ചു​ള്ളി​ക്കാ​ടി​നോ​ടു സമ്മ​തി​ക്കു​മ്പോ​ഴും ഈ തോ​ന്ന​ലെ​ല്ലാം എന്നെ അല​ട്ടു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ‘കാ​ന്റോ ജനറൽ’ കണ്ടു​കി​ട്ടി​യ​തു​മി​ല്ല. എവി​ടെ​പ്പോ​യെ​ന്നു് തി​ട്ട​മി​ല്ല. ഊഹം​വെ​ച്ചു കൊ​ണ്ടു​പോയ ആളെ പി​ടി​കൂ​ടി. അദ്ദേ​ഹം പറ​ഞ്ഞു, അതു് ഞാൻ അന്നേ തി​രി​ച്ചു​ത​ന്നെ​ന്നു്. ഞാൻ നി​സ്സ​ഹാ​യ​നാ​യി. സത്യ​മാ​യും അങ്ങ​നെ അജ്ഞേ​യ​ത​യിൽ​പ്പോ​യി മറ​യാ​നു​ള്ള​തും കൂ​ടി​യാ​ണു് ഏതു പു​സ്ത​ക​വും. ബം​ഗ​ലു​രു, കൊ​ച്ചി, കോ​ട്ട​യം, തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​രം, ഡൽഹി, ബോംബെ തു​ട​ങ്ങി ഒരു​പാ​ടു് പു​സ്ത​ക​ശാ​ല​ക​ളി​ലും ലൈ​ബ്ര​റി​ക​ളി​ലു​മൊ​ക്കെ അന്വേ​ഷി​ച്ചു. ഇന്റർ​നെ​റ്റിൽ പല​പാ​ടു് തപ്പി. അതി​നു് ഗോ​പീ​കൃ​ഷ്ണൻ സഹാ​യി​ച്ചു. അവ​സാ​നം പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ളെ അത്ര​യ്ക്കു് സ്നേ​ഹി​ക്കു​ന്ന വൈ​ക്കം മു​ര​ളി​യെ വി​ളി​ച്ചു: ‘കാ​ന്റോ ജനറൽ’ കി​ട്ടാൻ എന്താ വഴി? മുരളി പറ​ഞ്ഞു: ‘ഞാൻ തരാ​ല്ലോ.’ അങ്ങ​നെ രണ്ടാ​ഴ്ച​യ്ക്കു മു​മ്പു് കാ​ന്റോ ജനറൽ വീ​ണ്ടും എന്റെ കൈയിൽ വന്നു. ജാക് ഷ്മി​റ്റി​ന്റെ ഇം​ഗ്ലീ​ഷ് വി​വർ​ത്ത​നം. മുരളി പറ​ഞ്ഞു: വേറേ ആരെ​ക്കൊ​ണ്ടും തൊ​ടീ​ക്കാൻ പാ​ടി​ല്ല. ഫോ​ട്ടോ​സ്റ്റാ​റ്റെ​ടു​ക്കാൻ പാ​ടി​ല്ല. അധികം മലർ​ത്താ​തെ ഇത്രേ തു​റ​ക്കാ​വൂ. ഇങ്ങ​നെ ഒരു​പാ​ടു് പഥ്യ​ങ്ങൾ നിർ​ദ്ദേ​ശി​ച്ചു. വളരെ നന്ദി​യു​ണ്ടു് വൈ​ക്കം മു​ര​ളി​യോ​ടു്. പറഞ്ഞ പഥ്യ​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ ഇതു​വ​രെ ഞാൻ പാ​ലി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്.

പാ​ബ്ലോ നെരൂദ ഒരു പ്ര​ധാന കവി​യാ​യി ഇന്ത്യ​യിൽ തി​രി​ച്ച​റി​യ​പ്പെ​ട്ടു തു​ട​ങ്ങി​യ​തു് മൂ​ന്നാം ലോക അവ​സ്ഥാ​വി​വേ​ക​ത്തോ​ടു ചേർ​ന്നു​ണ്ടായ രാഷ്ട്രീയ-​സാംസ്കാരിക-ഭാവുകത്വസന്ദർഭത്തിലാണു്. പു​തു​മു​ത​ലാ​ളി​ത്ത​ത്തി​നും ഫാ​സി​സ​ത്തി​നു​മെ​തി​രായ പ്ര​തി​രോധ ജനാ​ധി​പ​ത്യം ലോ​ക​ത്തു് പു​തി​യൊ​രു ഇട​തു​പ​ക്ഷ ന്യൂ ലെ​ഫ്റ്റ് (New Left) സാ​ഹോ​ദ​ര്യ​മാ​യി വ്യാ​പി​ക്കു​ന്ന സന്ദർ​ഭം. കോ​ള​നി​വി​രു​ദ്ധ​സ​മ​ര​ങ്ങൾ ദേശീയ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​ന്റെ ഘട്ട​ത്തി​ലെ​ത്തി ഇന്ത്യ​യും പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നും ശ്രീ​ല​ങ്ക​യും ഉൾ​പ്പെ​ടെ​യു​ള്ള പല രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളിൽ. ചൈ​ന​യിൽ വി​പ്ല​വം വി​ജ​യി​ച്ചു. ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ നാ​ടു​ക​ളി​ലും രാ​ഷ്ട്രീയ പരി​വർ​ത്ത​ന​ങ്ങൾ ത്വ​രി​ത​പ്പെ​ട്ടു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. ഒന്നാം ലോ​ക​യു​ദ്ധ​ത്തെ​ക്കാ​ളും മെ​ക്സി​ക്കൻ വി​പ്ല​വ​ത്തെ​ക്കാ​ളും ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ കവി​ത​യെ അഗാ​ധ​മാ​യി ഉല​ച്ച​തും ഉട​ച്ചു​വാർ​ത്ത​തും സ്പെ​യി​നി​ലെ ആഭ്യ​ന്ത​ര​യു​ദ്ധ​മാ​യി​രു​ന്നു. ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’നെ​പ്പ​റ്റി പറ​യാ​മെ​ന്നേ​റ്റ​പ്പോൾ തോ​ന്നി​യി​രു​ന്ന എളു​പ്പ​വി​ചാ​രം ഈ പു​സ്ത​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ വീ​ണ്ടും വീ​ണ്ടും കട​ന്നു​പോ​യ​പ്പോൾ നഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു. നെരൂദ മങ്ങി​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നു് മന​സ്സി​ലാ​യി. ആഗോ​ള​വൽ​ക്ക​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ രാ​ജ്യ​സ​ന്ദർ​ഭ​ത്തി​ലും അരാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത​യു​ടെ കാ​വ്യ​സ​ന്ദർ​ഭ​ത്തി​ലും നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കവി​ത​ക​ളി​ലെ തീ​ക്ഷ്ണ​രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത​യും ക്ഷോ​ഭ​വും യു​ദ്ധ​പ്പു​റ​പ്പാ​ടും പ്ര​ണ​യ​വും ഇന്നു് പു​തു​താ​യി വാ​യി​ക്ക​പ്പെ​ടും. അതു് നേ​രി​ട​ലി​ന്റെ കവിത. യേ​റ്റ്സ് സാ​ക്ഷി​യായ ഭീ​ക​ര​മായ സൗ​ന്ദ​ര്യ​ത്തി​ന്റെ (A terrible beauty is born) തീ​വ്ര​ഗ​ണ​ത്തിൽ അവ ഇന്നു് കൂ​ടു​തൽ അനു​ഭ​വ​പ്പെ​ടും.

വീ​ണ്ടും വീ​ണ്ടും വാ​യി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന കവി മഹാ​ക​വി. പല തല​മു​റ​ക​ളു​ടെ ഓർ​മ്മ​യിൽ കത്തി​നിൽ​ക്കും ഒരു മഹാ​ക​വി. ഓരോ പു​തു​വാ​യ​ന​യി​ലും പു​തു​താ​യ​നു​ഭ​വ​പ്പെ​ടു​ന്ന കാ​വ്യം ഇതി​ഹാ​സം. ’70-​കളിലെ നെ​രൂ​ദ​യ​ല്ല ഇന്ന​ത്തെ ‘കാ​ന്റോ ജനറൽ’ വാ​യ​ന​യിൽ നാ​മ​നു​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന നെരൂദ. പണ്ടെ​ന്ന​ത്തെ​ക്കാ​ളും ജീ​വ​ന്റെ ഉത്സ​വ​ങ്ങ​ളോ​ടെ. പ്ര​കൃ​തി​യി​ലെ അഭ​യ​ത്തി​ന്റെ​യും അതി​ജീ​വ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും സൂ​ക്ഷ്മ​ഹ​ര​ങ്ങ​ളോ​ടെ. മനു​ഷ്യ​നിർ​ഭ​ര​ത​യോ​ടെ. സം​സ്കാര/രാ​ഷ്ട്രീയ മി​ഴി​വോ​ടെ. ഇന്നു് നെരൂദ ചി​ലി​യു​ടെ മാ​ത്ര​മ​ല്ല, പുതിയ അധി​നി​വേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ ഞെ​രി​യു​ന്ന, അതിനെ തി​രി​ച്ച​റി​യു​ന്ന, അതി​നെ​തി​രെ പ്ര​തി​രോ​ധി​ക്കു​ന്ന, എല്ലാ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും മഹാ​ക​വി. സ്പാ​നി​ഷ് ഭാ​ഷ​യു​ടെ മാ​ത്ര​മ​ല്ല, എല്ലാ ഭാ​ഷ​ക​ളു​ടെ​യും മഹാ​ക​വി. ഇപ്പോൾ ചു​ള്ളി​ക്കാ​ടു് നെ​രൂ​ദ​യെ മൂ​ന്നാം​ലോക ആധു​നി​ക​ത​യു​ടെ മഹാ​പ്ര​തി​നി​ധി എന്നു് വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ച​ല്ലോ. പ്ര​ധാ​ന​മാ​ണ​തു്. നെ​രൂ​ദ​യിൽ​നി​ന്നു് ഇന്നു കി​ട്ടു​ന്ന പുതിയ അനു​ഭ​വ​മ​ണ്ഡ​ല​ത്തി​ന്റെ​യും പ്ര​തി​രോ​ധ​ദർ​ശ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും പ്ര​സ​ക്തി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള ഓർ​മ്മി​പ്പി​ക്ക​ലാ​ണ​തു്. യു​ദ്ധാ​ന​ന്തര യൂ​റോ​പ്പു് പ്ര​ത്യാ​ശ​യും അതി​ജീ​വ​ന​സാ​ധ്യ​ത​ക​ളു​ടെ കാ​ഴ്ച​യും നഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു് അസ്തി​ത്വ​ഗ്ലാ​നി​യിൽ ഇരു​ണ്ടാ​ഴ്‌​ന്ന​പ്പോൾ നെ​രൂ​ദ​യോ ബോർ​ഹെ​സോ പാസോ മാർ​ക്വേ​സോ ഫ്യൂ​വെ​ന്റെ യോ അയ്മെ സെ​സ​യ​റോ ഫാനനോ സെ​ങ്കോ​റോ പ്ര​ധാ​ന​പ്പെ​ട്ട മറ്റേ​തെ​ങ്കി​ലും മൂ​ന്നാം ലോക കവിയോ നി​രർ​ത്ഥ​ക​ത​യി​ലേ​ക്ക​ങ്ങ​നെ വീണു പോ​യി​ല്ല. പു​തി​യൊ​രു പ്ര​ത്യാ​ശ​യു​ടെ​യും നേ​രി​ട​ലി​ന്റെ​യും സ്വ​ത്വാ​ന്വേ​ഷ​ണ​ത്തി​ന്റെ​യും തു​ട​ക്കം ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ/ ആഫ്രി​ക്കൻ എഴു​ത്തിൽ വെ​ളി​വാ​യി.

മനു​ഷ്യ​വം​ശ​ത്തോ​ടു് യൂ​റോ​പ്പും അതി​ന്റെ ഹിം​സോ​ന്മ​ത്ത​മായ നാ​ഗ​രി​ക​ത​യും ചെ​യ്തു​കൂ​ട്ടിയ തെ​റ്റു​കൾ​ക്കെ​തി​രെ പു​തി​യൊ​രു മാ​ന​വി​ക​ത​യു​ടെ ഉദ​യ​മു​ണ്ടാ​യ​തു് മൂ​ന്നാം​ലോക സർ​ഗ്ഗാ​ത്മ​ക​ത​യി​ലാ​ണു്. അയ്മേ സെ​സ​യ​റി​ന്റെ​യും ഫാ​ന​ന്റെ​യും നേ​തൃ​ത്വ​ത്തിൽ കറു​പ്പി​ന്റെ വി​മോ​ച​ന​പ്ര​ത്യ​യ​ശാ​സ്ത്ര​വും സൗ​ന്ദ​ര്യ​ശാ​സ്ത്ര​വു​മാ​യി കാ​പ്പി​രീ​യ​ത​യു​ടെ കണ്ടെ​ത്ത​ലാ​യി. നെ​ഗ്രി​റ്റ്യൂ​ഡ്–കാ​പ്പി​രീ​യത /കാളിമ/കറു​പ്പി​ന്റെ ഉണ്മ—ഇന്നു് സെ​സ​യ​റി​ന്റെ പേ​രി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​ണു്.

“My negritude is not a stone, its deafness hurled against the clamour of the day… my negritude is neither tower nor cathedral” (Note book of a return to my native land).

“മണ്ണി​ന്റെ ചു​ടു​മാം​സ​ത്തി​ലാ​ണ​തി​ന്റെ വേരു്. തട​യാ​നാ​വാ​ത്ത കരു​ത്തു​മാ​യി എല്ലാ പത​ന​ങ്ങ​ളെ​യും തു​ള​ച്ചു കട​ന്നു് പോ​കു​ന്ന വേരു്.”

നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ​യും പാ​സി​ന്റെ​യും വയ​ഹോ​യു​ടെ​യും ഗി​യ​ന്റെ​യു​മൊ​ക്കെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തിൽ ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ സ്വ​ത്വ​ങ്ങ​ളു​ടെ വീ​ണ്ടെ​ടു​പ്പു​ണ്ടാ​യി. അർ​ജ​ന്റീ​നി​യൻ, ബ്ര​സീ​ലി​യൻ, ചി​ലി​യൻ തു​ട​ങ്ങിയ ദേ​ശീ​യ​സ്വ​ത്വ​ങ്ങൾ. സ്പാ​നി​ഷ് അധി​നി​വേ​ശ​ത്തി​നെ​തി​രായ ദേശീയ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ന്റെ​യും സാം​സ്കാ​രി​ക​മായ ഉയിർ​ത്തെ​ഴു​ന്നേ​ല്പി​ന്റെ​യും കാ​ല​ത്തു്, സറി​യ​ലിസ മുൾ​പ്പെ​ടെ​യു​ള്ള ആധു​നിക കലാ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളി​ലെ പ്ര​തി​രോധ സാ​ദ്ധ്യ​ത​ക​ളു​ടെ കണ്ടെ​ത്ത​ലും പ്ര​യോ​ഗ​വു​മാ​യി അതു്. പ്ര​തി​രോ​ധ​രാ​ഷ്ട്രീ​യ​വും ആധു​നിക കലാ​പാ​ര​മ്പ​ര്യ​ങ്ങ​ളി​ലെ വി​നി​മ​യ​വൈ​ഭ​വ​ങ്ങ​ളും തമ്മി​ലി​ണ​ക്കി. അവ​ര​വ​രു​ടെ ദേശീയ കലാ​സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ന്റെ പര​മ്പ​രാ​ഗത രൂ​പ​ങ്ങ​ളെ ഭാ​വു​ക​ത്വ​പ​ര​മാ​യി ഉയർ​ത്തി. നീ​തി​യോ​ടു് ആഭി​മു​ഖ്യം വളർ​ത്തി. ഇങ്ങ​നെ ഒരു പ്ര​തി​സം​സ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ ജന​കീ​യ​വും അഗാ​ധ​വും സമ​കാ​ലി​ക​വും ഭൗ​തി​ക​വു​മായ ജാ​ഗ്രത പാകി. അവ​യു​ടെ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​സ​ത്യ​വും സൂ​ക്ഷ്മ​വ​ശ്യ​ത​ക​ളും മൂ​ന്നാം ലോക ആധു​നി​ക​ത​യു​ടെ ആധാ​ര​ങ്ങ​ളാ​യി. ദുഃ​സ്വ​പ്നാ​ത്മ​ക​മായ ഒരു സർ​റി​യ​ലി​സ്റ്റു് കാ​ല​ത്തിൽ നി​ന്നു് നെരൂദ വി​മു​ക്ത​നാ​വു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അനു​താ​പ​ത്തി​ന്റെ​യും പ്ര​തി​ജ്ഞാ​ബ​ദ്ധ​ത​യു​ടെ​യും രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ക​വി​ത​യി​ലേ​യ്ക്കു്. ജന​ങ്ങൾ സഹി​ക്കു​ന്ന പീ​ഡ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും നി​സ്സ​ഹാ​യ​ത​യു​ടെ​യും പരു​ഷ​മായ ആഴ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ആത്മൈ​ക്യം നേ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു അതു്. ഏകാ​ന്ത​സ​ഹ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും ആസ​ക്തി​യു​ടെ​യും വി​ഷാ​ദ​ത്തി​ന്റെ​യും ഹതാ​ശ​ബിം​ബ​ങ്ങ​ളു​ടെ പെ​യ്ത്തു് നി​ല​ച്ചു. ധർ​മ്മ​രോ​ഷ​ത്തി​ന്റെ പു​തി​യൊ​രു കവി​താ​കാ​ലം നെ​രൂ​ദ​യിൽ ഉദി​ച്ചു. രോഷം നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കവി​ത​യെ വാ​ച്യ​ത്തിൽ തള​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. പ്ര​സ്താ​വ​ന​ക​ളു​ടെ​യും മു​ദ്രാ​വാ​ക്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും പര​പ്പു് ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ലെ​ത്ത​ന്നെ ചില കവി​ത​ക​ളെ കെ​ടു​ത്തി​ക്ക​ള​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. അതി​ന്റെ പേരിൽ ചിലർ ‘കാ​ന്റോ ജനറൽ’ ഒരു മോശം കൃ​തി​യാ​ണെ​ന്നു് ക്ഷോ​ഭി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. എന്നാൽ, സ്പാ​നി​ഷ് ആഭ്യ​ന്ത​ര​യു​ദ്ധ​ത്തി​ന്റെ​യും രണ്ടാം ലോ​ക​യു​ദ്ധ​ത്തി​ന്റെ​യും കൊ​ല​യാ​ളി സാ​ഹ​ച​ര്യ​ത്തിൽ കവി​ത​യ്ക്കു് അങ്ങ​നെ​യൊ​ക്കെ വേ​ണ്ടി വരു​മെ​ന്നു് പലരും നെ​രൂ​ദ​യെ ന്യാ​യീ​ക​രി​ച്ചി​ട്ടു​മു​ണ്ടു്. അനു​ഭൂ​തി​യിൽ ചരി​ത്ര​വും ചരി​ത്ര​ത്തിൽ പ്ര​കൃ​തി​യും പ്ര​കൃ​തി​യിൽ സം​സ്കൃ​തി​യും സം​സ്കൃ​തി​യിൽ കവി​ത​യു​മാ​ണു് കവി​ത​യിൽ… ഇങ്ങ​നെ​യൊ​രു ചാ​ക്രി​ക​ച​ല​ന​ത്തി​ന്റെ അട​രു​കൾ വല​യ​ങ്ങ​ളാ​യി കവി​ത​യിൽ വള​രു​ന്ന​തു് ഞാൻ കാ​ണാ​റു​ണ്ടു്, നെ​രൂ​ദ​ക്ക​വി​ത​യു​ടെ ഓരോ വാ​യ​ന​യി​ലും.

‘സ്പെ​യിൻ എന്റെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ലെ’യും ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ലെയും മി​ക​ച്ച കവി​ത​കൾ ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​യു​ടെ​യും പീ​ഡി​ത​ലോ​ക​ത്തി​ന്റെ​യും മൃ​ത്യു​ഞ്ജ​യ​മ​ന്ത്ര​ങ്ങ​ളാ​ണു്. മനു​ഷ്യ​ന്റെ പത​ന​വും ഉയിർ​ത്തെ​ഴു​ന്നേ​ല്പു​മാ​ണു് അവ​യു​ടെ പ്ര​മേ​യം. നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കണ്ണിൽ അതാ​ണു് ചരി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ കേ​ന്ദ്ര അര​ങ്ങി​ലെ മുഖ്യ ചല​ന​ങ്ങൾ. പ്ര​ണ​യ​ത്തി​ന്റെ ഉയ​ര​ങ്ങ​ളി​ലും മാ​ക്കു​പി​ക്കു​വി​ന്റെ ഉയ​ര​ങ്ങ​ളി​ലും. ഏത​നു​ഭ​വ​ത്തി​ന്റേ​യും പാ​താ​ള​ങ്ങ​ളി​ലും. തി​രി​ച്ചു​വ​രാൻ വേ​ണ്ടി​യു​ള്ള യാ​ത്ര​കൾ. നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ഓർ​മ്മ​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ളിൽ ഒരു രാ​ത്രി​ചി​ത്ര​മു​ണ്ടു്. മറ​ക്കി​ല്ല​തു്. കൊടും തണു​പ്പു​കാ​ല​ത്തു് ഒരു പാ​തി​രാ​ത്രി​യിൽ കു​തി​ര​പ്പു​റ​ത്തു് ആൻ​ഡി​സി​ലെ മല​മ്പാ​ത​ച്ചു​രു​ളു​ക​ളും കൊ​ടു​മു​ടി​ക​ളും താ​ണ്ടി അർ​ജ​ന്റീ​ന​യി​ലെ സു​ഹൃ​ത്തു​ക്ക​ളു​ടെ അടു​ത്തേ​ക്കു് അഭയം തേ​ടി​പ്പോ​കു​ന്ന നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ​യും ഭാ​ര്യ​യു​ടേ​യും ചി​ത്രം. സ്വേ​ച്ഛാ​ധി​പ​തി വി​ഡേ​ല​യു​ടെ കാ​ല​ത്തെ നീ​തി​യു​ടെ ചി​ത്രം.

ഏകാ​ന്ത​ത​യു​ടെ​യും ഇരു​ട്ടി​ന്റെ​യും ചി​ത്രം. പ്ര​ത്യാ​ശ​യു​ടെ​യും ചി​ത്രം. കയ​റ്റ​ങ്ങ​ളും ഇറ​ക്ക​ങ്ങ​ളും വി​ജ​ന​ത​യും രാ​ത്രി​യും വന്യ​ത​യും മഥി​ക്കു​ന്ന യാ​ത്ര​കൾ. നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കാ​വ്യ​പ്ര​പ​ഞ്ച​ത്തിൽ ഞാൻ ആവർ​ത്തി​ച്ച​നു​ഭ​വി​ക്കാ​റു​ള്ള ചില ചല​ന​ചി​ത്ര​ങ്ങൾ ഇങ്ങ​നെ​യൊ​ക്കെ​യാ​ണു്. ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ലെ പത്താം കാ​ന്റോ​യിൽ—ദി ഫ്യൂ​ഗി​റ്റി​വോ​യിൽ—വി​വ​രി​ക്കു​ന്ന​ത​രം പ്ര​വാ​സാ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളു​ടെ കാ​ല​ത്താ​ണു് നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കവിത ഉട​ലി​ന്റെ ജൈ​വ​തൃ​ഷ്ണ​ക​ളിൽ​നി​ന്നു് ലോ​ക​ത്തി​ന്റെ സാം​സ്കാ​രിക/രാ​ഷ്ട്രീയ സമ​സ്യ​ക​ളി​ലേ​യ്ക്കു് നേ​ടു​ന്ന ഈ ഉണർ​വി​ന്റെ തു​ട​ക്കം. 1938-ൽ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ച ‘സ്പെ​യിൻ എന്റെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ’ എന്ന കവി​ത​യി​ലാ​ണു് നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ രാ​ഷ്ട്രീയ പരി​ണാ​മ​ത്തി​ന്റെ ആദ്യ​വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തൽ. കരു​ത്തും തെ​ളി​മ​യു​മു​ള്ള പു​തി​യൊ​രു ഭാ​ഷ​യിൽ. ‘ചില കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ വി​ശ​ദീ​ക​ര​ണം’ പോ​ലു​ള്ള നി​ര​വ​ധി കവി​ത​ക​ളിൽ നീ​തി​നി​ഗ്ര​ഹം തന്നെ​യാ​ണു് ജന​നി​ഗ്ര​ഹ​വു​മാ​വു​ന്ന​തെ​ന്ന​തിൽ നെ​രൂ​ദ​യ്ക്കു പണ്ടേ സം​ശ​യ​മൊ​ന്നു​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. തെ​രു​വിൽ ഓടി​ക്ക​ളി​ക്കു​ന്ന കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇളം​ചോ​ര​യ്ക്കു് ലോ​ക​ത്തോ​ടു പറ​യാ​നു​ള്ള​തെ​ന്തെ​ന്നു് നെ​രൂ​ദ​യ്ക്കു നല്ല തി​ട്ട​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

സ്പെ​യി​നി​ലെ ഞെ​ട്ടി​ക്കു​ന്ന അനു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളും 1938-ലെ മാ​ക്കു​പി​ക്കു സന്ദർ​ശ​ന​വും നെ​രൂ​ദ​യെ അഗാ​ധ​മാ​യി ഉല​ച്ചു. പു​തു​ക്കി​യു​ണർ​ത്തി. സ്പെ​യ്നാ​ണു് നെ​രൂ​ദ​യെ കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റാ​ക്കി​യ​തു്. മു​പ്പ​തു​ക​ളി​ലെ സ്പെ​യ്ൻ. ചി​ലി​യു​ടെ നയ​ത​ന്ത്ര​പ്ര​തി​നി​ധി​യാ​യി നെരൂദ ബാ​ഴ്സി​ലോ​ണ​യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു് ആഭ്യ​ന്ത​ര​ക​ലാ​പ​ങ്ങ​ളു​ടെ കാ​ല​ത്താ​ണു്. സ്വേ​ച്ഛാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ ഹിം​സാ​ത്മ​ക​മു​ഖം നെരൂദ നേ​രി​ട്ടു കണ്ട​താ​ണു്. ഫ്രാ​ങ്കോ യുടെ ഫാ​സി​സ​ത്തി​നെ​തി​രാ​യി 1936-39 കാ​ല​ത്തു് നടന്ന മഹാ​ക​ലാ​പം. ജനാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​നും നീ​തി​വാ​ഴ്ച​യ്ക്കും സമാ​ധാ​ന​ത്തി​നും​വേ​ണ്ടി നടന്ന ഏറ്റ​വും വലിയ കലാപം. ലോ​ക​ത്തെ ഭൂ​രി​പ​ക്ഷം എഴു​ത്തു​കാ​രും കലാ​കാ​ര​ന്മാ​രും മന​സ്സു​കൊ​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും ഇതിൽ പങ്കെ​ടു​ത്തു. പലരും പൈ​ശാ​ചി​ക​മാ​യി പീ​ഡി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. ഹെ​മി​ങ്വേ, ആർതർ കോ​യ്സ്ലർ, ജോർജ് ഓർവൽ തു​ട​ങ്ങി​യ​വ​രെ​ല്ലാം ഫ്രാ​ങ്കോ​യു​ടെ ഫാ​സി​സ​ത്തി​നെ​തി​രായ ഈ യു​ദ്ധ​ത്തെ പി​ന്തു​ണ​ച്ച​വ​രാ​ണു്. ലോർക, ക്രി​സ്റ്റൊ​ഫർ കാ​ഡ്വെൽ തു​ട​ങ്ങി എത്ര​യോ ജീ​നി​യ​സ്സു​ക​ളെ ഈ യു​ദ്ധ​ത്തിൽ സ്പെ​യ്നി​നു നഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു. സ്വ​കാ​ര്യ​ത​യു​ടെ തമ്പു​ക​ളിൽ നി​ന്നും വ്യ​ക്തി​പ​ര​ത​യിൽ നി​ന്നും നെരൂദ സാ​മൂ​ഹ്യ​മായ തു​റ​സ്സു​ക​ളി​ലേ​ക്കും കട​മ​ക​ളി​ലേ​ക്കും പരി​ണ​മി​ച്ചു. കമ്മ്യൂ​ണി​സം ദൂ​രെ​യ​ല്ലാ​താ​യി.

നെരൂദ കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റാ​യി. പാർ​ട്ടി​യിൽ അം​ഗ​മാ​യി. മരണം വരെ കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റാ​യി തന്നെ ജീ​വി​ച്ചു. സിവിൽ വാ​റി​ന്റെ സ്വാ​ധീ​നം സ്പാ​നി​ഷ് അമേ​രി​ക്ക​യിൽ ഗം​ഭീ​ര​മായ ബഹു​മു​ഖ​വി​മോ​ച​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ രൂ​പ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു. കവി​ത​യി​ലും കഥ​യി​ലും കല​യി​ലാ​കെ​യും ചോ​ര​പു​ര​ണ്ട ഒരു വലിയ മ്യൂ​റൽ ചി​ത്രം പോലെ കലാ​പ​ത്തി​ന്റെ​യും മാ​റ്റ​ത്തി​ന്റെ​യും പു​തു​മ​യു​ടെ​യും കാലം നി​വർ​ത്തി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു.

ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​യു​ടെ ചരി​ത്രം ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ൽ നെരൂദ കാ​ണു​ന്ന​തു് മാർ​ക്സി​യൻ ചരി​ത്ര​ദർ​ശ​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ​യാ​ണു്. ആദി​മ​നാ​ളു​കൾ മുതൽ കമ്മ്യൂ​ണി​സം വരെ​യു​ള്ള ചരി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ രേഖീയ വി​കാ​സം. വി​ഷാ​ദ​ത്തിൽ നി​ന്നു് പ്ര​തി​രോ​ധ​ത്തി​ലേ​ക്കും സങ്ക​ല്പ​ത്തിൽ നി​ന്നു് ചരി​ത്ര​ത്തി​ലേ​ക്കും പറ​ക്കാൻ നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ പക്ഷി​കൾ അതോടെ പൂർ​ണ്ണ​സ​ജ്ജ​രാ​യി. കവി​ത​യും രാ​ഷ്ട്രീ​യ​വും രണ്ട​ല്ലാ​തായ ഒരു ഐതി​ഹാ​സിക ജീ​വി​ത​ത്തി​ലാ​യി നെരൂദ. അർ​ജ​ന്റീന, ബ്ര​സീൽ, ചിലി, മെ​ക്സി​ക്കോ, പെറു, കൊ​ളം​ബിയ എന്നി​ങ്ങ​നെ പല​താ​യി അറി​ഞ്ഞി​രു​ന്ന ദേ​ശീ​യ​ത​ക​ളെ ഒരൊ​റ്റ സ്വ​ത്വ​ബോ​ധ​ത്തി​ല​ന്വ​യി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ദർശനം. ഈ ദർ​ശ​ന​മാ​ണു് ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ലേ​ക്കു​ള്ള നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ആരോ​ഹ​ണ​ത്തി​ന്റെ ആരംഭം. ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ലേ​ക്കു​ള്ള ദീർ​ഘ​യാ​ത്ര​യു​ടെ പു​റ​പ്പാ​ടു്. അതിനു പാ​ക​ത്തിൽ ഒരു ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ പു​രാ​വൃ​ത്ത​വും ചരി​ത്ര​വും സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ക​യാ​ണു് കാ​ന്റോ ജന​റ​ലിൽ നെരൂദ. ‘ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ സ്വ​ത്വ’ത്തി​ന്റെ പു​നർ​നിർ​വ​ച​നം.

പു​രാ​ണ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ക്കെ കാ​ണു​ന്ന​തു​പോ​ലെ ‘കാ​ന്റോ ജനറൽ’ ചരാ​ച​രോ​ത്പ​ത്തി​യും മനു​ഷ്യോ​ത്പ​ത്തി​യും മുതൽ ഇന്നോ​ള​മു​ള്ള ലോ​ക​ത്തി​ന്റെ ഒരു ലാ​റ്റിൻ അമേ​രി​ക്കൻ ബൃഹദ് കഥ. പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ ജൈ​വ​താ​ള​ങ്ങ​ളൊ​ന്നി​ക്കു​ന്ന ബൃ​ഹ​ത്തായ ഒരു പരി​ണാ​മാ​ഖ്യാ​നം. ഒരു​പാ​ടു് ഉപാ​ഖ്യാ​ന​ങ്ങൾ നി​റ​ഞ്ഞ​തു്. അത്യ​പൂർ​വ്വ​മായ കാ​വ്യ​രൂ​പ​സ​മൃ​ദ്ധി​യും ഭാ​വ​വി​സ്തൃ​തി​യും നി​റ​ഞ്ഞ​തു്. ദേ​ശ​ങ്ങ​ളെ​യും ദേ​ശാ​ന്ത​ര​ങ്ങ​ളെ​യും ഗഹ​ന​മാ​യി അറി​യു​ന്ന​തു്. യു​ക്തി​യും സ്വ​പ്ന​വും തമ്മിൽ, മി​ത്തും ചരി​ത്ര​വും തമ്മിൽ, പ്ര​ണ​യ​വും നീ​തി​യും തമ്മിൽ, ഒരു സൂ​ക്ഷ്മ​സ​ന്തു​ല​നം എങ്ങ​നെ സാ​ധ്യ​മാ​ക്കാം ഇരു​പ​താം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ മധ്യ​ത്തിൽ? യു​ദ്ധ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും കലാ​പ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും വി​പ്ല​വ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും അധി​നി​വേ​ശ​മു​ക്ത​മായ ദേ​ശീ​യ​സ്വ​ത്വാ​ന്വേ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ചരി​ത്ര​സ​ന്ദർ​ഭ​ത്തിൽ? ഈ അന്വേ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളും​കൂ​ടി​യാ​ണു് ‘കാ​ന്റോ ജനറൽ.’ പാസി ലും യോസ യിലും മാർ​കേ​സി ലും വയഹോ യിലും നി​ക്കൊ​ളാ​സ് ഗിയനി ലും കാർ​ലോ​സ് ഫ്യു​വ​ന്റേ​യി ലും പ്ര​മു​ഖ​രായ മറ്റു് ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ എഴു​ത്തു​കാ​രി​ലും കലാ​കാ​ര​ന്മാ​രി​ലും കാണാം ഇതേ അന്വേ​ഷ​ണം. വ്യ​ത്യ​സ്ത​മായ ശൈ​ലി​ക​ളി​ലും ആഖ്യാ​ന​ങ്ങ​ളി​ലും. അവ​രു​ടെ കൃ​തി​ക​ളിൽ യൂ​റോ​പ്യൻ യു​ക്തി​ശ​ക്തി​കൾ തി​ര​യു​ന്ന​തു് വെ​റു​തെ​യാ​ണു്. ഭ്ര​മ​ക​ല്പ​ന​ക​ളു​ടെ ചു​വ​രി​ല്ലാ വീ​ടു​ക​ളാ​ണു് പ്ര​ധാ​ന​പ്പെ​ട്ട പല ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ കൃ​തി​ക​ളും. മല​യാ​ളി​ക​ളു​ടെ പു​രാ​വൃ​ത്ത​നി​ബി​ഡ​മായ ഉപ​ബോ​ധ​ത്തോ​ടു് അവ പു​ലർ​ത്തു​ന്ന​തു് അമ്പ​ര​പ്പി​ക്കു​ന്ന അടു​പ്പ​വും പൊ​രു​ത്ത​വും. യൂ​റോ​പ്യൻ അധി​നി​വേ​ശ​ത്തി​നെ​തി​രായ ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ പ്ര​തി​രോ​ധ​സ​മ​ര​ങ്ങ​ളിൽ അതി​പ്ര​ധാ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു മഹാ​പ്ര​തി​ഭ​ക​ളു​ടെ സർ​ഗ്ഗാ​ത്മ​ക​ദൗ​ത്യം. സ്വ​ന്തം ദേ​ശീ​യ​സ്വ​ത്വ​ത്തി​ലെ പു​രാ​വൃ​ത്ത​ഖ​നി​ക​ളു​ടെ ഒടു​ങ്ങാ​ത്ത വൈ​വി​ധ്യ​വും മന​സ്സി​ന്റെ അപാ​ര​മായ ജൈ​വ​പ്ര​ഭാ​വ​വും ഉണർ​ത്തി​യാ​ണു് യൂ​റോ​പ്യൻ പ്ര​ബു​ദ്ധ​ത​യു​ടെ യു​ക്തി​ദാർ​ഢ്യ​ങ്ങ​ളെ​യും ആധു​നി​ക​മായ അനു​ഭൂ​തി പരി​മി​തി​ക​ളെ​യും ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ പ്ര​തിഭ അതി​ജീ​വി​ച്ച​തു്. അതി​ന്റെ ഏറ്റ​വും ഉജ്ജ്വ​ല​രായ പ്ര​തി​നി​ധി​ക​ളി​ലൊ​രാ​ളാ​ണു് പാ​ബ്ലോ നെരൂദ.

ഇനി നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ ഒരു ചെറിയ ചി​ത്രം വേ​ണ്ടി​വ​രും. കാരണം, ‘കാ​ന്റോ ജനറൽ’ നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ആത്മ​ക​ഥ​യാ​ണു്. നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ചരി​ത്ര​വും ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​യു​ടെ ചരി​ത്ര​വും മനു​ഷ്യ​ച​രി​ത്ര​വും കൂ​ടി​യാ​ണ​തു്. 1904-ൽ തെ​ക്കൻ ചി​ലി​യി​ലെ മൗലെ പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു​ള്ള ലി​നാ​റെ​സ് പ്ര​വി​ശ്യ​യി​ലെ പാറാൽ എന്ന ചെ​റു​പ​ട്ട​ണ​ത്തി​ലാ​ണു് നെരൂദ ജനി​ച്ച​തു്. സാ​ന്തി​യാ​ഗോ​യിൽ നി​ന്നു് മു​ന്നൂ​റ്റി​യൻ​പ​തു് കി​ലോ​മീ​റ്റ​റോ​ളം തെ​ക്കു്. നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ അച്ഛൻ ജോസെ ദെയ് കാർ​മെൻ റെ​യെ​സ് മൊ​റാ​ലെ റയിൽ​പ്പാ​ള​ങ്ങൾ പണി​യു​ന്ന ഒരു തൊ​ഴി​ലാ​ളി. അമ്മ റോസാ ബസാ​യ്തോ. ഒരു പ്രൈ​മ​റി സ്കൂൾ അദ്ധ്യാ​പിക. നെരൂദ ജനി​ച്ചു് രണ്ടു മാസം തി​ക​യു​ന്ന​തി​നു മു​മ്പു് അമ്മ മരി​ച്ചു. കടു​ത്ത ക്ഷ​യ​രോ​ഗം മൂലം. അമ്മ​യു​ടെ ഒരു ഫോ​ട്ടോ കു​ട്ടി​ക്കാ​ല​ത്തൊ​രി​ക്കൽ ഒരാൽ​ബ​ത്തിൽ കണ്ട​തി​നെ​പ്പ​റ്റി നെരൂദ ഓർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. കറു​ത്ത ഗൗൺ ധരി​ച്ച അമ്മ​യു​ടെ മെ​ലി​ഞ്ഞ രൂപം. ദൂ​രെ​യെ​വി​ടേ​ക്കോ നോ​ക്കു​ന്ന കണ്ണു​കൾ. അമ്മ കവി​ത​ക​ളെ​ഴു​തു​മാ​യി​രു​ന്നു എന്നു് നെരൂദ കേ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഒരെ​ണ്ണം പോലും നെ​രൂ​ദ​യ്ക്കു് കാണാൻ കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല. കണ്ടി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത അമ്മ കണ്ട അമ്മ​യെ​ക്കാൾ ദേവത. ആദ്യ രണ്ടു വർഷം കു​ഞ്ഞു നെ​രൂ​ദ​യെ അച്ഛൻ വളർ​ത്തി. റെ​ക്കാ​ഡോ എലീസർ നെ​ഫ​താ​ലി റെ​യെ​സ് ബസാൽ​തോ എന്നാ​യി​രു​ന്നു നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ അന്ന​ത്തെ പേരു്. നീണ്ട പേരു്. ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ലു​ള്ള​തൊ​ക്കെ ഈ നീണ്ട പേ​രി​ലു​മു​ണ്ടാ​വു​മെ​ന്നെ​നി​ക്കു തോ​ന്നാ​റു​ണ്ടു്. പി​ക്കാ​സ്സോ​യു​ടെ പേരു് ഒരു പാ​ര​ഗ്രാ​ഫ് എഴു​താ​നു​ണ്ടു്. സ്പാ​നി​ഷ് പേ​രു​ക​ള​ങ്ങ​നെ​യാ​ണു്. വന്ന വഴി പറയും.

രണ്ടു വർഷം കഴി​ഞ്ഞു് അച്ഛ​നും മകനും പാ​റാ​ലിൽ നി​ന്നു് താമസം മാറി. 1906-ൽ. ചി​ലി​യിൽ തന്നെ. കു​റെ​ക്കൂ​ടി തെ​ക്കു്. വലിയ മഴ​ക്കാ​ടു​ക​ളും കൊ​ടും​കാ​ടു​ക​ളും നി​റ​ഞ്ഞ ടെ​മു​കോ എന്ന സ്ഥ​ല​ത്തേ​ക്കു്. ഇവിടെ നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ അച്ഛൻ രണ്ടാ​മ​തൊ​രു വി​വാ​ഹം കഴി​ച്ചു. ട്രി​നി​ദാ​ദ് കാൻ​ഡി​യാ മർ​വേ​ദ​യെ. അവരിൽ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു് ഒമ്പ​തു് വയ​സ്സു​ള്ള ഒരു മക​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. റു​ഡോൾ​ഫോ, എന്നു് ചിലർ ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ളിൽ പഴി​പ​റ​യും​പോ​ലെ കാ​ണു​ന്നു. അനി​യ​ത്തി ലോ​റ​യോ​ടൊ​പ്പ​മു​ള്ള കു​ട്ടി​ക്കാ​ല​ച്ചി​ത്ര​ങ്ങൾ നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ഓർ​മ്മ​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ളിൽ കാണാം. കടലിൽ കു​ളി​ച്ച​തും മര​ണ​ത്തി​ന്റെ കടൽ​ക്കൊ​ടു​മു​ടി​യി​ലേ​ക്കു് ഒരു തിര വന്നു് അവരെ വലി​ച്ചെ​റി​യു​ന്ന​തിൽ നി​ന്നു് രക്ഷ​പ്പെ​ട്ട​തും മറ്റും. അവ​ളാ​ക​ട്ടെ നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ അച്ഛ​നു് മൂ​ന്നാ​മ​തൊ​രു സ്ത്രീ​യി​ലു​ണ്ടായ കു​ട്ടി​യാ​ണെ​ന്നും കാ​ണു​ന്നു. റു​ഡോൾ​ഫി​നെ​പ്പ​റ്റി കൂ​ടു​ത​ലെ​ന്തെ​ങ്കി​ലും കണ്ട​താ​യി ഞാ​നോർ​ക്കു​ന്നി​ല്ല.

നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ രണ്ടാ​ന​മ്മ വളരെ നല്ലൊ​രു സ്ത്രീ​യാ​യി​രു​ന്നു. അങ്ങേ​യ​റ്റം ആർ​ദ്ര​മ​ന​സ്സായ ഒരു സ്ത്രീ. ബാ​ല്യ​ത്തിൽ തന്നെ സം​ര​ക്ഷി​ച്ച മാ​ലാ​ഖ​യെ​ന്നാ​ണു് നെരൂദ പി​ല്ക്കാ​ല​ത്തു് അവരെ ഓർ​ക്കു​ന്ന​തു്, ഈ പോ​റ്റ​മ്മ​യെ. അവ​രാ​ണു് ഈ ഭൂമി ഇത്ര മനോ​ഹ​ര​മാ​ണെ​ന്നു്, ജീ​വി​തം ഇത്ര​മേൽ പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​താ​ണെ​ന്നൊ​ക്കെ നെ​രൂ​ദ​യെ ആദ്യം അനു​ഭ​വി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു്. വലിയ ദൂ​ര​ങ്ങൾ നെ​രൂ​ദ​യ്ക്കു് കാ​ട്ടി​ക്കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു്. കട​ലി​ലേ​ക്കും അവ​സാ​നി​ക്കാ​ത്ത കഥ​ക​ളി​ലേ​ക്കും നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കണ്ണും കാതും മന​സ്സും എത്തി​ക്കു​ന്ന​തു്. ചില തി​ര​മാ​ല​ക​ളിൽ ഏകാ​കി​ക​ളോ​ടു മാ​ത്രം പറ​യാ​നു​ള്ള കഥ​ക​ളു​മാ​യി മത്സ്യ​ക​ന്യ​ക​മാർ തീ​ര​ത്തേ​ക്കു് വരാ​റു​ണ്ടെ​ന്നു കേ​ട്ടു് കട​ലി​ലേ​ക്കു തന്നെ നോ​ക്കി​യി​രു​ന്ന​തു്. ഇവ പ്ര​കൃ​തി​യെ ധ്യാ​നി​ക്കാൻ പഠി​ക്ക​ലാ​യി.

അപാ​ര​ത​യെ​യും ജൈ​വ​പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ അന​ന്ത​വി​സ്തൃ​തി​യെ​യും ചരി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ അവ​സാ​നി​ക്ക​ലി​ല്ലാ​യ്ക​യെ​യും ഉള്ളി​ലേ​ക്കെ​ടു​ക്ക​ലാ​യി ആ ബാ​ല്യ​ധ്യാ​നം നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കവി​ത​യിൽ വളർ​ന്നു കാണാം. കട​ലി​ന്റെ മു​ഴ​ക്കം ഭൂ​മി​യു​ടെ വലിയ ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ന്റെ മി​ടി​പ്പാ​യി നെരൂദ ആദ്യം കേ​ട്ട​തു് ടെ​മു​കോ​യി​ലെ രണ്ടു കു​ന്നു​കൾ​ക്കു നടു​വിൽ​നി​ന്നാ​ണു്. അച്ഛ​നും അമ്മ​യും​പോ​ലെ രണ്ടു കു​ന്നു​കൾ എന്നാ​ണെ​നി​ക്കു തോ​ന്നി​യ​തു് അതു വാ​യി​ച്ച​പ്പോൾ. ടെ​മു​കോ​യിൽ രാപകൽ മഞ്ഞു​കാ​റ്റു വീശും. മര​ങ്ങൾ തി​ങ്ങി നിൽ​ക്കു​ന്ന, എവി​ടെ​യും നി​ല​ത്തു് ഇലകൾ വീ​ണു​കി​ട​ക്കു​ന്ന, ഏതു കാ​ലൊ​ച്ച​യും കരി​യി​ല​യി​ലെ പതി​ഞ്ഞ ഒച്ച​യാ​വു​ന്ന, ഏതൊ​ച്ച​യും ഏതെ​ങ്കി​ലു​മൊ​രു ജീ​വി​യു​ടെ കാ​ലൊ​ച്ച​യാ​യി​മാ​റു​ന്ന, അവ​യ്ക്കു തമ്മിൽ വ്യ​ത്യാ​സ​മു​ള്ള, അവ​യി​ലോ​രോ​ന്നി​ലും ഭൂ​മി​ക്ക​ടി​യി​ലെ ലോ​ഹ​നി​ക്ഷേ​പ​ത്തി​ന്റെ മു​ഴ​ക്ക​മു​ള്ള, വി​ചി​ത്ര​ഗ​ഹ​ന​മായ ദേ​ശ​മാ​ണു് ടെ​മു​കോ. പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ നി​ശ്ശ​ബ്ദ​ത​യിൽ​നി​ന്നു് സം​ഗീ​തം, സിം​ഫ​ണി, സൃ​ഷ്ടി​ച്ചെ​ടു​ക്കാൻ കഴി​യു​ന്ന ഒരു ജൈ​വ​പ​രി​സ​രം ടെ​മു​കോ​യിൽ നെ​രൂ​ദ​യ്ക്കു് കു​ട്ടി​ക്കാ​ല​ത്തു കി​ട്ടി. അവി​ട​ത്തെ സാ​ധാ​രണ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളു​ടെ മക്കൾ പഠി​ക്കു​ന്ന സ്കൂ​ളിൽ നെ​രൂ​ദ​യും പഠി​ച്ചു. പതി​നാ​റു വയ​സ്സു​വ​രെ. കൗ​മാ​രം മി​ക്ക​വാ​റും അവി​ടെ​ത്ത​ന്നെ. ഏകാ​കി​യാ​യി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു. ചില കൂ​ട്ടു​കാ​രു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടും. സാ​മൂ​ഹി​ക​മോ മത​പ​ര​മോ ആയ മാ​മൂ​ലു​ക​ളോ പരി​ഷ്ക്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ​യും പു​രോ​ഗ​തി​യു​ടെ​യും പേ​രി​ലു​ള്ള അല​ങ്കോ​ല​ങ്ങ​ളോ തൊ​ട്ടു​തീ​ണ്ടി​യി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത ഒരി​ട​മാ​യി​രു​ന്നു ടെ​മു​കോ. അതു​മൂ​ലം നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ പ്ര​തി​ഭ​യെ അതി​ന്റെ പു​ലർ​കാ​ല​ത്തു് ദമനം ചെ​യ്യാൻ ഒന്നും വന്നി​ല്ല. പഴ​മ​യു​ടെ ആസു​ര​ത​ക​ളോ ചെ​കു​ത്താ​ന്മാ​രോ സാം​സ്കാ​രിക/സദാ​ചാര അലോ​സ​ര​ങ്ങ​ളോ ഒന്നും. ടെ​മു​കോ​യി​ലെ അന്ന​ത്തെ ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ എളി​മ​യിൽ അത്ത​രം അദൃ​ശ്യ​കോ​യ്മ​കൾ​ക്കൊ​ന്നും ഇട​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.

കാ​മം​പോ​ലെ ജൈ​വ​മായ കരു​ത്തോ​ടെ വി​കാ​ര​വും വാ​ക്കും വരി​ക​ളും ബിം​ബ​ങ്ങ​ളും നെ​രൂ​ദ​യിൽ​നി​ന്നു വന്നു. അനർ​ഗ്ഗ​ള​മാ​യി എന്നു് നി​സ്സം​ശ​യം പറ​യാ​വു​ന്ന​ത​ര​ത്തിൽ പ്ര​തി​ഭ​യു​ടെ സമൃ​ദ്ധ​തേ​ജ​സ്സോ​ടെ. പെ​രു​മ​ഴ​പോ​ലെ. മഴ​യാ​യി​രു​ന്നു മറ​ക്കാ​നാ​വാ​ത്ത ഏറ്റ​വും ഗഹ​ന​മായ ബാ​ല്യ​കാ​ല​സാ​ന്നി​ധ്യം, ദൈവം, എന്നു് ഓർ​മ്മ​ക്കു​റി​പ്പു​ക​ളിൽ നെരൂദ പി​ന്നെ ഓർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. മഴ​പോ​ലെ തെളിമ തു​ളു​മ്പു​ന്ന​തും മറ​വി​യിൽ വീ​ണു​റ​ങ്ങു​ന്ന വി​ത്തു​ക​ളെ ജീ​വി​ത​ത്തി​ലേ​ക്കു വി​ളി​ച്ചു​ണർ​ത്തു​ന്ന​തും മൺ​മ​റ​ഞ്ഞ​വ​യെ പു​ന​രു​ജ്ജീ​വി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു​മായ ഒരു കാ​വ്യ​ഭാ​ഷ​യു​ടെ ജീ​വ​ശ​ക്തി​യി​ലേ​ക്കു കാ​വ്യ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ തു​ട​ക്ക​ത്തി​ലേ​ത​ന്നെ നെ​രൂ​ദ​യ്ക്കു് എത്തി​ച്ചേ​രാൻ കഴി​ഞ്ഞു. മഴയും കാ​ടും​പോ​ലെ ആ കവിത കൂ​ടു​തൽ കൂ​ടു​തൽ ഭാ​വ​നി​ബി​ഡ​മാ​യി വളർ​ന്നു. നീ​തി​യും പ്ര​ണ​യ​വും സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​വും നാളെ പൂ​ത്തു​ല​യാൻ വേണ്ട പു​തു​വി​ത്തു​ക​ളു​ടെ​യും കവി​ത​യു​ടെ​യും ഉർ​വ​ര​ത​യു​ടെ​യും പു​തി​യൊ​രു പു​രാ​വൃ​ത്ത​സം​ഹിത ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ൽ പി​ല്ക്കാ​ല​ത്തു ഒരു​ക്കി​യ​തി​നു പി​ന്നിൽ കു​ട്ടി​ക്കാ​ല​ത്തെ ആ പഴയ മഴ​ക​ളു​ടെ​യെ​ല്ലാം കു​ളി​രു​കൾ പ്ര​വർ​ത്തി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടാ​വാം. അറു​പ​ത്തൊൻ​പ​തു കൊ​ല്ലം നെരൂദ ജീ​വി​ച്ചി​രു​ന്നു. അതിൽ അമ്പ​ത്തി​യ​ഞ്ചു കൊ​ല്ല​വും അദ്ദേ​ഹം കവി​ത​യെ​ഴു​തി. പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ രൂ​പ​നി​ബി​ഡ​ത​യോ​ടും ചരി​ത്ര​ത്തി​ലെ ഇച്ഛാ​സ​മ്പ​ന്ന​ത​യോ​ടും എല്ലാ​റ്റി​ലു​മു​ള്ള സൗ​ന്ദ​ര്യം അനു​ഭ​വി​ക്കാ​നാ​വു​ന്ന ഉള്ളു​ണർ​വോ​ടും നൈ​തി​ക​ജാ​ഗ്ര​ത​യോ​ടും​കൂ​ടി.

‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ലെ കവി​ത​ക​ളിൽ പ്ര​കൃ​തി ഒരു ഗഹ​ന​സാ​ന്നി​ധ്യ​മാ​ണു്. വി​ഭ​വ​സ​മൃ​ദ്ധി​യാ​യും ആത്മീ​യ​ധ​ന​മാ​യും മന​സ്സി​ന്റെ അമൂർ​ത്ത​ഭൂ​പ​ട​ങ്ങ​ളാ​യും പകർ​ന്നാ​ടു​ന്ന പ്ര​കൃ​തി, സം​സ്കാ​ര​ത്തെ​യും രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തെ​യും ചരി​ത്ര​ത്തെ​യും അനാ​യാ​സം പ്ര​തി​നി​ധീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട​തിൽ. ഉടലിൽ കത്തി​പ്പ​ട​രു​ന്ന ജന്മ​വാ​സ​ന​ക​ളി​ലേ​ക്കും പ്ര​ണ​യാ​ഭി​നി​വേ​ശ​ത്തി​ലേ​ക്കും അന​ന്യ​മാ​ന്ത്രി​ക​ത​യോ​ടെ സാ​ന്ദ്രീ​ക​രി​ക്ക​പ്പ​ടു​ന്നു​മു​ണ്ടു്.

പതി​മൂ​ന്നാം വയ​സ്സിൽ നെ​ഫ്താ​ലി റെ​യി​സ് എന്ന പേരിൽ ‘ലാ​മൻ​നാ’ ദി​ന​പ​ത്ര​ത്തി​ലെ​ഴു​തിയ ഒരു ലേ​ഖ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു (Enthusiasm and Perseverance) നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ സാ​ഹി​ത്യ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ തു​ട​ക്കം. ടെ​മു​കോ​യി​ലും സാ​ന്റി​യാ​ഗോ​യി​ലും നെരൂദ ജേർ​ണ​ലി​സ​ത്തിൽ സജീ​വ​മാ​യി​രു​ന്നു. അച്ഛ​നി​ഷ്ട​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു കവി​ത​യി​ലും സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ലും നെരൂദ മു​ഴു​കു​ന്ന​തു്. അതു​കൊ​ണ്ടൊ​ന്നും ജീ​വി​ക്കാ​നാ​വി​ല്ല​ല്ലോ എന്നാ​യി​രു​ന്ന പ്രാ​ര​ബ്ധം നന്നാ​യ​റി​യു​ന്ന അച്ഛ​ന്റെ ന്യാ​യം. അച്ഛ​ന്റെ അപ്രീ​തി ഒഴി​വാ​ക്കാൻ 1920 ഒക്ടോ​ബ​റിൽ നെരൂദ സ്വ​ന്തം എഴു​ത്തു​പേർ പാ​ബ്ലോ നെരൂദ എന്നാ​ക്കി. റെ​ക്കാർ​ഡോ എലീസർ നെ​ഫ്താ​ലിയ റെ​യി​സ് ബൊ​സാ​യ്തോ എന്ന വലിയ പേരു് പാ​ബ്ലോ നെരൂദ എന്നാ​യി. ഫ്ര​ഞ്ച് സിം​ബ​ലി​സ്റ്റ് കവി പോൾ വെർ​ലേ​യ്നി ലെ പോ​ളാ​ണു് പാ​ബ്ലോ​യാ​യ​തു്. ഒരു മാ​ഗ​സിൻ വാ​യി​ക്കു​ന്ന​തി​നി​ട​യിൽ യാ​ദൃ​ച്ഛി​ക​മാ​യി കണ്ണിൽ​പ്പെ​ട്ട ചെ​ക്കോ​സ്ലോ​വാ​ക്യൻ എഴു​ത്തു​കാ​രൻ യാൻ നെരൂദ യുടെ പേ​രി​ലെ നെരൂദ നെ​രൂ​ദ​യു​മാ​യി. അങ്ങ​നെ ‘പാ​ബ്ലൊ നെരൂദ’ എന്ന പേ​രി​ന്റെ സൃ​ഷ്ടി. ഇഷ്ട​പ്പെ​ട്ട രണ്ടു പേരെ കൂ​ട്ടി​ച്ചേർ​ത്തു്. ചെ​ക്കോ​സ്ലോ​വാ​ക്യ​യി​ലെ ആദ്യ​സ​ന്ദർ​ശ​ന​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ പ്രേ​ഗി​ലെ യാൻ നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ പ്ര​തി​മ​യ്ക്കു മു​ന്നി​ലെ​ത്തി ഒരു പൂവു് വെച്ച കാ​ര്യം നെരൂദ ഓർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്, ‘ഓർ​മ്മ​ക​ളി’ൽ.

1921-ൽ നെരൂദ സാ​ന്റി​യാ​ഗോ​യി​ലേ​ക്കു താമസം മാറി. യൂ​ണി​വേ​ഴ്സി​റ്റി ഓഫ് ചി​ലി​യി​ലെ ഇൻ​സ്റ്റി​റ്റ്യൂ​ട്ട് ഓഫ് പെ​ഡ​ഗോ​ഗി​കാ എന്ന സ്ഥാ​പ​ന​ത്തിൽ ഫ്ര​ഞ്ച് പഠി​ക്കാൻ ചേർ​ന്നു. നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ അന്ന​ത്തെ ഏറ്റ​വും വലിയ ആഗ്ര​ഹം ഒരു ഫ്ര​ഞ്ച് അധ്യാ​പ​ക​നാ​വുക എന്ന​താ​യി​രു​ന്നു. സ്പാ​നി​ഷ് പ്ര​മാ​ണി​മാ​രെ​യൊ​ക്കെ വി​ര​ട്ടാൻ ഫ്ര​ഞ്ച് അറി​യു​ന്ന​തു നല്ല​താ​ണു്. ലാ​വി​ഷാ​യി ഫ്ര​ഞ്ച് സം​സാ​രി​ച്ചു് സാ​ന്റി​യാ​ഗോ​യി​ലെ ഫ്ര​ഞ്ചു​സ്കൂ​ളി​ലെ മാ​ഷാ​യി വി​ല​സാ​നാ​ണു് അന്നു് നെരൂദ ആഗ്ര​ഹി​ച്ച​തും തയ്യാ​റാ​യ​തും. ഇൻ​സ്റ്റി​റ്റ്യൂ​ട്ടിൽ അന്ന​ത്തെ പ്രിൻ​സി​പ്പൽ പി​ല്ക്കാ​ല​ത്തു നോബൽ സമ്മാ​ന​ജേ​താ​വായ കവി ഗബ്രി​യേല മി​സ്ട്രേല യാ​യി​രു​ന്നു. ഉയരം കൂടിയ രൂപം. അവ​രാ​ണു് പത്തൊ​മ്പ​താം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലെ മഹാ​ന്മാ​രായ റഷ്യൻ നോ​വ​ലി​സ്റ്റു​ക​ളു​ടെ ഇതി​ഹാ​സ​ര​ച​ന​ക​ളു​മാ​യി നെ​രൂ​ദ​യെ പരി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തു്. വള​രെ​ക്കു​റ​ച്ചേ അവരെ അടു​ത്തു കാ​ണാ​നും സം​സാ​രി​ക്കാ​നും കഴി​ഞ്ഞു​ള്ളൂ​വെ​ങ്കി​ലും അവ​രു​ടെ പ്രാ​ഭ​വം നെ​രൂ​ദ​യിൽ സ്വാ​ധീ​ന​മാ​യി. 1923-ൽ നെരൂദ ആദ്യ​പു​സ്ത​കം പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചു, 19-​ാമത്തെ വയ​സ്സിൽ. ഒരു കവി​താ​സ​മാ​ഹാ​രം: ക്രെ​പ​സ്കു​യേ​റി​യൊ (Book of Twilights). 1920-നും 23-​നുമിടയിലെഴുതിയ കവി​ത​കൾ. സ്വ​ന്തം ഏകാ​ന്ത​ത​യെ നിർ​വ​ചി​ക്കാ​നു​ള്ള ശ്ര​മ​ങ്ങൾ.

അക്കാ​ല​ത്തു് റുബേൻ ദാ​രി​യോ യും ഹോസെ മാർടി യും നേ​തൃ​ത്വം കൊ​ടു​ത്ത ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ ആധു​നി​ക​ത​യു​ടെ​യും അതി​ന്റെ മു​ഖ്യ​ക​രു​ത്താ​യി​രു​ന്ന സിം​ബ​ലിസ ത്തി​ന്റെ​യും സ്വാ​ധീ​നം നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ഈ ആദ്യ​കാ​ല​ക​വി​ത​ക​ളിൽ വി​മർ​ശ​കർ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. അതു് യൂ​റോ​പ്യൻ ആധു​നി​ക​ത​യിൽ​നി​ന്നു വ്യ​ത്യ​സ്ത​മാ​യി​രു​ന്നു. കാർ​ഷി​ക​ബിം​ബ​ങ്ങൾ​ക്കു് പ്രാ​ധാ​ന്യ​മു​ള്ള കവി​ത​ക​ളാ​ണിവ. ഇവ എഴു​തു​ന്ന കാ​ല​ത്തു് നെരൂദ പു​ഷ്കിൻ, ആന്ദ്രെ​യേ​വ്, ദസ്ത​യേ​വ്സ്കി തു​ട​ങ്ങി​യ​വ​രെ വാ​യി​ച്ചു തു​ട​ങ്ങി​യി​രു​ന്നു. കൗ​മാ​രം. പല​രോ​ടും പ്ര​ണ​യം. ‘ആരാ​ദ്യം പറയും’ സിൻ​ഡ്രോം. പ്ര​ണ​യ​ഭ്രാ​ന്തു്. പലതരം ആസ​ക്തി​യും ലജ്ജ​യും അവി​ചാ​രി​ത​മാ​യി​വ​ന്ന ചില ശാ​രീ​രി​കാ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളും. അതൊ​ക്കെ നെ​രൂ​ദ​യിൽ സൃ​ഷ്ടി​ച്ച ഭാ​വ​സ​മ്മർ​ദ്ദ​ങ്ങ​ളും തു​ളു​മ്പി​നി​ന്നു ആ കവി​ത​ക​ളിൽ. അഡോ​ള​സൻ​സി​ലൂ​ടെ കട​ന്നു​പോ​വു​ന്ന ഏകാ​കി​യായ ഒരാൺ​കു​ട്ടി അനു​ഭ​വി​ക്കാ​നി​ട​യു​ള്ള സം​ഘർ​ഷ​ങ്ങ​ളെ​ന്നു പറയാം. അല്ലെ​ങ്കിൽ രതി​യും ലോ​കാ​ഭി​മു​ഖ്യ​ങ്ങ​ളു​മെ​ന്നു്. പ്ര​ണ​യ​തീ​വ്ര​ത​യും ആദർ​ശാ​വേ​ശ​വു​മെ​ന്നു്. ആദ്യ​കാല നെ​രൂ​ദ​യി​ലെ നി​റ​വു​ക​ളെ​ന്നു്… ഒരു പത്തൊൻ​പ​തു​കാ​ര​ന്റെ ആദ്യ​കൃ​തി​യെ​ന്ന​നി​ല​യിൽ അതി​നു് ചി​ലി​യിൽ വലിയ പരി​ഗ​ണന കി​ട്ടി. എന്നാൽ നെരൂദ അതിൽ അത്ര തൃ​പ്ത​നാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. കഴി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ​നൊ​രു വഴി എന്ന​നി​ല​യിൽ ഇക്കാ​ല​ത്തു് നെരൂദ പത്ര​ങ്ങ​ളിൽ ലേ​ഖ​ന​ങ്ങ​ളെ​ഴു​തി. അന​റ്റോ​ളെ ഫ്രാൻ​സി നെ, റിൽകെ യെ അങ്ങ​നെ​യ​ങ്ങ​നെ പല​രെ​യും അല്പാ​ല്പ​മൊ​ക്കെ വി​വർ​ത്ത​നം ചെ​യ്തു. ടോൾ​സ്റ്റോ​യ്, ദസ്ത​യേ​വ്സ്കി, ചെ​ഖോ​വ്, തർ​ജ്ജ​നീ​വ്, വി​ല്യം ബ്ലേ​ക്, ഷേ​ക്സ്പി​യർ. ഉപ​ജീ​വ​ന​ത്തി​നു് വേറേ വഴി ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. അവ​രു​ടെ ഇരു​ണ്ടു് അഗാ​ധ​മായ ഉൾ​പ്ര​പ​ഞ്ച​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു​ള്ള സഞ്ചാ​ര​ങ്ങൾ നെ​രൂ​ദ​യെ ആഴ​ത്തി​ന്റെ അപ​രി​ചി​ത​മായ വന്യ​വി​താ​ന​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു നയി​ച്ചു. കവി​ത​ക​ളെ​ക്കാൾ വാ​യി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു ഈ കവി​യു​ടെ കാ​ല്പാ​ടു​കൾ, നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ഉജ്ജ്വ​ല​മായ ഓർ​മ്മ​ക്കു​റി​പ്പു​കൾ. നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ഏറ്റ​വും വലിയ ജീ​വ​ച​രി​ത്രം എഴു​തിയ ടി​യൽ​ട്ടോ എന്ന സ്പാ​നി​ഷ് എഴു​ത്തു​കാ​ര​നും ഇതു പറ​യു​ന്നു​ണ്ടു്. ചില പു​സ്ത​ക​ങ്ങൾ നെരൂദ എഡി​റ്റ് ചെ​യ്തു.

സർ​റി​യ​ലി​സ​ത്തി​ന്റെ സ്വാ​ധീ​ന​ത്തിൽ ആർ​ഡ​ന്റ് സ്ലി​ങ്മൻ ആൻഡ് വെൻ​ച്വർ ഓഫ് ദ ഇൻ​ഫി​നി​റ്റ് മാൻ (Ardent Slingman and venture of the Infinite Man) എന്നൊ​രു പു​സ്ത​ക​ത്തി​ന്റെ ചില ഭാ​ഗ​ങ്ങൾ തയ്യാ​റാ​ക്കി. 1926-ൽ നെരൂദ തന്റെ ഒരേ​യൊ​രു നോ​വ​ലായ ദ ഹാ​ബി​റ്റ​ന്റു് ആന്റു് ഹിസു് ഹോ​പ്പു് (‘The Habitant and his Hope’) എഴുതി. ഇതി​നി​ടെ 1924-ൽ, ഇരു​പ​താ​മ​ത്തെ വയ​സ്സിൽ ട്വ​ന്റ ി ലവ് പോ​യം​സ് ആൻഡ് എ സോങ് ഓഫ് ഡെ​സ്പ​യർ (‘Twenty Love Poems and a Song of Despair’) എന്ന കൃതി വന്നു. വസ​ന്തം ചെ​റി​മ​ര​ത്തോ​ടു ചെ​യ്ത​തെ​ല്ലാം യൗവനം നെ​രൂ​ദ​യോ​ടു് ചെ​യ്ത​തി​ന്റെ കവിത. അതു് വളരെ പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​യി. സ്പാ​നി​ഷ് സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലെ​വി​ടെ​യു​മു​ള്ള എല്ലാ​വർ​ക്കും ഇഷ്ട​പ്പെ​ട്ട ഒരു കവി​താ​സ​മാ​ഹാ​ര​മാ​യി.

ഇരു​പ​താ​മ​ത്തെ വയ​സ്സിൽ സ്പാ​നി​ഷ് സാ​ഹി​ത്യ​ത്തിൽ ഏറ്റ​വും അറി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ഒരു യു​വ​ക​വി​യാ​യി പാ​ബ്ലോ നെരൂദ. പേ​രു​മാ​റ്റം അച്ഛ​നെ​തി​രേ ഒരു പരിച. ഒരു മറ. ഒപ്പം തന്റെ സത്ത​യ്ക്കു് ലോ​ക​ത്തേ​ക്കു് ഏറ്റ​വും വലിയ തു​റ​യും. അന്തർ​നി​രോ​ധ​ന​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നെ​ല്ലാം അതോടെ നെരൂദ വി​ടു​തി​നേ​ടി. എന്തും കൂ​സ​ലി​ല്ലാ​തെ തു​റ​ന്നെ​ഴു​തി. അതി​ന​ദ്ദേ​ഹം സർ​റി​യ​ലി​സ​ത്തി​ന്റെ​യും സിം​ബ​ലി​സ​ത്തി​ന്റേ​യും ആധു​നി​ക​ത​യു​ടെ​യും സാ​ധ്യ​ത​കൾ പരീ​ക്ഷി​ച്ചു. ട്വ​ന്റ ി ലവ് പോ​യം​സ് ആൻഡ് എ സോങ് ഓഫ് ഡെ​സ്പ​യർ യു​വ​ത്വ​ത്തി​ന്റെ കവി​ത​യാ​ണു്. അതിലെ ഒന്നാ​മ​ത്തെ കവിത അതി​മാം​സ​ളം. ഇറോ​ട്ടി​ക് (Erotic). ശൃം​ഗാര തരളം. രതി​പ്രി​യം. ആ സമാ​ഹാ​ര​ത്തി​ലെ മിക്ക കവി​ത​ക​ളും രതി​വി​ല​സി​തം. ദ ബോഡി ഓഫ് എവുമൺ (The body of a woman) എന്ന കവി​ത​യ്ക്കു് പര​സ്യ​ശ​ത്രു​ക്ക​ളും രഹ​സ്യ​മി​ത്ര​ങ്ങ​ളും ധാ​രാ​ള​മു​ണ്ടാ​യി. ജീ​വി​ത​ത്തോ​ടു​ള്ള തീ​ക്ഷ്ണ​മായ ഇഷ്ടം, ചി​ല​പ്പോ​ഴ​തു് വി​ഷാ​ദ​ഭ​രി​ത​മാ​ണെ​ങ്കിൽ​പ്പോ​ലും കാ​പ​ട്യ​ത്തി​നോ പ്യൂ​റി​റ്റ​നി​സ​ത്തി​നോ അടി​യ​റ​വ​യ്ക്കാൻ ചി​ന്തി​ച്ച​തേ​യി​ല്ല

നെരൂദ. ശു​ദ്ധാ​ശു​ദ്ധ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ശ്ലീ​ലാ​ശ്ലീ​ല​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും യാ​ഥാ​സ്ഥി​തി​ക​പ​രി​ധി​കൾ​ക്കു വെ​ളി​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ മന​സ്സു്. പ്ര​ണ​യ​വും പ്ര​ണ​യ​സ​ന്ദി​ഗ്ധ​ത​യും പ്ര​ണ​യ​ന​ഷ്ട​വും പ്ര​ണ​യ​ശൂ​ന്യ​ത​യും പ്ര​ണ​യ​ത്തി​ന്റെ വി​പ​രീ​ത​ധ്രു​വ​ങ്ങ​ളു​മെ​ല്ലാം അതിൽ തി​ര​യ​ടി​ക്കു​ന്നു തൃ​ഷ്ണ​യു​ടെ സമു​ദ്ര​താ​ള​ത്തിൽ.

സോങ് ഓഫ് ഡെ​സ്പെ​യർ എഴു​തി​യ​തു് നെരൂദ റൊ​മെ​യ്ൻ റോ​ളാ​ങി​ന്റെ ജീൻ ക്രി​സ്റ്റോ​ഫ് വാ​യി​ച്ച​ശേ​ഷ​മാ​ണു്. കപ്പൽ​ച്ചേ​ത​ത്തിൽ ബാ​ക്കി​യായ ഒരു ലൈഫ് ബോ​ട്ടി​ന്റെ മൃ​ദു​ല​ദേ​ഹ​ത്തു്പ​റ്റി​ക്കി​ട​ന്നു് എഴു​തി​യ​തി​ന്റെ അനു​ഭ​വം പി​ല്ക്കാ​ല​ത്തു് വി​വ​രി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഏകാ​ന്ത​ത​യാ​യി​രു​ന്നു അന്നു് നെ​രൂ​ദ​യ്ക്കു് ദാ​രി​ദ്ര്യ​ത്തെ​ക്കാ​ളും വലിയ പ്ര​ശ്നം. അതിനെ നേ​രി​ടൽ കൂ​ടു​തൽ ആഴ​മു​ള്ള വെ​ല്ലു​വി​ളി. ഇതു​വ​ന്ന​തോ​ടെ നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ഒരു കവി​ത​യെ​ങ്കി​ലും പാ​ടാ​ത്ത ഒരു ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​ര​നോ, ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രി​യോ സ്പാ​നി​ഷ് ലോ​ക​ത്തു് ഇല്ലാ​താ​യി. നെരൂദ സ്വീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. ഇതു നെ​രൂ​ദ​യ്ക്കു് ഇഷ്ട​പ്പെ​ട്ട ഒരു കാ​ര്യ​മാ​യി. ഇന്നു വാ​യി​ക്കു​മ്പോൾ പല വരി​ക​ളി​ലും ട്വ​ന്റ ി ലവ് പോ​യം​സ് ആൻഡ് എ സോങ് ഓഫ് ഡെ​സ്പ​യർ എന്ന കൃതി ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’നെ പ്ര​വ​ചി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നു തോ​ന്നും. ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ലേ​ക്കു​ള്ള നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ വളർ​ച്ച രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ബോ​ധ​ത്തി​ലേ​ക്കും ഏതു് പത​ന​ത്തിൽ​നി​ന്നും മനു​ഷ്യൻ ഉയിർ​ത്തെ​ഴു​ന്നേൽ​ക്കു​മെ​ന്ന പ്ര​ത്യാ​ശ​യി​ലേ​ക്കും ഉള്ള വളർ​ച്ച​യാ​ണു്. 1924-ലെ പ്ര​ണ​യ​വി​വ​ശ​നും വി​ഷാ​ദി​യു​മായ ചി​ലി​യ​നിൽ​നി​ന്നും 1950-ലെ പ്ര​ബു​ദ്ധ ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​നി​ലേ​ക്കും കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റി​ലേ​ക്കു​മു​ള്ള നെ​രൂ​ദ​യു​ടേ പരി​ണാ​മ​മാ​ണു് ‘സോങ് ഓഫ് ഡെ​സ്പെ​യ​റി’ൽനി​ന്നു് ‘കാ​ന്റോ ജനറൽ’ എന്ന ‘സോങ് ഓഫ് ഓൾ’-​ലേക്കുള്ള വളർ​ച്ച. ഡെ​സ്പെ​യ​റി​നെ അതി​ജീ​വി​ക്കു​ന്ന​തു് ഒരാൾ എത്ര കട​ലു​ക​ളും ഭൂ​ഖ​ണ്ഡ​ങ്ങ​ളൂം ഏകാ​ന്ത​ത​യും കലാ​പ​ങ്ങ​ളും ഒളി​വി​ലെ സഹ​ന​ങ്ങ​ളും കൊ​ടും​ത​ണു​പ്പി​ലും കൂ​രി​രു​ട്ടി​ലും ചു​റ്റി​പ്പ​ടർ​ന്ന എത്ര​യെ​ത്ര മല​മ്പാ​ത​ക​ളും കാ​ടു​ക​ളും താ​ണ്ടി​യി​ട്ടാ​ണെ​ന്നു കണ്ടു കണ്ടു് നമ്മു​ടെ സമ്മ​ത​മി​ല്ലാ​തെ തന്നെ നാം പ്ര​ബു​ദ്ധ​രാ​യി​പ്പോ​യെ​ന്നു​വ​രും.

‘ഇൻ​സ്റ്റി​റ്റ്യൂ​ട്ട് ഓഫ് പെ​ഡാ​ഗോ​ഗിക’യിലെ മൂ​ന്നു വർ​ഷ​ത്തെ പരി​ശീ​ല​നം പൂർ​ത്തി​യാ​കു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കൂ​ടു​തൽ കവി​ത​കൾ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. ചി​ലി​ക്കു വെ​ളി​യി​ലേ​ക്കു് നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ യശ​സ്സു് വ്യാ​പി​ച്ചു. പക്ഷേ, ദാ​രി​ദ്ര്യം അതി​ലേ​റെ നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ജീ​വി​ത​ത്തിൽ വ്യാ​പി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. അന്നു് ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​യിൽ സർ​വ്വ​രാ​ലും ആദ​രി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന വ്യ​ക്തി​ക​ളെ ‘ഡി​പ്ലോ​മാ​റ്റി​സ് സർ​വീ​സി’ലേ​ക്കെ​ടു​ക്കു​ന്ന ഒരു പതി​വു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ജു​നി​യർ കോൺ​സ​ലാ​യി​ട്ടു്, സീ​നി​യർ കോൺ​സ​ലാ​യി​ട്ടു്, കോൺസൽ ജന​റ​ലാ​യി​ട്ടൊ​ക്കെ. 1927-ൽ ഇരു​പ​ത്തി​മൂ​ന്നാ​മ​ത്തെ വയ​സ്സിൽ നെരൂദ റങ്കൂ​ണി​ലെ ചി​ലി​യു​ടെ കോൺ​സ​ലാ​യി​ട്ടു് നി​യ​മി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. അതൊരു ബഹു​മ​തി. അവാർ​ഡു​പോ​ലൊ​ക്കെ. ഒരു റെ​ക്ക​ഗ്നി​ഷൻ. ഒരു ജനത, ഒരു രാ​ജ്യം, ഒരു കവിയെ ആദ​രി​ക്കു​ന്ന​താ​ണ​തു്. പക്ഷേ, ബഹു​മ​തി​യേ​ക്കാൾ ദാ​രി​ദ്ര്യ​ത്തിൽ​നി​ന്നു​ള്ള വി​മോ​ച​ന​പ്ര​തീ​ക്ഷ​യാ​യി​രു​ന്നു ഈ നയ​ത​ന്ത്ര​ജോ​ലി സ്വീ​ക​രി​ക്കാൻ നെ​രൂ​ദ​യെ പ്രേ​രി​പ്പി​ച്ച​തു്.

വള​രെ​ക്കാ​ല​മാ​യി നെരൂദ ആഗ്ര​ഹി​ക്കു​ന്ന​താ​ണു് ഒരു ദൂ​ര​യാ​ത്ര. പക്ഷേ, റങ്കൂൺ എത്ര ദൂരെ? ഭൂ​മി​ശാ​സ്ത്രം അത്ര പരി​ച​യ​മി​ല്ലാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടു് വി​ചാ​രി​ച്ചു, റങ്കൂൺ ബ്ര​സീ​ലിൽ എവി​ടെ​യെ​ങ്കി​ലു​മാ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്നു്. ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​യി​ലെ​വി​ടെ​യോ ആണെ​ന്നു്. പി​ന്നെ​യാ​ണു് ഭൂപടം പറ​യു​ന്ന​തു് അതു് ഇന്ത്യ​യ്ക്കും അപ്പു​റ​ത്താ​ണെ​ന്നു്. ബർ​മ്മ​യി​ലാ​ണെ​ന്നു്. ദൂരം കൂ​ടു​ന്തോ​റും നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ സന്തോ​ഷ​വും കൂ​ടി​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും. റങ്കൂ​ണി​ലും സി​ലോ​ണി​ലും ജാ​വ​യി​ലും സിം​ഗ​പ്പൂ​രി​ലു​മാ​യി 1929 വരെ നെരൂദ കോൺ​സ​ലാ​യി ജോ​ലി​ചെ​യ്തു. ജാ​വ​യിൽ ജോ​ലി​യി​രി​ക്കെ ഒരു ഡച്ചു​കാ​രി ബാ​ങ്കു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​യെ നെരൂദ വി​വാ​ഹം കഴി​ച്ചു. മാ​രി​ക്കാ അന്റോ​യ്നെ​റ്റ ഹഗ​നേ​കർ വോ​ഗെൽ​സ​ങി​നെ. അതിൽ ഒരു മോ​ളു​ണ്ടാ​യി. ആ ബന്ധം ശി​ഥി​ല​മാ​യി. ഹ്ര​സ്വ​ജീ​വി​തം മു​ഴു​വൻ രോ​ഗി​യാ​യി ജീ​വി​ച്ച് അവൾ മരി​ച്ചു. അതു് നെരൂദ അറി​യു​ന്ന​തു് പി​ന്നെ എപ്പോ​ഴോ ആരോ പറ​ഞ്ഞാ​ണു്. നി​ത്യ​കാ​മു​ക​നായ നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ജീ​വി​ത​ത്തിൽ പല പല കവി​ത​ക​ളെ​ഴു​തി​ച്ചു് പല പല രമ​ണി​കൾ വന്നു… പോയി… അവ​സാ​നം മെ​റ്റിൽ​ഡാ ഉറൂ​ഷ്യ​യെ കണ്ടെ​ത്തും​വ​രെ​യു​ള്ള നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ പ്ര​ണ​യ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം ശി​ഥി​ല​മാ​യി. 1952-ൽ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ച ‘ക്യാ​പ്റ്റ​ന്റെ മകളി’ലെ സങ്ക​ല്പ​കാ​മു​കി​യോ​ടു് നെരൂദ സം​സാ​രി​ച്ച​തു മു​ഴു​വൻ യഥാർ​ത്ഥ കാ​മു​കി മെ​റ്റിൽ​ഡാ ഉറൂ​ഷ്യ​യോ​ടാ​യി​രു​ന്നു. ‘നൂറു പ്ര​ണ​യ​ഗീ​ത​ങ്ങൾ’ (1959) ഉറൂ​ഷ്യ​യ്ക്കാ​ണു് നെരൂദ സമർ​പ്പി​ച്ച​തു്. പി​ന്നെ​യും കവി​ത​ക​ളു​ണ്ടാ​യി ഉറൂ​ഷ്യ​യ്ക്കാ​യി. പ്രേ​മ​വും പി​ണ​ക്ക​വും പരി​ഭ​വ​വും മടു​പ്പും താ​ക്കീ​തും രതി​യു​മെ​ല്ലാം കലർ​ന്നു്. സാ​ധാ​രണ ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളെ​യും ജീ​വി​ത​ങ്ങ​ളെ​യും ഓർ​മ്മി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​വ​യാ​യി​രു​ന്നു ഈ കവി​ത​കൾ. ഉറൂ​ഷ്യ​യ്ക്കെ​ഴു​തിയ പ്ര​ണ​യ​ഗീ​ത​ത്തിൽ യു ആർ ദ വൺ ചൂസൺ ഫോർ മീ (You are the one chosen for me) എന്നു് പ്ര​ണ​യാ​തു​ര​നാ​യി നെരൂദ എഴു​തി​യി​ട്ടൂ​ണ്ടു്. നെ​രൂ​ദ​യെ​യും നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ അന​ന്യ​മായ കവി​ത​യെ​യും മെ​റ്റിൽ​ഡാ ഉറൂ​ഷ്യ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി. ആ ബന്ധം കെ​ട്ടു​പോ​യി​ല്ല. നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ മര​ണ​ശേ​ഷം അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കൃ​തി​കൾ സമാ​ഹ​രി​ച്ചു് ആധി​കാ​രി​ക​മായ ഒരെ​ഡി​ഷ​നാ​യി സമ്പൂർ​ണ്ണ​കൃ​തി​കൾ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ച​തും മെ​റ്റിൽ​ഡ​യാ​ണു്. ചി​ലി​യിൽ കട​ലി​ന​ഭി​മു​ഖ​മായ ഐലാ നെ​ഗ്രാ എന്ന വീ​ട്ടി​ലും കട​ലോ​ര​ത്തും നെ​രൂ​ദ​യും മെ​റ്റിൽ​ഡാ ഉറൂ​ഷ്യ​യും ജീ​വി​ച്ച നാ​ളു​ക​ളാ​യി​രി​ക്കും സ്വ​തേ​സ്വൈ​രം കമ്മി​യായ നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ എറ്റ​വും തി​ര​യ​ട​ങ്ങിയ കാലം.

നയ​ത​ന്ത്ര ജീ​വി​ത​കാ​ലം നെ​രൂ​ദ​യ്ക്കു് വാ​യ​ന​യു​ടേ​യും എഴു​ത്തി​ന്റെ​യും കാലം. പല നാ​ടു​ക​ളി​ലെ പല രീ​തി​ക​ളി​ലും രൂ​പ​ങ്ങ​ളി​ലു​മു​ള്ള ധാ​രാ​ളം മനു​ഷ്യ​രു​മാ​യും കവി​ത​ക​ളു​മാ​യും പല വ്യാ​പ്തി​ക​ളു​ള്ള സം​സ്കാ​ര​ങ്ങ​ളു​മാ​യും ഇക്കാ​ല​ത്തു് നെരൂദ അടു​ത്തു പരി​ച​യി​ച്ചു. ബ്യൂ​ന​സ് അയേ​ഴ്സ്, ലി​സ്ബൺ, മാ​ഡ്രി​ഡ്, പാ​രീ​സ് തു​ട​ങ്ങി പല പല നഗ​ര​ങ്ങ​ളിൽ നെരൂദ യാത്ര ചെ​യ്തു. ഒരാ​ണ്ടു കഴി​ഞ്ഞു് നെരൂദ കൊ​ളം​ബോ​യി​ലേ​ക്കു മാ​റ്റ​പ്പെ​ട്ടു. പി​ന്നെ ജാ​വ​യി​ലേ​ക്കു്. 1931-ൽ സിം​ഗ​പ്പൂ​രി​ലേ​ക്കു്. അതി​ന​ടു​ത്ത കൊ​ല്ലം ചി​ലി​യി​ലേ​ക്കു മട​ങ്ങി. ‘എ സീസൺ ഇൻ ദ ഹെൽ’ എന്നാ​ണു് ഒറ്റ​പ്പെ​ട​ലി​ന്റേ​യും വി​ഷാ​ദ​ത്തി​ന്റേ​യും കൂ​ടു​തൽ കൂ​ടു​തൽ തന്നി​ലേ​ക്കു് ആണ്ടു പോ​കു​ന്ന​തി​ന്റെ​യും ഈ കാ​ല​ത്തെ നെ​രൂ​ദാ​പ​ഠി​താ​ക്കൾ വി​വ​രി​ക്കു​ന്ന​തു്.

യാ​ത്ര​ക​ളു​ടെ​യും പ്ര​വാ​സ​ത്തി​ന്റെ​യും ഈ കാ​ല​ത്താ​ണു് ഭൂ​മി​യി​ലെ നി​വാ​സ​ത്തി​ന്റെ ആദ്യ​ഭാ​ഗ​ത്തി​ലെ കവി​ത​കൾ നെരൂദ രചി​ക്കു​ന്ന​തു്. അക​ലെ​യും തനി​ച്ചു​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന ഒരു ജീ​വി​താ​വ​സ്ഥ​യു​ടെ ആത്മ​രേ​ഖ​ക​ളാ​ണു് ഈ കവി​ത​കൾ. ഏകാ​ന്ത​ത​യാ​യി​രു​ന്നു തു​ട​ക്കം മുതലേ നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കവി​ത​ക​ളി​ലെ ഏറ്റ​വും ആധു​നി​ക​വും പ്രാ​കൃ​തി​ക​വു​മായ മൂ​ല​ധാ​തു. അതിനെ മെ​രു​ക്കാ​നും അതി​നോ​ടി​ണ​ങ്ങാ​നും അതിൽ പ്ര​ണ​യ​വും രതി​യും ദർ​ശ​ന​വും വി​ള​യി​ക്കാ​നു​മു​ള്ള സഹ​ജ​വ്യ​ഗ്ര​ത​യും സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​വും ജൈ​വ​പ്ര​കൃ​തി​യാ​യി​ത്ത​ന്നെ നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കവി​ത​യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഇരു​ണ്ട​തും മ്ലാ​ന​വു​മായ വൈ​യ​ക്തിക തട​ങ്ങ​ളി​ലാ​ണു് 1933-ൽ പു​റ​ത്തു​വ​ന്ന ‘ഭൂ​മി​യി​ലെ നിവാസ’ത്തി​ലെ കവി​ത​ക​ളി​ലേ​റെ​യും വി​ള​ഞ്ഞ​തു്. എന്നാൽ ഇതി​ന്റെ അടു​ത്ത ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ നാം കാ​ണു​ന്ന​തു് സാ​മൂ​ഹ്യ/രാ​ഷ്ട്രീയ ഉത്ക​ണ്ഠ​കൾ കൂ​ടു​തൽ കൂ​ടു​തൽ വന്നു​നി​റ​യു​ന്ന കവി​ത​ക​ളാ​ണു്. ലോകം വാ​ക്കിൽ അനാ​യാ​സം ഉദി​ക്കു​ന്ന കവി​ത​കൾ. മാ​റി​വ​രു​ന്ന നെ​രൂ​ദ​യെ. ലോർ​ക്ക​യു​മാ​യു​ള്ള സൗ​ഹൃ​ദം ഈ കാ​ല​ത്താ​ണു് ഗാ​ഢ​മാ​യ​തു് (ആർസ് പൊ​യ​റ്റി​ക്ക, ഓഡ് ടു ഫെ​ഡ​ഫി​ക്കോ ഗാർ​സിയ ലോർക, സ്പെ​യ്ൻ ഇൻ മൈ ഹാർ​ട്ട് — Ars Poetica, Ode to Federico Garcia Lorca, Spain in my Heart — തു​ട​ങ്ങിയ പ്ര​ശ​സ്ത കവി​ത​കൾ ഈ കാ​ല​ത്തു് എഴു​ത​പ്പെ​ട്ട​വ​യാ​ണു്). “ലോകം മാറി, എന്റെ കവി​ത​യും” എന്ന പ്ര​സ്താ​വ​വും സ്പാ​നി​ഷ് ആഭ്യ​ന്ത​ര​യു​ദ്ധ​ത്തി​നു തൊ​ട്ടു​മുൻ​പു​ള്ള സ്പാ​നി​ഷ് കാ​ല​ത്താ​ണു്. ചി​ലി​യു​ടെ മണ്ണി​ലും മന​സ്സി​ലും വന്ന​ല​യ്ക്കു​ന്ന എല്ലാ തി​ര​ക​ളി​ലേ​ക്കു​മു​ള്ള ഒര​സാ​ധാ​രണ തി​രി​ച്ചു​വ​ര​വാ​യി​രു​ന്നു നെ​രൂ​ദ​യു​ടേ​തു്. മു​പ്പ​തു​ക​ളു​ടെ ആദ്യം.

ചി​ലി​യു​ടെ കാ​ടു​ക​ളോ​ടും പർ​വ്വ​ത​ങ്ങ​ളോ​ടും മഴ​ക​ളോ​ടും ഈണ​ങ്ങ​ളോ​ടും തേ​ങ്ങ​ലു​ക​ളോ​ടും പ്ര​ണ​യ​ങ്ങ​ളോ​ടും പു​ഴ​ക​ളോ​ടു​മൊ​ക്കെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന പ്രി​യ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം നെരൂദ വീ​ണ്ടെ​ടു​ത്തു. ചി​ലി​യു​ടെ ഋതു​ക്ക​ളോ​ടും താ​ള​ങ്ങ​ളോ​ടും കി​ളി​ക​ളോ​ടും പ്ര​തി​ഭ​യോ​ടും ഏകാ​ന്ത​ത​യോ​ടും സഹ​ന​ങ്ങ​ളോ​ടു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ മൈ​ത്രി മു​മ്പെ​ന്ന​ത്തെ​ക്കാ​ളും വെ​ളി​ച്ചം നി​റ​ഞ്ഞ​താ​യി. വി​ദൂ​ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലെ വി​സ്തൃ​ത​വും വൈ​വി​ധ്യ​പൂർ​ണ്ണ​വു​മായ അനു​ഭ​വ​ളു​മാ​യി​ട്ടാ​ണു് നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ തി​രി​ച്ചു​വ​ര​വു്. നെരൂദ മാറി. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ദർശനം വി​ശാ​ല​വും ദീ​പ്ത​വു​മാ​യി. ചരി​ത്ര വി​വേ​കം പക്വ​മാ​യി. യാ​ഥാർ​ത്ഥ്യ​ബോ​ധം നീ​തി​നി​ഷ്ഠ​മാ​യി. കവിത അഗാ​ധ​മാ​യി. ചിലി കണ്ട​തു്, പുതിയ മു​തിർ​ന്ന, നെ​രൂ​ദ​യെ ആണു്. നെരൂദ ചി​ലി​യെ കണ്ട​തു് ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക മു​ഴു​വ​നാ​യി​ട്ടാ​ണു്. ചി​ലി​യി​ലെ സ്പാ​നി​ഷ്/ഇന്ത്യൻ പാ​ര​മ്പ​ര്യ​ങ്ങ​ളും നവീ​ന​ത​ക​ളും ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​യു​ടെ പാ​ര​മ്പ​ര്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും നവീ​ന​ത​ക​ളു​ടെ​യും ഭാ​ഗ​മാ​യി​ട്ടാ​ണു്. കോ​ള​നി​വി​രു​ദ്ധ ദേശീയ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​സ​മ​ര​ങ്ങൾ ഏഷ്യ​യിൽ ശക്തി​പ്പെ​ടു​ന്ന നാ​ളു​ക​ളി​ലാ​ണു് നെരൂദ ഏഷ്യ​യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു്. കൊ​ളോ​ണി​യ​ലി​സ​വും അതി​ന്റെ സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്വ​ഗർ​വ്വും തകർ​ന്നു​തു​ട​ങ്ങിയ കാ​ല​ത്തു്. കി​ഴ​ക്കി​ന്റെ ഭൗ​തി​ക​വും ആത്മീ​യ​ത​യും കോ​ള​നി​വാ​ഴ്ച​യ്ക്കെ​തി​രായ ആയു​ധ​മാ​യി ദേ​ശീ​യ​ത​യു​ടെ ആശയം രൂ​പീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന 1920-​കളിലാണതു്. ദേ​ശീ​യ​സ്വ​ത്വ​ത്തെ ഏറ്റ​വും ശക്ത​മായ കോ​ള​നി​വി​രു​ദ്ധ ആശ​യ​മാ​യി കണ്ടെ​ത്തി ഉന്ന​യി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് ഏഷ്യ​യിൽ ദേശീയ പ്ര​സ്ഥാ​ന​ങ്ങൾ വളർ​ന്ന​തു്. ദേ​ശീ​യ​സ്വ​ത്വ​ബോ​ധ​ത്തി​ന്റെ ഏഷ്യ​യി​ലു​ണ്ടായ സർ​ഗ്ഗാ​ത്മക രചനകൾ തൊ​ണ്ണൂ​റു​ശ​ത​മാ​ന​വും പര​പ്പി​ന്റെ പുൽ​മേ​ടു​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു. അവ​യിൽ​നി​ന്നു് നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ദേ​ശീ​യ​ത​യും സ്വ​ത്വ​ബോ​ധ​വും അത്യ​ന്തം ഭി​ന്ന​മാ​ണു്. ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ലെ ബഹു​ഭൂ​രി​പ​ക്ഷം കവി​ത​ക​ളും ഈ അന്ത​ര​ത്തി​ന്റെ വി​സ്മ​യി​പ്പി​ക്കു​ന്ന അഗാ​ധ​ത​യ്ക്കു തെ​ളി​വു​ക​ളാ​ണു്. ജന്മ​ദേ​ശ​ത്തേ​ക്കു് സ്വ​ത്വ​പ്ര​ബു​ദ്ധ​രാ​യി തി​രി​ച്ചെ​ത്തു​ന്ന മക്ക​ളെ എത്ര തീവ്ര വാ​ത്സ​ല്യ​ത്തോ​ടെ​യാ​ണു് നാടും പ്ര​കൃ​തി​യും വര​വേൽ​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നു് അയ്മേ സെ​സ​യ​റി​ന്റെ കവി​ത​യിൽ 1930-കളിൽ മൂ​ന്നാം ലോകം അനു​ഭ​വി​ച്ച​താ​ണു്. എത്ര​യും തീ​വ്ര​മായ സ്നേഹ/ശക്തി​യു​ടെ ബിം​ബ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ. ഏറെ​യും വന്യ​മായ സർ​റി​യൽ ബിം​ബ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ. എന്നാൽ ചി​ലി​യിൽ തി​രി​ച്ചെ​ത്തിയ നെരൂദ ഒരു സർ​റി​യ​ലി​സ്റ്റു് കവിയേ അല്ലാ​താ​യി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. അനു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളി​ലെ ചരി​ത്ര​പ്ര​കൃ​തി അനാ​വൃ​ത​മാ​കു​ന്ന​തി​നു് നെരൂദ കൂ​ടു​തൽ ലളി​ത​വും ഋജു​വും ഊഷ്മ​ള​വു​മായ ഭാ​ഷ​യും സ്വീ​ക​രി​ച്ചു. അനു​ഭ​വ​സ​ത്യ​വു​മാ​യി മന​സ്സി​നെ കൂ​ടു​തൽ ഗാ​ഢ​മാ​യി ഇണ​ക്കു​ന്ന കവിത കണ്ടെ​ത്താൻ. ‘കാ​ന്റോ ജനറൽ ഓഫ് ചിലി’യിലെ കവി​ത​കൾ ഉദാ​ഹ​ര​ണം.

ചി​ലി​യിൽ തി​രി​ച്ചെ​ത്തിയ നെരൂദ ആദ്യം അർ​ജ​ന്റീ​ന​യി​ലെ ബ്യൂ​ന​സ് അയേ​ഴ്സി​ലും പി​ന്നെ സ്പെ​യി​നി​ലെ ബാ​ഴ്സി​ലോ​ണ​യി​ലും മാ​ഡ്രി​ഡി​ലും കൂ​ടു​തൽ ഉയർ​ന്ന നയ​ത​ന്ത്ര തസ്തി​ക​ളിൽ നി​യ​മി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. മാ​ഡ്രി​ഡിൽ അദ്ദേ​ഹ​മെ​ത്തി​യ​തു് തന്റെ പഴയ ഗു​രു​നാഥ ഗബ്രി​യേല മി​സ്ട്രേ​ലി​ക്കു് പക​ര​മാ​യി​ട്ടാ​ണു്. ലോ​ക​സ​ഞ്ചാ​ര​ത്തി​നി​റ​ങ്ങിയ ലോർ​ക്ക​യെ നെരൂദ ബ്യൂ​ന​സു് അയേ​ഴ്സിൽ പരി​ച​യ​പ്പെ​ട്ടു. അവർ ആത്മ​മി​ത്ര​ങ്ങ​ളാ​യി. മാ​ഡ്രി​ഡിൽ നെ​രൂ​ദ​യ്ക്കു് കൂ​ടു​തൽ മി​ത്ര​ങ്ങ​ളെ കി​ട്ടി. റാഫേൽ ആൽ​ബെർ​ട്ടി, സെസാർ വയഹോ, ലോർക, മി​ഗു​വെൽ ഹെർ​നാൻ​ഡെ​സു് തു​ട​ങ്ങി ധാ​രാ​ളം പേരെ. സ്പാ​നി​ഷ് മേ​ഖ​ല​യിൽ​ത​ന്നെ പി​ന്നെ കു​റെ​ക്കാ​ലം ജീ​വി​ക്കാ​നാ​യി.

ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​യു​ടെ ഒരു പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട ആത്മ​ബോ​ധ​വും പ്ര​മേ​യ​വു​മാ​ണു് ഏകാ​ന്തത. നമു​ക്ക​റി​യാം ഒൺ ഹൺ​ഡ്ര​ഡ് ഇയേ​ഴ്സ് ഓഫ് സോ​ളി​റ്റ്യൂ​ഡ് (മാർ​ക്വേ​സ്) ‘ദ ലാ​ബ​റി​ന്ത് ഓഫ് സോ​ളി​റ്റ്യൂ​ഡ് ’ (പാസ്) തു​ട​ങ്ങി പ്ര​സി​ദ്ധ​വും അപ്ര​സി​ദ്ധ​വു​മായ ഒട്ട​ന​വ​ധി കൃ​തി​ക​ളിൽ ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​യു​ടെ വൈ​കാ​രി​ക​വും സാ​മൂ​ഹി​ക​വും ദാർ​ശ​നി​ക​വും രാ​ഷ്ട്രീ​യ​വു​മായ നി​ര​ന്ത​രാ​നു​ഭ​വ​വും മു​ഖ്യ​പ്ര​മേ​യ​വു​മാ​ണു് ഏകാ​ന്തത. ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​യു​ടെ സ്വ​ത്വം. യാ​ത​ന​യു​ടെ​യും സമ​ര​ത്തി​ന്റെ​യും അതി​ജീ​വ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും ആത്മാ​ഭി​മാ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും ഗാഢ മു​ദ്ര​ക​ളു​ണ്ട​തിൽ. ഏതു് അധി​നി​വേ​ശിത രാ​ജ്യ​ത്തി​നും സഹി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​ട്ടു​ണ്ടു് പീ​ഡ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും നി​രാ​ക​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ​യും പാർ​ശ്വ​വൽ​ക്ക​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ​യും ഫലമായ ഏകാ​ന്തത. ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ലെ പല കാ​ണ്ഡ​ങ്ങ​ളി​ലും നാം അതു് ആഴ​ത്തിൽ അനു​ഭ​വി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. സ്പാ​നി​ഷ് അമേ​രി​ക്ക​യു​ടെ ആത്മാ​വി​നെ വല​യം​ചെ​യ്യു​ന്ന ഏകാ​ന്തത. മന​സ്സി​ലാ​കാ​യ്ക​യും മന​സ്സി​ലാ​ക്ക​പ്പെ​ടാ​യ്ക​യു​മായ ഏകാ​ന്തത.

ഏഷ്യ​യിൽ നെരൂദ അനു​ഭ​വി​ച്ച​തു് ഏറെ​യും ഇത്ത​രം ഏകാ​ന്ത​ത​യാ​ണു്. ഇതാ​യി​രു​ന്നു ലോ​ക​വു​മാ​യി സജീവ വി​നി​മ​യ​ങ്ങ​ളി​ല്ലാ​തെ ഒറ്റ​പ്പെ​ട്ടു കഴി​യു​ന്ന ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​യു​ടെ നി​ശ്ശ​ബ്ദ​സ്വ​ത്വം. കീ​ഴ​ട​ങ്ങാ​യ്ക​യാ​ണു് അവ​രു​ടെ സ്വ​ത്വം. വേ​രു​ക​ളു​ടെ​യും കാ​ത​ലി​ന്റെ​യും അന്തർ​ബ​ല​ത്തോ​ടും ഊർ​ജ്ജ​ശി​ഖ​ര​ങ്ങ​ളോ​ടും പൂ​ക്ക​ളോ​ടും കനി​ക​ളോ​ടും​കൂ​ടിയ ഒരു വലിയ വൃ​ക്ഷ​ത്തെ​പ്പോ​ലെ​യാ​ണു് ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ സ്വ​ത്വം. തനി​ച്ചു നിൽ​ക്കു​ന്ന​തു്. ഋതു​ഭേ​ദ​ങ്ങ​ള​റി​യു​ന്ന​തു്. ഭാവി കാ​ണു​ന്ന​തു്. വൃ​ക്ഷ​ത്തെ​പ്പോ​ലെ ഭാ​വി​ക്കാ​യി കരു​തു​ന്ന​തും ഒതു​ങ്ങു​ന്ന​തും. അക​ലെ​യാ​യി​രു​ന്ന നെരൂദ ഇതു കൂ​ടു​തൽ തെ​ളി​ഞ്ഞു​ക​ണ്ടു. ബർ​മ്മ​യി​ലും സി​ലോ​ണി​ലും ജാ​വ​യി​ലു​മി​രു​ന്നെ​ഴു​തിയ കവി​ത​ക​ളിൽ നെരൂദ ഇതു് വര​യു​ന്നു​ണ്ടു്. സ്വ​ത്വ​ബോ​ധ​ത്തി​ന്റെ ഈ വൃ​ക്ഷം വെ​യി​ലു​ക​ളി​ലൂ​ടെ ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ൽ വള​രു​ന്നു​ണ്ടു്. ചരി​ത്ര​ബോ​ധ​ത്തി​ലേ​ക്കും നീ​തി​ബോ​ധ​ത്തി​ലേ​ക്കും കമ്മ്യൂ​ണി​സ​ത്തി​ലേ​ക്കും മനു​ഷ്യ​ച​രി​ത്രം സജീ​വ​ഭാ​ഗ​മായ ഐന്ദ്രി​യ​വും രാ​ഷ്ട്രീ​യ​വും ആത്മീ​യ​വു​മായ അല​ക​ളു​ള്ള​തു​മായ ഒരു പ്ര​പ​ഞ്ച​ദർ​ശ​ന​ത്തി​ലേ​ക്കും. ഈ വൃ​ക്ഷം ഒരു പുതിയ ‘മോ​ട്ടീ​ഫ്’ (Motif)-ഉം ഒരു വലിയ തീ​മു​മാ​യി ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ലു​ട​നീ​ളം കാണാം.

മു​ഴു​വൻ ഇല​ക​ളെ​യും വൃ​ക്ഷം തന്നി​ലേ​ക്കു ചേർ​ത്തു​നിർ​ത്തു​ന്ന​തു​പോ​ലെ മനു​ഷ്യ​ച​രി​ത്ര​ത്തിൽ ഓരോ രാ​ജ്യ​വും ഓരോ സം​സ്കാ​ര​വും ഓരോ മഹാ​വൃ​ക്ഷ​മാ​യി പല തല​മു​റ​ക​ളെ ചൂ​ടി​നിൽ​ക്കു​ന്നു. ആ വൃ​ക്ഷ​ത്തി​ലെ വ്യ​ത്യ​സ്ത​ങ്ങ​ളായ ഇല​ക​ളാ​ണു് നമൊ​ക്കെ. മാ​നു​ഷി​ക​മായ ഉണ്മ​യ്ക്കു് ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ൽ ഇങ്ങ​നെ​യൊ​രു ജൈ​വ​രൂ​പ​ക​മു​ണ്ടു്; വൃ​ക്ഷം. നെരൂദ ആവർ​ത്തി​ക്കു​ന്ന ബിം​ബ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നാ​ണു് വൃ​ക്ഷം. വൃ​ക്ഷ​ത്തിൽ​നി​ന്നു് പഴു​ക്കില കൊ​ഴി​യു​ന്ന​തു​പോ​ലെ ഓരോ നി​മി​ഷ​വും ഓരോ ചെറിയ മരണം. ലോകം മരി​ക്കു​ന്നു. (എവരി ഡേ എ ലി​റ്റിൽ ഡെ​ത്ത് ‘Every day a little death’). പതു​ക്കെ രക്തം വാർ​ന്നു വാർ​ന്നു തീരാൻ ജീ​വി​തം നമ്മെ കു​രി​ശേ​റ്റു​ന്ന​താ​യി​രി​ക്കും. മു​റി​വു​ക​ളിൽ കെ​ട്ടി​യി​ടു​ന്ന​താ​യി​രി​ക്കും. നമ്മു​ടേ​തായ അല്പം മരണം ദി​വ​സ​വും നാം മരി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടേ​യി​രി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. പക്ഷേ, ഇതാ​ണു് കേമം, കേ​ന്ദ്രം, എന്നൊ​ന്നും നെ​രൂ​ദ​യി​ലെ ഒരു പ്ര​ത്യേ​ക​ബിം​ബ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി പറയാൻ ആരും ധൈ​ര്യ​പ്പെ​ടി​ല്ല. അത്ര​യ്ക്കു് വി​പു​ലം ബഹുലം ശബളം അപാരം നെ​രൂ​ദ​ക്ക​വി​ത​യി​ലെ ബിം​ബ​പ്ര​പ​ഞ്ചം.

റോ​ബർ​ട്ട് ബ്ലൈ എന്ന അമേ​രി​ക്കൻ യു​വ​ക​വി​യു​മാ​യി നട​ത്തിയ സം​ഭാ​ഷ​ണ​ത്തിൽ നെരൂദ സ്വ​ന്തം കവി​ത​യി​ലെ ഈ ബിം​ബ​സ​മൃ​ദ്ധി​യു​ടെ കാരണം സ്വ​ന്തം നാടായ ചി​ലി​യി​ലെ പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ നി​ബി​ഡ​ത​യാ​ണെ​ന്നു പറ​യു​ന്നു: നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യി​ല്ല. ഞങ്ങൾ വരു​ന്ന​തു് ദാ​രി​ദ്ര്യ​ത്തിൽ​നി​ന്നാ​ണു്, ഇരു​ണ്ട മഴ​ക്കാ​ടു​ക​ളിൽ​നി​ന്നു്. ഇനി​യും പേ​രി​ട്ടി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത പു​ഴ​ക​ളും അരു​വി​ക​ളും മര​ങ്ങ​ളും ചി​ലി​യിൽ എമ്പാ​ടു​മു​ണ്ടു്. പു​ഴ​ക​ളും അരു​വി​ക​ളും മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളും കി​ളി​ക​ളു​മു​ണ്ടു്. ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ൽ ഇവ നി​റ​ഞ്ഞു​ക​വി​യു​ന്നു​ണ്ടു്. ആർ​ദ്ര​ത​യു​ടെ​യും സ്നേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ​യും വെ​ളി​ച്ച​ത്തി​ന്റെ​യും ചരി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ​യും മന​സ്സി​ന്റെ​യും അപ്ര​തി​രോ​ധ്യ​ത​യു​ടെ​യും പ്ര​തി​നി​ധാ​ന​ങ്ങ​ളാ​യി അവ ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ൽ നി​റ​യു​ന്നു​ണ്ടു്.

‘കാ​ന്റോ ജനറൽ’ 1950-ൽ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ നാൽ​പ​ത്താ​റാം വയ​സ്സിൽ. ദാ​ന്തെ ‘ഡിവൈൻ കോമഡി’ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ച അതേ മധ്യ​വ​യ​സ്സിൽ എന്നെ​ല്ലാ​വ​രും സാ​മ്യം പറ​യു​ന്നു. ഈ കൃ​തി​യു​ടെ ആന്ത​രി​ക​പ​ക്വ​ത​യും ഐതി​ഹാ​സി​ക​വ്യാ​പ്തി​യും കാരണം. പത​ന​ത്തി​ന്റെ​യും ഉയിർ​ത്തെ​ഴു​ന്നേ​ല്പി​ന്റെ​യും പ്ര​മേ​യ​സാ​മ്യ​വും കാരണം. അപ്പോ​ഴേ​ക്കും ലോ​ക​ക​വി​ത​യിൽ ആദ​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു​ക​ഴി​ഞ്ഞ ഒരു വലിയ കവി​യാ​യി നെരൂദ. അപ്പോ​ഴേ​ക്കും ലോ​ക​ക​വി​ത​യിൽ ഇംഗ്ലീഷ്-​ആധുനികതയുടെ പ്ര​താ​പ​യു​ഗം മങ്ങി​യി​രു​ന്നു. ഇം​ഗ്ലീ​ഷി​ലും ഫ്ര​ഞ്ചി​ലും ഇറ്റാ​ലി​യ​നി​ലും സ്പാ​നി​ഷി​ലും പോർ​ച്ചു​ഗീ​സി​ലും കവി​ക​ളു​ടെ പുതിയ തല​മു​റ​യും പുതിയ രീ​തി​ക​ളും വന്നു. ഇം​ഗ്ലീ​ഷി​നു വെ​ളി​യിൽ രചി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ആധു​നി​ക​ക​വി​ത​കൾ ലോകം അറി​ഞ്ഞു​തു​ട​ങ്ങി. പോ​ളി​ഷ്, ഫ്ര​ഞ്ച്, ജർ​മ്മൻ, പോർ​ച്ചു​ഗീ​സ്, സ്പാ​നി​ഷ്, ജാ​പ്പ​നീ​സ്, ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ, അഫ്രി​ക്കൻ ഭാ​ഷ​ക​ളിൽ ഇം​ഗ്ലീ​ഷി​ലു​ള്ള​തി​നേ​ക്കാൾ ആധു​നി​ക​മായ കവി​ത​കൾ എഴു​ത​പ്പെ​ടു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നും ദേ​ശീ​യ​ത​കൾ​പോ​ലെ ആധു​നി​ക​ത​ക​ളും പല​തു​ണ്ടെ​ന്നും തി​രി​ച്ച​റി​യ​പ്പെ​ട്ടു.

ഇം​ഗ്ലീ​ഷി​നു പു​റ​ത്തെ ലോ​ക​ത്താ​ണു് കൂ​ടു​തൽ പുതിയ കവി​ത​യെ​ന്നു് ഫേബർ ബു​ക്ക് ഓഫ് മോഡേൺ വെ​ഴ്സ​സി ന്റെ ആമുഖം പോലും ഏറ്റു​പ​റ​ഞ്ഞു. അതൊരു വലിയ തി​രോ​ധാ​ന​മോ പി​ന്മാ​റ്റ​മോ പതനമോ ആണു്. കൊ​ളോ​ണി​യൽ കാ​വ്യ​വാ​ഴ്ച​യു​ടെ കോ​യ്മ​യിൽ​നി​ന്നു് ഇം​ഗ്ലീ​ഷി​ന്റെ പി​ന്മാ​റ്റം. എന്നി​ട്ടു് യൂ​റോ​പ്പി​ലെ​യും ആഫ്രി​ക്ക​യി​ലെ​യും ഏഷ്യ​യി​ലെ​യും ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​യി​ലെ​യും പുതിയ കവി​ത​യും സാ​ഹി​ത്യ​വും വൻ​തോ​തിൽ ലോ​ക​ത്തെ​മ്പാ​ടു​മെ​ത്തി​ക്കു​ന്ന ദൗ​ത്യം ഇം​ഗ്ലീ​ഷ് ഏറ്റെ​ടു​ത്തു. ഒരു മൂ​ന്നാം ലോക ആധു​നിക കലാ​പ​ര​ത​യു​ടെ​യും കലാ​പ​പ​ര​ത​യു​ടെ​യും സാ​ഹോ​ദ​ര്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു് പുതിയ ലോ​ക​ക​വിത അതി​വേ​ഗം ഉയർ​ത്ത​പ്പെ​ട്ടു.

1950-ൽ നെരൂദ ‘കാ​ന്റോ ജനറൽ’ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ച​തു് സ്വ​രാ​ജ്യ​മായ ചി​ലി​യി​ല​ല്ല. മെ​ക്സി​ക്കോ​യി​ലാ​ണു്. മെ​ക്സി​ക്കോ സി​റ്റി​യിൽ. കവി നേ​രി​ട്ട​ല്ല. പി​ക്കാ​സ്സോ ഉൾ​പ്പെ​ടെ​യു​ള്ള ആത്മ​മി​ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ മുൻ​കൈ​യിൽ. കാ​ര​ണ​മു​ണ്ടു്: നെ​രൂ​ദ​യെ ഒളി​വി​ലേ​ക്കും കൊ​ടും​കാ​റ്റു​ക​ളു​ടെ പച്ച നി​ശ്ശ​ബ്ദ​ത​യി​ലൂ​ടെ​യും ആൻ​ഡി​സി​ന്റെ മര​വി​ച്ച കൊ​ടു​മു​ടി​ക​ളി​ലൂ​ടെ​യും വേ​ഷ​പ്ര​ച്ഛ​ന്ന​മാ​യു​ള്ള രഹസ്യ ദേ​ശാ​ട​ന​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കും തള്ളി​വി​ട്ട ചി​ലി​യി​ലെ സ്വേ​ച്ഛാ​ധി​പ​ത്യ രാ​ഷ്ട്രീയ സാ​ഹ​ച​ര്യ​ങ്ങൾ. കഴി​ഞ്ഞ 18 വർഷം നെരൂദ ജീ​വി​ച്ച​തു് ജീവൻ പണ​യം​വ​ച്ചു​കൊ​ണ്ടാ​ണു്. നെരൂദ ഏറ്റ​വും അധികം സ്നേ​ഹി​ച്ച ചി​ലി​യിൽ​നി​ന്നു്. നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കണ്ണിൽ ശാ​ന്ത​സ​മു​ദ്ര​ത്തി​ന്റെ തീ​ര​ത്തെ ‘നീ​ണ്ടു മെ​ലി​ഞ്ഞ സു​ന്ദ​രി’യായ ചി​ലി​യിൽ​നി​ന്നു്, അദ്ദേ​ഹം നി​ഷ്കാ​സി​ത​നാ​യി​രു​ന്നു. എകാ​ധി​പ​ത്യ​വും അനീ​തി​യും പീ​ഡ​ന​വും യാ​ത​ന​ക​ളും പെ​രു​കിയ ചി​ലി​യിൽ​നി​ന്നു്. 1930-​കളുടെ തു​ട​ക്ക​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ ഒൻ​പ​തു​ത​വണ നെ​രൂ​ദ​യ്ക്കൂ് ചി​ലി​യിൽ​നി​ന്നു് പോ​കേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. ഒൻപതു തവ​ണ​യും നെരൂദ തി​രി​ച്ചു​വ​ന്നു. ഓരോ തവ​ണ​യും കൂ​ടു​തൽ ദേ​ശാ​ന്തര സു​ഹൃ​ദ്ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളും കൂ​ടു​തൽ കവി​ത​ക​ളു​മാ​യി.

ഒളി​വു​കാ​ല​ത്തു് പുർ​ത്തി​യാ​യ​വ​യാ​ണു് ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ലെ കവി​ത​ക​ളി​ല​ധി​ക​വും. ചി​ലി​യെ​പ്പ​റ്റി​യ​ല്ല. മു​ഴു​വൻ ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​യെ​പ്പ​റ്റി​യു​മാ​ണു് ആ കവി​ത​കൾ. മു​ഴു​വൻ ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​യു​ടെ​യും ചരി​ത്ര​വും സം​സ്കാ​ര​വും പ്ര​കൃ​തി​യും വം​ശ​സ്മ​ര​ണ​ക​ളും പു​രാ​വൃ​ത്ത​ങ്ങ​ളും ബൈ​ബി​ളും. മാർ​ക്സി​സ​മാ​ണു് നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ഭാ​വ​ന​യിൽ നി​റ​യു​ന്ന​തു്. ചി​ലി​യിൽ​നി​ന്നു് മു​ഴു​വൻ ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​യി​ലേ​ക്കും മനു​ഷ്യ​വം​ശാ​വ​ബോ​ധ​ത്തി​ലേ​ക്കു​മു​ള്ള നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ആത്മ​ബോ​ധ​ത്തി​ന്റെ ആരോ​ഹ​ണ​മാ​ണു് ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ലെ കവി​ത​ക​ളിൽ പേർ​ത്തും പേർ​ത്തും നാം അനു​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന​തു്. കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റു​കാ​ര​നായ ഒരു ചി​ലി​യൻ ആധു​നി​ക​ക​വി​യു​ടെ സ്വ​ത്വ​ബോ​ധം ദേ​ശീ​യ​ത​യിൽ​നി​ന്നു് സാർ​വ​ദേ​ശീ​യ​ത​യി​ലേ​ക്കു നേ​ടു​ന്ന വി​കാ​സം. രാ​ഷ്ട്രീ​യ​വീ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​ലും കാ​വ്യ​ഭാ​വു​ക​ത്വ​ത്തി​ലും പ്ര​മേ​യ​ങ്ങ​ളി​ലു​മെ​ല്ലാം കാണാം സ്വ​ന്തം മന​സ്സി​നെ ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​യു​ടെ സൂ​ക്ഷ്മ​രൂ​പ​മാ​യി വാ​യി​ക്കു​ന്ന രീതി. പതി​ന​ഞ്ചു് ഖണ്ഡ​ങ്ങ​ളി​ലാ​യി 231 കവി​ത​കൾ. പു​തു​തും തു​റ​ന്ന​തും ഉള്ളിൽ പാ​ട്ടൂ​റു​ന്ന​തു​മായ കവി​ത​കൾ. അതി​ര​റ്റ ഭാ​വ​നാ​വ്യാ​പ്തി. കല്പ​നാ​സ​മൃ​ദ്ധി. ചരാ​ച​ര​വ്യാ​പ്ത​മായ ചരി​ത്ര​ദർ​ശ​നം. യാ​ഥാ​സ്ഥി​തിക ചരി​ത്ര​ര​ച​നാ​രീ​തി​യു​ടെ നി​രാ​ക​ര​ണം. നൂ​ത​ന​മായ ചരി​ത്രാ​ഖ്യാ​നം. മി​ത്തും ചരി​ത്ര​വും ബൈ​ബി​ളും മാർ​ക്സി​സ​വും അതു​ല്യ​മായ കാ​വ്യോർ​ജ്ജം​കൊ​ണ്ടു് അന്വ​യി​ക്കു​ന്ന സമ​ഗ്ര​ത​യു​ടെ വഴി. അതിൽ തീർ​ച്ച​യാ​യു​മു​ണ്ടു് അവ​യു​ടെ​യെ​ല്ലാം ആം​ശി​ക​മാ​യെ​ങ്കി​ലു​മു​ള്ള നി​രാ​ക​ര​ണ​വും സ്വാം​ശീ​ക​ര​ണ​വും വി​പു​ലീ​ക​ര​ണ​വും.

യഥാർ​ത്ഥ ചരി​ത്ര​വും മി​ത്തു​ക​ളി​ലൂ​ടെ​യു​ള്ള അവ​യു​ടെ അനേ​ക​മ​നേ​കം ആവി​ഷ്കാ​ര​ങ്ങ​ളും ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ന്റെ ബാ​ഹ്യ​രൂ​പം ജൈ​വ​വ​ശ്യ​ത​യു​ള്ള​താ​ക്കു​ന്നു. ഭാ​വ​ഗീ​ത​ത്തി​ന്റെ​യും ഇതി​ഹാ​സ​ത്തി​ന്റെ​യും സം​വാ​ദ​ത്തി​ന്റെ​യും പ്ര​കൃ​ത്യ​നാ​വ​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ​യും വി​ലാ​പ​കാ​വ്യ​ത്തി​ന്റെ​യും പ്ര​ബോ​ധ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും ആത്മ​ക​ഥ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും പ്ര​വ​ച​ന​ത്തി​ന്റെ​യും സങ്കീർ​ത്ത​ന​ത്തി​ന്റെ​യും സദൃ​ശ്യ​വാ​ക്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ആക്ഷേ​പ​ഹാ​സ്യ​ത്തി​ന്റെ​യും കാ​വ്യ​രൂ​പ​വൈ​വി​ധ്യ​ത്തി​ന്റെ​യും മി​ക​വു​മൂ​ലം അത്യ​പൂർ​വ്വ​മായ ഈ ചരി​ത്രേ​തി​ഹാ​സം പുറമേ അയ​ഞ്ഞ​തും അകമേ ദൃ​ഢ​വും സം​വാ​ദ​സ​ജ്ജ​വു​മാ​ണു്. ഉജ്ജ്വ​ലം നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കവി​ത​യി​ലെ വി​മോ​ചന ബിം​ബ​ങ്ങൾ; കാ​വ്യാ​ത്മ​ക​മാ​ക്ക​പ്പെ​ട്ട രാ​ഷ്ട്രീയ/ആത്മീയ/ പ്രണയ പ്ര​തി​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ കു​ത്തൊ​ഴു​ക്കു്. ഇതു് ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ന്റെ ഉള്ള​ട​ക്ക​ത്തി​ന്റെ പൊ​തു​ദൃ​ശ്യം. നീ​തി​ക്കു​വേ​ണ്ടി മനു​ഷ്യ​വം​ശം നട​ത്തിയ സമ​ര​ങ്ങ​ളാ​ണു് ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ന്റെ കേ​ന്ദ്ര​പ്ര​മേ​യം. മനു​ഷ്യാ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം ഇതിൽ നീ​ത്യു​ന്മു​ഖ​മാ​യി വി​ന്യ​സി​തം. പത്തു മു​ന്നൂ​റു് കവി​ത​കൾ യാ​ന്ത്രി​ക​മാ​യി തു​ന്നി​ക്കെ​ട്ടിയ ഒരു സാദാ/ബഡാ കവി​താ​സ​മാ​ഹാ​ര​മ​ല്ല ‘കാ​ന്റോ ജനറൽ’. ചതി​വി​നും വഞ്ച​ന​ക്കും അനീ​തി​ക്കു​മെ​തി​രേ സ്നേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ​യും സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​ന്റെ​യും നീ​തി​യു​ടെ​യും അനന്ത സമൃ​ദ്ധി​ക്കു​വേ​ണ്ടി പോ​രാ​ടി ഇരു​പ​താം നൂ​റ്റാ​ണ്ടിൽ കവിത നേ​ടു​ന്ന ഏറ്റ​വും ഉജ്ജ്വ​ല​മായ വിജയം. ഉറ​വി​ട​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു​ള്ള ഐതി​ഹാ​സി​ക​മായ ഒരു മട​ക്ക​യാ​ത്ര. അല്ലെ​ങ്കിൽ കണ്ട​തി​ലേ​ക്കും കൊ​ണ്ട​തി​ലേ​ക്കും അനു​ഭ​വി​ച്ച​തി​ലേ​ക്കു​മു​ള്ള ഒരു പു​തു​പ്പു​റ​പ്പാ​ടു്.

ഓരോ തി​ര​യി​ലും ഓരോ പച്ചി​ല​യി​ലും ഓരോ മണൽ​ത്ത​രി​യി​ലും മനു​ഷ്യ​നെ എഴു​തു​ന്ന കവിത. മാ​നു​ഷി​ക​മായ എല്ലാ​റ്റി​നെ​യും എല്ലാ​യി​ട​ത്തെ​യും എല്ലാ കാ​ല​ത്തെ​യും സ്നേ​ഹി​ക്കു​ന്ന കവിത. പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ​യും മനു​ഷ്യ​സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ന്റെ​യും ചരി​ത്രം. സർ​വാ​ശ്ലേ​ഷി. സർ​വ​വ്യാ​പി. വി​റ്റ്മാ​നി​യൻ ഗരിമ. വി​സ്മ​യി​പ്പി​ക്കു​ന്ന കാ​വ്യ​രൂ​പ​വൈ​വി​ധ്യ​ത്തോ​ടെ. ഒരു ജന​ത​യു​ടെ സഹ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും സമ​ര​ത്തി​ന്റെ​യും സ്നേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ​യും അയി​രു​ക​ളും അട​രു​ക​ളും പഞ്ച​ഭൂ​ത​പ്പ​ടർ​പ്പി​ലെ അതി​സൂ​ക്ഷ്മ​മായ അനു​ഭൂ​തി​ദ്യു​തി​ക​ളു​മാ​യി. നീതി ശ്വ​സി​ക്കു​ന്ന കവിത. നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ മാ​സ്റ്റർ​പീ​സ്.

പ്രീ-​കൊളംബിയൻ ആദിമ നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക​ത​യു​ടെ കാ​ലം​മു​തൽ ആധു​നിക വക്ര​ത​ക​ളു​ടെ​യും ക്രൂ​ര​ത​യു​ടെ​യും വി​പ്ല​വ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും കാ​ലം​വ​രേ​യു​ള്ള അനുഭവ പരി​ണാ​മ​ങ്ങ​ളു​ടെ ആധു​നിക ഇതി​ഹാ​സ​മാ​ണു് ‘കാ​ന്റോ ജനറൽ’. നാ​ടു​വാ​ഴി​ത്ത​ത്തി​നും ഫാ​സി​സ​ത്തി​നും മു​ത​ലാ​ളി​ത്ത​ത്തി​നു​മെ​തി​രേ ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ ജനത നട​ത്തിയ പോ​രാ​ട്ട​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ആത്മ​ബ​ലി​യു​ടെ​യും സ്വയം കണ്ടെ​ത്ത​ലു​ക​ളു​ടെ​യും നേടിയ സ്വ​ത്വ​ബോ​ധ​ത്തി​ന്റെ​യും പ്ര​തി​ഭാ വസ​ന്ത​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ഇതി​ഹാ​സം. മണ്ണി​ന്റെ ഉർ​വ​ര​ത​യി​ലും കാ​ട്ടി​ലും കട​ലി​ലും നഗ​ര​ങ്ങ​ളി​ലും ഖനി​ക​ളി​ലും മാ​ക്കു​പി​ക്കു​പോ​ലെ മരി​ക്കാ​തെ ഉയർ​ന്നു നിൽ​ക്കു​ന്ന സം​സ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ പാ​ര​മ്പ​ര്യ​ശൃം​ഗ​ങ്ങ​ളി​ലും അധി​നി​വേ​ശ​കർ​ക്കെ​തി​രായ ചെ​റു​ത്തു​നിൽ​പ്പു​ക​ളി​ലും പോ​രാ​ളി​ക​ളു​ടെ വി​രു​ദ്ധ​ര​ക്തം അല​റി​യൊ​ഴു​കിയ തെ​രു​വു​ക​ളി​ലും മര​ണ​ത്തി​ലും പ്ര​ണ​യ​ത്തി​ലും പ്ര​വാ​സ​ത്തി​ലും പടർ​ന്ന ആധു​നിക മനു​ഷ്യ​രു​ടെ ഇതി​ഹാ​സം. ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ൽ എമ്പാ​ടും ചീറി നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു് ദരി​ദ്ര​രി​ലും ദരി​ദ്ര​രായ പാ​വ​ങ്ങ​ളു​ടെ ആത്മ​വീ​ര്യം. നി​ശ്ശ​ബ്ദ​രായ അവ​രു​ടെ ശബ്ദ​മാ​വു​ന്ന വാ​ക്കു​ക​ളിൽ ജ്വ​ലി​ക്കു​ന്ന​തു് മനു​ഷ്യ​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ മൂ​ല്യ​മ​ഹി​മ​യും ആത്മാ​ഭി​മാ​ന​വും. രാ​ഷ്ട്രീ​യ​വും വൈ​കാ​രി​ക​വും ധാർ​മ്മി​ക​വും സാം​സ്കാ​രി​ക​വു​മാ​യെ​ല്ലാം അവർ ജീ​വി​ക്കു​ന്ന മു​ഴു​വൻ ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ​യും ചരി​ത്രം. മര​ണ​ഗു​ഹ​കൾ​പോ​ലെ​യു​ള്ള ഖനി​ക​ളി​ലെ ശ്വാ​സം​മു​ട്ടി​ക്കു​ന്ന​തോ ശ്വാ​സം നി​ല​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തോ ആയ അധ്വാ​നം. ലോ​ഹ​ധൂ​ളി​ക​ളി​ലും പാ​ളി​ക​ളി​ലും അയി​രു​ക​ളി​ലും വയൽ​ച്ചെ​ളി​യി​ലും കാ​ടു​ക​ളി​ലും നടു​ക്ക​ട​ലി​ലും പ്ര​കൃ​തി​യി​ലെ​വി​ടെ​യും അവ​രു​ണ്ടു്. ഏതു് ഋതു​വി​ലും അവ​രു​ണ്ടു്.

ആധു​നി​ക​ലോ​ക​ത്തെ ഒരു ഭാ​ഷ​യി​ലെ കവി​ത​യി​ലും ഇന്നോ​ളം വ്യാ​പി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത വ്യാ​പ്തി​യോ​ടെ. ലക്ഷോ​പ​ല​ക്ഷ​മായ അവ​രു​ടെ സദ​സ്സിൽ ചി​ലി​യൻ പ്ര​സി​ഡ​ന്റ് അലൻഡേ നെ​രൂ​ദ​യെ വര​വേ​റ്റു. അവർ​ക്കാ​യി നെരൂദ കവിത വാ​യി​ച്ചു. ലോ​ക​ത്തേ​ക്കും വലിയ ആ കവി /ജന​സ​ദ​സ്സിൽ. ആ മഹാ​സ​ദ​സ്സി​ലെ കവി​ത​വാ​യ​ന​യി​ലും വലു​താ​യും വി​ല​പ്പെ​ട്ട​താ​യും യാ​തൊ​ന്നു​മി​ല്ല തന്റെ കാ​വ്യ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ​ന്നു് നെരൂദ വി​കാ​രാ​ധീ​ത​നാ​യി ഏറ്റു​പ​റ​ഞ്ഞു. മു​മ്പൊ​രി​ക്ക​ലും ഒരു കവി​ത​യി​ലും ചി​റ​ക​ടി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത ഇച്ഛാ​ശ​ക്തി​യു​ടെ​യും വി​ശ്വാ​സ​ത്തി​ന്റെ​യും ഉയ​ര​ത്തിൽ.

നെ​രൂ​ദ​യാ​ണു് ഇരു​പ​താം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലെ ഏതു ഭാ​ഷ​യി​ലെ​യും ഏറ്റ​വും വലിയ കവി എന്നു് ഗോ​പീ​കൃ​ഷ്ണൻ മാർ​ക്വേ​സി​നെ ഉദ്ധ​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് ഇവിടെ പറ​ഞ്ഞു. ‘ദ ഗ്രേ​റ്റ​സ്റ്റ് പോ​യ​റ്റ് ഓഫ് ദ ട്വ​ന്റ ിയ​ത്തു് സെ​ഞ്ചു​റി ഇൻ എനി ലാ​ങ്വേ​ജ്” (“the greatest poet of the 20th century in any language”) ശരി​യാ​ണ​തു്. എതിർ​ത്തൊ​രാ​ളും ഇന്നോ​ളം എന്തെ​ങ്കി​ലും പറ​ഞ്ഞു കേ​ട്ടി​ല്ല. ഗോ​പീ​കൃ​ഷ്ണൻ പറ​ഞ്ഞു ഏറ്റ​വും അവി​ശു​ദ്ധ​വും പഴ​കി​യ​തും പരി​ചി​ത​വു​മാ​യ​തി​നെ പു​ണ​രാൻ കഴി​യു​ന്ന കവി​ത​യാ​ണു് നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കവി​ത​യെ​ന്നു്. ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചു പഴകിയ നാ​ണ​യ​ങ്ങൾ​പോ​ലെ​യും മനു​ഷ്യ​ന്റെ കൈ​പ്പാ​ടു​കൊ​ണ്ടു് തേ​ഞ്ഞു മു​ഷി​ഞ്ഞ വീ​ട്ടു​പ​ക​ര​ണ​ങ്ങൾ​പോ​ലെ​യു​മു​ള്ള ഒരു കവിത. അത്ത​രം (ഇം​പ്യൂർ പോ​യ​ട്രി ‘inpure peotry) യുടെ ആളാ​യാ​ണു് നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ വരവു്. അവി​ശു​ദ്ധ​ക​വി​ത​യു​ടെ കു​ല​ഗു​രു. പഴ​ക്കം, പരി​ച​യം, അശു​ദ്ധി, എച്ചിൽ… എല്ലാം മനു​ഷ്യ​ന്റെ കൈ​തൊ​ട്ടു​ണ്ടാ​യ​തു്. അതു​പോ​ലെ തഴ​ക്കം, വഴ​ക്കം, സം​സ്കാ​രം, താളം, മേളം എല്ലാം മനു​ഷ്യ​ന്റെ കൈ തൊ​ട്ടു​ണ്ടാ​യ​തു് എന്നും പറയാം. എല്ലാം ചരി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ വി​രൽ​മു​ദ്ര​കൾ.

“വി​യർ​പ്പും പു​ക​യും നി​റ​ഞ്ഞ മൂ​ത്ര​വും ലി​ല്ലി​പ്പൂ​വും മണ​ക്കു​ന്ന ഭക്ഷ​ണ​ക്ക​റ​യും അപ​മാ​ന​വും പറ്റി​പ്പി​ടി​ച്ച സം​ശ​യ​ങ്ങ​ളും ശരി​യും തെ​റ്റും ടാ​ക്സു​ക​ളും ചേർ​ന്ന, പഴ​ന്തു​ണി​പോ​ലെ, ശരീ​രം​പോ​ലെ, അവി​ശു​ദ്ധ​മായ കവിത”യാണു് താ​നി​ഷ്ട​പ്പെ​ടു​ന്ന കവി​ത​യെ​ന്നു് നെരൂദ പറ​യു​ന്നു. ജീ​വി​തം ജീ​വി​തം​പോ​ലെ വരു​ന്ന​തു്. എന്നാൽ അതിൽ നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ നി​ശി​ത​മായ കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് ദൃ​ഷ്ടി​യു​ണ്ടെ​ന്ന​തു് മറ​ന്നു​കൂ​ടാ. എനി​ക്ക​തിൽ രസം തോ​ന്നാ​റു​ണ്ടു്. പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ചും അശു​ദ്ധ​ക്കാ​ര്യ​ത്തിൽ.

അയി​ത്തം (അശു​ദ്ധം) ആയ​തി​നോ​ടു​ള്ള നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ഈ പ്രി​യ​ത്തിൽ ഇന്ത്യാ​ക്കാർ​ക്കു് വാ​യി​ക്കാം ഒരു കീ​ഴാ​ള​പ​ക്ഷം. ഏറ്റ​വും പഴ​യ​തിൽ നാണം മറ​ച്ചും വി​ശ​പ്പ​ട​ക്കി​യും കഴി​ഞ്ഞു​കൂ​ടു​ന്ന ദരി​ദ്ര​ദൈ​നം​ദി​നത. അവ​രോ​ടാ​ണു് നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കൂറു്. ഗൃ​ഹാ​തു​ര​ത്വം കൊ​ണ്ടും കു​ബേ​ര​ത്വം​കൊ​ണ്ടും പഴയ നാ​ലു​കെ​ട്ടു​ക​ളും എട്ടു​കാ​തൻ വാർ​പ്പു​ക​ളും മറ്റും വാ​ങ്ങി​ക്കൂ​ട്ടു​ന്ന താ​ര​രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാ​രും താ​ര​റാ​ണി​മാ​രും അവ​രു​ടെ മാ​മൂൽ​മാ​നേ​ജർ​മാ​രു​ടെ ഭൂ​ത​കാ​ലാ​രാ​ധ​ന​യും പാ​ര​മ്പ​ര്യ​വീ​മ്പും നമ്മു​ടെ നാ​ട്ടി​ലി​ന്നു് ധാ​രാ​ളം കാ​ണാ​റു​ണ്ടു്. അതു​മാ​യി ഒരി​ക്ക​ലും അന്വ​യി​ക്കാ​നാ​വി​ല്ല നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ചി​ര​പ​രി​ച​യ​പ്രി​യ​ങ്ങ​ളി​ലെ തഴ​ക്ക​വും സ്നേ​ഹ​ത്ത​ഴ​മ്പും മൈ​ത്രീ​മി​നു​സ​വും.

‘വട​ക്കേ അമേ​രി​ക്ക​യി​ലെ പാ​ബ്ലോ നെരൂദ’ എന്നു വി​ളി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന കവി മാർ​ട്ടിൻ എസ്പാഡ യെ ഒരു കൂ​ടി​ക്കാ​ഴ്ച​യിൽ മറ്റൊ​രു കവി ഇ. ഇ. മി​ല്ല​റോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: നെരൂദ ഒന്ന​ല്ല, പല​തു​ണ്ടു്. പല നെ​രൂ​ദ​മാർ. പ്ര​ണ​യ​ക​വി, സർ​റി​യ​ലി​സ്റ്റ് കവി, കട​ലി​ന്റെ കവി, ദൈ​നം​ദിന വസ്തു​ക്ക​ളു​ടെ കവി, രാ​ഷ്ട്രീയ കവി, ചരി​ത്ര/ഇതി​ഹാസ കവി. ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ന്റെ വായന എസ്പാ​ഡ​യെ സ്വാ​ധീ​നി​ച്ച​വി​ധം അദ്ദേ​ഹം വി​വ​രി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. സ്വ​ന്തം അനു​ഭ​വ​ത്തെ ചരി​ത്ര​ത്തോ​ടു് ചേർ​ത്തു കാ​ണു​ന്ന രച​നാ​രീ​തി​യു​ണ്ടാ​യി. വി​റ്റ്മാ​നും നെ​രൂ​ദ​യും പാസും ലോ​റെൻ​സ് ഫെർ​ലിം​ഗെ​റ്റി​യും ഉൾ​പ്പെ​ടു​ന്ന ഒരു പാൻ അമേ​രി​ക്കൻ കാ​വ്യ​പാ​ര​മ്പ​ര്യ​ത്തി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​യി സ്വയം തി​രി​ച്ച​റി​യാ​നി​ട​യാ​യി. ആധു​നിക അമേ​രി​ക്കൻ കവി​ത​യിൽ നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ സ്വാ​ധീ​നം ശക്തം. പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ചും രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ക​വി​യായ നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ൽ പതി​ന​ഞ്ചു് കാ​ന്റോ​കൾ. ചിലതു നോ​ക്കാം:

റി​വേ​റ​യു​ടെ ആ മ്യൂ​റ​ലിൽ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു നോ​ക്കി​യാൽ ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ന്റെ ഉള്ളു കാണാം. അന്ന​ത്തെ ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ/ചി​ലി​യൻ അവ​സ്ഥ​യെ ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ ഉപ​ബോ​ധ​ത്തി​ലെ ചരി​ത്ര​വും സർ​ഗ്ഗോ​ന്മാ​ദ​വും പു​രാ​വൃ​ത്ത​ങ്ങ​ളും കൊ​ണ്ടെ​ഴു​തു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു റി​വേ​റ​യു​ടെ ക്ലാ​സ്സി​ക്കൽ രച​നാ​രീ​തി. സ്വ​ത്വ​നിർ​വ്വ​ച​ന​വും അധി​നി​വേ​ശ​ത്തി​നെ​തി​രെ​യു​ള്ള പ്ര​തി​രോ​ധ​വു​മാ​വു​ന്ന ദേശീയ/ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ ബിം​ബ​ങ്ങ​ളു​ടെ സ്വ​ച്ഛ​ന്ദ​വി​ന്യാ​സം. റി​വേ​റ​യും നെ​രൂ​ദ​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​തു് അക​ന്ന​തോ ഭി​ന്ന​മോ ആയ കാ​ര്യ​ങ്ങ​ള​ല്ല. നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കവി​ത​യിൽ ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളും റി​വേ​റ​യു​ടെ ചി​ത്ര​ത്തിൽ കവി​ത​യും ഇവ രണ്ടി​ലും ബിം​ബ​ങ്ങ​ളും ചരി​ത്ര​ത്തി​ലോ സങ്ക​ല്പ​ത്തി​ലോ ഉള്ള വ്യ​ക്തി​ക​ളും കഥാ​പാ​ത്ര​ങ്ങ​ളും സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളും ജീ​വ​ജാ​ല​ങ്ങ​ളും വാ​സ്തു​ശി​ല്പ​ങ്ങ​ളും സസ്യ​ങ്ങ​ളും വൃ​ക്ഷ​ങ്ങ​ളു​മെ​ല്ലാം സുലഭം. സമൃ​ദ്ധം. സ്ഥ​ല​ത്തിൽ കാ​ല​ത്തെ, കഥകളെ, എഴു​ത​ലാ​ണു് റി​വേ​റാ​യു​ടെ രീതി. ചി​ത്ര​ക​ല​യു​ടെ വഴി. ചരി​ത്ര​ത്തിൽ പു​രാ​വൃ​ത്ത​ത്തെ ചാ​ലി​ച്ചു് രചി​ക്കു​ന്ന സമ​ഗ്ര​ത​യു​ടെ അനു​ഭ​വം. കറു​പ്പും ഓറ​ഞ്ചും ചു​വ​പ്പു​മാ​ണു് അധി​ക​വും ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്. നെ​രൂ​ദ​യി​ലെ​പ്പോ​ലെ മി​ത്തും ചരി​ത്ര​വും സം​വാ​ദ​ത്തിൽ. അന്യോ​ന്യ​ത്തിൽ. ആശ്ലേ​ഷ​ത്തിൽ. സമ​കാ​ലി​ക​ത​യു​ടെ ഉള്ളു് കാ​ണി​ച്ചു​ത​രു​ന്ന മാ​യി​ക​ല​യ​ത്തിൽ.

ജീ​വി​ക​ളും മനു​ഷ്യ​രും പ്ര​കൃ​തി​യും സം​സ്കൃ​തി​യും പക്ഷി​ക​ളും സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​ലേ​ക്കോ പറു​ദീ​സ​യി​ലേ​ക്കോ ഉയ​രു​ന്ന പട​വു​ക​ളും താ​ഴി​ക​ക്കു​ട​ങ്ങ​ളും ആല​യ​ങ്ങ​ളും അഭ​യ​ങ്ങ​ളും നി​റ​ഞ്ഞ ബഹു​വി​താ​ന​മായ ഒരിടം. ചോ​ദ​ന​ക​ളും സ്വ​പ്ന​ങ്ങ​ളും ദർ​ശ​ന​വും ശാ​രീ​രി​ക​വും മാ​ന​സി​ക​വും ആത്മീ​യ​വു​മായ ഊർ​ജ്ജോ​ത്പാ​ദ​ന​ത്തിൽ നി​മ​ഗ്ന​മായ ഒരിടം. ബിം​ബ​നി​ബി​ഡം. ജീ​വി​നി​ബി​ഡം. പണി​യെ​ടു​ക്കു​ന്ന​വ​രും കഷ്ട​പ്പെ​ടു​ന്ന​വ​രു​മായ പാ​വ​പ്പെ​ട്ട​വ​രു​ടെ ജീ​വി​തം കു​രു​ങ്ങി​പ്പ​ടർ​ന്ന സമ​ത​ല​വും കു​ന്നും കു​ഴി​യും കാടും കൊ​ടു​മു​ടി​യും—എവി​ടെ​യു​മു​ണ്ടു് മനു​ഷ്യ​രും. ആ ഇടം പു​ഴ​പോ​ലെ പ്ര​വാ​ഹ​വ്യ​ഗ്ര​മായ ഒരു ചല​ന​വേ​ദി. മൂകം. പു​രാ​ത​ന​മായ ഒരു നദീ​ത​ട​സം​സ്കൃ​തി​യു​ടെ ആദി​മ​ഭാഷ ആല​പി​ക്കു​ക​യോ ചൊ​ല്ലു​ക​യോ അട​ക്കം​പ​റ​യു​ക​യോ ചെ​യ്യു​ന്ന ഒരിടം. ജീ​വ​ന്റെ​യും ജ്ഞാ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും അടി​മ​ത്ത​ത്തി​ന്റെ​യും അധി​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ​യും ആദി​മ​മായ എളി​മ​യും തെ​ളി​മ​യും വേ​ദ​ന​യും ബിം​ബ​ങ്ങ​ളിൽ എഴു​തി​വി​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന ഒരിടം. ആ കാ​ഴ്ച​യ്ക്കു് ജീവൻ വെ​പ്പി​ക്കു​ന്ന​താ​ക​ട്ടെ നീ​തി​യു​ടെ നോ​ട്ട​വും. ചെ​മ്പ​യി​രും ധാ​തു​ക്ക​ളും ലവ​ണ​ങ്ങ​ളും സ്വർ​ണ്ണ​വും വെ​ള്ളി​യും ദേ​ഹാം​ശ​മായ ചി​ലി​യൻ മണ്ണു്. അവ ആത്മാം​ശ​മായ നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കവിത. ചെ​മ്പ​യി​രി​ന്റെ രശ്മി​കൾ ഒരേ തീ​ക്ഷ്ണ​ത​യിൽ പ്ര​സ​രി​ച്ചു നി​ല്ക്കു​ന്നു​ണ്ടു് നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ വാ​ക്കു​ക​ളി​ലും റി​വേ​റ​യു​ടെ ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളി​ലും. വി​സ്മ​യ​ക​ര​മായ ഒരു ദർശന/ഭാ​വു​ക​ത്വ സാ​ഹോ​ദ​ര്യം അവർ​ക്കു തമ്മി​ലു​ണ്ടു്. മി​ത്തി​ക്കൽ ഭാഷ റി​വേ​റ​യി​ലും നെ​രൂ​ദ​യി​ലും. സഹൃ​ദ​യ​ഭാ​വ​ന​യ്ക്കു് അന​ന്ത​മാ​യി വി​ഹ​രി​ക്കാം.

കാ​ന്റോ ജന​റ​ലി​ലെ മനു​ഷ്യ​രും ജീ​വി​ക​ളും സസ്യ​ങ്ങ​ളും വൃ​ക്ഷ​ങ്ങ​ളും പു​ഴ​ക​ളും പർ​വ്വ​ത​ങ്ങ​ളും പോയ കാ​ല​വും സഹ​ന​വും സമ​ര​വു​മെ​ല്ലാം ആ ഭാ​ഷ​യിൽ പുതിയ കാ​ല​ത്തി​ന്റെ നൈ​തി​ക​മി​ത്തു​ക​ളാ​യി പു​നർ​ജ്ജ​നി​ക്കു​ന്നു എന്നോ പു​നർ​നിർ​മ്മി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു എന്നോ വാർ​ന്നു വീ​ഴു​ന്നു എന്നോ പറയാം. പ്രാ​ണി​കു​ല​ത്തി​ന്റെ മഹാ​ല​യം നെരൂദ ആല​പി​ക്കു​ന്നു എന്നു് നാം പറയും. എല്ലാം വീ​ര​നാ​യ​കർ. ചരി​ത്ര​സ്ര​ഷ്ടാ​ക്കൾ. രാ​ജ്യ​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി​യു​ള്ള ഓരോ മര​ണ​വും ഓരോ വീ​ര​നാ​യ​ക​നെ സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ന്നു എന്നു് നെരൂദ. അധി​നി​വേ​ശ​ത്തി​നെ​തി​രെ​യു​ള്ള ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ പോ​രാ​ട്ട​ങ്ങ​ളു​ടെ ഓർ​മ്മ​യിൽ​നി​ന്നാ​ണു് നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ മി​ക്ക​വാ​ക്കു​ക​ളു​ടേ​യും പിറവി. പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ചും രാ​ഷ്ട്രീയ/ചരി​ത്ര കവി​ത​ക​ളിൽ. നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ വാ​ഗ്സം​സ്കാ​ര​ത്തിൽ രാ​ഷ്ട്രീ​യം അത്ര​മേൽ സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മായ ഒരു ജൈ​വാം​ശ​മാ​ണു്.

ധാർ​മ്മി​ക​ത​യോ​ടും അധി​കാ​ര​ത്തോ​ടും നൈ​തി​ക​ത​യോ​ടും ബന്ധ​പ്പെ​ട്ട സം​സ്കാ​രി​ക​വും രാ​ഷ്ട്രീ​യ​വു​മായ പല പ്ര​മേ​യ​ങ്ങൾ ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ൽ പ്ര​ബ​ല​മാ​യി വർ​ത്തി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. അവയിൽ ചി​ല​തു് പര​മ്പ​രാ​ഗ​ത​ച​രി​ത്ര​കാ​ര​നു്/ചരി​ത്ര​കാ​രി​ക്കു് ആവി​ഷ്ക്ക​രി​ക്കാ​നോ സങ്ക​ല്പി​ക്കാൻ പോ​ലു​മോ കഴി​യി​ല്ല. കവി​ത​യ്ക്കു് സു​പ്രാ​പ്യ​മായ അമൂർ​ത്ത​മായ ചി​ല​തു്. ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ മണ്ണി​ന്റെ​യും മന​സ്സി​ന്റെ​യും ഫല​ഭൂ​യി​ഷ്ഠ​ത​യു​ടെ കഥയും പൊ​രു​ളും വെ​ളി​വാ​ക്കു​ന്ന ചി​ല​തു്. ഉർ​വ​ര​ത​യും ബീ​ജാ​വാ​പ​വു​മാ​ണു് അവ​യി​ലൊ​രു പ്ര​മേ​യം. ഓരോ തല​മു​റ​യും ലോ​ക​ത്തു വി​ത​യ്ക്കു​ന്നു​ണ്ടു് പലതരം വി​ത്തു​കൾ.

“I have gone into practically every corner of Chile, scattering my poetry like seeds among the people of my country” (Memoirs).

ചരി​ത്ര​ത്തിൽ വി​ത​യ്ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ചില ‘വി​ത്തു​കൾ’ ചരി​ത്ര​സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളാ​യി വള​രു​ന്നു. ചി​ല​തു് ചരി​ത്ര​വ്യ​ക്തി​ക​ളാ​യി, ആശ​യ​ങ്ങ​ളാ​യി, പ്ര​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളാ​യി, ആൾ​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങ​ളാ​യി, വീ​ര​നാ​യ​ക​രാ​യി വള​രു​ന്നു. ഒരു പുഴയോ ഒരു വൃ​ക്ഷ​മോ​പോ​ലെ വള​രു​ക​യാ​ണു് ചി​ല​തു്. ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​യു​ടെ മണ്ണി​ന്ന​ടി​യി​ലെ നഗ്ന​ശ​വ​ങ്ങ​ളാൽ അവ ഊട്ടി​വ​ളർ​ത്ത​പ്പെ​ടു​ന്നു. ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​യു​ടെ ഭാ​വി​ക്കു​വേ​ണ്ടി മരി​ക്കു​ന്ന ഓരോ മര​ണ​വും ഓരോ വീ​ര​നാ​യ​ക​നെ സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ന്നു. ആ ശവ​ങ്ങൾ കൂ​ട്ട​ക്കൊല ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ട​വ​രു​ടെ​യാ​വാം. രക്ത​സാ​ക്ഷി​ക​ളു​ടെ​യാ​വാം. നാ​ടി​നു​വേ​ണ്ടി സമ​സ്ത​വും ത്യ​ജി​ച്ച​വ​രു​ടെ​യാ​വാം. ആത്മ​ബ​ലി​യർ​പ്പി​ച്ച പോ​രാ​ളി​കൾ—ഏറെ​യും കമ്മ്യു​ണി​സ്റ്റു​കാർ—ചരി​ത്ര​ത്തിൽ വീ​ര​നാ​യ​ക​വൃ​ക്ഷ​ങ്ങ​ളാ​യി ഉയ​രു​ന്നു. അവ​രാ​ണു് വീ​ര​നാ​യ​കർ. നീ​തി​ക്കു​വേ​ണ്ടി പോ​രാ​ടാൻ ഭാ​വി​ത​ല​മു​റ​ക​ളെ പ്ര​ചോ​ദി​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടേ​യി​രി​ക്കാൻ കഴി​യു​ന്ന​വർ. അവർ വരു​ന്ന ഓരോ ഋതു​വി​നോ​ടും സം​വ​ദി​ച്ചു സം​വ​ദി​ച്ചു് വസ​ന്ത​ത്തിൽ ചെ​ന്നെ​ത്തു​ന്ന പൂ​മ​ര​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലെ. നി​ല​നി​ന്ന​തി​ന്റെ ഓരോ നി​മി​ഷ​ത്തി​ലും സ്വ​ന്തം മണ്ണിൽ കൂ​ടു​തൽ ആഴ​ത്തിൽ വേ​രു​റ​പ്പി​ക്കു​ന്ന​വർ. അവ​രെ​പ്പ​റ്റി ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ൽ രണ്ടു് കാ​ണ്ഡ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടു്: ദ കോൺ​ക്വി​സി​റ്റാ​ഡേ​ഴ്സ്, ദ ലി​ബ​റ​റ്റേ​ഴ്സ് (The Conquistadors, The Liberators) എന്നിവ. ഭാ​വി​യെ​ക്കൂ​ടി സ്വാ​ധീ​നി​ക്കാ​നും ഉത്തേ​ജി​പ്പി​ക്കാ​നും നിർ​വ​ചി​ക്കാ​നും നി​യ​ന്ത്രി​ക്കാ​നും കഴി​യു​ന്ന​വ​രാ​ണു് വീ​ര​നാ​യ​കർ. ഏതു് ജന​ത​യു​ടെ ചരി​ത്ര​ത്തി​ലു​മു​ണ്ടു് അത്ത​രം കാ​ലാ​തീ​ത​പ്ര​ഭാ​വ​ങ്ങൾ. ജീ​സ​സ്സി​നെ​യും മാർ​ക്സി​നെ​യും ലെ​നി​നെ​യും ഗാ​ന്ധി​യെ​യും മാ​വോ​യെ​യും മറ്റെ​ത്രെ​യോ പേ​രെ​യും​പോ​ലെ, സം​സ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ ആഴ​ത്തിൽ നി​ന്നു് ചരി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ ഉത്തും​ഗ​ത​യി​ലേ​ക്കു കു​തി​ച്ച അന​ന്ത​മായ ഉർ​വ​ര​ത​ക​ളാ​ണു് വീ​ര​നാ​യ​കർ. അവർ വ്യ​ക്തി​ക​ളാ​വാം. പ്ര​കൃ​തി​യാ​വാം. ധാ​തു​ക്ക​ളോ ലവ​ണ​ങ്ങ​ളോ സ്വർ​ണ്ണ​മോ വെ​ള്ളി​യോ ഗന്ധ​ക​മോ ചെ​മ്പോ നൈ​ട്രേ​റ്റോ പ്രേ​മ​മോ പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ എണ്ണ​മ​റ്റ അർ​ത്ഥ​ങ്ങ​ളോ ആണു് വീ​ര​നാ​യ​കർ.

മൂ​ല​ക​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും മൂ​ല്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ഉത്തും​ഗ​ത​യിൽ​നി​ന്നു് മന​സ്സു​ക​ളി​ലേ​ക്കും ഭാ​വി​യി​ലേ​ക്കു​മു​ള്ള അന​ന്ത​മായ ഊർ​ജ്ജ​പാ​ത​ങ്ങ​ളാ​ണു് വീ​ര​നാ​യ​കർ. സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി എന്തും പരി​ത്യ​ജി​ക്കാ​നു​ള്ള സന്ന​ദ്ധ​ത​യു​ണ്ടു് വീ​ര​നാ​യ​കർ​ക്കു്; ശത്രു​വിൽ​നി​ന്നു് ശക്തി സമാർ​ജ്ജി​ക്കാ​നും ശത്രു​വി​ന്റെ ദൗർ​ബ്ബ​ല്യം ചൂഷണം ചെ​യ്യാ​നു​മു​ള്ള വൈ​ഭ​വ​വു​മു​ണ്ടു്. പ്ര​കൃ​തി​യി​ലും സം​സ്കൃ​തി​യി​ലും​നി​ന്നു് ചരി​ത്ര​വൽ​ക്ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന മനു​ഷ്യ​സ​ത്ത​ത​ന്നെ​യാ​ണു് ആത്യ​ന്തി​ക​മാ​യി നെരൂദ കാ​ണു​ന്ന വീ​ര​നാ​യ​ക​ത്വം. അവ വൃ​ക്ഷം​പോ​ലെ മണ്ണിൽ ഉറ​ച്ചു​നിൽ​ക്കു​ന്നു. ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ന്റെ അവ​സാ​ന​കാ​ണ്ഡ​മായ ഐ ആം (I am) ലെ ഞാൻ നി​ല​നിൽ​ക്കു​ന്നു എന്ന​തി​ലെ, “എന്റെ പാർ​ട്ടി​യോ​ടു്” എന്ന കവി​ത​യിൽ നെരൂദ പറ​യു​ന്ന​പോ​ലെ ‘ഔന്ന​ത്യ’ത്തോ​ടെ (You have given me the rectitude the tree requires). എന്നാൽ, നേ​രെ​മ​റി​ച്ചു് രാ​ജ്യ​ത്തെ ആക്ര​മി​ക്കാ​നും വി​നാ​ശം വി​ത​യ്ക്കാ​നും വരു​ന്ന​വ​രാ​ക​ട്ടെ ഇടി​മി​ന്നൽ​പോ​ലെ​യാ​ണു്. മണ്ണു​മാ​യി യാ​തൊ​രു മമ​ത​യും ബന്ധ​വു​മി​ല്ലാ​തെ​യും.

1950-ൽ പൂർ​ത്തി​യായ ഒരു രച​നാ​ച​രി​ത്ര​മു​ണ്ടു് ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’നു്. അധി​നി​വേ​ശ​ത്തി​ന്റെ​യും സ്വേ​ച്ഛാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ​യും ഫ്യൂ​ഡ​ലി​സ​ത്തി​ന്റെ​യും യു​ദ്ധ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും യാ​ത​ന​ക​ളു​ടെ​യും വി​പ്ല​വ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ജനാ​ധി​പ​ത്യ​പ​ര​മായ ഉയിർ​ത്തെ​ഴു​ന്നേ​ല്പു​ക​ളു​ടെ​യും കാലം. പല നാ​ടു​ക​ളിൽ മു​റി​വേ​റ്റ​തും വീ​ണ​ടി​ഞ്ഞ​തും പി​ട​ഞ്ഞെ​ണീ​ല്ക്കു​ന്ന​തു​മായ ഒരു ശരീ​ര​മാ​യി​രു​ന്നു ആ കാലം. അക്കാ​ലം ഈ കവി​ത​ക​ളിൽ നി​ക്ഷേ​പി​ച്ച​തു് തീ​വ്ര​മായ നൈ​തി​ക​ചോ​ദ​ന​ക​ളു​ടെ ധാ​തു​ക്ക​ളാ​ണു്. പ്ര​തി​ഭ​യു​ടെ ഖനി​ക​ളിൽ​നി​ന്നു് കള​ങ്ക​പ്പെ​ടാ​തെ ഉയിർ​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട വാ​ക്കു​ക​ളും ബിം​ബ​ങ്ങ​ളും. രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ജാ​ഗ്ര​ത​യോ​ടെ ത്രി​കാ​ല​ത്തി​ലേ​ക്കും അവയെ വി​ക്ഷേ​പി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കവിത. ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ന്റെ ജാൿ​ഷ്മി​റ്റു് വി​വർ​ത്ത​ന​ത്തി​നു് 1989-​ലെഴുതിയ അവ​താ​രി​ക​യിൽ നെ​രൂ​ദാ വി​ദ​ഗ്ദ്ധ​നായ പ്രൊ​ഫ​സർ റോ​ബെർ​ട്ടോ ഗൊൺ​സാ​ലെ​സു് എച്ചെ​വ​റിയ അങ്ങ​നെ ചി​ന്തി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്.

ബൈ​ബി​ളി​നു് ഒരു ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ സമാ​ന്ത​ര​മാ​യി ‘കാ​ന്റൊ ജനറലി’നെ കാ​ണു​ന്ന​വ​രു​ണ്ടു്. ഒരു സാ​ഹി​ത്യ​കൃ​തി​ക്കു കി​ട്ടാ​വു​ന്ന ഏറ്റ​വും വലിയ ബഹു​മ​തി​യാ​ണ​തു്. “കാ​ര​മ​സോ​വു് സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രു​ടെ” രച​ന​യിൽ ദസ്ത​യേ​വ്സ്കി ബൈ​ബി​ളി​നു് ഒരാ​ധു​നിക സമാ​ന്ത​രം സങ്ക​ല്പി​ച്ചി​രി​ക്കാ​മെ​ന്നു് കേ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. കു​റ്റ​ത്തി​ന്റെ​യും പാ​പ​ത്തി​ന്റെ​യും വി​ചാ​ര​ണ​യു​ടെ​യും ശി​ക്ഷ​യു​ടേ​യും പശ്ചാ​ത്താ​പ​ത്തി​ന്റെ​യും പുതിയ പാ​താ​ള​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നു് ഭാ​ഷ​യി​ലേ​ക്കു് അത്ത​ര​ത്തി​ലൊ​രു പുതിയ ഉയിർ​ത്തെ​ഴു​ന്നേ​ല്പു് ബൈ​ബി​ളി​നു​ണ്ടാ​യി​ക്കൂ​ടെ​ന്നി​ല്ല. കാ​ന്റോ ജന​റ​ലി​ലെ ബൈബിൾ സാ​മ്യ​ത്തി​നു് മു​ഖ്യ​കാ​ര​ണം ഉല്പ​ത്തി​മു​തൽ ഏറ്റ​വും പുതിയ ചരി​ത്ര​നി​മി​ഷം​വ​രെ​യു​ള്ള ‘കാ​ന്റോ ജനറൽ’ നേ​ടു​ന്ന സമ​ഗ്രാ​നു​ഭ​വ​വ്യാ​പ്തി​യാ​ണു്. ഉല്പ​ത്തി​യും പു​റ​പ്പാ​ടും അല​ച്ചി​ലും കു​റ്റ​വും ശി​ക്ഷ​യും നര​ബ​ലി​യും സ്വർ​ഗ്ഗാ​രോ​ഹ​ണ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള പു​രാ​വൃ​ത്ത​ങ്ങ​ളും പ്ര​പ​ഞ്ച​ത്തെ​യും മനു​ഷ്യ​നെ​യും​കു​റി​ച്ചു​ള്ള ബൃ​ഹ​ദാ​ഖ്യാന സമീ​പ​ന​ങ്ങ​ളു​മൊ​ക്കെ ഈ വാ​ദ​ത്തി​നു് ന്യാ​യ​ങ്ങ​ളാ​യി ഉന്ന​യി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു​മു​ണ്ടു്. ബൈ​ബി​ളിൽ​നി​ന്നു് അനു​ഭ​വ​ത്തി​ന്റെ ആധി​കാ​രി​കത നെരൂദ മാർ​ക്സി​സ​ത്തി​ലേ​ക്കു മാ​റ്റി. വി​ധി​യിൽ​നി​ന്നു് കാ​ര്യ​കാ​ര​ണ​ബ​ന്ധ​ത്തെ സാ​മൂ​ഹ്യ​വ്യ​വ​സ്ഥി​തി​യി​ലേ​ക്കു മാ​റ്റി. ഹാ​രോൾ​ഡ് ബ്ലൂ​മി നെ​പ്പോ​ലെ പലരും ഇതം​ഗീ​ക​രി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. നെ​രൂ​ദ​യിൽ വി​റ്റ്മാ​നെ​ത്തി​ര​യു​ന്ന രീ​തി​യും ബ്ലൂം ശരി​വ​യ്ക്കു​ന്നി​ല്ല. വി​റ്റ്മാ​നും നെ​രൂ​ദ​യും ആഴ​ത്തിൽ വ്യ​ത്യ​സ്ത​രായ രണ്ടു കവികൾ. വി​റ്റ്മാ​ന്റെ എമേ​ഴ്സോ​ണി​യൻ ജ്ഞാ​ന​വാ​ദ​ത്തിൽ​നി​ന്നു് പാടേ വ്യ​ത്യ​സ്ത​മാ​ണു് നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റു് ജ്ഞാ​ന​സി​ദ്ധാ​ന്ത​മെ​ന്നു് ബ്ലൂം. ഭി​ന്ന​വ​ഴി​ക​ളി​ലൂ​ടെ വി​റ്റ്മാ​നും നെ​രൂ​ദ​യും എത്തി​ച്ചേ​രു​ന്ന​തു് ഒരേ മാ​ന​വി​ക​ത​യി​ലും ആത്മീ​യ​ത​യി​ലു​മാ​ണെ​ന്ന വാ​ദ​വും വാ​ഴ്ത്ത​പ്പെ​ട്ടി​ല്ല. വാൾട് വി​റ്റ്മാ​ന്റെ ചില തു​ടർ​ച്ച​കൾ നെ​രൂ​ദ​യിൽ വാ​യി​ക്കു​ന്ന​വ​രു​ണ്ടു്. സാ​മ്പ്ര​ദാ​യിക വൃ​ത്ത​മു​റ​കൾ വെ​ടി​ഞ്ഞ, ജപ​മാ​ല​പോ​ലെ നീണ്ട വരി​ക​ളു​ടെ നി​മ​ന്ത്ര​ണ​വും വെ​ളി​പാ​ടും കലർ​ന്ന സ്വ​ര​സം​സ്കാ​രം ഇരു​വർ​ക്കും പൊ​തു​വാ​ക​യാൽ. സാ​മ്യ​മോ തു​ടർ​ച്ച​യോ നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ വി​റ്റ്മാൻ​ബ​ന്ധ​ത്തി​ലി​ല്ലെ​ന്നു് അതിനെ എതിർ​ക്കു​ന്ന​വ​രു​മു​ണ്ടു്. യൂ​റോ​പ്യൻ ആധു​നിക കവി​ത​യു​ടെ മഹാ​പ്ര​തി​നി​ധി​ക​ളു​ടെ രച​ന​ക​ളു​മാ​യി നെ​രൂ​ദ​യ്ക്കു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ 1930-​കളിലെ പ്ര​വാസ ജീ​വി​ത​കാ​ല​ത്തു് അടു​ത്ത​റി​യാൻ ഇട​കി​ട്ടി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. എലി​യ​റ്റിൽ​നി​ന്നുൾ​പ്പെ​ടെ പലതും അദ്ദേ​ഹം സ്വീ​ക​രി​ച്ചി​ട്ടു​മു​ണ്ടു്. എങ്കി​ലും എലി​യ​റ്റി​നെ​ക്കാൾ പ്രി​യം വി​റ്റ്മാ​നെ​യാ​ണെ​ന്നു് നെരൂദ സം​ഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളിൽ പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. ചി​ല​തിൽ വി​റ്റ്മാ​നോ​ടു​ള്ള ഇഷ്ട​ത്തി​ന്റെ ആധാരം വി​റ്റ്മാ​ന്റെ എല്ലാ​റ്റി​ലു​മെ​ത്തു​ന്ന നോ​ട്ട​വും എല്ലാ​റ്റി​നെ​യും ആശ്ലേ​ഷി​ക്കു​ന്ന ഭാ​വ​ന​യും സ്വ​ത്വ​ത്തി​ലേ​ക്കു് പ്ര​പ​ഞ്ച​ത്തെ സം​ഗ്ര​ഹി​ക്കു​ന്ന ദർ​ശ​ന​വു​മാ​ണെ​ന്നു് നെ​രൂ​ദ​ത​ന്നെ തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. അമേ​രി​ക്കൻ കവി റോ​ബർ​ട്ട് ബ്ലൈ​യു മാ​യു​ള്ള സം​ഭാ​ഷ​ണ​ത്തിൽ നെരൂദ വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന ചി​ല​തു് ഇവിടെ പ്ര​സ​ക്ത​മാ​ണു്. വാൾട് വി​റ്റ്മാ​നാ​ണു് സ്വ​ന്തം കണ്ണു് തു​റ​പ്പി​ച്ച​തു്. എല്ലാ​റ്റി​നെ​യും നോ​ക്കാ​നും കാ​ണാ​നും പഠി​പ്പി​ച്ച​തു്. ഗു​രു​തു​ല്യ​നായ ഗഹ​ന​സ​ഹോ​ദ​ര​നാ​യി​ട്ടാ​ണു് നെരൂദ വി​റ്റ്മാ​നെ കണ്ട​തു്. ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ൽ വി​റ്റ്മാൻ വരു​ന്നു​ണ്ടു്. എത്ര കവി​ത​ക​ളാ​ണു് നെരൂദ വി​റ്റ്മാ​നെ​ക്കു​റി​ച്ചെ​ഴു​തി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്! കൂ​ടാ​തെ എത്ര​യെ​ത്ര കവി​ത​ക​ളി​ലാ​ണു് വി​റ്റ്മാൻ പരാ​മർ​ശി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു്. ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ന്റെ ഒമ്പ​താം കാ​ന്റോ​യി​ലുൾ​പ്പെ​ടെ.

“I, a poet who writes in Spanish, learned more from Walt Whitman than from Cervantes.” ഒരി​ക്കൽ നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ വീ​ട്ടു​ചു​മ​രിൽ വി​റ്റ്മാ​ന്റെ ഒരു ചി​ത്രം തൂ​ക്കി​യി​ടു​ന്ന പണി​ക്കി​ട​യിൽ ആശാരി നെ​രൂ​ദ​യോ​ടു് ഇതാണോ താ​ങ്ക​ളു​ടെ അപ്പൂ​പ്പ​നെ​ന്നു ചോ​ദി​ച്ചു. നെരൂദ പറ​ഞ്ഞു: എന്താ സംശയം? ഇതു​ത​ന്നെ. ‘കാ​ന്റോ ജനറൽ’ മനു​ഷ്യ​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ ഒരു ചരി​ത്രാ​ഖ്യാ​ന​മാ​ണു് എന്നു പറയാം. പക്ഷേ, നാ​മൊ​ക്കെ പരി​ച​യി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള ചരി​ത്ര​ര​ച​നാ രീ​തി​യി​ല​ല്ല (Historiography). ഇതു് സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളെ ക്രോ​ഡീ​ക​രി​ച്ചു് കാ​ല​ക്ര​മ​ത്തിൽ താ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തിയ ഒരു കഥ പറ​ച്ചി​ലു​മ​ല്ല. ഈ കാ​ല​മ​ത്ര​യും മനു​ഷ്യ​വംശ ഭൂ​മി​യിൽ അനു​ഭ​വി​ച്ച എല്ലാ അനു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും സു​ദീർ​ഘ​വും ഭാ​വ​സാ​ന്ദ്ര​വു​മായ ഒരാ​ഖ്യാ​നം. അല്ലെ​ങ്കിൽ അനവധി ആഖ്യാ​ന​ങ്ങൾ, ഇവയിൽ പലതരം ജീ​വ​ജാ​ല​ങ്ങൾ, പലവിധ നദികൾ, പർ​വ്വ​ത​ങ്ങൾ, ഊഷ​ര​മായ ഭൂ​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങൾ, പുൽ​മേ​ടു​കൾ, മണ്ണി​ന​ടി​യി​ലെ നി​ശ്ശ​ബ്ദ സൗ​ന്ദ​ര്യ​ങ്ങ​ളായ സ്വർ​ണ്ണ​ഖ​നി​കൾ, ദാ​രി​ദ്ര്യ​രൂ​പ​ങ്ങ​ളായ പി​ച്ച​ക്കാ​രെ​പ്പോ​ലെ, അദ്ധ്വാ​നി​ക്കു​ന്ന തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ​യു​ള്ള കൽ​ക്ക​രി ഖനികൾ. മറ​ഞ്ഞു​നിൽ​ക്കു​ന്ന വലിയ വി​ഭ​വ​ങ്ങ​ളു​ടേ​തായ ഒരു വലിയ സമൃ​ദ്ധി.

അതേ​സ​മ​യം, ലോർ​ക്ക​യെ​പ്പോ​ലെ, മി​ഗു​വേൾ ഹെർ​നാ​ണ്ട​സി​നെ​പ്പോ​ലെ, സ്പാ​നി​ഷ് ആഭ്യ​ന്ത​ര​ക​ലാ​പ​ത്തിൽ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട നി​ര​വ​ധി വി​പ്ല​വ​കാ​രി​ക​ളും ചി​ത്ര​കാ​ര​ന്മാ​രും ബു​ദ്ധി​ജീ​വി​ക​ളും കവി​ക​ളും ഇതിൽ നാ​യ​ക​രാ​യി കവി​ത​ക​ളു​ടെ ടൈ​റ്റി​ലു​ക​ളാ​യി വരു​ന്നു​ണ്ടു്. ‘കാ​ന്റോ ജനറൽ’ എന്ന പേ​രി​നർ​ത്ഥം—കാ​ന്റോ എന്നാൽ സോങ് (song). പാ​ട്ടു് അല്ലെ​ങ്കിൽ ഗീതം എന്നാ​ണു്. സോങ് ഓഫ് എവ​രി​തി​ങ്, സോങ് ഓഫ് എവരി ബി​യി​ങ്, സോങ് ഓഫ് എവരി വെയർ (‘Song of everything’, Song of every being, Song of everywhere). ‘കാ​ന്റോ ജനറൽ’ എന്നാൽ ‘പൊ​തു​പാ​ട്ടു്’. എല്ലാ​റ്റി​നെ​യും കു​റി​ച്ചു​ള്ള ഗീ​ത​ങ്ങൾ. ഒരു​പ​ക്ഷേ, വി​റ്റ്മാ​ന്റെ ‘ആത്മ​ഗീത’ത്തി​നു് (സോങ് ഓഫ് മൈ​സെൽ​ഫ് Song of myself) നേർ​വി​പ​രീ​തം, ഈ ‘സർ​വ​ഗീ​തം’ The Song of all.

“It is a song of Love and a song of Revolt, a personal song as well as a universal one; a song which whispers tenderly in your ear, and a song that screams against injustice with a loud forceful voice. It is Pablo Neruda’s song and it is Chile’s song, but it is truly America’s song, North and South”—Laurence My Dang.

‘കാ​ന്റോ ജനറൽ’ എന്ന പേ​രി​ലെ ആഴ​മ​ള​ക്കാ​ത്ത നെ​രൂ​ദാ പഠി​താ​ക്ക​ളി​ല്ല. ആ പേ​രി​ലെ വി​വ​ക്ഷ​യും ദർ​ശ​ന​വും എത്ര വ്യാ​പ്ത​വും ദീ​പ്ത​വും എന്നു് പരി​ശോ​ധി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു് നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ പ്ര​ധാന വി​മർ​ശ​ക​രെ​ല്ലാം. ഈ പു​സ്ത​കം ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​യു​ടെ സമ്പൂർ​ണ്ണ​ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​മാ​ണെ​ന്ന​താ​ണു് ഇതി​ന്റെ ഒരു കീർ​ത്തി. ജനറൽ എന്നും കാ​ന്റോ എന്നും ഉള്ള രണ്ടു പ്ര​യോ​ഗ​ങ്ങൾ മദ്ധ്യ​കാല ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ സാ​ഹി​ത്യ​ത്തിൽ സാർ​വ്വ​ത്രി​ക​മാ​യി​രു​ന്നു. ഇരു​പ​താം നൂ​റ്റാ​ണ്ടിൽ എസ്രാ പൗ​ണ്ടി​ന്റെ കാ​ന്റോ​സു​പോ​ലെ പലതും ലോ​ക​ശ്ര​ദ്ധ നേ​ടി​യി​ട്ടൂ​ണ്ടു്.

കാ​ന്റോ​സ് പഴയ ഇതി​ഹാ​സ​ങ്ങ​ളി​ലെ ഒരു ഖണ്ഡ​ത്തി​ന്റെ​യും പേ​രാ​ണു്. നമ്മൾ കാ​ണ്ഡം എന്നു പറയും. ഇതി​നു് ഇങ്ങ​നെ സാർ​വ്വ​ലൗ​കി​ക​മായ ശബ്ദ​പ​രി​ച​യം കാ​ന്റോ​സ് കൊ​ടു​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും സ്പാ​നി​ഷ് ഭാ​ഷ​യിൽ അതു് പ്ര​ധാ​ന​മാ​യും ഗീതം എന്നർ​ത്ഥ​ത്തിൽ, പാ​ട്ടു് എന്നർ​ത്ഥ​ത്തിൽ ആണു്. പാ​ട്ടു​ക​ളാ​ണു്. തി​യ​ഡോർ റൊഡ്ക എന്ന ഒരു ഗ്രീ​ക്കു സം​ഗീ​ത​ജ്ഞൻ കാ​ന്റോ ജന​റ​ലി​നെ അനവധി സം​ഗീ​ത​ശി​ല്പ​ങ്ങ​ളാ​ക്കി ചി​ട്ട​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഇന്റർ​നെ​റ്റിൽ കി​ട്ടും. ‘Where is man?’ എന്ന ചോ​ദ്യ​ത്തി​നു് ഉത്ത​ര​മാ​ണു് കാ​ന്റോ ജനറൽ എന്നു് നെരൂദ വി​ശ​ദീ​ക​രി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. മനു​ഷ്യ​നെ​വി​ടെ​യാ​ണെ​ന്ന ചോ​ദ്യം നീ​തി​യെ​വി​ടെ​യാ​ണു്? പ്ര​ണ​യ​മെ​വി​ടെ​യാ​ണു്? സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​മെ​വി​ടെ​യാ​ണു്? എന്നി​ങ്ങ​നെ അവ​സാ​നി​ക്കാ​ത്ത ചോ​ദ്യ​ധാ​ര​യാ​യി നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കാ​വ്യ​പ്ര​പ​ഞ്ച​ത്തി​ലു​ട​നീ​ളം മു​ഴ​ങ്ങു​ന്ന​തു്. ‘കാ​ന്റോ ജനറൽ’ മാ​ത്ര​മ​ല്ല, നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കവി​ത​കൾ മു​ഴു​വ​നു​മാ​ണു് അവ​യു​ടെ ഉത്ത​ര​മാ​വു​ന്ന​തു്. കവി​ത​യി​ലെ ഉൾ​ക്കാ​ഴ്ച​കൾ​ക്കു​മാ​ത്രം ഉത്ത​ര​ങ്ങ​ളാ​വാൻ കഴി​യു​ന്ന എക്കാ​ല​ത്തെ​യും സമ​സ്യ​ക​ളു​ടെ ഗണ​ത്തി​ലാ​ണു് നെരൂദ ഈ ചോ​ദ്യ​ങ്ങ​ളെ എന്നും കണ്ട​തു്. ഉത്ത​ര​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു നെ​രൂ​ദ​യ്ക്കു് ഏതു ചോ​ദ്യ​ത്തി​നും. കവി​ത​യാ​യി​രു​ന്നു നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ഉത്ത​രം. നീ​തി​യും പ്ര​ണ​യ​വും​പോ​ലെ പ്ര​ധാ​നം നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ കവി​ത​യ്ക്കു് മൈ​ത്രി​യും. ലോ​ക​ത്രാ​ണ​ന​ത്തി​നു് കാ​മു​കി​യെ പരി​ത്യ​ജി​ക്കാ​ത്ത ഒരു പ്ര​തി​ബു​ദ്ധ​നെ​ന്നു പറയാം നെ​രൂ​ദ​യെ. ഇതിനെ മാ​ത്ര​മ​ല്ല ‘കാ​ന്റോ ജനറലി’ലെ ഏതു് കാ​ണ്ഡ​ത്തെ​യും ഈ ഐ ആം (I am) എന്ന പേരു വി​ളി​ക്കാം. അത്ര​യ്ക്കു​ണ്ടു് നെ​രൂ​ദാ​ക്ക​വി​ത​ക​ളിൽ നെ​രൂ​ദ​യു​ടെ ആത്മ​സാ​ന്നി​ധ്യം.

നെരൂദ പറ​യു​ന്നു: നാം ഭൂ​മി​യിൽ വി​ത്തു​കൾ വി​ത​ച്ചു​പോ​കാൻ വന്നു. സ്നേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ, ബല​ത്തി​ന്റെ, സ്വ​പ്ന​ത്തി​ന്റെ വി​ത്തു​കൾ. ആ വി​ത്തു​കൾ വളരും. ആ വി​ത്തു​കൾ അവ​യു​ടെ വി​ത്തു​കൾ ഇവിടെ അവ​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു പോവും. വൃ​ക്ഷ​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലെ. അവ തണൽ തരും. പൂ​ക്കൾ തരും. വസ​ന്ത​ങ്ങൾ തരും. അതി​ന്റെ പര​മ്പ​ര​കൾ വരും. അവയും ഓർ​മ്മ​യാ​വും. വി​ത്തു​കൾ ചി​ല​പ്പോൾ വലിയ പ്ര​സ്ഥാ​ന​ങ്ങൾ സൃ​ഷ്ടി​ക്കും. ആശ​യ​ങ്ങൾ സൃ​ഷ്ടി​ക്കും. സർ​ഗ്ഗാ​ത്മ​മായ സാ​ധ്യ​ത​കൾ തു​റ​ന്നു​ത​രും. ഇത്ത​രം വി​ത്തു വി​ധി​ക​ളു​ടെ വളരെ വലിയ ഒരു കല​വ​റ​യാ​ണു് ‘കാ​ന്റോ ജനറൽ.’ വി​ത്തു​ക​ളാ​ണു് പ്ര​ധാ​നം. ഒരു​പ​ക്ഷേ, ഏറ്റ​വും സ്വ​കാ​ര്യം, ഏറ്റ​വും അജ്ഞാ​തം, ഏറ്റ​വും അദൃ​ശ്യം ആയി​ട്ടു​ള്ള അത്ത​രം സൂ​ക്ഷ്മാ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളു​ടെ മണ്ഡ​ല​ത്തി​ലാ​വാം കവി​ത​യു​ടെ പൊലി. സം​സ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ വിള. അതു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് നെരൂദ പറ​യു​ന്ന​തു് കവിത ഒരു വി​ത്തു വി​ത​ച്ചു​പോ​ക​ലാ​ണെ​ന്നു്. ആരു കൊ​യ്യു​മെ​ന്ന​റി​യാൻ വയ്യ. നൂ​റു​മേ​നി, ഇരു​ന്നൂ​റു് മേ​നി​യാ​യി​ട്ടു് അത​ങ്ങ​നെ പടർ​ന്നെ​ന്നു​വ​രും. കു​റ​ച്ചു​കാ​ല​ത്തേ​ക്കു് എല്ലാം അറ്റു​പോ​യി എന്നു തോ​ന്നും. ഒന്നും അവ​ശേ​ഷി​ക്കു​ന്നി​ല്ല എന്നു തോ​ന്നും. പക്ഷേ, പി​ന്നെ​യും മഴ വരും. വീ​ണ്ടും മുള വരും. അങ്ങ​നെ ഒരി​ക്ക​ലും മരി​ക്കാ​ത്ത ഒരു ജന്മ​പ്ര​വാ​ഹ​മാ​ണു് തന്റേ​തും എന്നു് കവി​ത​യെ സാ​ക്ഷ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു്, മരി​ക്കാൻ ഒട്ടും ഇഷ്ട​മി​ല്ലാ​തെ നെരൂദ മരി​ച്ചു.

1948-ൽ കൊ​ല്ലം ജി​ല്ല​യി​ലെ ചവ​റ​യിൽ ജനനം. അമ്മ: ജി. ഭവാ​നി​യ​മ്മ, അച്ഛൻ: എ. എൻ. ഗോ​പാ​ല​പി​ള്ള. പഠനം: ശങ്ക​ര​മം​ഗ​ലം, ഏഴാം മൈൽ, കട​മ്പ​നാ​ടു് സ്കൂ​ളു​കൾ; കൊ​ല്ലം എസ്. എൻ. കോ​ളേ​ജ്, കേരള സർ​വ്വ​ക​ലാ​ശാല എന്നി​വി​ട​ങ്ങ​ളിൽ. 1971 മുതൽ കേ​ര​ള​ത്തി​ലെ വിവിധ സർ​ക്കാർ കോ​ളേ​ജു​ക​ളിൽ മല​യാ​ള​വി​ഭാ​ഗം അദ്ധ്യാ​പ​ക​നാ​യി പ്ര​വർ​ത്തി​ച്ചു. 2003-ൽ എറ​ണാ​കു​ളം മഹാ​രാ​ജാ​സ് കോ​ളേ​ജിൽ പ്രിൻ​സി​പ്പൽ ആയി വി​ര​മി​ച്ചു. പ്ര​സ​ക്തി, സമ​കാ​ലീന കവിത തു​ട​ങ്ങിയ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ എഡി​റ്റർ ആയി​രു​ന്നു.