“നമ്മു​ടെ കാ​ല​യ​ള​വിൽ രചി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട മഹ​ത്ത​മ​മായ നോവൽ; ഈ ശതാ​ബ്ദ​ത്തി​ലെ മഹ​നീ​യ​ങ്ങ​ളായ ഗ്ര​ന്ഥ​ങ്ങ​ളിൽ ഒന്നു്”. (The greatest novel written in our time and one of the greatest books of the century). ഹങ്ഗേ​റി​യൻ നോ​വ​ലി​സ്റ്റ് പെ​യ്റ്റർ നാ​ദാ​ഷി​ന്റെ (P’eter N’adas, b. 1942) ‘A Book of Memories’ എന്ന നോ​വ​ലി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു് അമേ​രി​ക്ക​യി​ലെ ധി​ഷ​ണാ​ശാ​ലി​നി​യും എഴു​ത്തു​കാ​രി​യു​മായ സൂസൻ സാൻ​റ്റാ​ഗ് (Susan Sontag, b.1933) പറ​ഞ്ഞ​താ​ണു് ഇതു്. വാ​യ​ന​ക്കാ​രെ​ക്കൊ​ണ്ടു് പു​സ്ത​കം വാ​ങ്ങി​പ്പി​ക്കാ​നു​ള്ള ഒര​ട​വാ​ണി​തെ​ന്നു് ഞാൻ ആദ്യം വി​ചാ​രി​ച്ചു. നോവൽ വാ​യി​ച്ചു തു​ട​ങ്ങി​യ​പ്പോൾ പ്രൂ​സ്തി​നെ അനു​ക​രി​ച്ചു​ള്ള സവി​ശേ​ഷ​ശൈ​ലി എനി​ക്കു ക്ലേ​ശ​മു​ള​വാ​ക്കി. വി​ശേ​ഷി​ച്ചൊ​രു കഥ​യി​ല്ലാ​തെ സ്മ​ര​ണ​ക​ളെ മാ​ത്രം പ്ര​ത്യാ​ന​യി​ക്കു​ന്ന നോ​വ​ലി​ന്റെ അസാ​ധാ​ര​ണത ആ ക്ലേ​ശം വർ​ദ്ധി​പ്പി​ച്ചു. എങ്കി​ലും നോ​വ​ലി​ന്റെ എഴു​ന്നൂ​റ​റി​യാ​റു പു​റ​ങ്ങ​ളും വാ​യി​ച്ചു കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ സൂസൻ സാ​ന്റ​റ്റാ​ഗ് സത്യം മാ​ത്ര​മേ പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ളു​വെ​ന്നു് എനി​ക്കു ഗ്ര​ഹി​ക്കാൻ കഴ​ഞ്ഞു. ഉത്കൃ​ഷ്ട​സാ​ഹി​ത്യം ഭാ​ര​ത​ത്തി​ലോ അതി​ന്റെ ഒരു ഭാ​ഗ​മായ കേ​ര​ള​ത്തി​ലോ അല്ല ഉണ്ടാ​കു​ന്ന​തു്. അങ്ങു് പടി​ഞ്ഞാ​റൻ ദേ​ശ​ത്താ​ണു് എന്ന സത്യ​വും എനി​ക്കു മന​സ്സി​ലാ​യി. സ്മ​ര​ണ​ക​ളെ പു​ന​രാ​വി​ഷ്ക​രി​ക്കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു് അവ​യ്ക്കു് അന്യോ​ന്യ​ബ​ന്ധ​മി​ല്ലാ​ത​ത്ത​തു കൊ​ണ്ടു് നോ​വ​ലി​ന്റെ കഥ പറയാൻ വയ്യ. ഓരോ സം​ഭ​വ​വും ആകർ​ഷ​ക​മെ​ന്നേ പ്ര​സ്താ​വി​ക്കാ​നാ​വൂ.

പ്രൂ​സ്തി​ന്റെ സ്മ​ര​ണ​ക​ളു​ടെ പ്ര​ത്യാ​ന​യി​ക്ക​ലി​നും നാ​ദാ​ഷി​ന്റെ സ്മ​ര​ണ​ക​ളു​ടെ പു​ന​രാ​വി​ഷ്ക​രി​ക്ക​ലി​നും തമ്മിൽ വ്യ​ത്യാ​സ​മു​ണ്ടു്. പ്രൂ​സ്തി​ന്റേ​തു് അനൈ​ച്ഛി​ക​ങ്ങ​ളായ (involuntary) ഓർ​മ്മ​ക​ളാ​ണു്. മഞ്ഞേ​റ്റു് തണു​ത്തു വി​റ​ച്ചു് പ്രൂ​സ്തു് മു​റി​യി​ലെ​ത്തി വി​ള​ക്കി​ന​ടു​ത്തു് ഇരു​ന്നു. അപ്പോൾ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പരി​ചാ​രിക റൊ​ട്ടി​ക്ക​ഷ​ണ​ങ്ങൾ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു. ഒരു കഷണം റൊ​ട്ടി ചാ​യ​യിൽ മു​ക്കി പ്രൂ​സ്തു് വാ​യ്ക്ക​ക​ത്തി​ട്ട​പ്പോൾ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു് അസ്വ​സ്ഥ​ത​യു​ണ്ടാ​യി. ഒറ​ഞ്ചു് മര​ങ്ങ​ളു​ടെ ഗന്ധം അനു​ഭ​വ​പ്പെ​ട്ടു. അസാ​ധാ​ര​ണ​മായ പ്ര​കാ​ശ​ത്തി​ന്റെ അനു​ഭൂ​തി. ആഹ്ലാ​ദ​മെ​ന്ന വി​കാ​രം. പ്രൂ​സ്തു് ചല​ന​ര​ഹി​ത​നാ​യി വർ​ത്തി​ച്ചു. തന്നിൽ സം​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന​തി​നു തട​സ്സ​മു​ണ്ടാ​ക​രു​തെ​ന്നു കരുതി. അപ്പോൾ സ്മ​ര​ണ​കൾ വന്നു കയ​റു​ക​യാ​യി. പണ്ട​ത്തെ ഉഷ്ണ​കാ​ല​ങ്ങൾ പ്ര​ഭാ​ത​ങ്ങ​ളു​ടെ ആഹ്ലാ​ദ​നിർ​ഭ​ര​ത​ക​ളോ​ടു കൂടി അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ബോ​ധ​മ​ണ്ഡ​ല​ത്തിൽ എത്തി. ബു​ദ്ധി​യെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം മരി​ച്ച ഓർ​മ്മ​ക​ളാ​ണു് ചാ​യ​യിൽ കു​തിർ​ന്നു റൊ​ട്ടി​ക്ക​ഷ​ണം പു​ന​രുൽ​പ്പാ​ദി​പ്പി​ച്ച​തു്. ഇതാ​ണു് അനി​ച്ഛാ​പൂർ​വ്വ​ങ്ങ​ളായ ഓർമകൾ. നാ​ദാ​ഷി​ന്റെ സ്മ​ര​ണ​കൾ​ക്കു അനൈ​ച്ഛി​ക​ത്വ​മി​ല്ല. കരു​തി​ക്കൂ​ട്ടി​യു​ള്ള പു​ന​രാ​വി​ഷ്കാ​ര​മാ​ണു് അതു്.

മൂ​ന്നു ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളാ​യി​ട്ടാ​ണു് ഈ നോവൽ രചി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള​തു്. മൂ​ന്നു ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളും സാ​ക​ല്യാ​വ​സ്ഥ കൊ​ണ്ടു് ഹങ്ഗ​റി​യു​ടെ ചി​ത്രം വര​യ്ക്കു​ന്നു. “കാ​ല​യ​ള​വു​ക​ളാൽ വേർ​തി​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു്” വ്യ​ക്തി​ക​ളു​ടെ ആന്ത​ര​ജീ​വി​ത​വും ബാ​ഹ്യ​ജീ​വി​ത​വും ആലേ​ഖ​നം ചെ​യ്യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. ബു​ദ്ധി​ക്കു ക്ലേ​ശ​മു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​താ​ണു് രച​നാ​രീ​തി​യെ​ന്നു മു​ക​ളിൽ പറ​ഞ്ഞെ​ങ്കി​ലും അന്തി​മ​മായ ഫല​പ്രാ​പ്തി കലാ​ത്മ​ക​ത​യോ​ടു ബന്ധ​പ്പെ​ട്ട​താ​ണു്. ഹി​മാ​ലയ പർ​വ്വ​ത​ത്തി​ന്റെ അഗ്ര​ഭാ​ഗ​ത്തു് എത്താൻ എണ്ണ​മ​റ്റ കഠി​ന​ത​കൾ സഹി​ക്ക​ണം. ദു​ഷ്ക​ര​ത്വ​ങ്ങൾ സങ്ക​ല്പാ​തീ​തം. എന്നാൽ മു​ക​ളി​ലെ​ത്തി​യ​തി​നു​ശേ​ഷം താ​ഴോ​ട്ടു നോ​ക്കി​യാ​ലോ? വർ​ണ്ണി​ക്കാ​നാ​വാ​ത്ത അനു​ഭൂ​തി​യാ​യി​രി​ക്കു​മ​തു്. ഇതിനു സദൃ​ശ​മായ മഹ​നീ​യ​മായ അനു​ഭ​വ​മാ​ണു് ഈ നോ​വ​ലി​ന്റെ പാ​രാ​യ​ണ​മു​ള​വാ​ക്കുക.

സമ​കാ​ലി​ക​ങ്ങ​ളായ മാ​സ്റ്റർ പീ​സു​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു് മാ​ത്രം പ്ര​തി​പാ​ദി​ക്കു​ന്ന The Oxford Guide to Contemporary Writing എന്ന പു​സ്ത​ക​ത്തിൽ നാ​ദാ​ഷി​ന്റെ ഈ നോ​വ​ലി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു് ഹ്ര​സ്വ​മ​ല്ലാ​ത്ത നി​രൂ​പ​ണ​മു​ണ്ടു്. അതിൽ ആഖ്യാ​ന​ത്തോ​ടു ബന്ധ​പ്പെ​ട്ട പരി​ക​ല്പ​ന​യു​ടെ അതി​രു​ക​ളെ നാ​ദാ​ഷ് വലി​ച്ചു​നീ​ട്ടി​യെ​ന്നും അതി​നു​പ്പു​റ​ത്തു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു പോകാൻ കഴി​യു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നും പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഓരോ നോ​വ​ലി​സ്റ്റി​ന്റെ​യും ജന്മ​ദേ​ശ​ത്തെ ചരി​ത്രം കഥ പറ​യു​ന്ന​തി​ന്റെ നി​ര​ന്ത​രാ​വ​സ്ഥ​യെ ബാ​ധി​ക്കു​മെ​ന്നാ​ണു് നി​രൂ​പ​ക​മ​തം. പ്ര​തി​പാ​ദ്യ​വി​ഷ​യ​ത്തി​ന്റെ സ്ഥി​ര​ത​യെ​യും അതു ഭഞ്ജി​ക്കും. നാ​ദാ​ഷി​ന്റെ നോ​വ​ലി​നെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ചും ഇതു ശരി​യാ​ണു്. ആയി​ര​ത്തി​ത്തൊ​ള്ളാ​യി​ര​ത്തി​യ​മ്പ​തും തു​ടർ​ന്നു​ള്ള വർ​ഷ​ങ്ങ​ളും ഹങ്ഗ​റി​യി​ലെ രാ​ഷ്ട്ര​വ്യ​വ​ഹാ​ര​ത്തി​ന്റെ അനി​ശ്ചി​ത​ത്വം കണ്ടു. ഈ കാ​ല​യ​ള​വി​ന്റെ ചി​ത്ര​മാ​ണു് നോ​വ​ലി​ലെ പ്ര​ധാന കഥാ​പാ​ത്രം വര​യ്ക്കു​ന്ന​തു്. 1944–45-ൽ തന്നെ രാ​ഷ്ട്ര​ത്തിൽ അസ്വ​സ്ഥ​ത​ക​ളു​ണ്ടാ​യി. ആ വർ​ഷ​മാ​ണു് കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് സൈ​ന്യം ഹങ്ഗ​റി​യെ കീ​ഴ​ട​ക്കി​യ​തു്.

​​​1946 തൊ​ട്ടു 1953 വരെ സ്റ്റാ​ലി​നി​സ്റ്റ് ഭര​ണ​ക്ര​മ​മാ​യി​രു​ന്നു ഹങ്ഗ​റി​യിൽ. ഇമ്റേ നാജ് (Imre Nagy) സോ​വി​യ​റ്റ് പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി മാലൻ കോ​ഫി​ന്റെ (Malen Kov) സഹാ​യ​ത്തോ​ടെ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യാ​യി. കാ​ല​മേ​റേ​ച്ചെ​ല്ലു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പു് ഹങ്ഗ​റി​യിൽ ആന്റി​ക​മ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് വി​പ്ല​വ​മു​ണ്ടാ​യി. നാജ് ഹങ്ഗ​റി നി​ക്ഷ്പ​ക്ഷ​രാ​ജ്യ​മാ​ണെ​ന്നു് പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കു​ക​യും യൂ​എ​ന്നി​നോ​ടു് സഹായം അഭ്യർ​ത്ഥി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. നാ​ജി​ന്റെ മന്ത്രി​സ​ഭ​യി​ലെ ഒരം​ഗ​മായ യാ​നോ​ഷ് കാദാർ (J’anos Kad’ar) മറ്റൊ​രു സർ​ക്കാർ ഉണ്ടാ​ക്കു​ക​യും സോ​വി​യ​റ്റ് സഹാ​യ​ത്തോ​ടെ വി​പ്ല​വം അടി​ച്ച​മർ​ത്തു​ക​യും ചെ​യ്തു. പലാ​യ​നം ചെയ്ത നാ​ജി​നെ അവർ പി​ടി​കൂ​ടി വധി​ച്ചു. പ്ര​ക്ഷു​ബ്ധ​മായ ഈ കാ​ല​യ​ള​വി​ലെ ഓർ​മ്മ​കൾ സ്ഫു​ടീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന നാ​ദാ​ഷി​നു് പര​മ്പ​രാ​ഗ​ത​മായ ആഖ്യാ​ന​രീ​തി അം​ഗീ​ക​രി​ക്കാൻ വയ്യ. കാ​ല​പ്ര​വാ​ഹ​ത്തി​നു് എതി​രാ​യി നീ​ന്താൻ ഒരു സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​നും കഴി​യു​ക​യി​ല്ല എന്നാ​വാം നാ​ദാ​ഷി​ന്റെ വി​ചാ​രം. രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ അവസ്ഥ ശക​ലീ​കൃ​ത​മാ​യാൽ ആഖ്യാ​ന​വും അതേ​രീ​തി​യി​ലാ​കും. ഓർ​മ്മ​കൾ നി​ര​ന്നു​നിൽ​ക്കു​ന്നു. അവ​യ്ക്കു് പര​സ്പ​ര​ബ​ന്ധ​മി​ല്ലെ​ന്നു് ഒറ്റ​നോ​ട്ട​ത്തിൽ തോ​ന്നാം. പക്ഷേ സാ​ക​ല്യാ​വ​സ്ഥ​യിൽ അവ വാ​യ​ന​ക്കാ​രെ സാ​മൂ​ഹി​കാ​വ​സ്ഥ​യു​ടെ​യും രാ​ഷ്ട്ര​വ്യ​വ​ഹാ​രാ​വ​സ്ഥ​യു​ടെ​യും സവി​ശേ​ഷ​ത​ക​ളി​ലേ​ക്കു് എറി​യു​ന്നു. ഒന്നും രണ്ടും ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ലെ സ്മ​ര​ണ​കൾ വീ​ണ്ടും പ്ര​കാ​ശി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു് ഒരാൾ​ത​ന്നെ​യാ​ണു്. മൂ​ന്നാ​മ​ത്തെ ഭാ​ഗ​ത്തിൽ കഥ​ന​കൃ​ത്തി​ന്റെ (narrator) കൂ​ട്ടു​കാ​രൻ അവ​രു​ടെ സൗ​ഹൃ​ദ​ത്തി​ന്റെ കഥ പറ​യു​ന്നു. മോ​സ്കോ​യിൽ വച്ചാ​ണു് അവർ തമ്മിൽ കാണുക. ഓരോ വ്യ​ക്തി​ക്കും അനാ​ദൃ​ശ​സ്വ​ഭാ​വ​മു​ണ്ട​ല്ലോ. അതി​നാൽ കൂ​ട്ടു​കാ​ര​നാ​ണെ​ങ്കി​ലും അവർ വി​ഭി​ന്ന വ്യ​ക്തി​ക​ളാ​ണു്. കഥ​ന​കൃ​ത്തി​നു്—ആഖ്യാ​യ​ക​നു്—നരേ​റ്റർ​ക്കു്—ഏതു​മ​റി​യാൻ ആഗ്ര​ഹ​മു​ണ്ടു്. അയാൾ​ക്കു് മറ്റൊ​രാ​ളി​നെ ആക്ര​മി​ച്ചു് തന്നോ​ടു് ചേർ​ക്ക​ണം. ആ ആളിനെ തന്റെ ആളായി മാ​റ്റ​ണം അയാൾ​ക്കു്. സ്നേ​ഹി​ത​നു് ആ വി​ചാ​ര​മി​ല്ല. രണ്ടു​പേർ​ക്കും പകു​തി​യോ​ള​മി​ല്ല. സ്നേ​ഹി​ത​നു് വീ​ടു​ണ്ടു്; പക്ഷേ ജന്മ​നാ​ടി​ല്ല. ഓർ​മ്മ​കൾ പ്ര​ത്യാ​ന​യി​ക്കു​ന്ന​വ​നു് ജന്മ​നാ​ടു​ണ്ടു്; വീ​ടി​ല്ല.

പൊ​രു​ത്ത​ക്കേ​ടു് എന്നു് വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്കാ​വു​ന്ന മര​ണ​ത്തെ​യാ​ണു് സ്മ​ര​ണ​കൾ എഴു​തു​ന്ന ആൾ സ്വാ​ഗ​തം ചെ​യ്ത​തു്. ആ മര​ണ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം സ്നേ​ഹി​തൻ കൈ​യെ​ഴു​ത്തു​പ്ര​തി​കൾ പരി​ശോ​ധി​ച്ചു. “… but even after a thorough review of notes I haven’t been able to decide in what direction he intended to steer his plot, However, I did find one additional sketchy chapter, a fragment really, that I could not place anywhere”. അയാ​ളു​ടെ ജോലി തീർ​ന്നു. ഓർ​മ്മ​കൾ എടു​ത്തെ​ഴു​തിയ ആളി​ന്റെ ആ സ്മ​ര​ണ​ഖ​ണ്ഡം സു​ഹൃ​ത്തു് എടു​ത്തു​ചേർ​ക്കു​മ്പോൾ നോവൽ അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു. സമൂ​ഹ​ങ്ങ​ളു​ടെ രാ​ഷ്ട്ര​വ്യ​വ​ഹാ​ര​സം​ബ​ന്ധി​യായ അവ​സ്ഥ​കൾ​ക്കു് വ്യ​തി​ക്ര​മ​ങ്ങൾ—വി​പ​രീ​ത​ഗ​തി​കൾ—ഉണ്ടാ​യി. ജീ​വി​ത​മാ​കെ ശക​ലീ​കൃ​ത​മാ​കു​മ്പോൾ ആ ശക​ലീ​കൃ​താ​വ​സ്ഥ സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​നു​ണ്ടാ​കും. അയാ​ളു​ടെ കൃ​തി​കൾ​ക്കു​മു​ണ്ടാ​കും എന്നാ​ണു് നാ​ദാ​ഷി​ന്റെ വി​ചാ​രം.

നോ​വ​ലി​ന്റെ രച​നാ​രീ​തി കാ​ണി​ക്കാൻ ഒരു ഭാ​ഗ​മു​ദ്ധ​രി​ക്കാം: “… watching my little sister was like observing a translucent green Caterpillar as it clings gently with its tiny feet to a white stone; at our touch it suddenly hunches up, shortening its body, the tip of its tail almost reaching its head, and sets itself in motion by means of this curled up mass, inching its way slowly forward…”

ഈ ശതാ​ബ്ദ​ത്തി​ലെ മഹ​നീ​യ​ങ്ങ​ളായ നോ​വ​ലു​ക​ളിൽ ഒന്നു​ത​ന്നെ​യാ​ണു് നാ​ദാ​ഷി​ന്റെ ഈ മാ​സ്റ്റർ​പീ​സ്. (Translated from the Hungarian by Ivan Sanders with Imre Gold Stein, Vintage, special Indian price #2 = 85)

കാ​ശ്മീ​രി​ലോ മറ്റോ ആണെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു തടാ​ക​ത്തിൽ വച്ച ബോ​ട്ടിൽ സ്ഥി​ര​മാ​യി പാർ​ക്കു​ന്ന കു​ടും​ബ​മു​ണ്ടെ​ന്നു് എസ്. കെ. പൊ​റ്റ​ക്കാ​ട്ടു് എന്നോ​ടു് പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഞാൻ വേ​മ്പ​നാ​ട്ടു​കാ​യ​ലി​ന്റെ തീ​ര​ത്തു​താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന കാ​ല​ത്തു് കെ​ട്ടു​വ​ള്ള​ത്തിൽ താ​മ​സി​ക്കു​ന്ന കു​ടും​ബ​ങ്ങ​ളെ ഏറെ​ക്ക​ണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തു് മരു​തം​കു​ഴി—കൊ​ച്ചാർ റോ​ഡി​ന്റെ ഒരു വശ​ത്തി​ട്ട വലിയ പൈ​പ്പിൽ ഒരു യാ​ച​ക​കു​ടും​ബം താ​മ​സി​ച്ച​തും ഞാൻ കണ്ടു. ബോ​ട്ടി​ലും വള്ള​ത്തി​നും സ്ഥി​ര​മാ​യി പാർ​ക്കു​ന്ന​വർ​ക്കു കര​യി​ലേ​ക്കു​വ​രാൻ പ്ര​യാ​സ​മേ​റും. പൈ​പ്പി​ന​ക​ത്തെ താ​മ​സ​വും അസ​ഹ​നീ​യം തന്നെ. പാ​മ്പു് അക​ത്തേ​ക്കു​ക​യ​റും. ചു​റ്റു​മു​ള്ള കൊ​ച്ചു​കാ​ട്ടിൽ മനു​ഷ്യ​പു​രീ​ഷ​വും കന്നു​കാ​ലി​ച്ചാ​ണ​ക​വും സുലഭം. മനു​ഷ്യർ എത്ര​മാ​ത്രം കഷ്ട​പ്പെ​ടു​ന്നു. കുറെ ഭാ​ഗ്യ​വാ​ന്മാർ സ്ഥി​തി​സ​മ​ത്വം വേ​ണ​മെ​ന്നു തൊ​ണ്ട​കീ​റി പ്ര​സം​ഗി​ച്ചും​കൊ​ണ്ടു് കൊ​ട്ടാ​രം പോ​ല​ത്തെ കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളിൽ താ​മ​സി​ക്കു​ന്നു. കാറിൽ സഞ്ച​രി​ക്കു​ന്നു. വി​മാ​ന​ത്തിൽ കയറി അന്യ​നാ​ടു​ക​ളി​ലേ​ക്കു പോ​കു​ന്നു.

കലാ​ശൂ​ന്യ​ത​യു​ടെ സി​മ​ന്റും ദുർ​ഗ്ര​ഹ​ത​യു​ടെ മണലും സഹൃദയ പീ​ഡ​ന​ത്തി​ന്റെ കമ്പി​യും ചേർ​ത്തു നിർ​മ്മി​ച്ച ‘ദു​രി​ത​പാ​ശ​ങ്ങൾ’ എന്ന കഥാ​പ്ര​ണാ​ളി​യിൽ കയ​റി​യി​രു​ന്നു് കാ​ഴ്ച​ക്കാ​രെ വി​ഷ​മി​പ്പി​ക്കു​ക​യാ​ണു് ശ്രീ. യു. കെ. നാ​രാ​യ​ണൻ​കു​ട്ടി. (മാ​തൃ​ഭൂ​മി ആഴ്ച​പ്പ​തി​പ്പ്) ഞാൻ ‘കഥ’ യുടെ ചു​രു​ക്ക​മൊ​ന്നും നൽ​കു​ന്നി​ല്ല. അത്ര​യ്ക്കു് ഈ രചന ജു​ഗു​പ്സാ​വ​ഹ​മാ​ണു്. ഇതിനെ വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്കാൻ ഇം​ഗ്ലീ​ഷ് വാ​ക്കു​ക​ളെ ആശ്ര​യി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രു​ന്നു എനി​ക്കു്. Disgusting, ugly, boring.

സത്യ​സ​ന്ധ​ത​യു​ള്ള ഒരു സ്ത്രീ​യു​ടെ സ്നേ​ഹം കി​ട്ടുക എന്ന​താ​ണു് പു​രു​ഷ​ന്റെ വലിയ ഭാ​ഗ്യം. അതു​പോ​ലെ ഓക്കാ​ന​മു​ണ്ടാ​ക്കാ​ത്ത ചെ​റു​കഥ വാ​യി​ക്കാൻ സാ​ധി​ക്കുക എന്ന​തു് വാ​യ​ന​ക്കാ​ര​ന്റെ മഹാ​ഭാ​ഗ്യ​മാ​ണു്.

കു​ഞ്ഞു​ങ്ങൾ പ്ര​ശാ​ന്ത​മായ രാ​ത്രി​യിൽ പാ​ടു​ന്നു: നിർ​മ്മല പ്ര​വാ​ഹം. പ്ര​സ​ന്ന​മായ ജലാ​ക​രം!

കു​ഞ്ഞു​ങ്ങൾ: “ഐശ്വ​ര​വും ആഹ്ലാ​ദ​നിർ​ഭ​ര​വു​മായ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ എന്താ​ണ്?”

ഞാൻ: “മൂ​ടൽ​മ​ഞ്ഞിൽ നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട മണി​ക​ളു​ടെ നാദം”.

കു​ഞ്ഞു​ങ്ങൾ: “ചെറിയ ചത്വ​ര​ത്തി​ലി​രു​ന്നു പാടാൻ നി​ങ്ങൾ ഞങ്ങ​ളെ അനു​വ​ദി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. നിർ​മ്മ​ല​പ്ര​വാ​ഹം, പ്ര​സ​ന്ന​മായ ജലാ​ക​രം. നി​ങ്ങ​ളു​ടെ വാ​സ​ന്തിക കര​ങ്ങ​ളിൽ എന്തു​ണ്ട്?”

ഞാൻ: “ചു​വ​ന്ന പനി​നീർ​പ്പൂ​വും വെ​ളു​ത്ത ലി​ല്ലി​യും”.

കു​ഞ്ഞു​ങ്ങൾ: “പ്രാ​ചീ​ന​ഗാ​ന​ത്തി​ന്റെ ജല​ത്തിൽ അവ മു​ക്കൂ. നിർ​മ്മ​ല​പ്ര​വാ​ഹം, പ്ര​സ​ന്ന​മായ ജലാ​ക​രം! ചു​വ​ന്ന​തും ദാ​ഹ​മാർ​ന്ന​തു​മായ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ വാ​യ്ക്ക​ക​ത്തെ രു​ചി​യെ​ന്തു്?”

ഞാൻ: “എന്റെ വലിയ തല​യോ​ടി​ന്റെ അസ്ഥി​ക​ളു​ടെ രുചി”.

കു​ഞ്ഞു​ങ്ങൾ: “പ്രാ​ചീ​ന​ഗാ​ന​ത്തി​ന്റെ പ്ര​ശാ​ന്ത​ജ​ലം കു​ടി​ക്കൂ. നിർ​മ്മ​ല​പ്ര​വാ​ഹം, പ്ര​സ​ന്ന​മായ ജലാ​ക​രം. ഈ ചെറിയ ചത്വ​ര​ത്തിൽ​നി​ന്നു് നി​ങ്ങൾ ഇത്ര ദൂ​ര​ത്തേ​ക്കു് പോ​കു​ന്ന​തെ​ന്തി​നു്?”

ഞാൻ: “ഐന്ദ്ര​ജാ​ലി​ക​ന്മാ​രെ​യും രാ​ജ​കു​മാ​രി​ക​ളെ​യും ഞാൻ അന്വേ​ഷി​ച്ചു​പോ​കു​ന്നു”.

കു​ഞ്ഞു​ങ്ങൾ: “കവി​ക​ളു​ടെ മാർ​ഗ്ഗം ആരാ​ണു് നി​ങ്ങൾ​ക്കു് കാ​ണി​ച്ചു​ത​ന്ന​തു്?”

ഞാൻ: “പ്രാ​ചീ​ന​ഗാ​ന​ത്തി​ന്റെ ജലാ​ക​ര​വും പ്ര​വാ​ഹ​വും”.

സ്പെ​യ്നി​ലെ കവി​യും നാ​ട​ക​കർ​ത്താ​വു​മായ ഫേ​ദേ​റീ​ഗോ ഗാർ​തിആ ലൊർ​കാ​യു​ടെ (Federico Garcia Lorca 1898–1936) ആദ്യ​കാ​ല​ക​വി​ത​ക​ളിൽ ഒന്നായ Ballad of the Little Square എന്ന​തി​ന്റെ തു​ട​ക്ക​ത്തി​ലെ ചില വരി​ക​ളു​ടെ ഭാ​ഷാ​ന്ത​രീ​ക​ര​ണ​മാ​ണു് മു​ക​ളിൽ ചേർ​ത്ത​തു്. പ്രാ​ചീ​ന​ഗാ​ന​ങ്ങ​ളിൽ​മു​ങ്ങി അതി​ന്റെ പ്ര​ശാ​ന്ത​ത​യാർ​ന്ന ജലം കു​ടി​ക്കാ​നും മാ​ന്ത്രി​ക​ത്വ​ത്തോ​ടെ സൗ​ന്ദ​ര്യം ചി​ത്രീ​ക​രി​ക്കാ​നു​മാ​യി​രു​ന്നു ലൊർ​കാ​യു​ടെ താ​ല്പ​ര്യം. തെ​ക്കേ സ്പെ​യ്നി​ലെ ഗ്ര​നാദ പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു ജനി​ച്ച അദ്ദേ​ഹം അവി​ട​ത്തെ ബഹു​ജ​ന​ക​ഥ​ക​ളി​ലും പാ​ര​മ്പ​ര്യ​ത്തി​ലും ആമ​ജ്ജ​നം ചെ​യ്തി​ട്ടാ​ണു് കാ​വ്യ​ങ്ങൾ രചി​ച്ച​തു്. പാ​ര​മ്പ​ര്യ​ത്തോ​ടു ബന്ധ​പ്പെ​ട്ട മഹ​നീ​യ​ങ്ങ​ളായ രണ്ടു പ്ര​സ്ഥാ​ന​ങ്ങൾ—വി​ശ്വ​സാ​ഹി​ത്യ​ത്തോ​ടു് ചേർ​ന്നു​നിൽ​ക്കു​ന്ന​തു് ഒന്നു്; ഐബി​രി​യൻ പ്ര​ഭ​വ​കേ​ന്ദ്ര​ത്തോ​ടു് ചേർ​ന്നു​നി​ല​ക്കു​ന്ന​തു് രണ്ടു്—ഉണ്ടെ​ന്നും ലൊർകാ രണ്ടാ​മ​തു പറ​ഞ്ഞ​തി​ന്റെ സന്ത​തി​യാ​ണെ​ന്നും വി​ല്യം കാർ​ലോ​സ് വി​ല്യം​സ് പറ​യു​ന്നു. (ഐബീ​രിയ = സ്പെ​യ്നും പോർ​ച്ചു​ഗ​ലും) ഈ ഐബീ​രി​യൻ ഭാ​വാ​ത്മ​കത സമു​ന്ന​ത​മാ​ണു്. അതിൽ വിലയം കൊണ്ട കവി​യാ​ണു് ലൊർകാ.

ലൊർ​കാ​യു​ടെ ജന്മ​സ്ഥ​ല​മായ ഗ്ര​നാദ തെ​ക്കേ സ്പെ​യ്നി​ലെ ആന്ദ​ലൂ​സി​യ​യു​ടെ (Andulucia) ഒരു ഭാ​ഗ​മാ​ണു്. അവിടെ ഒരു അവ​നി​ച​ര​സം​സ്കാ​ര​മു​ണ്ടു്. (Gypsy Culture) 1924-നും 1927-​നുമിടയ്ക്കു ലൊർകാ രചി​ച്ച 18 ഭാ​വാ​ത്മ​ക​കാ​വ്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഈ സം​സ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ സവി​ശേ​ഷത കാണാം. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ The Faithless wife എന്ന അതി​സു​ന്ദ​ര​മായ കാ​വ്യം നോ​ക്കുക. കവി അവളെ നദി​യു​ടെ അടു​ത്തേ​ക്കു​കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​യി.

I touched her sleeping breasts and they opened to me suddenly like spikes of hyacinth. The starch of her petticoat sounded in my ear like a piece of silk rent by ten knives… I took off my tie. She took off her dress. I, my belt with the revolver. She her four bodices… Her thighs slipped from me like startled fish one half fill of fire, one half full of cold… Smeared with sand and kisses I took her away from the river… I behaved like the person I am. Like a proper gipsy. അവൾ​ക്കു് ഭർ​ത്താ​വു് ഉള്ള​തു​കൊ​ണ്ടു് ലൊർ​ക​യ്ക്കു് അവ​ളു​ടെ കാ​മു​ക​നാ​കാൻ ഇഷ്ട​മി​ല്ലെ​ന്ന പ്ര​സ്താ​വ​ത്തോ​ടെ കാ​വ്യം അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു. ജി​പ്സി സം​സ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ അന്ത​സ്സാ​ണു് ഇവിടെ കാ​ണു​ന്ന​തു്.

ലോ​ക​സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ലെ വി​ലാ​പ​കാ​വ്യ​ങ്ങ​ളിൽ പ്ര​ഥ​മ​പ​ദ​മാ​ണു് ലൊർ​കാ​യു​ടെ ‘ഈഗ്നാ​തി​യോ സാ​ഞ്ചേ​തു് മേ​ഹി​യാ​സി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള വി​ലാ​പം’ (Lament for Ignacio Sanchez Mejias) എന്ന​തു്. കാ​ള​പ്പോ​രു​കാ​ര​നും ലൊർ​കാ​യു​ടെ ഉത്ത​മ​സു​ഹൃ​ത്തു​മായ മേ​ഹി​യാ​സ് ആപ​ത്തു​ണ്ടാ​കാ​വു​ന്ന ഒരി​ട​ത്തു​ക​യ​റി​യി​രു​ന്നു. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ തു​ട​യിൽ കൊ​മ്പു​കു​ത്തി​ക്ക​യ​റ്റി കാള. താ​ഴെ​വീണ മേ​ഹീ​യാ​സി​നെ തു​ട​രെ​ത്തു​ട​രെ കു​ത്തു​ക​യാ​യി ആ മൃഗം. വാഹനം കി​ട്ടാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടു് പതി​മ്മൂ​ന്നു​മ​ണി​ക്കൂർ കഴി​ഞ്ഞേ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നെ ആശു​പ​ത്രി​യി​ലെ​ത്തി​ക്കാൻ കഴി​ഞ്ഞു​ള്ളൂ. ‘ഗാ​ങ്ഗ്രീൻ’ (അഴുകൽ) ആ സമയം കൊ​ണ്ടു് ഉണ്ടാ​വു​ക​യും മേ​ഹി​യാ​സ് മരി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. (ഇതി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു് കൂ​ടു​തൽ വി​വ​ര​ങ്ങൾ അറി​യ​ണ​മെ​ന്നു​ള്ള​വർ​ക്കു് Ian Gibson എഴു​തിയ Federico Garcia Lorca എന്ന പു​സ്ത​കം നോ​ക്കാം) ലൊർ​കാ​യു​ടെ വി​ലാ​പ​കാ​വ്യം ആരം​ഭി​ക്കു​ന്ന​തു് ഇങ്ങ​നെ:

At five in the afternoon. It was exactly five in the afternoon. A boy brought the white sheet at five in the afternoon. A frail of lime made ready at five in the afternoon. The rest was death along at five in the afternoon.

ലൊർക സ്നേ​ഹി​ത​ന്റെ മൃ​ത​ശ​രീ​രം കാണാൻ പോ​യി​ല്ല. I do not want to see it. Tell the moon to come for I do not want to see Ignacio’s blood on the sand. I do not want to see it. ശ്രേ​ഷ്ഠ​മായ കാ​വ്യ​ഭാ​ഷ​ണ​ത്തോ​ടു കൂ​ടി​യു​ള്ള പര്യ​വ​സാ​നം.

സർ​ഗ്ഗാ​ത്മ​ക​ത്വ​ത്തി​ന്റെ പര​കോ​ടി​യെ ലൊർകാ ദ്വേൻ ദേ (duende) എന്നാ​ണു് വി​ളി​ക്കു​ന്ന​തു്. ആ ശക്തി​വി​ശേ​ഷം കൊ​ണ്ടു് ഭാ​വാ​ത്മ​ക​യു​ടെ അടി​ത്ത​ട്ടിൽ​ച്ചെ​ന്നു സത്യം കണ്ടെ​ത്തിയ വി​ശ്വ​മ​ഹാ​ക​വി​യാ​ണു് ലൊർകാ. ശ്രീ സച്ചി​ദാ​ന​ന്ദൻ മല​യാ​ളം വാ​രി​ക​യിൽ ലൊർ​കാ​യെ​ക്ക​റു​ച്ചെ​ഴു​തിയ നല്ല ലേഖനം വാ​യി​ച്ച​പ്പോൾ ഇത്ര​യും കു​റി​ച്ചി​ട​ണ​മെ​ന്നു് എനി​ക്കു തോ​ന്നി.

ബാ​ങ്കിൽ പണ​മ​ട​യ്ക്കാൻ നി​ങ്ങൾ ക്യൂ​വിൽ നി​ല്ക്കു​ക​യാ​ണോ? വള​രെ​നേ​രം നി​ന്നു. ഇനി ഒരാളെ മു​ന്നി​ലു​ള്ളൂ. അയാൾ പണം കൊ​ടു​ത്തു രശീതി വാ​ങ്ങി​ക്കൊ​ണ്ടു പോ​കു​ന്ന​തു വരെ കാ​ത്തു നിൽ​ക്കാൻ ക്ഷ​മ​യി​ല്ലേ? എങ്കിൽ പൊ​ടു​ന്ന​നെ നി​ങ്ങൾ മുൻ​പിൽ നി​ല്ക്കു​ന്ന ആളി​ന്റെ തോ​ളി​നു മു​ക​ളി​ലാ​യി കൈ കൊ​ണ്ടു വരണം. പണം കൗ​ണ്ട​റി​ന്റെ ദ്വാ​ര​ത്തി​ലൂ​ടെ കട​ത്ത​ണം. വേ​ണ​മെ​ങ്കിൽ മുൻ​പിൽ നി​ല്ക്കു​ന്ന​വ​നു് ഒരു​ന്തും കൂടെ കൊ​ടു​ക്കാം. അയാൾ ഒരു വശ​ത്തേ​ക്കു ചരി​യു​മ്പോൾ രശീ​തും വാ​ങ്ങി സ്ഥലം വിടാം.

മല​യാ​ളി​യു​ടെ ആചാ​ര​വും രീ​തി​യു​മ​നു​സ​രി​ച്ചു് സു​ന്ദ​രി​യായ ആരോ​ടും ‘സു​ന്ദ​രി​യാ​ണ​ല്ലോ’ എന്നു പു​രു​ഷ​നു പറ​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. പറ​യ​ണ​മെ​ന്ന അദ​മ്യ​വാ​ഞ്ഛ​യു​ണ്ടാ​യാൽ അതിനു മാർ​ഗ്ഗ​മു​ണ്ടു്. ‘കമ​ല​യ്ക്കു ഈ സാരി നല്ല​പോ​ലെ ചേ​രു​ന്നു’ എന്നു പറ​ഞ്ഞാൽ മതി. പെ​ണ്ണി​നു കാ​ര്യം മന​സ്സി​ലാ​കും. ആണിനു ആഗ്രഹ സാ​ഫ​ല്യം.

കഥ​യെ​ഴു​തി അത​ച്ച​ടി​ച്ചു കാ​ണ​ണ​മെ​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ? ഉണ്ടെ​ങ്കിൽ സ്ഥി​രം വി​ഷ​യ​ങ്ങ​ളിൽ ഒന്നു് എടു​ത്താൽ മതി. ഭാ​ര്യ​യു​ള്ള​വ​നു് മറ്റൊ​രു​ത്ത​ന്റെ ഭാ​ര്യ​യിൽ താൽ​പ​ര്യം. അവളെ വശീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു. പ്രാ​പി​ക്കു​ന്നു. എന്നി​ട്ടു പശ്ചാ​ത്താ​പ​ത്തോ​ടെ ഭാ​ര്യ​യെ ആശ്ലേ​ഷി​ച്ചാൽ മതി. ഈ പൈ​ങ്കി​ളി​ക്കഥ പൈ​ങ്കി​ളി​ക്കു മാ​ത്ര​മു​ള്ള ചാ​പ​ല്യ​മാർ​ന്ന ഭാഷ കൊ​ണ്ടു് പ്ര​തി​പാ​ദി​ച്ചാൽ മതി. മന​സ്സി​നു പരി​പാ​ക​മി​ല്ലാ​ത്ത​വ​രും സാ​ഹി​ത്യ​മെ​ന്തെ​ന്നു അറി​യാൻ പാ​ടി​ല്ലാ​ത്ത​വ​രും ആ കഥയെ കൊ​ണ്ടാ​ടും. ഇതെ​ങ്ങ​നെ​യെ​ന്നു മന​സ്സി​ലാ​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു​ണ്ടോ? എങ്കിൽ കു​ങ്കു​മം വാ​രി​ക​യെ​ടു​ത്തു ദേവി എഴു​തിയ ‘നി​റ​ച്ചാർ​ത്തു​കൾ’ എന്ന കഥ വാ​യി​ക്കുക. ഒരു മു​ന്ന​റി​യി​പ്പു​കൂ​ടി. ഛർ​ദ്ദി​ക്കാ​തി​രി​ക്കാ​നു​ള്ള അവോ​മിൻ ഗുളിക കൂടി വാ​യ​ന​യ്ക്കു മുൻപു വി​ഴു​ങ്ങി​ക്കൊ​ള്ള​ണം. എന്തെ​ല്ലാം ജീവിത സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങൾ!