SFNസായാഹ്ന ഫൌണ്ടേഷൻ
images/The_Fire_of_Rome.jpg
The Fire of Rome, a painting by Hubert Robert (1733–1808).
നീ​റു​ന്ന തീ​ച്ചൂള
കേസരി ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണ​പി​ള്ള
images/ChanganpuzhaKrishnaPillai.jpg
ചങ്ങ​മ്പുഴ

‘ഒരു പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി’ എന്ന ഒരു ഉത്ത​മ​പ​രാ​ജയ പ്ര​സ്ഥാന കവിത കൈ​ര​ളി​യ്ക്കു സമ്മാ​നി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള പേ​രെ​ടു​ത്ത ചെ​റു​ക​ഥാ​കാ​രി ശ്രീ​മ​തി ലളി​താം​ബിക അന്തർ​ജ്ജ​നം മം​ഗ​ളോ​ദ​യ​ത്തി​ന്റെ ചങ്ങ​മ്പു​ഴ​പ്പ​തി​പ്പിൽ ആ മഹാ​ക​വി​യെ​പ്പ​റ്റി ഇങ്ങി​നെ എഴു​തി​യി​രു​ന്നു: “പ്ര​തി​പാ​ദ്യ​മായ അംശം ഏതാ​യാ​ലും, അതിൽ കവി​യു​ടെ പൂർ​ണ്ണ​മായ ജീ​വാം​ശം കൂടി ഉരു​ക്കി​ച്ചേർ​ത്തു് ആ നി​മി​ഷ​ത്തിൽ അതാ​യി​ത്ത​ന്നെ വർ​ത്തി​ക്കുക അപൂർ​വ്വ​മായ ഒരു സി​ദ്ധി​യാ​ണു്. പലർ​ക്കും അങ്ങി​നെ പല​താ​കാൻ സാ​ദ്ധ്യ​മ​ല്ല. പക്ഷേ, ചങ്ങ​മ്പുഴ പല​താ​യി​രു​ന്നു. പാ​ടു​ന്ന ചങ്ങ​മ്പുഴ, കര​യു​ന്ന ചങ്ങ​മ്പുഴ, പട​വാ​ളി​ള​ക്കു​ന്ന ചങ്ങ​മ്പുഴ. ഇതിൽ ആരെ​യെ​ങ്കി​ലും ഒരാളെ നമു​ക്കു സ്നേ​ഹി​ക്കാ​തെ വയ്യ. അങ്ങി​നെ ചങ്ങ​മ്പു​ഴ​യെ ആകെ​ത്ത​ന്നെ നാം സ്നേ​ഹി​ച്ചു​പോ​കു​ന്നു.” ഇന്ന​ത്തെ സമു​ദാ​യ​ഘ​ടന പരാ​ജ​യ​മ​ട​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു എന്ന ഉറച്ച ബോ​ധ​വും, ആത്മാർ​ത്ഥ​യു​മു​ള്ള സകല സാ​ധാ​ര​ണ​മ​നു​ഷ്യർ​ക്കും പ്ര​സ്തുത മൂ​ന്നു ഭാ​വ​ങ്ങ​ളും മാ​റി​മാ​റി തോ​ന്നു​മെ​ന്നാ​ണു് ഞാൻ വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്ന​തു്. പക്ഷേ, കവി​ക​ള​ല്ലെ​ങ്കിൽ, ഇവർ​ക്കു പാ​ടാ​ന​ല്ല, ദി​വാ​സ്വ​പ്ന​ങ്ങ​ളിൽ മു​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​വാ​നാ​ണു് തോ​ന്നാ​റു​ള്ള​തും മർ​ദ്ദി​ത​രായ സാ​ധാ​ര​ണ​ജ​ന​ങ്ങൾ​ക്കു തോ​ന്നാ​റു​ള്ള ഈ ഭാ​വ​ത്ര​യ​ങ്ങ​ളും ചങ്ങ​മ്പുഴ തന്റെ മധു​ര​ക​വി​ത​ക​ളിൽ പ്ര​തി​ബിം​ബി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഇതു​നി​മി​ത്ത​മാ​ണു് അദ്ദേ​ഹം നമ്മു​ടെ ജനകീയ മഹാ​ക​വി​ക​ളിൽ ഒരു​ത്ത​നാ​യി ഭവി​ച്ച​തും. ഈ വസ്തുത ‘പാ​ടു​ന്ന മൺ​ത​രി​കൾ’ എന്ന ഭാ​ഷാ​സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ലെ ഒരു ഉത്ത​മ​വി​ലാ​പ​കാ​വ്യ​ത്തിൽ,

“കു​ട​ലിൽ​നി​ന്നൊ​രു പു​ല്ലാ​ങ്കു​ഴ​ലാൽ

നെ​ടി​യ​സാ​മ്രാ​ജ്യ​മൊ​ന്നു നീ തീർ​ത്തു;

നി​ജ​മ​നോ​ജ്ഞ​മാം സ്നേഹസാമ്രാജ്യ-​

പ്ര​ജ​ക​ളാ​യ് ഞങ്ങൾ കപ്പം കൊ​ടു​ത്തു.”

എന്ന മനോ​ഹ​ര​മായ വരി​ക​ളിൽ ശ്രീ: പി. ഭാ​സ്ക​രൻ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തി​രു​ന്നു. പ്ര​കൃത കവി​താ​സ​മാ​ഹാ​ര​ത്തി​ലെ 13 കവി​ത​ക​ളിൽ എട്ടും പട​വാ​ളി​ള​ക്കു​ന്ന ചങ്ങ​മ്പു​ഴ​യെ​യാ​ണു് നമു​ക്കു കാ​ട്ടി​ത്ത​രു​ന്ന​തു്. വി​കാ​ര​പാ​ര​മ്യ​ത്തി​ന്റെ ആവി​ഷ്ക​ര​ണ​ത്തി​നു് അന​ന്യ​സ​ദൃ​ശ​നാ​യി ശോ​ഭി​ക്കു​ന്ന ചങ്ങ​മ്പുഴ പട​വാ​ളി​ള​ക്കു​മ്പോൾ, അതു നീ​റു​ന്ന തീ​ച്ചൂ​ള​യാ​യി ഭവി​ക്കു​ന്ന​താ​ണു് തന്നി​മി​ത്തം ഈ സമാ​ഹാ​ര​ത്തി​ന്റെ തല​ക്കെ​ട്ടു് ഉചി​ത​മാ​യി​ട്ടു​ണ്ടു്.

images/Eliot.jpg
ടി. എസ്സ്. എലി​യ​ട്ട്

ചങ്ങ​മ്പുഴ പാ​ടു​ന്ന​തും കര​യു​ന്ന​തു​മായ സന്ദർ​ഭ​ങ്ങൾ ഏറി​യി​രു​ന്നു; പട​വാ​ളി​ള​ക്കു​ന്നവ—അലറി പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നവ—കു​റ​ഞ്ഞും. ഇതിനു കാ​ര​ണ​ങ്ങൾ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കറ​യ​റ്റ ആത്മാർ​ത്ഥ​ത​യാ​ണു​താ​നും. എത്ര​യ​ധി​കം ഭയ​ങ്ക​ര​നായ വി​പ്ല​വ​കാ​രി​ക്കും ആത്മാർ​ത്ഥ​താ​പൂർ​വ്വം എല്ലാ സന്ദർ​ഭ​ങ്ങ​ളി​ലും പട​വാ​ളി​ള​ക്കു​വാൻ സാ​ധി​ക്കു​ന്ന​ത​ല്ല​ല്ലോ. വ്യ​ക്തി​യെ​ന്ന നി​ല​യിൽ ഒരു കവി​യ്ക്കു പ്ര​ധാ​ന​മാ​യി​ട്ടു​ള്ള ഭാ​വ​ങ്ങ​ളും അനു​ഭാ​വ​ങ്ങ​ളും തന്റെ കവി​ത​യിൽ ഉൾ​ക്കൊ​ള്ളി​ച്ചേ മതി​യാ​വൂ എന്നി​ല്ലെ​ന്നും, വ്യ​ക്തി​മു​ദ്രാ​ത്മ​ക​ത്വം ബലി​ക​ഴി​ച്ചും ഉപ​ക​ര​ണ​ത്തിൽ മാ​ത്ര​മേ ഒരു കവി ശ്ര​ദ്ധി​ക്കേ​ണ്ട​തു​ള്ളൂ എന്നും ഇതി​നു​ത​കു​ന്ന ഏതു ഭാ​വ​വും, അതിൽ വി​ശ്വാ​സ​മി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, കൃ​ത്രി​മ​മാ​യി ഒരു കവി​ക്കു സ്വീ​ക​രി​ക്കാ​മെ​ന്നും, ടി. എസ്സ്. എലി​യ​ട്ട് ഒരു ഉപ​ന്യാ​സ​ത്തിൽ പ്ര​സ്താ​വി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഇങ്ങി​നെ​യാ​ണു് നമ്മു​ടെ ചില ‘മഹാ​ക​വി’കളും പല കവി​ക​ളും പ്ര​വർ​ത്തി​ച്ചു വരു​ന്ന​തും. ഈ സി​ദ്ധാ​ന്തം ചങ്ങ​മ്പു​ഴ​യ്ക്കു സ്വീ​ക​രി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​രു​ന്നി​ല്ല. നഖ​ശി​ഖാ​ന്തം ഒരു കവി​യാ​യും ആത്മാർ​ത്ഥ​ത​യു​ടെ മൂർ​ത്തീ​ക​ര​ണ​മാ​യും ജനി​ച്ച ചങ്ങ​മ്പു​ഴ​യ്ക്കു വ്യ​ക്തി​മു​ദ്രാ​ത്മ​ക​ത്വം ബലി​ക​ഴി​ക്കാ​തെ തന്റെ ഉപ​ക​ര​ണ​ത്തിൽ ശ്ര​ദ്ധി​ക്കാ​തെ ശ്ര​ദ്ധി​ക്കു​വാൻ കഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. താൻ വി​ശ്വ​സി​ക്കാ​ത്ത വി​ശ്വാ​സ​ങ്ങ​ളിൽ കവി​ത​യ്ക്കു​വേ​ണ്ടി വി​ശ്വ​സി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രു​ന്ന സന്ദർ​ഭ​ങ്ങ​ളും അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു നേ​രി​ടേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​രു​ന്നി​ല്ല. ഇതു നി​മി​ത്തം ചങ്ങ​മ്പുഴ പട​വാ​ളി​ള​ക്കു​ന്ന വേ​ള​ക​ളി​ലും, സദാ പട​വാ​ളി​ള​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന നമ്മു​ടെ തീ​തു​പ്പൻ വി​പ്ല​വ​കാ​രി​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു കവി​ത​യ്ക്കു വേ​ണ്ടി കാ​പ​ട്യം സ്വീ​ക​രി​ക്കേ​ണ്ട​താ​യും വന്നി​രു​ന്നി​ല്ല.

images/Oscar_Wilde.jpg
ഓസ്കാർ വൈൽഡ്

സ്വ​ന്തം സാ​ഹി​ത്യ​കൃ​തി​ക​ളിൽ ആത്മ​ച​രി​ത്രം സു​വ്യ​ക്ത​മാ​യി വർ​ണ്ണി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​തു നി​മി​ത്തം, ഓസ്കാർ വൈൽഡ് തന്റെ ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​കാ​ര​ന്റെ പണി ലഘു​വാ​ക്കി​ച്ച​മ​ച്ചി​രു​ന്നു എന്നു ഒരു നി​രൂ​പ​കൻ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ച്ചി​രു​ന്നു. ചങ്ങ​മ്പു​ഴ​യെ​പ്പ​റ്റി​യും ഇതു​ത​ന്നെ പറയാം. ഇക്കാ​ര്യ​ത്തെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ചു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മര​ണാ​ന​ന്തര പ്ര​കാ​ശി​ത​കൃ​തി​യായ ‘പാ​ടു​ന്ന പി​ശാ​ചി’നു് അതി​യായ പ്രാ​ധാ​ന്യ​മു​ണ്ടു്.

“ലോ​കോ​ത്ത​ര​ങ്ങ​ളാ​മാ​ദർ​ശ​ര​ശ്മി​കൾ

പാകി ഞാ​നെ​ന്റെ പാഴു് പാ​ട്ടു​ക​ളിൽ

എന്നി​ട്ടി​രു​ട്ടിൽ മദി​ച്ചു പു​ള​ച്ചു ഞാൻ

മന്നിൽ മൃ​ഗ​ത്തി​ലും നീ​ച​മാ​യീ”

എന്നും,

“പാ​ട്ടിൽ​ക്ക​ര​ഞ്ഞ ഞാൻ ജീവിതപ്പൂമര-​

ച്ചോ​ട്ടി​ലി​രു​ന്നു പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ച്ചു”

images/EdapalliRaghavanPillai.jpg
ഇട​പ്പ​ള്ളി രാ​ഘ​വൻ​പി​ള്ള

എന്നും മറ്റും ചങ്ങ​മ്പുഴ ‘പാ​ടു​ന്ന പി​ശാ​ചി’ൽ സമ്മ​തി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. ഇങ്ങി​നെ​യു​ള്ള ഒരു മനു​ഷ്യ​ന്നു പാ​ടു​മ്പോ​ഴും, കര​യു​മ്പോ​ഴും. പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ക്കു​മ്പോ​ഴും ആത്മാർ​ത്ഥ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു എന്നു പറ​യാ​മോ? പറയാം, നി​ശ്ച​യ​മാ​യും പറയാം. നി​ഷ്ക്ക​പ​ട​രും, ഹാം​ല​റ്റി​നു തു​ല്യം ആത്മ​നി​രീ​ക്ഷ​ണ​പ​ടു​ക്ക​ളു​മായ മനു​ഷ്യർ​ക്കെ​ല്ലാം തന്നെ ഇപ്ര​കാ​ര​മു​ള്ള പല ക്ഷ​ണി​ക​ഭാ​വ​ങ്ങ​ളും തങ്ങ​ളെ മാ​റി​മാ​റി ആക്ര​മി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന​തു കണ്ടു​പി​ടി​ക്കു​വാൻ കഴി​യും. മിക്ക മനു​ഷ്യ​രും ഇത്ത​രം ക്ഷ​ണി​ക​ഭാ​വ​ങ്ങ​ളു​ടെ അയഞ്ഞ കെ​ട്ടു​ക​ളാ​ണെ​ന്നു് ഇന്ന​ത്തെ മനഃ​ശ്ശാ​സ്ത്രം നമ്മെ പഠി​പ്പി​ക്കു​ന്നു​മു​ണ്ടു് ചങ്ങ​മ്പു​ഴ​യെ​പ്പോ​ലെ ആത്മാർ​ത്ഥത ഏറി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​വർ ഇവയിൽ ഓരോ​ന്നി​ന്റെ​യും പി​ടി​യിൽ വരു​മ്പോൾ, അതിൽ ആത്മാർ​ത്ഥ​മാ​യി വി​ശ്വ​സി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യും. ചങ്ങ​മ്പു​ഴ​യെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം ഈ ക്ഷ​ണി​ക​ഭാ​വ​ങ്ങ​ളെ തമ്മിൽ തമ്മിൽ ഘടി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്ന ചങ്ങല—അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു് ഏറിയ വ്യ​ക്തി​മു​ദ്രാ​ത്മ​ക​ത്വം നൽ​കി​യ​തു്—ഇന്ന​ത്തെ സമു​ദാ​യ​ഘ​ട​ന​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള പരാ​ജ​യ​ബോ​ധ​വും, ഇട​പ്പ​ള്ളി രാ​ഘ​വൻ​പി​ള്ള യുടെ ഭാ​ഷ​യിൽ, “ഈ തോൽവി തന്ന​ശ്വോ​പ​രി​യേ​റി ഞാൻ വി​ജ​യ​ത്തിൻ തോ​ളെ​ത്തി​പ്പി​ടി​പ്പോ​ളം തെ​ല്ലി​ട​വി​ര​മി​ക്കാ”മെന്ന യശഃ​കാ​മ​നി​ഷ്ഠ​മായ ദൃ​ഢ​നി​ശ്ച​യ​വു​മാ​യി​രു​ന്നു. ‘നീ​റു​ന്ന തീ​ച്ചൂള’യിൽ ചേർ​ത്തി​ട്ടു​ള്ള ലഘ്വാ​ക്ഷേപ കവി​ത​ക​ളും ഉഗ്രാ​ക്ഷേ​പ​ക​വി​ത​ക​ളു​മായ പ്ര​സ്തുത എട്ടെ​ണ്ണം രചി​ക്കു​ന്ന​തി​നു മു​മ്പു​ത​ന്നെ ചങ്ങ​മ്പുഴ ഈ രണ്ടു തര​ത്തി​ലു​മു​ള്ള ചില കൃ​തി​കൾ രചി​ച്ചി​രു​ന്നു. ‘സ്റ്റാ​ലി​ന്റെ മീശ’ എന്ന​തും, ‘അപ​രാ​ധി​കൾ’ എന്ന സമാ​ഹാ​ര​ത്തിൽ ചേർ​ത്തി​ട്ടു​ള്ള ‘കല്യാ​ണ​ബോം​ബ്’ എന്ന​തും പ്ര​സ്തുത ലഘ്വാ​ക്ഷേ​പ​ക​വി​ത​കൾ​ക്കും, ‘രക്ത​പു​ഷ്പ​ങ്ങൾ’ എന്ന സമാ​ഹാ​ര​ത്തി​ലെ ‘നവർ​ഷാ​നാ​ന്ദി’ ‘ആ കൊ​ടു​ങ്കാ​റ്റു്’ എന്നി​വ​യും ‘ഓണ​പ്പൂ​ക്ക​ളി’ലെ ‘മനു​ഷ്യൻ’ എന്ന​തും ഉഗ്രാ​ക്ഷേ​പ​ക​വി​ത​കൾ​ക്കും ഉദാ​ഹ​ര​ണ​ങ്ങ​ളാ​ണു്. ഈ ഉഗ്രാ​ക്ഷേ​പ​ക​വി​ത​ക​ളേ​ക്കാൾ വള​രെ​യ​ധി​കം ശക്തി​യു​ള്ള​വ​യാ​ണു് പ്ര​കൃ​ത​ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തി​ലെ ‘ചു​ട്ടെ​രി​യ്ക്കിൻ’, ‘ഗള​ഹ​സ്തം’ എന്നിവ. വാ​ഗ്മി​ത്വം അശേ​ഷ​മി​ല്ലാ​ത്ത ചങ്ങ​മ്പുഴ പട​വാ​ളി​ള​ക്കു​മ്പോൾ വലിയ വാ​ഗ്മി​യാ​യി​ത്തീ​രു​ന്ന​തു് ഇവയിൽ കാണാം. ‘ഫങ്ക്ഷ​നാ​ലി​സം’ (ഉദ്ദേ​ശ​നിർ​വ്വ​ഹ​ണ​ത​ത്വം) ആണു് ഇതിനു കാ​ര​ണ​വും.

റാ​ബ​ലേ​യ്, സ്വി​ഫ്റ്റ്, അല​ക്സാ​ണ്ടർ പോ​പ്പ് എന്നി​വർ ഉത്ത​മ​മാ​തൃ​ക​ക​ളാ​യി​ട്ടു​ള്ള മൂ​ന്നു​ത​രം ശ്രേ​ഷ്ഠാ​ക്ഷേ​പ​ഹാ​സ്യ​സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​ന്മാ​രു​ണ്ടെ​ന്നു ഒരി​ക്കൽ ജി. കെ. ചെ​സ്റ്റർ​ട്ടൺ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ച്ചി​രു​ന്നു. റാ​ബ​ലേ​യു​ടെ ആക്ഷേ​പ​ഹാ​സ്യ​ത്തിൽ ഏറിയ വാ​ഗ്മി​ത്വം, പ്ര​ച​ണ്ഡത, അശ്ലീ​ലത, ദു​ഷ്ട​ത്വ​ത്തി​ന്റെ അഭാവം, എന്നിവ കാണാം. സ്വി​ഫ്റ്റി​ന്റേ​തിൽ കാ​ണു​ന്ന​തു് അസ​ഹ്യ​മായ അന്യാ​യ​ബോ​ധം ജനി​പ്പി​ച്ച വാ​ഗ്മി​ത്വം കു​റ​ഞ്ഞ​തും സം​സ്കൃ​ത​കോ​പം നി​റ​ഞ്ഞ​തു​മായ മനു​ഷ്യ​വർ​ഗ്ഗാ​ക്ഷേ​പ​മാ​ണു്. പോ​പ്പാ​ക​ട്ടേ, അനു​ക​മ്പ കലർ​ന്ന ആക്ഷേ​പ​മാ​ണു് ചൊ​രി​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​തും. ‘ചു​ട്ടെ​രി​യ്ക്കിൻ’ ‘ഗള​ഹ​സ്തം’ എന്നി​വ​യിൽ റാ​ബ​ലേ​യു​ടേ​തി​നോ​ടു അടു​ക്കു​ന്ന ആക്ഷേ​പ​ഹാ​സ്യ​മാ​ണു് കാ​ണു​ന്ന​തു്.

images/Sigmund_Freud.jpg
ഫ്രാ​യ്ഡ്

ഫ്രാ​യ്ഡി ന്റെ ഏറ്റ​വും അദൃ​ഷ്ട​പൂർ​വ്വ​ക​മായ കൃ​തി​ക​ളിൽ ഒന്നാ​ണു് ‘ടോ​ട്ടം ആൻഡ് ടാബൂ ’ എന്ന​തു്. സൈ​ക്കോ ആനി​ലി​റ്റി​ക് മനഃ​ശ്ശാ​സ്ത്രം ആധു​നി​ക​മ​നു​ഷ്യർ​ക്കു സമ്മാ​നി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള ഏറ്റ​വും അഗാ​ധ​മായ ആശയം ഇതി​ലാ​ണു് ഫ്രാ​യ്ഡ് ഇദം​പ്ര​ഥ​മ​മാ​യി പ്ര​ഖ്യാ​പ​നം ചെ​യ്ത​തെ​ന്നു ഡോ​ക്ടർ ഡബ്ളി​യു. എ. വൈ​റ്റ് ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ച്ചി​രു​ന്നു. ജന്മ​വാ​സ​ന​ക​ളു​ടെ ബഹു​മു​ഖ​ത്വം (ആം​ബി​വാ​ലൻ​സ് ഓഫ് ഇൻ​സ്റ്റി​ങ്ക്സ്) എന്ന​ത​ത്രെ ഈ ആശയം. മാ​താ​പി​താ​ക്ക​ന്മാ​രും സന്താ​ന​ങ്ങ​ളും തമ്മി​ലും, ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാ​രും ഭാ​ര്യ​മാ​രും തമ്മി​ലു​മു​ള്ള ബന്ധ​ത്തിൽ അന്തർ​ഭ​വി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​താ​യി കണ്ണു​ള്ള​വർ​ക്കു് കാ​ണാ​വു​ന്ന സ്നേഹ-​വെറുപ്പു് എന്ന പര​സ്പ​ര​വി​രു​ദ്ധ​ഘ​ട​ങ്ങ​ള​ട​ങ്ങി​യി​ട്ടു​ള്ള സങ്കീർ​ണ്ണ​വി​കാ​രം ഇതി​നു് ഒരു ഉദാ​ഹ​ര​ണ​മാ​ണെ​ന്നു മാ​ത്രം പറ​യു​വാ​നേ ഇവിടെ സ്ഥ​ല​മു​ള്ളു. വി​ദേ​ശി​ക​ളു​ടെ ഭര​ണ​ത്തിൻ കീ​ഴി​ലി​രു​ന്ന​പ്പോൾ, ഈ ബഹു​മു​ഖ​ത്വ​ത്തി​നു മറ്റൊ​രു ഉദാ​ഹ​ര​ണ​മായ ദൗർബ്ബല്യ-​ശ്രേഷ്ഠത്വബോധം (ഇൻഫീരിയോറിറ്റി-​സുപ്പീരിയോറിറ്റി കോം​പ്ല​ക്സ്) ഭാ​ര​ത​ത്തി​ലെ ഹി​ന്ദു​ക്ക​ളെ പി​ടി​കൂ​ടി​യി​രു​ന്നു. രാ​ഷ്ട്രീ​യ​മാ​യ​താ​ണു് ദൗർ​ബ്ബ​ല്യ​ബോ​ധം; മത​പ​ര​വും സാം​സ്കാ​രി​ക​വു​മായ ശ്രേ​ഷ്ഠ​ത്വ​ബോ​ധ​വും. രാ​ഷ്ട്രീ​യ​പാ​ര​ത​ന്ത്ര്യം അക​റ്റു​വാ​നു​ള്ള പോ​രാ​ട്ട​ത്തിൽ ഈ ദൗർബ്ബല്യ-​ശ്രേഷ്ഠത്വബോധത്തെ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​സ​മ​ര​നാ​യ​ക​ന്മാർ തങ്ങ​ളു​ടെ മാർ​ഗ്ഗ​ത്തി​ന്റെ അന​ന്ത​ര​ദൂ​ഷ്യ​ഫ​ല​ങ്ങ​ളെ​പ്പ​റ്റി ചി​ന്തി​ക്കാ​തെ തല്ക്കാല ഉദ്ദേ​ശ​സാ​ധ്യ​ത്തി​ന്നാ​യി ശക്തി​പൂർ​വ്വം ഊതി ജ്വ​ലി​പ്പി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. രാ​ഷ്ട്രീയ സ്വാ​ത​ന്ത്ര​ല​ബ്ധി​യോ​ടു​കൂ​ടി ഭാ​ര​ത​ത്തി​ലെ ഹി​ന്ദു​ക്ക​ളിൽ​നി​ന്നു പ്ര​സ്തുത ദൗർ​ബ്ബ​ല്യ​ബോ​ധം വി​ട്ടു​മാ​റി. എന്നാൽ ഇതി​നോ​ടു​കൂ​ടി​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ശ്രേ​ഷ്ഠ​ത്വ​ബോ​ധം പൂർ​വ്വാ​ധി​കം ശക്തി​യോ​ടു​കൂ​ടി നി​ല​നി​ല്ക്കു​ക​യാ​ണു് ചെ​യ്ത​തു്. ഇതി​ന്റെ ഫലമോ? നാം അല്പം മു​മ്പു കണ്ട മൃ​ഗീ​യ​മായ മത​സം​സ്കാ​ര​മ​ത്സ​ര​ങ്ങ​ളും ഭീ​ക​ര​മായ ചോ​ര​ക്ക​ള​ങ്ങ​ളും.

images/Kuttipuzha_Krishna_Pillai.jpg
ശ്രീ: കു​റ്റി​പ്പുഴ കൃ​ഷ്ണ​പി​ള്ള

ഭാ​ര​ത​ത്തി​ലെ ഹി​ന്ദു​ക്ക​ളു​ടെ പൂർ​വ്വി​ക​ന്മാർ പടി​ഞ്ഞാ​റൻ ദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ നി​ന്നു് ഇന്ന​ത്തെ ഭാ​ര​ത​ത്തിൽ പ്ര​വേ​ശി​ച്ച നാൾ മു​ത​ല്ക്കു ഇവി​ട​ത്തെ പൂർ​വ്വ​നി​വാ​സി​ക​ളായ ആസ്ത്ര​ലോ​യ്ഡ് നര​വം​ശ​ക്കാ​രി​ലും, പി​ന്നി​ടു് സ്വ​ന്തം ബന്ധു​ക്ക​ളിൽ​നി​ന്നു​ണ്ടായ ബു​ദ്ധ​മ​ത​ക്കാ​രി​ലും ജയി​ന​മ​ത​ക്കാ​രി​ലും ഒന്നു​പോ​ലെ ആർ​ഷ​മ​ത​ത്തി​ന്റെ ശ്രേ​ഷ്ഠ​ത്വ​മെ​ന്ന മയ​ക്കു​മ​രു​ന്നു കു​ത്തി​വ​ച്ചു തു​ട​ങ്ങി. ഇതി​ന്റെ ഫല​മാ​യി ഈ പൂർ​വ്വ​നി​വാ​സി​ക​ളി​ലും ഈ അന്യ​മ​ത​ക്കാ​രി​ലും ഒരു മാ​ന​സി​ക​പ​രി​വർ​ത്ത​നം വന്നു. തീ​ണ്ടൽ ജാ​തി​ക്കാ​രാ​യെ​ങ്കി​ലും ആർ​ഷ​മ​ത​ത്തി​ന​ക​ത്തു നി​ന്നാൽ സാ​യൂ​ജ്യം കി​ട്ടു​മെ​ന്നു​ള്ള ബോ​ധ​മാ​ണി​തു്. ഇതി​ന്റെ അന​ന്തര ഫല​ങ്ങ​ളോ? ഒരു​മി​പ്പി​ല്ലാ​യ്മ​യും, രാ​ഷ്ട്രീ​യ​സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ നഷ്ട​വും. സർ​വ്വ​ലോ​ക​പ്പ​ര​പ്പി​ന്റെ ശക്തി​യോ​ടു​കൂ​ടി ഇന്ന​ത്തെ ഭാ​ര​ത​ത്തിൽ പാർ​ത്തു​വ​രു​ന്ന ഇസ്ലാ​മി​ന്റെ​യും ക്രി​സ്തു​മ​ത​ത്തി​ന്റെ​യും അനു​യാ​യി​ക​ളിൽ ഈ പഴയ മയ​ക്കു​മ​രു​ന്നു ഫലി​ക്കു​ക​യി​ല്ല. ഇതി​ന്റെ പ്ര​യോ​ഗം, രാ​ഷ്ട്രീ​യ​സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം ലഭി​ച്ച ഇന്ന​ത്തെ ഭാ​ര​ത​ത്തി​ലും വീ​ണ്ടും ഒരു​മി​പ്പി​ല്ലാ​യ്മ​യും രാ​ഷ്ട്രീയ അടി​മ​ത്വ​വും വരു​ത്തി​വെ​യ്ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യും. വരാൻ​പോ​കു​ന്ന ഈ ദൂ​ഷ്യ​ഫ​ല​ങ്ങ​ളെ മുൻ​കൂ​ട്ടി കണ്ടു്, അവയെ തട​യു​വാ​നാ​ണു്, ആർ​ഷ​മ​ത​ത്തി​ന്റെ​യും സം​സ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ​യും മഹി​മ​യെ​പ്പ​റ്റി പാ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന നമ്മു​ടെ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ക​വി​ക​ളു​ടെ പതിവു വി​ട്ടു, ചങ്ങ​മ്പുഴ ‘ചു​ട്ടെ​രി​ക്കിൻ’ എന്ന അല​റു​ന്ന ഉഗ്രാ​ക്ഷേ​പ​ക​വിത രചി​ച്ച​തു്. പ്ര​സ്തുത രാ​ഷ്ട്രീ​യ​നാ​യ​ക​ന്മാ​രു​ടേ​യും രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ക​വി​ക​ളു​ടെ​യും ഫാ​ഷി​സ്റ്റ് മനഃ​സ്ഥി​തി ഇദം​പ്ര​ഥ​മ​മാ​യി ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ച്ചു ചങ്ങ​മ്പു​ഴ​യ്ക്കു് ഈ കവി​ത​യെ​ഴു​തു​വാൻ പ്ര​ചോ​ദ​നം നൽകിയ ധീ​ര​ചി​ന്ത​ക​നായ ശ്രീ: കു​റ്റി​പ്പുഴ കൃ​ഷ്ണ​പി​ള്ള യെ ഭാ​വി​ത​ല​മു​റ​കൾ എന്നും കൃ​ത​ജ്ഞ​താ​പൂർ​വ്വം സ്മ​രി​ക്കു​ന്ന​താ​ണു്. ഈ വീ​ക്ഷ​ണ​കോ​ടി സാ​ധാ​രണ മനു​ഷ്യ​രു​ടെ മന​സ്സിൽ പതി​യും​വ​ണ്ണം അവർ​ക്കു പരി​ച​യ​മു​ള്ള ത്ര​സി​ക്കു​ന്ന നാടൻ ശീലിൽ ഈ കവിത രചി​ച്ച ചങ്ങ​മ്പു​ഴ​യേ​യും ഭാ​വി​ത​ല​മു​റ​കൾ മറ​ക്കു​ന്ന​ത​ല്ല.

‘ചു​ട്ടെ​രി​ക്കിൻ’ എന്ന സു​പ്ര​സി​ദ്ധ​മായ കവിത രചി​ച്ച ചങ്ങ​മ്പു​ഴ​യെ നമ്മു​ടെ ആർ​ഷ​മ​ത​ക്കാ​രായ ചില സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​ന്മാർ പു​ല​ഭ്യം പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, അദ്ദേ​ഹം പൂർ​വ്വാ​ധി​കം ഉച്ച​ത്തിൽ അല​റി​ക്കൊ​ണ്ടു് അതേ ഭാ​ഷ​യിൽ ‘ഗള​ഹ​സ്തം’ എന്ന​തു രചി​ച്ചു. ഇതിൽ കോൺ​ഗ്ര​സ്സു​കാ​രെ കഠി​ന​മാ​യി ആക്ഷേ​പി​ക്കു​ക​യും, ഭാ​ര​തീ​യ​രു​ടെ ഇടു​ങ്ങിയ പ്രാ​ദേ​ശിക മനഃ​സ്ഥി​തി​യെ കളി​യാ​ക്കു​ക​യും, മാർ​ക്സി​സ​ത്തി​ലു​ള്ള തന്റെ ദൃ​ഢ​വി​ശ്വാ​സം പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്ത​തി​നും പുറമെ, അദ്ദേ​ഹം പഴയ സാ​ഹി​ത്യ​വും പു​രോ​ഗ​മന സാ​ഹി​ത്യ​വും തമ്മി​ലു​ള്ള മൗ​ലി​ക​വ്യ​ത്യാ​സ​ങ്ങൾ അതി​സ​ര​സ​മാ​യും സാ​ധാ​രണ മനു​ഷ്യ​രു​ടെ മാ​ന​സ​ങ്ങ​ളിൽ പതി​യു​ന്ന മട്ടി​ലും വർ​ണ്ണി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഈ വ്യ​ത്യാ​സ​ങ്ങൾ വി​വ​രി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​തി​ന്റെ ഒരു ഭാഗം ചുവടെ ഉദ്ധ​രി​ക്കു​ന്നു.

“സാ​ര​സ്യം നു​ക​രു​വാൻ പന​യോ​ല​ക്കെ​ട്ടു​ക​ളിൽ

സാ​ഹി​ത്യം പരതും സന്യാ​സി​മാ​രേ

അതു വാ​ണി​ദേ​വി​ത​ന്നൊ​രു മുലയല്ലറിയുവി-​

നഴ​കി​ല​തിൻ കണ്ണൊ​ന്നു ഞെ​ര​ടി​നോ​ക്കാൻ.

സാ​ഹി​ത്യ​സിം​ഹ​മി​ന്ന​തു കൊ​ല്ലും നി​ങ്ങ​ളെ

സാ​മ​വേ​ദ​ക്കാ​രേ പറ​പ​റ​ക്കിൻ!

കവിത കട​ക്ക​ണ്ണേ​റാൽ

ചിലർ നി​ങ്ങ​ളെ​യെ​ങ്ങാ​നും

കപി​യാ​ക്കു​മൊ​രു കള്ള​ക്കാ​മി​നി​യാ​കാം.

അവൾതൻ മൂ​ക്കെ​ള്ളിൻ പൂ​വാ​യി​ടാം കണ്ണു​കൾ

കു​വ​ല​യ​മാ​കാം ചു​ണ്ട​മൃ​ത​മാ​കാം.

ഞങ്ങ​ള​തു നി​ങ്ങൾ​തൻ നേർ​ക്കു​വീ​ശൂം.

അതു ഞങ്ങൾ​ക്കാ​യുധ,മതി​നി​ശി​ത​മാ​യു​ധം,

അഴി​മ​തി​കൾ​ക്ക​രു​ളു​വാൻ കണ്ഠ​വേ​ധം

കവി​താ​കാ​മു​ക​ര​ല്ല കവികൾ കവി​താ​യു​ധർ

കര​ളൂ​റ്റം കു​ത്തു​ന്ന കർ​മ്മ​യോ​ധർ;

അവ​രെ​ഗ്ഗ​ള​ഹ​സ്തം ചെയ്താട്ടിയോടിപ്പതാ-​

രര​മ​ന​പ്പൂ​ങ്ക​ളി​ത്ത​ത്ത​ക​ളോ?

കല​രു​ന്ന​തു ഞങ്ങൾ​തൻ

ശബ്ദ​ത്തിൽ ഞങ്ങൾ​തൻ

കര​ളി​ലെ​ച്ചോ​ര​യാ​ണോർ​മ്മ​വേ​ണം.”

പ്ര​സ്തുത രണ്ടു കവി​ത​ക​ളി​ലേ​യും

“പര​ലോ​ക​പ്പാ​റ്റ​കൾ കല​രു​മാ മോ​ക്ഷ​ത്തിൻ

പതി​രി​നാ​യു​ള്ളൊ​രീ പ്രാ​ണ​ദാ​ഹം

പര​മ്പര വി​ഡ്ഢി​ത്തം—പര​മാർ​ത്ഥ​മി​തു​മാ​ത്രം

പരു​പ​രു​ത്തു​ള്ളൊ​രീ മണ്ണു​മാ​ത്രം.”

(ചു​ട്ടെ​രി​ക്കിൻ)

“വേ​ദാ​ന്തം കൊ​ണ്ടു വി​ശ​പ്പാ​റു​മോ?—വെ​ളു​വെ​ള്ള

വേ​ദ​ത്തിൻ മണ്ണി​ലും നി​ണ​മൊ​ഴു​കും

മാ​വേ​ലി വി​ഹ​രി​ച്ചു, മാ​മാ​ങ്കം വി​ക​സി​ച്ച

മല​നാ​ടിൻ കണ്ണി​ലും മഷി​യി​ള​കും.”

(ഗള​ഹ​സ്തം)

“പെ​രു​മാ​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ കഴൽ​ന​ക്കി​ച്ചു​ണ​കെ​ട്ട

തി​രു​നാ​വാ​യ്ക്ക​പ്പു​റ​വു​മു​ണ്ടു ലോകം.”

(ഗള​ഹ​സ്തം)

എന്നി​ത്യാ​ദി വരികൾ ഇന്നു സാ​ധാ​രണ ജന​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇട​യ്ക്കു നാ​ടോ​ടി​പ്പാ​ട്ടാ​യി​ത്തീർ​ന്നി​ട്ടു​മു​ണ്ടു്.

പ്ര​കൃ​ത​കൃ​തി​യി​ലെ പട​വാ​ളെ​ടു​ക്കു​ന്ന ശേ​ഷി​ച്ച കവി​ത​കൾ ‘പു​രോ​ഗ​തി​യെ തടു​ത്താൽ’, ‘അവ​രാ​രു്?’, ‘ഞങ്ങൾ’, ‘പാ​ടാ​നും പാ​ടി​ല്ലേ?’, വെ​ളി​ച്ചം വരു​ന്നു’, ‘നാ​ള​ത്തെ ലോകം’ എന്നി​വ​യാ​ണു്. ഇവയിൽ ‘അവ​രാ​രു്?’ എന്ന​തു രചി​ച്ച​തു ശ്രീ. കെ​ടാ​മം​ഗ​ല​ത്തി​ന്റെ ഒരു കവി​ത​യെ അനു​ക​രി​ച്ചാ​ണെ​ന്നു ചങ്ങ​മ്പുഴ അതു് ആദ്യം പ്ര​സി​ദ്ധ​പ്പെ​ടു​ത്തിയ കോ​ട്ട​യ​ത്തെ ‘ചി​ത്രോ​ദ​യം’ വാ​രി​യിൽ പ്ര​സ്താ​വി​ച്ചി​രു​ന്നു. മയ​ക്കോ​വ്സ്ക്കി മട്ടി​ലു​ള്ള ഈ പട​പ്പാ​ട്ടി​ലെ ശബ്ദ​ഭം​ഗി​ക്കു് ഒരു ഉദാ​ഹ​ര​ണം ഉദ്ധ​രി​ക്കു​ന്നു:

“വഹിത വൈ​ഭ​വ​ഘ​ന​ധ​ന​മദ

മഥ​ന​ലോ​ലു​പ​രാ​യി

വന​ഹു​താ​ശന സദൃശദാഹക-​

സമര ഭീ​ക​ര​രാ​യി

വരു​വ​താ​ര​വർ വരു​വ​താ​ര​വർ

വയ​റെ​രി​ഞ്ഞി​ടും കൂ​ട്ടർ?

വരി​ഞ്ഞു​കെ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ട​ര​തല; പോരി-

നെ​രി​പൊ​രി​ക്കൊ​ള്ളും കൂ​ട്ടർ?”

ഒരു പു​ല​യ​നൃ​ത്തം ജന്മി വന്നു മു​ട​ക്കു​ന്ന​തു വർ​ണ്ണി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള ‘പാ​ടാ​നും പാ​ടി​ല്ലേ?’ എന്ന മനോ​ഹ​ര​മായ ലഘ്വാ​ക്ഷേപ കവിത ഈ സമാ​ഹാ​ര​ത്തി​ന്റെ മാ​റ്റു​കൂ​ട്ടി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്

images/Kumaran_Asan.jpg
കു​മാ​ര​നാ​ശാൻ

പ്ര​സ്തുത എട്ടു കവി​ത​കൾ​ക്കും പുറമേ, അന്ത്യ​കാ​ല​ത്തെ രോ​ഗ​വേ​ള​യിൽ തന്നെ മു​ക്ത​ഹ​സ്തം സഹാ​യി​ച്ച​വ​രോ​ടു കൃ​ത​ജ്ഞത പറ​യു​ന്ന ഒരു കവിത, ‘കൈ​കോർ​ത്തു പോക നാം’, ‘പൊ​രു​തും ഞാൻ’, ‘പൊൻ പുലരി’ ‘കരയും ഞാൻ’ എന്നി​വ​യും പ്ര​കൃ​ത​സ​മാ​ഹാ​ര​ത്തി​ലു​ണ്ടു്. ‘കൈ​കോർ​ത്തു പോക നാം’, ‘പൊൻ പുലരി എന്നിവ രണ്ടും ഈയിടെ ഭാ​ര​ത​ത്തി​നു ലഭി​ച്ച രാ​ഷ്ട്രീയ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തിൽ സന്തു​ഷ്ടി പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​വ​യാ​ണു്. എന്നാ​ലും ആദ്യ​ത്തേ​തിൽ പി​ന്നേ​യും പഴയ ചരി​ത്രം ആവർ​ത്തി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യി​ല്ല​യോ എന്നു കവി ഇങ്ങി​നെ ശങ്കി​ക്കു​ന്നു​മു​ണ്ടു്:

“എന്തി​നു? ശതാ​ബ്ദ​ങ്ങൾ​ക്ക​പ്പു​റം

തേനു പാലും

ചി​ന്തി​യെ​ന്നോ​തും സ്വാർ​ത്ഥം

വാ​ഴ്ത്തു​വാൻ താനോ മേലും?

ഇരു​ളൊ​ക്ക​യും പോയോ,

പോ​വു​മോ? നി​ല​യ്ക്കു​മോ

തെ​രു​വിൻ ഞര​ക്ക​ങ്ങൾ,

സമ​ത്വം കി​ളിർ​ക്കു​മോ?”

ഈ സം​ശ​യ​മാ​ണു് അവർ​ണ്ണ​നാ​യി ജനി​ച്ച മഹാ​ക​വി കു​മാ​ര​നാ​ശ​ന്റേ യും, കു​ടി​ലിൽ ജനി​ച്ച മഹാ​ക​വി ചങ്ങ​മ്പു​ഴ​യു​ടേ​യും, രാ​ഷ്ട്രീ​യ​പ്പാ​ട്ടു പാ​ടാ​നു​ള്ള സഹ​ജ​മായ വാ​സ​ന​യിൽ തണു​ത്ത വെ​ള്ളം കോ​രി​ത്ത​ളി​ച്ച​തും.

പ്ര​കൃ​ത​ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തിൽ കവി​ത​ക​ളെ ഒരു​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്ന മു​റ​ശ്ലാ​ഘ്യ​മ​ല്ല. ഒന്നു​ര​ണ്ടു സാ​ര​മായ അച്ച​ടി​പ്പി​ഴ​ക​ളും വന്നു​പോ​യി​ട്ടു​ണ്ടു്.

ഗ്ര​ന്ഥ​കർ​ത്താ: ചങ്ങ​മ്പുഴ കൃ​ഷ്ണ​പി​ള്ള.

പ്ര​സാ​ധ​കർ: നേഷണൽ ബു​ക്ക് സ്റ്റാൾ കോ​ട്ട​യം.

വില 1 ക. 4 ണ.—മം​ഗ​ളോ​ദ​യം, 1124 ഇടവം.

(ചങ്ങ​മ്പുഴ കൃ​ഷ്ണ​പി​ള്ള​യു​ടെ കവി​ത​യ്ക്കു് കേസരി ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണ​പി​ള്ള എഴു​തിയ നി​രൂ​പ​ണം.)

കേസരി ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണ​പി​ള്ള​യു​ടെ ലഘു ജീ​വ​ച​രി​ത്രം.

Colophon

Title: Neerunna theechoola (ml: നീ​റു​ന്ന തീ​ച്ചൂള).

Author(s): Kesari Balakrishna Pillai.

First publication details: Sayahna Foundation; Trivandrum, Kerala; 2021-08-21.

Deafult language: ml, Malayalam.

Keywords: Article, Kesari Balakrishna Pillai, Neerunna theechoola, കേസരി ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണ​പി​ള്ള, നീ​റു​ന്ന തീ​ച്ചൂള, Open Access Publishing, Malayalam, Sayahna Foundation, Free Software, XML.

Digital Publisher: Sayahna Foundation; JWRA 34, Jagthy; Trivandrum 695014; India.

Date: September 24, 2021.

Credits: The text of the original item is copyrighted to the author. The text encoding and editorial notes were created and​/or prepared by the Sayahna Foundation and are licensed under a Creative Commons Attribution By NonCommercial ShareAlike 4​.0 International License (CC BY-​NC-SA 4​.0). Commercial use of the content is prohibited. Any reuse of the material should credit the Sayahna Foundation and must be shared under the same terms.

Cover: The Fire of Rome, a painting by Hubert Robert (1733–1808). The image is taken from Wikimedia Commons and is gratefully acknowledged.

Production history: Proofing: Abdul Gafoor; Typesetter: JN Jamuna; Editor: PK Ashok; Encoding: JN Jamuna.

Production notes: The entire document processing has been done in a computer running GNU/Linux operating system and TeX and friends. The PDF has been generated using XeLaTeX from TeXLive distribution 2021 using Ithal (ഇതൾ), an online framework for text formatting. The TEI (P5) encoded XML has been generated from the same LaTeX sources using LuaLaTeX. HTML version has been generated from XML using XSLT stylesheet (sfn-​tei-html.xsl) developed by CV Radhakrkishnan.

Fonts: The basefont used in PDF and HTML versions is RIT Rachana authored by KH Hussain, et al., and maintained by the Rachana Institute of Typography. The font used for Latin script is Linux Libertine developed by Phillip Poll.

Web site: Maintained by KV Rajeesh.

Download document sources in TEI encoded XML format.

Download Phone PDF.