ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ ‘വണ്ടർ​ലാൻ​ഡ്’ എന്ന വസ്ത്ര​വ്യാ​പാ​ര​ശാ​ല​യിൽ കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു​ള്ള റെ​ഡി​മെ​യ്ഡ് തു​ണി​ത്ത​ര​ങ്ങൾ വി​ല്ക്കു​ന്നു. നഗ​ര​ത്തി​ലെ പ്ര​ധാന ഷോ​പ്പി​ങ് ഏരി​യാ​യിൽ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡ് സ്ഥാ​പി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന സ്ഥലം ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ പി​താ​വു് ഗം​ഗാ​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ വി​ഭ​ജ​ന​കാ​ല​ത്തു് തു​ച്ഛ​മായ വി​ല​യ്ക്കു വാ​ങ്ങി​യി​ട്ടി​രു​ന്ന​താ​ണു്. അവിടെ ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ തന്റെ ചെ​റു​പ്പ​ത്തിൽ 1964-ലെ ഗണ​പ​തി​യു​ത്സ​വ​കാ​ല​ത്തു് ‘ഭാ​ട്ടി​യാ ടെ​ക്സ്റ്റൈൽ​സ്’ എന്ന പേരിൽ ആരം​ഭി​ച്ച കട ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ കച്ച​വ​ട​നി​പു​ണത കാ​ലാ​കാ​ല​ങ്ങ​ളിൽ കണ്ടെ​ത്തിയ വി​പ​ണ​ന​ത​ന്ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ വി​ജ​യ​ത്താൽ, പല തവണ നവീ​ക​രി​ച്ചാ​ണു് പുതിയ പേരിൽ നഗ​ര​ത്തി​ലെ ഏറ്റ​വും വലിയ ശി​ശു​വ​സ്ത്രാ​ല​യ​മാ​യി മാ​റി​യ​തു്. ആദ്യ കാ​ല​ത്തു് ജോ​ഗീ​ന്ദർ​സി​ങ് എന്ന ഒരു വൃ​ദ്ധൻ മാ​ത്രം ഭാ​ട്ടി​യാ​യ്ക്കു സഹാ​യി​യാ​യി ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന കടയിൽ ഇന്നു് അൻ​പ​തോ​ളം ജോ​ലി​ക്കാ​രു​ണ്ടു്. വണ്ടർ​ലാൻ​ഡിൽ നി​ന്നു ലഭി​ച്ച ലാ​ഭ​ത്തി​ന്റെ വൻ​തു​ക​കൾ ഭാ​ട്ടി​യാ നഗ​ര​ത്തി​ലെ പ്ര​മുഖ തു​ണി​മി​ല്ലു​ക​ളു​ടെ ഓഹ​രി​ക​ളിൽ നി​ക്ഷേ​പി​ച്ചി​ട്ടു​മു​ണ്ടു്. മാ​ത്ര​മോ? വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​നു് ഇന്നു തല​സ്ഥാ​ന​ന​ഗ​രി​യിൽ ഒരു ശാ​ഖ​യു​ണ്ടു്. ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ ഏക പു​ത്രൻ വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ നട​ത്തു​ന്ന ആ കടയും നാൾ​ക്കു​നാൾ വളർ​ന്നു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണു്. അവിടെ, പക്ഷേ, തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളു​ടെ എണ്ണം കു​റ​വാ​ണു്. ബി​ല്ലെ​ഴു​തു​ന്ന​തും സ്റ്റോ​ക്ക് കണ​ക്കു​കൾ സൂ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തു​മെ​ല്ലാം കമ്പ്യൂ​ട്ട​റു​ക​ളാ​ണു്. വി​ല്പ​ന​യു​ടെ കണ​ക്കു​കൾ ഗ്രാ​ഫു​ക​ളാ​യി കമ്പ്യൂ​ട്ട​റു​കൾ വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ​യ്ക്കു വര​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്നു. ചി​ത്ര​ക​ല​യിൽ താ​ത്പ​ര്യ​മു​ള്ള വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ ശി​ശു​വ​സ്ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ മനോ​ഹ​ര​മായ പാ​റ്റേ​ണു​കൾ കമ്പ്യൂ​ട്ട​റിൽ വര​ച്ചു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്നു. അതു​പ​യോ​ഗി​ച്ചു നിർ​മ്മി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട വസ്ത്ര​ങ്ങൾ അതി​വേ​ഗം വി​ല്ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ചര​ക്കു​ക​ളാ​യ​തോ​ടെ അച്ഛ​ന്റെ കട​യു​ടെ വളർ​ച്ചാ​വേ​ഗ​ത​യെ മറി​ക​ട​ന്നാ​ണു് വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ വ്യാ​പാ​ര​മു​യ​രു​ന്ന​തു്. രണ്ടു് വണ്ടർ​ലാൻ​ഡു​ക​ളും തമ്മിൽ കച്ച​വ​ട​ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും നി​ല​നിർ​ത്തി​യി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും തന്റെ പാ​റ്റേ​ണു​ക​ളിൽ ഏറ്റ​വും വി​ല്പ​ന​യു​ള്ള ചി​ല​തു് അച്ഛ​ന്റെ കട​യി​ലൂ​ടെ​യും വി​ല്ക്കു​ന്ന​തി​നെ​പ്പ​റ്റി വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ പല​പ്പോ​ഴും ആലോ​ചി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഏതു കാ​ര്യ​വും അച്ഛ​നോ​ടും കമ്പ്യൂ​ട്ട​റി​നോ​ടും ആലോ​ചി​ച്ചു മാ​ത്രം ചെ​യ്യാ​റു​ള്ള വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ ഇതേ​പ്പ​റ്റി ഒരി​ക്കൽ ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യോ​ടു സം​സാ​രി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. എന്നാൽ, നി​രാ​ശ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു അച്ഛ​ന്റെ മറു​പ​ടി: “നി​ന്റെ കട തല​സ്ഥാ​ന​ത്താ​ണെ​ന്നോർ​ക്ക​ണം. അവിടെ തു​ണി​ത്ത​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ മേ​ന്മ​യെ​ക്കാൾ അവ​യു​ടെ പകി​ട്ടും പത്രാ​സു​മാ​ണു് ആളുകൾ നോ​ക്കു​ന്ന​തു്. ഇതാ​ക​ട്ടെ, തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളു​ടെ നഗ​ര​മാ​ണു്. വി​ല​ക്കു​റ​വും ഗു​ണ​മേ​ന്മ​യു​മാ​ണു് ഇവിടെ ആളു​കൾ​ക്കാ​വ​ശ്യം ഇവി​ട​ത്തെ കു​ട്ടി​കൾ​ക്കും വലിയ വാ​ലു​ക​ളും ചി​റ​കു​ക​ളു​മു​ള്ള ഉടു​പ്പു​ക​ളോ​ടു ഭ്രമം തോ​ന്നാ​നി​ട​യി​ല്ല.” പി​ന്നീ​ടു് വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ തന്റെ കമ്പ്യൂ​ട്ട​റു​കൾ പല കോ​ണു​ക​ളിൽ​നി​ന്നു നോ​ക്കി വര​യ്ക്കു​ന്ന വി​ല്പ​ന​യു​ടെ ഗ്രാ​ഫു​കൾ കാ​ട്ടി അച്ഛ​ന്റെ കട​യി​ലും കമ്പ്യൂ​ട്ട​റു​കൾ സ്ഥാ​പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു നിർ​ബ​ന്ധി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു.

ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യ്ക്കു് കമ്പ്യൂ​ട്ട​റു​ക​ളു​ടെ​യും ആവ​ശ്യം അത്ര ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ട്ടി​ല്ല. കട​യു​ടെ കവാ​ട​ത്തി​ന​രി​കി​ലെ കണ്ണാ​ടി​ക്കൂ​ട്ടിൽ ദൃ​ഷ്ടി​കൾ റഡാ​റു​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ വാ​തിൽ​ക്ക​ലേ​ക്കു തി​രി​ച്ചു​വ​ച്ചു് ഇരി​ക്കു​ന്ന ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ മന​സ്സു് ഒരു കമ്പ്യൂ​ട്ട​റി​ന്റെ കൃ​ത്യ​ത​യോ​ടെ​ത​ന്നെ കച്ച​വ​ട​ക്ക​ണ​ക്കു​ക​ളു​ടെ അദൃ​ശ്യ​ഗ്രാ​ഫു​കൾ വര​ച്ചു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്നു. എൺ​പ​തു​ക​ളിൽ നഗ​ര​ത്തി​ലെ ജന​സം​ഖ്യ പൂർ​വ്വാ​ധി​ക​മായ തോതിൽ വർ​ധി​ച്ചു വന്ന​പ്പോൾ അതി​ന​നു​സ​രി​ച്ചു​ള്ള വ്യാ​പാ​ര​വർ​ധന തന്റെ കട​യ്ക്കു​ണ്ടാ​യി​ല്ലെ​ന്നു് ഭാ​ട്ടി​യാ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി. പു​തു​താ​യി​ത്തു​ട​ങ്ങിയ ഇതര വസ്ത്രാ​ല​യ​ങ്ങൾ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ വശ്യത കു​റ​ച്ച​താ​യും ഭാ​ട്ടി​യാ കണ്ടെ​ത്തി. 1989-ലെ ഗണ​പ​തി​യു​ത്സ​വ​കാ​ല​ത്തു്, ഒരു വലിയ സ്റ്റോ​ക്ക് ശേ​ഖ​ര​ണ​ത്തി​നു ശേഷം വേ​ണ്ട​ത്ര പര​സ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തിയ ഒരു റി​ഡ​ക്ഷൻ വി​ല്പ​ന​യോ​ടെ, കട​യു​ടെ ഇരു​പ​ത്തി​യ​ഞ്ചാം വർഷം ആഘോ​ഷി​ക്കാൻ ഭാ​ട്ടി​യാ തീ​രു​മാ​നി​ച്ചു.

അതോ​ടൊ​പ്പം​ത​ന്നെ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ ആകർ​ഷ​ണീ​യത വർ​ധി​പ്പി​ക്കാൻ ഒരു നൂ​ത​നാ​ശ​യ​വും ഭാ​ട്ടി​യാ കണ്ടെ​ത്തി. കട തു​റ​ക്കും മുതൽ അട​യ്ക്കും​വ​രെ, നാലു കോ​മാ​ളി​കൾ വാ​തിൽ​ക്കൽ വഴി​പോ​ക്കർ​ക്കു നേരെ തി​രി​ഞ്ഞു​നി​ന്നു് പല​യി​നം കോ​മാ​ളി​ത്ത​ങ്ങൾ കാ​ട്ടി വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലേ​യ്ക്കു് അവ​രു​ടെ ശ്ര​ദ്ധ​യാ​കർ​ഷി​ക്കുക. ഇതി​ലേ​ക്കാ​യി കൗ​മാ​ര​പ്രാ​യ​ക്കാ​രായ എട്ടു പുതിയ ജോ​ലി​ക്കാ​രെ ഭാ​ട്ടി​യാ താൽ​ക്കാ​ലി​കാ​ടി​സ്ഥാ​ന​ത്തിൽ നി​യ​മി​ച്ചു. കാ​ല​ത്തും ഉച്ച​യ്ക്കും തു​ട​ങ്ങു​ന്ന രണ്ടു ഷി​ഫ്റ്റു​ക​ളി​ലാ​യി അവർ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ കു​ഞ്ഞു​ടു​പ്പു​കൾ കൊ​ണ്ട​ല​ങ്ക​രി​ച്ച തി​ണ്ണ​യിൽ​നി​ന്നു കോ​മാ​ളി​ക്ക​ളി​കൾ കാ​ട്ടി വഴി​പോ​ക്ക​രെ വശീ​ക​രി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി. പരീ​ക്ഷ​ണം വൻ​വി​ജ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഉത്സ​വ​കാ​ല​ത്തെ ഉത്സാ​ഹ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം കോ​മാ​ളി​ത്ത​ങ്ങ​ളോ​ടും ആദായ വി​ല്പ​ന​യോ​ടു​മു​ള്ള കമ്പം​കൂ​ടി ചേർ​ന്ന​പ്പോൾ നഗ​ര​വാ​സി​കൾ കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു​ള്ള ഉത്സ​വ​കോ​ടി​കൾ വാ​ങ്ങാൻ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡു​ത​ന്നെ തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്തു. പു​ത്തൻ സ്റ്റോ​ക്കി​നു പുറമെ വണ്ടർ ലാൻ​ഡി​ലെ പഴ​ഞ്ച​ര​ക്കു​ക​ളും വി​റ്റു​പൊ​യ്ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. ഉത്സ​വ​ദി​വ​സം ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ വക​യാ​യി ഒരു പടു​കൂ​റ്റൻ ഗണ​പ​തി​വി​ഗ്ര​ഹം കട​ലി​ലേ​ക്കാ​ന​യി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തു് അസാ​മാ​ന്യ​മായ വ്യാ​പാ​ര​വി​ജ​യ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​ഖ്യാ​പ​ന​മാ​യി നഗ​ര​ത്തി​ലെ​ങ്ങും വ്യാ​ഖ്യാ​നി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു.

കാ​ല​ക്ര​മ​ത്തിൽ, വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ കോ​മാ​ളി​കൾ നഗ​ര​ത്തി​ലെ അറി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ദൃ​ശ്യ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നാ​യി. പക​ലൊ​രി​ക്ക​ലും തി​ര​ക്കൊ​ഴി​യാ​ത്ത നി​ര​ത്തി​ലെ ആൾ​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങ​ളെ കോ​മാ​ളി​കൾ പു​ത്തൻ പു​ത്തൻ കോ​മാ​ളി​ത്ത​ങ്ങൾ കാ​ട്ടി വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലേ​ക്കു ക്ഷ​ണി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. കട​യി​ലേ​ക്കു നട​ന്ന​ടു​ക്കു​ന്ന​വ​രെ കോ​മാ​ളി​കൾ ഹൃ​ദ്യ​മായ ചേ​ഷ്ട​കൾ കാ​ട്ടി സ്വീ​ക​രി​ച്ചാ​ന​യി​ച്ചു. കു​ട്ടി​ക​ളെ അവർ കൈ​പി​ടി​ച്ചു വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലേ​ക്കു കയ​റ്റി. നട​ത്തു​ന്ന കച്ച​വ​ട​ത്തി​ന്റെ തോ​ത​നു​സ​രി​ച്ചു് മി​ഠാ​യി​ക​ളും ശീ​ത​ള​പാ​നീ​യ​ങ്ങ​ളും വി​ത​ര​ണം ചെ​യ്തു. വാ​ഹ​ന​ങ്ങ​ളി​ലെ​ത്തു​ന്ന​വർ വാ​ങ്ങു​ന്ന തു​ണി​കൾ കോ​മാ​ളി​കൾ​ത​ന്നെ എടു​ത്തു കൊ​ണ്ടു​പോ​യി വാ​ഹ​ന​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ളിൽ​വ​ച്ചു് യാ​ത്രാ​ഭി​വാ​ദ്യ​ങ്ങ​ളും കൊ​ടു​ത്തേ മട​ങ്ങി​യി​രു​ന്നു​ള്ളു.

മാ​റു​ന്ന കാ​ല​ത്തി​നും മാ​റു​ന്ന സി​നി​മ​കൾ​ക്കു​മ​നു​സ​രി​ച്ചു് കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ടെ വേ​ഷ​ങ്ങ​ളി​ലും പെ​രു​മാ​റ്റ​ങ്ങ​ളി​ലും മാ​റ്റ​ങ്ങൾ വരു​ത്താൻ ഭാ​ട്ടി​യാ ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചി​രു​ന്നു. അതി​നാൽ ആ നി​ര​ത്തി​ലൂ​ടെ പതി​വാ​യി പോ​യി​രു​ന്ന​വർ​ക്കും വണ്ടർ​ലാൻ​ഡ് പു​തു​മ​യു​ള്ള കോ​മാ​ളി​ത്ത​ങ്ങൾ സമ്മാ​നി​ച്ചു​പോ​ന്നു. ആൾ​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങ​ളു​ടെ കൗ​തു​കം കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ടെ കൗ​മാ​ര​മ​ന​സ്സി​ന്റെ ചാ​പ​ല്യം വർ​ധി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്ന​തി​നാൽ വി​ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളായ ആശ​യ​ങ്ങൾ അവർ​ക്കു് അനാ​യാ​സം കണ്ടെ​ത്താ​നും കഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ നിർ​ദേ​ശ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു് സ്ത്രീ​ക​ളെ​യും കു​ട്ടി​ക​ളെ​യും കോ​മാ​ളി​കൾ പ്ര​ത്യേ​കം രസി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്ന​തി​നാൽ, വസ്ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ഉപ​ഭോ​ക്തൃ​ലോ​ക​ത്തി​ലെ ആ പ്ര​ജാ​പ​തി​കൾ​ക്കു വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​നോ​ടു​ള്ള മമത ഏറി​യേ​റി വന്നു. കോ​മാ​ളി​കൾ​ക്കു മുൻ​പും കോ​മാ​ളി​കൾ​ക്കു പിൻ​പും എന്നു വേർ​തി​രി​ക്കാ​നാ​വും​വി​ധം പ്ര​ക​ട​മായ വർധന കട​യു​ടെ പ്ര​ശ​സ്തി​യി​ലും ലാ​ഭ​ത്തി​ലും ഉണ്ടാ​യി.

തന്റെ വ്യാ​പാ​ര​ത്തിൽ അതി​ശ​യ​ങ്ങൾ പ്ര​വർ​ത്തി​ച്ച ‘കോ​മാ​ളി ഫാ​ക്ടർ’ എങ്ങ​നെ മന​സ്സി​ലെ​ത്തി​യെ​ന്നു് ഒരി​ക്കൽ ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ മകനു വി​ശ​ദീ​ക​രി​ച്ചു കൊ​ടു​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി—എണ്ണ​ത്തിൽ കൂ​ടി​യ​തോ​ടെ കട​യി​ലെ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളു​ടെ പെ​രു​മാ​റ്റ​രീ​തി​കൾ ഭാ​ട്ടി​യാ​യ്ക്കു് അസം​തൃ​പ്തി​യു​ണ്ടാ​ക്കി​ത്തു​ട​ങ്ങി​യി​രു​ന്നു. കട​യി​ലെ​ത്തു​ന്ന ഉപ​ഭോ​ക്താ​ക്ക​ളോ​ടു്, പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ചു് കു​ട്ടി​ക​ളോ​ടു്, താനും ജോ​ഗീ​ന്ദർ​സി​ങ്ങും കാ​ട്ടി​യി​രു​ന്ന ആ കലയും കച്ച​വ​ട​വും കലർ​ന്ന സ്നേ​ഹ​വാ​യ്പു് വി​ല്പ​ന​ക്കാ​രു​ടെ പുതിയ തല​മു​റ​യ്ക്കു പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ക്കാ​നാ​വു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നു് ഭാ​ട്ടി​യാ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി. പണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളാ​യി വണ്ടർ​ലാൻ​ഡിൽ വന്നി​രു​ന്ന​വർ പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു് അമ്മ​മാ​രാ​യി മാറി. തങ്ങ​ളു​ടെ കു​ട്ടി​ക​ളെ​യും കൂ​ട്ടി വന്നി​രു​ന്ന​പ്പോൾ, പണ്ട​ത്തെ ഓർ​മ്മ​ക​ളു​ടെ ഊഷ്മ​ള​ത​യിൽ​ത്ത​ന്നെ ഉപ​ചാ​ര​പൂർ​വ്വം ശ്ര​ദ്ധി​ക്കു​ന്ന​തു് ഭാ​ട്ടി​യാ പല​പ്പോ​ഴും കണ്ടി​ട്ടു​മു​ണ്ടു്. ഇട​യ്ക്കൊ​ക്കെ ഭാ​ട്ടി​യാ തന്ന​ത്താൻ എഴു​ന്നേ​റ്റു​ചെ​ന്നു് കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളോ​ടു വാ​ത്സ​ല്യം കാ​ട്ടാ​നും അമ്മ​മാ​രെ അവ​രു​ടെ കളർ സെ​ല​ക്ഷ​ന്റെ പേരിൽ അഭി​ന​ന്ദി​ക്കാ​നു​മൊ​ക്കെ ശ്ര​മി​ച്ചു. പക്ഷേ, തന്റെ തടി​ച്ചു​വീർ​ത്തു​പോയ ശരീ​ര​ത്തി​നും ദുർ​മേ​ദ​സ്സി​ലി​ടു​ങ്ങി​പ്പോയ കണ്ണു​കൾ​ക്കും കു​ട്ടി​ക​ളെ വശീ​ക​രി​ക്കാ​നു​ള്ള പ്രാ​പ്തി​യി​ല്ലെ​ന്നും പു​തു​ത​ല​മു​റ​യി​ലെ പെ​ണ്ണു​ങ്ങൾ തന്നെ അവ​ഗ​ണി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നും തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു് ഭാ​ട്ടി​യാ കണ്ണാ​ടി​ക്കൂ​ട്ടി​ലേ​ക്കു​ത​ന്നെ മട​ങ്ങി. ഈ ഘട്ട​ത്തിൽ കച്ച​വ​ട​ക്കാ​ര​നു് അവ​ന്റെ മുഖം എത്ര പ്ര​ധാ​ന​പ്പെ​ട്ട​താ​ണെ​ന്നു് ഭാ​ട്ടി​യാ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി. കൗ​ണ്ട​റു​കൾ​ക്കു പി​ന്നി​ലെ അസ​ന്തു​ഷ്ട​മു​ഖ​ങ്ങൾ സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ന്ന വൈ​ര​സ്യ​ത്തി​നു പ്ര​തി​വി​ധി​യാ​യി സദാ സന്തു​ഷ്ട​മായ കോ​മാ​ളി മു​ഖ​ങ്ങൾ ഭാ​ട്ടി​യാ സങ്ക​ല്പി​ച്ചു​നോ​ക്കി. കപ​ട​മായ ചി​രി​കൾ എളു​പ്പം തി​രി​ച്ച​റി​യു​ന്ന കു​ട്ടി​കൾ​ക്കും ഏതു ചി​രി​യും സം​ശ​യ​ങ്ങ​ളോ​ടെ നോ​ക്കു​ന്ന നഗ​ര​ത്തി​ലെ പെ​ണ്ണു​ങ്ങൾ​ക്കും കോ​മാ​ളി മു​ഖ​ങ്ങ​ളി​ലെ നി​രർ​ത്ഥ​ക​മായ ചി​രി​കൾ സ്വീ​കാ​ര്യ​മാ​കു​മെ​ന്നു് ഭാ​ട്ടി​യാ​യ്ക്കു തോ​ന്നി. മു​ഖം​മൂ​ടി​കൾ​ക്കു പി​ന്നിൽ സ്വ​ന്തം മു​ഖ​ങ്ങൾ ഒളി​പ്പി​ക്കാൻ കഴി​യു​ന്ന​തി​നാൽ കോ​മാ​ളി​കൾ കൂ​ടു​തൽ മാ​നു​ഷി​ക​വും സ്വാ​ഭാ​വി​ക​വു​മായ പെ​രു​മാ​റ്റ​ത്താൽ ഉപ​ഭോ​ക്താ​ക്ക​ളെ സം​പ്രീ​ത​രാ​ക്കാ​തി​രി​ക്കി​ല്ല എന്നും ഭാ​ട്ടി​യാ കണ​ക്കു​കൂ​ട്ടി. ആദ്യ​ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളിൽ​ത്ത​ന്നെ കോ​മാ​ളി​ക​ളും കസ്റ്റ​മേ​ഴ്സും തമ്മി​ലു​ള്ള ഇട​പെ​ട​ലു​കൾ കണ്ണാ​ടി​ക്കൂ​ട്ടി​ലി​രു​ന്നു നി​രീ​ക്ഷി​ച്ചു് തന്റെ നി​ഗ​മ​ന​ങ്ങൾ ശരി​യാ​ണെ​ന്നു് ഉറ​പ്പു​വ​രു​ത്തു​ക​യും ചെ​യ്തു.

കോ​മാ​ളി​കൾ തങ്ങ​ളു​ടെ യഥാർ​ത്ഥ മു​ഖ​ങ്ങൾ ജന​ങ്ങൾ​ക്കു വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്താ​തി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു് ഭാ​ട്ടി​യാ പ്ര​ത്യേ​കം നി​ഷ്കർ​ഷി​ച്ചി​രു​ന്നു. ആ മു​ഖ​പ​രി​ച​യം കോ​മാ​ളി​മു​ഖ​ത്തോ​ടു​ള്ള താ​ത്പ​ര്യം കു​റ​യ്ക്കു​മെ​ന്നു് ഒരു മനഃ​ശാ​സ്ത്ര​വും പഠി​ക്കാ​തെ​ത​ന്നെ ഭാ​ട്ടി​യാ അനു​മാ​നി​ച്ചി​രു​ന്നു. അതി​നാൽ രാ​ത്രി​വ​ണ്ടി​യിൽ തന്റെ തോളിൽ തല​ചാ​യ്ച്ചു് തളർ​ന്നു​റ​ങ്ങിയ സഹ​യാ​ത്രി​കൻ കോ​മാ​ളി​ക​ളി​ലൊ​രു​വ​നാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നു് ഒരു നഗ​ര​വാ​സി​യും തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞി​ല്ല. മനോ​രോ​ഗി​യായ അച്ഛ​നു മരു​ന്നു വാ​ങ്ങാൻ കൂ​ടെ​ക്കൂ​ടെ എത്താ​റു​ള്ള ആ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രൻ കോ​മാ​ളി​ക​ളി​ലെ മറ്റൊ​രു​വ​നാ​ണെ​ന്നു് വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ ഒരു പതിവു കസ്റ്റ​മ​റായ മനോ​രോഗ വി​ദ​ഗ്ദ്ധൻ അറി​ഞ്ഞി​ട്ടേ​യി​ല്ല. അനാ​ഥാ​ല​യ​ത്തിൽ നി​ന്നു ചാ​ടി​പ്പോയ അന്തേ​വാ​സി​യെ ആ കോ​മാ​ളി​മു​ഖ​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ നി​ന്നു കണ്ടു​പി​ടി​ക്കാൻ മി​ക്ക​വാ​റും വണ്ടർ​ലാൻ​ഡിൽ വരാ​റു​ള്ള അനാ​ഥാ​ല​യ​ത്തി​ലെ അച്ച​നു കഴി​ഞ്ഞ​തേ​യി​ല്ല.

കോ​മാ​ളി​ക​ളും തങ്ങൾ ഒരി​ക്ക​ലും തി​രി​ച്ച​റി​യ​പ്പെ​ടാ​തി​രി​ക്ക​ണേ എന്നാ​ണു് ആഗ്ര​ഹി​ച്ച​തു്. വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ തു​ച്ഛ​മായ വേ​ത​നം​കൊ​ണ്ടു് ഒരു താ​ര​ത്തി​നൊ​ത്ത ജീ​വി​തം അവർ​ക്കു സങ്ക​ല്പി​ക്കാ​നാ​വു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ. നിറം മങ്ങിയ വേ​ഷ​ങ്ങ​ളിൽ ചോ​റു​പാ​ത്രം പൊ​തി​ഞ്ഞ പ്ലാ​സ്റ്റി​ക് കൂടു് കക്ഷ​ത്തി​ലി​ടു​ക്കി സബർബൻ തീ​വ​ണ്ടി​യി​ലെ വി​യർ​പ്പു ഗന്ധ​ങ്ങൾ ശ്വ​സി​ച്ചു നിൽ​ക്കു​മ്പോൾ അവർ മറ്റൊ​രു തൊഴിൽ മാ​ത്ര​മേ സ്വ​പ്നം കണ്ടി​രു​ന്നു​ള്ളു. ഇതര നഗ​ര​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നെ​ത്തു​ന്ന തീ​വ​ണ്ടി​ക​ളിൽ ദി​നം​പ്ര​തി അനേകം തൊ​ഴിൽ​ര​ഹി​തർ വന്നെ​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന ആ നഗ​ര​ത്തി​ലാ​വ​ട്ടെ, മെ​ച്ച​പ്പെ​ട്ട തൊ​ഴി​ലു​കൾ ആർ​ഭാ​ട​മേ​റിയ സ്വ​പ്ന​ങ്ങ​ളാ​യി മാ​റി​ക്കൊ​ണ്ടു​മി​രു​ന്നു.

ശമ്പ​ളം കി​ട്ടു​ന്ന ആഴ്ച​യ​റു​തി​ക​ളിൽ പല​പ്പോ​ഴും കോ​മാ​ളി​കൾ ഒന്നി​ച്ചു നഗ​ര​ത്തി​ലെ ചെലവു കു​റ​ഞ്ഞ ഒരു മദ്യ​ശാ​ല​യിൽ​പ്പോ​യി ഒരാ​ഘോ​ഷ​ദി​വ​സ​മെ​ന്ന പോലെ മദ്യ​പി​ച്ചി​രു​ന്നു. തൊ​ഴി​ലി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മായ കോ​മാ​ളി​ക​ളി​ലൂ​ടെ​ത്ത​ന്നെ അവർ​ക്കി​ട​യിൽ ദൃ​ഢ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന സൗ​ഹൃ​ദം, ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ കോ​മാ​ളി​ത്ത​ങ്ങൾ കാ​ട്ടാൻ കി​ട്ടു​ന്ന ആ മദ്യ​പാ​ന​വേ​ള​ക​ളി​ലൂ​ടെ ഒരു സാ​ഹോ​ദ​ര്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു വളർ​ന്നു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. സ്വ​കാ​ര്യ​ദുഃ​ഖ​ങ്ങ​ളും ഗാർ​ഹി​ക​പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ളു​മെ​ല്ലാം അവർ അന്യോ​ന്യം അറി​യി​ച്ചി​രു​ന്നു. വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ തൊ​ഴി​ലി​നോ​ടു​ള്ള മടു​പ്പാ​ക​ട്ടെ, അവർ തു​ല്യ​മാ​യി പങ്കി​ട്ട ഒരു വി​കാ​ര​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒരു മദ്യ​പാ​ന​ദി​ന​ത്തിൽ അവ​രി​ലൊ​രു​വ​നായ അനിൽ പാ​ണ്ഡേ മദ്യ​ല​ഹ​രി​യു​ടെ ഉത്തേ​ജ​ന​ത്തിൽ, വേ​ണ്ട​ത്ര വേതനം നല്കാ​ത്ത ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യോ​ടു​ള്ള അമർ​ഷ​ത്തി​ന്റെ ശബ്ദ​ങ്ങ​ളു​യർ​ത്തി. ഒരു സം​ഘ​ഗാ​ന​ത്തി​ന്റെ തു​ട​ക്കം​പോ​ലെ​യാ​യി​രു​ന്നു അതു്. സ്നേ​ഹി​ത​ന്റെ രോഷം അപ്പാ​ടെ ഉൾ​ക്കൊ​ണ്ട മറ്റു​ള്ള​വ​രും വണ്ടർ​ലാൻ​ഡിൽ​നി​ന്നു്, തങ്ങൾ അർ​ഹി​ക്കു​ന്ന വേ​ത​ന​വും ജോ​ലി​സ്ഥി​ര​ത​യും ലഭി​ക്കാ​ത്ത​തി​ലു​ള്ള അമർഷം മു​ഴു​വൻ പു​റ​ത്തേ​ക്കെ​ടു​ത്തു. അങ്ങ​നെ മദ്യ​ശാല അട​യ്ക്കാ​റാ​യ​പ്പോൾ ഒച്ച​യ​ട​പ്പോ​ടെ ഇറ​ങ്ങി​പ്പോയ കോ​മാ​ളി​കൾ ഒരു സം​ഘ​ട​ന​യാ​യി രൂ​പാ​ന്ത​ര​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു.

കുറെ ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ലെ ഗു​ഢാ​ലോ​ച​ന​കൾ​ക്കു ശേഷം, അവർ നഗ​ര​ത്തി​ലെ ചെ​റു​കിട തൊ​ഴിൽ​മേ​ഖ​ല​യി​ലെ നേ​താ​ക്കൾ​ക്കി​ട​യിൽ നി​ന്നു തങ്ങ​ളെ നയി​ക്കാൻ ഒരു യു​വ​നേ​താ​വി​നെ കണ്ടെ​ത്തി. പല തൊ​ഴിൽ​സ​മ​ര​ങ്ങ​ളും വി​ജ​യ​ത്തി​ലെ​ത്തി​ച്ച​തി​ന്റെ പേരിൽ നഗ​ര​മെ​ങ്ങും അറി​യ​പ്പെ​ട്ടു​തു​ട​ങ്ങി​യി​രു​ന്നു ഹരീഷ് മിശ്ര. ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യെ ഭയ​ത്തോ​ടെ മാ​ത്രം നോ​ക്കാൻ കഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്ന വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളെ തന്റെ സമ​രാ​ഹ്വാ​ന​ത്തി​ലെ വി​മോ​ച​ന​സ്വ​പ്ന​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു് ആന​യി​ക്കു​വാൻ മി​ശ്ര​യ്ക്കു് എളു​പ്പം കഴി​ഞ്ഞു. കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ടെ പ്ര​ശ്നം രമ്യ​മാ​യി പരി​ഹ​രി​ക്കു​വാൻ ഭാ​ട്ടി​യാ തയ്യാ​റാ​യി​ല്ലെ​ങ്കിൽ ഒന്നി​ച്ചു​ള്ള ഒരു പണി​മു​ട​ക്കി​നു തങ്ങൾ തയ്യാ​റാ​ണെ​ന്നു് ഓരോ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​യും മി​ശ്ര​യോ​ടു സമ്മ​തി​ച്ചു.

1994-ലെ ഗണ​പ​തി​യു​ത്സ​വ​ത്തി​ന്റെ നാ​ളു​കൾ. പു​ത്തൻ വസ്ത്ര​ശേ​ഖ​ര​ങ്ങൾ​കൊ​ണ്ടു് വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ ഷെൽ​ഫു​കൾ നി​റ​ച്ചി​ട്ടു് ഒരെ​ട്ടു​കാ​ലി അതി​ന്റെ വല​യി​ലേ​ക്കു നോ​ക്കി​യി​രി​ക്കു​മ്പോ​ലെ ഭാ​ട്ടി​യാ കണ്ണാ​ടി​ക്കൂ​ട്ടി​ലി​രു​ന്ന ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നിൽ ഒരു കൂ​ടി​ക്കാ​ഴ്ച​യ്ക്കു് സമ​യ​മാ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു് ഹരീഷ് മി​ശ്ര​യു​ടെ ഫോൺ​സ​ന്ദേ​ശ​മെ​ത്തി. വല​യൊ​ന്ന​ന​ങ്ങു​മ്പോൾ ഇള​കി​യി​രി​ക്കു​ന്ന എട്ടു​കാ​ലി​യെ​പ്പോ​ലെ​ത​ന്നെ ഭാ​ട്ടി​യാ ആകെ​യൊ​ന്നു​ല​ഞ്ഞു. വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലേ​യ്ക്കു് ഒരു ഭീ​ഷ​ണി​യു​ടെ നിഴൽ വീ​ഴു​ന്ന​തു തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞ ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ കാറു് അന്നു പതി​വി​ലും നേ​ര​ത്തെ വീ​ട്ടി​ലേ​ക്കു തി​രി​ച്ചു. സന്ധ്യ​യ്ക്കു് പൂ​ന്തോ​ട്ട​ത്തി​നു നടു​വി​ലെ ഗാർഡൻ ചെ​യ​റു​ക​ളി​ലി​രു​ന്നു് തന്റെ വളർ​ത്തു​നാ​യ​യെ മടി​യി​ലി​രു​ത്തി ഓമ​നി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ, ഹരീഷ് മിശ്ര വി​ശ​ദീ​ക​രി​ച്ച തൊ​ഴിൽ​പ്ര​ശ്ന​ത്തി​നു ചെ​വി​കൊ​ടു​ത്തു. 1989 മുതൽ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലു​ണ്ടായ വ്യാ​പാ​ര​വർ​ധ​ന​വി​ലും ലാ​ഭ​ത്തി​ലു​ണ്ടായ കു​തി​ച്ചു​ക​യ​റ്റ​ത്തി​ലും കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ടെ അദ്ധ്വാ​ന​ത്തി​ന്റെ പങ്കു് എത്ര​യാ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്നു് കൃ​ത്യ​മായ കണ​ക്കു​കൾ ഉദ്ധ​രി​ച്ചു്, നേ​താ​വു പറ​ഞ്ഞു കേൾ​പ്പി​ച്ച​പ്പോൾ വർ​ഷ​ങ്ങ​ളാ​യി തന്നോ​ടൊ​പ്പം കണ്ണാ​ടി​ക്കൂ​ട്ടി​ലി​രി​ക്കു​ന്ന വി​ശ്വ​സ്ത​നായ കണ​ക്കെ​ഴു​ത്തു​കാ​രൻ സ്റ്റീൽ പേ​ന​കൊ​ണ്ടു് തന്റെ പി​ന്നിൽ കു​ത്തി​യ​താ​യി ഭാ​ട്ടി​യാ​യ്ക്കു തോ​ന്നി. അപ്പോ​ഴേ​ക്കു് മി​ച്ച​മൂ​ല്യ സി​ദ്ധാ​ന്തം ലളി​ത​മാ​യി വി​ശ​ദീ​ക​രി​ച്ചു് മിശ്ര മു​ന്നേ​റി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ തലോ​ട​ലു​ക​ളി​ലെ സ്നേ​ഹം കു​റ​ഞ്ഞ​ത​റി​ഞ്ഞ നായ മടി​യിൽ​നി​ന്നു ചാ​ടി​യി​റ​ങ്ങി ഓടി​പ്പോ​യി കോ​മാ​ളി​ക​ളെ സ്ഥി​ര​ജോ​ലി​ക്കാ​രാ​യി അം​ഗീ​ക​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നും കട​യു​ടെ വളർ​ച്ച​യ്ക്കു് ആനു​പാ​തി​ക​മായ തോതിൽ വേ​ത​ന​വർ​ദ്ധന നല്ക​ണ​മെ​ന്നു​മൊ​ക്കെ വാ​ദി​ച്ച മി​ശ്ര​യു​ടെ മു​ഖ​ത്തേ​ക്കു് മറ്റൊ​രു കോ​മാ​ളി​മു​ഖ​ത്തേ​ക്കെ​ന്ന​പോ​ലെ നോ​ക്കി​യ​രി​ക്കാ​നേ ഭാ​ട്ടി​യ​യ്ക്കു കഴി​ഞ്ഞു​ള്ളു. ഒടു​വിൽ, തന്റെ തീ​രു​മാ​നം പി​റ്റേ​ന്നു കാ​ല​ത്തു് അറി​യി​ക്കാ​മെ​ന്ന വാ​ഗ്ദാ​ന​ത്തോ​ടെ കൂ​ടി​ക്കാ​ഴ്ച അവ​സാ​നി​പ്പി​ക്കു​മ്പോൾ ഹരീഷ് മിശ്ര ആ തീ​രു​മാ​ന​മെ​ന്താ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്നു് ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ ചു​വ​പ്പു പടർ​ന്ന മു​ഖ​ത്തു നോ​ക്കി ഏറെ​ക്കു​റെ അനു​മാ​നി​ച്ചു കഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു.

രാ​ത്രി, കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ടെ ധി​ക്കാ​ര​മോർ​ത്തു് ഉറ​ക്കം നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട ഭാ​ട്ടി​യാ മിച്ച മൂ​ല്യ​സി​ദ്ധാ​ന്ത​ത്തെ​പ്പ​റ്റി തി​രി​ഞ്ഞും മറി​ഞ്ഞും കി​ട​ന്നു് ആലോ​ചി​ച്ചു. കോ​മാ​ളി​കൾ തന്റെ സ്വ​ന്തം ഭാ​വ​നാ​സൃ​ഷ്ടി​ക​ളാ​യ​തി​നാൽ അവ​രു​ടെ തൊ​ഴി​ലി​ന്റെ മി​ച്ച​മൂ​ല്യം തനി​ക്കു​ള്ള​താ​ണെ​ന്നും വണ്ടി വലി​ക്കു​ന്ന കാ​ള​കൾ​ക്കു വണ്ടി​യിൽ കൊ​ണ്ടു പോ​കു​ന്ന ചര​ക്കു​ക​ളു​ടെ വി​റ്റു​വ​ര​വി​ന്റെ ലാ​ഭ​വീ​തം കൊ​ടു​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു പറ​യു​മ്പോ​ലെ​യാ​ണ​ല്ലോ നേ​താ​വി​ന്റെ വാദം എന്നൊ​ക്കെ ഭാ​ട്ടി​യാ ചി​ന്തി​ച്ചു. തനി​ക്കു രേ​ഖാ​മൂ​ല​മായ കട​പ്പാ​ടു​കൾ ഒന്നു​മി​ല്ലാ​ത്ത​തി​നാൽ കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ടെ ആവ​ശ്യ​ങ്ങൾ ഒന്നു​പോ​ലും അം​ഗീ​ക​രി​ക്കേ​ണ്ട എന്ന തീ​രു​മാ​ന​മെ​ടു​ത്ത ശേഷമേ ഭാ​ട്ടി​യാ​യ്ക്കു് ഉറ​ങ്ങാൻ കഴി​ഞ്ഞു​ള്ളു. പി​റ്റേ​ന്നു വൈ​കി​യു​ണർ​ന്ന ഭാ​ട്ടി​യാ, കി​ട​ക്ക​യിൽ​നി​ന്നെ​ഴു​ന്നേ​ല്ക്കാ​തെ​ത​ന്നെ ഫോ​ണെ​ടു​ത്തു് തന്റെ തീ​രു​മാ​നം മി​ശ്ര​യെ അറി​യി​ച്ചു: വേ​ത​ന​വർ​ദ്ധ​ന​വി​നെ​പ്പ​റ്റി വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ അടു​ത്ത വികസന ഘട്ട​ത്തിൽ ആലോ​ചി​ക്കാ​മെ​ന്നും മറ്റൊ​രു തൊ​ഴി​ലി​ലും തൽ​ക്കാ​ലം ആളെ ആവ​ശ്യ​മി​ല്ലാ​ത്ത​തി​നാൽ കോ​മാ​ളി​ക​ളെ സ്ഥി​ര​ജോ​ലി​ക്കാ​രാ​യി നി​യ​മി​ക്കാൻ നിർ​വ്വാ​ഹ​മി​ല്ല എന്നു​മാ​യി​രു​ന്നു സന്ദേ​ശം. പണി​മു​ട​ക്കി​നു​ള്ള ഒരു​ക്ക​ങ്ങൾ പൂർ​ത്തി​യാ​ക്കി​യി​രു​ന്ന ഹരീഷ് മിശ്ര ഉടൻ​ത​ന്നെ കട​യു​ടെ മു​ന്നിൽ തന്നെ കാ​ത്തു​നി​ന്നി​രു​ന്ന തൊ​ഴി​ലാ​ളി​കൾ​ക്കി​ട​യി​ലെ​ത്തി വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ ആദ്യ​ത്തെ തൊഴിൽ സമ​ര​ത്തി​നു കാ​ഹ​ള​മൂ​തി.

പതിവു നേ​ര​മായ ഒൻപതര മണി​ക്കു് വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​നു മു​ന്നിൽ ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ കാ​റെ​ത്തു​മ്പോൾ ഉയർ​ത്തി​പ്പി​ടി​ച്ച പ്ല​ക്കാർ​ഡു​ക​ളു​മാ​യി കോ​മാ​ളി​കൾ അത്യു​ച്ച​ത്തിൽ മു​ദ്രാ​വാ​ക്യ​ങ്ങൾ മു​ഴ​ക്കി: “ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ നീ​തി​പാ​ലി​ക്കുക, തൊ​ഴി​ലി​നൊ​ത്ത വേതനം നല്കുക, വി​വേ​ച​നം അവ​സാ​നി​പ്പി​ക്കുക” തു​ട​ങ്ങിയ മു​ദ്രാ​വാ​ക്യ​ങ്ങൾ അവർ മു​ഷ്ടി ചു​രു​ട്ടി ഉയർ​ത്തി ആവർ​ത്തി​ച്ചു. തന്റെ തല​ച്ചോ​റിൽ ഒരു തണു​ത്ത ചു​ഴ​ലി​ക്കാ​റ്റു് വീ​ശി​യ​ടി​ക്കു​ന്ന​താ​യി ഭാ​ട്ടി​യാ​യ്ക്കു തോ​ന്നി. സമ​ര​നി​ര​യി​ലെ മു​ഖ​ങ്ങ​ളോ​രോ​ന്നും മാ​റി​മാ​റി നോ​ക്കി​യി​ട്ടു് ഭാ​ട്ടി​യാ ഡ്രൈ​വ​റോ​ടു മട​ങ്ങാ​നാ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു. ചെ​വി​ക്കു​ള്ളിൽ മു​ദ്രാ​വാ​ക്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ മു​ഴ​ക്കം നി​ല​ച്ച​പ്പോൾ ഭാ​ട്ടി​യാ ഡ്രൈ​വ​റോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു: “ആ മി​ശ്രേ​ടെ പി​റ​കിൽ നി​ന്നോ​രു് ആരൊ​ക്കെ​യാ​ണെ​ന്നു് നി​ന​ക്ക​റി​യു​വോ?: “അയ്യോ, അതു് നമ്മു​ടെ കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ത​ന്നെ​യ​ല്ലേ മു​ത​ലാ​ളീ!” ഡ്രൈ​വർ അതി​ശ​യ​ത്തോ​ടെ പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ഭാ​ട്ടി​യാ ആശ്ച​ര്യ​പ്പെ​ട്ടു​പോ​യി. താൻ കോ​മാ​ളി വേ​ഷ​ത്തിൽ മാ​ത്രം ശ്ര​ദ്ധി​ക്കാ​റു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ആ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളു​ടെ യഥാർ​ത്ഥ മു​ഖ​ങ്ങൾ ഏറെ​ക്കാ​ല​മാ​യി ഭാ​ട്ടി​യാ ശ്ര​ദ്ധ​യോ​ടെ കണ്ടി​രു​ന്നി​ല്ല, കോ​മാ​ളി​ക​ളെ നി​യ​മി​ച്ച കാ​ല​ത്തെ മീശ കു​രു​ക്കാ​ത്ത മു​ഖ​ങ്ങൾ തന്നെ താൻ മന​സ്സിൽ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​പോ​രി​ക​യാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ എന്നു് ഭാ​ട്ടി​യാ ഓർ​ത്തു. എന്തൊ​ക്കെ​യോ തെ​റ്റു​കൾ തനി​ക്കും പറ്റി​യി​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്നും എവി​ടെ​യൊ​ക്കെ​യോ തന്റെ കണ​ക്കു​കൂ​ട്ട​ലു​കൾ പി​ഴ​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്നും ഭാ​ട്ടി​യാ ചി​ന്തി​ച്ചു. ആ തി​രി​ച്ച​റി​വി​നോ​ടൊ​പ്പം​ത​ന്നെ വ്യാ​പാ​ര​കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഇനി​മു​തൽ മക​നെ​ക്കൂ​ടി ഉൾ​പ്പെ​ടു​ത്തേ​ണ്ട​തു​ണ്ടെ​ന്ന തീ​രു​മാ​ന​വു​മെ​ടു​ത്താ​ണു് ഭാ​ട്ടി​യാ വീ​ട്ടിൽ മട​ങ്ങി​യെ​ത്തി​യ​തു്. എത്തി​യ​യു​ടൻ നീ​ണ്ടു നീ​ണ്ടു​പോയ ഒരു ഫോൺ​ബ​ന്ധ​ത്തി​ലൂ​ടെ ഭാ​ട്ടി​യാ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ കലാ​പ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി മകനെ ധരി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു.

നീ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്ന ഏതു സമ​ര​വും ഒരു സ്ഥാ​പ​ന​ത്തി​ന്റെ​മേൽ വള​രു​ന്ന അർ​ബു​ദ​മാ​ണെ​ന്നു വി​ശ്വ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ, അച്ഛ​നോ​ടു് ആലോ​ചി​ക്കാ​തെ​ത​ന്നെ, പി​റ്റേ​ന്നു പു​ലർ​ച്ച​യ്ക്കു തല​സ്ഥാ​നം വി​ട്ടു് വി​മാ​ന​ത്തിൽ പറ​ന്നു വീ​ട്ടി​ലെ​ത്തി. ഉറ​ക്കം ശരി​യാ​വാ​ത്ത​തി​ന്റെ ആല​സ്യ​ത്തോ​ടെ വരാ​ന്ത​യി​ലി​രു​ന്നു് നഗ​ര​ത്തിൽ പ്ര​ചാ​ര​മു​ള്ള പത്ര​ങ്ങ​ളിൽ പണി​മു​ട​ക്കി​ന്റെ വാർ​ത്ത​യു​ണ്ടോ എന്നു് ആശ​ങ്ക​യോ​ടെ പരാ​തി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​മ്പോ​ഴാ​ണു് ഹരി​റാം​ഭാ​ട്ടി​യാ മു​റ്റ​ത്തു മക​ന്റെ കാ​ലൊ​ച്ച കേ​ട്ട​തു്. ആഹ്ലാ​ദ​ക​ര​മായ ഒര​മ്പ​ര​പ്പോ​ടെ ഭാ​ട്ടി​യാ അക​ത്തേ​ക്കു​നോ​ക്കി ഭാ​ര്യ​യെ വി​ളി​ച്ചു. പൂ​ജാ​മു​റി​യിൽ​നി​ന്നോ​ടി​യെ​ത്തിയ മാ​യാ​ദേ​വി​യും മക​നെ​ക്ക​ണ്ടു് ഇഷ്ട​ദൈ​വ​ങ്ങൾ​ക്കോ​രോ​രു​ത്തർ​ക്കും നന്ദി പറ​ഞ്ഞു.

കു​ളി​യും​പ്രാ​ത​ലും അത്യാ​വ​ശ്യം ചില കു​ശ​ല​പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ളും കഴി​ഞ്ഞു് വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ അച്ഛ​നെ​തി​രെ​യി​രു​ന്നു് വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ തൊ​ഴിൽ​പ്ര​ശ്ന​ത്തി​നു താൻ കമ്പ്യൂ​ട്ട​റി​നോ​ടാ​ലോ​ചി​ച്ചു രൂ​പ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തും വി​മാ​ന​യാ​ത്ര​യ്ക്കി​ട​യിൽ അന്തി​മ​രൂ​പം കൊ​ടു​ത്ത​തു​മായ പരി​ഹാ​ര​ഫോർ​മുല വി​ശ​ദീ​ക​രി​ച്ചു. കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ടെ പ്ര​ശ്നം കോ​മാ​ളി​ക​ളെ​ത്ത​ന്നെ ഉന്മൂ​ല​നം ചെ​യ്തു പരി​ഹ​രി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ആ ഒത്തു​തീർ​പ്പു​വ്യ​വ​സ്ഥ​കൾ നി​ശ​ബ്ദ​നാ​യി കേ​ട്ടി​രു​ന്ന ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ ഒടു​വിൽ ഒരു വീ​ണ്ടു​വി​ചാ​രം​പോ​ലെ ഇത്ര മാ​ത്രം പറ​ഞ്ഞു: “പി​രി​ഞ്ഞു​പോ​കു​മ്പോൾ ഞാൻ കൊ​ടു​ത്ത പണ​പ്പൊ​തി വാ​ങ്ങി​യി​ട്ടു് ആ ജോ​ഗീ​ന്ദർ സിങ് ‘ഇതു് നി​ന്റെ വക’ എന്നു പറ​ഞ്ഞു് എനി​ക്കു തന്ന കൊ​ച്ചു നെ​ല​വി​ള​ക്കു് നി​ന്റെ അമ്മ ഇപ്പോ​ഴും സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​വ​ച്ചി​ട്ടൊ​ണ്ടു്, പൂ​ജാ​മു​റീ​ലു്… അതൊ​ക്കെ ഒരു കാലം!”

വെ​റു​തെ ഒന്നു ചി​രി​ച്ചി​ട്ടു് വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ ഹരീഷ് മി​ശ്ര​യെ ഫോ​ണി​ലൂ​ടെ ബന്ധ​പ്പെ​ട്ടു് വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ തൊ​ഴിൽ​പ്ര​ശ്ന​ത്തി​ന്റെ രണ്ടാം​വ​ട്ട ചർ​ച്ച​യ്ക്കാ​യി ക്ഷ​ണി​ച്ചു.

പറ​ഞ്ഞൊ​ത്ത സമ​യ​ത്തു​ത​ന്നെ എത്തിയ ഹരീഷ് മി​ശ്ര​യെ വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ ഹൃ​ദ്യ​മായ ഒരു ചി​രി​യോ​ടെ ബല​വ​ത്തായ ഒരു ഹസ്ത​ദാ​ന​ത്തോ​ടെ സ്വീ​ക​രി​ച്ചു് മു​ക​ളി​ല​ത്തെ നി​ല​യി​ലെ തന്റെ സ്വ​കാ​ര്യ​മു​റി​യി​ലേ​യ്ക്കു കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. നഗ​ര​ത്തി​ലെ കാ​ലാ​വ​സ്ഥാ​മാ​റ്റ​ങ്ങ​ളെ​യും ട്രാ​ഫി​ക് തട​സ്സ​ങ്ങ​ളെ​യും മറ്റും പറ​ഞ്ഞു തു​ട​ങ്ങിയ അവ​രു​ടെ സം​ഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങൾ വി​ദേ​ശ​ന​ഗ​ര​ങ്ങ​ളി​ലെ ആസൂ​ത്ര​ണ​ത്തി​ന്റെ മേ​ന്മ​ക​ളും തൊ​ഴിൽ​മേ​ഖ​ല​യി​ലെ ആഗോ​ളാ​വ​സ്ഥ​ക​ളും ചർച്ച ചെ​യ്തു് ഒടു​വിൽ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ പ്ര​ശ്ന​ത്തി​ലെ​ത്തി. അച്ഛ​ന​റി​യാ​ത്ത പുതിയ തൊഴിൽ സം​സ്കാ​രം വണ്ടർ​ലാൻ​ഡിൽ ഞാൻ കൊ​ണ്ടു​വ​രാൻ ഉദ്ദേ​ശി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്ന തു​ട​ക്ക​ത്തോ​ടെ വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ തന്റെ ഒത്തു തീർ​പ്പു ഫോർ​മുല മി​ശ്ര​യ്ക്കു മു​ന്നിൽ അവ​ത​രി​പ്പി​ച്ചു.

ഇത്ത​വ​ണ​ത്തെ ഗണ​പ​തി​യു​ത്സ​വ​കാ​ല​ത്തേ​ക്കു ലക്ഷ്യ​മി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്ന വി​ല്പ​ന​യു​ണ്ടാ​യാൽ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ അടു​ത്ത വി​ക​സ​ന​മാ​യി ഉദ്ദേ​ശി​ക്കു​ന്ന സാ​രി​ഷോ​റൂം ഉടൻ ആരം​ഭി​ക്കാൻ കഴി​യും. തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളു​ടെ ആത്മാർ​ത്ഥ​മായ സഹ​ക​ര​ണ​ത്തോ​ടെ മാ​ത്രം സാ​ധി​ച്ചെ​ടു​ക്കാ​വു​ന്ന ലക്ഷ്യം നേടാൻ മാ​നേ​ജ്മെ​ന്റ് എല്ലാ പരി​ശ്ര​മ​ങ്ങ​ളും നട​ത്തി​യി​രി​ക്കും. സാരി ഷോ​റൂ​മി​ലേ​ക്കു പ്ര​ത്യേക നി​യ​മ​നം നട​ത്താ​തെ, കോ​മാ​ളി​ക​ളെ അവി​ട​ത്തെ വി​ല്പ​ന​ക്കാ​രാ​യി നി​യ​മി​ക്കും. അതു​വ​രെ അവർ ഇപ്പോ​ഴ​ത്തെ സേ​വ​ന​വേ​തന വ്യ​വ​സ്ഥ​ക​ളിൽ​ത്ത​ന്നെ തു​ട​ര​ണം. എന്നാൽ ഉത്സ​വ​കാല വി​ല്പന ലക്ഷ്യ​ത്തി​ലെ​ത്തി​ച്ചാൽ അവർ​ക്കും മറ്റു തൊ​ഴി​ലാ​ളി​കൾ​ക്കൊ​പ്പം ബോണസ് നല്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. സാരി ഷോറൂം തു​റ​ക്കു​ക​യും കോ​മാ​ളി​കൾ അവി​ട​ത്തെ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളാ​യി മാ​റു​ക​യും ചെ​യ്യു​മ്പോൾ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലേ​യ്ക്കു കോ​മാ​ളി​ക​ളാ​യി പുതിയ നി​യ​മ​ന​ങ്ങൾ ഉണ്ടാ​യി​രി​ക്കി​ല്ല. കട​യു​ടെ ആകർ​ഷ​ണീ​യത നി​ല​നി​റു​ത്താൻ പുതിയ ആശ​യ​ങ്ങൾ കണ്ടെ​ത്തും.

സ്ഥാ​പ​ന​ത്തി​ന്റെ വ്യാ​പാ​ര​താ​ത്പ​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​കൾ​ക്കു​ള്ള പങ്കു് അം​ഗീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തും കോ​മാ​ളി​ക​ളെ സ്ഥി​രം തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളാ​ക്കി മാ​റ്റു​ന്ന​തും ലാ​ഭ​വീ​ത​ത്തി​നു് ആനു​പാ​തി​ക​മാ​യി ബോണ നല്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു​മായ ഫോർ​മു​ല​യിൽ താൻ ഉയർ​ത്തിയ ആവ​ശ്യ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി പൊ​രു​ത്തം കണ്ടെ​ത്തിയ ഹരീഷ് മി​ശ്ര​യ്ക്കു് വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ നിർ​ദ്ദേ​ശ​ങ്ങൾ സ്വീ​കാ​ര്യ​മാ​യി​ത്തോ​ന്നി. എങ്കി​ലും ഒരു നേ​താ​വി​ന്റെ കൗ​ശ​ല​ത്തോ​ടെ, താൻ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി ആലോ​ചി​ച്ചു പ്ര​തി​ക​ര​ണം അറി​യി​ക്കാം എന്നു പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു് മിശ്ര കൈ​കൂ​പ്പി വി​ട​വാ​ങ്ങി വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലേ​യ്ക്കു യാ​ത്ര​യാ​യി.

ഒരു വലിയ വി​ജ​യ​ത്തി​ന്റെ നിറം കൊ​ടു​ത്തു് മിശ്ര ഒത്തു​തീർ​പ്പു വ്യ​വ​സ്ഥ​കൾ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളെ അറി​യി​ച്ചു. വി​ല്പ​ന​ല​ക്ഷ്യ​ത്തി​ന്റെ വൻതുക തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളെ ആശ​ങ്ക​പ്പെ​ടു​ത്തി​യെ​ങ്കി​ലും കോ​മാ​ളി​കൾ ജോ​ലി​സ്ഥി​ര​ത​യു​ടെ പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്താൽ തങ്ങൾ​ക്കു മു​ന്നി​ലെ അവസാന വെ​ല്ലു​വി​ളി സ്വീ​ക​രി​ക്കാൻ തയ്യാ​റാ​യ​തോ​ടെ വ്യ​വ​സ്ഥ​കൾ അം​ഗീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. ഹരീഷ് മി​ശ്ര​യു​ടെ സന്ദേ​ശ​മെ​ത്തി​യ​തും വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലേ​യ്ക്കു പു​റ​പ്പെ​ട്ട വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ ഒത്തു​തീർ​പ്പു വ്യ​വ​സ്ഥ​കൾ ഒപ്പി​ട്ടു​വാ​ങ്ങി, അച്ഛ​ന്റെ ആഗ്ര​ഹ​പ്ര​കാ​രം ജോ​ഗീ​ന്ദർ സിങ് നല്കിയ നി​ല​വി​ള​ക്കു കൊ​ളു​ത്തി വണ്ടർ​ലാൻ​ഡ് വീ​ണ്ടും തു​റ​ന്നു. താൻ രൂ​പ​ക​ല്പന ചെയ്ത കു​ഞ്ഞു​ടു​പ്പു​ക​ളു​ടെ ഒരു പെ​ട്ടി ഹരീഷ് മി​ശ്ര​യ്ക്കു സമ്മാ​നി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ ഗണ​പ​തി​യു​ത്സവ വി​ല്പ​ന​യ്ക്കു തു​ട​ക്ക​വും കു​റി​ച്ചു. തു​ടർ​ന്നു് ഹരീഷ് മി​ശ്ര​യും വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ​യും കെ​ട്ടി​പ്പി​ടി​ച്ചു ചി​രി​ച്ചു കൊ​ണ്ടു​നി​ല്ക്ക​വേ, തൊ​ഴി​ലാ​ളി​കൾ ചു​റ്റും​നി​ന്നു് ആഹ്ലാ​ദ​ത്തോ​ടെ കൈ​യ​ടി​ച്ചു.

തങ്ങൾ അതു​വ​രെ കണ്ടി​ട്ടി​ല്ലാ​യി​രു​ന്ന ശി​ശു​വ​സ്ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ പാ​റ്റേ​ണു​കൾ പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട വണ്ടർ​ലാൻ​ഡ് ഉത്സ​വ​ല​ഹ​രി​യി​ലാ​യി​രു​ന്ന നഗ​ര​വാ​സി​ക​ളെ ഭ്ര​മി​പ്പി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങി. വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ ഡിസൈൻ ചെയ്ത പുതിയ വേ​ഷ​ങ്ങ​ളിൽ കോ​മാ​ളി​ക​ളും ഏതോ അന്യ​ഗ്ര​ഹ​ജീ​വി​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ ജന​ങ്ങ​ളു​ടെ കൗ​തു​ക​ങ്ങൾ കവർ​ന്നെ​ടു​ത്തു. വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ വി​ല്പ​ന​യു​ടെ ഗ്രാ​ഫ് താൻ വരച്ച വര​യി​ലൂ​ടെ​ത്ത​ന്നെ ഉയ​രു​ന്ന​താ​യി​ക്ക​ണ്ട വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ ദി​വ​സേന അച്ഛ​നെ ഫോണിൽ വി​ളി​ച്ചു് ആഹ്ലാ​ദം പങ്കി​ട്ടു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. പുതിയ കാ​ല​ത്തു് തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളു​ടെ കു​ട്ടി​ക​ളും വാ​ലു​ക​ളും ചി​റ​കു​ക​ളു​മു​ള്ള ഉടു​പ്പു​കൾ സ്വ​പ്നം കണ്ടു തു​ട​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നു് ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യെ ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു് തല​സ്ഥാ​ന​ത്തു​നി​ന്നു് കു​ഞ്ഞു​ടു​പ്പു​ക​ളു​ടെ പു​ത്തൻ പു​ത്തൻ കൺ​സൈൻ​മെ​ന്റു​കൾ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലേ​യ്ക്കു് എത്തി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു.

ഗണ​പ​തി​യു​ത്സ​വം കലാ​ശി​ക്കാ​റാ​ക​വേ, വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ വി​ല്പന ലക്ഷ്യ സം​ഖ്യ​യു​ടെ 98 ശത​മാ​ന​മെ​ത്തി​യ​താ​യി​ക്ക​ണ്ട വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ തല​സ്ഥാ​നം ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്ന പഴകിയ പാ​റ്റേ​ണു​ക​ളി​ലെ കു​ഞ്ഞു​ടു​പ്പു​ക​ളു​ടെ സ്റ്റോ​ക്ക് ‘50% റി​ബേ​റ്റ്’ എന്ന​തു തി​രു​ത്തി ‘30%’ എന്നാ​ക്കി, അച്ഛ​ന്റെ കട​യി​ലേ​യ്ക്കു് അയ​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു. വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ മു​ന്നിൽ​നി​ന്നു കോ​മാ​ളി​കൾ മാ​ജി​ക്കു​കാ​രു​ടെ വേ​ഷ​ത്തിൽ നഗ​ര​വാ​സി​ക​ളെ ഉയർ​ത്തി​ക്കാ​ട്ടിയ ആ ആദായ വി​ല്പ​നാ സ്റ്റോ​ക്ക് ശേ​ഷി​ച്ച രണ്ടു ദി​വ​സ​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ളിൽ​ത്ത​ന്നെ വി​ല്പ​ന​ല​ക്ഷ്യ​ത്തെ മറി​ക​ട​ക്കാൻ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​നെ സഹാ​യി​ച്ചു.

ഉത്സ​വ​ത്തി​ന്റെ സമാപന ദിവസം നഗരം കണ്ട ഏറ്റ​വും വലിയ ഗണപതി വി​ഗ്ര​ഹ​വു​മാ​യി വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​നു മു​ന്നിൽ​നി​ന്നു പു​റ​പ്പെ​ട്ട ലോ​റി​യിൽ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​കൾ കൈകൾ കോർ​ത്തു​പി​ടി​ച്ചു് ആഹ്ലാദ നൃ​ത്ത​ങ്ങൾ ആടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. അവർ​ക്കി​ട​യിൽ​നി​ന്നു്, തങ്ങ​ളു​ടെ കോ​മാ​ളി വേ​ഷ​ങ്ങൾ ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്ന എട്ടു തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളെ അവ​രു​ടെ പദ​വി​ന്യാ​സ​ങ്ങ​ളു​ടെ ചടു​ല​ത​കൊ​ണ്ടു തി​രി​ച്ച​റി​യാൻ കഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു.

ഉത്സ​വ​ത്തി​ന്റെ പി​റ്റേ​ന്നു​മു​തൽ കോ​മാ​ളി​കൾ ഉന്മൂ​ല​നം ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ട വണ്ടർ​ലാൻ​ഡ് പ്ര​വർ​ത്തി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങി. പുതിയ കോ​മാ​ളി​ക​ളെ ആവ​ശ്യ​മു​ണ്ടോ എന്ന​ന്വേ​ഷി​ച്ചെ​ത്തിയ തൊഴിൽ—ഏജ​ന്റു​മാർ നി​രാ​ശ​യോ​ടെ മട​ങ്ങി.

എന്നാൽ, അന്നു രാ​ത്രി മെ​ട്രോ ചാ​ന​ലി​ലെ ഏറ്റ​വും ജന​പ്രീ​തി നേടിയ സീ​രി​യ​ലി​നി​ട​യ്ക്കു്, അതീവ ഹൃ​ദ്യ​മായ ഒരു ഗാ​ന​ത്തി​ന്റെ ശീ​ലു​കൾ അക​മ്പ​ടി​യാ​ക്കി, അതി​ര​സ​ക​ര​മായ വേ​ഷ​ങ്ങ​ളി​ട്ട ഒരു സംഘം കോ​മാ​ളി​കൾ നി​ര​ന്നു​നി​ന്നു് ഉശിരൻ കോ​മാ​ളി​ത്ത​ങ്ങൾ കാ​ട്ടു​ന്ന വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ പര​സ്യ​ചി​ത്രം നഗ​ര​വാ​സി​കൾ നിർ​ന്നി​മേ​ഷ​രാ​യി നോ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. അടു​ത്ത മാസം തു​റ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ സാരീ ഷോ​റൂ​മി​നെ​പ്പ​റ്റി​യു​ള്ള അറി​യി​പ്പോ​ടെ​യാ​യി​രു​ന്നു ആ പര​സ്യം അവ​സാ​നി​ച്ച​തു്. സാ​രീ​ഷോ​റൂം തു​റ​ക്കും​വ​രെ​യു​ള്ള ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളിൽ ദി​വ​സേന അതേ​സ​മ​യ​ത്തു പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ആ പര​സ്യം വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ ജന​പ്രീ​തി വർ​ധി​പ്പി​ച്ച​താ​യി, ഉത്സ​വ​ശേ​ഷ​മു​ള്ള മാ​ന്ദ്യം ബാ​ധി​ക്കാ​ത്ത വി​ല്പ​ന​യു​ടെ ഗ്രാ​ഫു​കൾ തെ​ളി​യി​ച്ചു. കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ടെ ‘ഹായ് വണ്ടർ​ലാൻ​ഡ്’ എന്നു തു​ട​ങ്ങു​ന്ന സം​ഘ​ഗാ​നം നഗ​ര​ത്തി​ലെ കു​ട്ടി​കൾ ഒരു പാ​ഠ​ഭാ​ഗം​പോ​ലെ ഉരു​വി​ട്ടു പഠി​ക്കാ​നും തു​ട​ങ്ങി​യി​രു​ന്നു.

നി​റ​പ്പ​കി​ട്ടേ​റിയ ഒരു ചട​ങ്ങിൽ സു​പ്ര​സി​ദ്ധ​യായ ഒരു സി​നി​മാ​ന​ടി വണ്ടർ​ലാൻ​ഡ് സാ​രീ​ഷോ​റും ഉദ്ഘാ​ട​നം ചെ​യ്യു​മ്പോൾ നടി​ക്കു പി​ന്നിൽ നി​ര​ന്നു നി​ന്നി​രു​ന്ന ഷോ​റൂ​മി​ലെ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളാ​യി മാറിയ പഴയ കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ടെ മു​ഖ​ങ്ങൾ ട്യൂ​ബ് ലൈ​റ്റു​ക​ളു​ടെ പ്ര​കാ​ശ​ധ​വ​ളി​മ​യിൽ ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ ശ്ര​ദ്ധാ​പൂർ​വ്വം നോ​ക്കി ഹൃ​ദി​സ്ഥ​മാ​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ​യാ​ക​ട്ടെ, ഷോ​റൂ​മി​ന്റെ കോണിൽ സ്ഥാ​പി​ച്ച കമ്പ്യൂ​ട്ട​റി​നു് അല്പം​കൂ​ടി സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങൾ ഒരു​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​പ്പ​റ്റി ചി​ന്തി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് നി​ല്ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ‘അച്ഛ​നെ ഒറ്റി​ക്കൊ​ടു​ക്കി​ല്ലാ​ത്ത പുതിയ കണ​ക്കെ​ഴു​ത്തു​കാ​രൻ’—വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ വി​ചാ​രി​ച്ചു.

സാ​രീ​ഷോ​റൂം തു​റ​ന്ന​തോ​ടെ, വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ പര​സ്യ​ചി​ത്രം നവീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. സാ​രി​ക​ളു​ടെ​യും കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു​ള്ള വസ്ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും പുതിയ ഡി​സൈ​നു​ക​ളും പാ​റ്റേ​ണു​ക​ളും​കൂ​ടി പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ആ പരസ്യ ചി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ സമ​യ​ദൈർ​ഘ്യം കൂ​ടു​ക​യും അതു് ഒന്നി​ല​ധി​കം തവണ ടെ​ലി​ക്കാ​സ്റ്റ് ചെ​യ്യ​പ്പെ​ടു​ക​യു​മു​ണ്ടാ​യി.

എന്നാൽ, കാ​ല​ത്തു്, ഉച്ച​യ്ക്ക്, വൈ​കി​ട്ടു്—അങ്ങ​നെ മൂ​ന്നു നേരം ആഹാ​ര​ത്തി​നു ശേഷം മു​ട​ങ്ങാ​തെ കണ്ടു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നി​ട്ടും ആ പരസ്യ ചി​ത്ര​ത്തി​ലെ ലീഡ് റോളിൽ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​ന്ന രണ്ടു കോ​മാ​ളി​ക​ളിൽ ഒരാൾ വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ​യും മറ്റേ​യാൾ ഹരീഷ് മി​ശ്ര​യു​മാ​ണെ​ന്നു​ള്ള​തു് അങ്ങ​നെ​യി​ങ്ങ​നെ ആർ​ക്കും മന​സ്സി​ലാ​യി​ട്ടി​ല്ല—ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യ്ക്കു​പോ​ലും.

അയ്മ​നം ജോ​ണി​ന്റെ ലഘു ജീ​വ​ച​രി​ത്രം.