കലാ​ലേ​ല​ലോ​ക​ത്തു് അനി​വാ​ര്യ​മായ അടു​ത്ത നാടകം അര​ങ്ങേ​റി​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

തയ്യ​ബ് മേഹ്ത എന്ന ഇന്ത്യൻ ചി​ത്ര​കാ​രൻ 1989-ൽ വരച്ച ‘കാളി’ എന്ന ചി​ത്രം, സാ​ഫ്രോൺ ആർ​ട്ട് എന്ന ഇന്ത്യൻ ലേ​ല​ക്ക​മ്പ​നി​യു​ടെ ‘Milestone 200th Auction’-ൽ ഇന്ത്യൻ മദ്ധ്യ​വർ​ഗ്ഗ​ത്തി​ന്റെ കണ്ണു​ത​ള്ളി​ക്കു​ന്ന വില നേ​ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. അതാ​യ​തു് ഒരു വ്യ​ക്തി​യു​ടെ കലാ​സൃ​ഷ്ടി നേ​ടു​ന്ന മൂ​ല്യ​ത്തിൽ പുതിയ ലോ​ക​റെ​ക്കോ​ഡ്. ഇതു് വാ​യി​ച്ചു് ഞെ​ട്ടു​ന്ന പലരും ചി​ന്തി​ക്കു​ന്ന​തു്, ഈ നാ​ഴി​ക​ക്ക​ല്ലു് കല​യു​ടെ​യോ അതോ സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ലോ​ക​ത്തി​ന്റെ​യോ എന്നാ​ണു്. ഈ ലേഖനം ചി​ന്തി​ക്കു​ന്ന​തു്, കലയും സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ലോ​ക​വും തമ്മി​ലു​ള്ള ആ വി​ട​വി​നെ​പ്പ​റ്റി​യെ​ന്ന​തി​നേ​ക്കാൾ ബന്ധ​ങ്ങ​ളെ​പ്പ​റ്റി​യാ​ണു്.

പ്ര​തി​ഭാ​ശാ​ലി​ത്വ​ത്തി​ന്റെ കാലം ഏറെ​ക്കു​റെ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. ആധു​നിക കല​യു​ടെ ചര​ക്കു​വൽ​ക്ക​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​യോ​ഗ​രീ​തി​കൾ, പൊ​തു​വേ ഉദാ​ത്ത​മെ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ‘കലാ​മൂ​ല്യ’മെന്ന സം​ഗ​തി​യെ ഇന്നു മി​ശ്ര​വി​കാ​ര​മു​ണർ​ത്തു​ന്ന ഒരു സങ്ക​ര​മൂ​ല്യ​മാ​ക്കു​ന്നു. കലാ​കാ​ര​നെ​ന്നാൽ ഒരു പ്ര​ത്യേക പ്ര​യോ​ഗ​രീ​തി​യിൽ ഏർ​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്ന ആൾ എന്നേ അർ​ത്ഥ​മു​ള്ളു. എന്നി​ട്ടും, മറ്റു ചര​ക്കു​കൾ​ക്കി​ട​യിൽ കല​യു​ടെ പ്ര​യോ​ഗ​രീ​തി മു​ന്നോ​ട്ടു​വ​യ്ക്കു​ന്ന അന​ന്യ​ത​യു​ടെ​യും സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​ന്റെ​യും സവി​ശേ​ഷ​ത​യു​ടെ​യും ചില തത്വ​ങ്ങ​ളും സന്ദർ​ഭ​ങ്ങ​ളും സൃ​ഷ്ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് കല ഒരു ആകർ​ഷ​ക​വ്യ​വ​ഹാ​ര​മാ​യി തു​ട​രു​ന്ന​തു്. കലയും സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ലോ​ക​വും തമ്മി​ലു​ള്ള​തെ​ന്തും അവി​ഹി​ത​ബ​ന്ധ​ങ്ങൾ ആയി​ട്ടാ​ണു് പൊ​തു​വിൽ കണ​ക്കിൽ പെ​ടു​ന്ന​തു്. മാർ​ക്സി​സ്റ്റ് വീ​ക്ഷ​ണം കൊ​ണ്ടു് പ്ര​ചോ​ദി​ത​രായ റാ​ഡി​ക്കൽ ചിത്രകാര-​ശിൽപ്പി ഗ്രൂ​പ്പ്, എൺ​പ​തു​ക​ളിൽ പ്ര​തി​ലോ​മാ​ദൃ​ശ്യ​പ​ര​ത​യ്ക്കെ​തി​രെ സം​ഘ​ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് ആർ​ട്ട് ഗാ​ല​റി​ക​ളെ തള്ളി​ക്ക​ള​യു​ന്ന ഒരു രാ​ഷ്ട്രീ​യം മു​ന്നോ​ട്ടു​വ​ച്ചു. അവർ (‘മല​യാ​ളി ആർ​ട്ടി​സ്റ്റു​കൾ’ എന്ന​റി​യ​പ്പെ​ട്ട കലാ​വി​ദ്യാർ​ഥി​കൾ) തന്നെ​യാ​ണു് ആധു​നിക ഇന്ത്യൻ കലാ​രം​ഗ​ത്തു് ആദ്യ​മാ​യി സാ​മ്പ​ത്തി​ക​വി​നി​മ​യ​രൂ​പ​ങ്ങ​ളു​മാ​യു​ള്ള കല​യു​ടെ ബന്ധം വി​മർ​ശാ​ത്മ​ക​മാ​യി അഭി​മു​ഖീ​ക​രി​ക്കേ​ണ്ട​തു​ണ്ടെ​ന്ന തി​ടു​ക്കം കാ​ണി​ച്ച​തു്. എന്നാൽ കലയും കമ്പോ​ള​വും തമ്മി​ലു​ള്ള അനി​വാ​ര്യ​ബ​ന്ധ​ത്തെ ഉറ​പ്പി​ച്ചു് പറ​ഞ്ഞ​തു് യൂ​റോ​പ്യൻ നവ-​ഇടതു് സൈ​ദ്ധാ​ന്തി​ക​രാ​ണു് എന്ന​തു് വേ​റെ​യും കഥ. കല കച്ച​വ​ട​വ​സ്തു​വും കൂ​ടി​യാ​ണു് എന്ന​ല്ല, കല കച്ച​വ​ട​വ​സ്തു​വാ​ണു് എന്നു​ത​ന്നെ തി​യൊ​ഡോർ അഡോണോ 1935-ലെ പറ​ഞ്ഞു​വ​ച്ചു. എന്നാൽ വല്ലാ​തെ​യ​ങ്ങു് വിൽ​ക്കു​ന്ന സാ​ഹി​ത്യ​വും കലയും ലോ​ക​ത്തു് മി​ക്ക​യി​ട​ത്തു​മെ​ന്ന​പോ​ലെ നമു​ക്കി​ട​യി​ലും മ്ലേ​ച്ഛ​മാ​യി​ത്ത​ന്നെ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് കല​യു​ടെ ഈ റെ​ക്കോ​ഡ് വി​ല​കേ​ട്ടു് തങ്ങൾ​ക്കു് ഒരു ‘പ്ര​യോ​ജ​ന​മു​ള്ള സാധന’ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു് അല്ലെ​ങ്കിൽ പോലും, ‘ഇത്ര​ക്കൊ​ക്കെ ഉണ്ടോ’ എന്നു് പൊ​തു​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​നു കണ്ണു തള്ളു​ന്ന​തു്. ഇന്ത്യ പോ​ലൊ​രു കൊ​ളോ​ണി​യൽ ‘മൂ​ന്നാം​ലോക’ പദ​വി​ച​രി​ത്ര​മു​ള്ള നാ​ട്ടിൽ, ഈ ലേ​റ്റ് കാ​പ്പി​റ്റ​ലി​സ്റ്റ് കാ​ല​ത്തു്, കല വ്യ​ക്തി​ക്കു് നേ​ടി​ക്കൊ​ടു​ത്തേ​ക്കാ​വു​ന്ന​തു് സാ​ധാ​ര​ണ​ക്കാ​രൻ എന്ന പദ​വി​യിൽ​നി​ന്നും അയാളെ ഉയർ​ത്തു​ന്ന ഐതി​ഹാ​സിക ജീ​വി​ത​വും സമൃ​ദ്ധി​യു​മാ​ണു്. വി​രോ​ധാ​ഭാ​സ​മെ​ന്നു പറ​യ​ട്ടെ, കല ഒരു ‘വി​ല​യു​ള്ള’ കാ​ര്യം തന്നെ​യാ​ണെ​ന്നു് സാ​ധാ​ര​ണ​ക്കാ​രെ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​ക്കു​ന്ന​തു് ഇത്ത​രം സാ​മ്പ​ത്തി​ക​സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളു​ടെ നാ​ട​കീ​യ​ത​യും മാ​ധ്യ​മ​പ്രാ​ധാ​ന്യ​വു​മാ​ണു്. തങ്ങ​ളെ ആകർ​ഷി​ക്കു​ന്ന ഒരു കലാ​സൃ​ഷ്ടി​യു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യ​ത്തിൽ ഉള്ള ഉദാ​ത്തത ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​നേ​ക്കാൾ ആരൊ​ക്കെ​യോ എവി​ടെ​യൊ​ക്കെ​യോ സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ന്ന ഈ വാർ​ത്ത​ക​ളാ​ണു് പൊ​തു​സ​മൂ​ഹ​ത്തെ എളു​പ്പം ബാ​ധി​ക്കു​ന്ന​തു്.

കലാ​സൃ​ഷ്ടി വാ​ങ്ങാ​വു​ന്ന​താ​ണു്, അതു് വിൽ​ക്കാ​വു​ന്ന​തു​മാ​ണു് എന്നൊ​രു സാ​മ്പ​ത്തി​ക​വി​ചാ​രം ലോ​ക​ത്തെ പല ധന​നി​ല​വാ​ര​ത്തി​ലു​ള്ള മനു​ഷ്യർ​ക്കും, സ്ഥാ​പ​ന​ങ്ങൾ​ക്കും കൂ​ടു​ത​ലാ​യി തോ​ന്നു​ന്ന​തു് അപ്പോ​ഴാ​ണു്. കലാ​ബോ​ധം സ്വാ​യ​ത്ത​മാ​ക്കു​ന്ന വ്യ​ക്തി​ക​ളും, ആർ​ട്ട് ഫണ്ട് സ്ഥാ​പ​ന​ങ്ങ​ളും, കോർ​പ്പ​റേ​റ്റ് പ്ര​തി​ബ​ദ്ധത മു​ന്നോ​ട്ടു വയ്ക്കു​ന്ന കമ്പ​നി​ക​ളു​മൊ​ക്കെ തങ്ങ​ളു​ടെ കരുതൽ ധന​ശേ​ഖ​ര​വു​മാ​യി ചു​റ്റു​മു​ള്ള കലാ​കാര സമൂ​ഹ​ത്തിൽ​നി​ന്നും തങ്ങൾ​ക്കു് തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കാ​വു​ന്ന​വ​രെ സമീ​പി​ക്കു​ന്നു. നറു​ക്കു​വീ​ഴു​ന്ന​വ​രെ പ്രൊ​മോ​ട്ട് ചെ​യ്തു് തങ്ങൾ നയി​ക്കു​ന്ന കമ്പോ​ള​ഘ​ടന ചല​നാ​ത്മ​ക​മാ​ക്കാൻ അവർ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്നു. ആ ഘട​ന​യിൽ വളരെ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​മായ പ്ര​തി​നി​ധാ​ന​സ്വ​ഭാ​വം വച്ചു​കൊ​ണ്ടു് ‘സാം​സ്ക്കാ​രി​ക​മൂ​ല്യം’ നിർ​ണ്ണ​യി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു് ഈ പ്രാ​ഥ​മിക തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു് ഘട്ട​ത്തി​ലാ​ണു്. അതാ​യ​തു് കലാ​കാ​ര​ന്റെ ജന​പ്രി​യ​ത​യോ, പര​മ്പ​രാ​ഗ​ത​മായ രച​നാ​ശൈ​ലി​യോ ജന​ജീ​വി​ത​ബ​ന്ധ​മോ ഒന്നും പൊ​തു​വേ അവിടെ ഗുണം ചെ​യ്യി​ല്ല. മറി​ച്ചു് അയാൾ കലയിൽ നിർ​മ്മി​ക്കു​ന്ന ബൌ​ദ്ധി​ക​മാ​യി വേ​റി​ട്ട പു​തു​മ​യു​ള്ള അന്വേ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളും, ചി​ഹ്ന​വ്യ​വ​സ്ഥ​യും പ്ര​തി​രോ​ധ​ഭാ​ഷ​യും, ജീ​വി​ത​ശൈ​ലി​യി​ലെ വി​പ്ല​വാ​ത്മ​ക​ത​യും, മി​ക​ച്ച​താ​യി പരി​ഗ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ടും. ഇവയെ അപ്പാ​ടെ ഏറ്റെ​ടു​ക്കാൻ സമൂ​ഹ​ത്തിൽ വേറെ രൂ​പ​ങ്ങൾ വി​ക​സി​ക്കാ​ത്തി​ട​ത്തോ​ളം കലാ​കാ​ര​നു് നി​ല​നിൽ​ക്കാൻ ഈ സാ​മ്പ​ത്തി​ക​വി​നി​മ​യം അതി​ന്റെ എല്ലാ അപ​ക​ട​ങ്ങ​ളോ​ടെ​യും അനി​വാ​ര്യ​മാ​കു​ന്നു. കലാ​കാ​ര​നെ ദന്ത​ഗോ​പു​ര​ത്തി​ല​ക​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും നൈ​തി​ക​മായ പലതും അയാൾ​ക്കു് ആർ​ജ്ജ​വ​ത്തോ​ടെ ആവി​ഷ്ക്ക​രി​ക്കാ​നാ​കാ​താ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​താ​ണു് ആ അപ​ക​ട​ങ്ങൾ.

ഇന്നു് വ്യ​ക്തി​കൾ നട​ത്തു​ന്ന ഗാ​ല​റി​ക​ളെ​ക്കാൾ സാ​മ്പ​ത്തിക ശക്തി​കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ളായ മ്യൂ​സി​യ​ങ്ങൾ കൂ​ടു​ത​ലാ​യി ഇട​പെ​ടു​ന്ന ബി​നാ​ലെ സം​സ്ക്കാ​ര​ത്തിൽ ഈ പരി​ഗ​ണ​ന​ക​ളും സങ്കീർ​ണ്ണ​മാ​കു​ക​യാ​ണു് എന്നു് ഒരു​പ​ക്ഷേ, പറയാം. കല​യി​ലെ വ്യ​ക്തി​കൾ നിർ​മ്മി​ക്കു​ന്ന ചി​ഹ്ന​വൽ​ക്ക​ര​ണ​ഭാഷ കൊ​ണ്ടു് വ്യ​ക്തി​കൾ​ക്ക​പ്പു​റം പോ​കു​ന്ന വൻഘടന ഉണ്ടാ​കു​ന്നു. കു​റ​ച്ചു​പേ​രു​ടെ മാ​ത്രം ആധി​കാ​രി​ക​ത​യിൽ അതു് ജന​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ പലതരം മാ​ദ്ധ്യമ നാ​ട​കീ​യ​ത​ക​ളി​ലൂ​ടെ കലാ​ലോ​ക​ത്തെ വേരു പി​ടി​പ്പി​ക്കാൻ നോ​ക്കു​ന്ന ഒരു ഘട്ടം വരു​ന്ന​തി​ന്റെ ലക്ഷ​ണ​ങ്ങ​ളാ​ണു് കാ​ണു​ന്ന​തു്. പങ്കെ​ടു​ക്കു​ന്ന കലാ​കാ​ര​രു​ടെ ലി​സ്റ്റ് ഭാ​ഗി​ക​മാ​യി പു​റ​ത്തു​വി​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു് വരാ​നി​രി​ക്കു​ന്ന കൊ​ച്ചി ബി​നാ​ലെ, സ്വയം വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു് ‘പീ​പ്പിൾ​സ് ബി​നാ​ലെ’ എന്നാ​ണു്.

ജീ​വി​ത​ത്തി​നും സർ​ഗ്ഗാ​ത്മ​ക​സ്വ​പ്ന​ങ്ങൾ​ക്കും പ്രാ​വർ​ത്തി​ക​മാ​കാൻ പണം കൊ​ണ്ടു് സാ​ധി​ക്കാ​വു​ന്ന ഒരു ‘മാ​ജി​ക്കൽ മാറ്റ’മാണു് കല​യു​ടെ നവ​ലോ​ക​വ്യ​വ​സ്ഥ​കൾ പലതും ലക്ഷ്യം വെ​യ്ക്കു​ന്ന​തു്. സാ​ഫ്രോൺ ആർ​ട്ടി​ന്റെ ഈ ലേ​ല​വും അങ്ങ​നെ ഒരു പരി​ശ്ര​മ​മാ​ണു്.

ഇത്ത​രം വാർ​ത്ത​കൾ കേൾ​ക്കു​മ്പോൾ വേ​റെ​യും ചില വി​രോ​ധാ​ഭാ​സ​ങ്ങൾ പഴ​യ​കാ​ല​ത്തി​ന്റെ​തെ​ന്ന പോലെ പലർ​ക്കു​ള്ളി​ലും തി​ക​ട്ടു​ന്നു. ജീ​വി​ച്ചി​രു​ന്ന​പ്പോൾ ഒരു ചി​ത്ര​വും വിൽ​ക്കാ​ത്ത ചി​ത്ര​കാ​ര​ന്റെ, അല്ലെ​ങ്കിൽ ഒരു സാ​ധാ​രണ മധ്യ​വർ​ഗ്ഗ ജീ​വി​തം നയി​ച്ചി​രു​ന്ന ഒരാ​ളു​ടെ പിൽ​ക്കാല കമ്പോ​ള​വി​ല​യാ​ണ​ല്ലോ ഇതെ​ന്നു്! യഥാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ കല​യു​ടെ രൂ​പ​ത്തി​ന്റെ ലാ​വ​ണ്യ​ദർ​ശ​ന​ത്തി​ലും കലാ​കാ​ര​കർ​തൃ​ത്ത്വ​ത്തി​ലും മാ​ത്ര​മ​ല്ല കലാ​മൂ​ല്യം ഇരി​ക്കു​ന്ന​തു് എന്നു് നമ്മൾ തി​രി​ച്ച​റി​യേ​ണ്ട കാ​ല​മാ​യി. മൂ​ല്യം കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന വൻ​ഘ​ട​ന​കൾ, കാ​ല​ങ്ങൾ, സാ​മ്പ​ത്തി​ക​വും സാം​സ്ക്കാ​രി​ക​വു​മായ പിൽ​ക്കാല ആവ​ശ്യ​ങ്ങൾ, ഇതൊ​ക്കെ കണ​ക്കി​ലെ​ടു​ക്ക​ണം.

കലാ​മൂ​ല്യം സങ്കീർ​ണ്ണ​മായ ഒരു രാ​ഷ്ട്രീയ വി​ഷ​യ​മാ​ണു്. കലയിൽ പൊ​തു​വേ നമു​ക്കി​ട​യിൽ നിർ​മ്മി​ക്കാ​റു​ള്ള സാംസ്ക്കാരിക-​കമ്പോളവിരുദ്ധ പുരോഗമന-​സദാചാരം മാ​ത്ര​മ​ല്ല ഉള്ള​തു്. നമ്മു​ടെ പല സാ​മൂ​ഹിക ആചാ​ര​ങ്ങ​ളെ​യും തെ​റ്റി​ച്ചു​ക​ള​ഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ള ‘വാ​ണി​ജ്യ’മെന്ന ഘട​ക​വും ഉണ്ടു്. ഇന്നു് കല ഒരു കച്ച​വ​ട​വ​സ്തു അഥവാ കമ്മോ​ഡി​റ്റി ആയി​രി​ക്കു​ക​യും അത​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​ന്നു​മ​ല്ലെ​ന്നു​വ​രി​ക​യും ചെ​യ്തി​രി​ക്കു​ന്ന കാ​ല​ത്തു് ‘പ്ര​തി​രോ​ധം’ എന്ന​തു് കലാ​സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ള്ളിൽ ചു​രു​ണ്ടു​റ​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന​തും നമു​ക്കു് വ്യാ​ഖ്യാ​നി​ച്ചെ​ടു​ക്കാ​വു​ന്ന​തും മാ​ത്ര​മായ ഒരു ചി​ഹ്ന​വ്യ​വ​സ്ഥ​യ​ല്ല. പി​ന്നെ​ന്താ​ണെ​ന്നു് നോ​ക്കു​കിൽ, കേ​ര​ള​ത്തിൽ മാ​ത്ര​മ​ല്ല, ലോ​ക​ത്തെ​ല്ലാ​മു​ള്ള ആധു​നിക സമൂഹ രൂ​പീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളിൽ ‘കലാ​പ​ര​മായ അന​ന്യത’ എന്ന സങ്കൽ​പ്പ​ത്തി​ന്റെ ബഹു​വിധ പ്ര​യോ​ജ​ന​ങ്ങൾ എന്തെ​ന്നു് ചി​ന്തി​ക്കേ​ണ്ട​തു​ണ്ടു്. ഒരു വസ്തു​വി​ന്റെ കലാ​പ​ര​മായ അന​ന്യ​ത​യെ വ്യാ​ഖ്യാ​നി​ക്കാ​നു​ള്ള നമ്മു​ടെ കാ​ല​ത്തെ ഒരു ടൂൾ മാ​ത്ര​മാ​ണു് അതി​ന്റെ ചര​ക്കു​വി​നി​മ​യ​ശേ​ഷി. അതു കൂ​ടാ​തെ പര​സ്പ​ര​ബ​ന്ധി​ത​മായ പല ടൂ​ളു​ക​ളു​മു​ണ്ടു്. സാ​മൂ​ഹി​ക​രൂ​പീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ കല നേ​ടു​ന്ന സാം​സ്ക്കാ​രിക അന​ന്യത ഒരു ‘ചര​ക്കി​നും’ ഉണ്ടാ​കാം. ഇന്നു് കല​യ്ക്കു് ഒരു ശു​ദ്ധ​രൂ​പ​മി​ല്ല.

യു​റോ​പ്യൻ നവോ​ത്ഥാ​നം മുതൽ കല​യു​ടെ ദർ​ശ​ന​ങ്ങൾ രൂ​പീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തിൽ മനു​ഷ്യർ തമ്മി​ലു​ള്ള കച്ച​വട ബന്ധ​ങ്ങൾ ഏറെ​ക്കു​റെ ഒളി​ഞ്ഞും തെ​ളി​ഞ്ഞും സ്വാ​ധീ​നി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. പക്ഷേ, അവ​രു​ടെ കോ​ള​നി​കൾ പലതും ഇവിടെ രൂ​പ​പ്പെ​ട്ട​ത​ല്ലാ​തെ, അവ​രു​മാ​യു​ള്ള ജന​ങ്ങ​ളു​ടെ വാ​ണി​ജ്യ​ത്തെ ആന്ത​രി​ക​മാ​യി പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത നമ്മു​ടെ ജാ​തി​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ലാ​ണെ​ങ്കിൽ കല​യു​ടെ ദർ​ശ​ന​ങ്ങൾ രൂ​പീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തിൽ സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ബ​ന്ധ​ങ്ങൾ​ക്കു് സ്ഥാ​നം കി​ട്ടി​യി​ട്ടു​മി​ല്ല. സാ​മൂ​ഹി​ക​മായ ചല​നാ​ത്മ​കത ഒരു സാ​ധ്യ​ത​യാ​യി കണ്ട മേൽ​ജാ​തി​യു​ടെ​യും രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ​യും ഭാ​വ​ന​കൾ​ക്കാ​ണു് ഉയർ​ന്ന ‘ഭാ​ര​തീ​യ​കല’യുടെ നിർ​മ്മാ​ണ​ത്തി​നു് ചരി​ത്ര​പ​ര​മായ ഇടം കി​ട്ടി​യ​തും. അതി​നാൽ കല​യി​ലെ ശാ​രീ​രിക അദ്ധ്വാ​ന​ത്തി​നും പര​സ്പ​ര​മു​ള്ള രാ​ജ​വി​നി​മ​യ​ങ്ങൾ​ക്കു് പോലും ഇന്ത്യ​ക്കാർ എങ്ങ​നെ വി​ല​യി​ട്ടി​രു​ന്നു എന്ന​തു് ഏറെ​ക്കു​റെ ഒരു ഇരു​ണ്ട മേ​ഖ​ല​യാ​യി തു​ട​രു​ന്നു. എന്നാൽ കലാ​രം​ഗ​ത്തെ ഇന്ന​ത്തെ ചില പ്ര​തി​സ​ന്ധി​ക​ളെ ഒളി​ഞ്ഞും തെ​ളി​ഞ്ഞു​മ​ല്ല സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ശാ​സ്ത്രം സ്വാ​ധീ​നി​ക്കു​ന്ന​തു്. മുൻ​പ​ത്തെ​ക്കാൾ ശക്ത​വും വ്യ​ക്ത​വു​മാ​യി​ട്ടാ​ണു്.

കലാ​രം​ഗ​ത്തെ ഇന്ന​ത്തെ ചില പ്ര​തി​സ​ന്ധി​കൾ എന്നു പറ​ഞ്ഞ​തു​കൊ​ണ്ടു ഉദ്ദേ​ശി​ച്ച​തെ​ന്തു് എന്നു ആദ്യം വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കാം. ‘സമ​കാ​ലിക കല’ അസ​മ​ത്വം നി​റ​ഞ്ഞ​തും സങ്ക​ര​കർ​തൃ​ത്വ​ങ്ങ​ളു​ള്ള​തു​മായ ഒരു വസ്തു​ലോ​ക​മാ​ണു്. മൂ​ല്യ​സം​ബ​ന്ധ​മായ അനവധി പ്ര​തി​സ​ന്ധി​കൾ ഇന്ന​ത്തെ കലയിൽ ഉള്ള​തിൽ ഒന്നു് ഇവിടെ പരി​ഗ​ണി​ക്കാം. ഇന്നു് നി​ല​വി​ലി​രി​ക്കു​ന്ന സമ​കാ​ലിക കലയിൽ മു​ഖ്യ​ധാ​ര​യിൽ ഇരി​ക്കു​ന്ന ഗ്ലോ​ബൽ പ്ര​വർ​ത്ത​ന​മാ​തൃക ‘ആശയകല’യു​ടേ​താ​ണു്. Conceptual Art. അതിൽ കലാ​കാ​രൻ പു​തു​തായ ഒരു വസ്തു​വി​ന്റെ നിർ​മ്മാ​താ​വു് ആക​ണ​മെ​ന്നി​ല്ല മറി​ച്ചു് നി​ല​വി​ലു​ള്ള​തും കണ്ടെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു​മായ വസ്തു​ക്കൾ പ്ര​തി​ഷ്ടാ​പ​നം ചെ​യ്തു്, അവയെ ചി​ന്ത​ക​ളു​ടെ ചില സവി​ശേഷ കൂ​ട്ടി​യോ​ജി​പ്പു് ആയി ഡി​സ്പ്ലേ ചെ​യ്യു​ന്ന ഒരു ‘കൺ​സെ​പ്ച്ച ്വൽ ബു​ദ്ധി​ജീ​വി’ ആണയാൾ. പു​തി​യ​താ​യി കലാ​വ​സ്തു നിർ​മ്മി​ക്ക​പ്പെ​ടു​മ്പോൾ പോലും ശു​ദ്ധ​രൂ​പ​ത്തി​ലു​ള്ള സൌ​ന്ദ​ര്യ​ദാർ​ശ​നി​ക​ത​യു​ടെ അവ്യ​ക്ത​ത​കൾ കൊ​ണ്ട​ല്ല പല​പ്പോ​ഴും അവ ശ്ര​ദ്ധേ​യ​മാ​കു​ന്ന​തു്. അവ​യു​ടെ വലു​പ്പ​മാർ​ന്ന അത്ഭു​ത​പ്പെ​ടു​ത്തൽ കൊ​ണ്ടാ​ണു്. കാ​ണി​യു​ടെ കണ്ണ​ഞ്ചി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ഭീ​മാ​കാ​രം കൊ​ണ്ടും, പൊ​തു​വി​ട​ങ്ങ​ളിൽ പ്ര​തി​ഷ്ഠി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു് കൊ​ണ്ടും, പൊ​തു​വായ സാം​സ്കാ​രിക ഓർ​മ്മ​യി​ലെ ഏതെ​ങ്കി​ലും മെ​റ്റ​ഫ​റു​കൾ കാ​ഴ്ച​യിൽ ഉണർ​ത്തു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടും ഒക്കെ​യാ​ണു് പുതിയ വസ്തു​നിർ​മ്മി​തി കല​യാ​കു​ന്ന​തു്. ഇവ കലാ​സൃ​ഷ്ടി​കൾ എന്ന​തേ​ക്കാൾ ‘കലാ​പ​ദ്ധ​തി​കൾ’ ആകു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. ഒരാൾ ഒറ്റ​യ്ക്കു് ചെ​യ്തു് തീർ​ക്കു​ന്ന​വ​യ​ല്ല. താൽ​ക്കാ​ലി​ക​മാ​യി വാ​ട​ക​യ്ക്കെ​ടു​ക്കു​ന്ന വി​ദ​ഗ്ധ​വും അവി​ദ​ഗ്ധ​വു​മായ പലതരം കൂ​ലി​പ്പ​ണി​ക​ളും, മൂ​ല്യം വള​രെ​ക്കൂ​ടു​ത​ലു​ള്ള (കലാ​കാ​രൻ എന്ന ഒറ്റ​യാ​ളു​ടെ) ബൌ​ദ്ധിക അദ്ധ്വാ​ന​സ​മ​യ​വും ഒക്കെ കലർ​ന്ന ഒരു സങ്ക​ര​പ​ണി​യി​ടം ആണതു്. ഇതിൽ ‘കലാ​കാ​ര​ന്റെ അദ്ധ്വാ​നം’ എന്ന​തു് ഒരു സവി​ശേഷ ബൌ​ദ്ധി​കാ​വ​സ്ഥ​യു​ടെ പേ​രാ​ണു്. പണ്ടു് ഭൂ​മി​യും പാ​ട്ട​ക്കാ​രും കാ​ഴ്ച​ക്കു​ല​ക​ളും ഉള്ള​തി​നാൽ അദ്ധ്വാ​നം ആവ​ശ്യ​മി​ല്ലാ​ത്ത​വ​രു​ടെ ബൌ​ദ്ധി​ക​വ്യാ​യാ​മ​ങ്ങൾ മല​യാ​ള​ത്തിൽ കലയും സാ​ഹി​ത്യ​വു​മാ​യി അവ​ത​രി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു് നമു​ക്ക​റി​യാം. ഒരർ​ത്ഥ​ത്തിൽ അതോർ​മ്മ​പ്പെ​ടു​ത്തും​വി​ധം, ക്രാ​ഫ്റ്റി​ന്റെ​യും പാ​ര​മ്പ​ര്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ശരീ​രാ​ദ്ധ്വാ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും താ​ര​ത​മ്യേ​ന​യു​ള്ള ‘വി​ല​ക്കു​റ​വു്’ കൊ​ണ്ടു​ണ്ടാ​കു​ന്ന അപ​മാ​ന​വീ​ക​ര​ണ​ത്തി​നും പാർ​ശ്വ​വ​ല്ക്ക​ര​ണ​ത്തി​നും മു​ക​ളിൽ പടു​ത്തു് കെ​ട്ട​പ്പെ​ടു​ന്ന പണി​യി​ട​മാ​ണു് ഇന്നു് സമ​കാ​ലി​ക​ക​ല​യു​ടേ​തു്.

ഇതു് കല​യെ​ന്ന ചര​ക്കി​ന്റെ നിർ​മ്മി​തി​യിൽ ഭാ​ഗി​ക​മാ​യി മാ​ത്രം ഇട​പാ​ടു​ക​ളു​ള്ള പലതരം കർ​തൃ​ത്ത്വ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഒരു സങ്ക​ര​ലോ​ക​മാ​കു​ന്നു, എന്നി​ട്ടും ഏറ്റ​വും കു​റ​ച്ചു മാ​ത്രം ശാ​രീ​രി​ക​വും ഭൌ​തി​ക​വു​മായ പങ്കാ​ളി​ത്ത​മു​ള്ള കലാ​കാ​ര​ന്റെ — iconic artist-​ന്റെ — കർ​തൃ​ത്വം ആ മൊ​ത്തം പദ്ധ​തി​യു​ടെ സൂ​ത്ര​ധാ​ര​ത്വ​ത്തി​ന്റെ പേരിൽ ‘പദ​വി​മൂ​ല്യം’ നേ​ടു​ന്നു. വില തീ​രു​മാ​നി​ക്കാ​നു​ള്ള മു​ഴു​വൻ അവ​കാ​ശ​വും മൊ​ത്തം നിർ​മ്മി​തി​യു​ടെ മു​ത​ലാ​ളി പദ​വി​യും നേ​ടു​ന്നു. ശാ​രീ​രി​ക​വും ഭൌ​തി​ക​വു​മായ പങ്കാ​ളി​കൾ ആക​ട്ടെ ഏതൊരു സാ​ധാ​രണ ഉത്പാ​ദ​ന​കേ​ന്ദ്ര​ത്തി​ലും എന്ന​പോ​ലെ കലാ​കാ​ര​ന്റെ പണി​കേ​ന്ദ്ര​ത്തിൽ അവ​രു​ടെ അധ്വാ​ന​സ​മ​യം വിൽ​ക്കു​ക​യും ‘കൂലി’ വാ​ങ്ങു​ക​യും ഫല​ത്തിൽ ഉൽ​പ്പ​ന്ന​ത്തിൽ​നി​ന്നും അന്യ​വ​ല്ക്ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. ഇനി മറ്റൊ​രു വി​ധ​ത്തിൽ നോ​ക്കി​യാൽ, കല എന്ന ഉൽ​പ്പ​ന്ന​ത്തി​നു് വി​ല​യി​ടാൻ അവ​കാ​ശ​മു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും അതു് പി​ന്നീ​ടു് ഒരു ചരക്കുവിനിമയ-​ശൃംഖലയിലേയ്ക്കു് വി​നി​മ​യം ചെ​യ്യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു് ഏതൊ​ക്കെ വഴി​യി​ലൂ​ടെ എന്ന കാ​ര്യ​ത്തിൽ പല​പ്പോ​ഴും കലാ​കാ​ര​നും നിർ​ണ്ണാ​യ​ക​ത്വ​മി​ല്ല.

സമ​കാ​ലിക കല അവ്യ​ക്ത​വും സങ്ക​ര​വു​മായ അദ്ധ്വാ​ന​വി​നി​മ​യ​ങ്ങ​ളു​ടെ മേ​ഖ​ല​യാ​കു​ന്നു. മനു​ഷ്യാ​ധ്വാ​ന​മൂ​ല്യ​വും വി​ല​യും അസ​മ​ത്വ​ത്തോ​ടെ വി​ന്യ​സി​ച്ചു് പടു​ത്തു​യർ​ത്തിയ കാ​ഴ്ച​ക​ളു​ടെ വ്യ​വ​ഹാ​ര​മാ​കു​ന്നു.

ഒരു​കാ​ല​ത്തു് പ്ര​തി​ഷ്ടാ​പ​നം കല​യു​ടെ കേവല സൌ​ന്ദ​ര്യ​രൂപ പദ​വി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള വാ​ദ​ത്തെ ചോ​ദ്യം ചെ​യ്തു​കൊ​ണ്ടു് വന്ന സ്ഥാപന-​വിരുദ്ധമായ ഒരു വ്യ​വ​ഹാ​ര​മാ​ണു്. കല​യു​ടെ നിർ​വ്യ​ക്തീ​ക​ര​ണം സാ​ധ്യ​മാ​ക്കു​ക​യും അതിനെ ഒരർ​ത്ഥ​ത്തി​ലും വാ​ങ്ങാൻ തോ​ന്നി​പ്പി​ക്കാ​തി​രി​ക്കു​ക​യും, വാ​ങ്ങി​യാൽ​ത്ത​ന്നെ മറി​ച്ചു വി​റ്റു് ലാഭം ഉണ്ടാ​ക്കാൻ ആവ​ശ്യ​മായ മൌ​ലി​ക​രൂ​പം എന്ന അവ​കാ​ശം ഉന്ന​യി​ക്കാൻ വകു​പ്പി​ല്ലാ​താ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു് ചര​ക്കു​വ​ല്കൃ​തം ആക്കാ​ത്ത ഒരു ശുദ്ധ ബൌ​ദ്ധിക വി​നി​മ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു പ്ര​തി​ഷ്ടാ​പ​നം. ഇന്നു് ആ വി​മർ​ശ​കൂർ​മ്മത തേ​ഞ്ഞു്, അതു് നേരെ ഒരു ‘ആർ​ട്ട് ഇൻ​ഡ​സ്ട്രി’യിൽ പോയി ഇരി​ക്കു​ന്നു. ഇന്നു് ചര​ക്കു​മൂ​ല്യം നേ​ടു​ന്ന​തിൽ വി​ജ​യി​ച്ച കലാ​കാ​രർ​ക്കെ​ല്ലാം വലിയ പണി​ശാ​ല​യു​ണ്ടു്. അവിടെ പലതരം പണികൾ ചെ​യ്യു​ന്ന മനു​ഷ്യ​രു​ണ്ടു്. കഴി​ഞ്ഞ ദശ​ക​ത്തിൽ ഇന്ത്യ​യിൽ രൂപം കൊണ്ട ‘ആർ​ട്ട് ഇൻ​ഡ​സ്ട്രി’ എന്ന​തു് ഒരു നവ ഉൽ​പ്പാ​ദ​ന​സം​വി​ധാ​ന​വു​മാ​ണു്. (both as a productive machinery and as brilliant form of logistics, administration, curation and execution).

പ്ര​തി​ഷ്ടാ​പ​ന​ത്തിൽ ഇന്നു് വിവിധ വം​ശാ​വ​ലി​കൾ ഉണ്ടു്. കലാ​വ​സ്തു​വെ​ന്ന സത്ത​യു​ടെ ഉദാ​ത്തത നേരെ മു​ന്നോ​ട്ടു​വ​യ്ക്കു​ക​യ​ല്ല പ്ര​തി​ഷ്ടാ​പ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന​തു്. പല അട​രു​ക​ളി​ലു​ള്ള ആശ​യ​ങ്ങ​ളു​ടെ പ്ര​സ​ര​ണം നട​ത്തു​ക​യാ​ണു് അതി​ന്റെ ലക്ഷ്യം. വസ്തു​വി​ന്റെ ഉണ്മ​യെ​യും വാ​സ്ത​വി​ക​ത​യെ​യും കു​റി​ച്ചു​ള്ള അസ്ഥി​ര​മായ അനുഭവ പരി​സ​ര​മാ​ണ​തു് പണി​യുക. ഉത്ത​രാ​ധു​നി​ക​ത​യു​ടെ സൈ​ദ്ധാ​ന്തി​ക​കാ​ലാ​വ​സ്ഥ​യി​ലാ​ണു് ആധു​നി​കാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ അതു് ആദ്യം വി​ള​ഞ്ഞ​തു്. മൌ​ലി​കാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ പ്ര​തി​ഷ്ടാ​പ​ന​ത്തിൽ കമ്പോ​ള​വി​രു​ദ്ധ​ത​യു​ണ്ടു്, ബൌ​ദ്ധി കത​യു​ണ്ടു്. ഭൌ​തി​ക​ത​യെ​യും വൈ​ദ​ഗ്ധ്യ​ത്തെ​യും കവി​ഞ്ഞു​നിൽ​ക്കു​ന്ന ചില അർ​ത്ഥ​മു​ണ്ടാ​ക്കൽ ക്രി​യ​ക​ളു​മു​ണ്ടു്. എന്നി​രി​ക്കെ​ത്ത​ന്നെ പ്ര​തി​ഷ്ടാ​പ​നം വസ്തു​വെ​ന്ന പദ​വി​യി​ലേ​യ്ക്കു് മാ​ത്ര​മാ​യി ചു​രു​ങ്ങി​യാൽ അതിനു വീ​ണ്ടും പഴ​യ​പോ​ലെ കല​യു​ടെ ശു​ദ്ധ​സൌ​ന്ദ​ര്യ​രൂ​പ​ത്തി​ന്റെ ഓർമ്മ ഉണർ​ത്താൻ കഴി​യു​മെ​ന്ന​തു് കമ്പോ​ള​സ്വാം​ശീ​ക​ര​ണം ഈ ഭാ​ഷ​യിൽ കണ്ടെ​ത്തിയ ലൂപ് ഹോ​ളാ​ണു്. പ്ര​തി​ഷ്ടാ​പ​ന​മെ​ന്ന കലാ​ഭാ​ഷ​യി​ലെ ചര​ക്കു​വൽ​ക്ക​രണ വൈ​മു​ഖ്യ​ത്തെ അമർ​ത്തി​വ​യ്ക്കു​ന്നു. അതോടെ ശേ​ഖ​രി​ക്ക​പ്പെ​ടാ​നും മറി​ച്ചു​വിൽ​ക്കാ​നും ലാ​ഭ​മു​ണ്ടാ​ക്കാ​നും കഴി​യു​ന്ന ഒന്നി​ലേ​യ്ക്കു് തന്നെ അതിനു മട​ങ്ങാം. വേ​ണ​മെ​ങ്കിൽ തന്റെ ചര​ക്കു​വൽ​ക്ക​രണ വൈ​മു​ഖ്യ​ത്തെ ഒരു ചി​ഹ്നം പോലെ നി​ല​നിർ​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു തന്നെ സമർ​ത്ഥ​മാ​യി വസ്തു​പ​ദ​വി​യി​ലേ​ക്കു് തി​രി​കെ​വ​രാം. അതോടെ അതു് ചാണകം കൊ​ണ്ടു് പണി​ഞ്ഞാ​ലും വ്യാ​വ​സാ​യി​കാ​വ​ശി​ഷ്ടം കൊ​ണ്ടു് പണി​ഞ്ഞാ​ലും ചി​ല്ലു​കൊ​ണ്ടു് പണി​ഞ്ഞാ​ലും ശേ​ഖ​രി​ക്കാൻ ആളു​ണ്ടാ​കു​ന്നു. അതാ​ണു് ഉത്ത​രാ​ധു​നി​ക​ത​യു​ടെ സൈ​ദ്ധാ​ന്തി​ക​ത​യെ ആഗോ​ള​വൽ​ക്ക​ര​ണ​കാ​ല​ത്തെ മൂ​ല​ധ​ന​പ്ര​ക്രി​യ​ക​ളു​മാ​യി ചേർ​ത്തു്, പ്ര​തി​ഷ്ഠാ​പ​നം ഒരു പുതിയ വ്യ​ക്തി​ത്വം (ലക്ഷ്യ​ത്തിൽ വി​രു​ദ്ധ​വും നി​ല​വിൽ വരലിൽ സങ്ക​ര​വു​മാ​യ​തു്) രൂ​പീ​ക​രി​ക്കാ​നു​ള്ള കാരണം. മൂ​ല​ധ​ന​വ്യ​വ​സ്ഥ​യെ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ക്കു​ന്ന ആശയം തന്നെ മൂ​ല​ധ​ന​വ്യ​വ​സ്ഥ​യു​ടെ ഒരു ചരി​ത്ര​ഘ​ട്ട​ത്തിൽ ആ സൗ​ക​ര്യ​ത്തെ ആശ്ര​യി​ച്ചു് നിൽ​ക്കുക എന്ന​താ​ണു് ലക്ഷ്യ​ത്തി​ലെ വൈ​രു​ദ്ധ്യം. അധി​ക​കാ​ലം ആയു​സ്സി​ല്ലാ​ത്ത site-​specific works ഉടൻ തന്നെ videos, films, photographs and meta-​objects തു​ട​ങ്ങിയ താ​ര​ത​മ്യേന ആയു​സ്സു​ള്ള ചില ഭാ​ഷ​ക​ളി​ലേ​യ്ക്കു് ഡോ​ക്യു​മെ​ന്റ് ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ടു് സ്ഥാ​പി​ത​മായ മാ​തൃ​ക​ക​ളിൽ ചെ​ന്നി​രി​ക്കു​ന്നു. പി​ന്നീ​ടു് സ്പോ​ട്ട് ലൈ​ട്ടി​ട്ട​തും ക്യു​റെ​റ്റ് ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ട​തു​മായ ചില പ്ര​ദർ​ശ​ന​രീ​തി​കൾ കൊ​ണ്ടു് ഗാ​ല​റി​ക​ളിൽ ‘റെ​ഗു​ല​റൈ​സ്’ ചെ​യ്യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. അതാ​യ​തു് നശ്വ​ര​ത​യു​ടെ ഒരു പ്ര​മേ​യം, പണ്ടേ പോലെ വാ​ങ്ങാ​വു​ന്ന​തും കൈ​മാ​റ്റം ചെ​യ്യാ​വു​ന്ന​തും അന​ശ്വ​ര​മെ​ന്നു് മ്യൂ​സി​യ​ത്തിൽ സം​ര​ക്ഷി​ക്കാ​വു​ന്ന​തു​മായ ഒരു വസ്തു​വാ​യി​ത്ത​ന്നെ മാ​റു​ന്നു, ഒരു ‘post-​installation’ അവ​സ്ഥ​യി​ലേ​ക്കു് കട​ക്കു​ന്നു.

ഒരു കാ​ല​ത്തു് പ്ര​തി​ഷ്ടാ​പ​നം നട​ത്തു​ന്ന കലാ​കാ​രർ, തന്റെ കലാ​പ്ര​വൃ​ത്തി​യു​ടെ പാ​ഠാ​ന്ത​ര​ത​യിൽ ഊന്നി നി​ന്നു. കലാ​വ​സ്തു​വി​ന്റെ നിർ​മ്മാ​ണ​ത്തിൽ കലാ​കാ​ര​ന്റെ നിർ​വ്വാ​ഹ​ക​ത്വം എത്ര​ത്തോ​ളം വരു​മെ​ന്ന കാ​ര്യ​ത്തിൽ ചോ​ദ്യ​ങ്ങൾ ഉയർ​ത്തി. ‘ready-​made’, ‘found-​object’ തു​ട​ങ്ങിയ ജനു​സ്സു​ക​ളിൽ ആ വസ്തു​വി​ന്റെ ഉത്പാ​ദന മു​ഹൂർ​ത്ത​മോ, ഉത്പാ​ദന ഇടമോ വ്യ​ക്ത​മാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നി​ല്ല. അതു് ഒരു കലാ​കാ​ര​നു് ഏറെ നിർ​വ്യ​ക്തി​ക​മായ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം തരു​ന്നു. ഏതൊരു കാ​ല​ത്തെ​യും ഇട​ത്തെ​യും തന്റെ ചി​ന്ത​യ​നു​സ​രി​ച്ചു​ള്ള ഒരി​ട​ത്തേ​ക്കു് കൊ​ണ്ടി​ട്ടു് ഒരു പുതിയ സന്ദർ​ഭ​ത്തി​ന്റെ സം​വാ​ദ​ത്തി​ലാ​ക്കാം. ഈ സന്ദർഭ നിർ​മ്മി​തി എന്ന​തു് ഭൌ​തി​ക​വ​സ്തു​വി​ന്റെ നിർ​മ്മാ​ണം മാ​ത്ര​മ​ല്ല. തൊ​ടാ​നും തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്താ​നും വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കാ​നും കഴി​യു​ന്ന പര​സ്പ​ര​ബ​ന്ധം ഇല്ലാ​ത്ത അനവധി കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഒരു ഒത്തു​ചേ​രൽ ഉണ്ടു്. ഒരു പ്ര​തി​ഷ്ടാ​പ​ന​ത്തിൽ പല പ്ര​ക്രി​യ​കൾ ഉണ്ടു്. അതു് കല​യു​ടെ ഉത്പാ​ദ​ന​പ്ര​ക്രി​യ​യെ പു​നഃ​ക്ര​മീ​ക​രി​ക്കാൻ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. artist’s studio space എന്ന നി​ല​യിൽ നി​ന്നും അതു് സങ്കീർ​ണ്ണ​മായ സാ​മൂ​ഹി​ക​ത​യു​ടെ ഒരു പണി​ശാല എന്ന നി​ല​യി​ലേ​യ്ക്കു് വി​ക​സി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രു​ന്നു. പക്ഷേ, ഈ പുതിയ പണി​ശാ​ല​യെ മേൽ വി​വ​രി​ച്ച പോലെ അസ​മ​ത്വ​ങ്ങ​ളും, അർ​ദ്ധ​സം​വേ​ദ​ന​ങ്ങ​ളു​മു​ള്ള ഒരു ‘ആർ​ട്ട് ഇൻ​ഡ​സ്ട്രി’യി​ലേ​ക്കു്, വി​വർ​ത്ത​നം ചെ​യ്യാൻ, പഴയ ചില മാർ​ഗ്ഗ​ങ്ങ​ളേ ഇപ്പോ​ഴും ഉള്ളൂ. അതാ​യ​തു് പ്ര​തി​ഷ്ടാ​പ​നം ഒരു ചര​ക്കാ​യി വി​നി​മ​യം ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട​ണ​മെ​ങ്കിൽ പണി​ശാ​ല​യു​ടെ​യും പ്ര​തി​ഷ്ടാ​പന പദ്ധ​തി​യു​ടെ​യും മു​ഴു​വൻ മൂ​ല്യ​മു​ള്ള ഉട​മ​യാ​യി കലാ​കാ​ര​നും, തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളാ​യി അതി​ന​ക​ത്തെ വൈ​ദ​ഗ്ദ്ധ്യ​ങ്ങ​ളും അവ​യു​മാ​യി ഏറെ​യൊ​ന്നും സാ​മൂ​ഹി​ക​മാ​യി സം​വ​ദി​ക്കേ​ണ്ട​തി​ല്ലാ​ത്ത ഒരു ആശ​യ​മാ​യി കലയും നിൽ​ക്ക​ണം എന്നു വരു​ന്നു.

കു​റേ​ക്കൂ​ടി ഫല​പ്ര​ദ​മാ​യി സം​വേ​ദ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന സാ​മൂ​ഹി​ക​സ​ന്ദർ​ഭ​ങ്ങൾ സൃ​ഷ്ടി​ക്കാ​നു​ള്ള പദ്ധ​തി​ക​ളും ഇന്നു് സമ​കാ​ലി​ക​ക​ല​യിൽ ഉണ്ടു്. അവയിൽ മു​ഴു​മൂ​ല്യ​മു​ള്ള കലാ​കാ​ര​നെ​ന്ന ‘ഉടമ’ കാ​ണി​ല്ല. അവ​യ്ക്കു് സാ​മ്പ​ത്തി​ക​സ​ഹാ​യം താ​ര​ത​മ്യേന ദു​ഷ്ക്ക​ര​മാ​ണു്. കാരണം ഘട​ന​യി​ലെ ജനാ​ധി​പ​ത്യ സ്വ​ഭാ​വം കൊ​ണ്ടു​ത​ന്നെ അതു് ആവി​ഷ്ക്ക​രി​ക്കു​ന്ന ആൾ​ക്കു് കലാ​കാ​ര​ത്വ​പ​ദ​വി​യും പ്ര​യാ​സ​മാ​ണു്. അയാൾ വി​ത​ച്ച​തും കൊ​യ്ത​തും സാ​മൂ​ഹി​ക​മായ ഒന്നിൽ അലി​ഞ്ഞു​പോ​കു​ന്നു. ഒന്നും വി​ത​ച്ച​തോ കൊ​യ്ത​തോ ആയി കാ​ണാ​നി​ല്ലാ​ത്ത ശു​ദ്ധ​ബൌ​ദ്ധി​ക​മായ ഒര​വ​സ്ഥ​യെ ചര​ക്കു​വൽ​ക്ക​ര​ണം ആവേ​ശ​ത്തോ​ടെ തു​ണ​യ്ക്കു​ന്നി​ല്ല.

പ്രാ​യോ​ഗി​ക​മാ​യി ആവ​ശ്യ​മു​ള്ള ചില കാ​ര്യ​ങ്ങൾ കഷണം കഷ​ണ​മാ​യി മാ​ത്രം സം​വ​ദി​ച്ച​തും, കൂ​ട്ടാ​യി സം​വ​ദി​ക്കാ​ത്ത​തു​മായ രീ​തി​യിൽ, മനു​ഷ്യാ​ധ്വാ​ന​മൂ​ല്യ​വും വി​ല​യും അസ​മ​ത്വ​ത്തോ​ടെ വി​ന്യ​സി​ച്ചു് പടു​ത്തു​യർ​ത്തിയ കാ​ഴ്ച​ക​ളു​ടെ വ്യ​വ​ഹാ​ര​മാ​കു​ന്ന സമ​കാ​ലിക കല എങ്ങ​നെ​യാ​ണു് ചര​ക്കാ​കു​ന്ന​തു്? ഇതു് വി​നി​മ​യം ചെ​യ്യേ​ണ്ട​തി​ന്റെ ആവ​ശ്യ​മെ​ന്തു്? കല​യ്ക്കു് മറ്റേ​തു ഉല്പ്പ​ന്ന​വും പോലെ അതിനെ ചര​ക്കു​വൽ​ക്ക​രി​ക്കാ​വു​ന്ന വിധം പ്ര​യോ​ജ​ന​ത്തെ ആസ്പ​ദ​മാ​ക്കിയ ഡി​മാൻ​ഡ് എന്താ​ണു്? മുൻ​കാ​ല​ങ്ങ​ളിൽ കല​യു​ടെ ചര​ക്കു​വൽ​ക്ക​ര​ണ​ത്തി​നു് ഉപ​യോ​ഗി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട തോ​തു​കൾ ഇന്നെ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണു് തു​ട​രു​ന്ന​തു്? ഈ ചോ​ദ്യ​ങ്ങൾ സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ശാ​സ്ത്ര​പ​ര​മായ ഊന്ന​ലു​ള്ള​ത്ര തന്നെ സാ​മൂ​ഹി​ക​വു​മാ​ണു്. അസ​മ​ത്വ​ത്തി​ന്റെ സം​സ്ക്കാ​ര​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണു് പറ​യു​ന്ന​തു്.

എന്തെ​ങ്കി​ലും വി​ശ​ദീ​ക​ര​ണം പറ​യ​ണ​മെ​ങ്കിൽ പ്രാ​ഥ​മി​ക​മാ​യി ചില കാ​ര്യ​ങ്ങൾ ചരി​ത്ര​ത്തിൽ നി​ന്നും പ്ര​ത്യേ​കം അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തേ​ണ്ട​തു​ണ്ടു്.

ധന​ത​ത്വ​ശാ​സ്ത്രം പരി​ഗ​ണി​ക്കു​ന്ന​തു് ഉൽ​പ്പ​ന്ന​ത്തി​ന്റെ വി​നി​മ​യ​ത്തെ​യാ​ണു്, അതാ​യ​തു് അനു​ഭ​വം കൊ​ണ്ടു് വസ്തു​നി​ഷ്ഠ​മാ​യി മാ​ന​ക​ത​ത്വ​മാ​ക്കാൻ കഴി​യു​ന്ന, ചില യു​ക്തി​കൾ​ക്കു് വി​ധേ​യ​മാ​യി പ്ര​വർ​ത്തി​ക്കും എന്നു കരു​താ​വു​ന്ന ഉൽ​പ്പ​ന്ന​ത്തെ​യാ​ണു്. ഗു​ണ​മു​ള്ള/ഉപ​യോ​ഗ​മു​ള്ള ഒരു ഉൽ​പ്പ​ന്ന​ത്തി​നാ​ണു് ചര​ക്കാ​കാ​നു​ള്ള വി​നി​മ​യ​മൂ​ല്യ​മു​ള്ള​തു്. ‘ചര​ക്കു പദവി’യെ​ന്ന​തു് തനി​ക്കു വേ​ണ്ടി മാ​ത്ര​മ​ല്ലാ​തെ പൊ​തു​വായ സാ​മൂ​ഹിക ഉപ​യോ​ഗ​ത്തി​നു് വേ​ണ്ടി ഉത്പാ​ദി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ഒന്നാ​കു​ന്ന ഉൽ​പ്പ​ന്ന​ത്തി​ന്റെ നി​ശ്ചി​ത​മായ ഒര​വ​സ്ഥ​യാ​ണു്. അതു് പക്ഷേ, സ്ഥി​ര​മ​ല്ലെ​ന്നും അതി​ന​ക​ത്തു് അട​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്ന അവ്യ​ക്ത​വും അസ്ഥി​ര​വും സം​ഘർ​ഷ​ഭ​രി​ത​വു​മായ പലതരം പരി​മാ​ണ​ങ്ങൾ ഉണ്ടു്. (അങ്ങ​നെ മാർ​ക്സ് വാ​ദി​ച്ച ഏറ്റ​വും നിർ​ണ്ണാ​യ​ക​മായ ഒരു പാ​ഠ​മാ​ണ​ല്ലോ ‘കൂലി, വില, ലാഭം’ എന്ന ദീർ​ഘ​പ്ര​ബ​ന്ധം.) അത​നു​സ​രി​ച്ചു് ചോ​ദി​ക്കാം ഏതൊരു വസ്തു​വും, അവ ഉപ​യോ​ഗ​ത്തി​നോ ആഡം​ബ​ര​ത്തി​നോ ഉള്ള​താ​ക​ട്ടെ, അതു് ചര​ക്കാ​കും പോ​ലെ​ത്ത​ന്നെ​യാ​ണോ ഒരു കലാ​വ​സ്തു ചര​ക്കാ​കു​ന്ന​തു്? ആധു​നി​ക​വാ​ദ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു് കല ഒരാൾ തനി​ക്കു​വേ​ണ്ടി മാ​ത്രം ഉത്പാ​ദി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​താ​ണു്. അതു് ചര​ക്കാ​കു​മോ എന്നാ​ണു് ചോ​ദ്യം. ആകു​മെ​ങ്കിൽ ഒരു വ്യ​ക്തി​യു​ടെ മൌ​ലി​ക​മായ ആവി​ഷ്ക്കാ​ര​ത്തിൽ നി​ക്ഷി​പ്ത​മാ​കു​ന്ന സാ​മൂ​ഹിക ഉപ​യോ​ഗ​മെ​ന്തു്? ഇതി​നു് ജോൺ ബെർജർ ആണു് ഏറ്റ​വും വ്യ​ക്ത​മായ ഉത്ത​രം തന്ന​തു്. Ways of Seeing എന്ന ബി ബി സി പര​മ്പ​ര​യും പു​സ്ത​ക​വും.

ബെർജർ കലാ​സ്വാ​ദ​ന​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു് പറ​യു​ന്ന​തി​ലെ ഒരു മർ​മ്മം ഇതാ​ണു്: ‘സൌ​ന്ദ​ര്യം, സത്യം, പ്ര​തിഭ, സം​സ്ക്കാ​രം, രൂപം, പദവി, അഭി​രു​ചി എന്നി​വ​യെ അടി​സ്ഥാ​ന​മാ​ക്കി പഠി​ച്ചെ​ടു​ത്ത ചില അനു​മാ​ന​ങ്ങൾ ജന​ങ്ങൾ കലയെ കാ​ണു​ന്ന​തി​നെ ബാ​ധി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. ഇവ ലോ​ക​യാ​ഥാർ​ത്ഥ്യ​വു​മാ​യും കാ​ല​വു​മാ​യും പൊ​രു​ത്ത​പ്പെ​ടു​ന്നി​ല്ല. ഇവ കലയെ വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കു​ക​യ​ല്ല, നി​ഗൂ​ഢ​മാ​ക്കു​ക​യാ​ണു് ചെ​യ്യുക. താൻ നി​ല​നിൽ​ക്കു​ന്ന കാ​ല​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള അവ്യ​ക്തത ഭയ​ന്നു്, ജന​ങ്ങൾ ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്തെ മേൽ​ക്കു​മേൽ നി​ഗൂ​ഢ​മാ​ക്കു​ന്നു. ഭൂ​ത​കാ​ല​ക​ല​യെ കാ​ണു​ന്തോ​റും നമ്മൾ വർ​ത്ത​മാ​ന​ത്തിൽ നമ്മെ​ത്ത​ന്നെ പ്ര​തി​ഷ്ഠി​ക്കു​ന്നു. ഇതു് കാ​ണു​ന്ന​തിൽ നി​ന്നും തട​യ​പ്പെ​ട്ടാൽ നമ്മൾ ചരി​ത്ര​മി​ല്ലാ​ത്ത​വ​രാ​കു​ന്നു. ഭൂ​ത​കാല കലയെ നി​ഗൂ​ഢ​വ​ല്ക്ക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​ലൂ​ടെ പദ​വി​മൂ​ല്യ​മു​ള്ള ഒരു ന്യൂ​ന​പ​ക്ഷം ഒരു ഭര​ണ​വർ​ഗ്ഗം എന്ന നി​ല​യി​ലു​ള്ള അവ​രു​ടെ പദ​വി​യെ സാ​ധൂ​ക​രി​ക്കാ​നാ​യി നി​ര​ന്ത​രം കലയെ ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്തു് നി​ന്നും കണ്ടെ​ടു​ത്തു​കൊ​ണ്ടേ​യി​രി​ക്കും’.

നമ്മൾ ഇതാ ആ മർ​മ്മ​ത്തിൽ തന്നെ ഇരി​ക്കു​ന്നു! ആധു​നി​ക​ക​ല​യു​ടെ ലേ​ല​ക്ക​മ്പ​നി​കൾ​ക്കു്, പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ചു് ഇന്ത്യ​യിൽ നട​ത്ത​പ്പെ​ടു​ന്ന​വ​യ്ക്കു് എന്തു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് സ്വ​ന്തം നാ​ഴി​ക​ക്ക​ല്ലു് പാ​കു​ന്ന നാടകം അവ​ത​രി​പ്പി​ക്കാ​നു​ള്ള അഭി​രു​ചി​ക്കു് ഒരു നി​മി​ത്ത​മാ​യി ഹു​സൈ​നും തയെബ് മേ​ഹ്ത​യും പോ​ലു​ള്ള പ്രോ​ഗ്ര​സ്സീ​വ് പെ​യി​ന്റെ​ഴ്സിൽ വലിയ താൽ​പ്പ​ര്യ​മാ​ണു്. അവർ എന്തു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് ഇന്ത്യൻ കലാ​ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലെ പ്രോ​ഗ്ര​സ്സീ​വ് ആർ​ട്ട് പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ന്റെ ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്തിൽ ഇങ്ങ​നെ ഉറ​ച്ചു​പോ​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തു് എന്നു നോ​ക്കി​യാൽ ചില കാ​ര്യ​ങ്ങൾ കാണാം. വെറും പകർ​പ്പെ​ടു​പ്പി​ന്റെ​യും, ക്ലാ​സ്സി​ക്കൽ ശിൽ​പ്പ​രൂ​പ​കൽ​പ്പ​ന​യു​ടെ​യും സാ​മ്പ്ര​ദാ​യി​ക​ത​യിൽ​നി​ന്നും മാ​ത്ര​മ​ല്ല, 1947-ൽ സ്വ​ന്തം വർ​ത്ത​മാ​ന​കാ​ല​ത്തി​ന്റെ ഏറ്റ​വും മൂർ​ച്ച​യു​ള്ള സ്വ​ത​ന്ത്ര​രാ​ഷ്ട്ര ഘട്ട​ത്തി​ലേ​യ്ക്കു് അപ്ര​സ​ക്ത​മാ​കു​ന്ന ഭാ​ര​മായ ‘ഭാ​ര​തീ​യത’യു​ടെ​യും ദേ​ശീ​യ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും രാ​ഷ്ട്രീ​യ​മായ ആധി​ക​ളിൽ​നി​ന്നു പോലും തക്ക​സ​മ​യം സ്വയം വി​ടു​തി നേടിയ ഇന്ത്യൻ വ്യ​ക്തി​യു​ടെ ‘സ്വ​ത​ന്ത്ര​ചി​ന്ത’യുടെ ജാ​ഗ്രത ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു് പ്രോ​ഗ്ര​സ്സീ​വു​ക​ളിൽ ആയി​രു​ന്നു. എന്നാൽ ഇന്നു് കലാ ലേ​ല​ത്തി​ന്റെ നാ​ഴി​ക​ക്ക​ല്ലു​കൾ സ്ഥാ​പി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു് ഇന്ന​ത്തെ ഒരു മൂർ​ച്ച​യു​ള്ള രാ​ഷ്ട്രീയ ചി​ന്ത​യെ​യോ, വി​പ്ല​വ​കാ​രി​യായ ചി​ത്ര​കാ​ര​നെ​യോ, പ്ര​തി​ഷ്ടാ​പ​നം അട​ക്ക​മു​ള്ള സമ​കാ​ലിക കല​യു​ടെ പുതിയ സങ്കീർ​ണ്ണ​ഭാ​ഷ​ക​ളെ​യോ ഒന്നും​ത​ന്നെ ആസ്പ​ദ​മാ​ക്കി​യ​ല്ല. അതി​നു്, എത്ര​യും പെ​ട്ടെ​ന്നു് നി​ക്ഷി​പ്ത​മാ​കു​ന്ന കാ​ണി​ക്കൂ​ട്ടം വേണം. ഒരു പെ​യി​ന്റിം​ഗി​ന്റെ ഓർ​മ്മ​പ്പെ​ടു​ത്തൽ കേ​ട്ടു് ഇതിൽ ‘എന്താ​ണു് കല’ എന്ന ചോ​ദ്യം ഉള്ളി​ലി​ട്ടു് പെ​രു​ക്കു​മെ​ന്നു് ഉറ​പ്പു​ള്ള കൂ​ട്ടം വേണം. അതി​നു് അവരെ പെ​ട്ടെ​ന്നു് അടു​പ്പി​ക്കു​ന്ന സാ​മ്പ്ര​ദാ​യി​ക​വു​മായ കലാ​ജ​നു​സ്സു വേണം. അതു് ഇന്നു് പെ​യിൻ​റിം​ഗ് അല്ലാ​തെ​ന്തു്! മാ​ത്ര​മ​ല്ല എന്താ​ണു് കല എന്ന ചോ​ദ്യം നി​ര​ന്ത​രം അവ്യ​ക്ത​ത​യെ പു​ന​രുൽ​പ്പാ​ദ​നം ചെ​യ്തു കൊ​ണ്ടേ​യി​രു​ന്നു. കല​യു​ടെ അവ്യ​ക്തത ഒരു ‘സവി​ശേ​ഷാ​വ​സ്ഥ’ ആയി. ‘A state of Exception’. അങ്ങ​നെ​യൊ​രു ചോ​ദ്യം ലോകം ചോ​ദി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി​യ​തി​ന്റെ ചരി​ത്രം തു​ട​ങ്ങു​ന്ന​തു് ആദം സ്മി​ത്തി​ന്റെ​യും ഇമ്മാ​നു​വേൽ കാൻ​റ്റി​ന്റെ​യും ജ്ഞാ​നോ​ദ​യ​കാ​ല​ത്തു്, സ്വയം പ്ര​തി​ഫ​ലി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ദാർ​ശ​നി​ക​ത​യു​ടെ കാ​ല​ത്തു് തന്നെ​യാ​ണു്. അതു​വ​രെ ദാർ​ശ​നി​ക​വും ദൈ​വ​ശാ​സ്ത്ര​പ​ര​വും, മതാ​ധി​പ​ത്യ​പ​ര​വു​മായ വ്യാ​ഖ്യാ​ന​ങ്ങ​ളിൽ​ക്കൂ​ടി കട​ന്നു​പോയ ചില ‘പ്ര​വൃ​ത്തി’കളാ​ണു് (അരി​സ്റ്റോ​ട്ടി​ലി​യൻ സ്കീമ) പെ​യി​ന്റി​ങ്ങും ശിൽ​പ്പ​വും വാ​സ്തു​വി​ദ്യ​യു​മൊ​ക്കെ. എന്നാൽ ‘പ്ര​വൃ​ത്തി’യിൽ നി​ന്നും എപ്പോ​ഴൊ​ക്കെ​യാ​ണോ ‘ചിന്ത’യുടെ കാ​ര്യ​മാ​യി ഇവ മാ​റി​യ​തു്, അപ്പോ​ഴൊ​ക്കെ ‘കല’ അവ്യ​ക്ത​വും സവി​ശേ​ഷ​വു​മായ ഒരു അവ​സ്ഥ​യെ കു​റി​ക്കു​ന്ന പദ​മാ​യി.

കാരണം വി​ശ​ദ​മാ​ക്കാൻ ആകാ​ത്ത​ത്ര അയു​ക്തി​ക​മായ വി​ല​യി​ട്ടു് തയെബ് മേഹ്ത എന്ന ‘ഭൂ​ത​കാല ആധു​നി​ക​നെ’ നി​ഗൂ​ഢ​മൂ​ല്യ​മാ​ക്കു​ന്ന​തു് ബെർ​ജ​റു​ടെ നി​രീ​ക്ഷ​ണ​ങ്ങ​ളെ ഇന്ന​ത്തെ​യും ഒരു യാ​ഥാർ​ത്ഥ്യ​മാ​ക്കു​ന്നു. പക്ഷേ, അതു് കാ​ഴ്ച​യു​ടെ സംസ്ക്കാരവ്യാപാര-​ചരിത്രത്തിൽനിന്നുള്ള ഉത്ത​ര​മാ​യി​രു​ന്നു. ഇവിടെ നമു​ക്കു് പരി​ഗ​ണി​ക്കാ​നു​ള്ള​തു് സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​ന്റെ ചരി​ത്ര​ത്തിൽ നി​ന്നും കല​യു​ടെ സാ​മൂ​ഹിക ഉപ​യോ​ഗ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു് എന്തെ​ങ്കി​ലും ഉത്ത​ര​മു​ണ്ടോ എന്നാ​ണു്. (കല​യി​ലെ) ഭര​ണ​വർ​ഗ്ഗം അതി​ന്റെ തന്നെ ചരി​ത്രം ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്തു​നി​ന്നും കണ്ടെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു് ഒരു സമൂ​ഹ​ത്തെ ബാ​ധി​ക്കു​ന്ന​തെ​ങ്ങ​നെ എന്നൊ​രു ചോ​ദ്യ​മു​ണ്ടു്. അങ്ങ​നെ ബാ​ധി​ക്കു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നു് അഭി​ന​യി​ക്കാ​വു​ന്ന കാലം കഴി​ഞ്ഞു.

ഡെ​യ്വ് ബീ​ച്ച് (Dave Beech) എന്നൊ​രു ആർ​ട്ടി​സ്റ്റ് അടു​ത്ത കാ​ല​ത്തി​റ​ങ്ങിയ തന്റെ പു​സ്ത​ക​ത്തിൽ (Art and Value, Haymarket Books, 2015) വി​മർ​ശി​ക്കു​ന്ന ഒരു കാ​ര്യം, കാ​പ്പി​റ്റ​ലി​സ​ത്തിൽ കല​യു​ടെ സാം​സ്ക്കാ​രി​ക​വും സാ​മൂ​ഹി​ക​വും രാ​ഷ്ട്രീ​യ​വു​മായ സ്വാം​ശീ​ക​ര​ണം ഒരു വശ​ത്തും, സാ​മ്പ​ത്തിക സ്വാം​ശീ​ക​ര​ണം മറ്റൊ​രു വശ​ത്തു​മാ​യി അക​റ്റി പരി​ഗ​ണി​ക്കു​ന്ന നമ്മു​ടെ ശീ​ല​മാ​ണു്. ഈ അക​റ്റൽ പല​പ്പോ​ഴും നി​ഗൂ​ഢ​ത​കൾ ആവ​ശ്യ​മു​ള്ള (കലാ) ഭര​ണ​വർ​ഗ്ഗ​ത്തി​ന്റെ നയ​മാ​ണു്. മറി​ച്ചു് രഹ​സ്യ​ങ്ങൾ അഴി​ഞ്ഞു​വീ​ഴു​ന്ന ഒരു അയു​ക്തിക നാ​ട​ക​മാ​യി കലാ​ലേ​ല​ങ്ങ​ളെ പരി​ഗ​ണി​ക്കു​മ്പോൾ, അവ​യു​ടെ വേദി നിർ​മ്മി​ക്കു​ന്ന സാ​മ്പ​ത്തി​ക​കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ സാ​മൂ​ഹ്യ ഇടം തെ​ളി​ഞ്ഞു​കി​ട്ടും. അപ്പോൾ ഏതൊരു ചര​ക്കും പോ​ലെ​യാ​ണു് കലയും ഒരു ചര​ക്കാ​കു​ന്ന​തു് എന്ന നമ്മു​ടെ സാ​മാ​ന്യ​വി​ചാ​രം തെ​റ്റാ​കും. കാരണം അതി​ന​ക​ത്തു് ഹൃ​ദ​യ​മാ​യി ഇരു​ന്നു് മി​ടി​ക്കു​ന്ന​തു് സം​സ്ക്കാ​ര​രാ​ഷ്ട്രീ​യ​വും അതി​ന്റെ പ്ര​ഹേ​ളി​ക​ക​ളു​മാ​ണു്. ഈ ഹൃ​ദ​യ​ത്താൽ വശീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു് കല​യു​ടെ സാ​മ്പ​ത്തിക വി​നി​മ​യ​ത​ന്ത്ര​ങ്ങൾ നി​രാ​ക​രി​ച്ചാ​ലും അത്ര​ത​ന്നെ തെ​റ്റാ​കും. കല​യു​ടെ Libertine Principles പല​പ്പോ​ഴും ഒരു അധി​ക​നി​ഗൂ​ഢ​വൽ​ക്ക​ര​ണ​വും ആവ​ശ്യ​മി​ല്ലാ​ത്ത വിധം കാ​ലി​ക​മാ​ണു്. അതു് തെ​ളി​ഞ്ഞു​വ​രാൻ സം​സ്ക്കാ​ര​രാ​ഷ്ട്രീ​യ​മോ യുക്തിക-​സാമ്പത്തികനാടകീയതകളോ വി​ഭാ​ജി​ത​മാ​യി നി​ന്നാൽ ഇടം കി​ട്ടി​ല്ല.

കലയും മൂ​ല്യ​വും സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ശാ​സ്ത്ര​വും ബന്ധ​പ്പെ​ടു​ത്തി ബീ​ച്ച് പരി​ഗ​ണി​ക്കു​ന്ന ചില ചരി​ത്ര​പ​ര​മായ നി​രീ​ക്ഷ​ണ​സ്ഥാ​ന​ങ്ങൾ ഇവിടെ ശ്ര​ദ്ധാർ​ഹം. 1924-ൽ യുകെ ഗവ​ണ്മെ​ന്റി​ന്റെ സാ​മ്പ​ത്തി​കോ​പ​ദേ​ഷ്ടാ​വും British institute of industrial art-​ന്റെ ചെ​യർ​മാ​നും ആയി​രു​ന്ന ഹു​ബെർ​ട്ട് ലെ​വേ​ലിൻ സ്മി​ത്ത് (Hubert Llewellyn Smith) ഒരു പു​സ്ത​കം എഴുതി. The Economic Laws of Art Production. പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു് കൾ​ച്ച​റൽ ഇക്ക​ണോ​മി​ക്സ് ഒട്ടും പരാ​മർ​ശി​ചി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത, അപ്ര​ശ​സ്ത​മാ​യി​ക്കി​ട​ന്ന ഒന്നാ​ണി​തു്. നി​ല​വി​ലു​ള്ള സാ​മ്പ​ത്തിക ശാ​സ്ത്ര സി​ദ്ധാ​ന്ത​ങ്ങൾ​ക്കു് കലയെ പരി​പൂർ​ണ്ണ​മാ​യി വി​ശ​ദീ​ക​രി​ക്കാ​നാ​കു​ന്നി​ല്ലെ​ന്ന പരി​മി​തി അന്ന​തു് ഉന്ന​യി​ച്ചു. കലയെ വി​ശ​ദീ​ക​രി​ക്കാ​നാ​കു​ന്ന സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​ന്റെ ആവ​ശ്യം അദ്ദേ​ഹം ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി. കല​യു​ടെ ഉത്പാ​ദ​ന​രീ​തി​ക​ളെ​യും അതു​ള​വാ​ക്കു​ന്ന ബന്ധ​ങ്ങ​ളെ​യും മു​ന്നിർ​ത്തി കു​റേ​ക്കൂ​ടി വ്യ​ക്ത​വും നിർ​ദ്ദി​ഷ്ട​വു​മായ സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ശാ​സ്ത്ര പഠനം ഉണ്ടാ​കു​ക​യും മൂ​ല്യം എന്ന സങ്ക​ല്പ്പ​നം വി​പു​ല​പ്പെ​ടു​ക​യും വേണം എന്ന​താ​ണു് ഹു​ബെർ​ട്ട് ലെ​വേ​ലിൻ സ്മി​ത്തി​ന്റെ വഴി. സാ​മ്പ​ത്തി​ക​വി​ശ​ക​ല​ന​ത്തി​ലെ യൂ​ട്ടി​ലി​റ്റി​യെ​പ്പ​റ്റി​യു​ള്ള സങ്ക​ല്പം കലാ​വി​ശ​ക​ല​ന​ത്തിൽ തീരെ അപ​ര്യാ​പ്ത​മെ​ന്നു് അദ്ദേ​ഹം വാ​ദി​ക്കു​ന്നു. സാ​മ്പ​ത്തിക സൈ​ദ്ധാ​ന്തി​കർ സാ​മാ​ന്യ ചര​ക്കു നി​യ​മ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു് ഉപ​ഭോ​ക്താ​ക്ക​ളു​ടെ യൂ​ട്ടി​ലി​റ്റി ആസ്പ​ദ​മാ​ക്കിയ ഒരു സപ്ലെ, കല​യി​ലും പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു. എന്നാൽ പല​പ്പോ​ഴും തങ്ങ​ളു​ടെ ശേ​ഖ​ര​ണ​ക്കാർ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ന്ന രു​ചി​യി​ലും ശൈ​ലി​യി​ലു​മു​ള്ള പലതും ചെ​യ്തു വി​ത​ര​ണം ചെ​യ്യാൻ കലാ​കാ​രർ മെ​ന​ക്കെ​ടു​ന്നി​ല്ല. അവർ ബോ​ധ​പൂർ​വ്വം ഇതു് നി​ഷേ​ധി​ക്കു​ക​യാ​ണു്. കാരണം സ്മി​ത്ത് വാ​ദി​ക്കു​ന്ന​തു് The desires that art fulfills are ought to be fulfilled എന്നാ​ണു്. കല പൂർ​ത്തീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന അഭി​ലാ​ഷ​ങ്ങൾ അത്ര​മേൽ ഉദാ​ത്ത​മ​ത്രേ. 1946-ൽ യു. കെ.-യിൽ കല​യ്ക്കു് ഒരു വെൽ​ഫെ​യർ ഇക്ക​ണോ​മി​ക്സ് വേ​ണ​മെ​ന്ന വി​ചാ​രം ഉയർ​ന്നു. 1966-ൽ അമേ​രി​ക്ക​യി​ലും. ഒരു വശ​ത്തു് അള​വു​ക​ളെ അടി​സ്ഥാ​ന​മാ​ക്കിയ സാ​മ്പ​ത്തി​ക​പ​രി​മാ​ണ​ങ്ങൾ ഉള്ള കമ്പോള ശക്തി​ക്കു്, അതിനു മറു​വ​ശ​ത്തു് നിൽ​ക്കു​ന്ന ഗു​ണ​ത്തെ അടി​സ്ഥാ​ന​മാ​ക്കിയ കല​യു​ടെ ലോകം നോ​ക്കി വി​ല​യി​രു​ത്തി മൂ​ല​ധ​ന​വി​ഭ​വ​ങ്ങൾ നീ​തി​യു​ക്തം വി​ത​ര​ണം ചെ​യ്യാൻ സാ​ധ്യ​മാ​ണോ എന്നൊ​രു ചോ​ദ്യ​ത്തി​ന്റെ ഒരു പരി​ഹാ​ര​മാ​യി​ട്ടാ​ണ് യു​കെ​യിൽ ആർ​ട്ട്സ് കൌൺ​സി​ലും, അമേ​രി​ക്ക​യിൽ നാഷണൽ ഏൻ​ഡോ​വ്മെ​ന്റ് ഫോർ ദി ആർ​ട്സം രൂപം കൊ​ണ്ട​തു്.

ഒന്നാ​ലോ​ചി​ക്കാം, നമു​ക്കു​മു​ണ്ടു് സാം​സ്ക്കാ​രി​ക​സ്ഥാ​പ​ന​ങ്ങൾ. അവയിൽ നി​ന്നും നാം പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തും ഇതു​പോ​ലെ ‘നല്ല ചില ആചാ​ര​ങ്ങൾ’ ആണു്, അസ്ഥി​രത ഉള​വാ​ക്കു​ന്ന കലാ​ചി​ന്ത​ക​ളു​ടെ​യും ഗവേ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും അന​ന്യ​ത​ക​ളും സമ​കാ​ലി​ക​ത​യു​മ​ല്ല!

ചു​രു​ക്ക​ത്തിൽ, ഒരു മോ​റ​ലി​സ്റ്റ് വാ​ദ​മാ​ണു് ലെ​വ​ലിൻ സ്മി​ത്തി​ന്റെ​തെ​ങ്കിൽ 1970-കളിൽ ടൈബർ സ്കി​റ്റോ​വ്സ്കി (Tibor Scitovsky) ഈ മോ​റ​ലി​സ​മൊ​ന്നും കൂ​ടാ​തെ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന വ്യ​ക്ത​മായ വി​ഭ​ജിത സങ്ക​ല്പ്പ​മു​ണ്ടു്. ഉപ​ഭോ​ക്തൃ​തൃ​പ്തി​യ്ക്കു് രണ്ടു വ്യ​ത്യ​സ്ത വഴി​ക​ളു​ണ്ടു്. ഒന്നു് സാ​മ്പ​ത്തി​കം. മറ്റ​തു് സാ​മ്പ​ത്തി​കെ​ത​രം. എന്നാൽ സാ​മ്പ​ത്തി​കം എന്ന​തു് മറ്റു​ള്ള​വ​രിൽ​നി​ന്നും ആളുകൾ വാ​ങ്ങു​ന്ന തൃ​പ്തി​യെ​ന്നും, സാ​മ്പ​ത്തി​കേ​ത​രം എന്ന​തു് വ്യ​ക്തി​കൾ സ്വയം കണ്ടെ​ത്തു​ന്ന തൃ​പ്തി എന്നും തെ​റ്റി​ദ്ധ​രി​ക്ക​രു​തു്. മറ്റു​ള്ള​വർ കലാ​വ​സ്തു​വു​മാ​യി നട​ത്തു​ന്ന ഉപ​ഭോ​ഗം, സാ​മ്പ​ത്തി​ക​മോ അല്ലാ​ത്ത​തോ ആയ തൃ​പ്തി​കൾ തരു​ന്ന​താ​കാം. പക്ഷേ, അതു് ഒരു കമ്പോ​ള​ത്തി​ലൂ​ടെ കട​ന്നു​പോ​കു​ന്നു​ണ്ടോ തന്മൂ​ലം മൂ​ല്യം നേ​ടു​ന്നു​ണ്ടോ എന്ന​തി​നെ ആശ്ര​യി​ച്ചാ​ണു് ഇരി​ക്കു​ന്ന​തു്. ഏതെ​ങ്കി​ലും വി​ധ​ത്തിൽ മാർ​ക്ക​റ്റി​ലൂ​ടെ​യു​ള്ള (കല​യെ​ന്ന പ്ര​യ​ത്ന​ത്തി​നു സാ​മ്പ​ത്തി​ക​മായ വില തരു​ന്ന പൊ​തു​മ​ണ്ഡ​ല​ത്തി​ലൂ​ടെ​യു​ള്ള) പോ​ക്കാ​ണു് മാ​ന​ദ​ണ്ഡം. ആർ​ട്ടി​സ്റ്റു​കൾ പൊ​തു​വേ ഡി​മാ​ന്റി​ന​നു​സ​രി​ച്ചു് ഉത്പാ​ദി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​വ​ര​ല്ല. അതു​കൊ​ണ്ടു് ഉപ​ഭോ​ക്താ​ക്കൾ തങ്ങ​ളു​ടെ താൽ​പ്പ​ര്യ​ങ്ങൾ ബലി കഴി​ക്കു​ന്ന ഏതെ​ങ്കി​ലും ഉൽ​പ്പ​ന്ന​ത്തി​ന്റെ ഉത്പാ​ദ​കർ ഉണ്ടെ​ങ്കിൽ, അവർ കലാ​കാ​രർ ആകു​ന്നു​വെ​ന്ന രസ​ക​ര​മായ നി​രീ​ക്ഷ​ണ​വും സ്കി​റ്റൊ​വ്സ്കി നട​ത്തു​ന്നു.

കമ്പോ​ള​ത്തി​ലൂ​ടെ സഞ്ച​രി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള കലാ​വ​സ്തു കമ്പോ​ള​മ​ല്ലാ​ത്ത​തും, സാ​മ്പ​ത്തി​ക​വി​നി​മ​യ​പ​ര​മ​ല്ലാ​ത​തു​മായ സാ​മൂ​ഹിക സാ​ഹ​ച​ര്യ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ​യും കട​ന്നു​പോ​കാം. അതു​വ​ഴി അവ സാ​മ്പ​ത്തി​കേ​ത​ര​മായ മൂ​ല്യം സമ്പാ​ദി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യാം. കല​യ്ക്കു് സാ​മ്പ​ത്തി​ക​വില തരു​ന്ന പൊ​തു​മ​ണ്ഡ​ല​ത്തി​നു് സാ​മൂ​ഹി​ക​സാ​ഹ​ച​ര്യ​ങ്ങ​ളെ വി​ക​സി​പ്പി​ക്കാൻ ഊന്നൽ കൊ​ടു​ത്തു് സർ​ഗ്ഗാ​ത്മ​ക​മാ​കാം. അതൊരു സാ​ധ്യ​ത​യാ​ണു്.

ഇവിടെ ലെ​വ്ലിൻ സ്മി​ത്തും സ്കി​റ്റൊ​വ്സ്കി​യും ഒരു​പോ​ലെ കാൽ​പ്പ​നി​ക​വൽ​ക്ക​രി​ക്കു​ന്ന ഒരു സം​വർ​ഗ്ഗ​മാ​ണു് ആർ​ട്ടി​സ്റ്റ് എന്ന​തു്. ഡെ​യ്വ് ബീ​ച്ച് ഇതിലെ ഒരു പ്ര​ശ്നം ഇങ്ങ​നെ എടു​ത്തു​കാ​ണി​ക്കു​ന്നു. The desires that art fulfills are ought to be fulfilled എന്നു് അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​മ്പോൾ, സ്മി​ത്ത് കമ്പോ​ള​ത്തിൽ​നി​ന്നു​ള്ള കലാ​കാ​ര​രു​ടെ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി ഒരു ‘പോ​സി​റ്റി​വ്’ കേസ് വാ​ദി​ക്കു​ക​യാ​ണു്. പക്ഷേ, ഇതി​ന്റെ ‘നെ​ഗ​റ്റീ​വ്’ ആയ അന​ന്ത​ര​ഫ​ല​ങ്ങ​ളാ​ണു് ഇപ്പോൾ കൂ​ടു​തൽ നമ്മൾ കാ​ണു​ന്ന​തു്.

‘Selling out’ എന്ന ഒരു ആശയം ഇപ്പോൾ വ്യാ​പ​ക​മാ​ണു്. പണം വാ​ങ്ങി തന്റെ സൃ​ഷ്ടി വിൽ​പ്പന ചെ​യ്യു​ന്ന​തു് മാ​ത്ര​മ​ല്ല അതു്. സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം കൂടി വിൽ​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​യാ​ണു് ‘സെ​ല്ലിം​ഗ് ഔട്ട് ’ എന്നു പറ​യു​ന്ന​തു്. പക്ഷേ എല്ലാ​വർ​ക്കും സെൽ ഔട്ട് ചെ​യ്യാൻ പറ്റി​ല്ല. കരി​യ​റി​ന്റെ തു​ട​ക്ക​ത്തിൽ തന്നെ വി​ല്പ്പ​ന​യി​ലേ​യ്ക്കു് നേ​രി​ട്ടു് കട​ന്ന​യാൾ​ക്ക​തു് പറ്റി​ല്ല. കലയിൽ തന്റെ അനി​ഷേ​ദ്ധ്യ​സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തെ സാ​മൂ​ഹി​ക​മാ​യി സ്ഥാ​പി​ക്കു​ന്ന അവാൻഗ്-​ഗാർഡുകൾക്കു് മാ​ത്ര​മേ ഈ വിൽ​ക്കാ​വു​ന്ന ‘സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം’ എന്ന ഒന്നു് ഉള്ളൂ. അതും, മുൻ​പു് താൻ നി​രാ​ക​രി​ച്ച ആ ഡി​മാ​ന്റ് പൂർ​ത്തീ​ക​രി​ക്കും വിധം ചില പരി​ഷ്ക്കാ​ര​ങ്ങൾ അയാൾ തന്റെ വർ​ക്കിൽ വരു​ത്തു​മ്പോൾ. സാ​മ്പ​ത്തി​ക​മോ സാ​മ്പ​ത്തി​കേ​ത​ര​മോ ആയ ഒരു മനു​ഷ്യ​പ്ര​യ​ത്ന​ത്തി​ന്റെ ഗു​ണ​നി​ല​വാ​രം അതി​ന്റെ വി​ല​യു​ടെ അടി​സ്ഥാ​ന​ത്തിൽ നി​ന്നും സ്വ​ത​ന്ത്ര​മാ​യി​ട്ടും, കമ്പോള മൂ​ല്യ​ത്തേ​ക്കാൾ പ്ര​ധാ​ന​മാ​യി​ട്ടും വി​ല​യി​രു​ത്ത​പ്പെ​ടു​മ്പോൾ, അതു് അങ്ങ​നെ ചെ​യ്യാൻ വേ​ണ്ട​തായ പ്ര​തി​രോ​ധ​ശേ​ഷി നേ​ടി​യ​വ​രു​ടെ സമൂ​ഹ​മെ​ങ്കി​ലും അവയിൽ വിധി പ്ര​സ്താ​വി​ക്കു​മ്പോൾ, കമ്പോള മൂ​ല്യം തി​രി​ച്ചു് ആ ‘അധി​ക​പ്രാ​ധാ​ന്യ​ത്തെ’ വാ​ങ്ങു​വാൻ തയ്യാ​റാ​കു​ന്നു. പല​പ്പോ​ഴും അയു​ക്തി​ക​മായ വി​ല​യി​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു്.

ഇതി​നർ​ത്ഥം, സാ​ധാ​രണ ചര​ക്കു​ക​ളിൽ​നി​ന്നും ആഡംബര വസ്തു​ക്ക​ളിൽ​നി​ന്നും ഭി​ന്ന​മാ​യി, കല​യു​ടെ പ്ര​ത്യേ​കത, ആളുകൾ അതു് സ്വ​ന്ത​മാ​ക്കാൻ ആഗ്ര​ഹി​ക്കു​ന്നു എന്നു​ള്ള Consumer demand മാ​ത്ര​മ​ല്ല. ആ ആഗ്ര​ഹ​ത്തി​നു് പോലും അധി​ക​വി​ല​യു​ണ്ടു് എന്ന​താ​ണു്. ഇതാ​ണു് കല ചര​ക്കാ​കു​ന്ന​തി​ന്റെ അന​ന്യ​ത​യു​ടെ ഒരു വഴി. കലാ​കാ​രൻ തന്റെ അപ്പം നി​ത്യ​വും വിൽ​ക്കു​ന്നി​ല്ല. അയാൾ എണ്ണം നോ​ക്കി​യ​ല്ല, ഗുണം നോ​ക്കി​യാ​ണു്, സ്വ​ന്തം നേ​ര​ത്തി​നും താ​ല്പ്പ​ര്യ​ത്തി​നു​മാ​ണു് ഉണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​തു്. അതു് അന​ന്യ​മായ ഒരു ഡി​മാ​ന്റ് സൃ​ഷ്ടി​യാ​ണു്. സാ​മ്പ​ത്തി​ക​മാ​യി വി​ല​യി​ടാ​വു​ന്ന​തും.

മൂ​ല്യ​വും ഗു​ണ​വു​മെ​ല്ലാം തങ്ങ​ളു​ടെ പ്ര​ത്യ​യ​ശാ​സ്ത്ര​ബോ​ധ​ത്തി​നു് അനു​സൃ​ത​മാ​ക്കു​ന്ന ഒരു ചെറു ന്യൂ​ന​പ​ക്ഷം അവ​രു​ടെ സം​സ്ക്കാ​രം കൊ​ണ്ടു് ഉണ്ടാ​ക്കു​ന്ന ഒന്നാ​ണു് ഈ ഡി​മാ​ന്റ്, അതി​നാൽ ഇതൊരു ‘വരേ​ണ്യ​വാ​ദ​മാ​ണു്’ എന്നാ​ണു് കല​യു​ടെ സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള സ്മി​ത്തി​ന്റെ വാ​ദ​ങ്ങൾ വാ​യി​ക്കു​ന്ന​വർ​ക്കു് തോ​ന്നുക. അതു് ശരി​യാ​ണു്. പക്ഷേ, അതി​ലും വലിയ പ്ര​ശ്നം, കല എന്നാൽ തന്നെ ഗു​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഒരു കേ​ദാ​ര​മാ​ണെ​ന്ന മുൻ വി​ധി​യാ​ണു്. ബെർജർ പറ​യു​ന്ന നി​ഗൂ​ഢ​വൽ​ക്ക​ര​ണം. (Mystification) തന്നെ. ചര​ക്കു​വൽ​ക്ക​ര​ണ​ത്തി​നെ​തി​രെ നിൽ​ക്കു​ന്ന കലാ​മൂ​ല്യ​വാ​ദ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഒരു പ്ര​ശ്നം ഇതാ​ണു്. വി​മർ​ശാ​തീ​ത​മായ, വി​ല​യി​ടാ​നാ​കാ​ത്ത ഒരു മേ​ഖ​ല​യാ​യി കല അപ്പോൾ നിൽ​ക്കു​ന്നു. കലയെ ആസ്പ​ദ​മാ​ക്കി, സമൂ​ഹ​ങ്ങൾ​ക്ക​ക​ത്തെ സാം​സ്ക്കാ​രി​ക​മായ പദ​വി​മൂ​ല്യ​ഘ​ട​ന​യും ചരി​ത്ര ബന്ധ​ങ്ങ​ളും ചോ​ദ്യം ചെ​യ്യ​പ്പെ​ടു​ക​യു​മി​ല്ല. ഫല​ത്തിൽ കല അതി​ന്റെ സാ​മൂ​ഹിക ഇടമോ രാ​ഷ്ട്രീയ സ്വാ​ധീ​ന​മോ ചെ​ലു​ത്താൻ ആകാതെ അപ്ര​സ​ക്ത​വ്യ​വ​ഹാ​ര​മാ​യി നിൽ​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രു​ന്നു.

ഏതെ​ങ്കി​ലും വി​ധ​ത്തിൽ കല മനു​ഷ്യ​രാ​ശി​ക്കു് നി​ശ്ച​യ​മാ​യും ഗു​ണ​ക​ര​മാ​കു​മെ​ന്നു് വാ​ദി​ക്കാ​നാ​കി​ല്ല. കാരണം കല​യു​മാ​യി ബന്ധ​പ്പെ​ട്ട മൂ​ല്യ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം വി​യോ​ജി​പ്പു​കൾ​ക്കു് വി​ധേ​യ​മാ​ണു്. നി​ശ്ചി​ത​ത്വം ഒരു വൈറസ് പോലെ കലയെ രോ​ഗാ​തു​ര​മാ​ക്കും. അനി​ശ്ചി​ത​ത്വ​ത്തി​ന്റെ​യും വി​യോ​ജി​പ്പു​ക​ളു​ടെ​യും ഒരു മേ​ഖ​ല​യാ​യി കലയെ കാ​ണാ​ത്ത​തു് തന്നെ​യാ​ണു് കല​യു​ടെ സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ശാ​സ്ത്ര​പ​ര​മായ അന​ന്യ​ത​യെ (Economic Exceptionalism) കു​റി​ച്ചു​ള്ള സ്മി​ത്തി​ന്റെ വാ​ദ​ങ്ങ​ളെ (കലയെ ആസ്പ​ദ​മാ​ക്കി നമ്മു​ടെ ഉള്ളി​ലും പൊ​തു​വേ ഉള്ള പാ​ര​മ്പ​ര്യ/പു​രോ​ഗ​മന രാ​ഷ്ട്രീ​യ​വാ​ദ​ങ്ങ​ളെ) പിൽ​ക്കാ​ല​ത്തു് ഉള്ളിൽ നി​ന്നും തോൽ​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു്. കല​യി​ലെ രൂ​പ​ങ്ങൾ​ക്കു് ഗണി​ത​ശാ​സ്ത്ര​പ​ര​മ​ല്ല, ചി​ഹ്ന​ശാ​സ്ത്ര​പ​ര​മായ മാ​ന​ങ്ങൾ ആണു​ള്ള​തു്. ആ രൂ​പ​ങ്ങ​ളിൽ ചരി​ത്രം ഉൾ​ചേർ​ന്നി​രി​ക്കു​ന്നു. അവ ഭൌതിക ലോ​ക​ത്തി​ന്റെ സം​ഘർ​ഷ​ങ്ങ​ളിൽ നി​ന്നും അള​ന്നെ​ടു​ക്കാ​വു​ന്നവ തന്നെ. പക്ഷേ, അവ​യ്ക്കു് ക്ലി​പ്ത​മായ ഒരു രീതി നിർ​ദ്ദേ​ശി​ക്കാൻ ആകി​ല്ല. ‘to speak of value in art is to proceed without certainty’ എന്നാ​ണു് ഡേവ് ബീ​ച്ചി​ന്റെ പക്ഷം.

ചു​രു​ക്ക​ത്തിൽ മാർ​ക്ക​റ്റി​ലൂ​ടെ​യു​ള്ള കല​യു​ടെ പോ​ക്കു് ഒരു അവി​ഹി​ത​ബ​ന്ധ​ത്തി​നാ​യു​ള്ള പോ​ക്ക​ല്ല. അതും അതി​ന്റെ ഒരു പ്ര​ത്യേക സാ​മൂ​ഹി​ക​ത​യു​ടെ മാ​ന​ദ​ണ്ഡം തന്നെ​യാ​ണു്. ‘Art is never Chaste’ എന്നു് പി​ക്കാ​സോ പറ​ഞ്ഞ​തും, അതു പി​ന്നീ​ടു് എം. എഫ്. ഹു​സൈ​ന്റെ ആധു​നിക ഇന്ത്യൻ ചി​ത്ര​കാ​ര​നെ​ന്ന നി​ല​യ്ക്കു​ള്ള സ്വേ​ച്ഛ​യെ സാ​ധൂ​ക​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് വന്ന കോ​ട​തി​വി​ധി​യു​ടെ ആദ്യ​വാ​ച​ക​മാ​കു​ക​യും ചെ​യ്ത​തു് തമ്മിൽ ഫാ​സി​സ്റ്റ് ഇന്ത്യൻ അവ​സ്ഥ​ക​ളിൽ പ്ര​യോ​ജ​ന​പ്ര​ദ​മായ തർ​ക്ക​യു​ക്തി​യു​ണ്ടു്.

കലാ​വ​സ്തു സാ​മ്പ​ത്തിക ബന്ധ​ങ്ങ​ളിൽ അക​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു് ഒരു കാ​ര്യ​മാ​ണു്, എന്നാൽ ചില ചി​ത്ര​ങ്ങൾ/ശിൽ​പ്പ​ങ്ങൾ വിൽ​ക്കു​ന്ന ഒരു കലാ​കാ​രൻ, അതു​കൊ​ണ്ടു് മാ​ത്രം, ഒരു ‘കാ​പ്പി​റ്റ​ലി​സ്റ്റ് സം​രം​ഭ​കൻ’ ഒന്നു​മാ​കു​ന്നി​ല്ല. അക്കാ​ര​ണം കൊ​ണ്ടു​മാ​ത്രം അയാ​ളു​ടെ ഭാ​ഷ​യു​ടെ മൂർ​ച്ച കു​റ​യേ​ണ്ട​തു​മി​ല്ല. മറി​ച്ചു് ആ മൂർ​ച്ച കൂ​ട്ടാൻ അയാ​ളും സമൂ​ഹ​വും തമ്മി​ലു​ള്ള ആവർ​ത്തി​ച്ചു​ള്ള ബന്ധം കൊ​ണ്ടു് സാ​ധി​ക്കേ​ണ്ട​തു​ണ്ടു്. ആവർ​ത്തി​ച്ചു​ള്ള അനൌ​ദ്യോ​ഗിക കൂ​ടി​യി​രു​പ്പു​ക​ളും കലാ​കാ​ഴ്ച​ക​ളും സാ​ധി​ക്കു​ന്ന ഒരു സാ​മൂ​ഹി​കാ​വ​സ്ഥ ബോ​ധ​പൂർ​വ്വം നിർ​മ്മി​ക്കേ​ണ്ട​തു​ണ്ടു്. വേണ്ട രീ​തി​യിൽ അതു​ണ്ടാ​കു​ന്നി​ല്ല, ഉണ്ടാ​കു​ന്ന​തി​നു് മി​ക​ച്ച ശ്ര​ദ്ധ കി​ട്ടു​ന്നി​ല്ല എന്ന​താ​ണു് ഇന്ന​ത്തെ അപകടം. ഒരാ​ളു​ടെ​യോ സൃ​ഷ്ടി​യു​ടെ​യോ കലാ​പ​ര​മായ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം എന്ന​തു് അടി​സ്ഥാ​ന​പ​ര​മാ​യി അതി​നു് ഒരു പൊ​തു​വി​ടം നേ​ട​ലാ​ണു്. കലാ​കാ​ര​നോ, കല വാ​ങ്ങി​യ​വ​രോ അതിനെ എത്ര മാ​ത്രം ഒരു പൊ​തു​വി​ട​ത്തേ​യ്ക്കു് വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്നു​വ​ന്ന​താ​ണു് പര​മ​മായ ചോ​ദ്യം. വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​വ​യ്ക്കു് എന്തു് സം​ഭ​വി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നും. ആദർ​ശ​വ്യ​വ​സ്ഥ​ക​ളാ​യി കാ​ണ​പ്പെ​ടു​ന്ന കാ​പ്പി​റ്റ​ലി​സ​ത്തോ​ടും മാർ​ക്സി​സ​ത്തോ​ടും യു​ദ്ധ​ത്തോ​ടു​മു​ള്ള വി​മർ​ശ​ഭാ​വം മറ​കൂ​ടാ​തെ ആവി​ഷ്ക്ക​രി​ച്ച സി​റ്റു​വേ​ഷ​നി​സ്റ്റ് ഇൻ​റർ​നാ​ഷ​ണൽ (COBRA) എന്ന പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ന്റെ സ്ഥാ​പ​ക​നും ഡാ​നി​ഷ് ചി​ത്ര​കാ​ര​നു​മായ അസ്ഗർ ജോർൻ (Asgar Jorn) 1960-കളിൽ എഴു​തിയ The end of economy and the realization of art എന്ന ലേ​ഖ​ന​ത്തിൽ നട​ത്തു​ന്ന ചില നി​രീ​ക്ഷ​ണ​ങ്ങൾ വളരെ പ്ര​സ​ക്ത​മാ​ണു്. ഒന്നാ​മ​താ​യി, വ്യ​ക്തി​ക്കു് സാ​മൂ​ഹി​ക​മാ​യി മൂ​ല്യം കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു് അയാൾ​ക്കു് മറ്റു​ള്ള​വ​രു​മാ​യു​ള്ള ബന്ധ​ത്തി​ലെ പരി​വർ​ത്ത​ന​സാ​ധ്യ​ത​യാ​ണു്. ഈ അസ്ഥി​ര​ത​യു​ടെ സാ​ദ്ധ്യത, മനു​ഷ്യ​സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​ന്റെ കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടു് ആകാതെ, സ്വ​കാ​ര്യം അഥവാ രഹ​സ്യാ​ത്മ​കം ആകു​മ്പോൾ, അതാ​യ​തു് സാ​മൂ​ഹി​ക​മായ ഉപ​യോ​ഗം വഴി അതിനു കി​ട്ടു​മാ​യി​രു​ന്ന ഉദാ​ത്ത​വൽ​ക്ക​ര​ണ​ത്തിൽ​നി​ന്നും ഒഴി​വാ​ക്കു​മ്പോൾ, കാ​പ്പി​റ്റ​ലി​സ്റ്റ് രീ​തി​ക​ളിൽ പൊ​തു​വേ​യും, അധി​കാ​ര​ഭാ​വ​മു​ള്ള സോ​ഷ്യ​ലി​സ​ത്തിൽ പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ചും സം​ഭ​വി​ക്കും​പോ​ലെ മനു​ഷ്യ​ന്റെ കാല–ദേശ ബന്ധ​ങ്ങൾ (ആ ബന്ധ​ങ്ങൾ മൂർ​ത്ത​മാ​കു​ന്ന​തു് ആവി​ഷ്ക്കാ​ര​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ) നി​ല​വിൽ വരാ​നൊ​രു മൂർ​ത്ത​മായ സന്ദർ​ഭം കി​ട്ടാ​തെ വല​യു​ന്നു. കല​യു​ടെ ഉൽ​പ്പാ​ദന രീ​തി​കൾ മി​ക്ക​തും സമൂ​ഹ​ത്തിൽ ഒരു തു​റ​ന്ന ജ്ഞാന വ്യ​വ​സ്ഥ​യ​ല്ല. കലാ​കാ​ര​രും, ഡീ​ലർ​മാ​രും, നിർ​മ്മി​ച്ചും വാ​ങ്ങി​യും സൂ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന കലാ​വ​സ്തു​ലോ​കം അതി​ന്റെ ദു​രൂ​ഹത കൊ​ണ്ടു്, ആ രഹ​സ്യ​ത്തി​ന്റെ പേരിൽ മാ​ത്രം തങ്ങ​ളു​ടെ പ്ര​വൃ​ത്തി ഉദാ​ത്ത​മെ​ന്നു് മന​സ്സിൽ കരു​തു​ക​യു​മാ​ണു്. സ്വ​ത്തി​ന്റെ ‘രഹ​സ്യാ​ത്മക’ സ്വ​ഭാ​വം ഉപേ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തി​നു് പകരം സോ​ഷ്യ​ലി​സ​വും ചെ​യ്യു​ന്ന​തു് ആ സ്വ​ഭാ​വ​ത്തെ പെ​രു​പ്പി​ക്കു​ക​യാ​ണു്. മനു​ഷ്യ​രെ​ത്ത​ന്നെ ഒരു ബ്രു​ഹ​ദ്ഘ​ട​ന​യ്ക്കു് ഉള്ളിൽ നി​ക്ഷേ​പി​ച്ചു് രഹ​സ്യ​വൽ​ക്ക​രി​ച്ചു്, വ്യ​ക്തി​കൾ എന്ന​തി​നെ സാ​മൂ​ഹി​ക​മാ​യി റദ്ദു് ചെ​യ്യു​ന്നു​വെ​ന്നു് അസ്ഗർ ജോർൻ നി​രീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു.

എന്നാൽ മറി​ച്ചൊ​രു രീ​തി​ശാ​സ്ത്രം സാ​ധ്യ​മാ​ണു്; കല​യ്ക്കും സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ലോ​ക​ത്തി​ന്റെ രീ​തി​കൾ​ക്കും ഇടയിൽ വി​ക​സി​ച്ച ചില വി​നി​മ​യ​ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളെ അന്യ​വൽ​ക്ക​രി​ക്കാ​തെ, മൌ​ലി​ക​മാ​യി ഒരു സാ​മൂ​ഹിക ബന്ധം തന്നെ​യാ​യി​ക്ക​ണ്ടു് അഭി​സം​ബോ​ധന ചെ​യ്യാൻ അസ്ഗർ ജോർൻ വള​രെ​യ​ധി​കം ശ്ര​മി​ച്ച​തു​പോ​ലെ ചി​ല​തു്. കലാ​കാ​ര​രെ​ന്ന നി​ല​യിൽ തങ്ങ​ളു​ടെ തന്നെ നി​ല​നിൽ​പ്പി​ന​ടി​സ്ഥാ​ന​മായ സാ​മൂ​ഹി​ക​ഖ​ണ്ഡ​മാ​കു​ന്ന ആർ​ട്ട് ഡീ​ലർ​മാ​രു​മാ​യി തങ്ങൾ പു​ലർ​ത്തു​ന്ന ബന്ധ​ത്തെ പരി​ശോ​ധി​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന കലാ​കാ​രർ, അക്കാ​ല​ത്തു് എന്ന​ല്ല, ഇന്നും വി​ര​ള​മാ​ണെ​ന്നു് തോ​ന്നു​ന്നു. ഒരു ഡാ​മി​യൻ ഹിർ​സ്റ്റോ ഒക്കെ കാണും. അസ്ഗർ ജോർൻ കല​യു​ടെ സാ​മ്പ​ത്തി​ക​ത​യെ കു​റി​ച്ചു് അനു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും തത്വ ചി​ന്ത​യു​ടെ​യും സഹാ​യ​ത്താൽ നട​ത്തിയ ഈ പഠ​ന​പ​രി​ശ്ര​മ​ങ്ങൾ ആണു് ഒരു​പ​ക്ഷേ, കോബ്ര എന്ന പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തെ​ക്കാ​ളും, ഇന്നു് പ്ര​ധാ​ന​മാ​കു​ന്ന​തു്. 1961-ൽ ‘വാ​ല്യൂ ആൻഡ് ഇക്കോ​ണ​മി’ എന്ന പു​സ്ത​കം എഴുതി. അതു് ‘കൈ​മാ​റ്റ മൂല്യ’ത്തെ (Exchange Value) കലയിൽ ഉപ​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന വി​ധ​ത്തെ കു​റി​ച്ചു​ള്ള വി​മർ​ശ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഇതു് ഇവിടെ പറയാൻ കാരണം, കല ഏതു ചര​ക്കും പോലെ സ്വ​കാ​ര്യ​സ്വ​ത്തു് ആണെ​ന്നു് വാ​ദി​ക്കു​ന്ന​വ​രും, അങ്ങ​നെ​യാ​ക്കാൻ വേ​ണ്ട​തായ ഒരു ശേ​ഖ​രി​ണി പോലെ ആർ​ട്ട് ഗാ​ല​റി​ക​ളും മ്യൂ​സി​യ​ങ്ങ​ളും കൊ​ണ്ടു​ന​ട​ക്കു​ന്ന​വ​രും, അവ​രു​ടേ​തായ സ്വ​കാ​ര്യ ജീ​വി​ത​ത്തിൽ കലയെ പ്ര​തി​ഷ്ഠി​ക്കു​ന്നു. എന്നി​ട്ടു് തങ്ങൾ​ക്കി​ഷ്ട​മു​ള്ള പോലെ മാ​ത്രം അവയെ സമൂ​ഹ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​താ​ണു് പൊ​തു​വേ ഗ്ലോ​ബ​ലൈ​സേ​ഷൻ കാ​ല​ത്തു് കാ​ണു​ന്ന​തു്. അതു് സാ​മൂ​ഹ്യ​വി​രു​ദ്ധ​ത​യാ​ണു്. ഇന്നു് സാ​മ്പ​ത്തി​ക​മാ​ന്ദ്യ​ത്തി​ന്റെ കാ​ല​ത്തു് ബി​നാ​ലെ പോ​ലു​ള്ള സ്ഥാ​പ​ന​ങ്ങൾ, തങ്ങ​ളെ​യും കല​യെ​യും അതി​ന്റെ libertarian Principles-​നെയും നി​യ​ന്ത്രി​ത​വും കേ​ന്ദ്രീ​കൃ​ത​വു​മാ​യി മാ​ത്ര​മാ​ണെ​ങ്കിൽ പോലും ഏതെ​ങ്കി​ലും വി​ധ​ത്തിൽ സാ​മൂ​ഹി​ക​മാ​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ പുതിയ മാ​തൃ​ക​കൾ അവ​ത​രി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. പക്ഷേ, വ്യ​ക്തി​ക​ളെ റദ്ദു ചെ​യ്യു​ക​യോ വി​ഗ്ര​ഹ​വ​ല്ക്ക​രി​ക്ക​യോ ചെ​യ്യാ​ത്ത, കലാ​പ​ര​മായ അന​ന്യ​ത​യു​ടെ ജനാ​ധി​പ​ത്യ​പ​ര​മായ വി​കേ​ന്ദ്രീ​കൃത സാ​ധ്യ​ത​ക​ളാ​ണു് ഇനി​യും ഉണ്ടാ​കാ​ത്ത​തു്. അതു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് കലാ​കാ​ര​രു​ടെ അദ്ധ്വാ​നം അവ​രിൽ​ത്ത​ന്നെ ഒരു വി​ഗ്ര​ഹാ​ത്മ​കത ആകു​ക​യും സാ​മൂ​ഹി​ക​മാ​യി വക​യി​രു​ത്ത​പ്പെ​ടാ​തി​രി​ക്ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​തു്.

കലാ​കാ​രർ ഏതെ​ങ്കി​ലും വി​ധ​ത്തിൽ സമൂ​ഹ​ത്തിൽ ഒരു libertine force ആകു​ന്നു​ണ്ടോ എന്നു് ഏറെ​യൊ​ന്നും വ്യ​ക്ത​മ​ല്ല. ഒരു പെ​യി​ന്റിം​ഗ് മൂ​ല്യം നേ​ടു​ന്ന​തു് അതി​ന്റെ കാ​ഴ്ച​ക്കാർ തങ്ങ​ളു​ടെ കാ​ല​ത്തി​ന്റെ സാ​മ്പ​ത്തി​ക​വും സാം​സ്കാ​രി​ക​വു​മായ പരി​ഗ​ണ​ന​ക​ളെ വേർ​പെ​ടു​ത്താ​ത്ത ഒരു ഭാഷ/അഭി​രു​ചി അതിൽ അനു​ഭ​വി​ക്കു​മ്പോ​ഴാ​ണു്. അത്ത​രം വാ​യ​ന​കൾ കൊ​ണ്ടാ​ണു് കല​യു​ടെ അദ്ധ്വാ​നം വക​യി​രു​ത്തേ​ണ്ട​തു്. സാ​മ്പ​ത്തിക ലോ​ക​ത്തെ നാ​ട​ക​ങ്ങൾ കലയിൽ സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ന്ന കമ്പോ​ള​ത്തി​ന്റെ കേ​വ​ല​ത​യെ അങ്ങ​നെ​യേ പ്ര​തി​രോ​ധി​ക്കാ​നാ​കൂ.

1976-ൽ ഇരി​ങ്ങാ​ല​ക്കു​ട​യ്ക്ക​ടു​ത്തു് നട​വ​ര​മ്പിൽ ജനനം. 1998-ൽ ബറോ​ഡ​യി​ലെ എം. എസ്. യൂ​ണി​വേർ​സി​റ്റി​യിൽ നി​ന്നു കലാ​ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലും സൌ​ന്ദ​ര്യ​ശാ​സ്ത്ര​ത്തി​ലും ബി​രു​ദാ​ന​ന്തര ബി​രു​ദം. 2009-ൽ മലയാള ആനു​കാ​ലി​ക​ങ്ങ​ളി​ലെ ചി​ത്രീ​ക​രണ വ്യ​വ​ഹാ​ര​ത്തെ കു​റി​ച്ചു് മഹാ​ത്മാ ഗാ​ന്ധി സർ​വ്വ​ക​ലാ​ശാ​ല​യു​ടെ സ്കൂൾ ഓഫ് ലെ​റ്റേ​ഴ്സിൽ നി​ന്നു ഡോ​ക്ട​റേ​റ്റ്. 1989-ൽ പതി​മൂ​ന്നാം വയ​സ്സിൽ പെ​യി​ന്റി​ങ്ങി​നു സോ​വി​യ​റ്റ് ലാ​ന്ഡ് നെ​ഹ്രു അവാർ​ഡ് നേ​ടു​ക​യും കരി​ങ്ക​ടൽ തീ​ര​ത്തെ മുൻ സോ​വി​യ​റ്റ് റി​പ്പ​ബ്ലി​ക്കായ ഉക്രെ​യ്നി​ലെ ‘അർ​ത്തേ​ക്ക് ഇന്റർ​നാ​ഷ​ണൽ യങ് പയ​നി​യർ’ ക്യാ​മ്പിൽ പങ്കെ​ടു​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തി​ട്ടു​ണ്ടു്. ‘ആർ​ത്തേ​ക് അനു​ഭ​വ​ങ്ങൾ’ (വി​ശ്വ​ദർ​ശൻ ബു​ക്സ്, 2003) എന്ന സോ​വി​യ​റ്റ് സന്ദർ​ശന അനു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളു​ടെ യാ​ത്രാ​വി​വ​ര​ണ​മാ​ണു് ആദ്യ​പു​സ്ത​കം. ‘അങ്ക​വാ​ലു​ള്ള പക്ഷി’ (റയിൻ​ബോ ബുൿസ്, 2004), ‘ഞാൻ ഹാ​ജ​രു​ണ്ടു്’ (ഡി. സി., 2007), ‘കവി​ത​യു​ടെ കവി​ത​കൾ’ (താമര ബു​ക്സ്, 2017) എന്നീ കവിതാ സമാ​ഹാ​ര​ങ്ങൾ. 2007-ലെ മി​ക​ച്ച പു​സ്ത​ക​ത്തി​നു​ള്ള കേരള ലളി​ത​ക​ലാ അക്കാ​ദ​മി അവാർ​ഡ് നേടിയ ‘കേ​ര​ള​ത്തി​ലെ ചി​ത്ര​ക​ല​യു​ടെ വർ​ത്ത​മാ​നം’ (റയിൻ​ബോ ബുൿസ്, 2007), ആധു​നിക കേ​ര​ള​ത്തി​ലെ ചി​ത്ര​കല (സ്റ്റേ​റ്റ് ഭാഷാ ഇൻ​സ്റ്റി​റ്റ്യൂ​ട്ട്, 2007), ഇന്ത്യൻ ചി​ത്ര​കാ​രൻ (എം. എഫ്. ഹു​സ്സൈ​നെ കു​റി​ച്ചു​ള്ള അക്കാ​ദ​മി​ക് ലേ​ഖ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ സമാ​ഹാ​രം, മാ​തൃ​ഭൂ​മി ബു​ക്സ്, 2013), ‘കല​യു​ടെ നവ​ലോ​കം’ (ഡി. സി. ബുൿസ്, 2017), എന്നീ കലാ​സം​ബ​ന്ധ​മായ കൃ​തി​കൾ. ഏറ്റ​വു​മൊ​ടു​വിൽ ‘വാ​യ​നാ​മ​നു​ഷ്യ​ന്റെ കലാ​ച​രി​ത്രം’ എന്ന പേരിൽ കേരള സാ​ഹി​ത്യ അക്കാ​ദ​മി പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ച പു​സ്ത​കം മലയാള അച്ച​ടി​ച്ചി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ സം​സ്ക്കാ​ര​പ​ഠ​ന​മാ​ണു്. ദേ​ശീ​യ​വും അന്തർ​ദേ​ശീ​യ​വു​മായ സമ​കാ​ലിക കല​യു​ടെ പരി​ണാ​മ​ങ്ങ​ളിൽ കേ​ര​ള​ത്തി​ന്റെ ചരി​ത്ര​പ​ര​മായ സ്ഥാ​നം അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന ശ്ര​ദ്ധേ​യ​മായ ഈ പു​സ്ത​ക​ങ്ങൾ കൊ​ണ്ടും, ഇം​ഗ്ലി​ഷി​ലും മല​യാ​ള​ത്തി​ലു​മു​ള്ള ലേ​ഖ​ന​ങ്ങൾ കൊ​ണ്ടും 2000 മുതൽ കലാ​ച​രി​ത്ര​ര​ച​ന​യിൽ മൌലിക സം​ഭാ​വ​ന​കൾ നല്കി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. Marg Magazine, Art & Deal, Art Etc, TAKE on Art, ചി​ത്ര​വാർ​ത്ത തു​ട​ങ്ങിയ രാ​ജ്യ​ത്തെ മി​ക​ച്ച കലാ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളിൽ എഴു​തി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഇന്ത്യൻ സാക്ഷര-​മാധ്യമ സമൂ​ഹ​ങ്ങ​ളിൽ, പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ചു് കേ​ര​ള​ത്തിൽ, ‘ഇല​സ്ട്രേ​ഷൻ’ എന്ന വ്യ​വ​ഹാ​രം വളർ​ന്ന​തി​ന്റെ കലാ​ച​രി​ത്രം അന്താ​രാ​ഷ്ട്ര ഇല​സ്ട്രേ​ഷൻ ഗവേ​ഷ​ക​രു​ടെ ശ്ര​ദ്ധ​യിൽ എത്തി​ച്ച​തു് ലണ്ട​നി​ലെ Intellect പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന ‘Journal of Illustration’ (Vol. 3, Issue. 2)-ൽ കവിത എഴു​തിയ പഠ​ന​മാ​ണു്. 2015-ൽ ലണ്ട​നി​ലെ മെർ​സ്ബാൻ (Merzbarn) എന്ന ഉൾ​നാ​ടൻ ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലും, കേ​ര​ള​ത്തി​ലെ മതി​ല​കം ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലും കവി​ക​ളെ​യും ചി​ത്ര​കാ​ര​ന്മാ​രെ​യും ഏകോ​പി​പ്പി​ച്ചും സ്വ​ന്തം ചി​ത്ര​ങ്ങൾ പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ച്ചും ഗ്രാ​മീ​ണ​വും, പാർ​ശ്വ​വർ​ത്തി​ത​വു​മായ സന്ദർ​ഭ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും സർ​ഗ്ഗാ​ത്മക സഹ​വർ​തി​ത്വ​ത്തി​ന്റെ​യും അന്തർ​ദ്ദേ​ശീയ ബദൽ​നി​ല​പാ​ടു​കൾ ഒരു ചി​ത്ര​കാ​രി എന്ന നി​ല​യി​ലും കൂടി കവിത പരീ​ക്ഷി​ക്കു​ക​യും മു​ന്നോ​ട്ടു് വയ്ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. 2005 ഫെ​ബ്രു​വ​രി മുതൽ തൃ​ശ്ശൂർ ഗവ. കോ​ളേ​ജ് ഓഫ് ഫൈൻ ആർ​ട്സിൽ കലാ​ച​രി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ അധ്യാ​പി​ക​യാ​യി സേ​വ​ന​മ​നു​ഷ്ഠി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു.