാ​മ​ല്ലോ. ഇവൻ വദ്ധ്യ​നാ​ണു് സം​ശ​യ​മി​ല്ല. “ശാ​ന്തി​ക്കാ​രൻ ഊരാ​യ്മ ഭാ​വി​യ്ക്കു​ക​യോ?” അറി​യാ​തെ ഒരാ​ക്ഷേ​പ​ത്തി​ന്റെ തല​ക്കെ​ട്ടാ​ണു് കു​ഞ്ചു​ണ്ണി​യു​ടെ മന​സ്സിൽ രൂപം കൊ​ണ്ട​തു്. എതിർ​ക്ക​ക്ഷി​യെ കു​ഞ്ചു​ണ്ണി ആമൂ​ലാ​ഗ്രം വി​സ്ത​രി​ച്ചൊ​രു പരി​ശോ​ധന നട​ത്തി.

കാ​തി​ലെ വെ​ള്ള​ക്ക​ല്ലു് വെച്ച കമ്മൽ കണ്ട​പ്പോൾ ശാ​രി​യെ ഓർ​ത്തു. കഴു​ത്തി​ലെ സ്വർ​ണ്ണ​മാല കണ്ട​പ്പോൾ നാ​ടു​വി​ടു​ന്ന ദിവസം ഏട്ട​ത്തി​യോ​ട​ടി​ച്ചെ​ടു​ത്തു കൊ​ണ്ടു പോന്ന കാ​ശു​മാ​ല​യു​ടെ കാ​ര്യ​മോർ​ത്തു. ആഭ​രാ​ണാ​ദി​ക​ളി​ലൂ​ടെ എതിർ​ക​ക്ഷി ഒരു സമ്പ​ന്നാ​ണെ​ന്ന വി​ശ്വാ​സ​മു​ദി​ച്ച​പ്പോൾ കു​ഞ്ചു​ണ്ണി തണു​ത്തു.

“എനി​യ്ക്കു മന​സ്സി​ലാ​യി​ല്ല?”

“എനി​യ്ക്കും മന​സ്സി​ലാ​യി​ല്ല.”

“ഞാ​നി​വി​ട​ത്തെ താ​മ​സ​ക്കാ​ര​നാ​ണു്. പേരു് കു​ഞ്ചു​ണ്ണി.”

“ഞാ​നി​വി​ട​ത്തെ അതി​ഥി​യാ​ണു്. പേജ് ഗുരു ശങ്ക​ര​ദാ​സ്സ്!”

അതി​ഥി​യെ കു​ഞ്ചു​ണ്ണി​യ്ക്കി​ഷ്ട​മാ​യി. വെ​ളു​ത്തു തടി​ച്ചു്, കാ​തി​ലും കഴു​ത്തി​ലും ആഭ​ര​ണ​മ​ണി​ഞ്ഞു്, നല്ല വസ്ത്രം ധരി​ച്ചു്, കാ​ണു​ന്ന​വർ​ക്കു് സംശയം കൂ​ടാ​തെ മനു​ഷ്യ​നാ​ണെ​ന്നം​ഗീ​ക​രി​ക്കാൻ ഒട്ടും പ്ര​യാ​സ​മി​ല്ലാ​ത്തൊ​രു വ്യ​ക്തി​യാ​ണു് തന്റെ മു​മ്പിൽ നിൽ​ക്കു​ന്ന​തു്. ആശ്വാ​സം.

മാ​സാ​രം​ഭ​ത്തിൽ ശമ്പ​ളം കി​ട്ടിയ തു​ക​യിൽ​നി​ന്നു് മു​ക്കാ​ലോ​ഹ​രി​യും ഭാ​ര്യ​യ്ക്ക​യ​ച്ചു്, അര​വ​യ​റും അന്തി​പ്പ​ട്ടി​ണി​യു​മാ​യി കഴി​യു​ന്ന കണ്ണൻ​കു​ട്ടി​മേ​നോ​നും, സ്നേ​ഹി​ച്ച പെ​ണ്ണി​നെ കെ​ട്ടാൻ കഴി​യാ​തെ, കെ​ട്ടിയ പെ​ണ്ണു മൂ​ന്നു കൊ​ല്ലം കൊ​ണ്ടു് സമ്മാ​നി​ച്ച നാലു കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ അച്ഛ​നെ​ന്ന നി​ല​യിൽ അകാ​ല​ന​ര​യും വാർ​ദ്ധ​ക്യ​വും ബാ​ധി​ച്ചു് എപ്പോ​ഴും കര​യാ​നോ​ങ്ങി നി​ല്ക്കു​ന്ന മു​ഖ​വു​മാ​യി കഴി​യു​ന്ന പീ​റ്റ​റും, അഞ്ചു പെ​ങ്ങ​ന്മാ​രെ കല്യാ​ണം കഴി​ച്ച​യ​ക്കാ​നു​ണ്ടെ​ന്നു​ള്ള ഭീ​ക​ര​സ​ത്യം മു​മ്പിൽ കണ്ടു് ഞെ​ട്ടി, പ്ര​മോ​ഷ​നും ശമ്പ​ള​ക്കൂ​ടു​ത​ലി​നും​വേ​ണ്ടി, കമേ​ഴ്സ്യൽ ഇൻ​സ്റ്റി​റ്റ്യൂ​ട്ടിൽ കയറി രാ​വി​ലേ​യും വൈ​കു​ന്നേ​ര​വും കൈ​വി​രൽ​കൊ​ണ്ടു് ചുര മാ​ന്തു​ന്ന കൃ​ഷ്ണൻ​കു​ട്ടി​യും, വൈ​ദ്യ​ശാല വെ​ച്ചു് പൊ​ളി​ഞ്ഞ അച്ഛ​ന്റെ ഭീ​മ​മായ കട​ത്തി​ലേ​ക്കു് എല്ലാ മാ​സ​വും വലി​യൊ​രു തുക പി​ഴ​യ​ട​ച്ചു് ഇരു​പ​ത്തി​ര​ണ്ടാ​മ​ത്തെ വയ​സ്സിൽ കഷ​ണ്ടി ബാ​ധി​ച്ച ജയ​കൃ​ഷ്ണ​നും, താ​നൊ​രു ക്ഷ​യ​രോ​ഗി​യാ​ണെ​ന്നു് വി​ശ്വ​സി​ച്ചു്, ഭക്ഷ​ണ​ത്തി​ന്നു പകരം ഗു​ളി​ക​യും പൊ​ടി​യും ലേ​ഹ്യ​വും ടോ​ണി​ക്കും കഴി​ച്ചു് ദി​നം​പ്ര​തി വി​ളർ​ത്തും വി​ള​റി​യും വരു​ന്ന മു​കു​ന്ദ​നും കു​ഞ്ചു​ണ്ണി​യെ ഭയ​ങ്ക​ര​മാ​യി നി​രാ​ശ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​യ്ക്കു​ക​യാ​ണു്. കഷ്ട​പ്പാ​ടും ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടും പരാ​തി​യും നി​റ​ഞ്ഞ​താ​ണു് ഈ പ്ര​പ​ഞ്ച​മെ​ന്ന വി​ശ്വാ​സ​ത്തി​ലേ​ക്കു് കു​ഞ്ചു​ണ്ണി​യെ പി​ടി​ച്ചി​റ​ക്കി നിർ​ത്തി​യി​രി​യ്ക്കു​ക​യാ​ണു്.

അശ്വ​ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ലെ ഏതെ​ങ്കി​ലു​മൊ​രു​ത്ത​നെ​ക്ക​ണ്ടാൽ ഒരു നേ​ര​ത്തെ ആഹാരം നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട തളർ​ച്ച അനു​ഭ​വ​പ്പെ​ടും. എല്ലാ​വ​രേ​യും ഒരു​മി​ച്ചു് കണ്ടാൽ രണ്ടാ​ഴ്ച നി​രാ​ഹാ​ര​വ്ര​ത​മെ​ടു​ത്ത ക്ഷീ​ണ​വും വയ്യാ​യ്മ​യു​മ​നു​ഭ​വ​പ്പെ​ടും. ഓരോ​രു​ത്ത​നും ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടി​ന്റെ, കഷ്ട​പ്പാ​ടി​ന്റെ ഓരോ വി​ഷാ​ദ​കാ​വ്യ​മാ​ണു്. അതി​നി​ട​യി​ലേ​ക്കാ​ണു് ഒരു പ്രേ​മ​കാ​വ്യം​പോ​ലെ ഗു​രു​ശ​ങ്ക​ര​ദാ​സ്സ് കട​ന്നു​വ​ന്ന​തു്. കു​ഞ്ചു​ണ്ണി ആർ​ത്തി​യോ​ടെ നോ​ക്കി. മു​ട്ടാ​യി​ക്ക​ട​ക്കാ​ര​ന്റെ മര​ത്ത​ട്ടിൽ നെ​യ്യ​ലുവ എന്ന​പോ​ലെ ഗുരു ചാ​രു​ക​സേ​ര​യിൽ കി​ട​ക്കു​ന്നു. ആ നി​റം​പോ​ലും നെ​യ്യ​ലു​വ​യു​ടേ​താ​ണു്.

മറ്റൊ​ര​വ​സ​ര​ത്തിൽ മറ്റൊ​രാ​ളാ​ണു് ആ ചാ​രു​ക​സേ​ര​യി​ലി​ങ്ങ​നെ ഇരി​യ്ക്കു​ന്ന​തെ​ങ്കിൽ അവ​ന്റെ വാ​രി​യെ​ല്ലോ​രോ​ന്നും ഊരി​യെ​ടു​ത്തു കു​ഞ്ചു​ണ്ണി കോൽ​ക്ക​ളി കളി​യ്ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു! ഇരി​യ്ക്ക​ട്ടെ. സു​ഖ​മാ​യി​രി​യ്ക്ക​ട്ടെ. ചാ​രു​ക​സേ​ര​കൾ തറ​വാ​ടി​കൾ​ക്കി​രി​യ്ക്കാ​നു​ള്ള​താ​ണു്.

ഒന്നു കളി​യ്ക്ക​ണം. ആകെ ചീ​ഞ്ഞ് നാ​റി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ലോ​ക്ക​പ്പ് മു​റി​യി​ലെ മണ്ണും ചളി​യും പറ്റി ജു​ബ്ബ​യും മു​ണ്ടും വൃ​ത്തി​കെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു.

ജു​ബ​യ​ഴി​ച്ചു് വലി​ച്ചെ​റി​യു​മ്പോൾ മജി​സ്ട്രേ​ട്ടി​നു നന്ദി​പ​റ​ഞ്ഞു. ദീർ​ഘാ​യു​സ്സു നേർ​ന്നു.

ആ രംഗം മന​സ്സിൽ​നി​ന്നു മാ​യു​ന്നി​ല്ല.

പോ​ലീ​സ​ക​മ്പ​ടി​യോ​ടു​കൂ​ടി കോ​ട​തി​യി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ വി​യർ​പ്പും തളർ​ച്ച​യും ദാ​ഹ​വു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അപ​മാ​ന​ഭാ​രം​കൊ​ണ്ട്, താ​ണു​പോയ തല കറ​ങ്ങു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. വി​റ​യ്ക്കു​ന്ന കാൽ​മു​ട്ടു​കൾ പ്ര​തി​ക്കൂ​ട്ടി​ന്റെ അഴി​ക​ളിൽ തട്ടി ശബ്ദ​മു​ണ്ടാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. കോ​ട​തി​മു​റി​യി​ലെ ജന​ക്കൂ​ട്ട​ത്തെ തല​യു​യർ​ത്തി നോ​ക്കാൻ പേ​ടി​യാ​യി​രു​ന്നു.

അപ്പോൾ ഇടി​മു​ഴ​ക്കം​പോ​ലു​ള്ള ശബ്ദം. ആരോ ഒച്ച​യ​ന​ക്കി​യ​താ​ണു്. മജി​സ്ട്രേ​ട്ടാ​യി​രി​യ്ക്കു​മോ?

പേരു ചോ​ദി​യ്ക്കു​ന്നു!

പ്ര​വൃ​ത്തി ചോ​ദി​യ്ക്കു​ന്നു!

തല​യു​യർ​ത്താ​തെ ഗദ്ഗ​ദ​സ്വ​ര​ത്തിൽ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു. സത്ര​ത്തിൽ നടന്ന കാ​ര്യം ഒറ്റ വീർ​പ്പി​ന്നു ആരും ചോ​ദി​ക്കാ​തെ​ത​ന്നെ വി​വ​രി​ച്ചു.

കനത്ത നി​ശ്ശ​ബ്ദത!

“ഇത്ത​വണ മാ​പ്പ് നല്കി​യി​രി​ക്കു​ന്നു!”

നീ​തി​ന്യാ​യ​ക്കോ​ട​തി, നി​ന​ക്കു അന​ന്ത​കോ​ടി പു​ണ്യം! നി​ന്റെ ക്രോ​ധാ​ഗ്നി​യിൽ കു​ഞ്ചു​ണ്ണി മൃതൻ.

നി​ന്റെ ദയാ​വാ​യ്പിൽ കു​ഞ്ചു​ണ്ണി പരമ ഭാ​ഗ്യ​വാൻ!

“മേലിൽ സൂ​ക്ഷി​യ്ക്ക​ണം!” താ​ക്കീ​തു വരു​ന്നു!

സൂ​ക്ഷി​യ്ക്കാം. സന്ധ്യ​ക​ഴി​ഞ്ഞാൽ പു​റ​ത്തി​റ​ങ്ങി​ല്ല. പട്ടാ​പ്പ​ക​ലും സത്ര​ത്തി​ന്ന​ടു​ത്തു​കൂ​ടി പോ​വി​ല്ല. തെ​രു​വു​സു​ന്ദ​രി​ക​ളെ കണ്ടാൽ പ്രാ​ണ​നും കയ്യി​ലെ​ടു​ത്തു പി​ടി​ച്ചു് മര​ണ​പ്പാ​ച്ചിൽ പാ​ഞ്ഞ് രക്ഷ​പ്പെ​ടും.

“മാ​ന​മ​ര്യാ​ദ​യാ​യി ജീ​വി​യ്ക്ക​ണം.”

അതു വേ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു മജി​സ്ട്രേ​ട്ട​ങ്ങു​ന്നേ, ആ ഒരു വാചകം വേ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു! കേ​ട്ടു​നി​ല്ക്കു​ന്ന ജന​ങ്ങൾ മു​ഴു​വ​നും ബു​ദ്ധി​യു​ള്ള​വ​രാ​ണെ​ന്നു വി​ചാ​രി​ക്ക​രു​തു്.

നി​രു​പാ​ധി​കം വി​ട്ട​യ​ച്ചെ​ന്നു കേ​ട്ട​പ്പോൾ ഓട്ട​മാ​യി​രു​ന്നു. ഗയി​റ്റു കട​ക്കാ​നു​ള്ള ക്ഷ​മ​യി​ല്ല. മതിൽ​ചാ​ടി​ക്ക​ട​ന്നു. വി​ശാ​ല​മായ പ്ര​പ​ഞ്ച​ത്തിൽ എവിടെ വേ​ണ​മെ​ങ്കി​ലും കയ്യും​വീ​ശി നട​ക്കാ​നു​ള്ള സ്വ​ത​ന്ത്ര്യം തി​രി​ച്ചു​കി​ട്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം ഇത്ര മധു​ര​മാ​ണൊ, സു​ന്ദ​ര​മാ​ണോ?

ആവേശം തണു​ത്ത​പ്പോൾ ഓട്ടം നി​ല​ച്ചു. നട​ത്ത​മാ​യി. ഓരോ അടി​യും അമർ​ത്തി​ച്ച​വു​ട്ടി. വാ​സു​മു​ത​ലാ​ളി​യു​ടെ നെ​ഞ്ച് കാൽ​ക്കീ​ഴി​ലു​ണ്ടെ​ന്ന സങ്ക​ല്പ​ത്തോ​ടെ.

തോർ​ത്തും സോ​പ്പു​പെ​ട്ടി​യു​മെ​ടു​ത്തു രണ്ട​ടി നട​ന്ന​പ്പോൾ പട്ടാ​പ്പ​ക​ലാ​ണെ​ന്ന കാ​ര്യം ഓർ​മ്മ​വ​ന്നു. നി​ര​ത്തു​വ​ക്കി​ലെ ടാ​പ്പി​ന്ന​ടു​ത്തു​നി​ന്നു അപ്പോൾ കളി​ക്കാൻ സാ​ദ്ധ്യ​മ​ല്ല. ഇരു​ട്ടി​ന്റെ മറവു വേണം.

കാലും മു​ഖ​വും വൃ​ത്തി​യാ​യി കഴുകി. കു​റ​ച്ചു തണു​ത്ത വെ​ള്ള​മൊ​ഴി​ച്ചു തല തണു​പ്പി​ച്ചു തി​രി​ച്ചു​പോ​ന്നു.

ചാ​രു​ക​സേ​ര​യിൽ നെ​യ്യ​ലുവ മലർ​ന്നു​കി​ട​ക്കു​ന്നു!

ഉടു​പ്പു മാ​റ്റി​യ​പ്പോൾ ഒരു നവ​ചൈ​ത​ന്യം സി​ദ്ധി​ച്ച​പോ​ലെ തോ​ന്നി. എങ്കി​ലും നല്ല ക്ഷീ​ണ​മു​ണ്ടു്. രണ്ടു കാ​ള​രാ​ത്രി​കൾ ലോ​ക്ക​പ്പിൽ കഴി​ച്ച​തി​ന്റെ ക്ഷീ​ണം. ഭാ​ര​മൊ​ഴി​ഞ്ഞ മന​സ്സും​വെ​ച്ച് ഒരി​ട​ത്ത് നീ​ണ്ടു നി​വർ​ന്നു കി​ട​ക്കാ​നാ​ണു് തോ​ന്നി​യ​ത്.

പക്ഷെ, വയ്യ!

ആത്മാ​വിൽ കയ​റി​നി​ന്നു പൂ​വൻ​കൊ​ഴി​യെ​പ്പോ​ലെ വാ​സു​മു​ത​ലാ​ളി പ്രാ​ണ​ഞ​ര​മ്പു​കൾ കൊ​ത്തി​വ​ലി​യ്ക്കു​ക​യാ​ണ്. അവനെ വക​വ​രു​ത്തീ​ട്ട് വി​ശ്ര​മം. ഭക്ഷ​ണ​വും അതു കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടു മതി. ഒന്നി​നു പിറകെ മറ്റൊ​ന്നാ​യി ചാ​ട്ടു​ളി​പോ​ലെ ആക്ഷേ​പം അണ​ച്ചെ​ടു​ത്തു പ്ര​യോ​ഗി​ക്ക​ണം. ഓരോ​ന്നു കൊ​ള്ളു​മ്പോ​ഴും ശത്രു നി​ല​ത്തു വീണു പി​ട​യ​ണം.

എഴു​താ​നു​ള്ള അദ​മ്യ​മായ പ്ര​ചോ​ദ​നം വരു​ന്നു!

ചാ​രു​ക​സേ​ര​യിൽ നെ​യ്യ​ലുവ മലർ​ന്നു​കി​ട​ക്കു​ന്നു.

‘സിം​ഹ​ഗർ​ജ്ജന’ത്തി​ന്റെ ആപ്പീ​സിൽ ചെ​ന്നി​രി​യ്ക്കാം. ആചാ​ര്യ​നു​മാ​യി കൂ​ടി​യാ​ലോ​ചി​ക്കാം. എന്നി​ട്ടെ​ഴു​താം. ഇനി​യൊ​രു പ്ര​ഭാ​ത​മു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ അപ​വാ​ദ​ത്തി​ന്റെ കടു​ത്ത ഭീ​ഷ​ണി​യും​കൊ​ണ്ടു് ‘സിം​ഹ​ഗർ​ജ്ജ​നം’ വാ​സു​മു​ത​ലാ​ളി​യു​ടെ പടി കയറി ചെ​ല്ല​ണം.

യാ​ത്ര​യ്ക്കൊ​രു​ങ്ങി വാ​തിൽ​പ്പ​ടി​യി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ തി​രി​ഞ്ഞു​നി​ന്നു ലൗ​കി​കം പറ​ഞ്ഞു:

“ഊണു കഴി​യ്ക്ക​ണ്ടേ?”

“കഴി​യ്ക്ക​ണം.”

ഗുരു നി​വർ​ന്നി​രു​ന്നു.

“അടു​ത്തെ​ങ്ങാ​നും നല്ല ഹോ​ട്ട​ലു​ണ്ടോ?”

“വെ​ജി​റ്റെ​റി​യ​നോ അതോ നോൺ​വെ​ജി​റ്റേ​റി​യ​നോ?”

“വെ​ജി​റ്റേ​റി​യൻ. ശവം തി​ന്നു​ന്ന ഏർ​പ്പാ​ടി​ല്ല. നെ​യ്യും പരി​പ്പും തൈരും നിർ​ബ്ബ​ന്ധം. ഊണു കഴി​ഞ്ഞാൽ ഒരു ജി​ലേ​ബി​യും അത്ര​ത​ന്നെ നിർ​ബ​ന്ധം.”

വെ​റു​തെ​യ​ല്ല നെ​യ്യ​ലു​വ​പോ​ലെ നി​റ​വും കൊ​ഴു​പ്പും കി​ട്ടി​യ​തു്.

ഹോ​ട്ടൽ കാ​ണി​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കാ​മെ​ന്നു് കു​ഞ്ചു​ണ്ണി പറ​ഞ്ഞു. വേണ്ട, പേരു പറ​ഞ്ഞാൽ മതി​യെ​ന്നു ഗുരു നിർ​ദ്ദേ​ശി​ച്ചു. അല്പം കഴി​ഞ്ഞു സൗ​ക​ര്യം​പോ​ലെ ചെ​ന്നു കണ്ടോ​ളാം.

പി​ന്നെ വാ​ദ​പ്ര​തി​വാ​ദ​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല. കു​ഞ്ചു​ണ്ണി കീ​ഴ​ട​ങ്ങി. ഒന്നും പറ​യാ​തെ പു​റ​ത്തു കട​ന്നു. ഗു​രു​വീ​ണ്ടും ചാ​രു​ക​സേ​ല​യി​ലേ​ക്കു മലർ​ന്നു.

Colophon

Title: Ashwahridayam (ml: അശ്വ​ഹൃ​ദ​യം).

Author(s): Thikkodiyan.

First publication details: Navakerala Co-op. Publishing House; Kozhikode, Kerala; 1; 1969.

Deafult language: ml, Malayalam.

Keywords: Novel, Thikkodiyan, തി​ക്കോ​ടി​യൻ, അശ്വ​ഹൃ​ദ​യം, Open Access Publishing, Malayalam, Sayahna Foundation, Free Software, XML.

Digital Publisher: Sayahna Foundation; JWRA 34, Jagthy; Trivandrum 695014; India.

Date: October 31, 2022.

Credits: The text of the original item is copyrighted to the author/inheritors. The text encoding and editorial notes were created and​/or prepared by the Sayahna Foundation and are licensed under a Creative Commons Attribution By ShareAlike 4​.0 International License (CC BY-SA 4​.0). Any reuse of the material should credit the Sayahna Foundation and must be shared under the same terms.

Cover: Conquest of the Mountain, an oil on cotton painting by Paul Klee (1879–1940). The image is taken from Wikimedia Commons and is gratefully acknowledged.

Production history: Data entry: Staffers at River Valley; Typesetter: CVR; Digitizer: PK Ashok; Encoding: CVR.

Production notes: The entire document processing has been done in a computer running GNU/Linux operating system and TeX and friends. The PDF has been generated using XeLaTeX from TeXLive distribution 2021 using Ithal (ഇതൾ), an online framework for text formatting. The TEI (P5) encoded XML has been generated from the same LaTeX sources using LuaLaTeX. HTML version has been generated from XML using XSLT stylesheet (sfn-​tei-html.xsl) developed by CV Radhakrkishnan.

Fonts: The basefont used in PDF and HTML versions is RIT Rachana authored by KH Hussain, et al., and maintained by the Rachana Institute of Typography. The font used for Latin script is Linux Libertine developed by Phillip Poll.

Web site: Maintained by KV Rajeesh.

Download document sources in TEI encoded XML format.

Download PDF.