മോ​സ്കോ​യിൽ പോ​യി​ട്ടു തി​രി​ച്ച് ഇവി​ടെ​യെ​ത്തിയ ഒരു കൂ​ട്ടു​കാ​ര​നോ​ടു് ഞാൻ ചോ​ദി​ച്ചു: “മോ​സ്കോ എങ്ങ​നെ​യി​രി​ക്കു​ന്നു?” ഉടനെ അദ്ദേ​ഹം മറു​പ​ടി നൽകി: “ഓ ജറ്റി​ലാ​യി​രു​ന്നു യാത്ര. എന്തൊ​രു വേഗം!” മോ​സ്കോ​യി​ലെ കൊ​മ്യൂ​നി​സം എങ്ങ​നെ​യെ​ന്നാ​ണു് ഞാൻ ചോ​ദി​ച്ച​തു്. വേ​ഗ​ത്തി​നു മാ​ത്രം പര​മ​പ്രാ​ധാ​ന്യം കല്പി​ച്ച സ്നേ​ഹി​തൻ വർ​ഗ്ഗ​ര​ഹിത സമു​ദാ​യ​ത്തി​ന്റെ സാ​ക്ഷാ​ത്കാ​രം കൊ​തി​ക്കു​ന്ന തത്ത്വ​ചി​ന്ത​യു​ടെ സവി​ശേ​ഷത കണ്ടി​ല്ല.

അമ്പ​ല​പ്പുഴ പി. കെ. മെ​മ്മോ​റി​യൽ വാ​യ​ന​ശാ​ല​യു​ടെ വാർ​ഷിക സമ്മേ​ള​നം. അദ്ധ്യ​ക്ഷ​നാ​യി​രു​ന്ന വള്ള​ത്തോ​ളി നോടു് “ചൈന എങ്ങ​നെ?” എന്നു ചോ​ദ്യം. അദ്ദേ​ഹം ചൈന കണ്ടി​ട്ടു തി​രി​ച്ചെ​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണു്. “കോഴി! ഒന്നാ​ന്ത​രം കോഴി!” എന്നു് വള്ള​ത്തോ​ളി​ന്റെ മറു​പ​ടി. ചോ​ദ്യ​കർ​ത്താ​വു് ചൈ​ന​യി​ലെ കൊ​മ്യൂ​നി​സ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ കോ​ഴി​യി​റ​ച്ചി​യിൽ മാ​ത്രം തല്പ​ര​നായ കവി അവി​ട​ത്തെ ചി​ക്കൻ ഫ്രൈ​യു​ടെ സ്വാ​ദി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണു് സ്തു​തി​ഗീ​തം ഉതിർ​ത്ത​തു്. ഏതെ​ങ്കി​ലും ഒരു ചി​ന്ത​യ്ക്കോ വി​കാ​ര​ത്തി​നോ പ്രാ​ധാ​ന്യം വന്നാൽ മറ്റെ​ല്ലാ ചി​ന്ത​ക​ളും വി​കാ​ര​ങ്ങ​ളും അവ​ഗ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ടും. ഈ സത്യം സ്പ​ഷ്ട​മാ​ക്കി​ത്ത​രു​ന്നു കൂ​ട്ടു​കാ​ര​ന്റെ​യും കവി​യു​ടെ​യും മറു​പ​ടി​കൾ.

“നാ​ഗ​പ്പൂ​രു വരെ പോ​കു​ന്നോ? അയ്യോ രണ്ടാ​യി​രം കി​ലോ​മീ​റ്റർ സഞ്ച​രി​ക്ക​ണ​മ​ല്ലോ!” എന്നു് അദ്ഭു​തം കൂ​റു​ന്ന ആളും “അതേ രണ്ടാ​യി​രം കി​ലോ​മീ​റ്റർ” എന്നു് സമ്മ​ത​ഭാ​വ​ത്തിൽ പറ​യു​ന്ന വ്യ​ക്തി​യും ദീർഘത മാ​ത്ര​മേ കാ​ണു​ന്നു​ള്ളൂ; രണ്ടു ടെ​ലി​ഫോൺ പോ​സ്റ്റു​കൾ​ക്കി​ട​യി​ലു​ള്ള സൗ​ന്ദ​ര്യ​വും അദ്ഭു​ത​വും കാ​ണു​ന്നി​ല്ല. ലോ​ഹ​നിർ​മ്മി​ത​ങ്ങ​ളായ രണ്ടു തൂ​ണു​കൾ​ക്കി​ട​യിൽ ചോ​ള​വ​യൽ. അതിൽ ഹരി​ത​വർ​ണ്ണ​ത്തി​ന്റെ സമ്പ​ന്നത. ആ സമ്പ​ന്ന​ത​യ്ക്കു നടു​വിൽ സു​ന്ദ​രി​യായ പെൺ​കു​ട്ടി. “കു​നു​കു​റു​നിര കൈ​ത്താ​രു​കൊ​ണ്ടു” മാ​റ്റി അവൾ തീ​വ​ണ്ടി​യെ പക​ച്ചു നോ​ക്കു​ന്നു; കടാ​ക്ഷ​ശാ​സ്ത്ര പഠി​പ്പു നേ​ടാ​ത്ത വി​ടർ​ന്ന കണ്ണാൽ” ആ ചോ​ള​ച്ചെ​ടി​യിൽ നി​ന്നു് ഒരില അടർ​ത്തി​യെ​ടു​ക്കുക. അതിൽ നി​ന്നു് ഒരു ‘സ്ലൈ​സ്’ എടു​ക്കൂ. സൂ​ക്ഷ്മ​ദർ​ശി​നി​യു​ടെ താ​ഴെ​വ​ച്ചു നോ​ക്കൂ. ജീ​വ​കോ​ശ​ങ്ങ​ളു​ടെ സം​വി​ധാ​നം കണ്ടു് നി​ങ്ങൾ വി​സ്മ​യി​ക്കും.

ഏക്കർ കണ​ക്കി​ന​ല്ല, മൈ​ലു​കൾ കണ​ക്കി​നു നി​ല​ങ്ങ​ളും പു​ര​യി​ട​ങ്ങ​ളും സമ്പാ​ദി​ച്ചു കൂ​ട്ടു​ന്ന സാ​ഹി​ത്യ​കാ​രൻ ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ ഒരു നി​മി​ഷ​ത്തി​ല​ട​ങ്ങിയ പ്രൗ​ഢ​ത​യും സമ്പ​ന്ന​ത​യും ദർ​ശി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. അങ്ങ​നെ​യു​ള്ള സാ​ഹി​ത്യ​കാ​രൻ ആയിരം പു​റ​ങ്ങ​ളു​ള്ള നോ​വ​ലെ​ഴു​തു​മ്പോൾ ഓരോ വാ​ക്യ​ത്തി​ലും സമ്പ​ന്നത വരു​ത്താൻ കഴി​വി​ല്ലാ​ത്ത​വ​നാ​യി​ത്തീ​രു​ന്നു. അതല്ല കാ​ളി​ദാ​സ​ന്റെ രീതി. ‘രഘു​വംശ’വും ‘കു​മാ​ര​സം​ഭവ’വും സാ​ക​ല്യാ​വ​സ്ഥ​യിൽ മനോ​ഹ​ര​ങ്ങൾ. അതേ സമയം ഓരോ പാ​ദ​ത്തി​ലും മനോ​ഹാ​രിത തു​ളു​മ്പു​ന്നു. അവ​രു​ടെ വി​വാ​ഹം കഴി​ഞ്ഞു. രാ​ത്രി. മര​ങ്ങൾ​ക്കു താഴെ, ഇല​ക​ളി​ലൂ​ടെ കട​ന്നു വരു​ന്ന നി​ലാ​വു് ചെറിയ തു​ണ്ടു​ക​ളാ​യി നി​ല​ത്തു ചി​ത​റി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്നു. അവ പൂ​ക്കൾ പോ​ലെ​യാ​ണു്. വി​ര​ലു​കൾ​കൊ​ണ്ടു് അവയെ ഉയർ​ത്തി​യെ​ടു​ത്തു് ഭാ​ര്യ​യു​ടെ തല​മു​ടി​യിൽ ചൂ​ടി​ക്കാ​മെ​ന്നാ​ണു് ഭർ​ത്താ​വു് പറ​യു​ന്ന​തു് (കു​മാ​ര​സം​ഭ​വം സർ​ഗ്ഗം എട്ടു്, ശ്ലോ​കം 72). ഇതാ​ണു് അന​ന്ത​മായ കാ​ല​ത്തി​ലെ തേ​ജോ​മ​യ​മായ ഒരു ബി​ന്ദു.

ബി​ന്ദു​വി​ന​ല്ല പ്രാ​ധാ​ന്യം എന്നു വാ​ദി​ച്ച ഒരു സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​നു​ണ്ടു്. ഷ്യൂൾ റോ​മാ​ങ് എന്നാ​ണു് ആ ഫ്രെ​ഞ്ചെ​ഴു​ത്തു​കാ​ര​ന്റെ പേരു്. അദ്ദേ​ഹം പ്ര​ച​രി​പ്പി​ച്ച Unanimism എന്ന തത്ത്വ​ചി​ന്ത​യ്ക്ക് യൂ​റോ​പ്പിൽ പ്രാ​ധാ​ന്യ​മു​ണ്ടു്. Men of Good Will എന്ന ദീർ​ഘ​മായ നോ​വ​ലെ​ഴു​തിയ ഈ സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​ന്റെ മാ​സ്റ്റർ​പീ​സാ​ണു് Mort de Quelqu’un എന്ന കൊ​ച്ചു നോവൽ. ഷാ​ക്ക് ഗോദേർ (Jacques Godard) എന്നൊ​രു ജോ​ലി​ക്കാ​രൻ മരി​ച്ചു. പ്രാ​യം കൂടിയ അയാ​ളു​ടെ അച്ഛൻ ജീ​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. അയാൾ മക​ന്റെ മൃ​ത​ദേ​ഹ​ത്തി​ന​ടു​ത്തു വന്നു നി​ന്നു. ആ കെ​ട്ടി​ട​ത്തിൽ താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന മറ്റു​ള്ള​വർ പണം പി​രി​ച്ചെ​ടു​ത്തു് പു​ഷ്പ​ച​ക്രം വാ​ങ്ങു​ന്നു. പാൽ​ക്കാ​രി​യും മാം​സ​വി​ല്പ​ന​ക്കാ​ര​നും ആ ശരീ​ര​ത്തി​ന​ടു​ത്തു​ണ്ടു്. എല്ലാ​വ​രും ഒരേ വി​കാ​ര​ത്താൽ മരി​ച്ച​യാ​ളി​നോ​ടു ബന്ധ​പ്പെ​ടു​ന്നു. ഒരു വർഷം കഴി​ഞ്ഞു. ഒരു ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രൻ നാ​ലും​കൂ​ടു​ന്ന വഴി​യി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ കഴി​ഞ്ഞ കൊ​ല്ലം താ​നാ​രു​ടെ​യോ ശവ​സം​സ്കാ​ര​കർ​മ്മ​ത്തിൽ പങ്കു​കൊ​ണ്ട​ല്ലോ എന്നു് വി​ചാ​രി​ക്കു​ക​യാ​യി. അയാ​ളു​ടെ പേരു് യു​വാ​വി​നു് ഓർ​മ്മ​യി​ല്ല. എങ്കി​ലും ജീ​വി​ത​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും മര​ണ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും ആലോ​ചി​ക്കു​ന്നു അയാൾ. ഇങ്ങ​നെ മര​ണ​ത്തെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ച ഒറ്റ​വി​കാ​രം എല്ലാ​വ​രെ​യും ബന്ധി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. ഇതാ​ണു് Unanimism. ഏഴ​ര​യ്ക്ക് എത്തു​ന്ന ബസ്സു കാ​ത്തു് ഒരു​ത്തൻ റോഡിൽ വന്നു നിൽ​ക്കു​ന്നു. പക്ഷേ, ബസ്സ് നി​റു​ത്തു​ന്നി​ല്ല. ക്ര​മേണ ആ ബസ്സ് കാ​ത്തു നിൽ​ക്കു​ന്ന​വ​രു​ടെ സംഖ്യ കൂ​ടു​ന്നു. പഴയ രീ​തി​യിൽ തന്നെ ഡ്രൈ​വർ അതു നി​റു​ത്താ​തെ കൊ​ണ്ടു പോ​കു​ന്നു. ഒരു ദിവസം അയാൾ ഉറ​ങ്ങി​പ്പോ​യി. ഒൻ​പ​ത​ര​യ്ക്കു​ള്ള ബസ്സിൽ പോ​കാ​മെ​ന്നു വി​ചാ​രി​ച്ച് അയാൾ റോ​ഡി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ അറി​ഞ്ഞു ഏഴ​ര​യ്ക്കു​ള്ള ബസ്സ് അന്നു് അവിടെ നി​റു​ത്തി​യെ​ന്നും എല്ലാ​വ​രെ​യും അതിൽ കയ​റ്റി​ക്കൊ​ണ്ടു പോ​യി​യെ​ന്നും. വി​ധി​യു​ടെ യാ​ദൃ​ച്ഛി​ക​ത​യെ, ആക​സ്മി​ക​സ്വ​ഭാ​വ​ത്തെ എം. ആർ. മനോ​ഹ​ര​വർ​മ്മ ‘ഏഴ​ര​വ​ണ്ടി’ എന്ന ചെ​റു​ക​ഥ​യി​ലൂ​ടെ ചി​ത്രീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു (കലാ​കൗ​മു​ദി, ലക്കം 506). വി​ഷ​യ​ത്തി​നു യോ​ജി​ച്ച ആഖ്യാ​ന​വും ശൈ​ലി​യു​മാ​ണു് ഇക്ക​ഥ​യ്ക്ക്. ​​​​

യു​ണാ​നി​മി​സ​ത്തി​നു നി​ത്യ​ജീ​വി​ത​ത്തിൽ പല ഉദാ​ഹ​ര​ണ​ങ്ങ​ളു​മു​ണ്ടു്. നമ്മൾ ബസ്സ് കാ​ത്തു നിൽ​ക്കു​ന്നു. ഒന്നും നി​റു​ത്തു​ന്നി​ല്ല. ഒടു​വിൽ ഭാ​ഗ്യം കൊ​ണ്ടു് ഒരു ബസ്സ് നി​റു​ത്തി. അതിൽ എല്ലാ​വ​രും ചാ​ടി​ക്ക​യ​റി. ആ ബസ്സ് അടു​ത്ത സ്റ്റോ​പ്പിൽ നി​റു​ത്താ​നാ​യി ഡ്രൈ​വർ ഭാ​വി​ച്ചാൽ യാ​ത്ര​ക്കാ​രായ നമ്മൾ​ക്ക് ഇഷ്ട​പ്പെ​ടി​ല്ല. “രണ്ടു് ബെ​ല്ല് കൊ​ടു​ത്തു പോ​യ്ക്കൂ​ടേ” എന്നു് ചോ​ദി​ക്കും നമ്മൾ. അല്പ​നേ​ര​ത്തെ യാത്ര കൊ​ണ്ടു് യാ​ത്ര​ക്കാ​രു​ടെ വി​കാ​രം ഒന്നാ​യി​ത്തീ​രു​ന്നു. ഇതാ​ണു് യു​ണാ​നി​മി​സം.

ഈ ചി​ന്താ​ഗ​തി ശരി​യ​ല്ലെ​ന്നു് ഒരു റഷ്യൻ നി​രൂ​പ​കൻ പറ​ഞ്ഞ​തു് ഇപ്പോൾ ഞാ​നോർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു. റി​യ​ലി​സ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് ഉജ്ജ്വ​ല​മായ ഗ്ര​ന്ഥ​മെ​ഴു​തിയ ബൂ​ക്കേ​ഫ് ആണെ​ന്നാ​ണു് എന്റെ ഓർമ്മ. ഗ്ര​ന്ഥം പ്ര​ഭാ​തു് ബു​ക്ക് ഹൗസിൽ നി​ന്നു വാ​ങ്ങി​യെ​ങ്കി​ലും ഇപ്പോൾ കൈ​യി​ലി​ല്ല. ഒരു കോ​പ്പി​കൂ​ടെ വാ​ങ്ങാ​മെ​ന്നു കരുതി. പക്ഷേ ഔട്ട് ഒഫ് പ്രി​ന്റ്. അതു​കൊ​ണ്ടു് പരി​പൂർ​ണ്ണ​മാ​യും ഓർ​മ്മ​യെ അവ​ലം​ബി​ച്ച് എഴു​ത​ട്ടെ. തൊ​ഴി​ലാ​ളി​കൾ മു​ദ്രാ​വാ​ക്യ​ങ്ങൾ വി​ളി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് ഒറ്റ​ക്കെ​ട്ടാ​യി പോ​കു​ന്നു. ചൂ​ഷ​ണ​വും അനീ​തി​യും അവ​സാ​നി​പ്പി​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന അഭി​ലാ​ഷ​ത്തോ​ടു കൂടി പോ​കു​ന്ന അവർ​ക്ക് ഒരു വി​കാ​ര​മേ ഉള്ളൂ. അവരെ വെ​ടി​വ​ച്ചു കൊ​ല്ലാ​നാ​യി കുറെ പട്ടാ​ള​ക്കാർ വേ​റൊ​രു റോ​ഡി​ലൂ​ടെ മാർ​ച്ച് ചെ​യ്യു​ക​യാ​ണെ​ന്നു വി​ചാ​രി​ക്കൂ. അവർ​ക്കും ഒരു വി​കാ​ര​മേ ഉള്ളൂ. രണ്ടും യു​ണാ​നി​മി​സ​മാ​ണു്. ഇതിൽ ഏതു നമ്മൾ അം​ഗീ​ക​രി​ക്കും? സമ​ഷ്ടി​യായ വി​കാ​രം അർ​ദ്ധ​സ​ത്യ​മാ​ണെ​ന്നു വന്നു കൂ​ടു​ന്നി​ല്ലേ?

വീ​ണ്ടും നമ്മൾ വ്യ​ക്തി​ഗ​ത​മായ വി​കാ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു വരി​ക​യാ​ണു്. അവി​വാ​ഹി​ത​നായ അമ്മാ​വൻ മരി​ച്ചു. അന​ന്ത​ര​വ​നായ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രൻ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പഴ്സ് തു​റ​ന്നു നോ​ക്കി​യ​പ്പോൾ സു​ന്ദ​രി​യായ പെൺ​കു​ട്ടി​യു​ടെ ഫോ​ട്ടൊ ഇരി​ക്കു​ന്ന​തു​ക​ണ്ടു. കു​റ​ച്ചു കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ മരി​ച്ച അമ്മാ​വൻ വന്നു ഫോ​ട്ടോ എടു​ത്തു കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ നയ​ന​ങ്ങ​ളിൽ കൃ​ഷ്ണ​മ​ണി​കൾ മാ​ത്ര​മേ​യു​ള്ളൂ. വെ​ളു​ത്ത ഭാഗം ഒട്ടു​മി​ല്ല. രഘു​നാ​ഥ് പലേരി മാ​തൃ​ഭൂ​മി ആഴ്ച​പ്പ​തി​പ്പി​ലെ​ഴു​തിയ ‘അവ​രെ​ന്നും വരാ​റു​ണ്ടു്’ എന്ന ഇക്കഥ ഫാ​ന്റ​സി​യാ​ണു്.

ഫാ​ന്റ​സി​കൾ ഞാൻ ഏറെ​ക്ക​ണ്ടി​ട്ടു​ള്ള​തു് ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ലാ​ണു്. ചങ്ങ​ല​കൊ​ണ്ടു് ബന്ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ഒരു പാ​തി​രി കാ​രാ​ഗൃ​ഹ​ത്തിൽ കി​ട​ന്നു​രു​ണ്ടു് ആ കാ​രാ​ഗൃ​ഹ​ത്തെ ഇടി​ച്ചു പൊ​ളി​ക്കു​ന്ന​തും പി​ന്നീ​ടു് അയാൾ ഉരു​ണ്ടു് മാ​ഡ്രി​ഡ് പട്ട​ണ​ത്തെ​യാ​കെ തകർ​ക്കു​ന്ന​തു​മായ ഒരു കഥ ഞാൻ വാ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. സമ​ഗ്രാ​ധി​പ​ത്യ​മാ​ണു് മിക്ക ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലും. അതു​കൊ​ണ്ടു് യഥാ​ത​ഥ്യ​ത്തെ അതു​പോ​ലെ ആവി​ഷ്ക​രി​ച്ചാൽ അതു ചെ​യ്യു​ന്ന​വ​ന്റെ തല കഴു​ത്തി​ലി​രി​ക്കി​ല്ല. അക്കാ​ര്യം മന​സ്സി​ലാ​ക്കിയ സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​ന്മാർ നി​ത്യ​ജീ​വിത യാ​ഥാ​ത​ഥ്യ​ത്തി​നു പകരം ഫാ​ന്റ​സി​യു​ടെ യാ​ഥാ​ത​ഥ്യം സ്വീ​ക​രി​ച്ചു. അതു് പ്ര​തി​പാ​ദി​ച്ചു. കേ​ര​ള​ത്തിൽ ഫാ​ന്റ​സി​യി​ല്ലാ​തെ തന്നെ കഥ​ക​ളെ​ഴു​താം, കാ​വ്യ​ങ്ങൾ രചി​ക്കാം. എങ്കി​ലും രഘു​നാ​ഥും അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ​പ്പോ​ലെ​യു​ള്ള​വ​രും റി​യാ​ലി​റ്റി​യെ വി​ട്ടി​ട്ടു് ഫാ​ന്റ​സി​യി​ലേ​ക്കു വരു​ന്നു. ഫാ​ന്റ​സി​ക്കു വേ​ണ്ടി​യു​ള്ള ഫാ​ന്റ​സി​യാ​ണു് അവ​രു​ടേ​തു്. പക്ഷേ അവ​യ്ക്ക് ഭംഗി ഒട്ടു​മി​ല്ല താനും.

ഫാ​ന്റ​സി​കൾ സമാ​ഹ​രി​ച്ച ഒരു നി​രൂ​പ​കൻ ആ സമാ​ഹാര ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തി​നെ​ഴു​തിയ അവ​താ​രി​ക​യിൽ ആ കലാ​രൂ​പ​ത്തി​ന്റെ സ്വ​ഭാ​വം ഹൃ​ദ​യ​ഹാ​രി​യായ വി​ധ​ത്തിൽ വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. കേ​ര​ള​ത്തി​ലെ അന്ത​രീ​ക്ഷം നൽകി അതു ഞാൻ മാ​റ്റി എഴു​തു​ക​യാ​ണു്. കൊ​ല്ല​ത്തു നി​ന്നു് തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തേ​ക്കു വരു​ന്ന തീ​വ​ണ്ടി​യി​ലെ യാ​ത്ര​ക്കാർ​ക്കൊ​ക്കെ ദുഃഖം. എന്താ​ണു് വി​ഷാ​ദ​ത്തി​നു കാരണം? കൊ​ല്ലം കഴി​ഞ്ഞാൽ വർ​ക്കല, വർ​ക്കല കഴി​ഞ്ഞാൽ പേട്ട. പേട്ട കഴി​ഞ്ഞാൽ തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​രം. ഇതെ​ല്ലാ​വർ​ക്കും അറി​യാം. അതു തന്നെ​യാ​ണു് സങ്ക​ട​ത്തി​നു ഹേതു. നേ​രെ​മ​റി​ച്ച് കൊ​ല്ല​ത്തു നി​ന്നും തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തേ​ക്ക് പോ​രു​ന്ന തീ​വ​ണ്ടി വർ​ക്കല ചെ​ന്നു നിൽ​ക്കു​ന്ന​തി​നു പകരം മദ്രാ​സിൽ ചെ​ന്നു നി​ന്നാ​ലോ? അദ്ഭു​ത​മാ​യി​രി​ക്കും ഫലം. ഫാ​ന്റ​സി, സത്യ​ത്തോ​ടു് ബന്ധ​പ്പെ​ട്ട ഈ അദ്ഭു​തം ജനി​പ്പി​ക്ക​ണം. രഘു​നാ​ഥ് പലേ​രി​ക്ക് അതിനു കഴി​വി​ല്ല. പു​രു​ഷ​നെ വൃ​ഷ​ണ​ച്ഛേ​ദം ചെ​യ്താൽ നപും​സ​ക​മേ ഉണ്ടാ​കൂ. പെ​ണ്ണാ​വി​ല്ല. സത്യ​ത്തെ കാ​സ്ട്രേ​റ്റ് ചെ​യ്താൽ ഫാ​ന്റ​സി​യാ​വി​ല്ല. ​​ സ്വർ​ണ്ണ​മ​യ​മായ ഇരു​മ്പു്, വൃ​ത്താ​കൃ​തി​യു​ള്ള ചതുരം, കലാ​ത്മ​ക​മായ പൈ​ങ്കി​ളി​ക്കഥ, ചൂ​ടു​ള്ള നി​ലാ​വു്—ഇവ​പോ​ലെ കേ​ര​ള​ത്തെ മാ​ത്രം സം​ബ​ന്ധി​ച്ച ഒരു ‘അസാ​ദ്ധ്യത’ പറയൂ. ഉത്ത​രം: കലാ​ത്മ​ക​ങ്ങ​ളായ ഫാ​ന്റ​സി​കൾ.

പു​ല്ലു് ഈ പച്ച​നി​റ​ത്തോ​ടെ തഴ​ച്ചു വള​രു​ന്ന​തു് എന്തു​കൊ​ണ്ടാ​ണു്? അതു നിൽ​ക്കു​ന്ന​യി​ട​ത്തെ കാ​ഠി​ന്യം കൊ​ണ്ടു്. ഇളകിയ മണ്ണി​ലാ​ണെ​ങ്കിൽ പു​ല്ലി​നു് വളർ​ച്ച​യി​ല്ല. സിം​ഹ​ത്തി​നു് ഈ ഔജ്ജ​ല്യം എങ്ങ​നെ വന്നു? കൊ​ടും​കാ​ടി​ന്റെ ക്രൂ​ര​ത​യും സാ​ന്ദ്ര​ത​യും കൊ​ണ്ടു്. മാർ​ക്കോ​സി​ല്ലെ​ങ്കിൽ ആക്വി​നോ ഇല്ല. കീ​ലി​ട്ട റോ​ഡി​ന്റെ കാ​ഠി​ന്യ​മാ​ണു് മോ​ട്ടോർ സൈ​ക്കി​ളി​ന്റെ ലം​ബ​ത​യ്ക്ക് ഹേതു. ഒ. വി. വി​ജ​യ​ന്റെ യും പി. സി. കു​ട്ടി​കൃ​ഷ്ണ​ന്റെ യും ചെ​റു​ക​ഥ​കൾ മനോ​ഹ​ര​ങ്ങ​ളാ​വു​ന്ന​തു് മു​കു​ന്ദൻ കാ​രാ​ണി മനോ​രാ​ജ്യ​ത്തിൽ എഴു​തിയ ‘കള​ങ്ക​മി​ല്ലാ​ത്ത ദുഃഖം’ എന്ന ചെ​റു​ക​ഥ​യു​ടെ അസ്തി​ത്വ​ത്താ​ലാ​ണു്. ഒരു കു​ട്ടി​ക്ക് ഒരാ​ന​യോ​ടു് അകാ​ര​ണ​മാ​യി സ്നേ​ഹം. ആന നഷ്ട​പ്പെ​ടു​മ്പോൾ കു​ട്ടി​ക്ക് ദുഃഖം. ടാഗോർ ‘കാ​ബൂ​ളി​വാല’യിലും ‘പോ​സ്റ്റ്മാ​സ്റ്റ​റി’ലും ഹൃ​ദ്യ​മാ​യി കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ മാ​ന​സിക വ്യാ​പാ​ര​ങ്ങൾ പ്ര​തി​പാ​ദി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. അക്ക​ഥ​ക​ളി​ലെ ഉൾ​ക്കാ​ഴ്ച​യു​ടെ ആയി​ര​ത്തി​ലൊ​രം​ശ​മെ​ങ്കി​ലും പ്ര​ദാ​നം ചെ​യ്യാൻ കഴി​യാ​ത്ത ഇത്ത​രം കാ​രാ​ണി​ക്ക​ഥ​കൾ തി​ക​ച്ചും വ്യർ​ത്ഥ​ങ്ങ​ളായ രച​ന​ക​ളാ​ണു്.

ഗോ​ഡ്സെ യി​ലൂ​ടെ ഗാ​ന്ധി​ജി യെ, ആഗ്ക യി​ലൂ​ടെ പോ​പ്പി നെ ഞാ​ന​റി​യു​ന്നു. ‘കള​ങ്ക​മി​ല്ലാ​ത്ത ദുഃഖ’ത്തി​ലൂ​ടെ ‘മര​പ്പാവ’കളെ ഞാ​ന​റി​യു​ന്നു (മര​പ്പാ​വ​കൾ, കാ​രൂ​രി​ന്റെ കഥ).

സി. അച്യു​ത​മേ​നോൻ മു​ഖ്യ​മ​ന്ത്രി​യാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾ നോൺ ഗസ​റ്റ​ഡ് ഓഫീ​സേ​ഴ്സി​ന്റെ പണി​മു​ട​ക്കു​ണ്ടാ​യി. അനു​ര​ഞ്ജ​ന​ത്തി​നു​ള്ള വഴി​ക​ളെ​ല്ലാം മു​ട​ങ്ങി​യ​പ്പോൾ, ബഹു​ജ​നം സ്ട്രൈ​ക്ക് നി​മി​ത്തം വല്ലാ​തെ കഷ്ട​പ്പെ​ടു​ന്നു​വെ​ന്നു് കണ്ട​പ്പോൾ മു​ഖ്യ​മ​ന്ത്രി പണി​മു​ട​ക്കി​യ​വ​രോ​ടു് ഇങ്ങ​നെ പറ​ഞ്ഞു​വെ​ന്നാ​ണു കഥ. “നി​ങ്ങൾ സ്ട്രൈ​ക്ക് അവ​സാ​നി​പ്പി​ച്ച് ഓഫീ​സു​ക​ളിൽ കയ​റി​യി​ല്ലെ​ങ്കിൽ …ക്കൊ​ണ്ടു് പ്ര​സം​ഗി​പ്പി​ക്കും.” ശമ്പ​ളം കൂ​ട്ടി​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും വേ​ണ്ടി​ല്ല ആ പണ്ഡി​ത​ന്റെ പ്ര​സം​ഗം കേൾ​ക്കാൻ വയ്യെ​ന്നു് കരുതി ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​ന്മാർ ഓഫീ​സു​ക​ളിൽ ഓടി​ക്ക​യ​റി പോലും. (ഞാനും അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​സം​ഗം കേ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. പ്ര​സം​ഗം കഴി​യു​മ്പോൾ ശ്രോ​താ​ക്ക​ളു​ടെ എല്ലും തൊ​ലി​യും മാ​ത്ര​മേ മി​ച്ചം കാണൂ. ശേ​ഷ​മു​ള്ള​തെ​ല്ലാം അദ്ദേ​ഹം ഭക്ഷി​ച്ചി​രി​ക്കും. പാവം! മരി​ച്ചു​പോ​യി. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ആത്മാ​വി​നു ശാ​ന്തി). ഡി. ഐ. ജി. എൻ. കൃ​ഷ്ണൻ നായർ ഐ. പി. എസ് എഴു​തിയ ഒരു കഥ ഓർ​മ്മ​യി​ലെ​ത്തു​ന്നു. ശസ്ത്ര​ക്രിയ നട​ത്താൻ വേ​ണ്ടി രോ​ഗി​യെ ബോധം കെ​ടു​ത്താൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ക​യാ​ണു് ഡോ​ക്ടർ. എന്തു ചെ​യ്തി​ട്ടും ബോധം കെ​ടു​ന്നി​ല്ല. അപ്പോൾ കഥാ​കാ​രൻ കൂ​ടി​യായ ഡോ​ക്ട​റു​ടെ ഒരു ചെ​റു​ക​ഥ​യെ​ടു​ത്തു് രോ​ഗി​യെ വാ​യി​ച്ചു കേൾ​പ്പി​ച്ചു. അയാൾ ബോധം കെ​ട്ടു വീ​ഴു​ന്നു. നീറോ ചക്ര​വർ​ത്തി​ക്ക് പാടാൻ അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ​യി​രു​ന്നു. എങ്കി​ലും താൻ വലിയ പാ​ട്ടു​കാ​ര​നാ​ണെ​ന്നു് അദ്ദേ​ഹം കരുതി. തി​യ​റ്റർ വാ​ട​ക​യ്ക്കെ​ടു​ത്തു് അദ്ദേ​ഹം ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളോ​ളം പാടും. പട്ടാ​ള​ക്കാ​രാ​ണു് ശ്രോ​താ​ക്കൾ. ഓരോ പാ​ട്ടു കഴി​യു​മ്പോ​ഴും അവർ കൈ​യ​ടി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നാ​ണു് ചക്ര​വർ​ത്തി​യു​ടെ കല്പന. ഇറ​ങ്ങി​പ്പോ​കാൻ പറ്റു​മോ? അതു​കൊ​ണ്ടു് ചില പട്ടാ​ള​ക്കാർ ചത്തു വീ​ഴു​ന്ന​താ​യി അഭി​ന​യി​ച്ചു. അവരെ പരി​ചാ​ര​കർ തൂ​ക്കി​യെ​ടു​ത്തു് വെ​ളി​യിൽ കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​മാ​യി​രു​ന്നു. തു​ടർ​ച്ച​യാ​യി വളരെ ദിവസം നീറോ പാ​ടി​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു് സ്ത്രീ​കൾ തീ​യ​റ്റ​റി​ന​ക​ത്തു തന്നെ പ്ര​സ​വി​ച്ചി​രു​ന്നു. അന്ത​രി​ച്ച പ്ര​ഭാ​ഷ​ക​നും നീറോ ചക്ര​വർ​ത്തി​യും സുജ ജയിം​സി​നെ​ക്കാൾ എത്ര​യോ ഭേ​ദ​പ്പെ​ട്ട​വർ. ആരാ​ണു് സുജ ജയിം​സ് എന്ന​ല്ലേ? മനോരമ ആഴ്ച​പ്പ​തി​പ്പിൽ ‘നീ​ലി​മ​യു​ടെ രഹ​സ്യം’ എന്ന കഥ​യെ​ഴു​തിയ സ്ത്രീ. എന്നും ഉച്ച​യ്ക്കു​ശേ​ഷം നീ​ലി​മ​യ്ക്ക് സ്കൂ​ളിൽ നി​ന്നു് വീ​ട്ടിൽ പോകണം. അദ്ധ്യാ​പ​ക​നു് അതു രസി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. അവൾ പോ​കു​ന്ന​തു് കഥ​യെ​ഴു​താ​നാ​ണെ​ന്നു് അറി​യു​മ്പോൾ ആ നീരസം മാ​റു​ന്നു. ഇത്ത​രം പീ​റ​ക്ക​ഥ​കൾ വാ​യി​ക്കാ​തെ കാ​ട്ടിൽ കഴി​ഞ്ഞു കൂടിയ നമ്മു​ടെ പൂർ​വി​കർ എത്ര ഭാ​ഗ്യ​വാ​ന്മാർ!

ചെ​റു​ക​ഥ​യ്ക്കു സങ്കീർ​ണ്ണ​മായ ഇതി​വൃ​ത്തം വേണ്ട. എൻ. പി. രാ​ജ​ശേ​ഖ​രൻ കു​ങ്കു​മം വാ​രി​ക​യി​ലെ​ഴു​തിയ ‘ഗോളി’ എന്ന കഥയിൽ സങ്കീർ​ണ്ണ​മായ പ്ലോ​ട്ടി​ല്ല. കഥ എപ്പോ​ഴും ചെ​റു​താ​ണു്. അതു​കൊ​ണ്ടു് ചി​ത്ത​വൃ​ത്തി​പ​ര​ങ്ങ​ളായ പോ​രാ​ട്ട​ങ്ങ​ളോ അവ​യോ​ടു ബന്ധ​പ്പെ​ട്ട ഗഹ​ന​ത​ക​ളോ ചി​ത്രീ​ക​രി​ക്കാൻ വയ്യ. സത്യം. രാ​ജ​ശേ​ഖ​ര​ന്റെ കഥയിൽ അവ​യൊ​ന്നും ഞാൻ അന്വേ​ഷി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. ഒരു സാ​ധാ​രണ സം​ഭ​വ​ത്തെ ‘ഐറണി’യുടെ പരി​വേ​ഷ​ത്തി​ന​ക​ത്തു നി​റു​ത്തു​ക​യാ​ണു് അദ്ദേ​ഹം. വി​വാ​ഹം ഏർ​പ്പാ​ടു ചെ​യ്തു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​വ​നെ വി​വാ​ഹ​ത്തി​നു ശേഷം ദമ്പ​തി​കൾ അവ​ഗ​ണി​ക്കു​ന്ന​താ​ണു് പ്ര​മേ​യം. പരി​ഹാ​സ​ത്തി​ന്റെ​യും വി​പ​രീ​ത​ല​ക്ഷ​ണ​യു​ടെ​യും പ്ര​കാ​ശം കഥയിൽ വീ​ണി​രി​ക്കു​ന്നു. ​​​​ എല്ലാ ദാ​മ്പ​ത്യ​ജീ​വി​ത​ങ്ങ​ളും പരാ​ജ​യ​ങ്ങ​ളാ​ണു്. അതു​കൊ​ണ്ടു് ഭാ​ര്യ​യും ഭർ​ത്താ​വും ഈ ലോ​ക​ത്തു് ഏറ്റ​വും വെ​റു​ക്കു​ന്ന​തു് തങ്ങ​ളു​ടെ വി​വാ​ഹം ഏർ​പ്പാ​ടു ചെ​യ്ത​വ​നെ​യാ​ണു്. “ഇവ​നാ​ണ​ല്ലോ എന്റെ ജീ​വി​തം തു​ല​ച്ച​തു്. ദ്രോ​ഹി.” എന്നാ​യി​രി​ക്കും അയാളെ കാ​ണു​മ്പോൾ അവളും അവനും വി​ചാ​രി​ക്കുക.

ഞാൻ സ്കൂൾ വി​ദ്യാർ​ത്ഥി​യാ​യി​രു​ന്ന കാ​ല​ത്താ​ണു് ഭവ​ത്രാ​തൻ നമ്പൂ​തി​രി​പ്പാ​ടി ന്റെ ചേ​തോ​ഹ​ര​മായ നോവൽ (അപ്ഫ​ന്റെ മകൾ) വാ​യി​ച്ച​തു്. “നാളും തീ​യ​തി​യും ഓർമ്മ വയ്ക്ക​ണ​മെ​ന്നു് ആരും കരു​തി​യി​ല്ല” എന്നാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു അതി​ന്റെ തു​ട​ക്കം. അതു​പോ​ലെ പറ​യു​ക​യാ​ണു്. നാളും തീ​യ​തി​യും ഓർ​മ്മ​യി​ല്ല. അതു​കൊ​ണ്ടു് ഒക്ടോ​ബർ പതി​ന​ഞ്ചാം തീ​യ​തി​യാ​യി​രു​ന്നു എന്റെ മക​ളു​ടെ വി​വാ​ഹ​മെ​ന്നു പറ​യ​ട്ടെ. വി​വാ​ഹ​ത്തി​നു് തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​രം നഗ​ര​ത്തി​ന്റെ വട​ക്കു​ഭാ​ഗ​ത്തു താ​മ​സി​ക്കു​ന്ന ഒരു പ്ര​ശ​സ്ത​നായ സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​നെ ക്ഷ​ണി​ച്ചി​രു​ന്നു. അദ്ദേ​ഹം സെ​പ്റ്റം​ബർ പതി​ന​ഞ്ചാം തീയതി എന്റെ വീ​ട്ടിൽ വന്നു. ഒന്നു പരു​ങ്ങി. ജീ​വി​ത​ത്തിൽ ആദ്യ​മാ​യി​ട്ടാ​ണു് അദ്ദേ​ഹം എന്റെ വീ​ട്ടി​ലെ​ത്തു​ന്ന​തു്. പരു​ങ്ങൽ കണ്ടു് എന്താ​ണു് കാ​ര്യ​മെ​ന്നു് ഞാൻ വി​ന​യ​ത്തോ​ടെ ചോ​ദി​ച്ചു. അദ്ദേ​ഹം ഇങ്ങോ​ട്ടൊ​രു ചോ​ദ്യം. “ഇന്ന​ല്ലേ മക​ളു​ടെ വി​വാ​ഹം?” ഞാൻ പറ​ഞ്ഞു: “സാർ അടു​ത്ത മാസം പതി​ന​ഞ്ചാം തീ​യ​തി​യാ​ണു്. ശ്രീ​മൂ​ലം ക്ല​ബ്ബിൽ വച്ച്”. അദ്ദേ​ഹം എഴു​ന്നേ​റ്റു. “ഈ അബ​ദ്ധം പറ്റി​യ​താ​യി ആരോ​ടും പറ​യ​രു​തേ” എന്നു് അഭ്യർ​ത്ഥന. അതു മാ​നി​ച്ചാ​ണു് ഇവിടെ പേരു പറ​യാ​ത്ത​തു്. അദ്ദേ​ഹം അടു​ത്ത പതി​ന​ഞ്ചി​നു ശ്രീ​മൂ​ലം ക്ല​ബ്ബിൽ വന്നി​രു​ന്നു.

ഇതോർ​മ്മി​ച്ച​തു് ഡി. സി. യുടെ ലേഖനം വാ​യി​ച്ച​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണു്. സി. ജെ. തോമസ് ഒരു പതി​മൂ​ന്നാം തീയതി കോ​ഴി​ക്കോ​ടു് റേ​ഡി​യോ സ്റ്റേ​ഷ​നിൽ കയ​റി​ച്ചെ​ന്നു് “പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​ത്തി​ന്റെ റി​ക്കോ​ഡി​ങ്ങു​ണ്ടു്. ഇതൊ​ക്കെ കുറെ നേ​ര​ത്തേ അറി​യി​ച്ചു​കൂ​ടേ?” എന്നു ചോ​ദി​ച്ചു. ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥൻ പരി​ഭ്ര​മി​ച്ചു. അദ്ദേ​ഹം ഫയ​ലെ​ടു​ത്തു നോ​ക്കി​യി​ട്ടു പറ​ഞ്ഞു: മൂ​ന്നു​മ​ണി​ക്കു തന്നെ. പക്ഷേ അടു​ത്ത​മാ​സം 13-ആം തീ​യ​തി​ക്കാ​ണു് എന്നു മാ​ത്രം”. ഓർ​മ്മ​ക്കു​റ​വു് കോ​ളേ​ജ് പ്രൊ​ഫ​സർ​മാർ​ക്കു മാ​ത്ര​മ​ല്ല, സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​ന്മാർ​ക്കു​മു​ണ്ടു് (എന്റെ വീ​ട്ടിൽ വന്ന സാ​ഹി​ത്യ​കാ​രൻ പ്രൊ​ഫ​സ​റു​മാ​ണു്). ഡി. സി. എഴു​തി​യ​തു് ചെറിയ കാ​ര്യം തന്നെ. നർ​മ്മ​ഭാ​സു​ര​മായ ചെറിയ കാ​ര്യം (കു​ങ്കു​മം, ലക്കം 38). ​​​​ വർ​ഷ​ങ്ങൾ​ക്കു മുൻ​പു് പവനനോ ടു കൂടി പു​ന​ലൂ​രു് ഒരു സമ്മേ​ള​ന​ത്തി​നു് ഞാൻ പോയി. മീ​റ്റി​ങ്ങ് കഴി​ഞ്ഞു തി​രി​ച്ചു വരു​മ്പോൾ അദ്ദേ​ഹം ഒരു സം​ഭ​വ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു: “സു​ന്ദ​രി​യായ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രി അണി​ഞ്ഞൊ​രു​ങ്ങി നൃ​ത്തം ചെ​യ്യാൻ വേ​ദി​യിൽ നിൽ​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. പ്ര​ഖ്യാ​ത​നായ ഒരു നോ​വ​ലി​സ്റ്റ് ആ പ്ര​ദേ​ശ​ത്തെ ലഹ​രി​ക്കു വി​ധേ​യ​നാ​യി അവ​ളു​ടെ അടു​ക്ക​ലെ​ത്തി. പു​രു​ഷൻ സ്ത്രീ വേഷം കെ​ട്ടി​യാൽ ഇത്ര നന്നാ​കു​മോ? എന്നു ചോ​ദി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് ആദ്യം അവ​ളു​ടെ കവി​ളിൽ തലോടി. രണ്ടാ​മ​ത്…” അപ്പോ​ഴേ​ക്കും ആളുകൾ ഇളകി. നോ​വ​ലി​സ്റ്റി​നു് എന്തു പറ്റി​യെ​ന്നു് പവനൻ പറ​ഞ്ഞി​ല്ല.

“താ​രു​ണ്യ​വേ​ഗ​ത്തിൽ വധൂ​ജ​ന​ങ്ങൾ പി​ന്നി​ടു​ന്നൂ പു​രു​ഷ​വ്ര​ജ​ത്തെ” എന്ന കവി​വാ​ക്യം സാർ​ത്ഥ​ക​മാ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഒരു ബം​ഗാ​ളി​ക്കഥ (സ്വ​രാ​ജ് ബന്ദ്യോ​പാ​ധ്യായ, പരി​ഭാഷ: തി​രു​ന​ല്ലൂർ രവി​യു​ടേ​തു്) വാ​യി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് ആ കഥ പോലെ ഭാ​വാ​ത്മ​ക​ത്വ​മു​ള്ള തരു​ണി​യെ ഞാൻ കു​ങ്കു​മം വാ​രി​ക​യു​ടെ 38-ആം പു​റ​ത്തു കണ്ട​തു്. അവളും അവനും നാലു ദി​വ​സ​മാ​യി തീ​വ​ണ്ടി​യിൽ സഞ്ച​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഇനി പി​രി​യാൻ വയ്യ. വി​വാ​ഹം കഴി​ക്കാ​മെ​ന്നു് അവ​ളു​ടെ നിർ​ദ്ദേ​ശം. അപ്പോൾ കൃ​ഷ്ണ​ന്റെ തത്ത്വ​ചി​ന്ത​കൻ പറ​യു​ന്നു: “ശരി​യാ​ണു്. കാലം ചങ്ങല വലി​ക്കും. വണ്ടി നി​ല്ക്കും” ചി​ന്തോ​ദ്ദീ​പ​ക​വും സു​ന്ദ​ര​വു​മായ ചി​ത്രം. പക്ഷേ കാ​ല​മാ​ണോ ഇക്കാ​ര്യ​ത്തിൽ ചങ്ങല വലി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്ന കാ​ര്യ​ത്തിൽ മാ​ത്രം എനി​ക്കു സംശയം. ചി​ത്ര​ത്തി​ലെ സു​ന്ദ​രി​യു​ടെ കൈകൾ കാ​ണാ​നി​ല്ല. മനോ​ഹ​ര​ങ്ങ​ളായ വി​ര​ലു​ക​ളാ​യി​രി​ക്കും അവ​ളു​ടേ​തു്. ഈ ഭം​ഗി​യു​ള്ള ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രി​യു​ടെ വി​ര​ലു​കൾ​ക്കും കാണും ഭംഗി. നീണ്ട വി​ര​ലു​കൾ. നെയിൽ പോ​ളീ​ഷ് ഇട്ട ആ വി​ര​ലു​കൾ കാ​മു​ക​നെ തലോ​ടും. പാ​വ​ങ്ങൾ​ക്കു പണം വാ​രി​ക്കൊ​ടു​ക്കും. ചി​ത്രം വര​യ്ക്കും. കവി​ത​യെ​ഴു​തും. പക്ഷേ അന്ത​സ്സി​ന്റെ​യും ആഭി​ജാ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ​യും സൗ​ന്ദ​ര്യ​ത്തി​ന്റെ​യും പ്ര​തീ​ക​ങ്ങ​ളായ ആ വി​ര​ലു​ക​ളാ​ണു് ദേ​വ​യാ​നി​യു​ടെ പൂ​ഞ്ചേ​ല​യെ​ടു​ത്തു് ഉടു​ത്ത​തു്. ആ വി​ര​ലു​ക​ളാ​ണു് ദേ​വ​യാ​നി​യെ പൊ​ട്ട​ക്കി​ണ​റ്റിൽ തള്ളി​യ​തു്. ആ വി​ര​ലു​ക​ളാ​ണു് സ്വ​ന്തം കു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളു​ടെ കഴു​ത്തു​ഞെ​രി​ച്ചു കൊ​ന്ന​തു് (മീ​ഡി​യ​യു​ടെ കഥ). ജോ​ണി​നെ മു​റി​ച്ചെ​ടു​ത്ത ശി​ര​സ്സു് സ്പർ​ശി​ച്ച​തും ആ വി​ര​ലു​കൾ തന്നെ (സലോ​മി​യു​ടെ കഥ). ജോ​ലി​ക്കു വേ​ണ്ടി, കി​ട്ടിയ ജോ​ലി​യിൽ നി​ന്നു് കയ​റ്റം കി​ട്ടാൻ വേ​ണ്ടി, മാർ​ക്കി​നു വേ​ണ്ടി, പരീ​ക്ഷ​യിൽ ക്ലാ​സ്സി​നു വേ​ണ്ടി, അഭി​ലാ​ഷ​സാ​ഫ​ല്യ​ത്തി​നു വേ​ണ്ടി ഹാർ​മ്മോ​ണി​യ​ത്തി​ന്റെ കട്ട​ക​ളിൽ വി​ര​ലോ​ടി​ക്കു​ന്ന​തു പോലെ പു​രു​ഷ​നെ സ്പർ​ശി​ക്കു​ന്ന​തും ആ വി​ര​ലു​കൾ തന്നെ. കൃ​ഷ്ണ​നെ​ന്തേ വി​ര​ലു​കൾ വി​ട്ടു​ക​ള​ഞ്ഞു?

കാലു നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട​വർ, കൈ നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട​വർ ഇവ​രു​ള്ള ഒരാ​ശു​പ​ത്രി​യും ഒരു ശവ​കു​ടീ​ര​വും കൊ​ണ്ടു് അഹ​മ്മ​ദ് അബ്ബാ​സ് രൂപം കൊ​ടു​ത്ത രച​ന​യാ​ണു് The Miracle of Haji Ali. കഥ​യു​ള​വാ​ക്കു​ന്ന അനു​ഭ​വം കലാ​പ​ര​മാ​ണെ​ങ്കിൽ ഇതു വെറും ജർ​ണ്ണ​ലി​സ​മാ​ണു്. സൂപർ ജർ​ണ്ണ​ലി​സം പോ​ലു​മ​ല്ല (കഥ Illustrated Weekly-​യിൽ).

കാ​മു​കി​ക്കു വേ​റൊ​രു കാ​മു​ക​നു​ണ്ടെ​ന്നു യഥാർ​ത്ഥ കാ​മു​കൻ തെ​റ്റി​ദ്ധ​രി​ക്കു​ന്നു. കാ​മു​കി കര​ഞ്ഞ​പ്പോൾ തെ​റ്റി​ദ്ധാ​രണ മാ​റു​ന്നു. എല്ലാം ശുഭം. ഐഷ വി. തയ്യിൽ ചന്ദ്രിക വാ​രി​ക​യി​ലെ​ഴു​തി​യ​താ​ണു് ഇക്കഥ. പേ​പ്പ​ട്ടി കടി​ക്കാൻ വന്നാൽ ഓടി രക്ഷ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു പോലെ ഞാൻ ഇക്ക​ഥ​യിൽ നി​ന്നു് ഓടി രക്ഷ​പ്പെ​ടു​ന്നു.

വൈ​ക്കം മു​ഹ​മ്മ​ദ് ബഷീറി ന്റെ ‘ശബ്ദ​ങ്ങൾ’ എന്ന കൊ​ച്ചു നോ​വ​ലി​നെ​ക്കു​റി​ച്ച് 1948-ൽ എസ്. ഗു​പ്തൻ നായർ പറഞ്ഞ പ്ര​തി​കൂ​ലാ​ഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളെ എടു​ത്തെ​ഴു​തി​ക്കൊ​ണ്ടു് ഇന്നും അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു് ഇതേ അഭി​പ്രാ​യ​മാ​യി​രി​ക്കാ​മെ​ന്നു് മല​യാ​റ്റൂർ രാ​മ​കൃ​ഷ്ണൻ ജന​യു​ഗം വാ​രി​ക​യിൽ എഴു​തു​ന്നു. ആയി​രി​ക്കാം. പക്ഷേ, ബഷീ​റി​ന്റെ ശബ്ദ​ങ്ങൾ ചേ​തോ​ഹ​ര​മായ കലാ​ശി​ല്പ​മാ​ണു്. കലാ​പ​ര​മായ ആവ​ശ്യ​ക​ത​യ്ക്കു​മ​തീ​ത​മാ​യി ഒര​ശ്ലീ​ല​വർ​ണ്ണ​ന​യും അതി​ലി​ല്ല.

കോ​ന്നി​യൂർ രാ​ധാ​കൃ​ഷ്ണൻ പൗ​ര​ധ്വ​നി വാ​രി​ക​യി​ലെ​ഴു​തിയ ‘സർ​ഗ്ഗ​പൂജ’ എന്ന കാ​വ്യ​ത്തി​ലെ രണ്ടു വരി​ക​ളാ​ണിവ. ഇതു​പോ​ലെ തന്നെ​യാ​ണു് മറ്റു വരി​ക​ളും. നവീന കവിത വാ​യി​ച്ചു ജീ​വ​ന​റ്റി​രി​ക്കു​ന്ന ഞങ്ങ​ളെ രാ​ധാ​കൃ​ഷ്ണൻ ക്ലീ​ഷേ​യു​ടെ ഏക​സ്വ​രത കൊ​ണ്ടു് ഇങ്ങ​നെ കഷ്ട​പ്പെ​ടു​ത്ത​രു​തു്. പണ്ടൊ​രാൾ മോ​ട്ടോർ സൈ​ക്കി​ളിൽ നി​ന്നു് വീണു മരി​ച്ചു. അയാ​ളു​ടെ മൃ​ത​ദേ​ഹ​ത്തിൽ മോ​ട്ടോർ സൈ​ക്കിൾ ഉയ​രു​ക​യും താ​ഴു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​തു് ഞാൻ കണ്ടു. രാ​ധാ​കൃ​ഷ്ണ​ന്റെ ‘സർ​ഗ്ഗ​പൂജ’ വീണു കി​ട​ന്നു പ്ര​വർ​ത്തി​ക്കു​ന്ന മോ​ട്ടോർ സൈ​ക്കി​ളാ​ണു്. അതി​ന്റെ അടി​യിൽ കി​ട​ക്കു​ന്ന​തു് വാ​യ​ന​ക്കാ​ര​നും. ​​ പർ​വ്വ​ത​ത്തി​നു പി​റ​കിൽ നി​ന്നു് സൂ​ര്യൻ ഉയർ​ന്നു കഴി​യു​മ്പോൾ ആ പർ​വ്വ​ത​മാ​കെ തി​ള​ങ്ങും. ‘വാർ ആൻഡ് പീസ്’, ‘മാ​ജി​ക് മൗ​ണ്ടൻ’, ‘മോബി ഡി​ക്ക്’, ‘ഡെ​ത്തു് ഒഫ് വെർ​ജിൽ’ ഈ നോ​വ​ലു​കൾ വാ​യി​ക്കു​മ്പോൾ നമ്മു​ടെ മന​സ്സു് പ്ര​കാ​ശ​ത്തിൽ മു​ങ്ങും. അതു​കൊ​ണ്ടു് മഹ​നീ​യ​ങ്ങ​ളായ കൃ​തി​കൾ മാ​ത്രം വാ​യി​ക്കുക.