[1] അഗ്നി ജലാ​ദി​ക​ളില്‍നി​ന്നും ജനി​യ്ക്കു​ന്നു. ആശു​ശു​ക്ഷ​ണി​യും ശു​ചി​യും അഗ്നി​പ​ര്യാ​യ​ങ്ങൾ. നൃപാല – നേ​താ​ക്ക​ളെ (യഷ്ടാ​ക്ക​ളെ) വി​ശേ​ഷാല്‍ രക്ഷി​യ്ക്കു​ന്ന​വ​നേ.

[2] ഹോ​ത്രം – ഹോ​താ​വി​ന്റെ കർ​മ്മം. തവ – അങ്ങ​യ്ക്കു​ള്ള​താ​ണു്. പോ​ത്രം – പോ​താ​വി​ന്റെ കർ​മ്മം. നേ​ഷ്ട്രം – നേ​ഷ്ടാ​വി​ന്റെ കർ​മ്മം. ആർ​ത്ത്വി​ജ്യം – ഋത്വി​ക്കി​ന്റെ കർ​മ്മം. തേ – അങ്ങ​യ്ക്കു​ള്ള​താ​ണു്. അഗ്നി​ത്തു് – ആഗ്നീ​ധ്രന്‍. പ്ര​ശാ​സ്ത്രം – പ്ര​ശാ​സ്താ​വി​ന്റെ കർ​മ്മം. ഗൃ​ഹേ​ശന്‍ – ഗാർ​ഹ​പ​ത്യാ​ഗ്നി. ഹോ​താ​വും മറ്റും ഋത്വി​ക്കു​ക​ളു​ടെ പേ​രു​ക​ളാ​ണു്.

[3] സു​ശീ​ലർ​ക്കു് അഭീ​ഷ്ട​ങ്ങൾ വർ​ഷി​യ്ക്കു​ന്ന നീ ഇന്ദ്ര​നാ​കു​ന്നു. അർ​ത്ഥ​ഗന്‍ = ധനാ​ഭി​ജ്ഞന്‍. ബ്ര​ഹ്മ​ണ​സ്പ​തി = ഉല്‍കൃ​ഷ്ട​കർ​മ്മ​പാ​ല​കന്‍. ധർ​ത്താ​വു് – എല്ലാ​റ്റി​നെ​യും നി​ല​നിർ​ത്തു​ന്ന​വന്‍. ബു​ദ്ധി​യാല്‍ – ബു​ദ്ധി​മാ​ന്മാ​രാല്‍.

[4] ക്രി​യാ​വാൻ = കർ​മ്മ​വാന്‍. ഭഗ്നാ​ഹി​തന്‍ = അഹി​ത​രെ (ശത്രു​ക്ക​ളെ) നശി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​വൻ. മി​ത്രന്‍ – മി​ത്ര​നെ​ന്ന ദേ​വന്‍. ഈഡി​തന്‍ = സ്തു​തന്‍. ആത​ത​ത്യാ​ഗി = വ്യാ​പ്ത​മായ ത്യാഗ(ദാന)ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വന്‍. മഖ​ങ്ങ​ളില്‍ ആനീ​ത​ഫല(ഫല​ങ്ങൾ കൊ​ണ്ടു​വ​രു​ന്നവ)നായ നീ അം​ശന്‍ എന്ന ദേ​വ​നാ​കു​ന്നു.

[5] നന്മു​തല്‍ – നല്ല സമ്പ​ത്തി​നെ കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​വന്‍ എന്നർ​ത്ഥം; കെ​ല്പ് എന്ന​തി​ന്റെ സാ​ര​വും ഇതു​ത​ന്നെ. ത്വ​ഷ്ടാ​വു് – ഒരു ദേ​വന്‍. സു​ഷ്ടു​തി = നല്ല സ്തു​തി. ദീ​ധി​തി = തേ​ജ​സ്സ്. ബന്ധു – ഞങ്ങൾ​ക്കു ബന്ധു​വാ​ണു്. ഹയേ​ന്ദ്ര​രെ (ഉത്ത​മാ​ശ്വ​ങ്ങ​ളെ) പെ​ട്ടെ​ന്ന​യ​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്നു – യജ​മാ​ന​ന്മാർ​ക്കു്. പു​ഷ്ടാർ​ത്ഥന്‍ = സമ്പ​ത്സ​മൃ​ദ്ധന്‍.

[6] വി​രി​വി​ണ്ണു് = വി​ശാ​ല​മായ സ്വർ​ഗ്ഗം. ഉയി​രു് – പ്രാ​ണ​ഭൂ​തന്‍, ബല​പ്ര​ദന്‍. ഭു​ക്തി​നേ​താ​വു് – ഹവി​സ്സി​ന്റെ ഉട​മ​സ്ഥന്‍. മാ​രു​ത​ശ​ക്തി = മരു​ത്തു​ക്ക​ളു​ടെ ബലം. രക്ത​ശീ​ഘ്രാ​ശ്വന്‍ – വാ​യു​വേ​ഗി​ക​ളായ ചെം​കു​തി​ര​ക​ളെ പൂ​ട്ടി. ചെ​ല്ലു​ന്നു – യാ​ഗ​ശാ​ല​യില്‍.

[7] ദ്ര​വി​ണോ​ദ​സ്സു് – ഒര​ഗ്നി​യു​ടെ പേര്‍; സ്വർ​ണ്ണം കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​വന്‍. ധന​ങ്ങ​ളില്‍ശ്ശ​ക്തി​മാന്‍ – ധന​ദാ​ന​ത്തി​ന്നു ത്രാ​ണി​യു​ള്ള​വന്‍.

[8] ചമ​യി​പ്പു = അല​ങ്ക​രി​യ്ക്കു​ന്നു. ധീ – അറിവ്. ഉത്ത​മ​സേന = മി​ക​ച്ച സേ​ന​ക​ളോ​ടു – ജ്വാ​ല​ക​ളോ​ടു – കൂ​ടി​യ​വ​നേ. ഏതി​നും – എല്ലാ ഹവി​സ്സു​കൾ​ക്കും. പ്ര​തി​നി​ധി – പത്തു​നൂ​റാ​യി​ര​ങ്ങൾ​ക്കു പകരം, അങ്ങു​മാ​ത്രം മതി.

[9] മൈ​ക​ളി​ലാ​ളു​ന്നൊ​ര​ച്ഛന്‍ – അച്ഛ​നെ​ന്ന​പോ​ലെ ലാ​ളി​ച്ചു, ദേ​ഹ​ങ്ങ​ളില്‍ ജ്വ​ലി​യ്ക്കു​ന്ന ജഠ​രാ​ഗ്നി. സഹോ​ദ​ര​ത്വ​ത്തി​നും – സൗ​ഭ്രാ​ത്ര​ത്തി​ന്നു​വേ​ണ്ടി​യും; അങ്ങ​യെ അച്ഛ​നാ​ക്കി​യും ഭ്രാ​താ​വാ​ക്കി​യും പൂ​ജി​യ്ക്കു​ന്നു.

[10] സമീ​പ​പ്ര​ണ​മ്യൻ = അരി​കില്‍ത്ത​ന്നേ നമ​സ്ക​രി​യ്ക്ക​പ്പെ​ടാ​വു​ന്ന​വൻ; മറ്റു ദേ​വ​ന്മാ​രെ​പ്പോ​ലെ പരോ​ക്ഷ​ന​ല്ല. എരി​ച്ചു – വി​റ​കും മറ്റും.

[11] ദാ​താ​വു് – ഹവി​സ്സു നല്കു​ന്ന യജ​മാ​നന്‍. അദിതി – രക്ഷി​താ​വു് എന്നർ​ത്ഥം. ഭാ​ര​തി​യായ നീ വാ​ഴ്ത്ത​ലാല്‍ (സ്തു​തി​യാല്‍) വള​രു​ന്നു. നൂർ​വർ​ഷ​മെ​ത്തിയ – വള​രെ​ക്കാ​ലം​ചെ​ന്ന, സനാ​ത​നി​യായ. ശക്ത – ദാ​ന​സ​മർ​ത്ഥ. വൃ​ത്ര​മാ​ഥി – പാ​പ​നാ​ശ​നന്‍. ആദി​ത്യാ​ഗ്നി​വാ​യു​ക്ക​ളു​ടെ ഭാരതി, ഇള, സര​സ്വ​തി എന്നീ ദേ​വി​മാര്‍ ഭവാൻ​ത​ന്നെ.

[12] വർ​ദ്ധി​ത​നായ നീ വരാ​യു​സ്സാ​കു​ന്നു – ഉത്ത​മ​മായ ആയു​സ്സു നല്കു​ന്ന​വ​നാ​കു​ന്നു. മൃ​ഗ്ദ്ധ​കാ​മ്യാഭ = സു​ന്ദ​ര​വും കമ​നീ​യ​വു​മായ നിറം. ലക്ഷ്മി​കൾ = വി​ഭൂ​തി​കൾ; കാ​ന്തി​കൾ എന്നു​മാ​കാം. അന്ന​ഭൂ​തൻ – അന്ന​സാ​ധ​കന്‍ എന്നർ​ത്ഥം. കട​ത്തി​വി​ടും – പാപം കട​ത്തി​യ​യ​യ്ക്കു​ന്ന. വന്‍പ​ണ​ക്കു​ന്നു നീ – അങ്ങ് ഒരു വലിയ ധന​ക്കൂ​മ്പാ​ര​മാ​കു​ന്നു.

[13] ആദി​ത്യര്‍ – അദി​തി​പു​ത്ര​ന്മാര്‍, ദേ​വ​ന്മാര്‍; ഇവ​രു​ടെ ഭക്ഷ​ണാ​സ്വാ​ദ​നാ​വ​യ​വ​ങ്ങൾ, നീ​യാ​ണു്. ധനാ​ന്വി​തര്‍ – ഹവി​സ്സാ​കു​ന്ന ധന​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വര്‍, ദേ​വ​ന്മാര്‍. കാ​ത്തി​രി​യ്ക്കു​ന്നൂ – അതി​ന്റെ കാരണം, അടു​ത്ത പാ​ദ​ത്തില്‍. പൊ​ഴി​ച്ച​തേ – ഹോ​മി​ച്ച​തു​മാ​ത്ര​മാ​ണു്, ദേ​വ​കൾ​ക്കാ​ഹാ​രം.

[14] ആഹുതം – ഹോ​മി​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട ഹവി​സ്സ്. അക്ഷ​യര്‍ = ക്ഷയം (മരണം) ഇല്ലാ​ത്ത​വര്‍. നി​ങ്കല്‍നി​ന്നു​ത​ന്നേ, മനു​ഷ്യർ​ക്കും ഭക്ഷ​ണം. ലത​കൾ​ക്ക് ഉണ്ണി​യാ​യ് – ലതാ​ദ്യ​ന്ത​വർ​ത്തി​യാ​ണ​ല്ലോ, അഗ്നി. ഉദർ​ച്ചി = ഉയർ​ന്ന അർ​ച്ചി(ജ്വാല)യോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വന്‍.

[15] അക്കൂ​ട്ടര്‍ – ദേവകൾ. ബലാല്‍ മു​ന്തി​നി​ല്ക്കും – ബലം​കൊ​ണ്ടു് അവരെ കവി​ച്ചു​നി​ല്ക്കും. ഇഹ – ഈ യജ്ഞ​ത്തി​ലെ അന്ന​ങ്ങൾ മഹ​ത്ത്വം​മൂ​ലം അങ്ങ​യു​ടെ​യാ​ണു്; അവ ദ്യാ​വാ​പൃ​ഥി​വി​ക​ളില്‍ രണ്ടി​ലും ചെ​ല്ലു​ന്നു – വ്യാ​പി​യ്ക്കു​ന്നു.

[16] സ്തു​തി​യ്ക്കു​ന്ന​വർ​ക്കു് – അങ്ങ​യെ പു​ക​ഴ്ത്തു​ന്ന സ്തോ​താ​ക്കൾ​ക്കു്. ഗവാ​ശ്വ​മാ​മർ​ത്ഥം = ഗോവും കു​തി​ര​യു​മാ​കു​ന്ന ധനം. ബു​ദ്ധി​മാ​ന്മാര്‍ – യജ​മാ​ന​ന്മാര്‍. നല്പാ​രില്‍ – സ്വർ​ഗ്ഗാ​ദി​ലോ​ക​ത്തില്‍. സു​വീ​ര​രാ​യ് – നല്ല പു​ത്രാ​ദി​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി.

[1] ഋത്വി​ക്കു​ക​ളോ​ടു പറ​യു​ന്നു: ഇഷ്ടി = യജ്ഞം. സമി​ദ്ധ​നെ – ഉജ്ജ്വ​ലി​പ്പി​ച്ച അഗ്നി​യെ. സ്വ​ന്നന്‍ = നല്ല അന്ന​മു​ള്ള​വന്‍. കെ​ല്പേ​കു​വോന്‍ – ജഠ​രാ​ഗ്നി​യാ​യി വർ​ത്തി​ച്ചു ശരീ​ര​ത്തി​ന്നു ബലം നല്കു​ന്ന​വന്‍. വി​ണ്ണി​നു കൊ​ണ്ടു​പോം – യജ​മാ​ന​ന്മാ​രെ.

[2]രാ​ത്രി​പ​ക​ലു​കൾ – സാ​യം​പ്രാ​തഃ​കാ​ല​ങ്ങൾ. അങ്ങ​യെ കാ​ക്കു​ന്നു – കാ​ത്തു​നി​ല്ക്കു​ന്നു. സാ​യം​കാ​ല​ത്തും പ്ര​ഭാ​ത​ത്തി​ലു​മാ​ണ​ല്ലോ, അഗ്നി​ഹോ​ത്രം. നി​ത്യം – നി​യ​മേന. ദ്യു​ചാ​രി = ദ്യോ​വില്‍ ചരി​യ്ക്കു​ന്ന. മർ​ത്ത്യ​കാ​ലം – മനു​ഷ്യ​രു​ടെ കർ​മ്മ​സ​മ​യ​ങ്ങൾ.

[3] രോ​ദോ​വി​ഹാ​രി = വാ​നൂ​ഴി​ക​ളില്‍ വ്യാ​പ​രി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. ശോ​ഭ​നാ​ലോ​കൻ = ശു​ഭ​ദർ​ശ​നന്‍. രോ​ചി​ഷ്ണു = പ്ര​കാ​ശ​മാ​നന്‍. വേ​ദ്യന്‍ = ജ്ഞേ​യന്‍. തേ​രി​നെ​പ്പോ​ലെ – തേര്‍ ആളു​ക​ളെ ഉദ്ദി​ഷ്ട​സ്ഥാ​ന​ത്തേ​യ്ക്കു കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​മ​ല്ലോ; അതു​പോ​ലെ അഗ്നി ആളു​കൾ​ക്ക് അഭീ​ഷ്ട​സി​ദ്ധി വരു​ത്തു​ന്നു. നു​ത്യർ​ഹന്‍ = സ്തു​ത്യന്‍.

[4] ക്ഷോ​ണീ​ന​ഭ​ശ്ചാ​രി = രോ​ദോ​വി​ഹാ​രി. വാനം നന​പ്പ​വന്‍ – അന്ത​രീ​ക്ഷ​ത്തില്‍ മഴ​വെ​ള്ളം പാ​റ്റു​ന്ന​വന്‍. പ്രാ​ണാ​യി​ത​ജ്വാ​ലന്‍ – ജ്വാ​ല​ക​ളാ​ണ​ല്ലോ, അഗ്നി​യു​ടെ പ്രാ​ണ​ങ്ങൾ. തൻ​വി​വി​ക്താ​ല​യേ സ്ഥാ​പി​ത​നാ​കു​ന്നു – തനി​യ്ക്കു​ള്ള​തായ വി​ജ​ന​മായ യജ്ഞ​ഗൃ​ഹ​ത്തില്‍ പ്ര​തി​ഷ്ഠി​യ്ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. നീര്‍പോ​ലെ – വെ​ള്ളം സർ​വ​ജീ​വ​ന​മാ​ണ​ല്ലോ. വി​ണ്ണി​ന്നു പോ​കു​വോന്‍ – ഉയ​രെ​ജ​ജ്വ​ലി​യ്ക്കു​ന്ന​തി​നെ സ്വർ​ഗ്ഗ​ഗ​മ​ന​മാ​ക്കി ഉല്‍പ്രേ​ക്ഷി​ച്ചി​രി​യ്ക്കു​ന്നു.

[5] ആ ഹോ​താ​വു് – അഗ്നി. ചമ​യി​പ്പി​തു – സ്തു​തി​ച്ചും ഹോ​മി​ച്ചും അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ പ്ര​ശോ​ഭി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്നു. പൊ​ന്തൊ​പ്പി – പൊ​ങ്ങിയ ജ്വാല. വാന്‍ – ആകാശം. ഉഡു​ക്കൾ = നക്ഷ​ത്ര​ങ്ങൾ; തീ​പ്പൊ​രി​കൾ​ക്കു നക്ഷ​ത്ര​ത്വം കല്പി​ച്ചി​രി​യ്ക്ക​യാ​ണു്. ചി​ന്തു​ന്നു – വി​ത​റു​ന്നു.

[6] നല്പ് – ക്ഷേ​മം. വീ​ണ്ടും വീ​ണ്ടും യാ​ഗ​ങ്ങൾ ചെ​യ്വാന്‍ മനു​ഷ്യ​ന്നു കഴി​വു​ണ്ടാ​കു​മാ​റു, ദ്യാ​വാ​പൃ​ഥി​വി​ക​ളെ ഞങ്ങൾ​ക്കു് അനു​കൂ​ല​ക​ളാ​ക്കി​നിർ​ത്തുക!

[7] ഭൂരി – വളരെ ഗവാ​ശ്വാ​ദി​ധ​നം. ശതം – വളരെ വളരെ പു​ത്രാ​ദി​ക​ളെ. ചോ​റെ​ന്ന കീർ​ത്തി​ക്ക​ത​ക് – അന്ന​മു​ണ്ടാ​യാ​ലേ കേൾവി (കീർ​ത്തി) കി​ട്ടു​ക​യു​ള്ള​വ​ല്ലോ. വഴ​ങ്ങി​യ്ക്കു – വശ​ത്തു നിർ​ത്തി​യാ​ലും. വന്‍കർ​മ്മ​ണാ = വലിയ കർ​മ്മം​കൊ​ണ്ട്. ഭാനു = സൂ​ര്യൻ. പ്ര​ഭാ​തോ​ദ്യോ​തി​തന്‍ = പ്ര​ഭാ​ത​ത്താല്‍ പ്ര​കാ​ശി​പ്പി​യ്ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​വന്‍; പു​ലർ​കാ​ല​ത്താ​ണ​ല്ലോ, അഗ്നി​യെ ജ്വ​ലി​പ്പി​യ്ക്കുക.

[8] ഭാ​നു​മാന്‍ = സൂ​ര്യൻ. ശു​ഭ​സ​ത്രന്‍ = സു​യ​ജ്ഞൻ, ചരി​യ്ക്കും – സഞ്ചാ​രി​യായ. അതിഥി – അതി​ഥി​പോ​ലെ പൂ​ജ​നീ​യന്‍.

[9] ബു​ദ്ധി = നി​ന​വു്. അപ്പൈ – അങ്ങ​യു​ടെ നി​ന​വാ​കു​ന്ന കറ​വു​പ​യ്യ്. ഈപ്സി​ത​വി​ത്തം – ഇച്ഛി​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട പലതരം (ഗവാ​ശ്വാ​ദി) ധനം അങ്ങ​യു​ടെ നി​ന​വില്‍നി​ന്നു സ്തോ​താ​വു കറ​ന്നെ​ടു​ക്കു​ന്നു!

[10] ഞങ്ങൾ സാ​ധാ​ര​ണ​രില്‍ മീ​തെ​യാ​കു​മാ​റു, ഞങ്ങൾ​ക്കു ശ്രേ​ഷ്ഠ​മായ വീ​ര്യ​വും കു​തി​ര​യെ​യും അന്ന​വും അവി​ടു​ന്നു തന്ന​രു​ളക. തും​ഗ​ദു​ഷ്പ്രാ​പം = തും​ഗ​വും (ബഹു​വും) ദു​ഷ്പ്രാപ(ദുർ​ല്ലഭ)വു​മാ​യി​ട്ടു​ള്ള​തു്. രവി​സ​മം ശോ​ഭി​യ്ക്ക – സൂ​ര്യ​നെ​പ്പോ​ലെ ശോ​ഭി​യ്ക്കു​മാ​റാ​ക​ട്ടെ.

[11] ബു​ധര്‍ = വി​ദ്വാ​ന്മാര്‍. സു​ജ​ന്മാ​ക്കൾ = നല്ല ആളുകൾ. പ്ര​ശം​സ്യന്‍ = സ്തു​ത്യന്‍. അന്ന​വാൻ – ഹവി​ഷ്മാന്‍, യജ​മാ​നന്‍. പു​ത്ര​ങ്ക​ലാം​വി​ധം – അച്ഛന്‍ മക​ന്റെ അടു​ക്ക​ലെ​ന്ന​പോ​ലെ തന്നി​ട​ത്തു് (യാ​ഗ​ശാ​ല​യില്‍ സ്വ​സ്ഥാ​ന​ത്തു്) ആളു​ന്ന – ജ്വ​ലി​യ്ക്കു​ന്ന.

[12] മേ​ധാ​ഢ്യര്‍ = യജ​മാ​ന​ന്മാര്‍. ഇരു​പേര്‍ – രണ്ടു​കൂ​ട്ടര്‍. അങ്ങ​യാല്‍ – അങ്ങ​യു​ടെ കനി​വി​നാല്‍. പൊ​റു​പ്പു് – കാ​ല​ക്ഷേ​പം. ഹേമം = സ്വർ​ണ്ണം. പ്ര​ജ​കൾ = ആൾ​ക്കാര്‍.

[1] ആദൃ​ശ്യന്‍ = കാ​ണാ​കു​ന്ന​വൻ. സർ​വ​ലോ​ക​ത്തി​നും = എല്ലാ ജ്ജ​ന​ങ്ങൾ​ക്കും. അർ​ഹന്‍ – ദേ​വ​യ​ജ​ന​യോ​ഗ്യന്‍. സമി​ഗ്ദ്ധന്‍, നരാ​ശം​സന്‍ മു​ത​ലാ​യ​വര്‍ അഗ്നി​ക​ളാ​ണെ​ന്നു മു​മ്പു പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. പൂ​ജി​യ്ക്ക – യജി​യ്ക്ക​ട്ടെ.

[2] ഇട​ങ്ങൾ – ആഹു​തി​സ്ഥാ​ന​ങ്ങൾ. കാ​ട്ടും – വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന. ഹൃ​ത്തി​നാല്‍ നൈ വീ​ഴ്ത്തി – ഉപ​സ്ത​രി​ച്ച്; തന്റെ ഹൃദയം നെ​യ്യാ​ണ്, അലി​വേ​റി​യ​താ​ണ്! അധ്വ​രാ​ഗ്രേ – ഹോ​മ​സ​മ​യ​ത്ത്. തെ​ളി​യി​യ്ക്ക​ട്ടെ – വ്യ​ക്തീ​ക​രി​യ്ക്ക​ട്ടെ; തൃ​പ്തി​പ്പെ​ടു​ത്ത​ട്ടെ എന്നർ​ത്ഥം.

[3] ഈഡി​തന്‍ = സ്തു​തന്‍; ഈഡി​തന്‍ എന്ന അഗ്നി. മർ​ത്ത്യ​ന്നു മു​മ്പ് – മനു​ഷ്യന്‍ ഹോ​മി​യ്ക്കു​ന്ന​തു പി​ന്നീ​ടാ​ണ്. മരു​ത്ത്വാ​നെ – മരു​ത്തു​ക്ക​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ ഇന്ദ്ര​നെ. നാ​ലാം​പാ​ദം ഋത്വി​ക്കു​ക​ളോ​ടു​ള്ള​താ​ണ്: ദർ​ഭ​സ്ഥന്‍ = ദർ​ഭ​പ്പു​ല്ലി​ലി​രി​യ്ക്കു​ന്ന​വ​നായ.

[4] ബർ​ഹി​സ്സ് = ദർഭ; ഇതി​ന്റെ ദേ​വ​ത​യായ ബർ​ഹി​സ്സെ​ന്ന അഗ്നി​യോ​ടു പറ​യു​ന്ന​ത്: സു​വീ​രം = നല്ല വീ​ര​ന്മാ​രോ​ടു​കൂ​ടി​യ​ത്; ഞങ്ങൾ​ക്കു നല്ല വീ​ര​ന്മാ​രെ (പു​ത്രാ​ദി​ക​ളെ) നല്കു​ന്ന​ത്. ഹേ വസു​ക്ക​ളും വി​ശ്വേ​ദേ​വ​ക​ളും ആദി​ത്യ​രു​മാ​കു​ന്ന യാ​ജ്യ​രേ(യജ​നീ​യ​രേ), നി​ങ്ങൾ ധനാർ​ത്ഥം (ഞങ്ങൾ​ക്കു ധനം തരാന്‍) ഘൃ​താ​സി​ക്ത​മാം (ഉപ​സ്ത​രി​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട) ഇതില്‍ (ദർ​ഭ​വി​രി​പ്പില്‍) വാ​ഴ്‌​വിന്‍ (ഇരി​യ്ക്കു​വിന്‍).

[5] മഹാ​ദ്വാർ​ദ്ദേ​വി​മാര്‍ = മഹ​തി​ക​ളായ (അഗ്നി​യു​ടെ) ദ്വാ​ര​ദേ​വ​ത​മാര്‍; വാ​തി​ലു​കൾ. അധ്വ​സ്ത​മാര്‍ – ഉപ​ദ്ര​വി​യ്ക്ക​പ്പെ​ടാ​ത്ത​വര്‍, ശക്തി​മ​തി​കൾ. സദ്വീ​ര​കീർ​ത്തി​മ​ത്താം നിറം കൂ​ട്ടി – യജ​മാ​ന​ന്നു നല്ല വീ​ര​ന്മാ​രാ​ലും യശ​സ്സാ​ലു​മു​ള്ള ശോ​ഭ​യു​ള​വാ​ക്കി.

[6] ഭം​ഗി​യില്‍ നെ​യ്യു​വോര്‍ – രണ്ടു നെ​യ്ത്തു​വി​ദ​ഗ്ദ്ധ​മാര്‍. സമേ​ത​രാ​യ് = തമ്മില്‍ച്ചേർ​ന്ന്. വാര്‍നൂല്‍ – യജ്ഞാം​ഗ​ങ്ങൾ. നേർ​ക്കു – ശരി​യ്ക്കു, വഴി​പോ​ലെ. ഓരോ യജ്ഞാം​ഗ​ത്തെ​യും ക്ര​മേണ അനു​ഷ്ഠി​പ്പി​ച്ചു, പൂർ​ത്തി​വ​രു​ത്ത​ട്ടെ!

[7] ബോധം = അറിവ്. മൈ​മാണ്‍പ് = ആകാ​ര​സൌ​ഷ്ഠ​വം. വിണ്‍ഹോ​താ​ക്കൾ – ദി​വ്യാ​ഗ്നി​ജാ​ത​രായ ഹോ​താ​ക്കൾ; ഭൌ​മാ​ഗ്നി​യും അന്ത​രി​ക്ഷാ​ഗ്നി​യും. ആദി​മര്‍ – പ്ര​ഥ​മ​പൂ​ജ്യ​ന്മാര്‍. ഋക്കാല്‍ – മന്ത്രം ചൊ​ല്ലി. മൂ​ന്നി​ടം – ഗാർ​ഹ​പ​ത്യാ​ഹ​വ​നീ​യ​ദ​ക്ഷി​ണ​സ്ഥാ​ന​ങ്ങൾ. ആദി​ത്യര്‍ = ദേ​വ​ന്മാര്‍.

[8] സര്‍വഗ – സർ​വ​വി​ഷ​യ​വ്യാ​പ്ത. ഗേ​ഹ​മാ​ണ്ട് – യാ​ഗ​ശാ​ല​യില്‍ വന്ന്. ഫവി​സ്സി​നാല്‍ – നമ്മൾ കൊ​ടു​ത്ത ഹവ്യം കൊ​ണ്ട്.

[9] ജനി​യ്ക്ക​ട്ടെ – വേ​ഗ​വാ​നും മറ്റു​മായ പു​ത്രന്‍ നമു​ക്കു പി​റ​ക്ക​ട്ടെ. വേരാം പ്ര​ജ​യെ – കു​ല​ത്തെ നി​ല​നിർ​ത്തു​ന്ന സന്താ​ന​ത്തെ. ദേ​വാ​ന്നം – ദേ​വ​ന്മാർ​ക്കു​ള്ള അന്നം.

[10] സമ്മ​തി​ച്ച് – കർ​മ്മ​ത്തി​ന്ന് അനു​മ​തി തന്ന്. അന്തി​കേ – നമ്മു​ടെ അരി​കില്‍. വന​സ്പ​തി – യൂ​പ​ദേ​വ​ത​യായ അഗ്നി. അഗ്നി – അടു​പ്പി​ലെ അഗ്നി. ശമി​താ​വ് – ശമി​താ​വ് എന്ന അഗ്നി. ത്രി​സി​ക്തം – ഉപ​സ്ത​ര​ണം, അവ​ദാ​നം, അഭി​ഘാ​ര​ണം എന്നി​വ​കൊ​ണ്ടു ശു​ദ്ധീ​കൃ​തം. നി​ലി​മ്പ​രില്‍ – ദേ​വ​ന്മാ​രു​ടെ അടു​ക്കല്‍.

[11] തൂ​കു​ന്നു – അഗ്നി​യില്‍ വീ​ഴ്ത്തു​ന്നു. ഇവന്‍ – അഗ്നി. ഉത്ത​രാർ​ദ്ധം പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​വ​ച​നം: വി​ളി​യ്ക്ക – ദേ​വ​ന്മാ​രെ. സ്വാ​ഹാ​കൃ​തം – സ്വാ​ഹാ എന്നു​ച്ച​രി​ച്ചു ഹോ​മി​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട. ഏല്ക്ക – വഹി​ച്ചാ​ലും.

[1] ദേ​വ​ന്മാര്‍വ​രെ​യു​ള്ള​വ​രെ – മനു​ഷ്യർ​മു​തല്‍ ദേ​വ​കൾ​വ​രെ​യു​ള്ള ജന​ങ്ങ​ളെ.

[2] ജവ​നാ​ശ്വന്‍ = വേ​ഗ​മേ​റിയ കു​തി​ര​ക​ളു​ള്ള​വന്‍.

[3] പോ​കു​മ്പോൾ – സ്വർ​ഗ്ഗ​ത്തി​ലെ​യ്ക്കു തി​രി​യ്ക്കു​മ്പോൾ. പ്രി​യ​സു​ഹൃ​ത്തി​നെ​യെ​ന്ന​പോ​ലെ – വി​ദേ​ശ​ത്തെ​യ്ക്കു പോ​കു​ന്ന​വർ സ്വ​ഗൃ​ഹ​ര​ക്ഷ​യ്ക്ക് ഒരു സ്നേ​ഹി​ത​നെ വെ​യ്ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ. കാ​മി​നി​കൾ – അഗ്നി​യെ കാ​മി​യ്ക്കു​ന്ന​വര്‍. യാ​മി​നി​കൾ = രാ​ത്രി​കൾ.

[4] ഒരാൾ​ക്കു സ്വ​ന്തം പു​ഷ്ടി എപ്ര​കാ​ര​മോ, അപ്ര​കാ​രം സന്തോ​ഷ​ക​ര​മാ​ണ്, അഗ്നി​യു​ടെ പു​ഷ്ടി (തടി​യ്ക്കല്‍, കത്തി​പ്പ​ട​രുക). നാവ് – ജ്വാല.

[5] അദ്ദേ​ഹം – അഗ്നി. ഋത്വി​ക്കു​ക​ളെ കാ​ണി​യ്ക്കും – അവ​രു​ടെ മു​മ്പില്‍ ഉജ്ജ്വ​ലി​യ്ക്കും. വി​ചി​ത്ര​ശോഭ – ഓരോ​ന്നു ഹോ​മി​യ്ക്കു​മ്പോൾ ഓരോ നിറം കാ​ണു​മ​ല്ലോ. കി​ഴ​വ​നാ​യി​ട്ടു – കെടാൻ തു​ട​ങ്ങി​യി​ട്ടു. യു​വാ​വാ​യി​ത്തീ​രു​ന്നു – നെ​യ്യും മറ്റും വീ​ഴ്ത്തു​ക​യാല്‍ കത്തി​യാ​ളു​ന്നു.

[6] ദാഹം പൂ​ണ്ട​വൻ – വെ​ള്ളം കു​ടി​പ്പാൻ വെ​മ്പു​ന്ന​വൻ. കൃ​ഷ്ണ​വര്‍ത്മാ​വ് = അഗ്നി; അഗ്നി​യു​ടെ വഴി പു​ക​കൊ​ണ്ടു കു​റു​ക്കു​മ​ല്ലോ.

[7] വര​ണ്ടവ – മരവും കു​റ​റി​ക്കാ​ടും മറ്റും. നോ​വി​യ്ക്കു​ന്നവ – മു​ള്ളം മറ്റും. കു​ടി​യ്ക്കു​ന്ന​തു – വൃ​ക്ഷാ​ദി​ക​ളു​ടെ നീ​രി​നെ.

[8] മഹ​ത്ത് – വള​രെ​പ്പേ​രെ പു​ലർ​ത്താന്‍ മതി​യാ​വു​ന്ന​ത്.

[9] ഗു​ഹ​യില്‍ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന രമ​ണീ​യ​ങ്ങൾ – ഭൂ​ഗര്‍ഭ​ത്തി​ലു​ള്ള നി​ധി​കൾ. ആക്ര​മ​ണം – ശത്രു​ക്ക​ളു​ടെ. മേ​ധാ​വി​കൾ – യജ​മാ​ന​ന്മാര്‍.

[1] പി​താ​വ് = പാ​ല​കന്‍. ഹോ​താ​വ് – അഗ്നി. പി​തൃ​ര​ക്ഷാർ​ത്ഥം – യജ​മാ​ന​ന്മാ​രെ രക്ഷി​പ്പാൻ. സാ​ന്നർ – ഹവി​സ്സാ​കു​ന്ന അന്ന​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വര്‍.

[2] സത്ര​നേ​താ​വ് = യജ്ഞ​നിർ​വാ​ഹ​കന്‍. രശ്മി​സ​പ്ത​കം – ഏഴു ഹോ​ത്ര​ങ്ങൾ. പോ​താ​വു് – ദേ​വ​ക​ളു​ടെ പോ​താ​വെ​ന്ന ഋത്വി​ക്കായ അഗ്നി. മർ​ത്ത്യന്‍ – മനു​ഷ്യ​നായ പോ​താ​വ്. എട്ടാം – സപ്ത​ഹോ​ത്ര​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടി എട്ടാ​മ​ത്തെ കർ​മ്മ​വും നിർ​വ​ഹി​യ്ക്കു​ന്നു.

[3] എടു​പ്പാ​നും – അധ്വ​ര്യു​വാ​യി​നി​ന്നു ഹവി​സ്സു കൈ​ക്കൊൾ​വാ​നും. സ്തോ​ത്രം ചൊ​ല്ലാ​നും – ഹോ​താ​വാ​യി​നി​ന്നു സ്തു​തി​പ്പാ​നും. വ്യാ​പി​പ്പൂ – പെ​രു​മാ​റു​ന്നു. ചക്രം = തേ​രു​രുൾ. നേമി = ഉരുൾ​ച്ചു​റ​റ്.

[4] ശു​ദ്ധി​കൃ​ത്ത് = വി​ശു​ദ്ധി​യു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​വന്‍. പ്ര​ശാ​സ്താ​വു് – ദേ​വ​ന്മാ​രു​ടെ പ്ര​ശാ​സ്താ​വെ​ന്ന ഋത്വി​ക്കായ അഗ്നി. ഉണ്ടാ​യി = ജനി​ച്ചു. സത്യം – തീർ​ച്ച​യാ​യും ഫല​പ്ര​ദം. ഏതല്‍ക്കർ​മ്മം = ഇവ​ന്റെ (അഗ്നി​യു​ടെ) കർ​മ്മം; കർ​മ്മ​ങ്ങൾ. വി​ദ്വാന്‍ – അറി​വു​ള്ള യജ​മാ​നൻ. കൊ​മ്പ​ത്തു​പോ​ല​വേ – മരം​കേ​റു​ന്ന​വന്‍ ഒരു കൊ​മ്പി​ന്മേൽ നി​ന്നു മറെ​റാ​രു കൊ​മ്പി​ന്മേല്‍ കേ​റു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, കർ​മ്മ​ങ്ങൾ ക്ര​മേണ അനു​ഷ്ഠി​യ്ക്കും.

[5] മു​ത്ത​ണ​ച്ച് = സന്തോ​ഷ​മു​ള​വാ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടു്. ഇതില്‍ – കർ​മ്മ​ത്തില്‍. ഹസ്താം​ഗു​ലി​കൾ = കൈ​വി​ര​ലു​കൾ. നൂ​റു​രു – വളരെ പ്രാ​വ​ശ്യം. മൂ​ന്നി​ലും മു​ഖ്യം. മൂ​ന്ന​ഗ്നി​ക​ളു​ടേ​തി​നെ​ക്കാ​ളും മു​ന്തിയ. ഇന്നേ​ഷ്ടാ​വ് – ദേ​വ​ക​ളു​ടെ നേ​ഷ്ടാ​വെ​ന്ന ഋത്വി​ക്കായ ഈ അഗ്നി.

[6] അമ്മ​ത​ന്ന​നു​ജ​ത്തി – വേ​ദി​യു​ടെ അനു​ജ​ത്തി, ജൂഹു. ഹൃ​ഷ്ട​നാ​യ്ത്തീ​രും = ഹർ​ഷി​യ്ക്കും. അധ്വ​ര്യു​വി​വൻ – ദേ​വ​ക​ളു​ടെ അധ്വ​ര്യു, ഈ അഗ്നി.

[7] ഋത്വി​ക്കാ​യോന്‍ – ദേ​വ​ന്മാ​രു​ടെ ഋത്വി​ക്കായ അഗ്നി. ഇങ്ങ് – മനു​ഷ്യ​രു​ടെ. ആർ​ത്ത്വി​ജ്യം ഏന്തു​മാ​റാക – ഋത്വി​ക്കി​ന്റെ ചുമതല വഹി​യ്ക്ക​ട്ടെ. അതി​മാ​ത്രം = ധാ​രാ​ളം.

[8] വി​ദ്വാന്‍ – അങ്ങ​യു​ടെ മാ​ഹാ​ത്മ്യ​മ​റി​യു​ന്ന യജ​മാ​നന്‍. പൂ​ജാർ​ഹര്‍ – ദേ​വ​ന്മാർ. ധാ​രാ​ളം ആച​രി​യ്ക്ക​ട്ടെ – വളരെ പൂ​ജ​ന​മ​നു​ഷ്ഠി​യ്ക്ക​ട്ടേ; അതി​ന്ന​നു​ഗ്ര​ഹി​ച്ചാ​ലും.

[1] ഈ സ്ത​വ​ങ്ങൾ – എന്റെ സ്തു​തി​കൾ.

[2] ഇതു​കൊ​ണ്ട് – ഈ ആഹു​തി​കൊ​ണ്ട്. ഇസ്സൂ​ക്തം​കൊ​ണ്ടും സേ​വി​യ്ക്കാം. ഊർ​ജ്ജ​സ്സ് = ബലം. സാർ​വ​ത്രി​ക​ക്ര​തോ – എല്ലാ​ട​ത്തും യജി​യ്ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​വ​നേ.

[3] ദ്ര​വ്യം – ഹവി​സ്സാ​കു​ന്ന ധനം.

[4] അതു – ഞങ്ങ​ളൂ​ടെ സ്തു​തി. മഘ​വാന്‍ = അന്ന​വാന്‍.

[6] തുലോം യു​വാ​വ് = യു​വ​ത​മന്‍. രക്ഷ​യ്ക്കർ​ച്ചി​പ്പ​വ​ങ്കല്‍ – രക്ഷാർ​ത്ഥി​യാ​യി പൂ​ജി​യ്ക്കു​ന്ന​വ​ന്റെ (എന്റെ) അടു​ക്കല്‍.

[7] ഉള്ളില്‍ – ആളു​ക​ളു​ടെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തില്‍; ജന​ഹൃ​ദ​യ​ജ്ഞന്‍. ദ്വി​ജ​ന്മ​ജ്ഞന്‍ – രണ്ടു കൂ​ട്ട​രെ​യും, യഷ്ടാ​ക്ക​ളെ​യും യഷ്ട​വ്യ​രെ​യും അറി​യു​ന്ന​വൻ, ദൂ​തൻ​ക​ണ​ക്കി​നേ – ജനാ​ഭി​പ്രാ​യ​മ​റി​യാന്‍ രാ​ജാ​വി​നാല്‍ നി​യു​ക്ത​നായ ദൂ​തന്‍ അതു മന​സ്സി​ലാ​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, ഭവാൻ ഞങ്ങ​ളു​ടെ ഉള്ള​റി​യു​ന്നു.

[8] പൂർ​ത്തി – ഇഷ്ട​പൂർ​ത്തി. ഇങ്ങ് – ഞങ്ങൾ​ക്ക്. ഉയിര്‍ – ചൈ​ത​ന്യം.

[1] അതി​താ​രു​ണ്യ = യുവതമ. ഭാരത – ഋത്വി​ക്പു​ത്ര, ഋത്വി​ക്കു​ക​ളാല്‍ ഉല്‍പാ​ദി​പ്പി​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട​വ​നേ. ഒളി​പെ​റും – കന​കാ​ദി​ക​ളാല്‍ തി​ള​ങ്ങു​ന്ന.

[2] ഇങ്ങു – ഞങ്ങ​ളാല്‍. ആ വി​ദ്വേ​ഷം – ദേവ – നര​വൈ​രം.

[3] സ്വയം – പരാ​പേ​ക്ഷ​കൂ​ടാ​തെ.

[4] ഘൃ​ത​ഹോ​മാ​ന്ത​ര​ങ്ങ​ളില്‍ = നെ​യ്യു ഹോ​മി​യ്ക്കു​ന്ന സമ​യ​ങ്ങ​ളില്‍.

[5] മച്ചി – ചി​ന​പ്പൈ​ക്കൾ = മച്ചി​പ്പ​യ്യും ചി​ന​യു​ള്ള പയ്യും. ഇവ​യെ​ക്കൊ​ണ്ട് – ഇവയെ ഹോ​മി​ച്ച്.

[1] സ്വ​ന്തം ഹൃ​ദ​യ​ത്തോ​ടു പറ​യു​ന്നു: അന്നൈ​ഷി​യെ​ന്ന​പോ​ലേ – ഭക്ഷ​ണ​സാ​ധ​ന​ങ്ങൾ കൊ​ണ്ടു​പോ​രാൻ കു​തി​ര​യെ ഇണ​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ.

[2] പ്ര​ദാ​താ​വ് – ഹവി​സ്സർ​പ്പി​ച്ച​വന്‍, യജ​മാ​നന്‍. വി​രോ​ധി = ശത്രു.

[3] വല്ല​ന്തി = ആപ​ത്ത്, ഇടി​വു്. തല്‍ക്കർ​മ്മം – അഗ്നി​യു​ടെ കർ​മ്മം.

[5] വി​ഴു​ങ്ങ​ന്ന – ശത്രു​ക്ക​ളെ, അല്ലെ​ങ്കില്‍ ഹവി​സ്സു​ക​ളെ. സർ​വ​വി​ഭൂ​തി​യും = സമ​സ്ത​സ​മ്പ​ത്തും.

[1] ഹോ​തൃ​ഗേ​ഹേ – ഹോ​താ​വി​ന്റെ ഇരി​പ്പി​ട​ത്തില്‍, ഉത്ത​ര​വേ​ദി​യില്‍. വസി​യ്ക്ക – സ്ഥി​തി​ചെ​യ്യ​ട്ടെ. സഹ​സ്രം​ഭ​രന്‍ = ആയിരം (വളരെ) പേരെ ഭരി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. അവ്യ​പാ​യ​കർ​മ്മോല്‍ക്കന്‍ – അപാ​യ​മി​ല്ലാ​ത്ത കർ​മ്മ​ങ്ങ​ളില്‍ മന​സ്സു​വെ​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍: അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കർ​മ്മ​ങ്ങൾ​ക്ക​പാ​യം വരി​ല്ല. വസു​പ്ര​വേ​കന്‍ = വാ​സ​യി​താ​ക്ക​ളില്‍വെ​ച്ചു ശ്രേ​ഷ്ഠൻ.

[2] ദൂതൻ – ഞങ്ങ​ളു​ടെ യജ്ഞ​ത്തില്‍ ദേ​വ​ന്മാ​രെ ക്ഷ​ണി​ച്ചു​വ​രു​ത്തു​ന്ന​വന്‍. കട​ത്തി – ആപ​ത്തി​ന്റെ മറു​ക​ര​യി​ല​ണ​ച്ച്. അസ്മ​ത്ത​നു​പു​ത്ര​പൌ​ത്ര​ത്രാ​താ​വ് – ഞങ്ങ​ളു​ടെ ശരീ​ര​ത്തെ​യും പു​ത്ര​പൌ​ത്ര​ന്മാ​രെ​യും രക്ഷി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. തെ​റ​റാ​തെ – വീ​ഴ്ച​വ​രാ​തെ.

[3] ഭജി​യ്ക്കാം – പരി​ച​രി​യ്ക്കാം. കീ​ഴ്‌​വാ​നി​ലും – സ്വർ​ഗ്ഗ​ത്തി​ന്റെ താഴേ അന്ത​രി​ക്ഷ​ത്തി​ലും. ജനി​ദേ​ശം = ഉല്‍പ​ത്തി​സ്ഥാ​നം. ഇങ്ങ് – ഉല്‍പ​ത്തി​സ്ഥാ​ന​ത്ത്.

[4] ദേ​യ​മ​ന്നം വർ​ണ്ണി​യ്ക്കുക – ദേ​വ​ന്മാർ​ക്കു കൊ​ടു​ക്കേ​ണ്ട​തായ അന്ന​ത്തെ, ‘ഇതു സ്വാ​ദു​ത​രം, ഇതു സ്വാ​ദു​ത​രം’ എന്നി​ങ്ങ​നെ അവ​രോ​ടു വർ​ണ്ണി​ച്ചു​പ​റ​യുക. തെ​ളി​ഞ്ഞ വാ​ക്കു് – ഞങ്ങ​ളു​ടെ പരി​ശു​ദ്ധ​സ്തു​തി.

[5] ദൃ​ക്പ്രിയ – കണ്ണി​ന്നി​ഷ്ട​പ്പെ​ട്ട​വ​നേ, ദര്‍ശ​നീയ. നാ​ളില്‍ നാ​ളില്‍ പ്പി​റ​ന്നി​ടും – പ്ര​തി​ദി​നം അഗ്നി​ഹോ​തൃ​സ​മ​യ​ത്തു ജനി​യ്ക്കു​ന്ന. വി​ഭൂ​തി രണ്ടും. ദി​വ്യ​സ​മ്പ​ത്തും, ഭൌ​മ​സ​മ്പ​ത്തും. വാ​ഴ്ത്തു​വോൻ = സ്തോ​താ​വു്. സല്‍പു​ത്ര​വി​ത്തേ​ശന്‍ – നല്ല മക്ക​ളു​ടെ​യും ധന​ത്തി​ന്റെ​യും അധി​പ​തി.

[6] ഇസ്സേന – ജ്വാ​ലാ​സ​മൂ​ഹം. ധന​ശ്രീ​കൾ = ധനവും കാ​ന്തി​യും. അവ്യ​ഥം – സുഖേന. സു​രാർ​ച്ച​കൻ – ദേ​വ​ന്മാ​രെ ഹവി​സ്സർ​പ്പി​ച്ചു പൂ​ജി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍.

[1] വളർ​ത്തും – ജ്വ​ലി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്ന. ഹ്വാ​ത​വ്യന്‍ = വി​ളി​യ്ക്ക​പ്പെ​ടേ​ണ്ടു​ന്ന​വന്‍. അച്ഛന്‍ അച്ഛ​നെ​ന്ന​പോ​ലെ രക്ഷി​യ്ക്കു​ന്ന​വൻ. നി​ഷേ​വ്യന്‍ – പരി​ച​ര​ണീ​യ​നാ​കു​ന്നു.

[2] വി​ശ്വ​സ്ത​വം മേ വിളി – എന്റെ സർ​വ​സ്തോ​ത്ര​സ​ഹി​ത​മായ ആഹ്വാ​നം. കൃ​ഷ്ണാ​രു​ണ​ശ്വേ​ത​ഹ​യ​ങ്ങൾ = കറു​ത്ത​വ​യോ ചെ​മ​ന്ന​വ​യോ വെ​ളു​ത്ത​വ​യോ ആയ അശ്വ​ങ്ങൾ. തൃ​ത്തേര്‍ – അവി​ടു​ത്തെ രഥം. പെ​രു​മാ​റു​മെ​ങ്ങും – അവി​ടു​ന്ന് എല്ലാ​ട​ത്തും വി​ഹ​രി​യ്ക്കു​ന്നു.

[3] മലർ​ന്ന പെ​ണ്ണില്‍ – അര​ണി​യില്‍. ക്രി​യാർ​ത്ഥം ജനി​തന്‍ – അഗ്നി​ഹോ​ത്ര​ത്തി​ന്നാ​യി ഉൽ​പാ​ദി​പ്പി​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട​വൻ. നാ​നൌ​ഷ​ധി​ഗർ​ഭ​മാ​കും – വി​വി​ധ​സ​സ്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ അന്തർ​ഭാ​ഗ​ത്തു വർ​ത്തി​യ്ക്കും.

[4] ദ്യു​തി = ശോഭ. ദൃ​ശ്യന്‍ = ദർ​ശ​നീ​യന്‍.

[5] എങ്ങും – യജ്ഞ​സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ക്കെ. യഥേ​ഷ്ട​വർ​ണ്ണന്‍ – യജ​മാ​ന​ന്റെ ഇച്ഛ​യ്ക്കൊ​ത്ത നിറം വഹി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. സ്പർ​ശി​ച്ചു​കൂ​ടാ​ത്ത​വന്‍ – തൊ​ട്ടാല്‍ പൊ​ള്ളു​മ​ല്ലോ. മഹ​സ്വി = തേ​ജ​സ്സു തഴ​ച്ച​വൻ.

[6] പര​ന്ത​പന്‍ = ശത്രു​ക്ക​ളെ തപി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. അനൂ​നന്‍ = പൂർ​ണ്ണന്‍. തേന്‍ – മധു​ര​മായ കർ​മ്മ​ഫ​ലം. തൂ​കു​വോ​നെ – യജ​മാ​ന​ങ്കൽ പൊ​ഴി​യ്ക്കു​ന്ന​വ​നെ.

[1] നി​ന്റെ അർ​ത്ഥ​ദാ​നം ഞങ്ങ​ളി​ലാ​ക്കി​യാല്‍ക്കൊ​ള്ളാം – നി​ന്റെ ധന​ദാ​ന​ത്തി​നു ഞങ്ങ​ളെ പാ​ത്ര​മാ​ക്കി​യാ​ലും. ധനൈഷി – യജ​മാ​ന​ന്നു ധന​ലാ​ഭ​ത്തെ ഇച്ഛി​യ്ക്കു​ന്ന​തു്. അന്നം – ഹവി​സ്സു​കൾ.

[2] വന്‍നീര്‍ = മഹ​ത്തായ ജലം. സ്തു​ത്യാ = സ്തു​തി​യാല്‍. മൃ​ത്യു​വി​ല്ലെ​ന്നോർ​ത്ത – തനി​യ്ക്കു മര​ണ​മി​ല്ലെ​ന്ന​ഭി​മാ​നി​ച്ച. വി​ധ്വം​സി – വി​ശ്വം മു​ടി​യ്ക്കു​ന്ന വൃ​ത്രന്‍.

[3] രു​ദ്രി​യ​സ്തോ​മം = സു​ഖ​ക​ര​മായ സ്തോ​മം. അന്‍പ് – ഹർഷം. ഈ സ്വ​ച്ഛോ​ക്തി​കൾ – ഉക്ഥ​വും സ്തോ​മ​വും; രണ്ടു​ത​രം സ്തോ​ത്ര​ങ്ങൾ.

[4] അസ്ത്രം = ആയുധം. വെ​ന്ന​രുൾക – കല്പി​ച്ചു ജയി​ച്ചാ​ലും. ധ്വം​സ​കര്‍ – നാ​ശ​കര്‍; അസു​രാ​ദി​കൾ.

[6] പൂർ​വ​വന്‍കർ​മ്മ​ങ്ങൾ = പണ്ട​ത്തെ മഹാ​കർ​മ്മ​ങ്ങൾ. നവ​ങ്ങൾ – ഇപ്പോ​ഴ​ത്തെ കർ​മ്മ​ങ്ങൾ. സൂ​ര്യന്‍ – സൂ​ര്യ​രു​പന്‍. ഹരികൾ – ഹരികൾ എന്ന രണ്ട​ശ്വ​ങ്ങൾ.

[7] കി​ട​ന്നു​പു​ള​ച്ചി​തു – മഴ പെ​യ്യു​മെ​ന്ന ആഹ്ലാ​ദ​ത്താല്‍. ഉലാ​ത്തി – വർ​ഷ​ണ​ത്തി​ന്നു് എങ്ങും സഞ്ച​രി​ച്ച്.

[8] അമ്മ​മാര്‍ – ജല​ങ്ങൾ. ഭാ​ര​തി​യെ – അന്ത​രി​ക്ഷ​വാ​ണി​യെ, ശബ്ദ​ത്തെ. പര​ത്തി​നാര്‍ എന്ന​തി​ന്റെ കര്‍ത്തൃ​പ​ദ​മാ​യി മരു​ത്തു​ക്ക​ളെ അധ്യാ​ഹ​രി​യ്ക്ക​ണം: ശബ്ദ​ത്തെ മരു​ത്തു​ക്കൾ വ്യാ​പി​പ്പി​ച്ചു.

[9] ആയതം – വി​ശാ​ലം. വർഷകൻ = വൃ​ഷാ​വ്, ഇന്ദ്രന്‍.

[10] മർ​ത്ത്യാ​തീ​തൻ – താ​നൊ​രു മർ​ത്ത്യ​ന​ല്ല എന്ന​ഭി​മാ​നി​ച്ച​വൻ. ഉത്ത​രാർ​ദ്ധ​ത്തില്‍ ധീ​മാന്‍ കര്‍ത്തൃ​പ​ദം. മാ​യാ​വി​ദാ​ന​വ​മാ​യ​കൾ = മാ​യാ​വി​യായ ദാ​ന​വ​ന്റെ (വൃ​ത്ര​ന്റെ) മായകൾ.

[11] നന്ദി വളർ​ക്ക തേ – അങ്ങ​യ്ക്ക് ആഹ്ലാ​ദം വളർ​ത്ത​ട്ടെ. എന്നാ​യ് – എന്നി​ങ്ങ​നെ പ്രാർ​ത്ഥി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട്. തർ​പ്പി​ക്കുക = സന്ത്യ​പ്ത​നാ​ക്കുക.

[12] നി​ന്നെ​ത്തൊ​ട്ട് – അങ്ങ​യെ പരി​ച​രി​ച്ച്. ഇച്ഛ​യാ – ഫലാ​ഭി​ലാ​ഷ​ത്തോ​ടേ. ഇപ്പോ​ഴെ – ഉടനെ.

[13]നിൻ​നേ​തൃ​ത്വാൽ സ്വാ​വ​ന​മാർ​ത്ത് = അങ്ങ​യു​ടെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തിൽ നി​ന്നു സ്വ​ര​ക്ഷ കി​ട്ട​ണ​മെ​ന്നി​ച്ചി​ച്ച്. അന്നം കൂ​ട്ടും – ഹവി​സ്സു ധാ​രാ​ളം സം​ഭ​രി​യ്ക്കു​ന്ന.

[14]ഇല്ലം = ഗൃഹം. മരുൽ​ബ​ലം = മരു​ത്തു​ക്ക​ളു​ടെ ബലം. മരു​ത്തു​ക്കൾ​ക്ക​ത്രേ. ആദ്യം സോമം.

[15] നി​ന്നെ മത്താ​ടി​പ്പോർ – അങ്ങ​യെ ഇമ്പ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന മരു​ത്തു​ക്കൾ. ഉറ​പ്പ് – മനോ​ദാർ​ഢ്യം. അഥവാ ദേ​ഹ​ബ​ലം. പൂ​ജ്യ​രൊ​ത്ത് – മരു​ത്തു​ക്ക​ളോ​ടു കൂടി. കോ​പ്പ് – പശു​പു​ത്രാ​ദി​സ​മ്പ​ത്ത്. താരക – പാ​പ​ങ്ങ​ളെ കട​ത്തി​വി​ടു​ന്ന​വ​നേ. വി​ണ്ണി​നെ​യും – ഞങ്ങ​ളെ അഭി​വൃ​ദ്ധി​പ്പെ​ടു​ത്തി, അതു​കൊ​ണ്ടു​ത​ന്നെ സ്വർ​ഗ്ഗ​ത്തെ​യും അഭി​വൃ​ദ്ധി​പ്പെ​ടു​ത്തി​യാ​ലും; ഞങ്ങ​ളു​ടെ യാ​ഗ​മാ​ണ​ല്ലോ. സ്വർ​ഗ്ഗ​ത്തി​ന്റെ സമ്പ​ത്ത്.

[17] സാ​ഘോ​ഷാ​ഭി​പ്ല​വി​കാ​ഹ​ങ്ങൾ – സ്തോ​ത്ര​ഘോ​ഷ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടിയ ‘ത്രി​ക​ദ്രുക’കർ​മ്മ​ദി​വ​സ​ങ്ങൾ. അഥ = അന​ന്ത​രം. മീശ കട​ഞ്ഞ് – മീ​ശ​മേൽ പറ്റിയ സോ​മ​ര​സം കട​ഞ്ഞു​ക​ള​ഞ്ഞ്. സാ​ശ്വ​നാ​യ് – ഹരി​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി. നീർ​കു​ടി​പ്പാൻ – മറ്റു യാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ

[18] ധന്യർ – കർ​മ്മാ​നു​ഷ്ടാ​താ​ക്കൾ. വെ​ളി​ച്ചം തു​റ​ന്നു – സൂ​ര്യ​ന്റെ മൂടൽ നീ​ക്കി. ഇട​ത്താ​യ് = ഇട​ത്തു​വ​ശ​ത്ത്.

[19] ത്വാ​ഷ്ടൻ – ത്വ​ഷ്ടാ​വി​ന്റെ മകനായ വി​ശ്വ​രൂ​പൻ. ത്രി​തൻ – ത്രി തന്നെ​ന്ന മഹർഷി.

[20] അങ്ങ​യ്ക്കു തരാൻ, മത്തു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന സോ​മ​നീര്‍ പി​ഴി​ഞ്ഞ ആ ത്രി​ത​ന്നു​വേ​ണ്ടി മു​തിർ​ന്നു് (സോ​മ​പാ​ന​ത്താല്‍ വളർ​ന്ന്) അങ്ങ് അര്‍ബു​ദ​നെ​ന്ന അസു​ര​നെ അസ്ത​മി​പ്പി​ച്ചു (നശി​പ്പി​ച്ചു). ഭാ​സ്ക​ര​ച​ക്രം​കൊ​ണ്ട് – സൂ​ര്യ​ന്റെ രഥ​ച​ക്ര​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നെ​ടു​ത്ത്, അതു​കൊ​ണ്ട്. സാം​ഗി​ര​സ്സാ​യ് = അം​ഗി​ര​സ്സു​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി. പണികൾ എന്ന അസു​ര​ന്മാ​രു​ടെ തല​വ​ന​ത്രേ, വലൻ. ഉത്ത​രാർ​ദ്ധം പരോ​ക്ഷം.

[21] ഉത്ത​മാർ​ത്ഥ​ത്തെ​ച്ചു​ര​ത്തു​മേ – തീർ​ച്ച​യാ​യും ശ്രേ​ഷ്ഠ​ധ​ന​ത്തെ നല്കും. രാ​ധ്യന്‍ = ആരാ​ധ്യൻ. അതു് ഉത്ത​മാർ​ത്ഥം. ഈ സ്തോ​താ​ക്കൾ​ക്കു് – ഞങ്ങൾ​ക്ക്. സു​വീ​രര്‍ = നല്ല വീ​ര​ന്മാ​രോ​ടു​കൂ​ടി.

[1] ഗൃ​ത്സ​മ​ദ​ന്റെ യജ്ഞ​ത്തില്‍ ചെന്ന ഇന്ദ്രൻ ഏകാ​കി​യാ​ണെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞി​ട്ട്, അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ അസു​ര​ന്മാർ വള​ഞ്ഞു. അപ്പോൾ ഇന്ദ്രന്‍ ഗൃ​ത്സ​മ​ദ​ന്റെ വേ​ഷ​ത്തിൽ യാ​ഗ​ശാ​ല​യില്‍നി​ന്നു പു​റ​ത്തെ​യ്ക്കി​റി​ങ്ങി, സ്വർ​ഗ്ഗ​ത്തി​ലെ​യ്ക്കു പോയി. അസു​ര​ന്മാ​രാ​ക​ട്ടേ, ‘ഇന്ദ്രൻ വരാൻ വൈ​കി​യ്ക്ക​യാ​ണെ’ന്നു കരുതി അക​ത്തു കട​ന്നു. അവിടെ ഗൃ​ത്സ​മ​ദൻ​മാ​ത്ര​മേ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളു. അതി​നാല്‍, ‘ഗൃ​ത്സ​മ​ദന്‍ പോ​യ​ല്ലോ; ഇയ്യാൾ നമ്മെ​പ്പേ​ടി​ച്ചു ഗൃ​ത്സ​മ​ദ​രൂ​പം ധരി​ച്ചി​രി​യ്ക്കു​ന്ന ഇന്ദ്ര​നാ​ണെ’ന്നു നി​ശ്ച​യി​ച്ച്, അസു​ര​ന്മാർ അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ കട​ന്നു​പി​ടി​ച്ചു. അപ്പോൾ അദ്ദേ​ഹം, ‘ഞാ​ന​ല്ല ഇന്ദ്രന്‍’ എന്നു് അവ​രോ​ടു പറ​യു​ന്നു: (ഈ ഇതി​ഹാ​സം വേറേ രണ്ടു​മൂ​ന്നു​വി​ധ​ത്തി​ലു​മു​ണ്ട്; മഹാ​ഭാ​ര​ത​ത്തി​ലേ​താ​ണ് ഇവിടെ കാ​ണി​ച്ച​ത്.) അദ്ദേ​ഹ​മാ​ണ്, ഇന്ദ്രന്‍ – തു​ച്ഛ​നായ ഞാ​ന​ല്ല.

[3] അഗ്നി – വൈ​ദ്യു​താ​ഗ്നി.

[4] വീ​ഴാ​താ​ക്കുക – ഉറ​പ്പില്‍ നിർ​ത്തുക. താന്ന മു​ടി​യ​ന്മാര്‍ – നി​കൃ​ഷ്ട​രായ വി​ധ്വം​സ​ക​ന്മാർ, അസു​ര​ന്മാര്‍. കു​ഴി​യില്‍ മൂടുക – കൊ​ല്ലുക, അഥവാ നര​ക​ത്തില്‍ വീ​ഴ്ത്തുക. ലക്ഷ്യ​ത്തെ വെ​ല്ലു​ന്ന​വന്‍ – എതി​രാ​ളി​ക​ളെ ജയി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. ഒരു വേ​ട​നെ​ന്ന​പോ​ലെ – വേ​ടന്‍ ഉദ്ദേ​ശി​ച്ച മൃ​ഗ​ത്തെ പി​ടി​യ്ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ.

[5] ഘോ​രന്‍ – ശത്രു​ഘാ​ത​ക​നായ ഇന്ദ്രന്‍.

[6] പി​ഴി​ഞ്ഞ​വ​നെ – യജ​മാ​ന​നെ.

[7] ജനി​പ്പി​യ്ക്കുക – മൂ​ടല്‍ നീ​ക്കി വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തുക.

[8] രണ്ടു​ത​രം ശത്രു​ക്ക​ളും – സ്വ​സ്വ​വി​ജ​യ​ത്തി​ന്നാ​യി.

[9] വീ​ഴാ​ത്തവ – പർ​വ​താ​ദി​കൾ.

[10] ഉങ്കു​കാ​രൻ – അഹ​ങ്കാ​രി.

[12] സപ്ത​ര​ശ്മി – വരാഹു, സ്വ​ത​പ​സ്സ്, വി​ദ്യു​ന്മ​ഹ​സ്സ്, ധൂപി, ശ്വാ​പി, ഗൃ​ഹ​മേ​ധം, അശി​മി​വി​ദ്വി​ട്ട് എന്നീ ഏഴു പർ​ജ്ജ​ന്യ(വർഷക)രശ്മി​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വന്‍. രൌ​ഹി​ണന്‍ – ഒര​സു​രൻ.

[14] ഈ അന്നം – ഞങ്ങ​ളു​ടെ പു​രോ​ഡാ​ശ​വും മറ്റും.

[15] ഇന്ദ്ര​നോ​ടു നേ​രി​ട്ടു പറ​യു​ന്നു: സത്യന്‍ – എളു​പ്പ​ത്തിൽ അറി​യ​പ്പെ​ടാ​വു​ന്ന​വ​ന​ല്ലെ​ങ്കി​ലും യഥാർ​ത്ഥ​ഭൂ​തൻ.

[1] ഋതു – വർ​ഷാ​കാ​ലം.

[2] അം​ഭോ​നി​ധി​യ്ക്ക് ആഹാരം – സമു​ദ്ര​ത്തി​ന്നു ഭക്ഷ​ണം, ജലം. ഇവ – സോ​മോല്‍പാ​ദന നദീ​പ്ര​വർ​ത്ത​നാ​ദി​കൾ.

[3] ഒരാൾ – ഹോ​താ​വ്. നല്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത് – യജ​മാ​ന​നാല്‍ ദേ​വ​ന്മാർ​ക്കു കൊ​ടു​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്. എടു​ത്തു​പ​റ​യു​ന്നു – ദേ​വ​ന്മാ​രെ ശ്ര​ദ്ധി​പ്പി​പ്പാൻ. വി​ശ​സി​യ്ക്കുക – ഞെ​ക്കി​ക്കൊ​ല്ലുക. അതേ​കർ​മ്മം – വി​ശ​സ​നം. ഇത്, ഒര​ധ്വ​ര്യു​വി​ന്റെ ജോ​ലി​യാ​ണ്. ഒരാ​ളു​ടെ – മറെ​റാ​ര​ധ്വ​ര്യു​വി​ന്റെ. പൊ​റു​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു – ബ്ര​ഹ്മാ​വെ​ന്ന ഋത്വി​ക്കി​നാല്‍; ഇദ്ദേ​ഹം പി​ഴ​യ്ക്കു പ്രാ​യ​ശ്ചി​ത്തം ചെ​യ്യും. ഇവ – ഹവി​ഷ്പ്ര​ദാ​നാ​ദി​കൾ.

[4] അച്ഛന്‍ – രക്ഷി​താ​വായ യജ​മാ​നന്‍. വെ​റു​തെ​യി​രി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍ – ജോ​ലി​യൊ​ന്നും ചെ​യ്യാ​ത്ത അഗ്നി. കത്തു​ന്ന വി​റ​കി​ന്റെ ഒച്ച​യാ​ണ്, കടി​ച്ചു​ച​വ​യ്ക്കൽ. ഇവ – ധന​വി​ഭ​ജ​നാ​ദി​കൾ.

[5] നന്നാ​ക്കി – സു​ഗ​മ​ങ്ങ​ളാ​ക്കി. കു​തി​ര​യെ വെ​ള്ളം​കൊ​ണ്ടെ​ന്ന​പോ​ലെ – നന​ച്ചാല്‍ കു​തി​ര​യ്ക്കു ചൊടി കൂ​ടു​മ​ല്ലോ.

[6] നന​ഞ്ഞ​തില്‍നി​ന്ന് – വെ​ള്ളം വീണ തണ്ടി​ന്മേല്‍നി​ന്ന്. ഉണ​ങ്ങിയ – നന​വി​ല്ലാ​ത്ത. മധു​ര​വ​സ്തു – ആസ്വാ​ദ്യ​മായ നെ​ല്ലും മറ്റും. പരി​ചാ​ര​ക​നെ ധന​സ​മൃ​ദ്ധ​നാ​ക്കു​ന്നു.

[7] മഹ​ത്തു​ക്കൾ – പർ​വ​താ​ദി​കൾ.

[8] അന്ന​ത്തി​ന്നും – അന്ന​ങ്ങ​ളെ രക്ഷി​പ്പാ​നും. സഹവസു – ഒര​സു​രന്‍. കട​ത്തി​യ​തു് – വജ്രം​കൊ​ണ്ടു വധി​ച്ച​തു്.

[9] ആയിരം – വാ​ഹ​ന​ങ്ങൾ. സു​ഖ​ത്തി​ന്ന് – സു​ഖ​സ​ഞ്ചാ​ര​ത്തി​ന്ന്. സ്തു​തി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍ – സ്തോ​താ​വി​നെ ഏർ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന യജ​മാ​നന്‍. ദഭീതി – ഒരു ഋഷി.

[10] ഭവാ​ന്നു സമർ​പ്പി​യ്ക്കു​ന്നു – യജ​മാ​ന​ന്മാര്‍ ഹവി​സ്സ്. വെ​യ്ക്കു​ന്നു – ആളുകൾ ധനം ഭവാ​ന്റെ കർ​മ്മ​ത്തി​ന്നു (ഭവ​ദാ​രാ​ധ​ന​ത്തി​ന്നു) സൂ​ക്ഷി​യ്ക്കു​ന്നു. ആറു വി​ശാ​ല​വ​സ്തു​ക്കൾ – ദ്യോ​വ്, ഭൂവ്, പകല്‍, രാ​ത്രി, ജലം, ഔഷധി.

[11] ഒരൊ​റ്റ​ക്കർ​മ്മം – ഒരി​യ്ക്കല്‍മാ​ത്രം പൊ​രു​തല്‍. ധനം – ശത്രു​ക്ക​ളു​ടെ മു​തല്‍. ജാ​തൂ​ഷ്ഠി​രന്‍ – ഒരാ​ളു​ടെ പേര്‍.

[12] തുർ​വീ​തി, വയ്യന്‍ എന്നീ രണ്ടു​പേര്‍ വെ​ള്ളം നി​റ​ഞ്ഞ ഒരു പുഴ കട​ക്കാൻ വയ്യാ​ഞ്ഞു വി​ഷ​മി​യ്ക്കെ, അവരെ അങ്ങു സുഖേന കട​ത്തി​വി​ട്ടു. പരാ​വൃ​ക്ക് – ഒരൃഷി. കര​യേ​റ​റി – കാഴ്ച തെ​ളി​യി​ച്ചും കാല്‍മു​ട​ന്തു പോ​ക്കി​യും ദുഃ​ഖ​ത്തില്‍നി​ന്നു​ദ്ധ​രി​ച്ചു. പേര്‍കേൾ​പ്പി​ച്ച = യശ​സ്സാർ​ജ്ജി​ച്ച.

[13] ദാ​ന​ത്തി​ന്നു – ആളു​കൾ​ക്കു കൊ​ടു​ക്കാ​നും, തങ്ങൾ​ക്ക​നു​ഭ​വി​പ്പാ​നും.

[1] ഗൃ​ത്സ​മ​ദന്‍ പറ​യു​ന്നു: മദ​ക​ര​മായ അന്നം – സോമം. പാ​ത്ര​ങ്ങൾ – ചമ​സ​ങ്ങൾ. തൂ​കു​വിന്‍ – അഗ്നി​യില്‍ പക​രു​വിന്‍.

[2] അതു – സോമം.

[3] ദൃ​ഭീ​കന്‍ – ഒര​സു​രന്‍. ഇതിനെ – സോ​മ​ര​സ​ത്തെ.

[4] ഉര​ണന്‍ – ഒര​സു​രന്‍. അര്‍ബു​ദൻ – മറെ​റാ​ര​സു​രന്‍.

[5] അശ്ന​നും മറ്റും അസു​ര​ന്മാർ​ത​ന്നെ. ശോഷം – ബല​ക്ഷ​യം.

[6] വർ​ച്ചി​യു​ടെ നൂ​റാ​യി​ര​ത്തെ – വർ​ച്ചി എന്ന അസു​ര​ന്റെ നൂ​റാ​യി​രം ആളു​ക​ളെ.

[7] നൂ​റാ​യി​രം​പേ​രെ – നൂ​റാ​യി​രം അസു​ര​ന്മാ​രെ. കു​ത്സ​നും, ആയു​വും ഭി​വോ​ദാ​സ​നും രാ​ജർ​ഷി​മാ​ര​ത്രേ.

[9] ആ മാദകം – ലഹ​രി​പി​ടി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്ന സോമം.

[10] അറി​യും – അറി​ഞ്ഞ​നു​ഗ്ര​ഹി​യ്ക്കും.

[2] നി​റ​ച്ചു – തന്റെ തജ​സ്സു​കൊ​ണ്ട്.

[3] മാർ​ഗ്ഗ​ങ്ങൾ – പ്ര​വാ​ഹ​മാർ​ഗ്ഗ​ങ്ങൾ.

[4] പണ്ടു ചു​മു​രി, ധുനി മു​ത​ലായ അസു​ര​ന്മാര്‍ ദഭീതി എന്ന ഒരു രാ​ജർ​ഷി​യു​ടെ പുരി വള​ഞ്ഞ്, അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ പി​ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​പോ​യി​പോൽ.

[5] ഈ മഹാ​ന​ദി – പരു​ഷ്ണി എന്ന നദി. ഇറ​ങ്ങാന്‍ വയ്യാ​ത്ത​വര്‍ – ചില ഋഷി​മാര്‍. ധനാ​പ്തി​യ്ക്കാ​യി – തങ്ങൾ ഉദ്ദേ​ശി​ച്ച ദ്ര​വ്യം നേ​ടാന്‍.

[6] വണ്ടി തകർ​ത്ത കഥ മറെ​റാ​രേ​ട​ത്തു വി​വ​രി​യ്ക്കും.

[7] പണ്ടു, കാലും കണ്ണു​മി​ല്ലാ​ത്ത പരാ​വൃ​ക്ക് ചില കന്യ​ക​മാ​രെ പി​ടി​കൂ​ടാൻ​നോ​ക്കി; അവര്‍ പാ​ഞ്ഞു​പോ​യ്ക്ക​ള​ഞ്ഞു. അപ്പോൾ ആ ഋഷി ഇന്ദ്ര​നെ സ്തു​തി​ച്ചു കാലും കാ​ഴ്ച​യും നേടി. ഇക്ക​ഥ​യാ​ണ്, ഈ ഋക്കില്‍. കാല്‍മു​ട​ന്തന്‍ പാ​ഞ്ഞെ​ത്തി – ഇന്ദ്ര​പ്ര​സാ​ദ​ത്താല്‍ മു​ട​ന്തു​നീ​ങ്ങി, പാ​ഞ്ഞു, കന്യ​ക​മാ​രു​ടെ അടു​ക്ക​ലെ​ത്തി. നന്നാ​യി കണ്ടു – അന്ധത നീ​ങ്ങു​ക​യാല്‍ കന്യ​ക​മാ​രെ സ്പ​ഷ്ട​മാ​യി കാ​ണു​ക​യും​ചെ​യ്തു.

[9] രംഭി – ദഭീ​തി​യു​ടെ ഹരി​ക്കാ​രന്‍.

[1] യജ​മാ​ന​ന്മാ​രോ​ടു പറ​യു​ന്നു: സജ​ജ​നോ​ത്ത​മ​ന്ന് – സജ്ജ​ന​ങ്ങ​ളില്‍(ദേ​വ​ന്മാ​രിൽ)വെ​ച്ചു ശ്രേ​ഷ്ഠ​നായ ഇന്ദ്ര​ന്നു്. ജര​പി​ടി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്ന – ലോ​ക​ത്തി​ന്നു വാർ​ദ്ധ​ക്യം വരു​ത്തു​ന്ന. നീര്‍ – സോ​മ​ര​സം.

[4] യജ​മാ​ന​നോ​ടും, ഒടു​വില്‍ ഇന്ദ്ര​നോ​ടും പറ​യു​ന്നു: ഒരു​ങ്ങി​നി​ല്ക്കു​ന്ന​വൻ – കർ​മ്മി​ക​ളെ അനു​ഗ്ര​ഹി​പ്പാൻ.

[5] വർഷി – ഫല​ങ്ങ​ളെ വർ​ഷി​യ്ക്കു​ന്ന​ത്. മധു​ര​സം – മത്തു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന സോ​മ​നീർ. വർ​ഷ​കാ​ന്നൻ = ഫല​വർ​ഷി​ക​ളായ അന്ന​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വൻ വർഷകൻ – ഫലം വർ​ഷി​യ്ക്കു​ന്ന ഇന്ദ്രൻ. ചെ​ല്ലു​ന്നു – ഇന്ദ്ര​ന്റെ അടു​ക്ക​ലെ​യ്ക്ക്. വൃ​ഷാ​ക്കൾ – സോ​മ​ര​സം തളി​യ്ക്കു​ന്ന​വര്‍. വൃഷഭൻ – ദേ​വ​ശ്രേ​ഷ്ഠൻ.

[6] വൃ​ഷാ​വ് – കാ​മ​വർ​ഷി. മാദകം – മത്തു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന സോ​മ​നീർ.

[7] യു​ദ്ധ​ത്തില്‍ സ്തു​തി​തല്‍പ​രന്‍ – സ്തു​തി​യ്ക്കു​ന്ന​വ​രെ ജയി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. തോ​ണി​യ്ക്കൊ​ത്ത​വന്‍ – ആപ​ത്തു​ക​ളെ കട​ത്തി വി​ടു​ന്ന​വൻ. ധർ​ഷ​കന്‍ – ഭവല്‍പ്ര​സാ​ദ​ത്താല്‍ ശത്രു​ക്ക​ളെ ആക്ര​മി​യ്ക്കാൻ കഴി​വു​ള്ള​വന്‍. നമ്മു​ടെ എന്നു തു​ട​ങ്ങു​ന്ന വാ​ക്യ​ങ്ങൾ യജ​മാ​ന​ന്മാ​രോ​ടു​ള്ള​വ​യാ​ണു്: വാ​ക്ക് – സ്തൂ​തി. കി​ണ​റി​ന്നൊ​ത്ത – കിണർ ജല​ത്തി​ന്റെ ഇരി​പ്പി​ട​മാ​ണ​ല്ലോ; അതു​പോ​ലെ, ധന​ത്തി​ന്റെ ഇരി​പ്പ​ട​മാ​ണ്, ഇന്ദ്രൻ.

[8] കു​ട്ടി​യെ – ക്ഷുല്‍പീ​ഡ​യില്‍നി​ന്നെ​ന്ന​പോ​ലെ.

[1] പു​തി​യ​തൊ​ന്നു – പുതിയ ഒരു സ്തോ​ത്രം.

[2] അവന്‍ – ആ ഇന്ദ്രന്‍.

[3] പൊ​ങ്ങി​ച്ചു – തുലോം പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ച്ചു.

[4] ആ പു​രാ​ത​നൻ – ഇന്ദ്രന്‍. വോ​ഢാ​വ് – ലോ​ക​ത്തെ വഹി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. ഇരു​ട്ടു​കൾ – തമോ​രൂ​പര്‍.

[5] താ​ഴ​ത്തെ​യ്ക്ക് – ഭൂ​മി​യി​ലെ​യ്ക്ക്.

[6] അച്ഛൻ – പ്ര​ജാ​പ​തി. ക്രി​വി – ഒര​സു​രന്‍. ഉറ​ക്കി​യ​ത് – കൊ​ന്ന​ത്.

[7] ഒരു സ്ത്രീ – അവി​വാ​ഹിത.

[1] ഇന്ദ്ര​ര​ഥ​ത്തെ വർ​ണ്ണി​യ്ക്കു​ന്നു: സ്വർ​ഗ്ഗ​പ്രാ​പ​കം – സു​കൃ​തി​ക​ളെ സ്വർ​ഗ്ഗ​ത്തില്‍ കൊ​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​തു്. അത് – ആ രഥം.

[2] യജ്ഞ​ത്തെ വർ​ണ്ണി​യ്ക്കു​ന്നു: അതു് – യജ്ഞം. ഒന്നാ​മ​ത്ത​തു് – പ്രാ​ത​സ്സ​വ​നം. അന്യർ – ഋത്വി​ക്കു​കൾ. അന്യ – വേദി. അന്യ​രോ​ടു – ദേ​വ​ന്മാ​രോ​ടു.

[3] അധികം – എന്നെ​ക്കാ​ളേ​റെ. ഭവാന്‍ മറ്റാ​രു​ടെ​യെ​ങ്കി​ലും യജ്ഞ​ത്തി​ന്നു പോ​യ്ക്ക​ള​യ​രു​ത്; ഇവിടെ വന്നു, സോമം കു​ടി​ച്ചാ​ലും!

[6] പാ​ത്ര​ങ്ങൾ – ചമ​സാ​ദി​കൾ.

[8] ചു​ര​ത്ത​ട്ടെ – അഭീ​ഷ്ടം നല്ക​ട്ടെ.

[1] പി​ഴി​യു​ന്ന – സോമം. അന്നം – സോമം.

[2] നേരേ – സമു​ദ്രാ​ഭി​മു​ഖ​മാ​യി.

[4] സൂ​ര്യ​പ്രാ​പ്തി​യില്‍ മത്സ​രി​ച്ച – ‘സൂ​ര്യ​ങ്കല്‍ ഞാന്‍ ചെ​ല്ലും, മു​മ്പേ – ഞാന്‍ ചെ​ല്ലും, മു​മ്പേ’ എന്നു സ്പർ​ദ്ധി​ച്ച.

[5] ഒരു മനു​ഷ്യന്‍ – താഴേ പറ​യു​ന്ന ഏത​ശന്‍. മങ്ങി​ച്ചു – നി​ഷ്പ്ര​ഭ​നാ​ക്കി, തോ​ല്പി​ച്ചു. ഇക്കഥ മു​മ്പു പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. ധനം – സോമം. ഭാ​ഗം​പോ​ലെ – അച്ഛന്‍ മക​ന്നു സ്വ​ത്തി​ന്റെ ഒരു പങ്ക് കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ.

[6] തേര്‍ തെ​ളി​യ്ക്കു​ന്ന – ഇന്ദ്ര​ന്നു സാ​ര​ഥ്യം വഹി​ച്ച. ശു​ഷ്ണന്‍, അശു​ഷന്‍, കു​യ​വന്‍ എന്നി​വ​രും ശം​ബ​ര​നും അസു​ര​ന്മാ​ര​ത്രേ.

[7] പീയു – ഒര​സു​രൻ.

[1] വണ്ടി​യെ​ന്ന പോലെ – വണ്ടി​യ്ക്കു കി​ട്ടു​ന്ന കൂ​ലി​കൊ​ണ്ടു കൊററ് (ആഹാരം) സാ​ധി​യ്ക്കാ​മ​ല്ലോ. അന്നം – സോമം.

[3] പചി​യ്ക്കുക – പു​രോ​ഡാ​ശാ​ദി​കൾ വേ​വി​യ്ക്കുക. മറുകര – കർ​മ്മാ​വ​സാ​നം.

[5] വഴി – പണി​ക​ളെ​ന്ന അസു​ര​രു​ടെ ഉപ​ദ്ര​വം നീ​ക്കാന്‍. സ്തോ​ത്രം വർ​ദ്ധി​പ്പി​ച്ചു – അവ​രു​ടെ സ്തു​തി​യെ അഭീ​ഷ്ട​ദാ​ന​ത്താല്‍ സഫ​ല​മാ​ക്കി. പി​ന്മാ​റ​റി​ച്ചു – ഉഷ​സ്സ് സൂ​ര്യോ​ദ​യ​ത്തിൽ അപ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​കു​മ​ല്ലോ. അശ്നൻ – ഒര​സു​രന്‍.

[6] ഉന്മു​ഖ​നാ​യി – അഭീ​ഷ്ടം നല്കാ​നൊ​രു​ങ്ങി. അമർ​ത്തു​ന്ന – ശത്രു​ക്ക​ളെ. ദാ​സന്‍ – ഒര​സു​രന്‍.

[7] ദാ​സ​സേ​ന​കൾ – ദാ​സാ​സു​ര​ന്റെ പടകൾ.

[8] ബല​വർ​ദ്ധ​കം – ഹവി​സ്സ്.

[1] വി​ശ്വ​ജി​ത്ത് –.എല്ലാ​റ​റി​നെ​യും ജയി​ച്ച​വൻ; ഇതി​ന്റെ വി​വ​ര​ണ​മാ​ണ്, ജല​ജി​ത്ത് എന്ന​തു​വ​രെ. സത്രാ​ജി​ത്ത് = സത​ത​വി​ജ​യി. ഉർവര = എല്ലാ​സ്സ​സ്യ​ങ്ങ​ളു​മു​ള്ള ഭൂമി. ഭവാന്‍ – അധ്വ​ര്യു​യു​വി​നോ​ടു പറ​യു​ന്ന​താ​ണി​ത്.

[2] സ്തോ​താ​ക്ക​ളോ​ടു പറ​യു​ന്നു: സവി​താ​വ് = സ്ര​ഷ്ടാ​വു്. നമ​സ്സ് – നമ​സ്കാ​ര​ത്തോ​ടു​കൂ​ടിയ സ്തോ​ത്രം.

[3] ജന​ങ്ങ​ളില്‍ ചെ​ല്ലു​ന്ന​വന്‍ – അഭീ​ഷ്ടം നല്കാന്‍. ഭ്രം​ശി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍ – ശത്രു​ക്ക​ളെ. സോ​മ​സി​ക്തന്‍ – സോ​മ​നീര്‍ തളി​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട​വന്‍.

[4] സമ്പ​ന്ന​പ്രേ​ര​കന്‍ – ധനാ​ഢ്യ​രെ യജ്ഞ​ത്തി​ന്നു പ്രേ​രി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. മെ​ലി​യി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍ – ശത്രു​ക്ക​ളെ ശോ​ഷി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍.

[5] തൽ​പ​രര്‍ – ഇന്ദ്ര​കാ​മ​ന്മാര്‍. മനീ​ഷി​കൾ – അം​ഗി​ര​സ്സു​കൾ. വഴി – ഗോ​ക്കൾ പോയ വഴി. സമീ​പി​ച്ച് – ഇന്ദ്ര​ന്റെ അടു​ക്കൽ ചെ​ന്ന്. ധന​ത്തെ – ഗോ​വൃ​ന്ദ​ത്തെ.

[6] പക​ലു​കൾ​ക്കു സു​ദി​ന​ത്വം – എല്ലാ​ദ്ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളും ഞങ്ങൾ​ക്കു സു​ദി​ന​ങ്ങ​ളാ​യി​ബ്ഭ​വി​യ്ക്കു​ട്ടെ!

[1] ഇട്ട​ത് – ഇട്ട സോ​മ​നീര്‍.

[2] ഒരു ഭാഗം – സോ​മ​ത്തി​ന്റെ ഒരംശം. വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ത്തു – ദേ​വ​ന്മാർ​ക്കു്.

[3] വേര്‍തി​രി​ച്ചു – സദ​സ​ജ്ജ​ന​ങ്ങ​ളെ.

[4] നൃ​ത്തം​വെ​പ്പി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍ – എല്ലാ​രെ​യും ചേ​ഷ്ടി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. അസുരൻ – വൃ​ത്രൻ. അസു = പ്രാ​ണന്‍. ജല​മൊ​ഴു​ക്കി – മഴ പെ​യ്യി​ച്ചു. അടു​ത്ത വാ​ക്യം പരോ​ക്ഷം.

[1] ഗണ​ങ്ങൾ – ദേ​വാ​ദി​വർ​ഗ്ഗ​ങ്ങൾ. വിഭു = സ്വാ​മി. ബ്ര​ഹ്മ​സ്വാ​മി = മന്ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ അധി​പ​തി. മു​മ്പ​രില്‍ മു​മ്പൻ – ഉത്ത​മോ​ത്ത​മന്‍. അങ്ങ് = ഭവാന്‍. ഗേഹേ – യജ്ഞ​ഗൃ​ഹ​ത്തില്‍.

[2] ഭവാ​നു​ടെ – അങ്ങ​യു​ടെ ആളു​ക​ളായ.

[3] ഘോരം – ശത്രു​ക്കൾ​ക്കു ഭയ​ങ്ക​രം. ധ്വ​സ്താ​രി = ശത്രു​ക്ക​ളെ നശി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്ന​ത്, ഇതി​ന്റെ വി​വ​ര​ണ​മാ​ണു്, രക്ഷോ​ഘ്ന​മാ​യ് എന്ന​തു്.

[4] തരു​ന്നോ​നെ – ഹവി​രർ​പ്പ​ക​നെ. ബ്ര​ഹ്മ​ദ്വി​ട്ട് = മന്ത്ര​ദ്വേ​ഷി. നീ​റ്റും – ചു​ട്ടെ​രി​യ്ക്കും. നി​ഹ​ത​ക്രോ​ധൻ = ക്രോ​ധ​ത്തെ നശി​പ്പി​ച്ച​വൻ.

[5] സാ​ധു​ര​ക്ഷ​കന്‍ = വഴി​പോ​ലെ രക്ഷി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. കൊ​ല​ക്കൂ​ട്ടര്‍ = ഹിം​സ​കര്‍.

[6] വഴി – സന്മാർ​ഗ്ഗം. സു​ദൃ​ക്ക് = വഴി​പോ​ലെ കാ​ണു​ന്ന​വന്‍, സർ​വ​ജ്ഞന്‍. നി​ന്മ​ഖ​ത്തി​ന്നാ​യ് – അങ്ങ​യെ യജി​പ്പാൻ. ഭംഗം = നാശം.

[7] തീർ​ക്കുക = ഉണ്ടാ​ക്കുക.

[8] അം​ഗ​ര​ക്ഷ​കന്‍ – ഞങ്ങ​ളൂ​ടെ ദേഹം രക്ഷി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. അസ്മല്‍പ​രന്‍ – ഞങ്ങ​ളില്‍ താല്‍പ​ര്യ​മു​ള​ള​വന്‍. ഇതു​മൂ​ലം കൂ​ട്ടി​ച്ചൊ​ല്ലു​വോന്‍ – ഞങ്ങ​ളു​ടെ ഗു​ണ​ത്തെ അധി​ക​മാ​ക്കി പറ​യു​ന്ന​വൻ. ദു​ഖ​താ​രക = ദുഃ​ഖ​ങ്ങ​ളെ കട​ത്തി​വി​ടു​ന്ന​വ​നേ. കേ​വ​ല​സു​ഖം – ദുഃ​ഖ​സ്പർ​ശ​മി​ല്ലാ​ത്ത, മി​ക​ച്ച സുഖം.

[9] നി​ന്നാല്‍ – അങ്ങ​യു​ടെ തു​ണ​യാല്‍.

[10] അഗ്ര്യാ​ന്നം – ഉത്ത​മ​ഹ​വി​സ്സ്. നിറവ് – അഭീ​ഷ്ട​പൂർ​ത്തി. യോ​ജി​പ്പ് = ചേച്ച, തുണ. കൈ​വ​ള​രാ​വൂ – വർ​ദ്ധി​യ്ക്കു​മാ​റാ​ക​ട്ടെ.

[11] കയ്യേ​റു​ന്നോന്‍ – ശത്രു​ക്ക​ളെ ആക്ര​മി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍.

[12] ജവി = വേ​ഗ​വാന്‍.

[13] ആന​മി​ച്ചു​പ​ഗ​മ്യന്‍ = നമ​സ്ക​രി​ച്ചു സമീ​പി​യ്ക്ക​പ്പെ​ടേ​ണ്ടു​ന്ന​വന്‍. ധനം ധനം – ആദ​ര​ത്താല്‍ ദ്വി​രു​ക്തി. ഇപ്പ​ട​കൾ – ഹിം​സ​ക​സേ​ന​കൾ. രഥ​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ല​വേ – യു​ദ്ധ​ത്തില്‍ എതിർ​തേ​രു​ക​ളെ ഉട​യ്ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ.

[14] തീ​ക്ഷ്ണ​താ​പ​നാ​യു​ധം = മൂർ​ച്ച​യേ​റിയ, തപി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്ന ആയുധം.

[15] അദ്ധ​നം – ബ്ര​ഹ്മ​തേ​ജ​സ്സാ​കു​ന്ന ധനം. സത്യോല്‍പ​ന്ന = സത്യ​ത്തില്‍ നി​ന്നു ജനി​ച്ച​വ​നേ.

[16] സാമം മറ​റി​ല്ലെ​ന്ന് – അങ്ങ​ല്ലാ​തെ മറെ​റാ​രു സാ​മ​മി​ല്ലെ​ന്ന്, അങ്ങു​ത​ന്നെ സാ​മ​മെ​ന്ന്.

[17] ത്വ​ഷ്ടാ​വു് = പ്ര​ജാ​പ​തി. സാമം സാമം – ഓരോ സാ​മ​വും. ഉത്ത​രാർ​ദ്ധം പരോ​ക്ഷ​വ​ച​നം. മഹാ​യ​ജ്ഞ​കാ​രി = വലിയ യാഗം ചെ​യ്യു​ന്ന​വന്‍.

[18] ഗോ​രോ​ധി​ഗി​രി​ദ്വാ​രം = ഗോ​ക്ക​ളെ​ത്ത​ട​ഞ്ഞ പർ​വ​ത​ത്തി​ന്റെ ഗുഹ. തവ പൂ​കാന്‍ = അങ്ങ​യ്ക്കു കട​പ്പാന്‍. തു​റ​ന്നൂ – താനേ തു​റ​ന്നു. ആം​ഗി​ര​സന്‍ – അം​ഗി​രോ​ഗോ​ത്രോല്‍പ​ന്നന്‍. അധോ​മു​ഖ​മാ​ക്കി നിർ​ത്തി – ഭൂ​മി​യില്‍ മഴ പെ​യ്യാന്‍.

[19] വി​ശ്വ​യ​ന്താ​വ് = ജഗ​ന്നി​യാ​മ​കന്‍. ദേ​വ​ര​ക്ഷി​ത​മാ​യാല്‍ – അങ്ങ​യെ​പ്പോ​ലു​ള്ള ദേ​വ​ന്മാര്‍ രക്ഷി​ച്ചാല്‍. സത്രം = യാഗം.

[1] മഹാ​ന​വ​വാ​ക്കു് – മഹ​ത്തായ പുതിയ സ്തു​തി.

[2] കു​നി​യി​യ്ക്കേ​ണ്ടു​ന്നോര്‍ – രാ​ക്ഷ​സാ​ദി​കൾ. വീ​ഴാ​തെ​നി​ന്ന​ത് – വെ​ള്ളം. ധന​ങ്ങ​ളെ​പ്പൂ​ഴ്ത്തിയ – ഗോ​ക്ക​ളെ ഗു​ഹ​യി​ല​ട​ച്ച.

[3] അദ്ദേ​വ​ദേ​വൻ ചെ​യ്തു​താ​ണ് – ഇതൊ​ക്കെ. വസ്തു – പർ​വ​താ​ദി. പരുഷം പതു​പ്പാർ​ന്നൂ – പറു​പ​റു​പ്പു​ള്ള വൃ​ക്ഷ​വും മറ്റും മൂ​ദു​ത്വം പൂ​ണ്ടു. കേററീ – ഗു​ഹ​യില്‍നി​ന്നു്. ചീ​ന്തീ = പി​ളർ​ത്തി. കൂ​രി​രുൾ – വല​നിർ​മ്മി​ത​മായ തമ​സ്സ്.

[4] തേൻ – മധു​ര​ജ​ലം. അത് – മേ​ഘ​ജ​ലം. മോ​ന്തും – വേ​ന​ല്ക്കാ​ല​ത്തു​കു​ടി​യ്ക്കു​ന്ന. നി​റ​യ്ക്കു​ന്നൂ – നീ​രാ​വി​കൊ​ണ്ട്.

[5] ഋത്വി​ക്കു​ക​ളോ​ടും യജ​മാ​ന​ന്മാ​രോ​ടും പറ​യു​ന്നു: ശാ​ശ്വ​ത​ജ്ഞാ​ന​നിർ​മ്മി​തി – മന്ത്ര​നിർ​മ്മാ​ണം. ഉദ​ക​ത്തിന്‍ കതക് = മേ​ഘ​ദ്വാ​രം. ഒന്നി​നെ – വർ​ഷ​ജ​ല​ത്തെ. ഒന്നി​നെ ദ്യോ​വും – ഭൂ​മി​യിൽ മഴ​യാ​ലു​ണ്ടാ​കു​ന്ന അന്ന​ത്തെ ദ്യോ​വും ഭു​ജി​യ്ക്കും. സ്വൈ​രം – നി​ഷ്പ്ര​യാ​സം.

[6] പണികൾ – അസു​രര്‍. നി​ധി​യെ – ഗോ​ധ​ന​ത്തെ. അവര്‍ – അം​ഗി​ര​സ്സു​കൾ. മായകൾ – അസു​ര​രു​ടെ. ഉൾ​പ്പൂ​കാന്‍ പു​റ​പ്പെ​ട്ടേ​ട​ത്തെ​യ്ക്കേ – ഗു​ഹ​യില്‍ കട​ക്കാന്‍ എവി​ടെ​നി​ന്നു പു​റ​പ്പെ​ട്ടു​വോ, അവി​ടെ​യ്ക്കു​ത​ന്നെ.

[7] അക്ക​വി​കൾ – അം​ഗി​ര​സ്സു​കൾ. കൈ​പ്പ​ട​ങ്ങൾ കൂ​ട്ടി​ത്തി​രു​മ്മി തി​യ്യു​ണ്ടാ​ക്കി.

[8] എയ്ത്തു​വി​ല്ല് – അമ്പെ​യ്യു​ന്ന വി​ല്ല്. വി​ശ്വ​ദൃ​ക്ക് – ജഗ​ദ്ദ്റ​ഷ്ടാ​വ്. അമ്പ് – മന്ത്രം. കർ​ണ്ണ​സ്പൃ​ക്കു് = ചെ​വി​ക​ളെ സ്പർ​ശി​ക്കു​ന്ന​തു്; ശ്രോ​ത്ര​ഗ്രാ​ഹ്യം. തൊ​ടു​ത്തു​വ​ലി​യ്ക്കു​മ്പോൾ അമ്പും കർ​ണ്ണ​സ്പൃ​ക്കാ​കു​മ​ല്ലോ. മന്ത്രം​കൊ​ണ്ട് അദ്ദേ​ഹം എന്തും സാ​ധി​യ്ക്കും!

[9] മന്ത്ര​ബ​ലം​കൊ​ണ്ടു ചേർ​ത്തി​ണ​ക്കി​ടും – വേര്‍പെ​ട്ട​വ​യെ. കീർ​ത്തി​തന്‍ = സ്തു​തന്‍.

[10] ഭരി​താ​ന്നന്‍ = അന്ന​ങ്ങ​ളെ സം​ഭ​രി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. രണ്ടു​കൂ​ട്ട​രും – ദേ​വ​ക​ളും മനു​ഷ്യ​രും.

[12] നി​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ള​തൊ​ക്ക​യും സത്യ​മേ – നി​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള​തു മു​ഴു​വ​നും യഥാർ​ത്ഥം​ത​ന്നെ​യാ​ണു്; അതില്‍ ഗു​ണാ​രോ​പ​ണ​മൊ​ന്നു​മി​ല്ല. നിർ​ത്തി​യ്ക്കി​ല്ല – ആരും ആളാ​വി​ല്ല, മു​ട​ക്കാന്‍. അവി​സ്സി​ന്നാ​യ് – ഹവി​സ്സു ഭു​ജി​പ്പാന്‍. ബ്ര​ഹ്മ​ണ​സ്പ​തീ​ന്ദ്രർ = ബ്ര​ഹ്മ​ണ​സ്പ​തി​യും ഇന്ദ്ര​നും.

[13] ശൂ​ര​ഘ​ന​ന്റെ – ശൂ​ര​രായ രാ​ക്ഷ​സാ​ദി​ക​ളെ ഹനി​യ്ക്കു​ന്ന ബ്ര​ഹ്മ​ണ​സ്പ​തി​യു​ടെ. കു​തി​ര​കൾ ശ്ര​വി​യ്ക്കും – നമ്മു​ടെ സ്തു​തി കേൾ​ക്കും; അവ അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ഇവിടെ കൊ​ണ്ടു​വ​രും. സഭ്യന്‍ – ഹോ​താ​വ്. ധനം – ഹവി​സ്സ്. കടം – നാം കൊ​ടു​ത്തു​തീർ​ക്കേ​ണ്ട​ത്.

[14] വി​ണ്ണി​ന്ന് – ദേ​വ​ന്മാർ​ക്ക്. പി​രി​ഞ്ഞ് ഓടി – വെ​വ്വേ​റെ ഉട​മ​സ്ഥ​ന്മാ​രു​ടെ അടു​ക്ക​ലെ​യ്ക്കു പാ​ഞ്ഞു​പോ​യി.

[15] വടി​വില്‍ – വഴി​പോ​ലെ. വീ​ര​ന്മാ​രെ വീ​ര​രോ​ടു ചേർ​ക്ക – പു​ത്ര​ന്മാ​രെ പു​ത്ര​ന്മാ​രോ​ടു ചേർ​ത്താ​ലും; ഞങ്ങൾ​ക്കു പൌ​ത്ര​രും ഉണ്ടാ​ക​ട്ടെ. ഇച്ഛി​പ്പ​തു​ണ്ട​ല്ലോ – അതി​നാല്‍, ഞാ​ന​പേ​ക്ഷി​ച്ച​തു ചെ​യ്യുക.

[1] മക​ന്റെ മക​നെ​യും കാണും – അത്ര​യ്ക്കു ദീർ​ഗ്ഘാ​യ​സ്സു നേടും.

[2] വീരർ – സ്വ​പു​ത്ര​ന്മാർ. ചേ​രു​മേ – ഉണ്ടാ​യി​വ​രും.

[3] പുഴ – നി​റ​ഞ്ഞൊ​ഴു​കു​ന്ന നദി. മൂരി – നി​ല​മു​ഴു​താൻ ഉട​യു​ട​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട കന്നാ​ലി. വൃഷം = കാള. കർ​മ്മ​സ്ഥൻ – ബ്ര​ഹ്മ​ണ​സ്പ​തി​യെ പരി​ച​രി​യ്ക്ക​ലാ​കു​ന്ന കർ​മ്മ​ത്തിൽ വർ​ത്തി​യ്ക്കു​ന്ന​വൻ.

[4] മു​മ്പേ – മറ്റു യജ​മാ​ന​ന്മാ​രെ​ക്കാൾ. ദി​വ്യ​ജ​ലം – മഴ​വെ​ള്ളം;യഥാ​കാ​ലം മഴ കി​ട്ടും.

[5] വേ​ണ​മെ​ങ്കിൽ, പു​ഴ​കൾ​ത​ന്നേ അവ​ന്റെ അടു​ക്ക​ലെ​ത്തും. ഉയർ​ന്നീ​ടും – അഭി​വൃ​ദ്ധി നേടും.

[1] അസേവി – ബ്ര​ഹ്മ​ണ​സ്പ​തി​യെ സേ​വി​യ്ക്കാ​ത്ത​വന്‍. തർ​പ്പി​പ്പ​വന്‍ – ബ്ര​ഹ്മ​ണ​സ്പ​തി​യെ സന്തൃ​പ്ത​നാ​ക്കു​ന്ന​വന്‍.

[2] ഋഷി ഒരു സ്വ​കീ​യ​നെ അനു​ശാ​സി​യ്ക്കു​ന്നു: പൂ​ജി​യ്ക്ക – ബ്ര​ഹ്മ​ണ​സ്പ​തി​യെ യജി​യ്ക്കുക. മദം = ഗർവ്. പറ്റ​ലര്‍പ്പ​റ​ക്കൊ​ട്ടില്‍ – ശത്രു​ക്കൾ യു​ദ്ധ​ത്തി​ന്നൊ​രു​ങ്ങി പട​ഹ​മ​ടി​യ്ക്കു​മ്പോൾ മനം ധീ​ര​മാ​ക്കുക.

[3] കേ​വ​ലാ​സ്ഥ​യാ – നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക​ശ്ര​ദ്ധ​യോ​ടേ. സപര്യ = പരി​ച​ര​ണം. നേ​താ​ക്ക​ളാല്‍ – മറ്റു പരി​ചാ​ര​ക​രാല്‍ ധനവും നേടും.

[4] വിന = ആപ​ത്ത്. വറുതി = ദാ​രി​ദ്ര്യം. ഉരു = മഹ​ത്ത്.

[1] നൈ തൂകും വച​സ്സ് – മന്ത്ര​ങ്ങ​ളില്‍നി​ന്നു പാലും നെ​യ്യു​മൊ​ഴു​കു​മെ​ന്നു തൈ​ത്തി​രീ​യം പറ​യു​ന്നു. നാ​ക്കി​നാല്‍ – നാ​വാ​കു​ന്ന ജു​ഹു​കൊ​ണ്ട്. ആദി​തേ​യ​ന്മാര്‍ (അദി​തി​പു​ത്ര​ന്മാര്‍) എട്ടു​പേ​ര​ത്രേ: മി​ത്രന്‍, വരു​ണന്‍, ധാ​താ​വ്, അര്യ​മാ​വ്, അംശു, ഭഗന്‍, ഇന്ദ്രന്‍, വി​വ​സ്വാന്‍. യോ​ഗ്യന്‍ – ത്രാ​ണി​യു​ള്ള​വന്‍. ബഹു​ത്രോ​ദി​തന്‍ = വള​രെ​യി​ട​ങ്ങ​ളില്‍ (അനു​ഗ്ര​ഹാർ​ത്ഥം) ആവിർ​ഭ​വി​ച്ച​വന്‍.

[2] മതി​വെ​ച്ച​രുൾക – കല്പി​ച്ചു ശ്ര​ദ്ധി​യ്ക്ക​ട്ടെ. സദൃ​ശ​കർ​മ്മാ​ക്കൾ = ഒരേ​ത​രം കർ​മ്മ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വര്‍. ബാധ – ശത്രു​പീ​ഡ​യും മറ്റും. വെ​ടി​യാ​ത്ത​വര്‍ – ഭക്ത​രെ ത്യ​ജി​യ്ക്കാ​തെ അനു​ഗ്ര​ഹി​യ്ക്കു​ന്ന​വര്‍.

[3] ബഹു​നേ​ത്രര്‍ = വള​രെ​ക്ക​ണ്ണു​ക​ളു​ള്ള​വര്‍. ഹൃ​ത്തിൽ – പ്രാ​ണി​ക​ളു​ടെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തില്‍. ദൂ​ര​വർ​ത്തി = ദൂ​ര​സ്ഥി​തം.

[4] മേ​ഘാം​ബു (മേ​ഘ​ജ​ലം) രക്ഷി​പ്പ​വര്‍ – യഥാ​കാ​ലം മഴ പെ​യ്യി​യ്ക്കാന്‍. കട​പ്പാ​ടു​കൾ – സ്തോ​താ​ക്കൾ വീ​ട്ടേ​ണ്ടു​ന്ന കട​ങ്ങൾ.

[5] ഭാ​വല്‍ക്ക​പ​രി​ത്രാ​ണം = ഭവാ​ന്മാ​രു​ടെ രക്ഷ​ണം. അഘ​ങ്ങൾ = പാ​പ​ങ്ങൾ. കു​ഴി​കൾ​പോ​ലെ – കു​ഴി​ക​ളില്‍ വീ​ഴാ​തി​രി​പ്പാന്‍ മന​സ്സി​രു​ത്തു​ന്ന​തു​പോ​ലെ.

[6] അച്ഛം = നിർ​മ്മ​ലം. കൂ​ട്ടി​ച്ചൊ​ല്ലുക – ഉള്ള​തി​ല​ധി​കം ഗുണം പറയുക. അഴി​യാ​സ്സു​ഖം = സു​ദൃ​ഢ​മായ (അം​ഭ​ഗ​മായ) സൌ​ഖ്യം.

[7] മാ​റ​റാർ​ക്ക​പു​റ​ത്താ​ക്കുക – ശത്രു​ക്ക​ളാ​കു​ന്ന പു​ഴ​യു​ടെ മറു​ക​ര​യി​ല​ണ​യ്ക്ക​ട്ടെ. പു​രാ​ന്മാര്‍ – ആദി​ത്യര്‍.

[8] മൂ​ലോ​കം – ഭൂ​മ്യ​ന്ത​രി​ക്ഷ​സ്വർ​ഗ്ഗ​ങ്ങൾ. മു​ത്തേ​ജ​സ്സും (അഗ്നി – വായു – സൂ​ര്യ​രെ​യും) ഭരി​പ്പോ​രാ​ണു് (വഹി​ച്ചു​പോ​രു​ന്നു). മൂ​ന്നു​കർ​മ്മ​ങ്ങൾ – സവ​ന​ത്ര​യം. ഉത്ത​രാർ​ദ്ധം പ്ര​ത്യ​ക്ഷോ​ക്തി.

[9] സ്തോ​തൃ​മർ​ത്ത്യർ​ക്കാ​യ് – സ്തു​തി​യ്ക്കു​ന്ന മനു​ഷ്യർ​ക്കു​വേ​ണ്ടി. അർ​ദ്ദി​യ്ക്കു​പ്പെ​ടാ​ത്തോര്‍ – അസു​രാ​ദി​ക​ളാല്‍ അപീ​ഡി​തര്‍. ഭൂ​രി​സ്തു​ത്യര്‍ = വള​രെ​യാ​ളു​ക​ളാല്‍ സ്തു​തി​യ്ക്ക​പ്പെ​ടേ​ണ്ടു​ന്ന​വർ.

[10] ഒരു നൂ​റ്റാ​ണ്ടു തരിക – ഞങ്ങ​ളെ ശതാ​യു​സ്സു​ക​ളാ​ക്കുക. പൂർ​വ​നി​ശ്ചി​താ​യു​സ്സും (നൂ​റു​വ​യ​സ്സും) ഞങ്ങൾ​ക്കു കി​ട്ടു​മാ​റാ​ക​ണം.

[11] കാ​ത​രന്‍ = അധീ​രന്‍. അപ​ക്വന്‍ – മന​സ്സി​ന്നു പക്വത വന്നി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത​വന്‍. ജ്യോ​തി​സ്സ് = വെ​ളി​ച്ചം, ജ്ഞാ​നം.

[12] അർ​പ്പി​ച്ചോ​നും – ഹവി​സ്സു നല്കി​യ​വ​നും. ധനം നല്കി – യാ​ച​കർ​ക്ക്.

[13] സത്സ​സ്യ​തോ​യോ​പാ​ന്തേ = നല്ല സസ്യ​ങ്ങ​ളു​ള്ള ജല​ത്തി​ന്ന​രി​കില്‍.

[14] മേ​ദു​രം – മഹ​ത്ത്.

[15] അവനെ (ആദി​ത്യര്‍ കൊ​ണ്ടു​ന​ട​ത്തു​ന്ന​വ​നെ) മി​ളി​ത​മാര്‍ (ചേർ​ന്നു​നി​ല്ക്കു​ന്ന ഇരു​പേര്‍ (ദ്യാ​വാ​പൃ​ഥി​വി​കൾ) വർ​ദ്ധി​പ്പി​യ്ക്കും. വാ​നിന്‍വെ​ള്ളം – വർ​ഷ​ജ​ലം. അവന്‍ പട​യില്‍ (ശത്രു​ക്ക​ളെ) അമർ​ത്ത് ഇരു​വീ​ടു​കൾ (സ്വ​ഗൃ​ഹ​വും, കൈ​വ​ശ​പ്പെ​ടു​ത്തിയ പര​ഗൃ​ഹ​വും) പൂകും. ഇരു​പാ​തി​കൾ – മർ​ത്ത്യ​രും, അമർ​ത്ത്യ​രും.

[16] ദ്രോ​ഹി​യ്ക്കു തീർ​ത്ത – രാ​ക്ഷ​സാ​ദി​ക​ളെ തോ​ല്പി​യ്ക്കാന്‍ നിർ​മ്മി​ച്ച. വൈ​രി​യ്ക്കു – ശത്ര​ക്ക​ളെ കു​ടു​ക്കാന്‍. ഒര​ശ്വ​ര​ഥാ​രു​ഢന്‍പോ​ലെ – കു​തി​ര​ത്തേ​രില്‍ക്കേ​റി​യ​വന്‍ ദുർ​ഗ്ഗ​മാർ​ഗ്ഗ​ങ്ങ​ളെ വേ​ഗ​ത്തില്‍ പി​ന്നി​ടു​ന്ന​തു​പോ​ലെ.

[17] എന്റെ ദാ​രി​ദ്യം ഒരു സ്നേ​ഹി​ത​ധ​നി​ക​ന്റെ അടു​ക്കല്‍ അറി​യി​യ്ക്കാന്‍ (അറി​യി​ച്ചു, വല്ല​തും തര​ണ​മെ​ന്നി​ര​ക്കാൻ) എനി​യ്ക്കു സം​ഗ​തി​വ​ര​രു​ത്.

[1] ഇവൻ – വരു​ണ​നെ സ്തു​തി​യ്ക്കു​ന്ന​വൻ. മേ​ന്മ​യാല്‍ – വരു​ണ​പ്ര​സാ​ദ​ല​ബ്ധ​മായ മഹ​ത്ത്വം​കൊ​ണ്ട്. അധിപൻ – ഭരി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍.

[2] അഗ്നി​കൾ – പു​ലര്‍കാ​ല​ത്തു തുലോം ജ്വ​ലി​പ്പി​യ്ക്ക​പ്പെ​ടു​മ​ല്ലോ. വാ​ഴ്ത്തും – ഭവാനെ സ്തു​തി​യ്ക്കു​ന്ന.

[3] പു​രു​വീ​രന്‍ = വളരെ വീ​ര​ന്മാ​രോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വൻ. ഉരു​സ്തു​തന്‍ = വള​രെ​പ്പേ​രാല്‍ സ്തു​തി​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട​വൻ. ഞങ്ങൾ ചെ​യ്തു​പോയ പാ​പ​ങ്ങൾ​ക്കു മാ​പ്പു തന്നു ഞങ്ങ​ളെ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ സഖാ​ക്ക​ളാ​ക്ക​ണം.

[4] ധാ​ര​കന്‍ – ഒരു ചി​റ​പോ​ലെ വെ​ള്ളം നിർ​ത്തു​ന്ന​വന്‍. പൂർ​വാർ​ദ്ധ​ത്തി​ന്റെ വി​വ​ര​ണ​മാ​ണു്, ഉത്ത​രാർ​ദ്ധം:

[5] കാലം – സമാ​പ്തി​സ​മ​യം.

[6] ഭയം എങ്കല്‍നി​ന്നു നീ​ക്കുക – എന്നെ നിർ​ഭ​യ​നാ​ക്കുക. പൈ​ക്കു​ട്ടി​യു​ടെ കയര്‍ പയ്യി​നെ കറ​ക്കാൻ​തു​ട​ങ്ങു​ന്ന​വൻ അഴി​യ്ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ എന്റെ പാപം നീ​ക്കുക; അതി​ന്നു ഭവ​ദ​ന്യന്‍ (ഭവാ​ന​ല്ലാ​തെ മറെ​റാ​രാൾ) ആളാ​കി​ല്ല.

[7] വധ​ഹേ​തി​കൾ = കൊ​ല​യാ​യു​ധ​ങ്ങൾ. ബാ​ധ​ക​ന്മാ​രെ – ഞങ്ങ​ളെ ഉപ​ദ്ര​വി​യ്ക്കു​ന്ന​വ​രെ.

[8] ബഹൂ​ദ്ഭൂത – വളരെ പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളില്‍ ആവിർ​ഭ​വി​ച്ച​വ​നേ.

[9] വെ​ളു​ത്തി​ട്ടി​ല്ല – രാ​ത്രി​യു​ടെ അന്ത്യ​യാ​മ​ത്തില്‍ ഉറ​ക്കം വി​ട്ട് ഋണ​ചി​ന്ത​യില്‍ മു​ഴു​കു​ന്ന​തി​നാല്‍ ഞാന്‍ പ്രാ​യേണ നേരം വെ​ളു​ക്കു​ന്ന​ത​റി​യാ​റി​ല്ല. അന്നേ​ര​ത്ത് – പു​ലര്‍കാ​ല​ത്ത്. എങ്ങൾ​ക്കു ജീ​വ​ന​മാര്‍ഗ്ഗം അരുൾക (ഉപ​ദേ​ശി​ച്ചാ​ലും); കട​ങ്ങൾ വീ​ട്ടി, കഴി​ച്ചി​ലി​ന്നു​ള്ള വക തന്നാ​ലും എന്നു പര്യ​വ​സി​താർ​ത്ഥം.

[10] ബന്ധു – അച്ഛ​നും മറ്റും. തി​രു​ടൻ – ചോ​രന്‍.

[1] ഒളി​വില്‍പ്പെ​റ്റോൾ​പോ​ലെ – ജാ​ര​നില്‍നി​ന്നു ഗർഭം ധരി​ച്ച അഭര്‍ത്തൃ​ക​സ്ത്രീ ആരു​മ​റി​യാ​തെ പ്ര​സ​വി​ച്ചു, കു​ട്ടി​യെ ദ്ദൂ​ര​ത്തെ​ങ്ങാ​നും കള​യു​ന്ന​തു​പോ​ലെ. നി​ങ്ങൾ​തന്‍ നന്മ – നി​ങ്ങ​ളില്‍നി​ന്നു കി​ട്ടേ​ണ്ടു​ന്ന ശ്രേ​യ​സ്സു്. കേൾ​ക്കും – വിളി കേൾ​ക്കു​ന്ന.

[2] ദ്വേ​ഷ്ടാ​ക്കൾ – ദ്രോ​ഹി​യ്ക്കു​ന്ന പി​ശാ​ചാ​ദി​കൾ. അമർ​ത്തുക – ശത്രു​ക്ക​ളെ.

[3] നി​ങ്ങൾ​ക്ക് എന്നെ​ന്നും ലഭി​യ്ക്കേ​ണ്ടു​ന്ന ഒന്ന് (ഒരു വസ്തു) ഇല്ലാ​യ്ക​യാൽ,നി​ങ്ങൾ​ക്കാ​യി ഞങ്ങൾ എന്തു ചെ​യ്യാ​നാ​ണ്? അതി​ന്നു ഞങ്ങൾ ശക്ത​ര​ല്ല.

[4] കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നീ​ടു​ന്ന​വര്‍ – ഞങ്ങൾ​ക്കു തരാന്‍ ധനം. യാ​ഗ​ത്തി​ന്ന് – യാ​ഗ​ത്തി​ലെ​ത്താന്‍. യൂ​ഷ്മാ​ദൃ​ക്സ്വ​ജ​നം = നി​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലു​ള്ള ബന്ധു​ക്കൾ.

[5] നി​ങ്ങ​ളില്‍ച്ചേർ​ന്ന് – നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇട​യില്‍ വർ​ത്തി​ച്ച്. ധൂർ​ത്ത​നെ​യ​ച്ഛന്‍പോ​ലെ – അസ​ന്മാർ​ഗ്ഗ​പ്ര​വൃ​ത്ത​നായ മകനെ അച്ഛന്‍ അനു​ശാ​സി​യ്ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, നി​ങ്ങൾ അനു​ശാ​സി​ച്ച​വ​നാ​ണ​ല്ലോ, ഞാൻ. പാശം – നി​ങ്ങ​ളു​ടെ വല. പാപം – എന്റെ പാപം; രണ്ടും ദൂ​രേ​പ്പോ​ക​ട്ടെ. കു​ഞ്ഞി​ന്ന​രി​കില്‍ – പക്ഷി​ക്കു​ട്ടി​യു​ടെ മു​മ്പില്‍വെ​ച്ചു വേ​ടന്‍ പക്ഷി​യെ കു​ടു​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ.

[6] തി​രു​വു​ള്ളം – പ്ര​സാ​ദം. ആപൽ​ക​രൻ = ആപ​ത്തു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​വന്‍.

[2] അമ്മ – അദിതി. അഭി​ജ്ഞ​നെ – വി​ദ്വാ​നായ ഇന്ദ്ര​നെ.

[7] തരും – അഭീ​ഷ്ട​ഫ​ലം. അറി​യും ഞങ്ങ​ളു​ടെ സ്തോ​ത്രം. അദ്ദേ​ഹം – ആ ഇന്ദ്രന്‍. പറ​ഞ്ഞു​പോ​ക​രു​ത് – മറ്റു​ള്ള​വ​രോ​ട്.

[8] ശണ്ഡ​വം​ശ്യര്‍ – ശണ്ഡ​നെ​ന്ന അസു​ര​പു​രോ​ഹി​ത​ന്റെ വം​ശ​ക്കാര്‍, അവന്‍ – അസു​രന്‍.

[10] കരൾ പു​ക​യു​ന്ന – വൈ​ര​മുൾ​ക്കൊ​ള്ളു​ന്ന

[2] ചോ​റ്റു​തേർ – ഭക്ഷ്യ​വ​സ്തു​ക്ക​ളെ കേ​റ്റു​ന്ന വണ്ടി.

[5] നി​ങ്ങ​ളി​രു​വ​രെ​യും – ഭവ​തി​യെ​യും ദ്യോ​വി​നെ​യും. മൂ​ന്ന​ന്ന​ങ്ങൾ – സസ്യ​വും പശു​വും സോ​മ​വും. സ്ഥാ​വ​ര​ത്തി​ന്റേ​തായ അന്നം – നെ​ല്ലു മു​ത​ലാ​യ​വ​യു​ടെ അന്നം (ചരു​പു​രോ​ഡാ​ശാ​ദി).

[6] താല്‍പ​ര്യ​മു​ള്ള – ഞങ്ങ​ളു​ടെ സ്തു​തി​യിൽ ആഗ്ര​ഹ​മു​ള്ള. അഹിര്‍ബു​ധ്ന്യൻ – അന്ത​രി​ക്ഷ​ത്തി​ലെ അഹി എന്ന ദേവൻ. ഏക​പാ​ത്ത് – തന്നാ​മ​ക​നായ സൂ​ര്യന്‍. അങ്ങേ​അ​റ​റം – പര​മോ​ന്ന​ത​സ്ഥാ​നം. ജല​പൌ​ത്രൻ – അഗ്നി.

[2] മനു​ഷ്യ​ന്റെ – ശത്രു​ഭൂ​ത​ന്റെ. ഭവാന്‍ – ഇതി​ന്ദ്ര​നോ​ടു പറ​യു​ന്ന​താ​ണു്.

[3] അസ​ക്താം​ഗി – വി​ഭ​ക്താ​വ​യവ.

[4] രാക = പൌർ​ണ്ണ​മാ​സി. അറി​യ​ട്ടെ – ഞങ്ങ​ളു​ടെ ഉള്ള്. തൂശി – അനു​ഗ്ര​ഹ​ബു​ദ്ധി.

[5] ആയി​ര​ക്ക​ണ​ക്കില്‍ – ധനം.

[6] സി​നീ​വാ​ലി – ചന്ദ്രന്‍ കാ​ണു​മാ​റാ​കു​ന്ന അമാ​വാ​സ്യ.

[7] ഋത്വി​ക്കു​ക​ളോ​ടു പറ​യു​ന്ന​ത്: പ്ര​ജാ​പാ​ലിക = പ്ര​ജ​ക​ളെ രക്ഷി​യ്ക്കു​ന്ന​വൾ.

[8] സ്വ​സ്തി = നാ​ശ​മി​ല്ലാ​യ്മ. വരു​ണാ​നി = വരു​ണ​പ​ത്നി. മു​ഴു​ത്ത (ചന്ദ്ര​നെ തീരെ കാ​ണാ​ത്ത) കറു​ത്ത വാ​വാ​ണ്, കുഹു.

[1] മരുല്‍പി​താ​വ് = മരു​ത്തു​ക്ക​ളു​ടെ അച്ഛൻ. അങ്ങ​യു​ടെ സുഖം – ഞങ്ങൾ​ക്കു തരാന്‍ അങ്ങു കയ്യില്‍ വെ​ച്ചി​രി​യ്ക്കു​ന്ന സുഖം. വന്നു​ചേ​ര​ട്ടെ – ഞങ്ങ​ളി​ലെ​ത്ത​ട്ടെ. വീ​രന്‍ = പു​ത്രന്‍.

[2] വി​ഷൂ​ചി​കൾ – പക​രു​ന്ന രോ​ഗ​ങ്ങൾ.

[4] നമ​സ്സ് – വേ​ണ്ടും​വ​ണ്ണ​മ​ല്ലാ​തായ നമ​സ്കാ​രം. സഹാ​ഹ്വാ​നം ഇത​ര​ദേ​വ​ന്മാ​രോ​ടു​കൂ​ടി വി​ളി​യ്ക്കല്‍.

[5] ശു​ഭാ​ഹ്വാ​നൻ – രു​ദ്ര​നെ വി​ളി​യ്ക്കു​ന്ന​തു ശ്രേ​യ​സ്ക​ര​മാ​ണെ​ന്നർ​ത്ഥം. ഹിം​സാ​ബു​ദ്ധി​യ്ക്കു് – ഞങ്ങൾ​ക്കു ഹിം​സാ​താല്‍പ​ര്യ​മു​ണ്ടാ​ക​രു​ത്.

[6] മരു​ത്ത്വാന്‍ – പു​ത്ര​രായ മരു​ത്തു​ക്ക​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ രു​ദ്രൻ. പരി​ച​രി​യ്ക്കു മാ​റാ​ക​ണം – രു​ദ്ര​നെ സേ​വി​യ്ക്കു​മാ​റാ​ക​ണം.

[8] ഭവാന്‍ – സ്തോ​താ​വി​നോ​ടു പറ​യു​ന്ന​താ​ണ്. നമ​സ്സ് = നമ​സ്കാ​രം, ഹവി​സ്സ്.

[9] ബഹു​സ്വ​രൂ​പന്‍ – അഷ്ട​മൂർ​ത്തി. വി​ട്ടു​പോ​കാ​റി​ല്ല – അവി​ടു​ന്ന് എന്നെ​ന്നും ബല​വാൻ​ത​ന്നെ.

[11] സ്തോ​താ​വി​നോ​ട്: നി​ഹ​ന്താ​വ് – ശത്രു​ഘാ​തി. ഞങ്ങ​ളില്‍നി​ന്ന​ന്യ​നെ – ഞങ്ങ​ളെ കൊ​ല്ല​രു​തു്.

[13] ഞങ്ങ​ളു​ടെ അച്ഛന്‍ – മനു. ശമം – രോ​ഗ​ശാ​ന്തി.

[14] മറെ​റാ​രേ​ട​ത്തു പോ​ക​ട്ടെ – ഞങ്ങ​ളില്‍ മു​ഷി​യ​രു​ത്. വൃ​ഷാ​വേ ഇത്യാ​ദി പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​വ​ച​നം.

[1] ധാ​ര​കര്‍ – വി​ശ്വം​ഭ​രര്‍. ആരാ​ധി​ച്ച​രു​ളു​വോര്‍ – ലോ​ക​ത്തെ പ്രീ​തി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​വര്‍. ഭൂമി – മരു​ത്തു​ക്ക​ളു​ടെ വീണ.

[2] മീ​ന​ണി​വാ​നം = നക്ഷ​ത്ര​ങ്ങൾ നി​ര​ന്ന ആകാശം. ഉത്ത​രാർ​ദ്ധം പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​വ​ച​നം; വൃ​ഷ​രു​ദ്രോല്‍പാ​ദി​തര്‍ = കാ​ള​യു​ടെ രൂപം പൂണ്ട രു​ദ്ര​നാല്‍ ഉൽ​പാ​ദി​പ്പി​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട​വര്‍. പയ്യു് – ഗോ​രു​പം ധരി​ച്ച ഭൂമി.

[3] അശ്വ​ത്തെ​പ്പോ​ലെ – കു​തി​ര​യെ വി​യർ​പ്പു​പോ​ക്കാൻ നന​യ്ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ. മു​കിൽ​മ​ധ്യേ = മേ​ഘ​മ​ധ്യ​ത്തില്‍. പാ​യു​ന്നു – മഴ പെ​യ്യി​യ്ക്കാന്‍. ചാ​ല​കര്‍ – വൃ​ക്ഷാ​ദി​ക​ളെ ഇള​ക്കു​ന്ന​വര്‍. വാ​ജി​സ്ഥ​രാ​യ് – കു​തി​ര​പ്പു​റ​ത്തു കേറി. ബാ​ക്കി പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​വ​ച​നം: ഏകാ​ശ​യർ = സമാ​ന​മ​ന​സ്കർ.

[4] വി​ദ്രു​ത​പ്ര​ദാ​ന​ന്മാര്‍ = വേ​ഗ​ത്തിൽ കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​വര്‍. അശ്വ​ങ്ങൾ​പോ​ലേ – കു​തി​ര​കൾ തേ​രി​നെ എന്ന​പോ​ലെ.

[5] മി​ന്നു​വാൾ = മി​ന്നു​ന്ന വാൾ (ചുരിക). മധു​മ​ത്തി​ന്ന് – മധു (സോമം) കു​ടി​ച്ചു ലഹ​രി​പി​ടി​യ്ക്കാൻ. അര​യ​ന്ന​ങ്ങൾ വാ​സ​സ്ഥാ​ന​ത്തെ​ന്ന​പോ​ലെ ഇവിടെ വന്നു​ചേ​രു​വിന്‍. മു​കൾ​ത്ത​ട്ടി​ര​മ്പ​ത്താ​ലി​മ്പം​ത​ന്നീ​ടും – മു​കൾ​ത്ത​ട്ടി​ലെ ഇര​മ്പം​കൊ​ണ്ട് ആഹ്ലാ​ദ​പ്ര​ദ​ങ്ങ​ളായ. വാര്‍വ​ഴി​കൾ = വി​ശാ​ല​മാർ​ഗ്ഗ​ങ്ങൾ.

[6] മർ​ത്ത്യര്‍ – മനു​ഷ്യ​രായ. അശ്വ​ത്തെ​പ്പോ​ലെ – കു​തി​ര​യെ തടി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, മു​കൾ​വ​ശ​ത്തു മേ​ഘ​ത്തെ തടി​പ്പി​യ്ക്കു​വിൻ, വർ​ഷ​ണ​സ​മർ​ത്ഥ​മാ​ക്കു​വിന്‍.

[7] പ്ര​തി​വാ​സ​രം – നി​ത്യം. എഴു​ന്ന​ള്ള​വേ – നി​ങ്ങൾ വരു​മ്പോൾ. വെ​ളി​വാ​ക്കി – നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഗു​ണ​ങ്ങൾ വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തി. സ്തു​തി​യ്ക്കു​ന്നോ​നെ – സ്തു​തി​യ്ക്കു​ന്ന പു​ത്ര​നെ. അശനം = ഭക്ഷ​ണം. ആജി​ബോ​ധം = യു​ദ്ധ​പ​രി​ജ്ഞാ​നം. ദു​സ്ത​രൌ​ജ​സ്സും – ശത്രു​ക്കൾ​ക്കു പി​ന്നി​ടാ​വ​ത​ല്ലാ​ത്ത ബലവും ഏകു​വിന്‍.

[8] പൂ​ട്ടു​മ്പോ​ഴേ – യാ​ഗ​ത്തി​ന്നു പോ​രാന്‍. കു​ട്ടി​യ്ക്കു കറ​വ​പ്പൈ​പോ​ല​വേ – കു​ട്ടി​യ്ക്കു പയ്യു പാല്‍ ചു​ര​ത്തി​ക്കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ. ദത്ത​ഹ​വ്യൻ = ഹവി​സ്സു നല്കി​യ​വന്‍, യജ​മാ​നൻ.

[9] ഹിം​സ്രന്‍ = ഹിം​സ​കന്‍. എരി​വേല്‍ = ചു​ട്ടെ​രി​യ്ക്കു​ന്ന വേല്‍ എന്ന ആയുധം. രു​ദ്ര​ന്മാര്‍ – രു​ദ്ര​പു​ത്ര​ന്മാർ. തി​ന്മൻ – രാ​ക്ഷ​സ​നും മറ്റും.

[10] മാ​ന്യ​മായ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ പ്രാ​പ്തി (വരവ്) എല്ലാ​വർ​ക്കും അറി​യാം. അവ​ശി​ഷ്ടം പരോ​ക്ഷ​വ​ച​നം: അപ്പ​യ്യി​ന്റെ അകിട് – മേഘം.

[11] എമ്പാ​ടും – ചമ​സാ​ദി​ക​ളില്‍. ഉത്ത​രാർ​ദ്ധം പരോ​ക്ഷ​വ​ച​നം: എത്തേ​ണ്ടു​മി​ടം – യജ്ഞ​സ്ഥ​ലം. അർ​ത്ഥി​പ്പൂ – ഞങ്ങൾ യാ​ചി​യ്ക്കു​ന്നു.

[12] അദ്ദ​ശ​ഗ്വ​ന്മാര്‍ – പത്തു​മാ​സം​കൊ​ണ്ടു യജ്ഞ​സി​ദ്ധി​യ്ക്ക് ഒരു​ങ്ങിയ ആ അം​ഗി​ര​സ്സു​കൾ. മു​മ്പേ – ആദി​ത്യ​ന്മാ​രെ​ക്കാൾ മു​മ്പേ. പ്ര​ത്യു​ഷ​സ്സ് = പു​ലര്‍കാ​ലം. പുലരി തു​ടു​പ്പു​കൊ​ണ്ട് അല്ലി​നെ (രാ​ത്രി​യെ) പോ​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, അവര്‍ സതോ​യ​മായ (ജല​സ​ഹി​ത​മായ ഉരു(മഹാ)തേ​ജ​സ്സു​കൊ​ണ്ട് (സൂ​ര്യ​നെ​ക്കൊ​ണ്ട്) ഇരു​ട്ടി​നെ പോ​ക്കു​ന്നു.

[13] സലി​ല​സ്ഥാ​ന​ങ്ങൾ – മേ​ഘ​ങ്ങൾ. അം​ഭ​സ്സ് = ജലം.

[14] അഞ്ച​ഗ്ര്യ​ഹോ​താ​ക്കൾ – പഞ്ച​പ്രാ​ണ​വാ​യു​ക്ക​ളാ​കു​ന്ന മു​ഖ്യ​ഹോ​താ​ക്കൾ. സ്ഥി​ത​രാ​ക്കി​നാന്‍ – വി​ട്ടു​പോ​കാ​തെ നിർ​ത്തി. അവര്‍ – പഞ്ച​പ്രാ​ണര്‍. അവ​ന​ത്തി​ന്നാ​യ് – ഞങ്ങ​ളെ ആയുധം(ചുരിക)കൊ​ണ്ടു രക്ഷി​പ്പാൻ.

[15] ശ്രി​തന്‍ – ആശ്ര​യി​ച്ച​വന്‍, ആരാ​ധ​കന്‍. നതന്‍ = നമി​ച്ച​വന്‍, വന്ദി​ച്ച​വന്‍. ഇങ്ങോ​ട്ട് – ഞങ്ങ​ളു​ടെ അടു​ക്ക​ലെ​യ്ക്ക്. പശു​പോ​ലെ – പയ്യു കു​ട്ടി​യു​ടെ അടു​ക്ക​ലെ​യ്ക്കെ​ന്ന​പോ​ലെ. അഭ്യാ​ഗ​മി​യ്ക്ക – വരു​മാ​റാ​ക​ട്ടെ.

[1] ജല​സം​ബ​ന്ധി – മേ​ഘ​സ്ഥ​ജ​ല​സം​ബ​ന്ധി.

[2] ബല​ത്തി​ന്റെ മഹി​മാ​വാല്‍ – മഴ പെ​യ്യി​ച്ച്.

[3] വന്നു​ചേ​രു​ന്നവ – വർ​ഷം​കൊ​ണ്ട്. നി​ല്ക്കു​ന്നവ – മു​മ്പു​ത​ന്നെ ഉള്ളവ. ബഡ​ബാ​ഗ്നി – സമു​ദ്ര​ത്തി​ന്റെ അടി​യി​ലി​രി​യ്ക്കു​ന്ന ഔർ​വാ​ഗ്നി.

[5] മൂ​ന്നു ദേ​വി​മാര്‍ – ഇളയും സര​സ്വ​തി​യും ഭാ​ര​തി​യും. പ്ര​ഥ​മ​സൃ​ഷ്ടം – ജലം.

[6] അശ്വം – ഉച്ചൈ​ശ്ശ്ര​വ​സ്സ്. ഭവാൻ എന്നു തു​ട​ങ്ങു​ന്ന ഒരു വാ​ക്യം പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ക​ഥ​നം.

[7] സ്വധ – വർ​ഷ​ജ​ലം. അന്നം – മഴ​കൊ​ണ്ടു​ണ്ടായ ഹവി​സ്സ്. പരി​ചാ​ര​കന്‍ – പരി​ച​രി​യ്ക്കു​ന്ന യജ​മാ​നന്‍.

[8] മക്കൾ – പു​ഷ്പ​ഫ​ലാ​ദി​കൾ.

[9] നദീ​പ്ര​വാ​ഹ​ങ്ങൾ അപാം​ന​പാ​ത്തി​ന്റെ മഹി​മ​യെ വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു.

[10] ഹി​ര​ണ്യം = സ്വർ​ണ്ണം. ഹി​ര​ണ്യ​ദാ​താ​ക്കൾ ദക്ഷി​ണ​യാ​യി സ്വർ​ണ്ണം കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന യജ​മാ​ന​ന്മാര്‍.

[11] മറ​വില്‍ – മേ​ഘ​ങ്ങ​ളു​ടെ. യു​വ​തി​കൾ – തണ്ണീ​രു​കൾ.

[12] വള​രെ​പ്പേ​രില്‍ – വളരെ ദേ​വ​ന്മാ​രു​ടെ ഇട​യില്‍.

[13] അവ​യില്‍ – മേ​ഘ​ജ​ല​ങ്ങ​ളില്‍. ഗർ​ഭ​മു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്നു – താൻ​ത​ന്നെ ഗർ​ഭ​മാ​യി​ത്തീ​രു​ന്നു. കു​ടി​യ്ക്കു​ന്നു – മു​ല​പ്പാ​ലി​ന്നൊ​ത്ത മേ​ഘ​ജ​ലം നു​ക​രു​ന്നു. മു​ക​രു​ന്നു – കി​ടാ​വി​നെ ചും​ബി​യ്ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ. മറ്റ​ഗ്നി – ഭൌ​മാ​ഗ്നി.

[14] നപ്താ​വ് = അപാം​ന​പാ​ത്ത്.

[15] ശോ​ഭ​ന​നി​വാ​സൻ = നല്ല പാർ​പ്പി​ട​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വന്‍. ഹവിർ​ദ്ധ​ന​ന്മാര്‍ – യജ​മാ​ന​ന്മാര്‍.

[1] അമ്മി​ക്കു​ഴ​കൾ​കൊ​ണ്ടും – ചത​ച്ചു്. ആട്ടിന്‍രോ​മ​ങ്ങൾ​കൊ​ണ്ട് അരി​ച്ചു.

[2] രു​ദ്ര​പു​ത്ര​ന്മാര്‍ – മരു​ത്തു​ക്കൾ.

[3] ത്വ​ഷ്ടാ​വ് മു​ത​ലാ​യ​വ​രോ​ട്:

[4] അഗ്നി​യോ​ട്: ഹോ​താ​വ് – ദേ​വ​ന്മാ​രെ വി​ളി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍.

[6] മി​ത്രാ​വ​രു​ണ​ന്മാ​രോ​ട്:

[1] അതു – സോമം. ഒടു​വി​ലെ വാ​ക്യം പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​വ​ച​നം:

[2] പ്ര​ത്യ​ക്ഷ – പരോ​ക്ഷ​വ​ച​ന​ങ്ങൾ:

[3] വന​സ്പ​തി = വന​നാ​ഥൻ. മു​തിർ​ന്ന് – ഒരു​ങ്ങി.

[4] നാ​ലാ​മ​ത്തെ​പ്പാ​ത്രം – നാ​ലാം​പാ​ത്ര​ത്തി​ലെ സോമം.

[5] അശ്വി​ക​ളോ​ട്: വാ​ജി​നീ​വ​സു​ക്കൾ – ആളു​ക​ളെ ആഹാരം നല്കി പൊ​റു​പ്പി​യ്ക്കു​ന്ന​വർ.

[1] ഭാ​ര​വാ​ഹി – ഭു​വ​ന​ഭാ​രം വഹി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. പ്ര​സ​വം = സന്ത​ത്യുൽ​പാ​ദ​നം. ഇതു് – ലോ​ക​ത്തില്‍ സന്ത​ത്യുൽ​പാ​ദ​നം നട​ത്തി​യ്ക്കല്‍. എഴു​നേ​ല്ക്കു​ന്നു – ഒരു​ങ്ങു​ന്നു.

[4] വീ​ണ്ടും – തലേ​ന്നാ​ള​ത്തെ​പ്പോ​ലേ, നിർ​ത്തു​ന്നു – വൈ​കു​ന്നേ​രം പണി നിർ​ത്തു​മ​ല്ലോ. വീ​ണ്ടും – പു​ലര്‍കാ​ല​ത്ത്. ശയ്യ വി​ട്ടെ​ഴു​നേൽ​ക്കു​ന്നു – ഉറ​ക്ക​മു​ണർ​ന്നു വേല തു​ട​രു​ന്നു. സവി​താ​വു വരു​ന്നു – സൂ​ര്യന്‍ ഉദി​യ്ക്കു​ന്നു. ചീ​ന്തി​വെ​യ്ക്കു​ന്നു – വേര്‍തി​രി​യ്ക്കു​ന്നു.

[6] പ്ര​ഥ​മ​ഭാ​ഗം – അഗ്നി​ഹോ​ത്രം. അമ്മ – ഉഷ​സ്സ്. മകന്‍ – അഗ്നി.

[10]ഛന്ദ​സ്പ​തി = ഛന്ദ​സ്സു​ക​ളു​ടെ അധി​പ​തി, സവി​താ​വ്.

[11]അതു – ധനം.

[1]ദൂതർ – രാ​ജാ​വ​യ​ച്ച ദൂതർ.

[2]പോ​കു​ന്ന​വർ – യജ്ഞ​ത്തി​ന്ന്. സം​യു​ക്തർ = ചേർ​ന്നി​രി​യ്ക്കു​ന്ന​വർ.

[3]കൊ​മ്പു​കൾ – വൃ​ഷാ​ദി​ക​ളു​ടെ, മു​മ്പർ – പ്ര​ധാ​നർ. കു​ള​മ്പു​കൾ – അശ്വാ​ദി​ക​ളു​ടെ. ചക്ര​വാ​ക​ങ്ങൾ​ക്കു രാ​ത്രി​യിൽ വി​ര​ഹ​ദുഃ​ഖം പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​ണ​ല്ലോ.

[4]അപ്പു​റ​ത്ത് – ദുർ​ഗ്ഗ​മ​ങ്ങ​ളു​ടെ മറു​ക​ര​യിൽ. നു​ക​വും മറ്റും തേ​രി​ന്റെ അവ​യ​വ​ങ്ങ​ളാ​ക​യാൽ തേർ​പോ​ലെ എന്നർ​ത്ഥം. ചട്ട​പോ​ലെ – കവചം ആയു​ധ​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നു രക്ഷി​യ്ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ.

[6] സ്ത​ന​ങ്ങൾ – അമ്മ​യു​ടെ മുലകൾ. മൂ​ക്കു​കൾ​പോ​ലെ – നാ​സാ​ര​ന്ധ്ര​ങ്ങൾ ശ്വാ​സോ​ച്ഛ ്വാ​സ​ങ്ങൾ​കൊ​ണ്ടെ​ന്ന​പോ​ലെ.

[7] കൈ​കള്‍പോ​ലെ – കൈ​ക​ളാ​ണ​ല്ലോ, ജോ​ലി​ചെ​യ്യുക.

[1] അമൃതം – മര​ണ​മി​ല്ലാ​യ്കു.

[2] സേ​വി​ത​രാ​യി – സർ​വ​ദേ​വ​ന്മാ​രാ​ലും.

[4] ഒരാൾ – പൂ​ഷാ​വ്, സൂ​ര്യന്‍. മററാൾ – സോമൻ; ഭൂ​മി​യില്‍ ഓഷ​ധി​രൂ​പ​നാ​യും അന്ത​രി​ക്ഷ​ത്തില്‍ ചന്ദ്ര​രൂ​പ​നാ​യും. ധന​പോ​ഷം – പശു​ക്ക​ളാ​കു​ന്ന ധനം.

[5] ഒരാൾ – സോ​മന്‍. മററാൾ – പൂ​ഷാ​വ്, സൂ​ര്യൻ.

[1] നി​യു​ത്തു​ക്കൾ – വാ​യു​വി​ന്റെ അശ്വ​ങ്ങൾ.

[2] നി​യു​ത്ത്വാ​നാ​യ് = നി​യു​ത്തു​ക്ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി. സോ​മി​ഗൃ​ഹേ – സോമം പി​ഴി​യു​ന്ന​വന്‍റെ, യജ​മാ​നന്‍റെ ഗൃ​ഹ​ത്തില്‍.

[5] സ്ഥി​രോ​ത്ത​മ​സ​ഭാ​ന്ത​രേ = ശാ​ശ്വ​ത​വും ഉല്‍കൃ​ഷ്ട​വു​മായ സഭാ​സ്ഥാ​ന​ത്തു്. സ്നി​ഗ്ദ്ധര്‍ = സസ്നേ​ഹര്‍.

[7] അശ്വ​ഗോ​ലാ​ഭ​കാ​രര്‍ = അശ്വ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ഗോ​ക്കു​ളു​ടെ​യും ലാഭം (ലബ്ധി) ഉണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​വർ; ഞങ്ങൾ​ക്ക് അശ്വ​ങ്ങ​ളെ​യും ഗോ​ക്ക​ളെ​യും കി​ട്ടി​യ്ക്കാൻ.

[8] വൃ​ഷ്ട​വി​ത്തര്‍ = ധന​വർ​ഷി​കൾ.

[9] സ്ത​വാർ​ഹര്‍ = സ്തൃ​ത്യർ.

[11] ഇന്ദ്ര​നെ​ങ്കില്‍ – അദ്ദേ​ഹം ഇന്ദ്ര​നാ​ണെ​ങ്കില്‍ ഞങ്ങൾ​ക്കു സുഖം നല്കും; നല്കാ​ഞ്ഞാല്‍ ഇന്ദ്ര​ന​ല്ല!

[14] മധുരം – സോ​മ​ര​സം. ശു​ന​ഹോ​ത്ര​രില്‍ – ഗൃ​ത്സ​മ​ദ​ന്മാ​രു​ടെ പക്കല്‍.

[17] ശു​ന​ഹോ​ത്ര​രില്‍ – ഗൃ​ത്സ​മ​ദ​ന്മാ​രു​ടെ ഇട​യില്‍ സോമം കു​ടി​ച്ചു മദം കൊ​ണ്ടാ​ലും.

[18] സജലേ = ജല​സ​ഹി​തേ. സം​ഭൃ​താ​ന്നേ = അന്നം സം​ഭ​രി​ച്ച​വ​ളേ.

[19] ഇരു​വര്‍ – ദ്യാ​വാ​വൃ​ഥി​വി​കൾ. നി​ങ്ങ​ളില്‍ എന്നു തു​ട​ങ്ങു​ന്ന വാ​ക്യം പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ക​ഥ​നം: ഞങ്ങൾ നി​ങ്ങ​ളി​ലും ഹവി​സ്സു​കൾ കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്ന അഗ്നി​യി​ങ്ക​ലും അർ​ത്ഥി​പ്പു – നന്മ തരേ​ണ​മേ എന്നു പ്രാർ​ത്ഥി​യ്ക്കു​ന്നു.

[21] കനി​വു​റ്റ​വ​രേ – ദയ​യു​ള്ള ദ്യാ​വാ​പൃ​ഥി​വി​ക​ളേ.

[1] ഇവന്‍ കപി​ഞ്ജ​ല​പ​ക്ഷി. ശകനേ = ഹേ പക്ഷിൻ. വേ​ഴാ​മ്പ​ലോ, പി​താ​രി​പ്പു​ള്ളോ അത്രേ, കപി​ഞ്ജ​ലം.

[3] ശകു​ന്തം = പക്ഷി.

[1] അന്നം – അന്ന​ല​ബ്ധി. പക്ഷി​കൾ വലം​വെ​ച്ചു പാ​ടു​ന്ന​തു ശു​ഭ​മ​ത്രേ. സാ​മ​ഗര്‍ – സാ​മ​വേ​ദി​കൾ. ഗാ​യ​ത്ര​വും ത്രൈ​ഷ്ട​ഭ​വും – ഗാ​യ​ത്രീ – ത്രി​ഷ്ടു​പ്പ് ഛന്ദ​സ്സൂ​ക്ത​ങ്ങൾ. ഇരു​മൊ​ഴി​കൾ – ഗാ​ന​വും രാ​ഗ​വും. രസി​പ്പി​യ്ക്കും – ശ്രോ​താ​ക്ക​ളെ.

[2] ശം​സി​യ്ക്കു​ന്നു – ‘ശസ്ത്രം’ ചൊ​ല്ലു​ന്നു.

[3] കർ​ക്ക​രി – ഒരു​ത​രം വാ​ദ്യം; വീണ (?)

[1] ഉജ്ജ്വ​ലി​യ്ക്കു​ന്ന – ഉന്മേ​ഷ​ദീ​പ്ത​നായ. ദേ​ഹ​ത്തില്‍ വാ​ണ​രു​ളുക – എന്റെ ശരീരം രക്ഷി​ച്ചാ​ലും.

[2] വാ​ക്കു് – സ്തു​തി. കവികൾ – സ്തോ​താ​ക്കൾ.

[4] ഏഴു മഹ​തി​കൾ – സപ്ത​ന​ദി​കൾ.

[5] അം​ഗ​ങ്ങൾ – ജ്വാ​ല​കൾ. കു​റ​വി​ല്ലാ​ത്ത – പരി​പൂർ​ണ്ണ​മായ.

[6] അന്ത​രി​പു​ത്രി​മാര്‍ – നദികൾ. നഗ്ന​ത​യി​ല്ലാ​ത്ത – ജലം​ത​ന്നെ, അവ​രു​ടെ വസ്ത്രം

[7] രണ്ടു മഹ​തി​കൾ – ദ്യാ​വാ​പൃ​ഥി​വി​കൾ.

[8] വൃ​ഷാ​വ് എന്നാ​ദി​യായ വാ​ക്യം പരോ​ക്ഷം: തേനും നെ​യ്യും – മധു​ര​വും ബല​ക​ര​വു​മായ ജലം.

[9] അച്ഛ​ന്റെ അകിട് – അന്ത​രി​ക്ഷ​ത്തി​ന്റെ ജല​പ്ര​ദേ​ശം. പാല്‍ – ജലം. വാ​ക്കു് – ശബ്ദം. ചങ്ങാ​തി​മാര്‍ – വാ​യു​ക്കൾ. ഗു​ഹ​യില്‍ – അടി​ത്ത​ട്ടില്‍. സമീ​പി​ച്ചി​ല്ല – സമീ​പി​പ്പാൻ ആളാ​യി​ല്ല.

[10] ഗർഭം – ഓഷ​ധ്യാ​ദി. പു​ഷ്ടി​പ്പെ​ട്ടവ – സസ്യ​ങ്ങൾ. സപ​ത്നി​മാര്‍ – ദ്യാ​വാ​പൃ​ഥി​വി​കൾ. ഈ മനു​ഷ്യ​ഹി​ത​ക​ളെ – ദ്യാ​വാ​പൃ​ഥി​വി​ക​ളെ.

[13] ഉപ​ഗ​മി​യ്ക്കുക – സമീ​പി​യ്ക്കുക.

[14] സ്വ​സ്ഥാ​നം – അന്ത​രി​ക്ഷം.

[15] പി​ടി​ച്ചു​നിർ​ത്ത​പ്പെ​ടേ​ണ്ടു​ന്ന – ഊക്കില്‍പ്പ​ട​രു​ന്ന.

[16] ദ്രോ​ഹി​ക​ളെ അമർ​ത്താൻ​പോ​ന്ന വീ​ര്യ​മേ​റിയ അന്നം അങ്ങു ഞങ്ങൾ​ക്കു തരണം.

[18] പരോ​ക്ഷ​വ​ച​നം:

[19] നല്ല വാ​ക്കും യശ​സ്സും ചേർ​ന്ന – ധന​മു​ണ്ടാ​യാല്‍ വാ​ഗ്മി​ത്വ​വും കീർ​ത്തി​യും സാ​ധി​യ്ക്കാ​മ​ല്ലോ.

[20] രണ്ടാം​വാ​ക്യം​മു​തല്‍ പരോ​ക്ഷം: വെ​യ്ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു – യാ​ഗ​ത്തി​ന്നു സ്ഥാ​പി​യ്ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു.

[21] വി​ശ്വാ​മി​ത്ര​ന്മാര്‍ – ആത്മ​നി ബഹു​വ​ച​നം. പതി​യി​ല്ല​യോ – പതി​യേ​ണ​മേ എന്നാ​ശ​യം.

[1] അംബു = ജലം. തൂ​നെ​യ്യ് അഗ്നി​യെ വളർ​ത്തു​മ​ല്ലോ; അതു​പോ​ലെ പ്രീ​തി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന ഒരു ഗീതി (പാ​ട്ട്, സ്തു​തി) നാം നിർ​മ്മി​യ്ക്കുക. ആയി​രു​ഹോ​താ​വെ – ഗാർ​ഹ​പ​ത്യാ​ഹ​വ​നീ​യ​രൂ​പ​നായ ഹോ​താ​വി​നെ; ഹോ​താ​വ് – ദേ​വ​ന്മാ​രെ വി​ളി​യ്ക്കു​ന്ന​വൻ. വെ​ണ്മ​ഴു – തച്ച​ന്റെ പണി​യാ​യു​ധം പഴകിയ രഥ​ത്തെ പു​തു​ക്കു​മ​ല്ലോ.

[2] ഈഡ്യൻ = സ്തു​ത്യൻ. അസ്സു​നു – മകന്‍ അഗ്നി.

[3] താ​ര​കൌ​ജ​സ്സ് – ദുഃ​ഖ​ങ്ങ​ളെ തര​ണം​ചെ​യ്യി​യ്ക്കു​ന്ന ബലം. വാ​ജി​യെ​യെ​ന്ന​പോ​ലെ – കൂ​ടു​തല്‍ ഭാരം വഹി​പ്പാൻ കു​തി​ര​യെ വാ​ഴ്ത്തു​ന്ന​തു​പോ​ലെ.

[4] നാണം കെ​ടു​ത്താ​ത്ത – നി​കൃ​ഷ്ട​പ്ര​വൃ​ത്തി​യാല്‍ കി​ട്ടു​ന്ന​ത​ല്ലാ​ത്ത. മം​ഗ​ള​കാ​മ്യം = നല്ല​തും സ്പൃ​ഹ​ണീ​യ​വു​മാ​യി​ട്ടു​ള്ള​ത്. തല്‍പ​രൻ – ദാ​ന​ത്തില്‍. ഉദ്ദി​വ്യ​തേ​ജ​സ്സ് = ദി​വ്യ​തേ​ജ​സ്സേ​റി​യ​വന്‍.

[5] സല്‍ക്ക​രി​യ്ക്കു​ന്നു = പൂ​ജി​യ്ക്കു​ന്നു, സ്തു​തി​യ്ക്കു​ന്നു. രദ്രൻ – ദുഃ​ഖ​ങ്ങ​ളെ ഓടി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍, ദുഃ​ഖ​നാ​ശ​നന്‍.

[6] പാ​വ​കോ​ദ്യോത = പാ​വ​ന​മായ പ്ര​കാ​ശ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വ​നേ. കുശം = ദർഭ. നിൻ​ഗൃ​ഹേ – യാ​ഗ​ശാ​ല​യില്‍.

[7] നി​റ​ച്ചോ​നെ – തേ​ജ​സ്സു​കൊ​ണ്ടു നി​റ​ച്ച അഗ്നി​യെ. വാ​ജി​പോ​ലെ – സാ​മാ​നം കൊ​ണ്ടു​വ​രാന്‍. ആഹാ​ര​കാ​മ​രാല്‍ = അന്നേ​ച്ഛു​ക്ക​ളാല്‍.

[8] കണ്ട – അറി​ഞ്ഞ. ഹവി​സ്സേ​കും – ഹവി​സ്സു ദേ​വ​കൾ​ക്കു കൊ​ണ്ടു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന. ഋത്വി​ക്കു​ക​ളോ​ടു പറ​യു​ന്ന​താ​ണി​ത്.

[9] സഞ്ച​രി​ഷ്ണു = സഞ്ച​ര​ണ​ശീ​ലൻ, കൊ​തി​ച്ച് – യജ്ഞ​കാ​മ​ത്താല്‍. മൂ​ന്നു ചമതകൾ – രണ്ടാ​ധാ​ര​സ​മി​ത്തും ഒരു അനൂ​യാ​ജ​സ​മി​ത്തും. അതി​ലൊ​ന്നു – അനൂ​യാ​ജ​സ​മി​ത്ത് മനു​ഷ്യർ​ക്കാ​യി എടു​ത്തു. അടു​ത്ത ലോകം – അന്ത​രി​ക്ഷം; ആധാ​ര​സ​മി​ത്തു രണ്ടും ദേ​വ​കൾ​ക്ക്.

[10] അർ​ത്ഥൈ​ഷി​കൾ = ധനേ​ച്ഛു​ക്കൾ. കത്തി​യെ​പ്പോ​ല​വേ – ആയു​ധ​ത്തെ ചാ​ണ​മേല്‍ മൂർ​ച്ച​കൂ​ട്ടു​ന്ന​തു​പോ​ലെ. ആയവൻ – ജ്വ​ലി​പ്പി​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട അഗ്നി. പാ​രി​തില്‍ – ഭൂ​മി​യിൽ. ഗർ​ഭ​ഭു​തൻ – അര​ണി​യു​ടെ ഗർ​ഭ​മാ​യി​ച്ച​മ​ഞ്ഞ​വൻ.

[11] നാ​നോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളില്‍ – പ്രാ​ണി​ക​ള​ടെ വി​വി​ധ​ജ​ഠ​ര​ങ്ങ​ളില്‍. ആർ​ക്കു​ന്ന വി​വി​ധ​വ​ന​ങ്ങ​ളില്‍ ഗർ​ജ്ജി​യ്ക്കു​ന്ന.

[12] ദിവി മീതെ – അന്ത​രി​ക്ഷോ​പ​രി. ചി​ര​ന്ത​നന്‍പോ​ല​വേ – ജനി​ച്ച​പ്പോൾ​ത്ത​ന്നേ ഒരു പഴ​മ​ക്കാ​ര​നെ​ന്ന​പോ​ലെ. പൂർ​വർ​ക്കു​പോ​ലെ – പണ്ടു​ള്ള​വർ​ക്ക് ഏകി​യ​പോ​ലെ. വാ​നില്‍ച്ച​രി​യ്ക്കു​ന്നു – സൂ​ര്യ​രൂ​പേണ.

[13] നാ​ക​സം​സ്ഥൻ – സ്വർ​ഗ്ഗ​വാ​സി. ഉപാ​നീ​തന്‍ = കൊ​ണ്ടു​വ​ര​പ്പെ​ട്ട​വന്‍. ചി​ത്ര​ചാ​രി = വി​വി​ധ​സ​ഞ്ചാ​രന്‍. ഹരി​കേ​ശന്‍ = പിംഗള(മഞ്ഞ) ജ്വാ​ലന്‍.

[14] ഒക്ക​യും കണ്ട​വന്‍ – സർ​വ​വ​സ്തു​വി​ജ്ഞാ​ന​യു​ക്തന്‍. സൂ​ര്യ​സം​സ്ഥന്‍ = സൂ​ര്യ​ങ്ക​ലി​രി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. ശി​ര​സ്സ് – പ്ര​ധാ​ന​ഭൂ​തന്‍. അഭം​ഗാ​ര​വന്‍ = ഇടി​വി​ല്ലാ​ത്ത ഒച്ച​യോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വൻ. അർ​ത്ഥി​യ്ക്ക – ധനം യാ​ചി​യ്ക്കുക.

[15] നൃ​ബ​ന്ധു – മനു​ഷ്യ​ബ​ന്ധു. ദൃ​ശ്യാം​ഗന്‍ = ദർ​ശ​നീ​യ​രൂ​പൻ. ചി​ത്ര​രോ​ചി​സ്സ് = വി​ചി​ത്ര (നാ​നാ​വർ​ണ്ണ) ശോഭൻ.

[1] സു​രർ​ക്കു സുഖം ഏകും – ദേ​വ​ന്മാ​രെ ഹവി​സ്സു കൊ​ടു​ത്തു പരി​ച​രി​യ്ക്കു​ന്നു.

[2] ദീ​പ്ത്യാ = പ്ര​ഭ​കൊ​ണ്ടു്. ഗൃഹം – യാ​ഗ​ശാല. സന്ദൃ​ശ്യ​മൂർ​ത്തി = ദർ​ശ​നീ​യ​രൂ​പന്‍. ദേ​വേ​രി​തന്‍ = ദേ​വ​ന്മാ​രാല്‍ അയ​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട​വൻ.

[3] ഗൃ​ഹ​സാ​ധ​നം – ഗൃ​ഹ​പ്രാ​പ്തി​യ്ക്കു കാ​ര​ണ​ഭൂ​തന്‍. ശർ​മ്മം = സുഖം. യാ​ഗ​വാൻ – യജ​മാ​നന്‍.

[4] ബു​ധര്‍ = വി​ദ്വാ​ന്മാര്‍. ഋത്വി​ക്പ​രി​ജ്ഞാ​ന​സല്‍ക്കർ​മ്മ​സാ​ധ​നം = ഋത്വി​ക്കു​ക​ളു​ടെ അറി​വി​ന്നും സല്‍ക്കർ​മ്മ​ത്തി​ന്നും കാ​ര​ണ​ഭൂ​തന്‍. അനേ​ക​രൂ​പന്‍ – ഭൌമ – വൈ​ദ്യു​താ​ദി ബഹു​സ്വ​രു​പൻ. പു​രു​പ്രി​യൻ = ശ്രേ​ഷ്ഠ​ന്മാർ​ക്കു പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വന്‍.

[5] ശ്രീ​മാൻ = ശോ​ഭ​യേ​റി​യ​വന്‍.

[6] മധ്യേ – ദ്യാ​വാ​പൃ​ഥി​വി​കൾ​ക്കി​ട​യില്‍. അരി​ന്ദ​മന്‍ – യജ്ഞം മു​ട​ക്കു​ന്ന ശത്രു​ക്ക​ളെ അട​ക്കു​ന്ന (നശി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്ന)വൻ.

[7] വാ​ഴ്ത്തുക – ദേ​വ​ന്മാ​രെ സ്തു​തി​ച്ചാ​ലും. സത്സു​താര്‍ന്നാ​ത്ഥം – ഞങ്ങള്‍ക്കു നല്ല മക്ക​ളും അന്ന​വു​മു​ണ്ടാ​കാന്‍. രസ​ച്ചാര്‍ത്താല്‍ – മധു​രാ​ദി​ര​സ​ങ്ങള്‍കൊ​ണ്ട്. സു​ഖി​പ്പി​യ്ക്ക – ദേ​വ​ന്മാ​രെ പ്രീ​തി​പ്പെ​ടു​ത്തി​യാ​ലും. എങ്ങ​ളില്‍ – ഞങ്ങ​ളു​ടെ നി​ല​ങ്ങ​ളി​ലും മറ്റും. യജ്ഞ​വാന്‍ – യജ​മാ​നൻ. ഇഷ്ടൻ. – പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വ​നാ​ണ​ല്ലോ.

[8] അധ്വ​രോ​ദ്ബോ​ധ​കന്‍ – യജ്ഞ​കര്‍മ്മോ​പ​ദേ​ഷ്ടാ​വ്.

[9] ശ്രീ​ലന്‍ = ശോ​ഭ​യേ​റി​യ​വന്‍. ബഹു​പോ​ഷ​കന്‍ = വള​രെ​ജ്ജ​ന​ങ്ങ​ളെ പോ​റ്റു​ന്ന​വന്‍. ലാ​ല​സി​പ്പി​യ്ക്ക = പ്ര​കാ​ശി​പ്പി​യ്ക്കുക.

[10] സവ​ജ്ഞത ചേര്‍ത്ത – അങ്ങ​യു​ടെ തേ​ജ​സ്സു​ത​ന്നെ​യാ​ണ്, അങ്ങ​യെ സര്‍വ്വ​ജ്ഞ​നാ​ക്കി​യ​ത്. ദക്ഷന്‍ = വി​ച​ക്ഷ​ണന്‍. വാ​നൂ​ഴി​വി​ശ്വം = വാ​നൂ​ഴി​ക​ളും വി​ശ്വ​വും. അത് – വാ​നൂ​ഴി​വി​ശ്വം.

[11] വൈ​ശ്വാ​ന​ര​ന്റെ പ്രീ​തി (പ്ര​സാ​ദം) ഋദ്ധം(സമൃ​ദ്ധം)തന്നെ; വൈ​ശ്വാ​ന​ര​നെ പ്ര​സാ​ദി​പ്പി​ച്ചാല്‍ വമ്പി​ച്ച ധനം കി​ട്ടു​മെ​ന്ന​തു ശരി​ത​ന്നെ. സൽ​ക്കർ​മ്മ​ബു​ദ്ധ്യാ = സല്‍ക്കർ​മ്മേ​ച്ഛ​കൊ​ണ്ട്. നല്കു​ന്നു – യജ​മാ​നാ​ദി​കൾ​ക്കു ധനം കൊ​ടു​ക്കു​ന്നു. വീ​ര്യം = രേ​ത​സ്സ്, വൃ​ഷ്ട്രി​ജ​ലം. താ​യ്താ​തര്‍ – മാ​താ​പി​താ​ക്കൾ. ഉദി​ച്ച​വന്‍ – ജനി​ച്ച​വ​നാ​കു​ന്നു.

[1] സഖാ​ക്കൾ – ദേവകൾ.

[2] മൂ​ന്നു​രു – പ്രാ​തർ​മ്മ​ധ്യാ​ന​സാ​യം​സ​വ​ന​ങ്ങ​ളില്‍. മധു​രീ​ക​രി​ച്ചാ​ലും – വൃ​ഷ്ട്യാ​ദി​ഫ​ല​യു​ക്ത​മാ​ക്കി​യാ​ലും.

[3] ഹോ​താ​വ് – അഗ്നി. അന്ന​ങ്ങൾ – ഹവി​സ്സു​കൾ. പ്രേ​രി​തന്‍ – ഞങ്ങ​ളാല്‍.

[4] നി​ങ്ങ​ളി​രു​വര്‍ – അഗ്നി​യും ബർ​ഹി​സ്സും.

[5] ഉല്ല​സി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്ന​വര്‍ – ദേ​വ​ന്മാർ. ദേ​വ​ത​കൾ – ദ്വാ​രാ​ഭി​മാ​നി​ദേ​വ​ത​കൾ.

[7] തണ്ണീർ നേ​രു​ന്ന – മഴ പെ​യ്യ​ട്ടേ എന്നു പ്രാർ​ത്ഥി​യ്ക്കു​ന്ന. അന്ന​വാ​ന്മാർ – ഋത്വി​ക്കു​കൾ. അവി​ടു​ന്ന് – അഗ്നി. ഈ അഗ്നി​യും അന്ത​രീ​ക്ഷാ​ഗ്നി​യു​മ​ത്രേ, രണ്ടു പ്ര​ധാ​ന​ഹോ​താ​ക്കൾ.

[9] ത്വ​ഷ്ടാ​വ് – സൃ​ഷ്ടി​കർ​ത്താ​വു്. കട​ത്തി​വി​ടു​ന്ന – ദുഃ​ഖ​താ​ര​ക​മായ. പോഷകം – രേ​ത​സ്സ്. അമ്മി​ക്കുഴ – സോമം ചത​യ്ക്കാൻ. വീ​രന്‍ – പു​ത്രൻ.

[11] ഉപ​വേ​ശി​യ്ക്ക = ഇരി​യ്ക്കുക. സ്വാഹ – സ്വാ​ഹാ​കാ​രം.

[1] വാ​തില്‍ – ആഗ​മ​ന​ദ്വാ​രം; ഇരു​ട്ടി​ന്റെ വര​വി​നെ തടു​ക്കു​ന്നു.

[3] സഖാവ് – യഷ്ടാ​ക്ക​ളു​ടെ. സാധകൻ – സി​ദ്ധി വരു​ത്തു​ന്ന​വന്‍. ഉന്ന​ത​സ്ഥാ​നം – ഉത്ത​ര​വേ​ദി.

[4] അഗ്നി​യു​ടെ സർ​വാ​ത്മ​ക​ത്വം: മി​ത്രന്‍ = സൂ​ര്യന്‍. മി​ത്രന്‍ (മി​ത്രം) = സഖാവ്.

[5] നടു = അന്ത​രി​ക്ഷ​മ​ധ്യം. സപ്ത​ഗ​ണം – മരു​ദ്ഗ​ണം.

[6] ഉറ​ക്ക​ത്തി​ലും – ജ്വാ​ല​ക​ള​ട​ങ്ങിയ സമ​യ​ത്തും.

[7] കാ​മ​യ​മാ​നന്‍ = കാമി(അഭി​ല​ഷി)യ്ക്കു​ന്ന​വൻ. അമ്മ​മാര്‍ – ദ്യാ​വാ​പൃ​ഥി​വി​കൾ.

[8] പ്ര​സ​വി​ച്ചു – പു​ഷ്പ​ഫ​ല​ങ്ങ​ളെ ഉല്‍പാ​ദി​പ്പി​ച്ച്. അച്ഛ​ന​മ്മ​മാര്‍ – വാ​നൂ​ഴി​കൾ.

[1] അന്ന​വ​തി – സ്രു​ക്കു്. വല​ത്തു​ഭാ​ഗം – ആഹ​വ​നീ​യാ​ഗ്നി​യു​ടെ.

[2] വഹ്നി​കൾ – അം​ശ​ങ്ങ​ളായ അഗ്നി​കൾ.

[3] യജ​നീ​യര്‍ – ദേ​വ​ന്മാര്‍.

[4] കാ​മ്യ​മാ​നൻ – യജ​മാ​നാ​ദി​ക​ളാല്‍ കാ​മി​യ്ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​വന്‍. ആക്ര​മി​യ്ക്കു​ന്ന​വര്‍ – എല്ലാ​ദി​ക്കു​ക​ളി​ലും വ്യാ​പി​യ്ക്കു​ന്ന​വര്‍. ആ സപ​ത്നി​മാര്‍ – ദ്യാ​വാ​വൃ​ഥി​വി​കൾ.

[6] നെ​യ്യൊ​ലി​യ്ക്കു​ന്ന – ദേ​ഹ​ത്തി​ന്ന് അത്ര സ്നി​ഗ്ദ്ധ​ത​യു​ള്ള.

[7] അനു​സ​രി​ച്ചു – ഉഷ​സ്സി​ലാ​ണ​ല്ലോ, അഗ്നി​യെ ജ്വ​ലി​പ്പി​യ്ക്കുക.

[8] ഊമര്‍ – ഊമ​രെ​ന്ന പി​തൃ​ക്കൾ.

[10] സത്യ​വ​തി​കൾ – ദ്യാ​വാ​പൃ​ഥി​വി​കൾ. യാ​ഗ​ത്തി​ന്നാ​യി പി​റ​ന്ന​വൻ – അഗ്നി.

[1] മു​തു​കു കറു​ത്ത – പു​ക​കൊ​ണ്ട് ദീർ​ഗ്ഘാ​യു​സ്സ് – അഗ്നി​യ്ക്ക്.

[2] തേന്‍ വഹി​ച്ച ദേ​വി​മാര്‍ – മധു​ര​ജ​ല​ക​ളായ നദികൾ. ജല​ത്തി​ന്റെ ആസ്പ​ദം – അന്ത​രി​ക്ഷം. പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​വ​ച​ന​മാ​ണി​ത്; ഗോവ് = വാ​ക്ക്, ശബ്ദം.

[3] അവ – പെണ്‍കു​തി​ര​കൾ. നീ​ല​പൃ​ഷ്ഠന്‍ = മുതുക കറു​ത്ത​വന്‍.

[4] ഒരു​ത്തി​യെ – ഒരു പു​രു​ഷൻ ഒരു സ്ത്രീ​യെ പ്രാ​പി​യ്ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ.

[5] അവര്‍ – ആ ആളുകൾ.

[6] നീ​ട്ടി​യോ – സ്തു​തി കേൾ​പ്പാന്‍. അവര്‍ – ആ യജ​മാ​ന​ന്മാര്‍. അവ​ന്ന് – അഗ്നി​യ്ക്ക്.

[7] ഉദ്ഗാ​താ​ക്കൾ​ക്കു പുറമേ, പന്തി​ര​ണ്ട് ഋത്വി​ക്കു​ക​ളു​ണ്ട്; അവ​രില്‍ ഏഴു​പേര്‍ വഷ​ട്കാ​ര​വും, അഞ്ചു​പേര്‍ യജ്ഞ​വും അനു​ഷ്ഠി​യ്ക്കു​ന്നു. സേ​ക്താ​ക്കൾ – സോ​മ​നീര്‍ തൂ​കു​ന്ന​വര്‍.

[9] പർ​ജ്ജ​ന്യ​നാ​യി​ത്തീ​രു​ന്നു – മഴ പെ​യ്യി​യ്ക്കു​ന്നു; വൃ​ഷ്ടി​ദേ​വ​നാ​ണ്, പർ​ജ്ജ​ന്യന്‍.

[10] ദ്ര​വിണ = സത​ത​ഗ​മ​ന​ശീല. സു​ജ്ഞേ​യ​കൾ – പക്ഷി​കൂ​ജി​താ​ദി​കൾ കൊ​ണ്ട് എളു​പ്പ​ത്തില്‍ അറി​യാ​വു​ന്നവ. കൈ​വ​രു​മാ​റ് – ഞങ്ങൾ​ക്ക്. മഹാന്‍ – യജ​മാ​നന്‍.

[1] വന​സ്പ​തി = വൃ​ക്ഷം. ദി​വ്യ​മ​ധു – നെ​യ്യ്. അമ്മ – ഭൂമി. ഇവിടെ – ഞങ്ങ​ളില്‍.

[2] അഗ്നി – ആഹ​വ​നീ​യന്‍.

[4] യു​വാ​വു് – ദൃ​ഢാം​ഗ​മായ യൂപം. യൂ​പ​ത്തെ വസ്ത്രം​കൊ​ണ്ടു പൊ​തി​യും. ജാ​തര്‍ – ജനി​ച്ച വൃ​ക്ഷ​ങ്ങൾ.

[6] നി​ങ്ങൾ – വൃ​ക്ഷ​ങ്ങൾ. പൂ​ളു​കൾ – ചെറിയ മര​ക്ക​ഷ്ണ​ങ്ങൾ. ഇദ്ദേ​ഹം – യജ​മാ​നൻ.

[7]വര​ണീ​യ​ത്തെ – സ്പൃ​ഹ​ണീ​യ​മായ ഹവി​സ്സി​നെ.

[8]കൊ​ടി​മ​രം – യൂപം.

[9]അവ – യൂ​പ​ങ്ങൾ

[10]ശൃം​ഗി​കൾ – കാ​ള​യും മറ്റും.

[1]സ്വാ​വ​നം = സ്വ​ര​ക്ഷ.

[2]അന്നി​ല​പാ​ട് – വെ​ള്ള​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ വസി​യ്ക്കൽ. വന്നു​വ​ല്ലോ – അര​ണി​മ​ഥ​ന​ത്താൽ ആവിർ​ഭ​വി​ച്ചു​വ​ല്ലോ. വി​ദൂ​രാൽ = അക​ല​ത്തു​നി​ന്ന്.

[3]ചിലർ – അധ്വ​ര്യു​പ്ര​ഭൃ​തി​കൾ. അങ്ങു പോകും – ഹോ​മി​പ്പാൻ. ചിലർ – ഉദ്ഗാ​താ​വും മറ്റും.

[4]പട = സേന. ആണ്ടോ​നെ – മു​ഴു​കിയ അഗ്നി​യെ. പു​രാ​ണ​രാ​കു​ന്ന മി​ത്ര​ങ്ങൾ – ചി​ര​ന്ത​ന​സു​ഹൃ​ത്തു​ക്ക​ളായ ദേ​വ​ന്മാർ. സിം​ഹ​ത്തെ​പ്പോ​ല​വേ – ഗു​ഹ​യി​ലി​രി​യ്ക്കു​ന്ന സിം​ഹ​ത്തെ എന്ന​പോ​ലെ.

[5] നി​ലീ​നന്‍ = ഒളി​ച്ച​വന്‍. തെ​ണ്ടി​യെ – അല​ഞ്ഞു​ന​ട​ക്കു​ന്ന മകനെ അച്ഛന്‍ പി​ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ. സമീ​ര​ണന്‍ = വായു.

[6] വാ​നോർ​ക്കാ​യ് – ദേ​വ​ന്മാ​രെ യജി​പ്പാൻ.

[7] അർ​ഭ​ക​നെ​യും – അജ്ഞ​നെ​പ്പോ​ലും

[8] ഋത്വി​ക്കു​ക​ളോ​ട്: പള്ളി​കൊ​ള്ളും – വി​റ​കു​ക​ളി​ലും ഓഷ​ധി​ക​ളി​ലും ശയി​യ്ക്കു​ന്ന.

[9] ആയിരം – മു​വ്വാ​യി​ര​ത്തി​മു​ന്നൂ​റ​റി​മു​പ്പ​ത്തൊ​മ്പ​തു ദേ​വ​ന്മാര്‍. ഹോ​മ​കാ​രന്‍ = ഹോ​താ​വ്, അഗ്നി.

[2] തൻ​ഗൃ​ഹം – യാ​ഗ​ശാല.

[3] സു​വീ​ര്യ​ശാ​ലി – നല്ല വീ​ര്യ​മു​ള്ള പു​ത്രന്‍.

[4] തേ​പ്പി​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട് – സോമ-​ഘൃതാഹുതികൾകൊണ്ട്.

[5] ഹോ​താ​ക്ക​ളോ​ടും മറ്റും പറ​യു​ന്നു: വന്മൊ​ഴി​കൾ – സ്തോ​ത്ര​ങ്ങൾ.

[6] കാ​ണ​പ്പെ​ടേ​ണ്ടു​ന്ന = ദർ​ശ​നീ​യ​നായ. വാ​ക്ക് – സ്തു​തി.

[7] മാ​ദ​കന്‍ – യജ​മാ​നാ​ഹ്ലാ​ദ​കന്‍.

[8] വീറ് = വീ​ര്യം. ശ്രീ – തേ​ജ​സ്സ്. ആ – താ​ദൃ​ശ​നായ.

[2] അന്നാർ​ത്ഥം നി​ഹി​തന്‍ – ഹവി​സ്സ്വീ​ക​ര​ണ​ത്തി​ന്നു സ്ഥാ​പി​തന്‍. ആഗ്ര​ഹി​പ്പോന്‍ – ഹവ്യേ​ച്ഛു. മനീഷ = പ്ര​ജ്ഞ, കർ​മ്മ​ജ്ഞാ​നം.

[3] അറി​യു​ന്നു – എല്ലാം.

[5] മുൻ​ന​ട​പ്പോന്‍ – നേര്‍വ​ഴി കാ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ട്. ത്വ​രാ​ന്വി​തന്‍ – മനു​ഷ്യ​രെ കർ​മ്മ​ങ്ങ​ളില്‍ പ്ര​വർ​ത്തി​പ്പി​ച്ച​നു​ഗ്ര​ഹി​പ്പാന്‍ വെ​മ്പു​ന്ന​വൻ. പള്ളി​ത്തേര്‍ – ദേ​വ​കൾ​ക്കു ഹവി​സ്സു കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്ന രഥം. എപ്പൊ​ഴും നവൻ = നി​ത്യ​നൂ​ത​നന്‍.

[6] അതി​മാ​ത്ര​പ്ര​ഭൂ​താ​ന്നന്‍ = ഏറ്റ​വും പ്ര​ഭൂ​താ​ന്നന്‍, അന്ന​സ​മൃ​ദ്ധന്‍. ദൈ​വ​ത​പോ​ഷ​കന്‍ = ദേ​വ​ന്മാ​രെ പോ​റ്റു​ന്ന​വൻ.

[7] വോ​ഢാ​വ് – ഹവ്യ​വാ​ഹന്‍. നി​കേ​തം = ഗൃഹം.

[8] ഹോ​താ​വി​നോ​ടും മറ്റും:

[9] പ്രാർ​ത്ഥി​യ്ക്കേ​ണ്ടു​ന്ന​ത് – ധനം.

[1] ഇത് – സോമം. കർ​മ്മ​സ​ക്ത​രാ​യ് – ഞങ്ങ​ളു​ടെ കർ​മ്മ​ത്തില്‍ ശ്ര​ദ്ധ​വെ​ച്ച്.

[2] മുന്‍ഭാ​ഗ​ത്ത് – നി​ങ്ങ​ളു​ടെ മു​മ്പില്‍. ഇവ​യാല്‍ – ഞങ്ങ​ളു​ടെ സ്തു​തി​ക​ളാൽ. സ്തോ​തൃ​മി​ത്രം – സ്തോ​താ​ക്ക​ളെ സ്വർ​ഗ്ഗാ​ദി​ഫ​ല​പ്രാ​പ്തി​യിൽ സഹാ​യി​യ്ക്കു​ന്ന​തു്. സു​തർ​പ്പ​ണം – ഇന്ദ്രി​യ​ങ്ങൾ​ക്കു തൃ​പ്തി​വ​രു​ത്തു​ന്ന​ത്. രണ്ടും നീ​രി​ന്റെ വി​ശേ​ഷ​ണം.

[3] ക്ര​തു​ചോ​ദി​തന്‍. – ക്രതു(യജ്ഞ)സാ​ധ​ന​ത്താല്‍ (സോ​മ​ത്താല്‍) പ്രേ​രി​തന്‍; സോമം കി​ട്ടി​യ​തി​നാല്‍ യജ്ഞം ച്ചെ​യ്യാ​നൊ​രു​ങ്ങി​യ​വന്‍.

[4] സമ​ജൈ​ത്രര്‍ = ഒരേ​മ​ട്ടില്‍ ജയി​യ്ക്കു​ന്ന​വര്‍.

[5] ചൊ​ല്ലി​യും പാ​ടി​യും – സ്തോ​ത്രം ചൊ​ല്ലി​യും, സാമം പാ​ടി​യും. അന്നാ​ഗ​മം = അന്ന​ല​ബ്ധി.

[7] കമ്മ​ത്തി​ലെ​ങ്ങും നി​ങ്ങൾ പ്ര​കർ​ഷേണ സ്തു​തി​യ്ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു.

[8] സഹ​വർ​ത്തി​കൾ = കൂ​ടെ​പ്പാർ​ക്കു​ന്നവ. പ്രേ​ര​ക​ത്വം – മഴ​പെ​യ്യി​ച്ച്, അന്ന​മുല്‍പാ​ദി​പ്പി​ച്ചു യജ്ഞ​ത്തി​ന്നു പ്രേ​രി​പ്പി​യ്ക്കല്‍; ഇതും നി​ങ്ങ​ളില്‍ വെ​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​യ്ക്കു​ന്നു.

[9] അണി ചാർ​ത്തു​ന്നു – ജയ​ശ്രീ​ഭൂ​ഷി​ത​രാ​കു​ന്നു, വിജയം നേ​ടു​ന്നു. തീറം = ത്രാ​ണി.

[1] തും​ഗ​വാ​ക്യം – ഉയർ​ന്ന (മഹ​ത്തായ) സ്തോ​ത്രം. യജി​ഷ്ഠന്‍ – വലിയ യഷ്ടാ​വ്. ഹോ​താ​വി​നോ​ടും മറ്റും യജ​മാ​നന്‍ പറ​യു​ന്ന​താ​ണി​ത്.

[2] രക്ഷി​താ​ക്കൾ = ദേ​വ​ന്മാർ; ദ്യാ​വാ​പൃ​ഥി​വി​ക​ളും ദേ​വ​ന്മാ​രും അഗ്നി​യ്ക്ക​ധീ​ന​രാ​ണ്. അര്‍ത്ഥ​കാ​മര്‍ = ധനേ​ച്ഛു​ക്കള്‍

[3] ഇവര്‍ – ഹവി​ഷ്മാ​ന്മാര്‍, യജ​മാ​ന​ന്മാര്‍. യജ്ഞ​ങ്ങൾ​ക്കും അദ്ദേ​ഹം തന്നെ യന്താ​വ് (നി​യാ​മ​കന്‍). ആ നി​ജാ​ഗ്നി​യെ (സ്വ​ന്തം അഗ്നി​യെ) നി​ങ്ങൾ (ഋത്വി​ക്കു​കൾ) സേ​വി​പ്പിന്‍ (പരി​ച​രി​യ്ക്കു​വിൻ). ശ്രീ​വി​ധാ​യി = സമ്പല്‍ക്ക​രൻ.

[4] ആരാലോ – ആരുടെ പ്ര​സാ​ദ​ത്താ​ലോ നമു​ക്കു കി​ട്ടു​ന്നു. സു​ഖ​പ്രാ​യ​ഗൃ​ഹ​ങ്ങൾ = സു​ഖ​മേ​റിയ ഗൃ​ഹ​ങ്ങൾ. കർ​മ്മാർ​ത്ഥം = കമ്മാ​നു​ഷ്ഠാ​ന​ങ്ങൾ​ക്ക്.

[5] ഋദ്ധാ​ഭൻ = ശോഭ വളർ​ന്ന​വന്‍. തൻ​തി​രു​മേ​നി​യ്ക്കൊ​ത്ത – തദ്വി​ഷ​യ​ക​മായ.

[6] അസ്മല്‍(ഞങ്ങ​ളു​ടെ) കർ​മ്മ​വും സ്തോ​ത്ര​വും കാ​ത്താ​ലും – ഏറ്റ​ക്കു​റ​വു​വ​രാ​തെ രക്ഷി​ച്ചാ​ലും. പേർ​ത്തും ദേ​വാ​ഹ്വാ​താ​വ് – വീ​ണ്ടും വീ​ണ്ടും ദേ​വ​ന്മാ​രെ വി​ളി​യ്ക്കു​ന്ന​വൻ. ഇങ്ങു – ഞങ്ങൾ​ക്ക്. ആയിരം തരും – ആയിരം ധനം നല്കു​ന്ന.

[7] സദ്വീ​ര്യ​പു​ഷ്ടി​സ​ന്താ​ന​ക​രം = നല്ല വീ​ര്യം, ദേ​ഹ​പു​ഷ്ടി, സന്താ​ന​ങ്ങൾ എന്നി​വ​യെ ഉള​വാ​ക്കു​ന്ന​ത്. അത്യ​യ​ഹീ​നം – എത്ര ചെ​ല​വു​ചെ​യ്താ​ലും ക്ഷ​യി​യ്ക്കാ​ത്ത​ത്. ഉജ്ജ്വ​ലം – രത്ന​ക​ന​കാ​ദി​കൾ​കൊ​ണ്ടു തി​ള​ങ്ങു​ന്ന​ത്. മൂ​ന്നും വന്മു​ത​ലി​ന്റെ വി​ശേ​ഷ​ണ​ങ്ങൾ.

[1] മേധം = യാഗം.

[2] പ്ര​ത്യ​ക്ഷോ​ക്തി: കല്യ – ബല​വാ​നേ. ഇത് – നമ​സ്കാ​രോ​ക്തി. അറി​വു​റേ​റാര്‍ – ദേ​വ​ന്മാര്‍.

[3] ചെല്ക – ദി​ന​രാ​ത്രി​ക​ളു​ടെ അരി​ക​ത്തെ​യ്ക്കു ചെ​ല്ലുക. വാ​യു​വീ​ഥി – ആകാശം. പ്ര​ഭാ​ത​ത്തി​ലും സാ​യം​കാ​ല​ത്തു​മാ​ണ​ല്ലോ, പൂർവ(പു​രാ​തന)നായ ഭവാ​ങ്കല്‍ ഹവ്യം തൂകുക; അതി​നാല്‍ അവ (പക​ല​ല്ലു​കൾ) ഞങ്ങ​ളു​ടെ ഗേ​ഹ​ത്തില്‍ വാഴ്ക വാഴ്ക – വീ​ണ്ടും വീ​ണ്ടും വസി​യ്ക്ക​ട്ടെ. തേര്‍നു​ക​ത്ത​ണ്ടില്‍ – ഈഷകൾ (നു​ക​ത്ത​ണ്ടി​ന്റെ ഇരു​വ​ശ​ത്തും വെ​യ്ക്കു​ന്ന മര​പ്പ​ട്ടി​ക​കൾ – ‘ഇരു​പ്പ​ടി’ –)നി​ല്ക്ന്ന​തു​പോ​ലെ.

[4] ശക്തി​സൂ​നു – അര​ണി​മ​ഥ​ന​ബ​ല​ത്തി​ന്റെ പു​ത്രന്‍. സൂ​ര്യന്‍ = ശോ​ഭ​ന​വീ​ര്യന്‍.

[5] കൈ​മ​ലർ​ന്ന​വര്‍ – ഹവി​സ്സെ​ടു​ത്ത​തി​നാല്‍ കൈ മലർ​ന്ന​വ​രായ. കാ​മ്യം – കമ​നീ​യ​മായ പു​രോ​ഡാ​ശ​വും മറ്റും. മേ​ധാ​ഭി​ലാ​ഷം = യാ​ഗേ​ച്ഛ.

[6] ഊർ​ജ്ജ​സ്സൂ​നോ = ബല​ത്തി​ന്റെ മകനേ. അദ്ദോ​ഹ​വ​ച​സ്സ് – ആർ​ക്കും ഉപ​ദ്ര​വ​മു​ണ്ടാ​ക്കാ​തെ സം​സാ​രി​യ്ക്കു​ന്ന​വൻ. സത്യ​വാ​നെ​യും – സത്യ​വാ​നായ പു​ത്ര​നെ​യും കല്പി​ച്ചേ​കുക.

[7] ഭാ​സ്വ​ര​ര​ഥര്‍ – ശോ​ഭ​ന​മായ തേ​രു​ള്ള​വര്‍, യജ​മാ​ന​ന്മാര്‍. ആൾ – രക്ഷി​താ​വ്.

[1] ശക്ത​രാ​ക്ഷ​സര്‍ = ത്രാ​ണി​യു​ള്ള രക്ഷ​സ്സു​കൾ. സു​ഹ​വന്‍ = ശോ​ഭ​നാ​ഹ്വാ​നൻ. നയി​യ്ക്കുക – ഉത്ത​ര​വേ​ദി​യി​ലും മറ്റും കൊ​ണ്ടു​പോ​വുക.

[2] ഇപ്പ​രിഷ – ഞങ്ങൾ.

[3] മു​റ​യ്ക്ക് – ക്ര​മേണ. മര്‍ത്ത്യ​ദർ​ശി – മനു​ഷ്യ​രു​ടെ ശു​ഭാ​ശു​ഭ​കർ​മ്മ​ങ്ങൾ കാ​ണു​ന്ന​വന്‍. വി​ത്ത​കാ​മം (ധനാ​ഭി​ലാ​ഷം) സി​ദ്ധ​മാ​ക്കുക – നി​റ​വേ​റ്റുക.

[4] ഒന്നാ​മ​ത്തെ മഹാ​യ​ജ്ഞം, ജ്യോ​തി​ഷ്ടോ​മ​മ​ത്രേ.

[5] ഉട​ലില്‍ജ്ജര കേ​റ്റും – സർ​വ​പ്രാ​ണി​ക​ളു​ടെ​യും ശരീ​ര​ത്തില്‍ അവ​സാ​ന​കാ​ല​ത്തു ജര പി​ടി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്ന. വണ്ടി – ധാ​ന്യ​ങ്ങ​ളും മറ്റും കേ​റ്റ​പ്പെ​ട്ട്, ഉട​മ​സ്ഥ​ങ്ക​ലെ​ത്തി​യ്ക്കു​ന്ന ശകടം.

[6] കൈ​വ​ളർ​ത്തുക – ഞങ്ങൾ​ക്ക് അഭി​ല​ഷി​ത​ഫ​ല​ങ്ങൾ വർ​ദ്ധി​പ്പി​യ്ക്കുക. വാ​നൂ​ഴി​ക​ളെ സു​ഷ്ഠു​വാ​യ് (നന്നാ​യി) ചു​ര​ത്തി​യ്ക്ക – മഴയും സസ്യ​ങ്ങ​ളും വേ​ണ്ടു​വോ​ളം ഞങ്ങൾ​ക്കു കി​ട്ട​ട്ടെ എന്നു സാരം.

[1] സൌ​ഭാ​ഗ്യ​ത്തി​ന്നു പോ​ന്നോന്‍ – സൌ​ഭാ​ഗ്യം നല്കാൻ ശക്ത​നാ​ണ്. കി​ല്ബി​ഷോ​ച്ഛി​ത്തി = പാ​പ​ത്തെ നശി​പ്പി​യ്ക്കൽ.

[2] സൌ​ഖ്യ​ദ​ശ്രീ​മാൻ = സൌ​ഖ്യം നല്കു​ന്ന സമ്പ​ത്തു​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വൻ.

[3] തദ്വി​ധൻ = അപ്ര​കാ​ര​മി​രി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. മൂർ​ച്ച​കൂ​ട്ടുക – കർ​മ്മ​സ​മർ​ത്ഥ​രാ​ക്കുക. ഔര്‍ജ്ജി​ത്യം = ബലം.

[5] ശക്തിജ – ബലജാത. കഷ്ട​പ്പാ​ട് – ദാ​രി​ദ്യം. അപു​ത്രത – മക്ക​ളി​ല്ലാ​യ്ക. ഗോ​രാ​ഹി​ത്യം = മാ​ടു​ക​ളി​ല്ലാ​യ്ക.

[6] ഭൂ​രി​ദ്ര​വിണ = വള​രെ​ദ്ധ​ന​മു​ള്ള​വ​നേ. പേരും = യശ​സ്സും.

[1] ധർ​മ്മ​ങ്ങൾ – യജ്ഞ​ങ്ങൾ.

[3] നെ​യ്യ്, സസ്യം, സോമം എന്നി​വ​യ​ത്രേ, മൂ​ന്ന​ന്ന​ങ്ങൾ. മൂ​ന്നു​ഷ​സ്സു​കൾ – പ്ര​ജാ​ര​ക്ഷി​ണി​യും അന്ന​ര​ക്ഷി​ണി​യും രാ​ഷ്ട്ര​ര​ക്ഷി​ണി​യു​മായ ഉഷോ​ദേ​വ​ത​കൾ.

[5] സ്വധ – അന്നം, സോമം. രണ്ടി​ടം – മധ്യ​മോ​ത്ത​മ​സ്ഥാ​ന​ങ്ങൾ. സുഖം – യഷ്ടാ​ക്കൾ​ക്ക്.

[3] നൂ​റു​നൂ​റാ​യി കി​ട്ടു​മാ​റ് – ഞങ്ങൾ​ക്കു ധനം വളരെ വളരെ കി​ട്ട​ത്ത​വ​ണ്ണം.

[4] കഴു​കാം – സോ​മ​ര​സാ​ദി​കൾ​കൊ​ണ്ട്.

[5] തൃ​ക്കൈ​കൾ – ജ്വാ​ല​കൾ.

[1] സ്തു​തി​യ്ക്കു​ന്ന – ദേ​വ​ക​ളെ.

[2] ദേ​യ​ങ്ങൾ – ഞങ്ങൾ​ക്കു തരേ​ണ്ടു​ന്നവ.

[3] ശു​ഷ്കാ​ന്തി – സല്‍ക്കർ​മ്മ​ങ്ങ​ളില്‍ നി​ശി​ത​മായ ശ്ര​ദ്ധ. മഹി​മ​യില്‍ ഉൾ​പ്പെ​ടുക – അങ്ങ​യു​ടെ ധന​ദാ​ന​ത്തി​ന്നു പാ​ത്ര​ങ്ങ​ളാ​വുക എന്നു സാരം.

[4] സൈ​ന്യ​ങ്ങൾ – ജ്വാ​ല​കൾ. ദി​വ്യ​മായ തേ​ജ​സ്സി​നെ – ദേ​വ​ഗ​ണ​ത്തെ.

[5] കു​ളി​പ്പി​ച്ചു​വ​ല്ലോ – നെ​യ്യാ​ടി​ച്ചു​വ​ല്ലോ. ഇതില്‍ – ഈ കർ​മ്മ​ത്തില്‍.

[1] ദധി​ക്രാ​വ് – ഒരു ദേ​വന്‍. ഇത് – വിളി.

[2] മൂ​ന്നു സ്ഥാ​നം – മൂ​വു​ല​കം. പൂരകം – ദേ​വ​ന്മാ​രു​ടെ വയര്‍ നി​റ​യ്ക്കു​ന്ന​ത്. മൂ​ന്നു നാവ് – ഗാർ​ഹ​പ​ത്യം, ആഹ​വ​നീ​യം, ദക്ഷി​ണം. മൂ​ന്നു തി​രു​വു​ടൽ – പവ​മാ​നം, പാവകം, ശുചി.

[3] യജ്ഞം മു​ട​ക്കു​ന്ന​വ​രു​ടെ മായകൾ പോ​ക്കി, ഞങ്ങ​ളു​ടെ യജ്ഞം രക്ഷി​ച്ചാ​ലു​മെ​ന്നു രണ്ടാം​വാ​ക്യ​ത്തി​ന്റെ ധ്വനി.

[4] വൃ​ത്ര​സൂ​ദ​ന​നൻ = പാ​പ​നാ​ശ​നന്‍,

[1] ഒന്നാ​മ​നാ​യി​ട്ട് – ഋത്വി​ക്കു​ക​ളെ​ക്കാൾ മു​മ്പെ.

[2] ധർ​മ്മ​കർ​മ്മം – യജഞം.

[4] കവികൾ – കർ​മ്മ​ജ്ഞര്‍.

[5] നടു​വില്‍നി​ന്ന് – പശു​വി​ന്റെ മധ്യ​ഭാ​ഗ​ത്തു​നി​ന്ന്.

[1] ഒടു​വി​ലെ വാ​ക്യം പ്ര​ത്യ​ക്ഷോ​ക്തി: ഒരാ​യി​രം വടി​വെ​ടു​ത്തു – യു​ദ്ധ​ത്തില്‍ നാ​നാ​രൂ​പി​യാ​യി (അങ്ങ​നെ തോ​ന്നി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട്).

[3] രോചനം – ഒരു ലോകം. താ​ഴ​ത്തും – അന്ത​രി​ക്ഷ​ത്തി​ലും.

[4] പു​രീ​ഷ്യ​രായ അഗ്നി​കൾ – ചയ​നാ​ഗ്നി​കൾ. പാ​ര​ക്കോ​ലു​കൾ – മണ്ണു കു​ഴി​യ്ക്കാ​നു​ള്ള ഒരു​ത​രം ആയു​ധ​ങ്ങൾ. യജ്ഞ​ത്തില്‍ – ഞങ്ങൾ അഗ്നി​ച​യ​ന​പൂർ​വ​കം അനു​ഷ്ഠി​യ്ക്കു​ന്ന ഈ സോ​മ​യാ​ഗ​ത്തില്‍.

[1] വന​ങ്ങൾ – താന്‍ ചു​ട്ടെ​രി​യ്ക്കു​ന്ന കാ​ടു​കൾ. ഇവര്‍ – സ്തു​തി​യ്ക്കു​ന്ന യജ​മാ​ന​ന്മാർ. അമൃതം – അക്ഷ​യ​മായ അന്നം.

[2] തൃ​ക്കണ്‍പാർ​ത്താ​ലും – ഞങ്ങ​ളെ അനു​ഗ്ര​ഹ​ദൃ​ഷ്ടി​യാല്‍ നോ​ക്കി​യാ​ലും.

[3] രണ്ട​മ്മ​മാര്‍ – അര​ണി​കൾ. ജന​ങ്ങൾ – സ്തു​തി​യ്ക്കു​ന്ന ആളുകൾ.

[4] പ്ര​ധാ​ന​സ്ഥാ​നം – ഉത്ത​ര​വേ​ദി. ദൃ​ഷ​ദ്വ​തി മു​ത​ലായ നദി​ക​ളു​ടെ തീരം യജ്ഞോ​ചി​ത​മായ പു​ണ്യ​സ്ഥ​ല​മാ​കു​ന്നു.

[1] പട – എതിര്‍സൈ​ന്യം. ഊറ്റ​ക്കാര്‍ – അഹം​കാ​രി​കൾ

[2] മഖേ = യാ​ഗ​ത്തില്‍.

[3] മഹ​സ്സോ​ട് = തേ​ജ​സ്സോ​ടു​കൂ​ടി.

[4] ഗീതി – സ്തു​തി.

[5] ഹവിർ​ദ്ദാ​യി – യജ​മാ​നൻ. ഏററം = വളരെ.

[1] കു​ഞ്ഞ് – മകന്‍. ഇങ്ങു – യജ്ഞ​ത്തില്‍.

[2] നല്കു​ന്നു – യജ​മാ​ന​ന്നു കൊ​ടു​ക്കു​ന്നു. ദി​വ്യ​ന്മാര്‍ – ദേ​വ​ന്മാര്‍. ആമ​ണ്ഡി​താശ – തന്റെ തേ​ജ​സ്സു​കൊ​ണ്ട് ആശകളെ (ദി​ക്കു​ക​ളെ) മു​ഴു​വന്‍ അല​ങ്ക​രി​ച്ച​വ​നേ. ബഹ്വ​ന്ന = വളരെ അന്ന​ങ്ങ​ളു​ള്ള​വ​നേ.

[3] മി​ന്നി​പ്പൂ – പ്ര​കാ​ശി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്നു. ഹാ​നി​വ​രാ​ത്ത – അന​ശ്വ​ര​ക​ളായ.

[4] ദേ​വ​ന്മാ​രായ ഇന്ദ്ര​നും അങ്ങും. വാ​ട്ടം ചേർ​ക്കാ​തെ – നി​ങ്ങൾ വരാ​ഞ്ഞാല്‍ യജ്ഞ​ത്തി​ന്ന് ഇടിവു പറ​റി​പ്പോ​കും. നീര്‍ (സോ​മ​ര​സം) തരു​വോന്‍ – യജ​മാ​നന്‍.

[2] ബൃ​ഹ​സ്പ​തി – യജ്ഞ​പാ​ല​കൻ. ശ്രോ​താ​വു് – സ്തോ​ത്രാ​ദി​കൾ കേൾ​ക്കു​ന്ന​വന്‍.

[3] തള്ള​മാര്‍ – പെണ്‍കു​തി​ര​കൾ.

[4] വി​ശ്വ​വേ​ദ​സ്സു​കൾ – പ്രാ​ണി​ക​ളു​ടെ കർ​മ്മ​മെ​ല്ലാം അറി​യു​ന്ന​വര്‍, മരു​ത്തു​ക്കൾ.

[7] താൻ സ്വാ​ത്മ​ക​നാ​ണെ​ന്ന ജ്ഞാ​ന​മു​ദി​ച്ച അഗ്നി പറ​യു​ന്നു: അമൃതം – കർ​മ്മ​ഫ​ലം. എന്റെ വാ​യി​ലു​ണ്ട് – ഞാന്‍ അനു​ഭ​വി​ച്ചു​പോ​രു​ന്നു. മൂ​ന്നാ​യി – പ്രാ​ണാ​പാ​ന​വ്യാ​ന​രൂ​പേണ. അന്ത​രി​ക്ഷ​മ​ള​ന്ന​വൻ – വായു. ചൂ​ടു​ള​വാ​ക്കു​ന്ന​വന്‍ – സൂ​ര്യന്‍.

[8] താൻ – അഗ്നി. തേ​ജ​സ്സ് – പര​ബ്ര​ഹ്മം. മൂ​ന്നു പരി​ശു​ദ്ധ​ന്മാര്‍ – അഗ്നി, വായു, സൂ​ര്യൻ. സ്വാ​ത്മ​ത​യാട = സ്വ​സ്വ​രൂ​പേണ.

[9] വി​ശ്വാ​മി​ത്രന്‍, തന്റെ അധ്യാ​ത്മ​ഗു​രു​വി​നെ സ്തു​തി​യ്ക്കു​ന്നു: അക്ഷ​യന്‍ – അവി​ച്ഛി​ന്ന​വാ​ക്പ്ര​വാ​ഹന്‍. അച്ഛന്‍ – ശി​ഷ്യ​രെ പു​ത്ര​രെ​യെ​ന്ന​പോ​ലെ രക്ഷി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍.

[1] പക്ഷം = അർ​ദ്ധ​മാ​സം. ഹവിർ​ഭോ​ജി​കൾ = ദേ​വ​ന്മാര്‍. ധേനു – കറ​വു​പ​യ്യ്. വാ​നോ​രില്‍ച്ചെ​ല്ലു​ന്നു – യജ്ഞോ​ദ്യ​ത​നാ​കു​ന്നു.

[2] വി​പ​ശ്ചി​ത്തു് = മേ​ധാ​വി. ധൃ​ത​വി​ത്തന്‍ = ധനം കരു​തി​വെ​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​വന്‍.

[4] യാ​ചി​പ്പൂ – അഭീ​ഷ്ട​ഫ​ലം അർ​ത്ഥി​യ്ക്കു​ന്നു.

[5] അന​ത്യന്‍ = നാശ(മരണ)രഹി​തന്‍.

[6] ബാ​ധി​തര്‍ – രക്ഷ​സ്സു​ക​ളാല്‍ ബാ​ധി​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ടു, തദു​ച്ചാ​ട​ന​ത്തി​ന്നു മന്ത്രം ജപി​യ്ക്കു​ന്ന​വര്‍. ഹവിർ​ദ്ധ​രര്‍ – യജ​മാ​ന​ന്മാര്‍. രക്ഷാർ​ത്ഥം – രക്ഷോ​ബാ​ധ​യില്‍നി​ന്നു രക്ഷി​പ്പാൻ.

[7] വിഷയം – കർ​മ്മ​മാ​കു​ന്ന വിഷയം.

[8] നിർ​ത്ത​പ്പെ​ടു​ന്നു – ദേ​വ​ന്മാ​രാല്‍. കൊ​ണ്ടു​വെ​യ്ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നൂ – അധ്വ​ര്യു​പ്ര​ഭൃ​തി​ക​ളാല്‍.

[9] കർ​മ്മി​ഷ്ഠര്‍ – ആധാ​ന​വും മറ്റും അനു​ഷ്ഠി​ച്ച​വര്‍. ഭൂ​ത​ജാ​തോ​ദ​ര​സ്ഥ​നെ – സർ​വ​പ്രാ​ണി​ക​ളു​ടെ​യും വയ​റ​റില്‍ (ജഠ​രാ​ഗ്നി​യാ​യി) സ്ഥി​തി​ചെ​യ്യു​ന്ന അഗ്നി​യെ. അച്ഛന്‍ – സർ​വ​ജ​ഗ​ദ്ര​ക്ഷ​കന്‍. ദക്ഷ​ന​ന്ദി​നി = ഭൂമി, ഉത്ത​ര​വേ​ദി.

[10] മുന്‍ ഋക്കി​ന്റെ വി​വ​ര​ണം: കാ​മി​പ്പോന്‍ – പു​രോ​ഡാ​ശാ​ദി​യെ ഇച്ഛി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍.

[11] യന്താ​വ് – സർ​വ​നി​യ​ന്താ​വ്.

[12] കവി​ക്ര​തു – മേ​ധാ​വിക(അധ്വ​ര്യാ​ദിക)ളാ​കു​ന്ന കർ​ത്താ​ക്കാ​ളോ​ടു (ഉല്‍പാ​ദ​ക​രോ​ടു)കൂ​ടി​യ​വന്‍; അവ​രാല്‍ അര​ണി​മ​ഥ​നം​കൊ​ണ്ട് ഉല്‍പാ​ദി​തൻ. അന്ന​പു​ത്രന്‍ – അന്നം (ഹവി​സ്സ്) ആണ​ല്ലോ, അഗ്നി​യെ വളർ​ത്തു​ന്ന​ത്; ഇതി​നാ​ല​ത്രേ, അന്ന​പു​ത്ര​ത്വം.

[13] കാ​മാ​ഭി​വർ​ഷ​കന്‍ – യജ​മാ​ന​ന്ന് അഭീ​ഷ്ട​ങ്ങൾ പെ​യ്തു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​വന്‍.

[14] ഉമ്പർ​ക്കു വാഹനം – ദേ​വ​കൾ​ക്കു ഹവി​സ്സെ​ത്തി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍.

[15] സു​വർ​ഷക – അഭീ​ഷ്ട​വർ​ഷിന്‍.

[1] പ്ര​ഭാ​ത​സ​വ​നേ = പ്രാ​ത​സ്സ​വ​ന​ത്തില്‍. സ്തോ​തൃ​വി​ത്തദ = സ്തു​തി​യ്ക്കു​ന്ന​വർ​ക്കു ധനം നല്കു​ന്ന​വ​നേ.

[4] കർ​മ്മ​ഠ​ന്മാര്‍ = കർ​മ്മ​കു​ശ​ലര്‍. മു​ട​ക്കി​ല്ല. അങ്ങ​യ്ക്കു​ത​ന്നെ തരും.

[5] സാ​ന്ധ്യ​സ​വ​നാ​ഹു​തം = സന്ധ്യ​യി​ലെ (മൂ​ന്നാം) സവ​ന​ത്തില്‍ ഹോ​മി​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട​ത്. ഏന്തും – കൈ​ക്കൊ​ള്ളും. ബലോ​ത്ഥ – മഥ​ന​ബ​ല​ത്തില്‍നി​ന്നു ജനി​ച്ച​വ​നേ. സര​ത്നം – സ്വർ​ഗ്ഗാ​ദി​ശ്രേ​ഷ്ഠ​ഫ​ല​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടി​യ​ത്; ശ്രേ​ഷ്ഠ​ഫ​ല​പ്ര​ദം. അധ്വ​രം – യജ്ഞ​സോ​മം. നി​ത്യര്‍ – മര​ണ​ര​ഹി​തര്‍.

[6] നൈശം – രാ​ത്രി​യി​ലേ​തായ.

[1] യജ​മാ​നന്‍ അധ്വ​ര്യാ​ദി​ക​ളോ​ടു പറ​യു​ന്നു: പ്ര​ജാ​പാ​ലിക – പ്ര​ജ​ക​ളെ സ്വര്‍ഗ്ഗാ​ദി​ഫ​ല​സ​മ്പാ​ദ​നം​കൊ​ണ്ടു രക്ഷി​യ്ക്കു​ന്ന അരണി.

[3] ഒര​ധ്വ​ര്യു​വോ​ട്: മലർ​ന്ന​തി​ന്മേല്‍ – അടി​യി​ലെ അര​ണി​മേല്‍ മു​ക​ളി​ലെ അരണി കമി​ഴ്ത്തുക. രേ​ത​സ്സ് – വൃ​ക്ഷ​ത്തി​ന്റെ നീര്.

[4] ഇളാ​പ​ദം – ഉത്ത​ര​വേ​ദി.

[5] രണ്ട് – മന​സ്സി​ലൊ​ന്ന്, വാ​ക്കില്‍ മറെ​റാ​ന്ന്, എന്ന മട്ട്.

[6] ഭാ​വാ​ഗ്നി​യെ​പ്പ​റ​റി:

[8] ഹോ​താ​വേ – അഗ്നേ.

[9] മല്ല​ടി​യ്ക്കു​വിന്‍ – മഥ​നം​ചെ​യ്യു​വിന്‍. പോ​ന്ന​വന്‍ – ത്രാ​ണി​യു​ള്ള​വന്‍.

[10] ഉല്‍പ​ത്തി​സ്ഥാ​നം – അരണി. വളർ​ത്തി​യാ​ലും – അങ്ങു കേ​ട്ട​രു​ളി​യാ​ലേ സ്തു​തി​കൾ വളരു.

[11] അസു​ര​ഘ്നൻ – അഗ്നി. ഗർഭം – അര​ണ്യ​ന്തർ​ഭാ​ഗം. മാ​താ​വ് – അന്ത​രി​ക്ഷം.

[12] നി​ഹി​തന്‍ – സ്ഥാ​പി​തന്‍. നന്നാ​ക്കുക – നിര്‍ബാ​ധ​ങ്ങ​ളാ​ക്കുക. ദേ​വ​കാ​മന്‍ – യജ​മാ​നൻ.

[13] ക്ഷതി = ക്ഷയം. പല്ല് – ജ്വാല. താ​ര​യി​താ​വ് – പാ​പ​ങ്ങ​ളെ കട​ത്തി​വി​ടു​ന്ന അഗ്നി. പണി – മഥ​ന​ക്രിയ. ഘോഷം കൂ​ട്ടി – കർ​മ്മി​കൾ ആഹ്ലാ​ദി​ച്ചു കൈ​കൊ​ട്ടി.

[14] അകിട് – ഉത്ത​ര​വേ​ദി.

[15] മരു​ത്സൈ​ന്യ​ങ്ങൾ = മരു​ത്തു​ക്ക​ളു​ടെ സേനകൾ. വി​ശ്വ​വേ​ത്താ​ക്കൾ = ലോ​ക​ജ്ഞര്‍.

[16] അഗ്നി​യോ​ട്: ശാ​ന്ത​നാ​ക്ക​പ്പെ​ട്ടാ​ലും – ഹവി​സ്സു ഭക്ഷി​ച്ചു തൃ​പ്ത​രായ ദേ​വ​ന്മാ​രാല്‍ വി​ശ്ര​മി​പ്പി​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ടാ​ലും.

[1] സോ​മാര്‍ഹര്‍ – യജ്ഞാ​ധി​കാ​രി​കൾ. അന്നം – മറ്റു ഹവി​സ്സു​കൾ. വഹി​പ്പൂ – എടു​ത്തൊ​രു​ക്കി​വെ​യ്ക്കു​ന്നു. പോരാ – അത്ര​ത​ന്നെ​യ​ല്ല. ജന​ദ്രോ​ഹം – ശത്രു​പീഡ.

[2] സാ​ശ്വൻ = അശ്വ​സ​ഹി​തൻ. സ്ഥി​രന്‍ – ഫലം കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തില്‍ ദൃ​ഢ​ചി​ത്തൻ. മു​തിർ​ന്നി​തു – സോമലത ചത​യ്ക്കാൻ.

[3] താരകൻ – ദേ​വ​ന്മാ​രെ ശത്രു​ക്കൾ​ക്ക​ര​യി​ലെ​ത്തി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. സൊല്ല – അസു​ര​ബാധ. തൊല്ല എന്നും പറയും; ഉപ​ദ്ര​വ​മെ​ന്നർ​ത്ഥം, ഉഗ്ര​ഹ​ന്താ​വ് = ഉഗ്ര​നായ ഹന്താ​വ്; ശത്രു​ഹിം​സ​കന്‍. എങ്ങി​ന്നു – ഇപ്പോൾ എവി​ടെ​പ്പോ​യി.

[4] വീ​ഴാ​ത്തവ – മു​ര​ടു​റ​പ്പു​ള്ളവ; രക്ഷ​സ്സു​ക​ളും മറ്റും. കുററം – പാ​പ​ങ്ങൾ. അരുൾ​പ്പാ​ടി​ന്ന് – ആജ്ഞ​യെ കാ​ത്ത്.

[5] ചൊ​ന്ന​തു – ദേ​വ​ന്മാ​രോ​ടു പറ​ഞ്ഞ​ത്. വമ്പി​ച്ച വാ​നൂ​ഴി​ക​ളും അങ്ങ​യു​ടെ മു​ഷ്ടി(കൈ​പ്പി​ടി)യില്‍ ഒതു​ങ്ങി​യി​രി​യ്ക്കു​ന്നു, ഹാ! ഭൂ​തി​മന്‍ = മഘ​വാ​വേ, ധന​വാ​നേ.

[6] ഹര്യ​ശ്വം – ഹരി​ക​ളെ​ന്ന അശ്വ​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ രഥം. നീ മുന്‍പിൻ​പ​രെ (മു​ന്നില്‍ വന്ന ശത്രു​ക്ക​ളെ​യും പി​ന്നില്‍ വന്ന​വ​രെ​യും) കൊ​ല്ലുക; പാ​യു​വോ​രെ​യും (പേ​ടി​ച്ചോ​ടു​ന്ന ശത്രു​ക്ക​ളെ​യും) കൊ​ല്ലുക. സമ്പ​ത്തി – കർ​മ്മ​സ​മൃ​ദ്ധി. അസ്തു​ശു​ഭം – അങ്ങ​യു​ടെ ഇത്ത​രം മി​ടു​ക്കു ശു​ഭ​മാ​യി നി​ല്ക്ക​ട്ടെ.

[7] ആരില്‍ വെ​യ്ക്കും കരു​ത്ത് – ആരെ ബല​വാ​നാ​ക്കും. ഹവി​സ്സു സ്വീ​ക​രി​യ്ക്കു​ന്ന​തായ നി​ന്റെ മനോ​ഗു​ണം (സൌ​മ​ന​സ്യം) ഭദ്രം (മം​ഗ​ള​ക​രം) ആകു​ന്നു. പത്തു​നൂ​റ് – ആയിരം; അപ​രി​മി​ത​മായ ധന​ത്തെ. തിറം – ത്രാ​ണി, ദാ​ന​ശ​ക്തി.

[8] കു​ണാ​രു – ഒര​സു​രന്‍. ദാനവി – വൃ​ത്ര​ന്റെ അമ്മ. ഇന്ദ്ര​ശ​ബ്ദാ​വൃ​ത്തി ആദ​രാ​തി​ശ​യ​ത്തെ ദ്യോ​തി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്നു.

[9] അപാ​ര​മ​ഹോർ​വി = അതി​വി​ശാ​ല​മായ വലിയ ഭൂമി. നി​ജാ​സ്പ​ദേ – അതി​ന്റെ സ്ഥാ​ന​ത്ത്. ദ്യോ​വ​ന്ത​രി​ക്ഷം = സ്വർ​ഗ്ഗ​വും അന്ത​രി​ക്ഷ​വും. ഏവം – വാ​നൂ​ഴി​ക​ളെ ഉറ​പ്പി​ച്ച്. നീര – വര്‍ഷ​ജ​ലം. ഇങ്ങു = ഭൂ​മി​യില്‍.

[10] ഗോ​വിന്‍ തൊ​ഴു​ത്താം – വെ​ള്ള​ത്തി​ന്റെ (പയ്യി​ന്റെ എന്നും) പാർ​പ്പി​ട​മായ. പുരാ – വജ്ര​മേ​ല്ക്കു​ന്ന​തി​ന്നു​മു​മ്പ്. നല്‍പ്പാത – നല്ല പ്ര​വാ​ഹ​മാർ​ഗ്ഗം. പ്രാർ​ത്ഥി​താം​ഭ​സ്സ് = പ്ര​കർ​ഷേണ (വള​രെ​യാ​ളു​ക​ളാല്‍) അർ​ത്ഥി​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട (അപേ​ക്ഷി​ത​മായ) അം​ഭ​സ്സ്; ഭൂ​മി​യി​ലെ വെ​ള്ളം.

[11] സമ്പ​ന്നം = ധന​യു​ക്തം. വാ​നൂ​ഴി​ക​ളെ സമ്പ​ത്തു​കൊ​ണ്ടു നി​റ​ച്ചു. ഉത്ത​രാർ​ദ്ധം പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​വ​ച​നം: നഭ​സ്സ് – അന്ത​രി​ക്ഷം.

[12] കു​റി​ച്ച – സൂ​ര്യ​ഗ​മ​ന​ത്തി​ന്നു നിർ​ദ്ദേ​ശി​ച്ച. ഹരി​ത്തു​ക്കൾ = കി​ഴ​ക്കു മു​ത​ലായ ദി​ക്കു​കൾ. തി​രു​ത്തു​ന്നി​ല്ല – ശരി​വെ​ച്ച്, അവ​യി​ലൂ​ടേ പോ​കു​ന്ന​തേ ഉള്ളു. അധ്വാ​വ് = വഴി. അണ​ഞ്ഞാല്‍ – പ്രാ​പ്യ​സ്ഥാ​ന​ത്തെ​ത്തി​യാല്‍. അങ്ങ് (അവിടെ) അശ്വ​ബ​ന്ധ​ത്തെ അഴി​യ്ക്കും; തേര്‍ക്കു​തി​ര​ക​ളെ അഴി​ച്ചു​വി​ടും. അതെ​ല്ലാ​മി​വ​ന്റെ​താന്‍ – അതൊ​ക്കെ ഇന്ദ്ര​ന്റെ​ത​ന്നെ, നി​ശ്ച​യ​മാ​ണ്.

[13] വി​ട്ടു​പോം – അവ​സാ​നി​യ്ക്കു​ന്ന രാ​ത്രി​യു​ടേ​താ​ണ​ല്ലോ, ഉഷ​സ്സ്. ആഭ – സൂ​ര്യ​ന്റെ ശോഭ. തല്‍പ്രാ​പ്തി​യില്‍ (സൂ​ര്യ​ശോഭ വന്നാല്‍) അവർ​ക്കു (പാർ​ക്കു​ന്ന സർ​വർ​ക്കും) ശി​ഷ്ട​ബോ​ധം (കർ​ത്ത​വ്യ​ജ്ഞാ​നം) വരും.

[14] കടി​ഞ്ഞൂല്‍പ്പ​ശു​ക്കൾ – നവ​പ്ര​സ്തു​ത​ക​ളായ പൈ​ക്കൾ. രസാ​ഢ്യ​മി​തെ​ല്ലാം (സ്വാ​ദേ​റിയ പാലും മറ്റും) വെ​ള്ള​ത്തില്‍നി​ന്നു സം​ഭ​രി​ച്ചാ​ണ്, ഊണി​നാ​യ് (മനു​ഷ്യ​രു​ടെ ഭക്ഷ​ണ​ത്തി​ന്നാ​യി) ഗോ​വി​ങ്കല്‍ നി​ക്ഷേ​പി​ച്ച​ത്. ജല​ത്തി​ന്റെ സത്ത​ത്രേ, ഗോരസം.

[15] കെ​ല്പു കൊൾക – മാർ​ഗ്ഗം മു​ട​ക്കു​ന്ന​വ​രെ വധി​പ്പാൻ അവി​ടു​ന്ന് ഉറ​ച്ചു​നി​ല്ക്കുക. അർ​പ്പി​യ്ക്ക – വാ​ഴ്ത്തു​ന്ന മഖി​യ്ക്കും (യഷ്ടാ​വി​ന്നും) ഇഷ്ടർ​ക്കും (സഖാ​ക്കൾ​ക്കും) അഭീ​ഷ്ട​ഫ​ലം കൊ​ടു​ത്താ​ലും. ദു​ശ്ശ​സ്ത്രർ – ദു​ഷ്ട​ങ്ങ​ളായ ആയു​ധ​ങ്ങൾ പ്ര​യോ​ഗി​യ്ക്കു​ന്ന​വര്‍. നി​ഷം​ഗി​കൾ = ആവ​നാ​ഴി​യു​ള്ള​വര്‍. കൊ​ല്ല​പ്പെ​ടേ​ണ​മേ – ഭവാ​നാൽ.

[16] ഏല്ക്കുക – ആക്ര​മി​ച്ചാ​ലും. നോ​വി​യ്ക്ക – പരി​ക്കേ​ല്പി​ച്ചാ​ലും. കൊ​യ്യുക – വെ​ട്ടി​യാ​ലും. അര​ക്ക​നെ (കർ​മ്മം മു​ട​ക്കു​ന്ന രക്ഷ​സ്സു​ക​ളെ) തീർ​ക്കുക, നശി​പ്പി​ച്ചാ​ലും. പൂർ​ത്തി ചേര്‍ക്കൂ – യാ​ഗ​ത്തി​ന്നു പൂർ​ത്തി വരു​ത്തുക. ഹരേ = ഹേ ഇന്ദ്ര.

[17] തന്ന​ടു = അവ​ന്റെ മധ്യം, അര. നേ​ത്തെ​ത്തി​യാല്‍ (വന്നെ​തിർ​ത്താല്‍) കൊ​ന്നേ​യ്ക്കുക; പാ​ഞ്ഞാല്‍, അതി​ദൂ​ര​ത്ത​ക​റ്റുക. ബ്ര​ഹ്മ​വി​ദ്വേ​ഷി​യില്‍ (വേ​ദ​ദ്വേ​ഷി​യു​ടെ നേരെ) വി​ദ്യു​ദ​സ്ത്രം (മി​ന്നൽ​പോ​ലെ​യു​ള്ള, പൊ​ള്ളി​യ്ക്കു​ന്ന ആയുധം) വിടൂ, പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചാ​ലും.

[18] പ്രഭോ – ജഗ​ന്നി​വർ​ഹ​ണ​ശ​ക്ത. ഭൂ​രി​മ​ഹാ​ന്നം – ബഹു​വും മഹ​ത്തു​മായ അന്നം. ദ്ര​വ്യം = സമ്പ​ത്ത്.

[19] മി​ന്നും – കന​ക​ര​ത്നാ​ദി​കൾ​കൊ​ണ്ടു വി​ള​ങ്ങു​ന്ന. പ്ര​ദാ​നം – ധന​ദാ​നം. ഔർ​വാ​ഗ്നി = ബഡ​വാ​ഗ്നി. ഉത്ത​മാർ​ത്ഥേശ = മി​ക​ച്ച ധന​ങ്ങ​ളു​ടെ അധി​പ​തേ. ഇതിനെ (കൊ​തി​യെ, ധന​കാ​മ​ത്തെ) നി​റ​യ്ക്കുക – പൂ​രി​പ്പി​ച്ചാ​ലും, സഫ​ലീ​ക​രി​ച്ചാ​ലും.

[20] വാ​യ്പി​യ്ക്ക = വളർ​ത്തി​യാ​ലും. മനു​സ്തോ​ത്ര​മൊ​ന്ന് = ഒരു മന്ത്ര​സ്ത​വം. നാ​കൈ​ഷി​കൾ = സ്വർ​ഗ്ഗ​കാ​മർ.

[21] ഗോപതി = സ്വര്‍ഗ്ഗാ​ധി​പ​തി. എങ്ങൾ​ക്കു ഗോ​ദാ​ധി (ഗോ​ക്ക​ളെ തരു​ന്ന​വൻ) ഭവാ​നാ​ണെ​ന്നു, ഭവാന്‍ നണ്ണുക = വി​ചാ​രി​യ്ക്കുക, അറി​യുക.

[22] കൊ​റേ​റ​കും രണേ – പട​യാ​ളി​കൾ​ക്കു ഭക്ഷ​ണം നല്ക​പ്പെ​ടു​മ​ല്ലോ. വാ​യ്ക്കും – ഉത്സാ​ഹം​കൊ​ണ്ടു വള​രു​ന്ന. സ്വ​ത്ത് – ശത്രു​ക​ളു​ടെ. ത്രാ​ണാർ​ത്ഥം = രക്ഷ​യ്ക്ക്. പോ​രില്‍ വൃ​ത്ര​ഘ്ന​നെ – പൊ​രു​തി വൃ​ത്ര​നെ ഹനി​ച്ച​വ​നെ.

[1] വോ​ഢാ​വു് – മകളെ വേ​ളി​ക​ഴി​ച്ച​യ​ച്ച അപു​ത്ര​നായ പി​താ​വ​ത്രേ, വോ​ഢാ​വ്. ‘ഇവ​ളില്‍ ആണ്‍പ്ര​ജ​യു​ണ്ടാ​യാല്‍, അതു് എന്റെ ആയി​രി​യ്ക്കും’ എന്നു ശാ​സി​ച്ചാ​ണ്, (ജാ​മാ​താ​വു​മാ​യി കരാ​റു​ചെ​യ്തി​ട്ടാ​ണ്) മകളെ അയാ​ളോ​ടു​കൂ​ടി അയ​ച്ച​തു്. വി​ശ്വ​സി​ച്ച് – ജാ​മാ​താ​വു കരാറു ലം​ഘി​യ്ക്കി​ല്ലെ​ന്നു​റ​ച്ച്. സു​വീ​ര്യ​നെ – പു​ത്രോല്‍പാ​ദ​ന​ശ​ക്തി​യു​ള്ള ജാ​മാ​താ​വി​നെ. ആദ​രി​യ്ക്കു​ന്നു – വസ്ത്രാ​ഭ​ര​ണാ​ദി​കൾ​കൊ​ണ്ടു പൂ​ജി​യ്ക്കു​ന്നു. എന്നാല്‍ അയാൾ ഭാ​ര്യ​യെ പ്രാ​പി​ച്ചു രമി​യ്ക്കു​ന്ന​തു, സു​ഖം​മാ​ത്രം കരു​തി​യാ​ണ്. അങ്ങ​നെ വോ​ഢാ​വു, തന്റെ ശേ​ഷ​ക്രി​യ​യ്ക്കു ദൌ​ഹി​ത്ര​നെ കി​ട്ടാ​തെ വഞ്ചി​ത​നാ​കു​ന്നു.

[2] ആണ്‍മ​ക്കൾ​ക്കേ അച്ഛ​ന്റെ സ്വ​ത്തി​ന്ന് അവ​കാ​ശ​മു​ള്ളു; പെ​ണ്മ​ക്കൾ​ക്കു ധനം ഭർ​ത്താ​വു കൊ​ടു​ക്ക​ണം. ആസേ​ക​ഭാ​ജ​നം – രേ​ത​സ്സേ​ച​ന​പാ​ത്രം. ആണ്‍പ്രജ നല്ല കർ​മ്മ​ങ്ങൾ ചെ​യ്യും (പണി​യെ​ടു​ക്കും); പെണ്‍പ്ര​ജ​യോ, ചമ​ഞ്ഞ് (ആഭ​ര​ണ​ങ്ങ​ള​ണി​ഞ്ഞ്) അങ്ങ​നെ​യി​രി​യ്ക്കും. അതി​നാല്‍ മു​ത​ല​വ​കാ​ശം പു​ത്ര​ന്നു​ത​ന്നെ; പെ​ങ്ങ​ളെ വേ​ളി​ക​ഴി​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കേ​ണ്ട ചു​മ​ത​ല​യേ അവ​ന്നു​ള്ളു.

[3] ലാ​ല​സി​പ്പോ​നെ – പ്ര​കാ​ശ​മാ​ന​നായ ഇന്ദ്ര​നെ. നാ​ള​ങ്ങ​ളാല്‍ത്ത​ത്തും – ഇള​കു​ന്ന ജ്വാ​ല​ക​ളു​ള്ള. വന്‍പു​ത്രർ – വലിയ രശ്മി​കൾ. ഗർഭം ജല​ത്തെ ഉള്ളി​ലൊ​തു​ക്കൽ. പേറ് – സസ്യ​രൂ​പേണ ജനനം. ഗർ​ഭ​വും പേറും മഹ​ത്താ​യ​തു​പോ​ലെ തച്ചെ​യ്തി​യും (ആ രശ്മി​ക​ളു​ടെ പ്ര​വൃ​ത്തി​യും) ഇന്ദ്ര​തർ​പ്പ​ണ​ത്താല്‍ (ഇന്ദ്ര​നെ സോ​മ​ഘൃ​താ​ദ്യാ​ഹു​തി​കൾ​കൊ​ണ്ടു തൃ​പ്തി​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​തി​നാല്‍) മഹ​ത്താ​യി. ആണ്‍മ​ക്കൾ പണി​യെ​ടു​ക്കു​മെ​ന്നു മുന്‍ഋ​ക്കില്‍പ്പ​റ​ഞ്ഞു​വ​ല്ലോ; ഈ ഋക്കിൽ അഗ്നി​പു​ത്ര​ന്മാ​രു​ടെ കർ​മ്മ​ശീ​ലത പ്ര​തി​പാ​ദി​ച്ചി​രി​യ്ക്കു​ന്നു.

[4] പോ​രി​ല​ണ​ഞ്ഞ വി​ജ​യി​കൾ – വൃ​ത്ര​യു​ദ്ധ​ത്തില്‍ ഇന്ദ്ര​നെ പ്രാ​പി​ച്ച മരു​ത്തു​ക്കൾ. സ്ഫാ​ര​തേ​ജ​സ്സി​ന്നു തമ​സ്സൊ​ഴി​ഞ്ഞു എന്നു തേ​റി​നാര്‍ – മഹ​ത്തായ തേ​ജ​സ്സ് (സൂ​ര്യ​തേ​ജ​സ്സ്) തമോ​മു​ക്ത​മാ​യി എന്നു കണ്ട​റി​ഞ്ഞു.

[5] അദ്രി​സ്ഥ​ഗോ​ക്ക​ളില്‍ മന്ദി​ച്ച – അസു​ര​ന്മാര്‍ മല​യി​ലൊ​ളി​പ്പി​ച്ച പൈ​ക്ക​ളെ വീ​ണ്ടെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തില്‍ (അസാ​ധ്യ​ത്വ​ബു​ദ്ധ്യാ) ഉദാ​സീ​ന​രാ​യി​ത്തീർ​ന്ന. സപ്ത​മേ​ധാ​വി​കൾ – അം​ഗി​ര​സ്സു​കൾ. വാ​ഴ്ത്തി – ഇന്ദ്ര​നെ. ഒടു​വില്‍ സര​മ​യിൽ​നി​ന്ന് അറിവു കി​ട്ടി​യ​തി​നാല്‍ അവര്‍ ആ മഖാ​ധ്വ​ത്തു​ണ​ക​ളെ (യജ്ഞ​മാർ​ഗ്ഗ​ത്തില്‍ തു​ണ​യ്ക്കു​ന്ന​വ​യായ പൈ​ക്ക​ളെ) കണ്ടെ​ത്തി. അത​റി​ഞ്ഞ് ഇവന്‍ (ഇന്ദ്രന്‍) പണി​ഞ്ഞ് (അം​ഗി​ര​സ്സു​ക​ളെ വണ​ങ്ങി) മണ്ടി​യ​ണ​ഞ്ഞാൻ – വേഗേന ഗു​ഹ​യില്‍ പ്ര​വേ​ശി​ച്ചു.

[6] ബഹ്വ​ന്ന​വും കോ​പ്പും – വളരെ അന്ന​വും മറ്റു ഭോ​ജ്യ​ങ്ങ​ളും. ഏറ്റ​പോ​ലെ – തന്റെ പ്ര​തി​ജ്ഞ​യ​നു​സ​രി​ച്ച്. ഏകി​നാൻ – ഇന്ദ്രന്‍ കൊ​ടു​ത്തു. സല്‍പ്പാദ (നല്ല കാ​ലു​ക​ളു​ള്ള സരമ) മു​മ്പേ ചെ​ന്ന​ത്, ഒലി (പൈ​ക്ക​ളു​ടെ ഉമ്പാ​ശ​ബ്ധം) കേ​ട്ടി​ട്ടാ​ണ്; അതി​നാല്‍ അവൾ ശാ​ശ്വ​തീ​പാർ​ശ്വ​ത്തില്‍ (സനാ​ത​നി​ക​ളായ പൈ​ക്ക​ളു​ടെ അരി​കില്‍) എത്തി, ഇന്ദ്ര​ന്നു വഴി കാ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ട്.

[7] സു​മേ​ധ​സ്സ് (നല്പ മേ​ധ​യു​ള്ള ഇന്ദ്രൻ) സഖ്യ​മി​ച്ഛി​ച്ച് (അം​ഗി​ര​സ്സു​ക​ളു​മാ​യി സഖ്യം​കൊ​ള്ളാൻ എഴു​ന്ന​ള്ളീ, ഗി​രി​ഗുഹ പ്രാ​പി​ച്ചു. പർവതം സല്‍ക്കർ​മ്മ​വാ​ന്നാ​യ് (നല്ല യു​ദ്ധം ചെ​യ്യു​ന്ന​വ​നായ ഇന്ദ്ര​ന്നു​വേ​ണ്ടി) പ്ര​സ​വി​ച്ചു – പൈ​ക്ക​ളെ ഗു​ഹാ​ഗർ​ഭ​ത്തില്‍നി​ന്നു നിർ​ഗ്ഗ​മി​പ്പി​ച്ചു. യു​വാ​ന്വി​ത​നായ (മരു​ത്തു​ക്ക​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ) കൊല്‍വോന്‍ (അസു​ര​ഹ​ന്താ​വായ ഇന്ദ്രന്‍) ഗോധനം വീ​ണ്ടേ​കി – ഗോ​ക്ക​ളെ വീ​ണ്ടെ​ടു​ത്തു് അം​ഗി​ര​സ്സു​കൾ​ക്കു കൊ​ടു​ത്തു. അം​ഗി​ര​സ്സ് – അവ​രില്‍ മൂ​പ്പു​ചെ​ന്ന ഋഷി. ഈ ഇതി​ഹാ​സം മു​ന്മ​ണ്ഡ​ല​ങ്ങ​ളി​ലു​ണ്ടു്.

[8] സത്ത് = നല്ല​തു്. ശു​ഷ്ണ​ഘ്നൻ – ശു​ഷ്ണാ​സു​ര​നെ കൊ​ന്ന​വന്‍. അഗ്ര​ഗന്‍ – യു​ദ്ധ​ങ്ങ​ളില്‍ മുന്‍നി​ല്ക്കു​ന്ന​വന്‍. ഗോദൻ – അം​ഗി​ര​സ്സു​കൾ​ക്കു പൈ​ക്ക​ളെ കൊ​ടു​ത്ത​വന്‍. മുദാ – നമ്മ​ളില്‍ പ്രീ​തി​യോ​ടേ.

[9] സ്തു​തി​ചെ​യ്തി​രു​ന്നീ​ടി​നാര്‍ – ഇന്ദ്ര​നെ സ്തു​തി​ച്ചു സത്ര​മി​രു​ന്നു. അവര്‍ – അം​ഗി​ര​സ്സു​കൾ. മാ​സ​ങ്ങൾ നോ​ക്കും – യജ്ഞ​മാ​സ​ങ്ങ​ളെ കാ​ത്തി​രി​യ്ക്കു​ന്ന. ഇസ്ഥി​തി – സത്ര​മി​രി​പ്പ്.

[10] സ്വ​ന്തം – തങ്ങ​ളു​ടെ പയ്യ്. സന്ത​തി​കൾ​ക്കാ​യ് – മക്കൾ​ക്കു കൊ​ടു​ക്കാൻ. തൽ​സ്വ​നം – അവ​രു​ടെ, അം​ഗി​ര​സ്സു​ക​ളു​ടെ സ്വനം, ആഹ്ലാ​ദ​ജ​നി​ത​മായ ആർ​പ്പ്. വെ​ച്ച് – കാ​വ​ലി​ന്നു നി​യ​മി​ച്ച്.

[11] തു​ണ​ക്കാ​രും, വന്ദ്യ​രായ യാ​ജ്യ​രും, മരു​ത്തു​ക്കൾ​ത​ന്നെ. അവന്‍ – ഇന്ദ്രന്‍. അർ​പ്പി​ച്ചു – യജ്ഞ​ത്തി​ന്നാ​യി കൊ​ടു​ത്തേ​ല്പി​ച്ചു. ഗോ​വി​നെ – ജാ​ത്യേ​ക​വ​ച​നം: ഗോ​ക്ക​ളെ. കാമ്യ = സ്പൃ​ഹ​ണീയ. ആഹു​തി​പ്പ​യ്യ് = ഹോ​മ​ധേ​നു. ഇയ്യാൾ – യജ​മാ​നന്‍; ഹസ്ത​നിർ​ദ്ദേ​ശം. നറും​മ​ധു – മധു​ര​മായ പാല്‍.

[12] താ​ത​ന്നു – അച്ഛൻ​പോ​ലെ രക്ഷി​യ്ക്കു​ന്ന ഇന്ദ്ര​ന്ന്. കേതനം – ഇരി​പ്പി​ടം. നേര്‍ക്കു കാ​ണി​ച്ച് – ഇന്ദ്ര​ന്നു​ചി​ത​മായ സ്ഥാ​നം നിർ​ദ്ദേ​ശി​ച്ച്. അസ്സു​കൃ​തി​കൾ – അം​ഗി​ര​സ്സു​കൾ. മാ​തൃ​ദ്വ​യം – ദ്യോ​വും ഭൂവും. മീതെ – സ്വർ​ഗ്ഗ​ത്തില്‍. സവേഗൻ – വേ​ഗ​വാ​നായ ജന്ദ്രൻ. സത്രി​കൾ – സത്ര​മി​രു​ന്ന​വര്‍, അം​ഗി​ര​സ്സു​കൾ.

[13] വേര്‍പെ​ടു​വാൻ – കൂ​ട്ടി​മു​ട്ടാ​തെ വി​ട്ടു​നി​ല്ക്കാന്‍. ഉടന്‍ത​ന്നെ വാ​യ്ക്കും – വേ​ണ്ട​പ്പോൾ വലു​താ​വു​ന്ന. മഹാ​സ്തു​തി – നമ്മൂ​ടെ വലിയ സ്തു​തി. ആക​യാല്‍ = അതു​കൊ​ണ്ട്. ഇന്ദ്ര​ങ്കല്‍ – അവിടെ മേ​വു​ന്ന ഇന്ദ്ര​ങ്കൽ. ചൊ​ല്കൾ – നമ്മു​ടെ സ്തു​തി​കൾ. നി​സർ​ഗ്ഗ​ജം = സ്വാ​ഭാ​വി​ക​മാ​കു​ന്നു.

[14] ത്വ​ത്തും​ഗ​സ​ഖ്യം = അങ്ങ​യു​ടെ മഹ​ത്തായ സഖ്യം. കെ​ല്പ് – അങ്ങ​യു​ടെ കഴിവ്, ദാനം. മഘ​വാ​ന്നു ഭൂ​രി​ബ​ഡ​ബ​കൾ (വളരെ പെണ്‍കു​തി​ര​കൾ) എത്തും – വേണ്ട സമ​യ​ത്തു വാ​ഹ​ന​മാ​യി വന്നു​ചേ​രും. വി​ദ്വാ​ന്ന് – ഇന്ദ്ര​ന്ന്. അയ​പ്പോം – ഞങ്ങൾ അയ​യ്ക്കു​ന്നു. അന്നം – ഹവി​സ്സ്.

[15] മി​ത്രർ​ക്കു – സഖാ​ക്ക​ളായ നമു​ക്ക്. ചരം – ഗോ​ക്കാൾ മു​ത​ലായ ജം​ഗ​മ​സ്വ​ത്ത്. മി​ത്രന്‍ = സൂ​ര്യന്‍. ജനി​പ്പി​ച്ചു – വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തി.

[16] ഉച്ഛ​മന്‍ – ഉൽ​കൃ​ഷ്ട​മായ ശമം (ശാ​ന്തി) ഉള്ള​വന്‍. ഈ വിഭു – സർ​വ​വ്യാ​പി​യായ ഇന്ദ്രന്‍. അന്‍പ് = ആഹ്ലാ​ദം. സ്വ​ച്ഛ​ക​വി​ക​ളാല്‍ – പരി​ശു​ദ്ധ​രായ അഗ്നി​വാ​യു​സൂ​ര്യ​ന്മാ​രെ​ക്കൊ​ണ്ട്. അവ – ജല​ങ്ങൾ. കർ​മ്മ​ങ്ങൾ ചെ​യ്യി​പ്പു – ആളു​ക​ളെ സ്വ​സ്വ​കർ​മ്മ​വ്യാ​പൃ​ത​രാ​ക്കു​ന്നു.

[17] സൂര – ഹേ ജഗല്‍പ്രേ​രക. മു​ത​ല്ക്കാ​രും (ആളു​കൾ​ക്കു പൊ​റു​ക്കാന്‍ വേ​ണ്ടു​ന്നവ കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​വ​രും) മഖാർഹ(യജനീയ)മാ​രു​മായ ആ വെണ്‍കു​റു​മ്പി​കൾ (വെ​ളു​ത്ത പകലും കറു​ത്ത രാ​ത്രി​യും) പോ​വു​ക​യും വരി​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​ത്, അങ്ങ​യു​ടെ പ്രാ​ഭ​വ​ത്താ​ലാ​കു​ന്നു. നേരേ നട​ക്കു​ന്ന = ഋജു​ഗ​തി​ക​ളായ. കാ​മ്യർ = കമ​നീ​യര്‍. സഖാ​ക്കൾ – മരു​ത്തു​കൾ. ഗൌ​ര​വാല്‍ – മഹി​മാ​വി​നാല്‍. വി​ഘ്ന​ങ്ങൾ – കർ​മ്മം മു​ട​ക്കു​ന്ന​വര്‍.

[18] സൂ​നൃ​തോ​ക്തി​ക​ളെ കീ​ഴ്‌​വെ​യ്ക്ക – ഞങ്ങ​ളു​ടെ സത്യ​പ്രി​യ​വാ​ക്കു​കൾ​ക്കു) (സ്തു​തി​കൾ​ക്കു) സ്വാ​മി​യാ​വുക. വി​സ്തൃ​താ​യു​സ്സ് – മര​ണ​ര​ഹി​തന്‍. യി​യാ​സു – യജ്ഞ​ഗ​മ​നേ​ച്ഛു.

[19] അം​ഗി​ര​സ്തു​ല്യം = അം​ഗി​ര​സ്സു​കൾ അർ​ച്ചി​ച്ച​പോ​ലെ. അപ്പു​രാ​ണ​നെ – സനാ​ത​ന​നായ ഇന്ദ്ര​നെ. സേവി = സേ​വി​ച്ചു​പോ​രു​ന്ന​വൻ. താ​മ​സര്‍ = തമോ​ഗു​ണ​ക്കാര്‍.

[20] നി​റ​യ്ക്ക – അക്ഷ​യ​ജ​ല​മാ​ക്കി​നിര്‍ത്തി​യാ​ലും.

[21] കറു​മ്പര്‍ – കർ​മ്മം മു​ട​ക്കു​ന്ന അസുരർ. നേര്‍ = സത്യം. നല്കി​യോന്‍ – അം​ഗി​ര​സ്സു​കൾ​ക്കു പൈ​ക്ക​ളെ വീ​ണ്ടു​കൊ​ടു​ത്ത ഇന്ദ്രന്‍. പൂ​കി​ച്ച് – തൊ​ഴു​ത്തി​ലാ​ക്കി.

[22] മു​മ്പു വി​വ​രി​ച്ചി​രി​യ്ക്കു​ന്നു.

[1] സോമേശ = സോ​മ​ത്തി​ന്റെ അധി​പ​തേ. യു​ക്ത​ഹ​രി​ക​ളെ വി​ട്ടു – തേ​രി​ന്നു പൂ​ട്ടിയ രണ്ടു ഹരി​ക​ളെ അഴി​ച്ചു​വി​ട്ട്. മത്ത​ടി​പ്പി​യ്ക്കൂ – ഇമ്പ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യാ​ലും. ഋജീഷി = ഋജീ​ഷ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വൻ; ഋജീഷം = നീർ പി​ഴി​ഞ്ഞെ​ടു​ത്ത സോ​മ​ല​ത​യു​ടെ ചണ്ടി; ഇത് ഇന്ദ്ര​ന്നു​ള്ള​ത​ത്രേ.

[2] രു​ദ്ര​രോ​ടും അങ്ങ​യെ സ്തു​തി​യ്ക്കു​ന്ന മരു​ത്തു​ക്ക​ളോ​ടും​കൂ​ടി തൃ​പ്തി പൂ​ണ്ടു (സോമം മതി​യാ​വോ​ളം കു​ടി​ച്ചു) വയ​റ​റില്‍ വർ​ഷി​യ്ക്കൂ – ഉദ​ര​ത്തില്‍ ഒരു സോ​മ​നീര്‍മഴ പെ​യ്താ​ലും!

[3] രു​ദ്ര​ജര്‍ = രു​ദ്ര​പു​ത്രര്‍, മരു​ത്തു​ക്കൾ. സു​ശി​പ്ര = നല്ല അണ​ക്ക​ട​ക​ളു​ള്ള​വ​നേ.

[4] ശക്തി – ഇന്ദ്ര​ന്ന് ഒരു ബല​മാ​യി​ട്ടു​ള്ള​വ​ര​ത്രേ, മരു​ത്തു​ക്കൾ. അത്തേൻ വച​സ്സാല്‍ – ‘ഞങ്ങ​ളു​ണ്ട്, സഹാ​യി​പ്പാൻ; അങ്ങു യു​ദ്ധ​ത്തി​ലി​റ​ങ്ങി​ക്കൊ​ള്ളുക’ എന്നു മധു​ര​മാ​യി പറ​ഞ്ഞ്. തല്‍പ്രേ​രി​ത​നി​വ​നൻ – അവര്‍ പ്രേ​രി​പ്പി​ച്ച ഇന്ദ്രൻ. ധൃ​ത​ദർ​പ്പന്‍ – എന്നെ കൊ​ല്ലാ​നാ​രു​മ​മി​ല്ലെ​ന്ന ഗർവു പൂണ്ട. ദുര്‍ഗ്ര​ഹ​മർ​മ്മ​വും – കണ്ടു​പി​ടി​യ്ക്കാ​വ​ത​ല്ലാ​ത്ത മർ​മ്മം​പോ​ലും.

[5] മനു​വി​ന്റെ​പോ​ലെ – അങ്ങു മനു​വി​ന്റെ യജ്ഞ​ത്തില്‍ സോമം കു​ടി​ച്ചു​വ​ല്ലോ; അതു​പോ​ലെ. വീറ് = വീ​ര്യം. ഓടി​ന​ട​ക്കു​ന്ന യാ​ജ്യര്‍ – മരു​ത്തു​ക്കൾ. ദി​വ്യോ​ദ​കം – അന്ത​രി​ക്ഷ​സ്ഥ​മായ ജലം.

[6] തത്തും – ഇള​കി​ക്ക​ളി​യ്ക്കു​ന്ന. വി​ട്ടു – ഭൂ​മി​യി​ലെ​യ്ക്കൊ​ഴു​ക്കി.

[7] സ്തോ​ത്രേണ – സ്തോ​ത്രം​കൊ​ണ്ട്, സ്തോ​ത്ര​ങ്ങൾ ചൊ​ല്ലി. അജ​ര​യു​വാ​വ് = ജര​വ​രാ​ത്ത നി​ത്യ​ത​രു​ണൻ. ഓമല്‍വാ​നൂ​ഴി​കൾ – പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട ദ്യാ​വാ​പൃ​ഥി​വി​കൾ. ഇല്ല, ഒന്ന​ള​ന്നി​ല്ല എന്ന ആവർ​ത്ത​നം ആദ​ര​ത്തി​ന്നാ​ണ്. മേന്മ – മികവ്, മഹിമ.

[8] കർ​മ്മ​ങ്ങൾ – പൃ​ഥി​വ്യാ​ദി​നിർ​മ്മാ​ണം. നാ​നാ​വ്ര​തം – യജ്ഞാ​ദി​കൾ. ഉമ്പ​രി​ലാ​രും തള്ളു​ന്ന​തി​ല്ല – ദേ​വ​ന്മാ​രെ​ല്ലാം ആദ​രി​യ്ക്കു​ക​ത​ന്നെ ചെ​യ്യു​ന്നു. വാനം – അന്ത​രി​ക്ഷം. ഉഷ​സ്സൂ​ര്യര്‍ = ഉഷ​സ്സും സൂ​ര്യ​നും.

[9] നി​ന്മ​ഹി​മാ​വ് സത്യ​മാ​ണ്, യഥാർ​ത്ഥ​മാ​ണ്. അദ്രോഹ – ദ്രോ​ഹ​മി​ല്ലാ​ത്ത​വ​നേ. പി​റ​പ്പി​ലേ = ജനി​ച്ച​പ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ. വി​ണ്ണും മറ്റും നി​ന്റെ ത്രാ​ണി​യെ അനു​സ​രി​യ്ക്കു​ക​ത​ന്നെ ചെ​യ്യു​ന്നു. കല്യ – ബല​വാ​നേ.

[10] പഴകിയ – കു​ട്ടി​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും, പഴ​ക്കം​വ​ന്ന. മന്നം​ബ​ര​ങ്ങൾ = ഭൂവും ദ്യോ​വും.

[11] ഭൂ​രി​ധാ​താ​വേ = വളരെ വസ്തു​ക്ക​ളെ സൃ​ഷ്ടി​ച്ച​വ​നേ. ആസ​ന​മൊ​ന്നി​നാല്‍ – ഒരാ​സ​നം (കടി​പ്ര​ദേ​ശം)കൊ​ണ്ട്.

[12] മഖം – ഞങ്ങ​ളു​ടെ ഈ യാഗം. നന്ദി​പ്പു – സന്തോ​ഷി​യ്ക്കു​ന്നു; മേധം (യജ്ഞം) അങ്ങ​യ്ക്കു പ്രി​യ​മാ​ണ്.

[13] ഇട​യി​ലും – ഇട​ക്കാ​ല​ത്തും. ത്രാ​ണ​കൃ​ത്താം – തങ്ങ​ളെ രക്ഷി​യ്ക്കു​ന്ന​തായ.

[14] ദൂ​ര​ദൂ​ര​പ്പ​ക​ലി​ന്നു​മു​മ്പ് – അതി​ദൂ​ര​സ്ഥ​മായ പകല്‍ വന്നു വി​ഘ്ന​മു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​തി​ന്നു മു​മ്പ്. ചമ​പ്പു – സ്തോ​ത്രം രചി​യ്ക്കു​ന്നു. അപ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ​യാ​ണ്, പാർ​ശ്വ​ദ്വ​യ​സ്ഥര്‍ (ഇരു​വ​ശ​ത്തും നി​ല്ക്കു​ന്ന​വര്‍) പാപം കട​ത്തി​വി​ടാന്‍ ഇന്ദ്ര​നെ വി​ളി​യ്ക്കു​ന്ന​തും; പാർ​ശ്വ​ദ്വ​യ​സ്ഥര്‍ (നദി​യു​ടെ ഇരു​ക​ര​യി​ലും നി​ല്ക്കു​ന്ന​വര്‍) നൌ​ഗാ​മി​യെ (തോ​ണി​യില്‍ പോ​കു​ന്ന​വ​നെ) തങ്ങ​ളെ​യും പുഴ കട​ത്താന്‍ വി​ളി​യ്ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ.

[15] സ്വാ​ഹാ – സ്വാ​ഹാ എന്നു​ച്ച​രി​ച്ച്. നി​റ​ച്ചേന്‍ – ഞാന്‍ സോ​മ​നീര്‍ കു​ട​ത്തില്‍ നി​റ​ച്ചു. പീതി = പാനം. വീ​ഴ്ത്തു​കാ​രന്‍ (വഴി​യ​മ്പ​ല​ത്തില്‍ ആളു​കൾ​ക്കു വെ​ള്ളം പകർ​ന്നു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​വൻ) കുറെ വെ​ള്ള​മെ​ടു​ത്തു, പകർ​ന്നു​കൊ​ടു​ക്കാന്‍ പറ്റിയ കോ​ശ​ത്തില്‍ (ഒരു​ത​രം പാ​ത്രം) നി​റ​ച്ചു​വെ​യ്ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ.

[16] മി​ത്രാർ​ത്ഥ​നാല്‍ – സഖാ​ക്ക​ളായ ദേവകൾ അപേ​ക്ഷി​ച്ച​തി​നാല്‍. ഗർ​ത്ത​സ്ഥന്‍ = കു​ണ്ടി​ലി​രി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. ഊർവൻ – ഔർ​വാ​ഗ്നി.

[1] കൊ​തി​യ്ക്കു​ന്ന – സമു​ദ​ത്തി​ലെ​ത്താ​നി​ച്ഛി​യ്ക്കു​ന്ന. വീ​പാ​ട്ടും ശു​തു​ദ്രി​യും – രണ്ടു നദികൾ. വി​മു​ക്ത​കൾ = അഴി​ച്ചു​വി​ട​പ്പെ​ട്ട. നക്കാന്‍ – കു​ട്ടി​യെ. ഈ നദി​കൾ​ത​ന്നെ​യാ​യി​രി​യ്ക്കാം, പു​രാ​ണ​ങ്ങ​ളി​ലെ വി​പാ​ശ​യും ശത​ദ്രു​വും.

[2] തഴ​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു – പരി​സ​ര​ങ്ങ​ളില്‍ സസ്യ​സ​മൃ​ദ്ധി​വ​രു​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ട്. ഒരുവൾ മറ്റ​വ​ളോ​ടു ചേ​രു​ന്നു – പര​സ്പ​രൈ​ക്യം കൊ​ള്ളു​ന്നു.

[3] സി​ന്ധു – നദി, ശു​തു​ദ്രി.

[4] ഇങ്ങ​നെ സ്തു​തി​ച്ച വി​ശ്വാ​മി​ത്ര​നോ​ടു നദി​ക​ളി​രു​വ​രും പറ​യു​ന്നു: തമ്പു​രാൻ – ഇന്ദ്രന്‍. നദി​ക​ളെ – ഞങ്ങ​ളെ.

[5] വി​ശ്വാ​മി​ത്ര​ന്റെ മറു​പ​ടി:

[6] നദികൾ: സവി​താ​വ് = ജഗൽ​പ്രേ​ര​കന്‍. കൊ​ണ്ടു​പോ​യി – സമു​ദ്രം നി​റ​യ്ക്കാൻ. തന്റെ – അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ.

[7] ചു​ഴ​ന്നു​കൂ​ടി​യ​വര്‍ – പ്ര​തി​ബ​ന്ധ​കാ​രി​ക​ളായ അസു​ര​ന്മാര്‍.

[8] കൊ​ട്ടി​ഗ്ഘോ​ഷി​ച്ചു​വ​ല്ലോ – ഞങ്ങ​ളെ കേ​മ​മാ​യി സ്തു​തി​യ്ക്കു​ക​യും മറ്റും ചെ​യ്തു​വ​ല്ലോ. ആണു​ങ്ങ​ളാ​ക്ക​രു​ത് – ഏറെ സം​സാ​രി​പ്പി​യ്ക്ക​രു​ത്. ഭവാനു നമ​സ്കാ​രം – പോ​യ്ക്കൊൾക എന്നു സാരം. സ്ത്രീ​കൾ പ്ര​കൃ​ത്യാ മി​ത​ഭാ​ഷി​ണി​ക​ളാ​ണ്.

[9] സ്തോ​ത്ര​ക്കാ​രൻ – ഞാന്‍. വെ​ള്ളം അച്ചു​ത​ണ്ടി​ന്റെ കീ​ഴ്ഭാ​ഗം​വ​രെ​യേ ഉള്ളു എങ്കില്‍, വണ്ടി​യും തേരും കൊ​ണ്ടു​പോ​കാ​മ​ല്ലോ. ഇതു വി​ശ്വാ​മി​ത്ര​വാ​ക്യ​മാ​ണ്.

[10] നദികൾ: താ​ങ്കൾ​ക്കു​വേ​ണ്ടി എന്ന​തി​ന്റെ ആവർ​ത്ത​നം ആദ​ര​ദ്യോ​ത​ക​മാ​കു​ന്നു. കു​നി​യാം = കു​മ്പി​ടാം, താഴാം.

[11] വി​ശ്വാ​മി​ത്രന്‍: ഭര​ത​ന്മാര്‍ – ഭര​ത​ഗോ​ത്ര​ക്കാര്‍, ഞങ്ങൾ. സംഘം – എന്റെ ആളുകൾ.

[13] കയ​റു​കൾ – മാ​ടു​ക​ളു​ടെ, പൊ​ങ്ങി​ക്ക​ള​യ​രു​തേ – ഞങ്ങൾ അക്ക​ര​യി​ലെ​ത്തു​ന്ന​തി​ന്നു മു​മ്പ്.

[1] ഖ്യാ​പ​കാർ​ത്ഥൻ – തന്റെ മഹി​മ​യെ പ്ര​ഖ്യാ​പി​യ്ക്കു​ന്ന ധന​ങ്ങ​ളോ​ടു കൂ​ടി​യ​വന്‍; സമ്പ​ത്സ​മൃ​ദ്ധി​കൊ​ണ്ട​റി​യാം, തന്റെ മഹിമ. പരാ​സ്ക​ന്ദി = ശത്രു​ക്ക​ളെ ആക്ര​മി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍, ഹനി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. പൂർ​വാര്‍ദ്ധം ഇന്ദ്ര​ന്റെ സൂ​ര്യാ​ത്മ​ക​ത്വ​ത്തെ വ്യ​ഞ്ജി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്നു. ബഹ്വാ​യു​ധൻ = വളരെ ആയു​ധ​മു​ള്ള​വന്‍.

[2] പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​വ​ച​നം: ഹൃല്‍പ്രേ​രി​ത​മാ​മൊ​ന്നു – ഹൃ​ദ​യ​ത്തില്‍നി​ന്നു പു​റ​പ്പെ​ട്ട ഒരു സ്തു​തി.

[3] മാ​യാ​പ​ര​ന്മാര്‍ – അസു​ര​ന്മാര്‍. നി​വാ​ര​കന്‍ – പര​പ്ര​ഹാ​ര​ങ്ങ​ളെ തടു​ക്കു​ന്ന​വന്‍. കാടൻ – ഗോ​ക്ക​ളെ അപ​ഹ​രി​ച്ചു വന​ങ്ങ​ളില്‍ ഒളി​ച്ചു നടന്ന അസുരൻ. കാം​ക്ഷ​യാ – ശത്രു​വ​ധാ​ഭി​ലാ​ഷ​ത്താല്‍. അങ്ങ​നെ അല്ലി​ലുൾ​പ്പെ​ട്ട (രാ​ത്രി​യില്‍ തി​രോ​ഹി​ത​ക​ളായ) ഗോ​ക്ക​ളെ പു​റ​ത്തു​കാ​ട്ടീ, വീ​ണ്ടു​കൊ​ണ്ടു​പോ​ന്നു.

[4] സൈ​ന്യം – ശത്രു​സേന. അമർ​ത്ത് – കീ​ഴ​ട​ക്കി.

[5] നരന്‍പോ​ലെ – ഒരു മനു​ഷ്യന്‍ പൊ​രു​താന്‍ പോ​കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ. യോ​ധർ​ക്കു – പട​യാ​ളി​കൾ​ക്കു കൊ​ടു​ക്കാന്‍. മെ​ത്തിയ – യു​ദ്ധോ​ത്സാ​ഹ​ത്താല്‍ തഴച്ച. ഹിം​സ്രർ = ദ്രോ​ഹി​കൾ. ഇത് – ഉഷ​സ്സ്. വെ​ളു​പ്പി​തും (ഈ വെ​ളു​പ്പ്) ഉല്ല​സി​പ്പി​ച്ചാൻ – തന്റെ തേ​ജ​സ്സു​കൊ​ണ്ടു വർ​ദ്ധി​പ്പി​ച്ചു.

[6] വാ​യ്പു​റ്റവ = മഹ​ത്തു​ക്കൾ.

[7] പോ​രാല്‍ – യു​ദ്ധം​കൊ​ണ്ടു ധനം നേടി സ്തോ​താ​ക്കാൾ​ക്കു കൊ​ടു​ത്തു.

[8] കെ​ല്പേ​കം – ദുർ​ബ്ബ​ലർ​ക്കു (യാ​ചി​ച്ചാല്‍) ബലം കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന. തൃ​പ്പ​യ​സ്സ് – ദി​വ്യ​ജ​ലം. പകു​ത്തേ​കി​യോ​നെ – അവി​ട​ങ്ങ​ളി​ലെ നി​വാ​സി​കൾ​ക്ക്. അനു​മോ​ദി​പ്പു – ഇന്ദ്ര​നെ മോ​ദി​പ്പി​ച്ചു, തങ്ങ​ളും മോ​ദി​യ്ക്കു​ന്നു.

[9] മരു​ത്തു​കൾ​ക്കു് അശ്വ​ങ്ങ​ളെ നല്കി; ലോ​ക​ത്തി​ന്നു സൂ​ര്യ​നെ; യജ്ഞ​പ്ര​വൃ​ത്തർ​ക്കു ഗോ​വി​നെ; അർ​ത്ഥി​കൾ​ക്കു പൊ​ന്നി​ന്മു​തല്‍ (സ്വർ​ണ്ണ​മ​യ​മായ ധനം).

[10] ഉപ​ഭോ​ക്താ​ക്കൾ​ക്കു സസ്യ​ങ്ങ​ളെ​യും ആയുർ​ന്നിർ​ണ്ണ​യ​ത്തി​നു ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളെ​യും നല്കി യജ​ഞ​ത്തി​നു വൃ​ക്ഷ​ങ്ങ​ളെ​യും, സഞ്ച​രി​പ്പാൻ അന്ത​രി​ക്ഷ​ത്തെ​യും നല്കി.

[1] നി​യു​ത്തു​ക്കൾ എന്ന പെണ്‍കു​തി​ര​ക​ള​ത്രേ, വാ​യു​വി​ന്റെ തേര്‍ വലി​പ്പാൻ. നി​ന്നു് – ഇത്തി​രി​നേ​രം നി​ന്നി​ട്ടു, പി​ന്നെ തേ​രില്‍ കേറി. അനു​ജ്ഞാ​ത​നാ​യ് – ഞങ്ങ​ളു​ടെ അനു​മ​തി​യ്ക്കു​ശേ​ഷം. തേ = അങ്ങ​യ്ക്ക്.

[2] ആശു​ഹ​ര്യ​ശ്വ​ദ്വ​യം = ശീ​ഘ്ര​ഗാ​മി​ക​ളായ ഹരി​ക​ളെ​ന്ന രണ്ടു കു​തി​ര​കൾ. ഓട്ട​ത്തി​ന് – തേര്‍ വലി​ച്ച് ഓടാന്‍. അത് – രഥം.

[3] യു​വാ​രു​ണാ​ശ്വ​ങ്ങൾ = യു​വാ​ക്ക​ളായ ചെം​കു​തി​ര​കൾ. എത്തി​ച്ച് – കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന്. ഒത്ത – സമാ​ന​രൂ​പ​മായ, ഒരേ മട്ടി​ലു​ള്ള.

[4] മന്ത്രേണ = മന്ത്രം​കൊ​ണ്ട്. മന്ത്ര​യോ​ക്ത​വ്യർ = മന്ത്രം​കൊ​ണ്ടു പൂ​ട്ടാ​വു​ന്നവ. സു​ഖ​ത്തേര്‍ = നല്ല ദ്വാ​ര​ങ്ങ​ളു​ള്ള രഥം. സോ​മ​ത്തി​നു – സോമം കു​ടി​പ്പാന്‍.

[5] അന്യ​യ​ഷ്ടാ​ക്കൾ (മറ്റു​യാ​ഗ​കർ​ത്താ​ക്കൾ) സു​ഖി​പ്പി​യ്ക്കൊ​ലാ – ഞങ്ങൾ​ത​ന്നെ വേണം, സു​ഖി​പ്പി​യ്ക്കുക. മു​മ്പേ – മറ്റു​ള്ള​വര്‍ വരു​ന്ന​തി​ന്നു​മു​മ്പ്.

[6] കാമം – ധാ​രാ​ളം. വാ​രു​റ്റ​ത് – സമൃ​ദ്ധം.

[7] നല്‍പ്പൊ​രി = നല്ല പൊ​രി​യ​വില്‍. ഇങ്ങ് – ദർ​ഭ​വി​രി​പ്പില്‍.

[8] ഇനി​പ്പു​നീര്‍ – മാ​ധു​ര്യ​മു​ള്ള സോ​മ​ര​സം. സ്വ​സ്തു​തി = തന്നെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള സ്തു​തി. സൂരി – കർ​മ്മാ​ഭി​ജ്ഞൻ.

[9] സോ​മ​ത്തില്‍ കൊ​ണ്ടാ​ടി – സോ​മ​ഭാ​ഗം ഏർ​പ്പെ​ടു​ത്തി, എന്നർ​ത്ഥം. വളർ​ത്താര്‍ – യു​ദ്ധ​ത്തില്‍ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചു. നി​ന്റെ​യാ​യ് = ഭവ​ദീ​യര്‍ത​ന്നെ​യാ​യ്. നാ​ക്ക് – ജ്വാല.

[10] സേ​വി​യ്ക്കു – കു​ടി​ച്ചാ​ലും. കൈ​ക്കൊ​ണ്ട – അങ്ങ​യ്ക്കു തരാന്‍ കയ്യി​ലെ​ടു​ത്ത.

[1] മരു​ത്സം​ഗ​മ​പ്രാർ​ത്ഥി = മരു​ത്തു​ക്ക​ളു​ടെ സംഗമം (കൂ​ടി​ച്ചേ​രല്‍) ഇച്ഛി​യ്ക്കു​ന്ന​വന്‍. ഗ്ര​ഹി​യ്ക്ക = സ്വീ​ക​രി​ച്ചാ​ലും. ധനാർ​ത്ഥം – ഞങ്ങൾ​ക്കു ധന​മു​ണ്ടാ​വാന്‍. ഉത്ത​രാർ​ദ്ധം പരോ​ക്ഷം. പി​ഴി​ഞ്ഞാല്‍പ്പി​ഴി​ഞ്ഞാല്‍ – സോമം പി​ഴി​യു​മ്പോ​ളൊ​ക്കെ. അവി​സ്സ് = ഹവി​സ്സ്.

[2] വൃ​ഷ​പർ​വാ​വ് – ഫല​വർ​ഷി​ക​ളായ കാ​ലാ​വ​യ​വ​ങ്ങ​ളോ​ടു(വർ​ഷാ​ദി​ഋ​തു​ക്ക​ളോ​ടു)കൂ​ടി​യ​വൻ; കാ​ല​സ്വ​രൂ​പ​നെ​ന്നർ​ത്ഥം. സു​വർ​ഷി – സ്വർ​ഗ്ഗാ​ദി​ഫ​ല​ങ്ങ​ളെ പെ​യ്തു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​ത്. മന്ത്ര​നീർ – മന്ത്രം ജപി​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ട സോ​മ​ര​സം.

[3] നവ്യ​ന​വ്യന്‍ – അതി​ന​വീ​നൻ. ആദ​രാ​തി​ശ​യ​ത്താ​ലാ​ണു്, ഇന്ദ്ര​പ​ദാ​വൃ​ത്തി.

[4] അമർ​ത്തു​വോൻ – ശത്രു​ക്ക​ളെ. കൈകൾ കൊ​ട്ടു​ന്ന​വന്‍ – ശത്രു​ക്ക​ളെ യു​ദ്ധ​ത്തി​ന്നു കൈ​കൊ​ട്ടി​വി​ളി​യ്ക്കു​ന്ന​വൻ. ധൃ​ഷ്ണു = ധർഷകം. പാ​റി​പ്പൂ – എങ്ങും പ്ര​സ​രി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്നു. പാ​രി​ങ്ക​ലും – പര​പ്പേ​റിയ ഭൂ​മി​യില്‍പ്പോ​ലും.

[5] വീ​ര്യ​ത്തി​ന് – വീ​ര്യം പ്ര​ക​ടി​പ്പി​യ്ക്കാന്‍. ഭക്ഷ്യം – ക്ഷീ​രാ​ദി. അനേ​ക​കൾ – വളരെ ധേ​നു​ക്കൾ, ദക്ഷി​ണ​യാ​യും ഭവി​യ്ക്കു​ന്നു; ഇദ്ദേ​ഹ​ത്താല്‍ ദാ​നം​ചെ​യ്യ​പ്പെ​ടു​ന്നു.

[6] കൂ​റാല്‍ – സമു​ദ്ര​പ്രേ​മ​ത്താല്‍. എത്തു​മ​ല്ലോ – എത്തി പയോ​ധി​യെ പ്രീ​തി​പ്പെ​ടു​ത്തു​മ​ല്ലോ. ഇത്ഥം (ഇപ്ര​കാ​രം) ഒരി​ത്തി​രി സോ​മ​നീര്‍ വാ​നി​നെ​ക്കാൾ പോരും (അന്ത​രി​ക്ഷ​ത്തെ​ക്കാൾ വലു​പ്പ​മു​ള്ള) ഇന്ദ്ര​നെ തൃ​പ്തി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു. അല്പ​ജ​ല​വും സമു​ദ്ര​ത്തെ പ്രീ​ണി​പ്പി​യ്ക്കും; അതു​പോ​ലെ, അല്പ​സോ​മം ഇന്ദ്ര​നെ​യും തൃ​പ്ത​നാ​ക്കും.

[7] വള്ളി – സോമലത. തേൻ – മധു​ര​മായ സോ​മ​ര​സം.

[8] ഇന്ദു​നീ​രി​ന്റെ (സോ​മ​ര​സ​ത്തി​ന്റെ) ഒരു കയ​മാ​ണ്, ഇന്ദ്ര​ന്റെ വയര്‍; അതില്‍ വളരെ നീര്‍ ഒതു​ങ്ങും. മു​സ്സ​വ​ന​ങ്ങൾ = മൂ​ന്നു സവ​ന​ങ്ങൾ. വി​ഭ​ജി​ച്ചു – മധ്യാ​ഹ്ന​സ​വ​ന​ത്തില്‍ ദേ​വ​ന്മാർ​ക്കു വീ​തി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു.

[9] കൊ​ണ്ടു​വ​രിക – ധനം. ആര്‍ വി​ല​ക്കു​വാന്‍ – ആരും തടു​ക്കി​ല്ല. വസൂ​ത്ത​മ​സ്വാ​മി – മി​ക​ച്ച ധന​ങ്ങ​ളു​ടെ ഉട​മ​സ്ഥൻ.

[10] എങ്ങൾ​ക്കു ജീ​വി​യ്ക്കു​വാന്‍ നൂ​റാ​ണ്ടു വെ​യ്ക്കുക – ഞങ്ങ​ളെ ശതാ​യു​സ്സു​ക​ളാ​ക്കി​യാ​ലും. വീ​ര​ന്മാര്‍ – പു​ത്ര​ന്മാര്‍.

[1] ഇന്ദ്ര​നേ – ഹേ ഇന്ദ്ര. പട – ശത്രു​സൈ​ന്യം.

[2] സമം – ഒരു​പോ​ലെ.

[3] നാ​മ​ങ്ങൾ = പേ​രു​കൾ, അഥവാ ബല​ങ്ങൾ. ചൊ​ല്ലു​കൾ – സ്തു​തി​കൾ. മേ​നി​ക്കാര്‍ – ഗർ​വി​ഷ്ഠ​രായ ശത്രു​ക്കൾ.

[5] വൃ​ത്ര​സം​ഹ​ര​ണം = വൃ​ത്ര​വ​ധം. വി​ളി​യ്ക്കു​ന്നേന്‍ – സോ​മ​പാ​ന​ത്തി​ന്ന്. ധനം – ശത്രു​വി​ജ​യം​കൊ​ണ്ട്.

[6] അമർ​ത്താ​ലും – ശത്രു​ക്ക​ളെ.

[7] പോർ വെ​ല്വോര്‍ – ശൂ​ര​യോ​ദ്ധാ​ക്കൾ. ഞെ​ളി​ച്ചില്‍ – ഡംഭ്.

[9] പഞ്ച​വർ​ഗ്ഗം – ദേ​വ​ഗ​ന്ധർ​വ​പി​തൃ​ക്ക​ളും അസു​ര​ര​ക്ഷ​സ്സു​ക​ളും. ഭവ​ദീ​യ​ങ്ങൾ – ഭവാ​ന്റെ​ത​ന്നെ​യാ​ണ​ല്ലോ, ആ കെ​ല്പു​കൾ.

[10] അങ്ങ് – ഭവാ​ന്റെ അരി​കില്‍. തഴ​പ്പി​യ്ക്കാം – ഹവി​സ്സു​കൾ​കൊ​ണ്ട്.

[11] ഉയർ​ന്ന നി​ന്നു​ല​ക് – സ്വർ​ഗ്ഗം.

[1] യജ​മാ​നന്‍ സ്തോ​താ​വി​നോ​ടു പറ​യു​ന്നു: തച്ചൻ​ക​ണ​ക്കേ – ആശാരി മര​ത്തി​ന്നു മി​നു​സം വരു​ത്തു​ന്ന​തു​പോ​ലെ. പ്രി​യം – ഇന്ദ്ര​ന്നു പ്രീ​തി​ക​ര​മായ കർ​മ്മം. സന്മ​തി – വി​ശു​ദ്ധ​മ​ന​സ്കന്‍. കവികൾ – മു​മ്പു യജ്ഞ​മ​നു​ഷ്ഠി​ച്ചു ദേ​വ​ത്വം പ്രാ​പി​ച്ച​വര്‍. ഞാൻ സ്വർ​ഗ്ഗ​വാ​സം ഇച്ഛി​യ്ക്കു​ന്നു എന്നർ​ത്ഥം.

[2] ഇന്ദ്ര​നോ​ടു നേ​രി​ട്ട്: അക്ക​വി​ക​ളു​ടെ ഉല്‍പ​ത്തി​യും മറ്റും ഭവാന്‍ നാ​ഥ​രോ​ടു (ഗു​രു​നാ​ഥ​ന്മാ​രോ​ടു) ചോ​ദി​ച്ചാ​ലും: ആ സു​കൃ​തി​കൾ സ്വർ​ഗ്ഗം തീർ​ത്ത​തു (സ്വർ​ഗ്ഗ​വാ​സം നേ​ടി​യ​തു) ചേ​തോ​യമ(മന​സ്സം​യമ)ത്താ​ലാ​കു​ന്നു. വർ​ദ്ധ​ക​ഗീ​തി​കൾ = വളർ​ത്തു​ന്ന പാ​ട്ടു​കൾ, സ്തു​തി​കൾ.

[3] ഗോ​പ്യം – രഹ​സ്യ​കർ​മ്മ​ങ്ങൾ. കോ​പ്പ​ണി​യി​ച്ച് – ഭൂ​മി​യെ ഓഷ​ധി​കൾ​കൊ​ണ്ടും ദ്യോ​വി​നെ ദേ​വ​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും അലം​ക​രി​ച്ച്. അമ്മ​ഹോർ​വി​ക​ളെ – മഹ​തി​ക​ളും ഉർവി(വിശാല)കളു​മായ ഭൂ​ദ്യോ​ക്ക​ളെ. അവര്‍ – കവികൾ

[4] തേ​രില്‍ വാ​ഴ്‌​വോ​നെ – രഥ​സ്ഥ​നായ ഇന്ദ്ര​നെ. സർ​വ​രും – കവി​ക​ളെ​ല്ലാ​വ​രും. വാ​രു​റ്റ​തേ – മഹ​ത്തു​ത​ന്നെ. ജലേ വാ​ഴ്‌​വു – വരു​ണ​രൂ​പ​നാ​യി വെ​ള്ള​ത്തില്‍ വസി​യ്ക്കു​ന്നു.

[5] മൂ​ത്ത​വന്‍ – വയ​സ്സേ​റി​യ​വന്‍. തും​ഗാ​ഭ​യ​ഷ്ട്യ​സ്തു​തി​കൾ = ശോ​ഭ​യേ​റിയ യഷ്ടാ​വി​ന്റെ സ്തു​തി​കൾ. ധനം കൈ​ക്കൊൾ​വു – ഞങ്ങൾ​ക്കു തരാന്‍ കയ്യില്‍ വെ​യ്ക്കു​ന്നു. നി​ങ്ങൾ – ഇന്ദ്ര​വ​രു​ണ​ന്മാ​രോ​ടു പറ​യു​ന്ന​താ​ണി​ത്: ഇരു​പു​രാ​ന്മാര്‍ = രണ്ടു രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാര്‍.

[6] തി​ങ്ങിയ – വി​ഭ​വ​ങ്ങൾ നി​റ​ഞ്ഞ. വാ​രു​റ്റ = വി​ശാ​ല​ങ്ങ​ളായ. ചമ​യി​പ്പു – മൂ​ന്നു സവ​ന​ങ്ങൾ​ക്കും ഒര​ല​ങ്കാ​ര​മാ​ണ്, നി​ങ്ങ​ളു​ടെ സന്നി​ധാ​നം. ഗന്ധർ​വ​രെ – സോ​മ​ര​ക്ഷ​ക​രായ സ്വാ​ന​പ്ര​ഭൃ​തി​ഗ​ന്ധര്‍വ​ന്മാ​രെ. ഞാൻ ഹൃദാ (മന​സ്സു​കൊ​ണ്ടു) കണ്ടു. ത്വം​ഗല്‍പ്ര​കാ​ശര്‍ = പ്ര​സ​രി​യ്ക്കു​ന്ന പ്ര​ഭ​യോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വര്‍.

[7] ധേ​നു​നാ​മാ​ഢ്യ = ധേ​നു​വി​ന്റെ പേ​രു​ക​ളു​ള്ള. സു​ഭോ​ജ്യം – ക്ഷീ​രാ​ദി. അവര്‍ – കവികൾ. നവ്യാ​സു​ര​ക്കെ​ല്പു​ട​ത്ത് – പുതിയ അസു​ര​ബ​ലം ധരി​ച്ച്. സ്വ​വ്യ​ക്തി = സ്വ​ന്തം​രു​പം ഇവ​ങ്കല്‍ അള​ന്നു തി​ട്ട​പ്പെ​ടു​ത്തി ചേർ​ത്തു. അർ​ത്ഥം ചി​ന്ത്യം.

[8] ഇന്ദ്രന്‍ താന്‍ത​ന്നെ പറ​യു​ന്നു: പൊ​ന്നൊ​ളി = കന​ക​തു​ല്യ​മായ കാ​ന്തി. എന്റെ പൊ​ന്നൊ​ളി​യെ ഭജി​യ്ക്കു​ന്ന സ്തു​ത​ന്നു വാ​നൂ​ഴി​കൾ, ഒര​മ്മ​യ്ക്കു കി​ടാ​ങ്ങ​ളെ​ന്ന​പോ​ലെ വശ​ത്താ​കും.

[9] ഇന്ദ്ര​വ​രു​ണ​ന്മാ​രോ​ട്: ഭവ്യം = നന്മ. നി​ല്ക്ക​ണം – രക്ഷ​ക​രാ​ക​ണം. ഉത്ത​രാർ​ദ്ധം പരോ​ക്ഷ​വ​ച​നം: കാ​ക്കു​ന്ന നാ​വു​ള്ള – ‘പേ​ടി​യ്ക്കേ​ണ്ടാ’ എന്നും മറ്റും ആശ്വ​സി​പ്പി​ച്ചു, ഭക്ത​രെ രക്ഷി​യ്ക്കു​ന്ന. നി​ത്യ​ന്റെ – ശാ​ശ്വ​ത​നായ ഇന്ദ്ര​ന്റെ. നൈ​ക​കർ​മ്മ​ങ്ങൾ – വൃ​ത്ര​വ​ധാ​ദി​ക​ളായ വളരെ കർ​മ്മ​ങ്ങൾ.

[1] മാ​ന​സ​പ്രോ​ക്തം = മന​സ്സി​നാല്‍ ചൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട​ത്; ഹൃ​ദ​യ​ത്തില്‍നി​ന്നു പു​റ​പ്പെ​ട്ട​ത്. നാ​ഥന്‍ – സർ​വേ​ശ്വ​രന്‍. ഉത്ത​രാര്‍ദ്ധം പ്ര​ത്യ​ക്ഷോ​ക്തി: ഞാന്‍ നിർ​മ്മി​പ്പ​ത് – എന്റെ സ്തോ​ത്രം. ഉൾ​ക്കൊ​ള്ളുക = മന​സ്സില്‍ വെ​യ്ക്കുക; കേ​ട്ടു പ്ര​സാ​ദി​ച്ചാ​ലും.

[2] ഞങ്ങ​ളു​ടെ പൈ​തൃ​ക​മായ (പര​മ്പ​രാ​സി​ദ്ധ​മായ) ഈ പു​രാ​ത​ന​സ്തു​തി സൂ​ര്യ​നു​ദി​യ്ക്കു​ന്ന​തി​ന്നു​മു​മ്പു പി​റ​ക്കും; ഉഷ​സ്സില്‍ ഉച്ച​രി​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ടു​തു​ട​ങ്ങും. വസ്ത്ര​ങ്ങൾ – തേ​ജ​സ്സ്.

[3] ഉഷ​സ്സി​നെ​പ്പ​റ​റി: ഇര​ട്ട​പെ​റു​ന്ന​വൾ – ഉഷോ​ദേ​വത. ഇണയെ – രണ്ടു​കു​ട്ടി​ക​ളെ, അശ്വി​ദേ​വ​ന്മാ​രെ; അശ്വി​ക​ളെ സ്തു​തി​യ്ക്കുക ഉഷഃ​കാ​ല​ത്താ​ക​യാല്‍, അതിനെ പ്ര​സ​വ​മാ​ക്കി​ക്ക​ല്പി​ച്ചി​രി​യ്ക്കു​ന്നു. ഇവ​രി​രു​വ​രെ ഒപ്പം പ്ര​സ​വി​യ്ക്കു​ന്ന​തി​നാ​ലാ​ണ്, ഉഷോ​ഭി​മാ​നി​ദേ​വത ഇര​ട്ട​പെ​റു​ന്ന​വ​ളാ​യ​തും. ഇഹ (ഇപ്പോൾ) എന്റെ നാ​വി​ന്റെ തു​മ്പു തുലോം ഇള​കു​ന്നു, അശ്വി​ക​ളെ സ്തു​തി​പ്പാൻ. പകൽ​ച്ചോ​ട്ടില്‍ – പു​ല​രി​യില്‍. നാ​ശി​ത​ധ്വാ​ന്തര്‍ = ഇരു​ട്ടി​നെ നശി​പ്പി​ച്ച​വർ. ആ രണ്ടു​പേര്‍ – അശ്വി​കൾ.

[4] ഗോതതി = ഗോ​സ​മൂ​ഹം. ഞങ്ങൾ​തന്‍ താ​തര്‍ – അം​ഗി​ര​സ്സു​കൾ.

[5] നവഗ്വ – ദശ​ഗ്വ​രെ​പ്പ​റ​റി മു​മ്പു വി​വ​രി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. നിന്ന – ഇന്ദ്ര​ന്റെ നാ​ലു​വ​ശ​ത്തും സ്ഥി​തി​ചെ​യ്തു. കു​നി​ഞ്ഞ് – ഗു​ഹ​യി​ലെ​യ്ക്കി​റ​ങ്ങു​മ്പോൾ തല മു​ട്ടാ​തി​രി​പ്പാന്‍. അല്ല് = ഇരു​ട്ട്. സത്യൻ – യഥാർ​ത്ഥ​പ്ര​കാ​ശന്‍.

[6] തേൻ – മധു​ര​മായ പാല്‍. കു​ണ്ടില്‍ (ഗു​ഹ​യില്‍) മറ​ക​യും വാ​നില്‍ (അന്ത​രി​ക്ഷ​ത്തില്‍) ഒളി​യ്ക്ക​ക​യും ചെ​യ്തി​രു​ന്ന അസു​ര​നെ മണ്ടി​ച്ചെ​ന്നു വലം​കൈ​ക്കു​പി​ടി​ച്ചു. ദാ​ന​വാന്‍ – ഔദാ​ര്യ​ശാ​ലി.

[7] അവന്‍ – സൂ​ര്യാ​ത്മ​ക​നായ ഇന്ദ്രന്‍. സ്തോ​തൃ​ഗീ​തി​കൾ = സ്തോ​താ​വി​ന്റെ പാ​ട്ടു​കൾ, സ്തു​തി​കൾ. നേ​രി​ടു​വി​ച്ചി​ടാ​വു​ന്ന – സ്തു​തി​കൊ​ണ്ട് അഭി​മു​ഖീ​ക​രി​യ്ക്ക​പ്പെ​ടാ​വു​ന്ന. വസു​ക്ക​ളേ – ഇന്ദ്രാ​ദി​ക​ളേ. ത്യാ​ഗ​വാൻ = ദാ​ന​ശീ​ലന്‍.

[2] ബു​ദ്ധി​ക​രം = പ്ര​ജ്ഞാ​ജ​ന​കം.

[3] മരുല്‍പ​തി = മരു​ത്തു​ക്ക​ളു​ടെ അധി​പ​തി.

[5] ഇത് – സോമം.

[6] മധു​ധാ​രാർ​ദ്രൻ – മാ​ദ​ക​മായ സോ​മ​നീര്‍കൊ​ണ്ടു നന​ഞ്ഞ​വന്‍. ഞങ്ങ​ളു​ടെ അന്നം വി​ശു​ദ്ധീ​ക​രി​യ്ക്കു​ന്ന​തു ഭവാന്‍ത​ന്നെ​യാ​ണ​ല്ലോ.

[7] സേ​വ​ക​ന്റെ (സേ​വി​യ്ക്കു​ന്ന​വ​ന്റെ) പുർ​ണ്ണ​ങ്ങ(അന്യൂ​ന​ങ്ങ)ളായ വി​ഭ​വ​ങ്ങൾ ഇന്ദ്ര​ങ്ക​ലാ​ണ്, ചെ​ന്നു​ചേ​രു​ന്ന​ത്.

[8] ഈ വാ​ക്കു​കൾ – സ്തു​തി​കൾ.

[9] ദൂ​രാ​ന്തി​ക​ങ്ങൾ – ദൂ​ര​ദേ​ശ​വും സമീ​പ​ദേ​ശ​വും.

[2] നേ​ര​ത്തേ = സമ​യ​ത്തു​ത​ന്നെ. ചത​ക​ല്ലു​കൾ – അമ്മി​യും അമ്മി​ക്കു​ഴ​യും.

[3] തേ – അങ്ങ​യ്ക്കാ​യി.

[4] അങ്ങ് = ഭവാന്‍. നു​തി​സേ​വ്യ​നേ = സ്തോ​ത്ര​ങ്ങൾ​കൊ​ണ്ടു സേ​വി​യ്ക്ക​പ്പെ​ടേ​ണ്ട​വ​നേ.

[5] ബലേശൻ – ബല​ത്തി​ന്റെ ഉട​മ​സ്ഥന്‍. ഈ സ്ത​വോ​ക്തി​കൾ – ഞങ്ങ​ളു​ടെ സ്തു​തി​കൾ. നക്കു​ന്നു – സു​ഖി​പ്പി​യ്ക്കു​ന്നു; ഇന്ദ്ര​ങ്ക​ല​ണ​യു​ന്നു എന്നു സാരം.

[6] ആ – അപ്ര​കാ​ര​മി​രി​യ്ക്കു​ന്ന. നീ സോ​മ​ത്താല്‍ (സോ​മം​കു​ടി​ച്ചു) മെ​യ്യോ​ടേ ഹർ​ഷി​യ്ക്ക – ദേ​ഹ​ത്തി​ലാ​കെ ഇമ്പം പൂ​ണ്ടാ​ലും. വന്‍ധ​ന​ത്തി​ന്നാ​യ് – ഞങ്ങൾ​ക്കു വമ്പി​ച്ച മു​തല്‍ തരാന്‍.

[7] ഭൃ​ത​ഹ​വ്യര്‍ = ഹവി​സ്സൊ​രു​ക്കി​യ​വര്‍.

[8] ഞങ്ങ​ള​റി​യാ​തെ ഹരി​ക​ളെ അഴി​ച്ചു​വി​ട്ടേ​യ്ക്ക​രു​തേ; അവയെ തേ​രി​നു പൂ​ട്ടി​ത്ത​ന്നേ ഇങ്ങോ​ട്ടു വരിക. ഇങ്ങു – യജ്ഞ​ത്തില്‍ സോമം കു​ടി​ച്ചു മദം​കൊ​ണ്ടാ​ലും.

[9] നൈ – ഓട്ട​ത്താ​ലു​ണ്ടായ വി​യർ​പ്പ്. കേ​സ​രി​കൾ = അശ്വ​ങ്ങൾ. നല്‍ത്തേ​രില്‍ – സു​ഖ​ക​ര​മായ രഥ​ത്തില്‍. ദർ​ഭ​പ്പാ​യില്‍ – ദർ​ഭ​വി​രി​പ്പില്‍.

[1] ആഗ​മി​യ്ക്ക = വന്നാ​ലും. ഹരി​വാ​ഹ​നം – ഹരി​ക​ളെ പൂ​ട്ടിയ രഥം.

[2] കല്ലാല്‍ – അമ്മി​ക്കു​ഴ​കൊ​ണ്ടു ചത​ച്ച്.

[3] മൊ​ഴി​കൾ – സ്തു​തി​കൾ

[6] ധന​ഞ്ജ​യന്‍ – ശത്രു​ക്ക​ളു​ടെ ധന​മ​ട​ക്കു​ന്ന​വന്‍.

[7] ചേർ​ത്തു​വെ​ച്ച​ത് – സോ​മ​നീര്‍.

[9] പൂർ​വ​കന്‍ – പു​രാ​ത​നന്‍.

[1] വി​ഭാ​ഗാ​നു​സാ​രേണ നി​ന്റെ താന്‍ – ക്ര​മ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു ഭവാ​ന്റേ​തു​ത​ന്നെ​യായ. പൊ​ന്നു​സ​ഖാ​ക്ക​ളേ – ഏറ്റ​വും പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട ചങ്ങാ​തീ​ക​ളായ ഹരി​ക​ളെ.

[2] എല്ലാ​വ​രെ​യും​ക​ട​ന്ന് – മറ്റു​ള്ള​വ​രു​ടെ അടു​ക്കൽ പോ​കു​ന്ന​തി​ന്നു മു​മ്പ്. എങ്ങ​ളു​ടെ ആശ​യില്‍ വന്നെ​ത്തുക; ഭവാന്‍ വന്നു സോമം കു​ടി​യ്ക്ക​ണ​മെ​ന്നും മറ്റു​മു​ള്ള അസ്മല്‍പ്രാർ​ത്ഥ​ന​യെ കൈ​ക്കൊ​ള്ളുക. ഇന്നു​തി​കാ​രര്‍ = സ്തു​തി​കർ​ത്താ​ക്കൾ. ചി​ന്ത​കൾ – ഭാ​വ​ന​കൾ.

[3] ഒപ്പം തെ​ളി​ഞ്ഞ് – സമാ​ന​പ്രീ​തി പൂ​ണ്ട്. ഭൂ​ര്യ​ന്ന​മാം മഖേ = വളരെ അന്ന​ങ്ങ​ളു​ള്ള യാ​ഗ​ത്തില്‍. നെ​യ്യ​ന്നം – നൈ ചേർ​ത്ത ഹവി​സ്സ്. തേ​നി​ട​ത്തെ​യ്ക്കു – മധു​ര​സോ​മ​സ്ഥാ​ന​ത്തെ​യ്ക്കു.

[4] വൃ​ഷാ​ക്കൾ – യു​വാ​ക്കൾ. ധു​ര​ന്ധ​രര്‍ – ഭാരം നന്നാ​യി വഹി​യ്ക്കു​ന്ന​വര്‍. ഉത്ത​രാർ​ദ്ധം പരോ​ക്ഷ​വ​ച​നം: പൊരി – പൊ​രി​യ​വില്‍. സഖാവ് – സ്തോ​താ​വ്.

[5] പോരാ – എനി​യ്ക്കു വേ​റെ​യും പ്രാർ​ത്ഥ​ന​ക​ളു​ണ്ട്. എന്നെ എന്ന പദം ഒന്നാം​പാ​ദ​ത്തി​ലും ചേർ​ക്ക​ണം. സോ​മ​പന്‍ – യജ്ഞ​മ​നു​ഷ്ഠി​ച്ച​വൻ. സ്ഥി​ര​സ്വ​ത്ത് = അക്ഷ​യ​സ​മ്പ​ത്ത്.

[6] തും​ഗ​തു​രം​ഗ​ങ്ങൾ = വലിയ കു​തി​ര​കൾ. സഹർ​ഷര്‍ = സമാ​ന​ഹർ​ഷര്‍. ഉത്ത​രാർ​ദ്ധം പരോ​ക്ഷം: വർഷകൻ – ഇന്ദ്രന്‍. തൊ​ട്ടു​ത​ലോ​ടും – മു​തു​ക​ത്തു സസ്നേ​ഹം​ത​ലോ​ടു​ന്ന. ഈ വൈ​രി​ഘ്നർ – ശത്രു​ക്ക​ളെ കൊ​ല്ലു​ന്ന തു​രം​ഗ​ങ്ങൾ. വാന്‍ വീട് = വാ​നില്‍നി​ന്ന്. ദി​ക്കു രണ്ടാം​വി​ധം – ദി​ക്കു​ക​ളെ വി​ഭ​ജി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട്.

[7] ഖഗാ​ഹൃ​തം – സു​പർ​ണ്ണ​പ​ക്ഷി​യാല്‍ കൊ​ണ്ടു​വ​ര​പ്പെ​ട്ടു. മർ​ത്ത്യര്‍ – എതി​രാ​ളി​ക​ളായ മനു​ഷ്യര്‍.

[1] ധൃ​തി​ക​രം = പ്രീ​തി​ക​രം. പച്ച​ത്തേര്‍ – പച്ച​നി​റ​ത്തി​ലു​ള്ള തേര്‍.

[2] സകാമൻ – സോ​മ​ത്തില്‍ അഭി​ലാ​ഷ​മു​ള്ള​വൻ. ബു​ധന്‍ = വി​ദ്വാൻ. അറി​ഞ്ഞ് – ഞങ്ങ​ളു​ടെ അഭി​മ​തം​മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്കി. പെ​രു​കി​പ്പൂ = വളർ​ത്തു​ന്നു. അഖി​ല​ഭൂ​തി​കൾ = എല്ലാ​സ്സ​മ്പ​ത്തു​ക​ളും.

[3] ഹരി​ദ്വർ​ണ്ണ​ധര – സസ്യ​ങ്ങ​ളാല്‍ പച്ച​പി​ടി​ച്ച ഭൂമി. ദ്യാ​വാ​പൃ​ഥി​വി​ക​ളെ തന്മ​ധ്യ​സ​ഞ്ചാ​രി​യായ ഇന്ദ്രന്‍ നി​റു​ത്തി​നാന്‍ – ഉറ​പ്പില്‍നിർ​ത്തി; തീ​റ​റി​യെ​യും, (പു​ല്ലും​മ​റ്റും) നിർ​ത്തി – ഏർ​പ്പെ​ടു​ത്തി.

[4] സമ​സ്ത​രോ​ച​നം – രോ​ച​ന​മെ​ന്ന​ലോ​കം മു​ഴു​വൻ. ഹരി​യായ – ശത്ര​ക്ക​ളു​ടെ പ്രാ​ണ​നെ അപ​ഹ​രി​യ്ക്കു​ന്ന.

[5] സി​ത​യോ​ഗാല്‍ – വെ​ളു​ത്തവ (ക്ഷീ​രാ​ദി​കൾ) ചേർ​ത്ത​തി​നാല്‍. സവേഗം – ക്ഷി​പ്ര​വ്യാ​പി. നി​രാ​വ​ര​ണ​മാ​ക്കി​നാന്‍ – വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തി. കരേ​റ്റി​നാൻ – അസു​ര​ഗു​ഹ​യിൽ​നി​ന്ന്. ഹരി​ഹ​യ​യു​തന്‍ = ഹരി​ക​ളെ​ന്ന ഹയ (അശ്വ)ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വന്‍.