SFNസാ​യാ​ഹ്ന ഫൌ​ണ്ടേ​ഷൻ
images/August_Macke.jpg
Large bright shop window, a painting by August Macke (1887–1914).
ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ കോ​മാ​ളി​കൾ
അയ്മ​നം ജോൺ

ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ ‘വണ്ടർ​ലാൻ​ഡ്’ എന്ന വസ്ത്ര​വ്യാ​പാ​ര​ശാ​ല​യിൽ കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു​ള്ള റെ​ഡി​മെ​യ്ഡ് തു​ണി​ത്ത​ര​ങ്ങൾ വി​ല്ക്കു​ന്നു. നഗ​ര​ത്തി​ലെ പ്ര​ധാന ഷോ​പ്പി​ങ് ഏരി​യാ​യിൽ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡ് സ്ഥാ​പി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന സ്ഥലം ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ പി​താ​വു് ഗം​ഗാ​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ വി​ഭ​ജ​ന​കാ​ല​ത്തു് തു​ച്ഛ​മായ വി​ല​യ്ക്കു വാ​ങ്ങി​യി​ട്ടി​രു​ന്ന​താ​ണു്. അവിടെ ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ തന്റെ ചെ​റു​പ്പ​ത്തിൽ 1964-ലെ ഗണ​പ​തി​യു​ത്സ​വ​കാ​ല​ത്തു് ‘ഭാ​ട്ടി​യാ ടെ​ക്സ്റ്റൈൽ​സ്’ എന്ന പേരിൽ ആരം​ഭി​ച്ച കട ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ കച്ച​വ​ട​നി​പു​ണത കാ​ലാ​കാ​ല​ങ്ങ​ളിൽ കണ്ടെ​ത്തിയ വി​പ​ണ​ന​ത​ന്ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ വി​ജ​യ​ത്താൽ, പല തവണ നവീ​ക​രി​ച്ചാ​ണു് പുതിയ പേരിൽ നഗ​ര​ത്തി​ലെ ഏറ്റ​വും വലിയ ശി​ശു​വ​സ്ത്രാ​ല​യ​മാ​യി മാ​റി​യ​തു്. ആദ്യ കാ​ല​ത്തു് ജോ​ഗീ​ന്ദർ​സി​ങ് എന്ന ഒരു വൃ​ദ്ധൻ മാ​ത്രം ഭാ​ട്ടി​യാ​യ്ക്കു സഹാ​യി​യാ​യി ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന കടയിൽ ഇന്നു് അൻ​പ​തോ​ളം ജോ​ലി​ക്കാ​രു​ണ്ടു്. വണ്ടർ​ലാൻ​ഡിൽ നി​ന്നു ലഭി​ച്ച ലാ​ഭ​ത്തി​ന്റെ വൻ​തു​ക​കൾ ഭാ​ട്ടി​യാ നഗ​ര​ത്തി​ലെ പ്ര​മുഖ തു​ണി​മി​ല്ലു​ക​ളു​ടെ ഓഹ​രി​ക​ളിൽ നി​ക്ഷേ​പി​ച്ചി​ട്ടു​മു​ണ്ടു്. മാ​ത്ര​മോ? വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​നു് ഇന്നു തല​സ്ഥാ​ന​ന​ഗ​രി​യിൽ ഒരു ശാ​ഖ​യു​ണ്ടു്. ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ ഏക പു​ത്രൻ വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ നട​ത്തു​ന്ന ആ കടയും നാൾ​ക്കു​നാൾ വളർ​ന്നു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണു്. അവിടെ, പക്ഷേ, തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളു​ടെ എണ്ണം കു​റ​വാ​ണു്. ബി​ല്ലെ​ഴു​തു​ന്ന​തും സ്റ്റോ​ക്ക് കണ​ക്കു​കൾ സൂ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തു​മെ​ല്ലാം കമ്പ്യൂ​ട്ട​റു​ക​ളാ​ണു്. വി​ല്പ​ന​യു​ടെ കണ​ക്കു​കൾ ഗ്രാ​ഫു​ക​ളാ​യി കമ്പ്യൂ​ട്ട​റു​കൾ വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ​യ്ക്കു വര​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്നു. ചി​ത്ര​ക​ല​യിൽ താ​ത്പ​ര്യ​മു​ള്ള വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ ശി​ശു​വ​സ്ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ മനോ​ഹ​ര​മായ പാ​റ്റേ​ണു​കൾ കമ്പ്യൂ​ട്ട​റിൽ വര​ച്ചു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്നു. അതു​പ​യോ​ഗി​ച്ചു നിർ​മ്മി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട വസ്ത്ര​ങ്ങൾ അതി​വേ​ഗം വി​ല്ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ചര​ക്കു​ക​ളാ​യ​തോ​ടെ അച്ഛ​ന്റെ കട​യു​ടെ വളർ​ച്ചാ​വേ​ഗ​ത​യെ മറി​ക​ട​ന്നാ​ണു് വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ വ്യാ​പാ​ര​മു​യ​രു​ന്ന​തു്. രണ്ടു് വണ്ടർ​ലാൻ​ഡു​ക​ളും തമ്മിൽ കച്ച​വ​ട​ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും നി​ല​നിർ​ത്തി​യി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും തന്റെ പാ​റ്റേ​ണു​ക​ളിൽ ഏറ്റ​വും വി​ല്പ​ന​യു​ള്ള ചി​ല​തു് അച്ഛ​ന്റെ കട​യി​ലൂ​ടെ​യും വി​ല്ക്കു​ന്ന​തി​നെ​പ്പ​റ്റി വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ പല​പ്പോ​ഴും ആലോ​ചി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഏതു കാ​ര്യ​വും അച്ഛ​നോ​ടും കമ്പ്യൂ​ട്ട​റി​നോ​ടും ആലോ​ചി​ച്ചു മാ​ത്രം ചെ​യ്യാ​റു​ള്ള വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ ഇതേ​പ്പ​റ്റി ഒരി​ക്കൽ ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യോ​ടു സം​സാ​രി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. എന്നാൽ, നി​രാ​ശ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു അച്ഛ​ന്റെ മറു​പ​ടി: “നി​ന്റെ കട തല​സ്ഥാ​ന​ത്താ​ണെ​ന്നോർ​ക്ക​ണം. അവിടെ തു​ണി​ത്ത​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ മേ​ന്മ​യെ​ക്കാൾ അവ​യു​ടെ പകി​ട്ടും പത്രാ​സു​മാ​ണു് ആളുകൾ നോ​ക്കു​ന്ന​തു്. ഇതാ​ക​ട്ടെ, തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളു​ടെ നഗ​ര​മാ​ണു്. വി​ല​ക്കു​റ​വും ഗു​ണ​മേ​ന്മ​യു​മാ​ണു് ഇവിടെ ആളു​കൾ​ക്കാ​വ​ശ്യം ഇവി​ട​ത്തെ കു​ട്ടി​കൾ​ക്കും വലിയ വാ​ലു​ക​ളും ചി​റ​കു​ക​ളു​മു​ള്ള ഉടു​പ്പു​ക​ളോ​ടു ഭ്രമം തോ​ന്നാ​നി​ട​യി​ല്ല.” പി​ന്നീ​ടു് വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ തന്റെ കമ്പ്യൂ​ട്ട​റു​കൾ പല കോ​ണു​ക​ളിൽ​നി​ന്നു നോ​ക്കി വര​യ്ക്കു​ന്ന വി​ല്പ​ന​യു​ടെ ഗ്രാ​ഫു​കൾ കാ​ട്ടി അച്ഛ​ന്റെ കട​യി​ലും കമ്പ്യൂ​ട്ട​റു​കൾ സ്ഥാ​പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു നിർ​ബ​ന്ധി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു.

images/aymanam-hariram-03.png

ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യ്ക്കു് കമ്പ്യൂ​ട്ട​റു​ക​ളു​ടെ​യും ആവ​ശ്യം അത്ര ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ട്ടി​ല്ല. കട​യു​ടെ കവാ​ട​ത്തി​ന​രി​കി​ലെ കണ്ണാ​ടി​ക്കൂ​ട്ടിൽ ദൃ​ഷ്ടി​കൾ റഡാ​റു​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ വാ​തിൽ​ക്ക​ലേ​ക്കു തി​രി​ച്ചു​വ​ച്ചു് ഇരി​ക്കു​ന്ന ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ മന​സ്സു് ഒരു കമ്പ്യൂ​ട്ട​റി​ന്റെ കൃ​ത്യ​ത​യോ​ടെ​ത​ന്നെ കച്ച​വ​ട​ക്ക​ണ​ക്കു​ക​ളു​ടെ അദൃ​ശ്യ​ഗ്രാ​ഫു​കൾ വര​ച്ചു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്നു. എൺ​പ​തു​ക​ളിൽ നഗ​ര​ത്തി​ലെ ജന​സം​ഖ്യ പൂർ​വ്വാ​ധി​ക​മായ തോതിൽ വർ​ധി​ച്ചു വന്ന​പ്പോൾ അതി​ന​നു​സ​രി​ച്ചു​ള്ള വ്യാ​പാ​ര​വർ​ധന തന്റെ കട​യ്ക്കു​ണ്ടാ​യി​ല്ലെ​ന്നു് ഭാ​ട്ടി​യാ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി. പു​തു​താ​യി​ത്തു​ട​ങ്ങിയ ഇതര വസ്ത്രാ​ല​യ​ങ്ങൾ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ വശ്യത കു​റ​ച്ച​താ​യും ഭാ​ട്ടി​യാ കണ്ടെ​ത്തി. 1989-ലെ ഗണ​പ​തി​യു​ത്സ​വ​കാ​ല​ത്തു്, ഒരു വലിയ സ്റ്റോ​ക്ക് ശേ​ഖ​ര​ണ​ത്തി​നു ശേഷം വേ​ണ്ട​ത്ര പര​സ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തിയ ഒരു റി​ഡ​ക്ഷൻ വി​ല്പ​ന​യോ​ടെ, കട​യു​ടെ ഇരു​പ​ത്തി​യ​ഞ്ചാം വർഷം ആഘോ​ഷി​ക്കാൻ ഭാ​ട്ടി​യാ തീ​രു​മാ​നി​ച്ചു.

അതോ​ടൊ​പ്പം​ത​ന്നെ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ ആകർ​ഷ​ണീ​യത വർ​ധി​പ്പി​ക്കാൻ ഒരു നൂ​ത​നാ​ശ​യ​വും ഭാ​ട്ടി​യാ കണ്ടെ​ത്തി. കട തു​റ​ക്കും മുതൽ അട​യ്ക്കും​വ​രെ, നാലു കോ​മാ​ളി​കൾ വാ​തിൽ​ക്കൽ വഴി​പോ​ക്കർ​ക്കു നേരെ തി​രി​ഞ്ഞു​നി​ന്നു് പല​യി​നം കോ​മാ​ളി​ത്ത​ങ്ങൾ കാ​ട്ടി വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലേ​യ്ക്കു് അവ​രു​ടെ ശ്ര​ദ്ധ​യാ​കർ​ഷി​ക്കുക. ഇതി​ലേ​ക്കാ​യി കൗ​മാ​ര​പ്രാ​യ​ക്കാ​രായ എട്ടു പുതിയ ജോ​ലി​ക്കാ​രെ ഭാ​ട്ടി​യാ താൽ​ക്കാ​ലി​കാ​ടി​സ്ഥാ​ന​ത്തിൽ നി​യ​മി​ച്ചു. കാ​ല​ത്തും ഉച്ച​യ്ക്കും തു​ട​ങ്ങു​ന്ന രണ്ടു ഷി​ഫ്റ്റു​ക​ളി​ലാ​യി അവർ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ കു​ഞ്ഞു​ടു​പ്പു​കൾ കൊ​ണ്ട​ല​ങ്ക​രി​ച്ച തി​ണ്ണ​യിൽ​നി​ന്നു കോ​മാ​ളി​ക്ക​ളി​കൾ കാ​ട്ടി വഴി​പോ​ക്ക​രെ വശീ​ക​രി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി. പരീ​ക്ഷ​ണം വൻ​വി​ജ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഉത്സ​വ​കാ​ല​ത്തെ ഉത്സാ​ഹ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം കോ​മാ​ളി​ത്ത​ങ്ങ​ളോ​ടും ആദായ വി​ല്പ​ന​യോ​ടു​മു​ള്ള കമ്പം​കൂ​ടി ചേർ​ന്ന​പ്പോൾ നഗ​ര​വാ​സി​കൾ കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു​ള്ള ഉത്സ​വ​കോ​ടി​കൾ വാ​ങ്ങാൻ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡു​ത​ന്നെ തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്തു. പു​ത്തൻ സ്റ്റോ​ക്കി​നു പുറമെ വണ്ടർ ലാൻ​ഡി​ലെ പഴ​ഞ്ച​ര​ക്കു​ക​ളും വി​റ്റു​പൊ​യ്ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. ഉത്സ​വ​ദി​വ​സം ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ വക​യാ​യി ഒരു പടു​കൂ​റ്റൻ ഗണ​പ​തി​വി​ഗ്ര​ഹം കട​ലി​ലേ​ക്കാ​ന​യി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തു് അസാ​മാ​ന്യ​മായ വ്യാ​പാ​ര​വി​ജ​യ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​ഖ്യാ​പ​ന​മാ​യി നഗ​ര​ത്തി​ലെ​ങ്ങും വ്യാ​ഖ്യാ​നി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു.

കാ​ല​ക്ര​മ​ത്തിൽ, വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ കോ​മാ​ളി​കൾ നഗ​ര​ത്തി​ലെ അറി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ദൃ​ശ്യ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നാ​യി. പക​ലൊ​രി​ക്ക​ലും തി​ര​ക്കൊ​ഴി​യാ​ത്ത നി​ര​ത്തി​ലെ ആൾ​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങ​ളെ കോ​മാ​ളി​കൾ പു​ത്തൻ പു​ത്തൻ കോ​മാ​ളി​ത്ത​ങ്ങൾ കാ​ട്ടി വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലേ​ക്കു ക്ഷ​ണി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. കട​യി​ലേ​ക്കു നട​ന്ന​ടു​ക്കു​ന്ന​വ​രെ കോ​മാ​ളി​കൾ ഹൃ​ദ്യ​മായ ചേ​ഷ്ട​കൾ കാ​ട്ടി സ്വീ​ക​രി​ച്ചാ​ന​യി​ച്ചു. കു​ട്ടി​ക​ളെ അവർ കൈ​പി​ടി​ച്ചു വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലേ​ക്കു കയ​റ്റി. നട​ത്തു​ന്ന കച്ച​വ​ട​ത്തി​ന്റെ തോ​ത​നു​സ​രി​ച്ചു് മി​ഠാ​യി​ക​ളും ശീ​ത​ള​പാ​നീ​യ​ങ്ങ​ളും വി​ത​ര​ണം ചെ​യ്തു. വാ​ഹ​ന​ങ്ങ​ളി​ലെ​ത്തു​ന്ന​വർ വാ​ങ്ങു​ന്ന തു​ണി​കൾ കോ​മാ​ളി​കൾ​ത​ന്നെ എടു​ത്തു കൊ​ണ്ടു​പോ​യി വാ​ഹ​ന​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ളിൽ​വ​ച്ചു് യാ​ത്രാ​ഭി​വാ​ദ്യ​ങ്ങ​ളും കൊ​ടു​ത്തേ മട​ങ്ങി​യി​രു​ന്നു​ള്ളു.

മാ​റു​ന്ന കാ​ല​ത്തി​നും മാ​റു​ന്ന സി​നി​മ​കൾ​ക്കു​മ​നു​സ​രി​ച്ചു് കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ടെ വേ​ഷ​ങ്ങ​ളി​ലും പെ​രു​മാ​റ്റ​ങ്ങ​ളി​ലും മാ​റ്റ​ങ്ങൾ വരു​ത്താൻ ഭാ​ട്ടി​യാ ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചി​രു​ന്നു. അതി​നാൽ ആ നി​ര​ത്തി​ലൂ​ടെ പതി​വാ​യി പോ​യി​രു​ന്ന​വർ​ക്കും വണ്ടർ​ലാൻ​ഡ് പു​തു​മ​യു​ള്ള കോ​മാ​ളി​ത്ത​ങ്ങൾ സമ്മാ​നി​ച്ചു​പോ​ന്നു. ആൾ​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങ​ളു​ടെ കൗ​തു​കം കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ടെ കൗ​മാ​ര​മ​ന​സ്സി​ന്റെ ചാ​പ​ല്യം വർ​ധി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്ന​തി​നാൽ വി​ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളായ ആശ​യ​ങ്ങൾ അവർ​ക്കു് അനാ​യാ​സം കണ്ടെ​ത്താ​നും കഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ നിർ​ദേ​ശ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു് സ്ത്രീ​ക​ളെ​യും കു​ട്ടി​ക​ളെ​യും കോ​മാ​ളി​കൾ പ്ര​ത്യേ​കം രസി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്ന​തി​നാൽ, വസ്ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ഉപ​ഭോ​ക്തൃ​ലോ​ക​ത്തി​ലെ ആ പ്ര​ജാ​പ​തി​കൾ​ക്കു വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​നോ​ടു​ള്ള മമത ഏറി​യേ​റി വന്നു. കോ​മാ​ളി​കൾ​ക്കു മുൻ​പും കോ​മാ​ളി​കൾ​ക്കു പിൻ​പും എന്നു വേർ​തി​രി​ക്കാ​നാ​വും​വി​ധം പ്ര​ക​ട​മായ വർധന കട​യു​ടെ പ്ര​ശ​സ്തി​യി​ലും ലാ​ഭ​ത്തി​ലും ഉണ്ടാ​യി.

തന്റെ വ്യാ​പാ​ര​ത്തിൽ അതി​ശ​യ​ങ്ങൾ പ്ര​വർ​ത്തി​ച്ച ‘കോ​മാ​ളി ഫാ​ക്ടർ’ എങ്ങ​നെ മന​സ്സി​ലെ​ത്തി​യെ​ന്നു് ഒരി​ക്കൽ ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ മകനു വി​ശ​ദീ​ക​രി​ച്ചു കൊ​ടു​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി—എണ്ണ​ത്തിൽ കൂ​ടി​യ​തോ​ടെ കട​യി​ലെ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളു​ടെ പെ​രു​മാ​റ്റ​രീ​തി​കൾ ഭാ​ട്ടി​യാ​യ്ക്കു് അസം​തൃ​പ്തി​യു​ണ്ടാ​ക്കി​ത്തു​ട​ങ്ങി​യി​രു​ന്നു. കട​യി​ലെ​ത്തു​ന്ന ഉപ​ഭോ​ക്താ​ക്ക​ളോ​ടു്, പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ചു് കു​ട്ടി​ക​ളോ​ടു്, താനും ജോ​ഗീ​ന്ദർ​സി​ങ്ങും കാ​ട്ടി​യി​രു​ന്ന ആ കലയും കച്ച​വ​ട​വും കലർ​ന്ന സ്നേ​ഹ​വാ​യ്പു് വി​ല്പ​ന​ക്കാ​രു​ടെ പുതിയ തല​മു​റ​യ്ക്കു പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ക്കാ​നാ​വു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നു് ഭാ​ട്ടി​യാ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി. പണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളാ​യി വണ്ടർ​ലാൻ​ഡിൽ വന്നി​രു​ന്ന​വർ പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു് അമ്മ​മാ​രാ​യി മാറി. തങ്ങ​ളു​ടെ കു​ട്ടി​ക​ളെ​യും കൂ​ട്ടി വന്നി​രു​ന്ന​പ്പോൾ, പണ്ട​ത്തെ ഓർ​മ്മ​ക​ളു​ടെ ഊഷ്മ​ള​ത​യിൽ​ത്ത​ന്നെ ഉപ​ചാ​ര​പൂർ​വ്വം ശ്ര​ദ്ധി​ക്കു​ന്ന​തു് ഭാ​ട്ടി​യാ പല​പ്പോ​ഴും കണ്ടി​ട്ടു​മു​ണ്ടു്. ഇട​യ്ക്കൊ​ക്കെ ഭാ​ട്ടി​യാ തന്ന​ത്താൻ എഴു​ന്നേ​റ്റു​ചെ​ന്നു് കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളോ​ടു വാ​ത്സ​ല്യം കാ​ട്ടാ​നും അമ്മ​മാ​രെ അവ​രു​ടെ കളർ സെ​ല​ക്ഷ​ന്റെ പേരിൽ അഭി​ന​ന്ദി​ക്കാ​നു​മൊ​ക്കെ ശ്ര​മി​ച്ചു. പക്ഷേ, തന്റെ തടി​ച്ചു​വീർ​ത്തു​പോയ ശരീ​ര​ത്തി​നും ദുർ​മേ​ദ​സ്സി​ലി​ടു​ങ്ങി​പ്പോയ കണ്ണു​കൾ​ക്കും കു​ട്ടി​ക​ളെ വശീ​ക​രി​ക്കാ​നു​ള്ള പ്രാ​പ്തി​യി​ല്ലെ​ന്നും പു​തു​ത​ല​മു​റ​യി​ലെ പെ​ണ്ണു​ങ്ങൾ തന്നെ അവ​ഗ​ണി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നും തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു് ഭാ​ട്ടി​യാ കണ്ണാ​ടി​ക്കൂ​ട്ടി​ലേ​ക്കു​ത​ന്നെ മട​ങ്ങി. ഈ ഘട്ട​ത്തിൽ കച്ച​വ​ട​ക്കാ​ര​നു് അവ​ന്റെ മുഖം എത്ര പ്ര​ധാ​ന​പ്പെ​ട്ട​താ​ണെ​ന്നു് ഭാ​ട്ടി​യാ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി. കൗ​ണ്ട​റു​കൾ​ക്കു പി​ന്നി​ലെ അസ​ന്തു​ഷ്ട​മു​ഖ​ങ്ങൾ സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ന്ന വൈ​ര​സ്യ​ത്തി​നു പ്ര​തി​വി​ധി​യാ​യി സദാ സന്തു​ഷ്ട​മായ കോ​മാ​ളി മു​ഖ​ങ്ങൾ ഭാ​ട്ടി​യാ സങ്ക​ല്പി​ച്ചു​നോ​ക്കി. കപ​ട​മായ ചി​രി​കൾ എളു​പ്പം തി​രി​ച്ച​റി​യു​ന്ന കു​ട്ടി​കൾ​ക്കും ഏതു ചി​രി​യും സം​ശ​യ​ങ്ങ​ളോ​ടെ നോ​ക്കു​ന്ന നഗ​ര​ത്തി​ലെ പെ​ണ്ണു​ങ്ങൾ​ക്കും കോ​മാ​ളി മു​ഖ​ങ്ങ​ളി​ലെ നി​രർ​ത്ഥ​ക​മായ ചി​രി​കൾ സ്വീ​കാ​ര്യ​മാ​കു​മെ​ന്നു് ഭാ​ട്ടി​യാ​യ്ക്കു തോ​ന്നി. മു​ഖം​മൂ​ടി​കൾ​ക്കു പി​ന്നിൽ സ്വ​ന്തം മു​ഖ​ങ്ങൾ ഒളി​പ്പി​ക്കാൻ കഴി​യു​ന്ന​തി​നാൽ കോ​മാ​ളി​കൾ കൂ​ടു​തൽ മാ​നു​ഷി​ക​വും സ്വാ​ഭാ​വി​ക​വു​മായ പെ​രു​മാ​റ്റ​ത്താൽ ഉപ​ഭോ​ക്താ​ക്ക​ളെ സം​പ്രീ​ത​രാ​ക്കാ​തി​രി​ക്കി​ല്ല എന്നും ഭാ​ട്ടി​യാ കണ​ക്കു​കൂ​ട്ടി. ആദ്യ​ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളിൽ​ത്ത​ന്നെ കോ​മാ​ളി​ക​ളും കസ്റ്റ​മേ​ഴ്സും തമ്മി​ലു​ള്ള ഇട​പെ​ട​ലു​കൾ കണ്ണാ​ടി​ക്കൂ​ട്ടി​ലി​രു​ന്നു നി​രീ​ക്ഷി​ച്ചു് തന്റെ നി​ഗ​മ​ന​ങ്ങൾ ശരി​യാ​ണെ​ന്നു് ഉറ​പ്പു​വ​രു​ത്തു​ക​യും ചെ​യ്തു.

കോ​മാ​ളി​കൾ തങ്ങ​ളു​ടെ യഥാർ​ത്ഥ മു​ഖ​ങ്ങൾ ജന​ങ്ങൾ​ക്കു വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്താ​തി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു് ഭാ​ട്ടി​യാ പ്ര​ത്യേ​കം നി​ഷ്കർ​ഷി​ച്ചി​രു​ന്നു. ആ മു​ഖ​പ​രി​ച​യം കോ​മാ​ളി​മു​ഖ​ത്തോ​ടു​ള്ള താ​ത്പ​ര്യം കു​റ​യ്ക്കു​മെ​ന്നു് ഒരു മനഃ​ശാ​സ്ത്ര​വും പഠി​ക്കാ​തെ​ത​ന്നെ ഭാ​ട്ടി​യാ അനു​മാ​നി​ച്ചി​രു​ന്നു. അതി​നാൽ രാ​ത്രി​വ​ണ്ടി​യിൽ തന്റെ തോളിൽ തല​ചാ​യ്ച്ചു് തളർ​ന്നു​റ​ങ്ങിയ സഹ​യാ​ത്രി​കൻ കോ​മാ​ളി​ക​ളി​ലൊ​രു​വ​നാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നു് ഒരു നഗ​ര​വാ​സി​യും തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞി​ല്ല. മനോ​രോ​ഗി​യായ അച്ഛ​നു മരു​ന്നു വാ​ങ്ങാൻ കൂ​ടെ​ക്കൂ​ടെ എത്താ​റു​ള്ള ആ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രൻ കോ​മാ​ളി​ക​ളി​ലെ മറ്റൊ​രു​വ​നാ​ണെ​ന്നു് വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ ഒരു പതിവു കസ്റ്റ​മ​റായ മനോ​രോഗ വി​ദ​ഗ്ദ്ധൻ അറി​ഞ്ഞി​ട്ടേ​യി​ല്ല. അനാ​ഥാ​ല​യ​ത്തിൽ നി​ന്നു ചാ​ടി​പ്പോയ അന്തേ​വാ​സി​യെ ആ കോ​മാ​ളി​മു​ഖ​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ നി​ന്നു കണ്ടു​പി​ടി​ക്കാൻ മി​ക്ക​വാ​റും വണ്ടർ​ലാൻ​ഡിൽ വരാ​റു​ള്ള അനാ​ഥാ​ല​യ​ത്തി​ലെ അച്ച​നു കഴി​ഞ്ഞ​തേ​യി​ല്ല.

images/aymanam-hariram-01.png

കോ​മാ​ളി​ക​ളും തങ്ങൾ ഒരി​ക്ക​ലും തി​രി​ച്ച​റി​യ​പ്പെ​ടാ​തി​രി​ക്ക​ണേ എന്നാ​ണു് ആഗ്ര​ഹി​ച്ച​തു്. വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ തു​ച്ഛ​മായ വേ​ത​നം​കൊ​ണ്ടു് ഒരു താ​ര​ത്തി​നൊ​ത്ത ജീ​വി​തം അവർ​ക്കു സങ്ക​ല്പി​ക്കാ​നാ​വു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ. നിറം മങ്ങിയ വേ​ഷ​ങ്ങ​ളിൽ ചോ​റു​പാ​ത്രം പൊ​തി​ഞ്ഞ പ്ലാ​സ്റ്റി​ക് കൂടു് കക്ഷ​ത്തി​ലി​ടു​ക്കി സബർബൻ തീ​വ​ണ്ടി​യി​ലെ വി​യർ​പ്പു ഗന്ധ​ങ്ങൾ ശ്വ​സി​ച്ചു നിൽ​ക്കു​മ്പോൾ അവർ മറ്റൊ​രു തൊഴിൽ മാ​ത്ര​മേ സ്വ​പ്നം കണ്ടി​രു​ന്നു​ള്ളു. ഇതര നഗ​ര​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നെ​ത്തു​ന്ന തീ​വ​ണ്ടി​ക​ളിൽ ദി​നം​പ്ര​തി അനേകം തൊ​ഴിൽ​ര​ഹി​തർ വന്നെ​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന ആ നഗ​ര​ത്തി​ലാ​വ​ട്ടെ, മെ​ച്ച​പ്പെ​ട്ട തൊ​ഴി​ലു​കൾ ആർ​ഭാ​ട​മേ​റിയ സ്വ​പ്ന​ങ്ങ​ളാ​യി മാ​റി​ക്കൊ​ണ്ടു​മി​രു​ന്നു.

ശമ്പ​ളം കി​ട്ടു​ന്ന ആഴ്ച​യ​റു​തി​ക​ളിൽ പല​പ്പോ​ഴും കോ​മാ​ളി​കൾ ഒന്നി​ച്ചു നഗ​ര​ത്തി​ലെ ചെലവു കു​റ​ഞ്ഞ ഒരു മദ്യ​ശാ​ല​യിൽ​പ്പോ​യി ഒരാ​ഘോ​ഷ​ദി​വ​സ​മെ​ന്ന പോലെ മദ്യ​പി​ച്ചി​രു​ന്നു. തൊ​ഴി​ലി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മായ കോ​മാ​ളി​ക​ളി​ലൂ​ടെ​ത്ത​ന്നെ അവർ​ക്കി​ട​യിൽ ദൃ​ഢ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന സൗ​ഹൃ​ദം, ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ കോ​മാ​ളി​ത്ത​ങ്ങൾ കാ​ട്ടാൻ കി​ട്ടു​ന്ന ആ മദ്യ​പാ​ന​വേ​ള​ക​ളി​ലൂ​ടെ ഒരു സാ​ഹോ​ദ​ര്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു വളർ​ന്നു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. സ്വ​കാ​ര്യ​ദുഃ​ഖ​ങ്ങ​ളും ഗാർ​ഹി​ക​പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ളു​മെ​ല്ലാം അവർ അന്യോ​ന്യം അറി​യി​ച്ചി​രു​ന്നു. വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ തൊ​ഴി​ലി​നോ​ടു​ള്ള മടു​പ്പാ​ക​ട്ടെ, അവർ തു​ല്യ​മാ​യി പങ്കി​ട്ട ഒരു വി​കാ​ര​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒരു മദ്യ​പാ​ന​ദി​ന​ത്തിൽ അവ​രി​ലൊ​രു​വ​നായ അനിൽ പാ​ണ്ഡേ മദ്യ​ല​ഹ​രി​യു​ടെ ഉത്തേ​ജ​ന​ത്തിൽ, വേ​ണ്ട​ത്ര വേതനം നല്കാ​ത്ത ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യോ​ടു​ള്ള അമർ​ഷ​ത്തി​ന്റെ ശബ്ദ​ങ്ങ​ളു​യർ​ത്തി. ഒരു സം​ഘ​ഗാ​ന​ത്തി​ന്റെ തു​ട​ക്കം​പോ​ലെ​യാ​യി​രു​ന്നു അതു്. സ്നേ​ഹി​ത​ന്റെ രോഷം അപ്പാ​ടെ ഉൾ​ക്കൊ​ണ്ട മറ്റു​ള്ള​വ​രും വണ്ടർ​ലാൻ​ഡിൽ​നി​ന്നു്, തങ്ങൾ അർ​ഹി​ക്കു​ന്ന വേ​ത​ന​വും ജോ​ലി​സ്ഥി​ര​ത​യും ലഭി​ക്കാ​ത്ത​തി​ലു​ള്ള അമർഷം മു​ഴു​വൻ പു​റ​ത്തേ​ക്കെ​ടു​ത്തു. അങ്ങ​നെ മദ്യ​ശാല അട​യ്ക്കാ​റാ​യ​പ്പോൾ ഒച്ച​യ​ട​പ്പോ​ടെ ഇറ​ങ്ങി​പ്പോയ കോ​മാ​ളി​കൾ ഒരു സം​ഘ​ട​ന​യാ​യി രൂ​പാ​ന്ത​ര​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു.

കുറെ ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ലെ ഗു​ഢാ​ലോ​ച​ന​കൾ​ക്കു ശേഷം, അവർ നഗ​ര​ത്തി​ലെ ചെ​റു​കിട തൊ​ഴിൽ​മേ​ഖ​ല​യി​ലെ നേ​താ​ക്കൾ​ക്കി​ട​യിൽ നി​ന്നു തങ്ങ​ളെ നയി​ക്കാൻ ഒരു യു​വ​നേ​താ​വി​നെ കണ്ടെ​ത്തി. പല തൊ​ഴിൽ​സ​മ​ര​ങ്ങ​ളും വി​ജ​യ​ത്തി​ലെ​ത്തി​ച്ച​തി​ന്റെ പേരിൽ നഗ​ര​മെ​ങ്ങും അറി​യ​പ്പെ​ട്ടു​തു​ട​ങ്ങി​യി​രു​ന്നു ഹരീഷ് മിശ്ര. ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യെ ഭയ​ത്തോ​ടെ മാ​ത്രം നോ​ക്കാൻ കഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്ന വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളെ തന്റെ സമ​രാ​ഹ്വാ​ന​ത്തി​ലെ വി​മോ​ച​ന​സ്വ​പ്ന​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു് ആന​യി​ക്കു​വാൻ മി​ശ്ര​യ്ക്കു് എളു​പ്പം കഴി​ഞ്ഞു. കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ടെ പ്ര​ശ്നം രമ്യ​മാ​യി പരി​ഹ​രി​ക്കു​വാൻ ഭാ​ട്ടി​യാ തയ്യാ​റാ​യി​ല്ലെ​ങ്കിൽ ഒന്നി​ച്ചു​ള്ള ഒരു പണി​മു​ട​ക്കി​നു തങ്ങൾ തയ്യാ​റാ​ണെ​ന്നു് ഓരോ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​യും മി​ശ്ര​യോ​ടു സമ്മ​തി​ച്ചു.

1994-ലെ ഗണ​പ​തി​യു​ത്സ​വ​ത്തി​ന്റെ നാ​ളു​കൾ. പു​ത്തൻ വസ്ത്ര​ശേ​ഖ​ര​ങ്ങൾ​കൊ​ണ്ടു് വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ ഷെൽ​ഫു​കൾ നി​റ​ച്ചി​ട്ടു് ഒരെ​ട്ടു​കാ​ലി അതി​ന്റെ വല​യി​ലേ​ക്കു നോ​ക്കി​യി​രി​ക്കു​മ്പോ​ലെ ഭാ​ട്ടി​യാ കണ്ണാ​ടി​ക്കൂ​ട്ടി​ലി​രു​ന്ന ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നിൽ ഒരു കൂ​ടി​ക്കാ​ഴ്ച​യ്ക്കു് സമ​യ​മാ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു് ഹരീഷ് മി​ശ്ര​യു​ടെ ഫോൺ​സ​ന്ദേ​ശ​മെ​ത്തി. വല​യൊ​ന്ന​ന​ങ്ങു​മ്പോൾ ഇള​കി​യി​രി​ക്കു​ന്ന എട്ടു​കാ​ലി​യെ​പ്പോ​ലെ​ത​ന്നെ ഭാ​ട്ടി​യാ ആകെ​യൊ​ന്നു​ല​ഞ്ഞു. വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലേ​യ്ക്കു് ഒരു ഭീ​ഷ​ണി​യു​ടെ നിഴൽ വീ​ഴു​ന്ന​തു തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞ ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ കാറു് അന്നു പതി​വി​ലും നേ​ര​ത്തെ വീ​ട്ടി​ലേ​ക്കു തി​രി​ച്ചു. സന്ധ്യ​യ്ക്കു് പൂ​ന്തോ​ട്ട​ത്തി​നു നടു​വി​ലെ ഗാർഡൻ ചെ​യ​റു​ക​ളി​ലി​രു​ന്നു് തന്റെ വളർ​ത്തു​നാ​യ​യെ മടി​യി​ലി​രു​ത്തി ഓമ​നി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ, ഹരീഷ് മിശ്ര വി​ശ​ദീ​ക​രി​ച്ച തൊ​ഴിൽ​പ്ര​ശ്ന​ത്തി​നു ചെ​വി​കൊ​ടു​ത്തു. 1989 മുതൽ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലു​ണ്ടായ വ്യാ​പാ​ര​വർ​ധ​ന​വി​ലും ലാ​ഭ​ത്തി​ലു​ണ്ടായ കു​തി​ച്ചു​ക​യ​റ്റ​ത്തി​ലും കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ടെ അദ്ധ്വാ​ന​ത്തി​ന്റെ പങ്കു് എത്ര​യാ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്നു് കൃ​ത്യ​മായ കണ​ക്കു​കൾ ഉദ്ധ​രി​ച്ചു്, നേ​താ​വു പറ​ഞ്ഞു കേൾ​പ്പി​ച്ച​പ്പോൾ വർ​ഷ​ങ്ങ​ളാ​യി തന്നോ​ടൊ​പ്പം കണ്ണാ​ടി​ക്കൂ​ട്ടി​ലി​രി​ക്കു​ന്ന വി​ശ്വ​സ്ത​നായ കണ​ക്കെ​ഴു​ത്തു​കാ​രൻ സ്റ്റീൽ പേ​ന​കൊ​ണ്ടു് തന്റെ പി​ന്നിൽ കു​ത്തി​യ​താ​യി ഭാ​ട്ടി​യാ​യ്ക്കു തോ​ന്നി. അപ്പോ​ഴേ​ക്കു് മി​ച്ച​മൂ​ല്യ സി​ദ്ധാ​ന്തം ലളി​ത​മാ​യി വി​ശ​ദീ​ക​രി​ച്ചു് മിശ്ര മു​ന്നേ​റി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ തലോ​ട​ലു​ക​ളി​ലെ സ്നേ​ഹം കു​റ​ഞ്ഞ​ത​റി​ഞ്ഞ നായ മടി​യിൽ​നി​ന്നു ചാ​ടി​യി​റ​ങ്ങി ഓടി​പ്പോ​യി കോ​മാ​ളി​ക​ളെ സ്ഥി​ര​ജോ​ലി​ക്കാ​രാ​യി അം​ഗീ​ക​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നും കട​യു​ടെ വളർ​ച്ച​യ്ക്കു് ആനു​പാ​തി​ക​മായ തോതിൽ വേ​ത​ന​വർ​ദ്ധന നല്ക​ണ​മെ​ന്നു​മൊ​ക്കെ വാ​ദി​ച്ച മി​ശ്ര​യു​ടെ മു​ഖ​ത്തേ​ക്കു് മറ്റൊ​രു കോ​മാ​ളി​മു​ഖ​ത്തേ​ക്കെ​ന്ന​പോ​ലെ നോ​ക്കി​യ​രി​ക്കാ​നേ ഭാ​ട്ടി​യ​യ്ക്കു കഴി​ഞ്ഞു​ള്ളു. ഒടു​വിൽ, തന്റെ തീ​രു​മാ​നം പി​റ്റേ​ന്നു കാ​ല​ത്തു് അറി​യി​ക്കാ​മെ​ന്ന വാ​ഗ്ദാ​ന​ത്തോ​ടെ കൂ​ടി​ക്കാ​ഴ്ച അവ​സാ​നി​പ്പി​ക്കു​മ്പോൾ ഹരീഷ് മിശ്ര ആ തീ​രു​മാ​ന​മെ​ന്താ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്നു് ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ ചു​വ​പ്പു പടർ​ന്ന മു​ഖ​ത്തു നോ​ക്കി ഏറെ​ക്കു​റെ അനു​മാ​നി​ച്ചു കഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു.

രാ​ത്രി, കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ടെ ധി​ക്കാ​ര​മോർ​ത്തു് ഉറ​ക്കം നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട ഭാ​ട്ടി​യാ മിച്ച മൂ​ല്യ​സി​ദ്ധാ​ന്ത​ത്തെ​പ്പ​റ്റി തി​രി​ഞ്ഞും മറി​ഞ്ഞും കി​ട​ന്നു് ആലോ​ചി​ച്ചു. കോ​മാ​ളി​കൾ തന്റെ സ്വ​ന്തം ഭാ​വ​നാ​സൃ​ഷ്ടി​ക​ളാ​യ​തി​നാൽ അവ​രു​ടെ തൊ​ഴി​ലി​ന്റെ മി​ച്ച​മൂ​ല്യം തനി​ക്കു​ള്ള​താ​ണെ​ന്നും വണ്ടി വലി​ക്കു​ന്ന കാ​ള​കൾ​ക്കു വണ്ടി​യിൽ കൊ​ണ്ടു പോ​കു​ന്ന ചര​ക്കു​ക​ളു​ടെ വി​റ്റു​വ​ര​വി​ന്റെ ലാ​ഭ​വീ​തം കൊ​ടു​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു പറ​യു​മ്പോ​ലെ​യാ​ണ​ല്ലോ നേ​താ​വി​ന്റെ വാദം എന്നൊ​ക്കെ ഭാ​ട്ടി​യാ ചി​ന്തി​ച്ചു. തനി​ക്കു രേ​ഖാ​മൂ​ല​മായ കട​പ്പാ​ടു​കൾ ഒന്നു​മി​ല്ലാ​ത്ത​തി​നാൽ കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ടെ ആവ​ശ്യ​ങ്ങൾ ഒന്നു​പോ​ലും അം​ഗീ​ക​രി​ക്കേ​ണ്ട എന്ന തീ​രു​മാ​ന​മെ​ടു​ത്ത ശേഷമേ ഭാ​ട്ടി​യാ​യ്ക്കു് ഉറ​ങ്ങാൻ കഴി​ഞ്ഞു​ള്ളു. പി​റ്റേ​ന്നു വൈ​കി​യു​ണർ​ന്ന ഭാ​ട്ടി​യാ, കി​ട​ക്ക​യിൽ​നി​ന്നെ​ഴു​ന്നേ​ല്ക്കാ​തെ​ത​ന്നെ ഫോ​ണെ​ടു​ത്തു് തന്റെ തീ​രു​മാ​നം മി​ശ്ര​യെ അറി​യി​ച്ചു: വേ​ത​ന​വർ​ദ്ധ​ന​വി​നെ​പ്പ​റ്റി വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ അടു​ത്ത വികസന ഘട്ട​ത്തിൽ ആലോ​ചി​ക്കാ​മെ​ന്നും മറ്റൊ​രു തൊ​ഴി​ലി​ലും തൽ​ക്കാ​ലം ആളെ ആവ​ശ്യ​മി​ല്ലാ​ത്ത​തി​നാൽ കോ​മാ​ളി​ക​ളെ സ്ഥി​ര​ജോ​ലി​ക്കാ​രാ​യി നി​യ​മി​ക്കാൻ നിർ​വ്വാ​ഹ​മി​ല്ല എന്നു​മാ​യി​രു​ന്നു സന്ദേ​ശം. പണി​മു​ട​ക്കി​നു​ള്ള ഒരു​ക്ക​ങ്ങൾ പൂർ​ത്തി​യാ​ക്കി​യി​രു​ന്ന ഹരീഷ് മിശ്ര ഉടൻ​ത​ന്നെ കട​യു​ടെ മു​ന്നിൽ തന്നെ കാ​ത്തു​നി​ന്നി​രു​ന്ന തൊ​ഴി​ലാ​ളി​കൾ​ക്കി​ട​യി​ലെ​ത്തി വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ ആദ്യ​ത്തെ തൊഴിൽ സമ​ര​ത്തി​നു കാ​ഹ​ള​മൂ​തി.

പതിവു നേ​ര​മായ ഒൻപതര മണി​ക്കു് വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​നു മു​ന്നിൽ ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ കാ​റെ​ത്തു​മ്പോൾ ഉയർ​ത്തി​പ്പി​ടി​ച്ച പ്ല​ക്കാർ​ഡു​ക​ളു​മാ​യി കോ​മാ​ളി​കൾ അത്യു​ച്ച​ത്തിൽ മു​ദ്രാ​വാ​ക്യ​ങ്ങൾ മു​ഴ​ക്കി: “ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ നീ​തി​പാ​ലി​ക്കുക, തൊ​ഴി​ലി​നൊ​ത്ത വേതനം നല്കുക, വി​വേ​ച​നം അവ​സാ​നി​പ്പി​ക്കുക” തു​ട​ങ്ങിയ മു​ദ്രാ​വാ​ക്യ​ങ്ങൾ അവർ മു​ഷ്ടി ചു​രു​ട്ടി ഉയർ​ത്തി ആവർ​ത്തി​ച്ചു. തന്റെ തല​ച്ചോ​റിൽ ഒരു തണു​ത്ത ചു​ഴ​ലി​ക്കാ​റ്റു് വീ​ശി​യ​ടി​ക്കു​ന്ന​താ​യി ഭാ​ട്ടി​യാ​യ്ക്കു തോ​ന്നി. സമ​ര​നി​ര​യി​ലെ മു​ഖ​ങ്ങ​ളോ​രോ​ന്നും മാ​റി​മാ​റി നോ​ക്കി​യി​ട്ടു് ഭാ​ട്ടി​യാ ഡ്രൈ​വ​റോ​ടു മട​ങ്ങാ​നാ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു. ചെ​വി​ക്കു​ള്ളിൽ മു​ദ്രാ​വാ​ക്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ മു​ഴ​ക്കം നി​ല​ച്ച​പ്പോൾ ഭാ​ട്ടി​യാ ഡ്രൈ​വ​റോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു: “ആ മി​ശ്രേ​ടെ പി​റ​കിൽ നി​ന്നോ​രു് ആരൊ​ക്കെ​യാ​ണെ​ന്നു് നി​ന​ക്ക​റി​യു​വോ?: “അയ്യോ, അതു് നമ്മു​ടെ കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ത​ന്നെ​യ​ല്ലേ മു​ത​ലാ​ളീ!” ഡ്രൈ​വർ അതി​ശ​യ​ത്തോ​ടെ പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ഭാ​ട്ടി​യാ ആശ്ച​ര്യ​പ്പെ​ട്ടു​പോ​യി. താൻ കോ​മാ​ളി വേ​ഷ​ത്തിൽ മാ​ത്രം ശ്ര​ദ്ധി​ക്കാ​റു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ആ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളു​ടെ യഥാർ​ത്ഥ മു​ഖ​ങ്ങൾ ഏറെ​ക്കാ​ല​മാ​യി ഭാ​ട്ടി​യാ ശ്ര​ദ്ധ​യോ​ടെ കണ്ടി​രു​ന്നി​ല്ല, കോ​മാ​ളി​ക​ളെ നി​യ​മി​ച്ച കാ​ല​ത്തെ മീശ കു​രു​ക്കാ​ത്ത മു​ഖ​ങ്ങൾ തന്നെ താൻ മന​സ്സിൽ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​പോ​രി​ക​യാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ എന്നു് ഭാ​ട്ടി​യാ ഓർ​ത്തു. എന്തൊ​ക്കെ​യോ തെ​റ്റു​കൾ തനി​ക്കും പറ്റി​യി​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്നും എവി​ടെ​യൊ​ക്കെ​യോ തന്റെ കണ​ക്കു​കൂ​ട്ട​ലു​കൾ പി​ഴ​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്നും ഭാ​ട്ടി​യാ ചി​ന്തി​ച്ചു. ആ തി​രി​ച്ച​റി​വി​നോ​ടൊ​പ്പം​ത​ന്നെ വ്യാ​പാ​ര​കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഇനി​മു​തൽ മക​നെ​ക്കൂ​ടി ഉൾ​പ്പെ​ടു​ത്തേ​ണ്ട​തു​ണ്ടെ​ന്ന തീ​രു​മാ​ന​വു​മെ​ടു​ത്താ​ണു് ഭാ​ട്ടി​യാ വീ​ട്ടിൽ മട​ങ്ങി​യെ​ത്തി​യ​തു്. എത്തി​യ​യു​ടൻ നീ​ണ്ടു നീ​ണ്ടു​പോയ ഒരു ഫോൺ​ബ​ന്ധ​ത്തി​ലൂ​ടെ ഭാ​ട്ടി​യാ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ കലാ​പ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി മകനെ ധരി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു.

നീ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്ന ഏതു സമ​ര​വും ഒരു സ്ഥാ​പ​ന​ത്തി​ന്റെ​മേൽ വള​രു​ന്ന അർ​ബു​ദ​മാ​ണെ​ന്നു വി​ശ്വ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ, അച്ഛ​നോ​ടു് ആലോ​ചി​ക്കാ​തെ​ത​ന്നെ, പി​റ്റേ​ന്നു പു​ലർ​ച്ച​യ്ക്കു തല​സ്ഥാ​നം വി​ട്ടു് വി​മാ​ന​ത്തിൽ പറ​ന്നു വീ​ട്ടി​ലെ​ത്തി. ഉറ​ക്കം ശരി​യാ​വാ​ത്ത​തി​ന്റെ ആല​സ്യ​ത്തോ​ടെ വരാ​ന്ത​യി​ലി​രു​ന്നു് നഗ​ര​ത്തിൽ പ്ര​ചാ​ര​മു​ള്ള പത്ര​ങ്ങ​ളിൽ പണി​മു​ട​ക്കി​ന്റെ വാർ​ത്ത​യു​ണ്ടോ എന്നു് ആശ​ങ്ക​യോ​ടെ പരാ​തി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​മ്പോ​ഴാ​ണു് ഹരി​റാം​ഭാ​ട്ടി​യാ മു​റ്റ​ത്തു മക​ന്റെ കാ​ലൊ​ച്ച കേ​ട്ട​തു്. ആഹ്ലാ​ദ​ക​ര​മായ ഒര​മ്പ​ര​പ്പോ​ടെ ഭാ​ട്ടി​യാ അക​ത്തേ​ക്കു​നോ​ക്കി ഭാ​ര്യ​യെ വി​ളി​ച്ചു. പൂ​ജാ​മു​റി​യിൽ​നി​ന്നോ​ടി​യെ​ത്തിയ മാ​യാ​ദേ​വി​യും മക​നെ​ക്ക​ണ്ടു് ഇഷ്ട​ദൈ​വ​ങ്ങൾ​ക്കോ​രോ​രു​ത്തർ​ക്കും നന്ദി പറ​ഞ്ഞു.

കു​ളി​യും​പ്രാ​ത​ലും അത്യാ​വ​ശ്യം ചില കു​ശ​ല​പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ളും കഴി​ഞ്ഞു് വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ അച്ഛ​നെ​തി​രെ​യി​രു​ന്നു് വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ തൊ​ഴിൽ​പ്ര​ശ്ന​ത്തി​നു താൻ കമ്പ്യൂ​ട്ട​റി​നോ​ടാ​ലോ​ചി​ച്ചു രൂ​പ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തും വി​മാ​ന​യാ​ത്ര​യ്ക്കി​ട​യിൽ അന്തി​മ​രൂ​പം കൊ​ടു​ത്ത​തു​മായ പരി​ഹാ​ര​ഫോർ​മുല വി​ശ​ദീ​ക​രി​ച്ചു. കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ടെ പ്ര​ശ്നം കോ​മാ​ളി​ക​ളെ​ത്ത​ന്നെ ഉന്മൂ​ല​നം ചെ​യ്തു പരി​ഹ​രി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ആ ഒത്തു​തീർ​പ്പു​വ്യ​വ​സ്ഥ​കൾ നി​ശ​ബ്ദ​നാ​യി കേ​ട്ടി​രു​ന്ന ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ ഒടു​വിൽ ഒരു വീ​ണ്ടു​വി​ചാ​രം​പോ​ലെ ഇത്ര മാ​ത്രം പറ​ഞ്ഞു: “പി​രി​ഞ്ഞു​പോ​കു​മ്പോൾ ഞാൻ കൊ​ടു​ത്ത പണ​പ്പൊ​തി വാ​ങ്ങി​യി​ട്ടു് ആ ജോ​ഗീ​ന്ദർ സിങ് ‘ഇതു് നി​ന്റെ വക’ എന്നു പറ​ഞ്ഞു് എനി​ക്കു തന്ന കൊ​ച്ചു നെ​ല​വി​ള​ക്കു് നി​ന്റെ അമ്മ ഇപ്പോ​ഴും സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​വ​ച്ചി​ട്ടൊ​ണ്ടു്, പൂ​ജാ​മു​റീ​ലു്… അതൊ​ക്കെ ഒരു കാലം!”

വെ​റു​തെ ഒന്നു ചി​രി​ച്ചി​ട്ടു് വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ ഹരീഷ് മി​ശ്ര​യെ ഫോ​ണി​ലൂ​ടെ ബന്ധ​പ്പെ​ട്ടു് വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ തൊ​ഴിൽ​പ്ര​ശ്ന​ത്തി​ന്റെ രണ്ടാം​വ​ട്ട ചർ​ച്ച​യ്ക്കാ​യി ക്ഷ​ണി​ച്ചു.

പറ​ഞ്ഞൊ​ത്ത സമ​യ​ത്തു​ത​ന്നെ എത്തിയ ഹരീഷ് മി​ശ്ര​യെ വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ ഹൃ​ദ്യ​മായ ഒരു ചി​രി​യോ​ടെ ബല​വ​ത്തായ ഒരു ഹസ്ത​ദാ​ന​ത്തോ​ടെ സ്വീ​ക​രി​ച്ചു് മു​ക​ളി​ല​ത്തെ നി​ല​യി​ലെ തന്റെ സ്വ​കാ​ര്യ​മു​റി​യി​ലേ​യ്ക്കു കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. നഗ​ര​ത്തി​ലെ കാ​ലാ​വ​സ്ഥാ​മാ​റ്റ​ങ്ങ​ളെ​യും ട്രാ​ഫി​ക് തട​സ്സ​ങ്ങ​ളെ​യും മറ്റും പറ​ഞ്ഞു തു​ട​ങ്ങിയ അവ​രു​ടെ സം​ഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങൾ വി​ദേ​ശ​ന​ഗ​ര​ങ്ങ​ളി​ലെ ആസൂ​ത്ര​ണ​ത്തി​ന്റെ മേ​ന്മ​ക​ളും തൊ​ഴിൽ​മേ​ഖ​ല​യി​ലെ ആഗോ​ളാ​വ​സ്ഥ​ക​ളും ചർച്ച ചെ​യ്തു് ഒടു​വിൽ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ പ്ര​ശ്ന​ത്തി​ലെ​ത്തി. അച്ഛ​ന​റി​യാ​ത്ത പുതിയ തൊഴിൽ സം​സ്കാ​രം വണ്ടർ​ലാൻ​ഡിൽ ഞാൻ കൊ​ണ്ടു​വ​രാൻ ഉദ്ദേ​ശി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്ന തു​ട​ക്ക​ത്തോ​ടെ വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ തന്റെ ഒത്തു തീർ​പ്പു ഫോർ​മുല മി​ശ്ര​യ്ക്കു മു​ന്നിൽ അവ​ത​രി​പ്പി​ച്ചു.

ഇത്ത​വ​ണ​ത്തെ ഗണ​പ​തി​യു​ത്സ​വ​കാ​ല​ത്തേ​ക്കു ലക്ഷ്യ​മി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്ന വി​ല്പ​ന​യു​ണ്ടാ​യാൽ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ അടു​ത്ത വി​ക​സ​ന​മാ​യി ഉദ്ദേ​ശി​ക്കു​ന്ന സാ​രി​ഷോ​റൂം ഉടൻ ആരം​ഭി​ക്കാൻ കഴി​യും. തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളു​ടെ ആത്മാർ​ത്ഥ​മായ സഹ​ക​ര​ണ​ത്തോ​ടെ മാ​ത്രം സാ​ധി​ച്ചെ​ടു​ക്കാ​വു​ന്ന ലക്ഷ്യം നേടാൻ മാ​നേ​ജ്മെ​ന്റ് എല്ലാ പരി​ശ്ര​മ​ങ്ങ​ളും നട​ത്തി​യി​രി​ക്കും. സാരി ഷോ​റൂ​മി​ലേ​ക്കു പ്ര​ത്യേക നി​യ​മ​നം നട​ത്താ​തെ, കോ​മാ​ളി​ക​ളെ അവി​ട​ത്തെ വി​ല്പ​ന​ക്കാ​രാ​യി നി​യ​മി​ക്കും. അതു​വ​രെ അവർ ഇപ്പോ​ഴ​ത്തെ സേ​വ​ന​വേ​തന വ്യ​വ​സ്ഥ​ക​ളിൽ​ത്ത​ന്നെ തു​ട​ര​ണം. എന്നാൽ ഉത്സ​വ​കാല വി​ല്പന ലക്ഷ്യ​ത്തി​ലെ​ത്തി​ച്ചാൽ അവർ​ക്കും മറ്റു തൊ​ഴി​ലാ​ളി​കൾ​ക്കൊ​പ്പം ബോണസ് നല്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. സാരി ഷോറൂം തു​റ​ക്കു​ക​യും കോ​മാ​ളി​കൾ അവി​ട​ത്തെ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളാ​യി മാ​റു​ക​യും ചെ​യ്യു​മ്പോൾ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലേ​യ്ക്കു കോ​മാ​ളി​ക​ളാ​യി പുതിയ നി​യ​മ​ന​ങ്ങൾ ഉണ്ടാ​യി​രി​ക്കി​ല്ല. കട​യു​ടെ ആകർ​ഷ​ണീ​യത നി​ല​നി​റു​ത്താൻ പുതിയ ആശ​യ​ങ്ങൾ കണ്ടെ​ത്തും.

സ്ഥാ​പ​ന​ത്തി​ന്റെ വ്യാ​പാ​ര​താ​ത്പ​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​കൾ​ക്കു​ള്ള പങ്കു് അം​ഗീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തും കോ​മാ​ളി​ക​ളെ സ്ഥി​രം തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളാ​ക്കി മാ​റ്റു​ന്ന​തും ലാ​ഭ​വീ​ത​ത്തി​നു് ആനു​പാ​തി​ക​മാ​യി ബോണ നല്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു​മായ ഫോർ​മു​ല​യിൽ താൻ ഉയർ​ത്തിയ ആവ​ശ്യ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി പൊ​രു​ത്തം കണ്ടെ​ത്തിയ ഹരീഷ് മി​ശ്ര​യ്ക്കു് വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ നിർ​ദ്ദേ​ശ​ങ്ങൾ സ്വീ​കാ​ര്യ​മാ​യി​ത്തോ​ന്നി. എങ്കി​ലും ഒരു നേ​താ​വി​ന്റെ കൗ​ശ​ല​ത്തോ​ടെ, താൻ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി ആലോ​ചി​ച്ചു പ്ര​തി​ക​ര​ണം അറി​യി​ക്കാം എന്നു പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു് മിശ്ര കൈ​കൂ​പ്പി വി​ട​വാ​ങ്ങി വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലേ​യ്ക്കു യാ​ത്ര​യാ​യി.

ഒരു വലിയ വി​ജ​യ​ത്തി​ന്റെ നിറം കൊ​ടു​ത്തു് മിശ്ര ഒത്തു​തീർ​പ്പു വ്യ​വ​സ്ഥ​കൾ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളെ അറി​യി​ച്ചു. വി​ല്പ​ന​ല​ക്ഷ്യ​ത്തി​ന്റെ വൻതുക തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളെ ആശ​ങ്ക​പ്പെ​ടു​ത്തി​യെ​ങ്കി​ലും കോ​മാ​ളി​കൾ ജോ​ലി​സ്ഥി​ര​ത​യു​ടെ പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്താൽ തങ്ങൾ​ക്കു മു​ന്നി​ലെ അവസാന വെ​ല്ലു​വി​ളി സ്വീ​ക​രി​ക്കാൻ തയ്യാ​റാ​യ​തോ​ടെ വ്യ​വ​സ്ഥ​കൾ അം​ഗീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. ഹരീഷ് മി​ശ്ര​യു​ടെ സന്ദേ​ശ​മെ​ത്തി​യ​തും വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലേ​യ്ക്കു പു​റ​പ്പെ​ട്ട വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ ഒത്തു​തീർ​പ്പു വ്യ​വ​സ്ഥ​കൾ ഒപ്പി​ട്ടു​വാ​ങ്ങി, അച്ഛ​ന്റെ ആഗ്ര​ഹ​പ്ര​കാ​രം ജോ​ഗീ​ന്ദർ സിങ് നല്കിയ നി​ല​വി​ള​ക്കു കൊ​ളു​ത്തി വണ്ടർ​ലാൻ​ഡ് വീ​ണ്ടും തു​റ​ന്നു. താൻ രൂ​പ​ക​ല്പന ചെയ്ത കു​ഞ്ഞു​ടു​പ്പു​ക​ളു​ടെ ഒരു പെ​ട്ടി ഹരീഷ് മി​ശ്ര​യ്ക്കു സമ്മാ​നി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ ഗണ​പ​തി​യു​ത്സവ വി​ല്പ​ന​യ്ക്കു തു​ട​ക്ക​വും കു​റി​ച്ചു. തു​ടർ​ന്നു് ഹരീഷ് മി​ശ്ര​യും വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ​യും കെ​ട്ടി​പ്പി​ടി​ച്ചു ചി​രി​ച്ചു കൊ​ണ്ടു​നി​ല്ക്ക​വേ, തൊ​ഴി​ലാ​ളി​കൾ ചു​റ്റും​നി​ന്നു് ആഹ്ലാ​ദ​ത്തോ​ടെ കൈ​യ​ടി​ച്ചു.

തങ്ങൾ അതു​വ​രെ കണ്ടി​ട്ടി​ല്ലാ​യി​രു​ന്ന ശി​ശു​വ​സ്ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ പാ​റ്റേ​ണു​കൾ പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട വണ്ടർ​ലാൻ​ഡ് ഉത്സ​വ​ല​ഹ​രി​യി​ലാ​യി​രു​ന്ന നഗ​ര​വാ​സി​ക​ളെ ഭ്ര​മി​പ്പി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങി. വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ ഡിസൈൻ ചെയ്ത പുതിയ വേ​ഷ​ങ്ങ​ളിൽ കോ​മാ​ളി​ക​ളും ഏതോ അന്യ​ഗ്ര​ഹ​ജീ​വി​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ ജന​ങ്ങ​ളു​ടെ കൗ​തു​ക​ങ്ങൾ കവർ​ന്നെ​ടു​ത്തു. വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ വി​ല്പ​ന​യു​ടെ ഗ്രാ​ഫ് താൻ വരച്ച വര​യി​ലൂ​ടെ​ത്ത​ന്നെ ഉയ​രു​ന്ന​താ​യി​ക്ക​ണ്ട വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ ദി​വ​സേന അച്ഛ​നെ ഫോണിൽ വി​ളി​ച്ചു് ആഹ്ലാ​ദം പങ്കി​ട്ടു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. പുതിയ കാ​ല​ത്തു് തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളു​ടെ കു​ട്ടി​ക​ളും വാ​ലു​ക​ളും ചി​റ​കു​ക​ളു​മു​ള്ള ഉടു​പ്പു​കൾ സ്വ​പ്നം കണ്ടു തു​ട​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നു് ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യെ ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു് തല​സ്ഥാ​ന​ത്തു​നി​ന്നു് കു​ഞ്ഞു​ടു​പ്പു​ക​ളു​ടെ പു​ത്തൻ പു​ത്തൻ കൺ​സൈൻ​മെ​ന്റു​കൾ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലേ​യ്ക്കു് എത്തി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു.

images/aymanam-hariram-02.png

ഗണ​പ​തി​യു​ത്സ​വം കലാ​ശി​ക്കാ​റാ​ക​വേ, വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ലെ വി​ല്പന ലക്ഷ്യ സം​ഖ്യ​യു​ടെ 98 ശത​മാ​ന​മെ​ത്തി​യ​താ​യി​ക്ക​ണ്ട വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ തല​സ്ഥാ​നം ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്ന പഴകിയ പാ​റ്റേ​ണു​ക​ളി​ലെ കു​ഞ്ഞു​ടു​പ്പു​ക​ളു​ടെ സ്റ്റോ​ക്ക് ‘50% റി​ബേ​റ്റ്’ എന്ന​തു തി​രു​ത്തി ‘30%’ എന്നാ​ക്കി, അച്ഛ​ന്റെ കട​യി​ലേ​യ്ക്കു് അയ​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു. വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ മു​ന്നിൽ​നി​ന്നു കോ​മാ​ളി​കൾ മാ​ജി​ക്കു​കാ​രു​ടെ വേ​ഷ​ത്തിൽ നഗ​ര​വാ​സി​ക​ളെ ഉയർ​ത്തി​ക്കാ​ട്ടിയ ആ ആദായ വി​ല്പ​നാ സ്റ്റോ​ക്ക് ശേ​ഷി​ച്ച രണ്ടു ദി​വ​സ​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ളിൽ​ത്ത​ന്നെ വി​ല്പ​ന​ല​ക്ഷ്യ​ത്തെ മറി​ക​ട​ക്കാൻ വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​നെ സഹാ​യി​ച്ചു.

ഉത്സ​വ​ത്തി​ന്റെ സമാപന ദിവസം നഗരം കണ്ട ഏറ്റ​വും വലിയ ഗണപതി വി​ഗ്ര​ഹ​വു​മാ​യി വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​നു മു​ന്നിൽ​നി​ന്നു പു​റ​പ്പെ​ട്ട ലോ​റി​യിൽ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​കൾ കൈകൾ കോർ​ത്തു​പി​ടി​ച്ചു് ആഹ്ലാദ നൃ​ത്ത​ങ്ങൾ ആടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. അവർ​ക്കി​ട​യിൽ​നി​ന്നു്, തങ്ങ​ളു​ടെ കോ​മാ​ളി വേ​ഷ​ങ്ങൾ ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്ന എട്ടു തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളെ അവ​രു​ടെ പദ​വി​ന്യാ​സ​ങ്ങ​ളു​ടെ ചടു​ല​ത​കൊ​ണ്ടു തി​രി​ച്ച​റി​യാൻ കഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു.

ഉത്സ​വ​ത്തി​ന്റെ പി​റ്റേ​ന്നു​മു​തൽ കോ​മാ​ളി​കൾ ഉന്മൂ​ല​നം ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ട വണ്ടർ​ലാൻ​ഡ് പ്ര​വർ​ത്തി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങി. പുതിയ കോ​മാ​ളി​ക​ളെ ആവ​ശ്യ​മു​ണ്ടോ എന്ന​ന്വേ​ഷി​ച്ചെ​ത്തിയ തൊഴിൽ—ഏജ​ന്റു​മാർ നി​രാ​ശ​യോ​ടെ മട​ങ്ങി.

എന്നാൽ, അന്നു രാ​ത്രി മെ​ട്രോ ചാ​ന​ലി​ലെ ഏറ്റ​വും ജന​പ്രീ​തി നേടിയ സീ​രി​യ​ലി​നി​ട​യ്ക്കു്, അതീവ ഹൃ​ദ്യ​മായ ഒരു ഗാ​ന​ത്തി​ന്റെ ശീ​ലു​കൾ അക​മ്പ​ടി​യാ​ക്കി, അതി​ര​സ​ക​ര​മായ വേ​ഷ​ങ്ങ​ളി​ട്ട ഒരു സംഘം കോ​മാ​ളി​കൾ നി​ര​ന്നു​നി​ന്നു് ഉശിരൻ കോ​മാ​ളി​ത്ത​ങ്ങൾ കാ​ട്ടു​ന്ന വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ പര​സ്യ​ചി​ത്രം നഗ​ര​വാ​സി​കൾ നിർ​ന്നി​മേ​ഷ​രാ​യി നോ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. അടു​ത്ത മാസം തു​റ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ സാരീ ഷോ​റൂ​മി​നെ​പ്പ​റ്റി​യു​ള്ള അറി​യി​പ്പോ​ടെ​യാ​യി​രു​ന്നു ആ പര​സ്യം അവ​സാ​നി​ച്ച​തു്. സാ​രീ​ഷോ​റൂം തു​റ​ക്കും​വ​രെ​യു​ള്ള ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളിൽ ദി​വ​സേന അതേ​സ​മ​യ​ത്തു പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ആ പര​സ്യം വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ ജന​പ്രീ​തി വർ​ധി​പ്പി​ച്ച​താ​യി, ഉത്സ​വ​ശേ​ഷ​മു​ള്ള മാ​ന്ദ്യം ബാ​ധി​ക്കാ​ത്ത വി​ല്പ​ന​യു​ടെ ഗ്രാ​ഫു​കൾ തെ​ളി​യി​ച്ചു. കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ടെ ‘ഹായ് വണ്ടർ​ലാൻ​ഡ്’ എന്നു തു​ട​ങ്ങു​ന്ന സം​ഘ​ഗാ​നം നഗ​ര​ത്തി​ലെ കു​ട്ടി​കൾ ഒരു പാ​ഠ​ഭാ​ഗം​പോ​ലെ ഉരു​വി​ട്ടു പഠി​ക്കാ​നും തു​ട​ങ്ങി​യി​രു​ന്നു.

നി​റ​പ്പ​കി​ട്ടേ​റിയ ഒരു ചട​ങ്ങിൽ സു​പ്ര​സി​ദ്ധ​യായ ഒരു സി​നി​മാ​ന​ടി വണ്ടർ​ലാൻ​ഡ് സാ​രീ​ഷോ​റും ഉദ്ഘാ​ട​നം ചെ​യ്യു​മ്പോൾ നടി​ക്കു പി​ന്നിൽ നി​ര​ന്നു നി​ന്നി​രു​ന്ന ഷോ​റൂ​മി​ലെ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളാ​യി മാറിയ പഴയ കോ​മാ​ളി​ക​ളു​ടെ മു​ഖ​ങ്ങൾ ട്യൂ​ബ് ലൈ​റ്റു​ക​ളു​ടെ പ്ര​കാ​ശ​ധ​വ​ളി​മ​യിൽ ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ ശ്ര​ദ്ധാ​പൂർ​വ്വം നോ​ക്കി ഹൃ​ദി​സ്ഥ​മാ​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ​യാ​ക​ട്ടെ, ഷോ​റൂ​മി​ന്റെ കോണിൽ സ്ഥാ​പി​ച്ച കമ്പ്യൂ​ട്ട​റി​നു് അല്പം​കൂ​ടി സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങൾ ഒരു​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​പ്പ​റ്റി ചി​ന്തി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് നി​ല്ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ‘അച്ഛ​നെ ഒറ്റി​ക്കൊ​ടു​ക്കി​ല്ലാ​ത്ത പുതിയ കണ​ക്കെ​ഴു​ത്തു​കാ​രൻ’—വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ വി​ചാ​രി​ച്ചു.

സാ​രീ​ഷോ​റൂം തു​റ​ന്ന​തോ​ടെ, വണ്ടർ​ലാൻ​ഡി​ന്റെ പര​സ്യ​ചി​ത്രം നവീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. സാ​രി​ക​ളു​ടെ​യും കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു​ള്ള വസ്ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും പുതിയ ഡി​സൈ​നു​ക​ളും പാ​റ്റേ​ണു​ക​ളും​കൂ​ടി പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ആ പരസ്യ ചി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ സമ​യ​ദൈർ​ഘ്യം കൂ​ടു​ക​യും അതു് ഒന്നി​ല​ധി​കം തവണ ടെ​ലി​ക്കാ​സ്റ്റ് ചെ​യ്യ​പ്പെ​ടു​ക​യു​മു​ണ്ടാ​യി.

എന്നാൽ, കാ​ല​ത്തു്, ഉച്ച​യ്ക്ക്, വൈ​കി​ട്ടു്—അങ്ങ​നെ മൂ​ന്നു നേരം ആഹാ​ര​ത്തി​നു ശേഷം മു​ട​ങ്ങാ​തെ കണ്ടു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നി​ട്ടും ആ പരസ്യ ചി​ത്ര​ത്തി​ലെ ലീഡ് റോളിൽ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​ന്ന രണ്ടു കോ​മാ​ളി​ക​ളിൽ ഒരാൾ വി​നോ​ദ് ഭാ​ട്ടി​യാ​യും മറ്റേ​യാൾ ഹരീഷ് മി​ശ്ര​യു​മാ​ണെ​ന്നു​ള്ള​തു് അങ്ങ​നെ​യി​ങ്ങ​നെ ആർ​ക്കും മന​സ്സി​ലാ​യി​ട്ടി​ല്ല—ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യ്ക്കു​പോ​ലും.

അയ്മ​നം ജോ​ണി​ന്റെ ലഘു ജീ​വ​ച​രി​ത്രം.

Colophon

Title: Harirām Bhāṭṭiyayuṭe kōmāḷikaḷ (ml: ഹരി​റാം ഭാ​ട്ടി​യാ​യു​ടെ കോ​മാ​ളി​കൾ).

Author(s): Aymanan John.

First publication details: Sayahna Foundation; Trivandrum, Kerala; 2021-08-10.

Deafult language: ml, Malayalam.

Keywords: Ayman John, Short story, അയ്മ​നം ജോൺ, ഹരി​റാ​ാം ഭാ​ട്ടി​യ​യു​ടെ കോ​മാ​ളി​കൾ, Open Access Publishing, Malayalalm, Sayahna Foundation, Free Software, XML.

Digital Publisher: Sayahna Foundation; JWRA 34, Jagthy; Trivandrum 695014; India.

Date: October 12, 2021.

Credits: The text of the original item is copyrighted to the author. The text encoding and editorial notes were created and​/or prepared by the Sayahna Foundation and are licensed under a Creative Commons Attribution By NonCommercial ShareAlike 4​.0 International License (CC BY-​NC-SA 4​.0). Commercial use of the content is prohibited. Any reuse of the material should credit the Sayahna Foundation and must be shared under the same terms.

Cover: Large bright shop window, a painting by August Macke (1887–1914). The image is taken from Wikimedia Commons and is gratefully acknowledged.

Production history: Data entry: the author; Proofing: Abdul Gafoor; Typesetter: LJ Anjana; Editor: PK Ashok; Calligraphy: N Bhattathiri; Digitizer: KB Sujith; Encoding: JN Jamuna.

Production notes: The entire document processing has been done in a computer running GNU/Linux operating system and TeX and friends. The PDF has been generated using XeLaTeX from TeXLive distribution 2021 using Ithal (ഇതൾ), an online framework for text formatting. The TEI (P5) encoded XML has been generated from the same LaTeX sources using LuaLaTeX. HTML version has been generated from XML using XSLT stylesheet (sfn-​tei-html.xsl) developed by CV Radhakrkishnan.

Fonts: The basefont used in PDF and HTML versions is RIT Rachana authored by KH Hussain, et al., and maintained by the Rachana Institute of Typography. The font used for Latin script is Linux Libertine developed by Phillip Poll.

Web site: Maintained by KV Rajeesh.

Download document sources in TEI encoded XML format.

Download PDF.