ഞാ​നി​പ്പോൾ ട്രാൻ​സ്പോർ​ട്ട് ബസ്സിൽ അങ്ങ​നെ കയ​റാ​റി​ല്ല. ഓട്ടോ​റി​ക്ഷാ​ക്കാ​രോ ടാ​ക്സി​ക്കാ​റു​കാ​രോ പണി​മു​ട​ക്കി​യാൽ മാ​ത്ര​മേ ബസ്സി​നെ ശരണം പ്രാ​പി​ക്കാ​റു​ള്ളൂ. ഒന്നു​കിൽ നട​ക്കും, അല്ലെ​ങ്കിൽ ഓട്ടോ​റി​ക്ഷ​യിൽ കയറും. ഒരു ദിവസം (അന്നു് ഓട്ടോ​റി​ക്ഷ​യും കാറും പണി​മു​ട​ക്കി കി​ട​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു) ശാ​സ്ത​മം​ഗ​ല​ത്തു നി​ന്നു സി​റ്റി ബസ്സിൽ കയറി. വെ​ള്ള​യ​മ്പ​ലം, മ്യൂ​സി​യം ജങ്ഷൻ, പാളയം ഈ സ്ഥ​ല​ങ്ങൾ കട​ന്നു് ബസ്സ് കി​ഴ​ക്കേ​ക്കോ​ട്ട​യി​ലേ​ക്കു പോകും. എനി​ക്കു് ഇറ​ങ്ങേ​ണ്ട​തു പാ​ള​യ​ത്താ​ണു്. എന്നാൽ ബസ്സ് മ്യൂ​സി​യം ജങ്ഷ​നിൽ എത്തി​യ​പ്പോൾ ശ്ര​ദ്ധ​യി​ല്ലാ​ത്ത ഞാൻ അവി​ട​മാ​ണു് പാ​ള​യ​മെ​ന്നു കരുതി ഇറ​ങ്ങി​ക്ക​ള​ഞ്ഞു. ‘ഓ! തെ​റ്റി​പ്പോ​യി’ എന്നു പറ​ഞ്ഞു് വീ​ണ്ടും ബസ്സിൽ കേ​റാ​മാ​യി​രു​ന്നു എനി​ക്കു്. കണ്ട​ക്ടർ എന്റെ ശി​ഷ്യൻ രാ​ജ​ശേ​ഖ​രൻ. എങ്കി​ലും ഇളി​ഭ്യ​നാ​യി തി​രി​ച്ചു കയറാൻ വൈ​ഷ​മ്യം തോ​ന്നി. അതു​കൊ​ണ്ടു് മ്യൂ​സി​യം ജങ്ഷ​നിൽ നി​ന്നു പാ​ള​യ​ത്തേ​ക്കു് ഞാൻ നട​ന്നു. മു​ക്കാൽ മൈ​ലോ​ളം വരും നട​ത്തം. പ്ര​യാ​സ​പൂർ​ണ്ണ​മാ​ണെ​ങ്കി​ലും അഭി​മാ​ന​സം​ര​ക്ഷ​ണ​ത്തെ കരുതി നട​ന്നു. ഇറ​ങ്ങേ​ണ്ട സ്ഥ​ല​ത്തു തന്നെ ഇറ​ങ്ങു​ന്ന​വ​നേ ഇന്നു​വ​രെ വിജയം കൈ​വ​രി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ളു. രാ​ഷ്ട്രീയ പ്ര​വർ​ത്ത​ക​രും സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​ന്മാ​രും ജയ പതാ​ക​യു​മാ​യി മു​ന്നേ​റു​ന്ന​തു നമ്മൾ കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടു്. അവർ മ്യൂ​സി​യം ജങ്ഷ​നിൽ ഇറ​ങ്ങി​യ​വ​ര​ല്ല. പാ​ള​യ​ത്തു തന്നെ ബസ്സിൽ നി​ന്നു കാ​ലെ​ടു​ത്തു കു​ത്തി​യ​വ​രാ​ണു്. മ്യൂ​സി​യം ജങ്ഷ​നിൽ ‘ആബ്സ​ന്റ് മൈൻ​ഡ​ഡാ’യി ഇറ​ങ്ങി​പ്പോ​യ​വർ പല​രു​ണ്ടു് സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ന്റെ സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തിൽ. ബോർ​ഹേ​സ്, ഗ്യു​ന്തർ ഗ്രാ​സ്സ്, ഗ്രേ​യം ഗ്രീൻ, മീലാൻ കൂൻ​ഡേര ഇവർ അക്കൂ​ട്ട​രിൽ ചിലർ മാ​ത്രം. ഇറ​ങ്ങേ​ണ്ടി​ട​ത്തു തന്നെ ഇറ​ങ്ങി​യ​വ​രാ​ണു് ചെ​സ്വാ​ഫ് മീ​വാ​ഷ്, വി​ല്യം ഗോൾ​ഡി​ങ്, പേൾ ബക്ക്, സ്റ്റൈൻ​ബ​ക്ക്, സോൾ​ഷെ​നി​റ്റ്സ്യൻ എന്നി​വർ. 1980-​തൊട്ടുള്ള മൂ​ന്നു വർ​ഷ​ക്കാ​ല​ത്തെ മല​യാ​ള​സാ​ഹി​ത്യം പരി​ശോ​ധി​ച്ചാൽ, സർ​ഗ്ഗാ​ത്മ​ക​സാ​ഹി​ത്യം എന്ന സവി​ശേ​ഷ​മായ വി​ഭാ​ഗം നി​രീ​ക്ഷ​ണം ചെ​യ്താൽ ഒറ്റ​ക്കൃ​തി​യേ മയൂ​ഖ​മാ​ല​കൾ വീ​ശി​നി​ല്ക്കു​ന്ന​താ​യി ഭാ​വു​ക​ന്മാർ കാ​ണു​ക​യു​ള്ളു. അതു “മാ​ധ​വി​ക്കു​ട്ടി​യു​ടെ കഥകൾ” മാ​ത്ര​മാ​ണു് (പ്ര​സാ​ധ​നം 1982). പക്ഷേ, മാ​ധ​വി​ക്കു​ട്ടി ഒരു ശ്ര​ദ്ധ​യു​മി​ല്ലാ​തെ സഞ്ച​രി​ക്കു​ന്ന​വ​രാ​ണു്. എത്തേ​ണ്ടി​ട​ത്തു് എത്തു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പു് അവർ “ശക​ടാ​വ​രോ​ഹം” നട​ത്തി​ക്ക​ള​യും. മാ​ധ​വി​ക്കു​ട്ടി​യെ​പ്പോ​ലു​ള്ള​വർ​ക്കു പ്രൊ​ഫ​സർ വി. കെ. ഗോ​ക്ക​ക്കി ന്റെ അനു​ഗ്ര​ഹം ഉണ്ടാ​വു​ക​യി​ല്ല. ഇവിടെ ഒരു ചോ​ദ്യം. ബസ്സിൽ സഞ്ച​രി​ക്കാ​തെ സ്വ​ന്തം കാറിൽ സഞ്ച​രി​ക്കു​ന്ന​വ​രോ? അവർ എത്തേ​ണ്ടി​ട​ത്തു് എത്തു​കി​ല്ലേ? അവർ എന്നും കാ​ല​ത്തു് ഷെ​ഡ്ഡിൽ നി​ന്നു് കാറ് പു​റ​ത്തേ​ക്കു് ഇറ​ക്കു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പു് ‘വീല്’ ഉറ​ച്ചി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണോ എന്നു പരി​ശോ​ധി​ക്ക​ണം. ഉറ​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലെ​ങ്കിൽ തനിയെ ഉറ​പ്പി​ക്ക​ണം. അതി​നു് അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടെ​ങ്കിൽ വി​ദ​ഗ്ദ്ധ​ന്മാ​രിൽ ആരെ​യെ​ങ്കി​ലും വി​ളി​ച്ചു് അതു് ഉറ​പ്പി​ക്ക​ണം. കാറിൽ കയറി ലക്ഷ്യ​സ്ഥാ​ന​ത്തു ചെ​ല്ലു​ന്ന​വർ എന്നും ‘വീല്’ സ്വയം ഉറ​പ്പി​ക്കു​ക​യോ മറ്റു​ള്ള​വ​നെ​ക്കൊ​ണ്ടു് ബല​പ്പെ​ടു​ത്തി​വ​യ്ക്കു​ക​യോ ചെ​യ്യു​ന്ന​വ​രാ​ണു്. അല്ലാ​ത്ത​വർ മാ​ധ​വി​ക്കു​ട്ടി​യെ​പ്പോ​ലെ കാർ ബ്രേ​ക്ക്ഡൗ​ണാ​യി വഴി​യിൽ കി​ട​ക്കും.

സു​പ്രീം കോർ​ട്ട് ജഡ്ജി ഒരു തീ​രു​മാ​ന​ത്തി​ലെ​ത്തി​യാൽ അതു മാ​റ്റാൻ ആർ​ക്കും അധി​കാ​ര​മി​ല്ല. കേ​ര​ള​ത്തി​ലെ ഏറ്റ​വും വലിയ ഗൈ​നീ​ക്കോ​ള​ജി​സ്റ്റാ​ണു് ഡോ​ക്ടർ ജി. വേ​ലാ​യു​ധൻ. അദ്ദേ​ഹം രോ​ഗി​ണി​യെ പരി​ശോ​ധി​ച്ചു് ‘ഹി​സ്റ്റ​റ​ക്ട​മി’ (ഗർ​ഭാ​ശ​യം മാ​റ്റാ​നു​ള്ള ശസ്ത്ര​ക്രിയ) വേ​ണ​മെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞാൽ അതു നട​ത്തുക തന്നെ വേണം. ടോൾ​സ്റ്റോ​യി ഇതി​ഹാ​സ​മെ​ഴു​തി​യാൽ അതു് ഇതി​ഹാ​സം തന്നെ. റെ​യ്ഗൻ ന്യൂ​ക്ലി​യർ ആയുധം ഉപ​യോ​ഗി​ക്കു​മെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞാൽ ഉപ​യോ​ഗി​ച്ച​തു തന്നെ. കാ​ളി​ദാ​സൻ ‘രഘു​വംശ’മെ​ഴു​താൻ തീ​രു​മാ​നി​ച്ചാൽ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ആ മഹാ​കാ​വ്യ​ത്തെ​ക്കാൾ മനോ​ഹ​ര​മായ മറ്റൊ​രു മഹാ​കാ​വ്യം ഉണ്ടാ​വു​ക​യി​ല്ല. വി. കെ. ഗോ​ക്ക​ക്ക് ഒന്നു തീ​രു​മാ​നി​ച്ചാൽ അതു് അന്തിമ നി​ശ്ച​യം തന്നെ. ജഡ്ജി​യും ഡോ​ക്ട​റും നോ​വ​ലി​സ്റ്റും കവി​യും ജയി​ക്ക​ട്ടെ.

പ്ര​തി​ഭാ​ശാ​ലി​യായ ഇട​പ്പ​ള്ളി രാഘവൻ പിള്ള യെ ഞാൻ രണ്ടോ മൂ​ന്നോ തവണ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഞാ​ന​ന്നു് കൗ​മാ​രം കട​ന്നി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത​വ​നാ​യി​രു​ന്നു. എങ്കി​ലും അദ്ദേ​ഹം സൗ​ജ​ന്യ​ത്തോ​ടെ എന്നോ​ടു സം​സാ​രി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. തകഴി “ആത്മ​കഥ—ചില ഇത​ളു​കൾ” എന്ന​തിൽ എഴു​തി​യ​തു​പോ​ലെ തന്നെ​യാ​ണു് ഞാനും രാഘവൻ പി​ള്ള​യെ കണ്ട​തു്. അദ്ദേ​ഹം വി​ഷാ​ദ​ഗ്ര​സ്ത​നാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. ചങ്ങ​മ്പുഴ യെ​പ്പോ​ലെ ഇട​പ്പ​ള്ളി നേ​ര​മ്പോ​ക്കു പറ​യു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. ചങ്ങ​മ്പു​ഴ​യെ​പ്പോ​ലെ വാ​തോ​രാ​തെ സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന ആളു​മ​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു ഇട​പ്പ​ള്ളി. പക്ഷേ, അദ്ദേ​ഹം ശോ​ക​ഭാ​ര​വും കൊ​ണ്ടു നടന്ന ആളാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്നു പറയാൻ പ്ര​യാ​സ​മു​ണ്ടു്. അദ്ദേ​ഹം വി​ഷാ​ദ​വും നൈ​രാ​ശ്യ​വും ഉള്ളിൽ ഒളി​ച്ചു വച്ചി​രു​ന്നി​രി​ക്കാം.

സാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യി നാ​ല്പ​ത്ത​ഞ്ചി​നും അമ്പ​ത്ത​ഞ്ചി​നും വയ​സ്സി​നി​ട​യ്ക്കു​ള്ള സ്ത്രീ​ക​ളും അറു​പ​ത്ത​ഞ്ചു വയ​സ്സു കഴി​ഞ്ഞ പു​രു​ഷ​ന്മാ​രും ആത്മ​ഹ​ത്യ​യ്ക്കു് ആലോ​ചി​ക്കു​ന്നു; ചിലർ ആത്മ​ഹ​ത്യ ചെ​യ്യു​ന്നു. (സാ​യ്പ് പറ​ഞ്ഞ​താ​ണി​തു്. നമ്മു​ടെ നാ​ട്ടി​ലു​ള്ള​വർ​ക്കു് ഇതു യോ​ജി​ക്കു​മോ എന്നു് അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ.) ‘ജീ​വി​തം വ്യർ​ത്ഥ​മാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്ന​തു് ഈ കാ​ല​യ​ള​വി​ലാ​യി​രി​ക്കാം. യു​വാ​വാ​യി​രു​ന്നു ഇട​പ്പ​ള്ളി. വ്യർ​ത്ഥ​ത​യു​ടെ ബോ​ധ​വും ഏകാ​ന്ത​ത​യു​ടെ വി​ഷാ​ദ​വും അന്ത​രം​ഗ​ത്തിൽ കൊ​ണ്ടു നട​ക്കു​ക​യും അവ​യു​ടെ പര​കോ​ടി​യിൽ അദ്ദേ​ഹം ജീ​വി​തം അവ​സാ​നി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു​വെ​ന്നു വി​ചാ​രി​ക്കാം. അച്ഛ​ന്റെ ജയിൽ​വാ​സ​വും തന്റെ പരീ​ക്ഷ​യി​ലു​ള​വായ പരാ​ജ​യ​വും ചങ്ങ​മ്പു​ഴ​യു​ടെ മഹാ​യ​ശ​സ്സും തന്റെ നിർ​ദ്ധ​ന​ത്വ​വും പ്ര​ണ​യ​ഭം​ഗ​വും അവ​യു​ടെ ശക്തി കൂ​ട്ടി​യി​രി​ക്കാം. ഒരു ദിവസം സന്ധ്യ​യോ​ടു് അടു​പ്പി​ച്ചു് വഞ്ചി​യൂർ​വ​ച്ചു് (തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തെ ഒരു പ്ര​ദേ​ശം) യാത്ര പറ​യു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പു് രാഘവൻ പിള്ള എന്നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: “എന്റെ കവി​ത​യാ​ണു് ചങ്ങ​മ്പു​ഴ​യു​ടെ കവി​ത​യെ​ക്കാൾ നല്ല​തു്. എങ്കി​ലും ചങ്ങ​മ്പു​ഴ​യ്ക്കാ​ണു് കീർ​ത്തി”. കവി തന്റെ ഉപ​ബോ​ധ​മ​ന​സ്സി​നെ പ്ര​കാ​ശി​പ്പി​ച്ച സന്ദർ​ഭ​മാ​യി​രു​ന്നു അതു്.

ഇട​പ്പ​ള്ളി​യെ ‘എക്സി​സ്റ്റെൻ​ഷ്യൽ ഔട്ട് സൈഡറാ’യി​ക്കാ​ണു​ന്ന നവീ​ന​നി​രൂ​പ​ണ​ത്തെ തകഴി കളി​യാ​ക്കു​ന്നു. വെറും കളി​യാ​ക്ക​ല​ല്ല അതു്. സത്യ​ത്തിൽ ഉറ​ച്ച​താ​ണു് ആ അധി​ക്ഷേ​പം. ഒരു വാ​ക്കു കൂടി. തക​ഴി​ക്കു മാ​ത്രം നല്ല​പോ​ലെ അറി​യാ​വു​ന്ന ഒരു കാ​ല​യ​ള​വി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു്, ഒരു വ്യ​ക്തി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു് എഴു​തു​മ്പോൾ ബഹിർ​ഭാ​ഗ​സ്ഥ​മായ പ്ര​തി​പാ​ദ​ന​മ​ല്ല വാ​യ​ന​ക്കാർ പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കുക. തു​ടർ​ന്നു വരു​ന്ന ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ അദ്ദേ​ഹം ഗഹ​ന​മാ​യി എഴു​തു​മോ എന്ന കാ​ര്യം എനി​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. 435-ആം ലക്കം കലാ​കൗ​മു​ദി​യി​ലെ ലേഖനം തി​ക​ച്ചും അപ​ര്യാ​പ്ത​മാ​ണു്. ഇട​പ്പ​ള്ളി രാഘവൻ പി​ള്ള​യു​ടെ​യും അദ്ദേ​ഹം ജീ​വി​ച്ചി​രു​ന്ന കാ​ല​യ​ള​വി​ന്റെ​യും ക്ഷോ​ഭ​ങ്ങ​ളെ​വി​ടെ? ഉൽ​ക​ട​വി​കാ​ര​ങ്ങ​ളെ​വി​ടെ? അന്ന​ത്തെ സമു​ദാ​യ​ത്തി​ന്റെ ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളെ​വി​ടെ? അവ കണ്ടു് തക​ഴി​ക്കു് ഏതു​വി​ധ​ത്തി​ലു​ള്ള പ്ര​തി​ക​ര​ണ​മു​ണ്ടാ​യി? ഇതൊ​ക്കെ അറി​യാ​നാ​യി വാ​യ​ന​ക്കാർ വാരിക കൈ​യി​ലെ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ ഇട​പ്പ​ള്ളി​യു​ടെ മര​ണ​ത്തി​ന്റെ ശൂ​ന്യത തക​ഴി​യു​ടെ രച​ന​യി​ലും.

സഹ്യ​പർ​വ്വ​ത​ത്തി​ന്റെ കൊ​ടു​മു​ടി​കൾ സന്ധ്യാ​വേ​ള​യിൽ ഇരു​ളു​ന്ന​തു് ഞാൻ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഞാൻ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു് രാ​ത്രി കടലു പോലെ ദേ​വി​കു​ളം എന്ന പ്ര​ദേ​ശ​ത്തെ ഗ്ര​സി​ക്കു​ന്ന​തു്. വൃ​ക്ഷ​ങ്ങൾ അവിടെ നി​ശ്ച​ല​ങ്ങ​ളാ​യി ഭവി​ക്കു​ന്ന​തു് ഞാൻ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഞാൻ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു് അന്ധ​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ തരം​ഗ​ങ്ങൾ അന്ധ​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ സാ​ഗ​ര​ത്തിൽ ഉയ​രു​ന്ന​തു്. നൂ​റോ​ളം പടികൾ ചവി​ട്ടി​ക്ക​യ​റി ഞാൻ എന്റെ ഭവ​ന​ത്തിൽ ചെ​ല്ലു​മ്പോൾ ഇരു​ട്ടി​ന്റെ കടൽ അതി​ന​ക​ത്തേ​ക്കു​മൊ​ഴു​കി വൈ​ദ്യുത ദീ​പ​ങ്ങ​ളെ കെ​ടു​ത്തി​ക്ക​ള​ഞ്ഞ​തു് ഞാൻ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. അന്ത​രീ​ക്ഷ​ത്തിൽ ഒരു നക്ഷ​ത്ര​മെ​ങ്കി​ലും കാണാൻ കൊ​തി​ച്ചു് ഞാൻ ആ വീ​ട്ടി​ന്റെ വാ​തി​ല്ക്കൽ വന്നു​നി​ന്ന​തു് ഇപ്പോ​ഴും ഓർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു. വർ​ഷ​ങ്ങൾ​ക്കു​മു​മ്പു​ണ്ടായ ആ മാ​ന​സിക നില ഇതാ​വീ​ണ്ടും പ്ര​ത്യാ​ന​യി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. പ്ര​സി​ദ്ധ​നായ ചി​ത്ര​കാ​രൻ രാം​കു​മാർ കഥാ​കാ​ര​നു​മാ​ണു്. അദ്ദേ​ഹം ഹി​ന്ദി​യി​ലെ​ഴു​തിയ ഒരു ചെ​റു​കഥ ജയ്ര​ത്തൻ ഇം​ഗ്ലീ​ഷി​ലേ​ക്കു തർ​ജ്ജമ ചെ​യ്ത​തു് ഇല​സ്റ്റ്ട്രേ​റ്റ​ഡ് വീ​ക്ക്ലി​യു​ടെ ജനു​വ​രി 1–7 ലക്ക​ത്തിൽ ചേർ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു. എഴു​പ​തു വയ​സ്സായ ഒര​മ്മ​യു​ടെ മകൻ മനു ആരോ​ടും പറ​യാ​തെ അപ്ര​ത്യ​ക്ഷ​നാ​കു​ന്നു. മകനെ പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന അമ്മ​യു​ടെ ദുഃ​ഖ​മാ​ണു് ഇക്ക​ഥ​യിൽ ഉള്ള​തു്. ആഖ്യാ​ന​ത്തി​ന്റെ വൈ​ദ​ഗ്ദ്ധ്യം കൊ​ണ്ടു്, സ്വ​ഭാവ ചി​ത്രീ​ക​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ പ്രാ​ഗൽ​ഭ്യം കൊ​ണ്ടു്, കഥ​യു​ടെ സാർ​വ്വ​ജ​നീ​ന​സ്വ​ഭാ​വം കൊ​ണ്ടു് ഇക്ക​ഥ​യി​ലെ മനു നമ്മു​ടെ സഹോ​ദ​ര​നാ​യി മാ​റു​ന്നു. അയാ​ളു​ടെ അമ്മ​യു​ടെ ദുഃഖം നമ്മു​ടെ ദുഃഖം തന്നെ. വല്ലാ​ത്ത ആർ​ദ്രീ​ക​ര​ണ​ശ​ക്തി​യാ​ണി​തി​നു്. കഥ​യു​ടെ പര്യ​വ​സാ​നം കണ്ടാ​ലും:

“ആ രാ​ത്രി അവർ​ക്കു് ഉറ​ങ്ങാൻ കഴി​ഞ്ഞി​ല്ല; കി​ട​ക്ക​യിൽ തി​രി​ഞ്ഞും മറി​ഞ്ഞും കി​ട​ന്നു് ഉണർ​ന്നു കി​ട​ന്ന​തേ​യു​ള്ളു. താൻ പി​ന്നി​ട്ട എഴു​പ​തു വർ​ഷ​വും അവർ​ക്കു് ഒരു പർ​വ്വ​തം പോ​ലെ​യാ​യി​രു​ന്നു. അതി​ന്റെ കൊ​ടു​മു​ടി​യിൽ കയറി നി​ന്നു് താ​ഴെ​യു​ള്ള തന്റെ പി​ന്നി​ലെ ദീർ​ഘ​മായ കാ​ല​ടി​പ്പാ​ത​യി​ലേ​ക്കു് അവർ നോ​ക്കി. ഈ നീണ്ട പാ​ത​യിൽ താ​നെ​ങ്ങ​നെ സഞ്ച​രി​ച്ചു​വെ​ന്നു് അവർ അദ്ഭു​ത​പ്പെ​ട്ടു. കാ​ലൊ​ന്നു വച്ചാൽ മതി താ​ഴെ​യു​ള്ള മല​യി​ടു​ക്കിൽ അവർ വന്നു വീഴും. പക്ഷേ, ആ കാൽ​വ​യ്പി​നു ധൈ​ര്യ​മി​ല്ല അവർ​ക്കു്. എവി​ടെ​യോ ഒരു നാ​ഴി​ക​മ​ണി ശബ്ദി​ച്ചു. ഒന്നൊ​ന്നാ​യി അവർ ആ നാ​ദ​മെ​ണ്ണി. നാ​ഴി​ക​മ​ണി​യു​ടെ സൂ​ചി​കൾ നി​റു​ത്താൻ വയ്യ: അവ മു​ന്നോ​ട്ടു പൊ​യ്ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു”.

വയ​ലി​ന്റെ കര​യി​ലു​ള്ള വീ​ട്ടി​ലാ​ണു് എന്റെ താമസം. തവ​ള​ക​ളു​ടെ കര​ച്ചിൽ കേൾ​ക്കാം. ചീ​വീ​ടു​ക​ളു​ടെ ശബ്ദ​വും കേൾ​ക്കാം. വൈ​ദ്യു​തി ഇല്ലാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടു് എന്റെ കട​ലാ​സ്സി​ലേ​ക്കു വെ​ളി​ച്ചം പക​രു​ന്ന​തു് ഒരു മെ​ഴു​കു​തി​രി നാ​ള​മാ​ണു്. കി​ള്ളി​യാ​റ്റിൽ നി​ന്നു വരു​ന്ന ചെറിയ കാ​റ്റിൽ ഇതു ചാ​ഞ്ഞും ചരി​ഞ്ഞും നി​ന്നു വി​റ​യ്ക്കു​ന്നു. കഥ​യി​ലെ വൃ​ദ്ധ​നെ​പ്പോ​ലെ; എന്റെ ജീ​വി​തം പോലെ. ഈ ജീ​വി​ത​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള അവ​ബോ​ധ​ത്തെ തീ​ക്ഷ്ണ​മാ​ക്കു​ന്നു രാം കു​മാ​റി​ന്റെ കലാ​ശി​ല്പം.

അതി​സു​ന്ദ​രി​യാ​യി​രു​ന്നു ജൂനാ ബാർ​ന​സ് (Djuna Barnes) എന്ന അമേ​രി​ക്കൻ എഴു​ത്തു​കാ​രി. അവ​രു​ടെ Nightwood എന്ന നോ​വ​ലി​നു് അവ​താ​രിക എഴു​തി​യ​തു് റ്റി. എസ്. എല്യ​റ്റാ​ണു്. അദ്ദേ​ഹം ആ നോവൽ ‘ഇലി​സ​ബീ​ത്തൻ ട്രാ​ജ​ഡി’ പോലെ ഉജ്ജ്വ​ല​മാ​ണെ​ന്നു് അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു. ആ നോ​വ​ലിൽ Time is a great conference planning our end, and youth is only the past putting a leg forward എന്നെ​ഴു​തി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഇതിൽ ആദ്യ​ത്തെ ഭാഗം ശരി. രണ്ടാ​മ​ത്തെ ഭാഗം തെ​റ്റു്. നമ്മു​ടെ​യും നമ്മു​ടെ സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ന്റെ​യും അന്ത്യം പ്ലാൻ ചെ​യ്തു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണു് കാലം. യൗവനം കാലു മു​ന്നോ​ട്ടു വച്ച ഭൂ​ത​കാ​ല​മ​ല്ല. അതു വർ​ത്ത​മാ​ന​കാ​ലം തന്നെ. ആ കാലം നമ്മു​ടെ സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ന്റെ നാ​ശ​ത്തി​നു് വേ​ണ്ട​തെ​ല്ലാം ചെ​യ്തു് വലിയ കാ​ല​ത്തെ സഹാ​യി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു.

ഗുൽമർ, പവനൻ ജന​യു​ഗം വാ​രി​ക​യി​ലെ​ഴു​തിയ “ഗുൽ​മർ​ഗിൽ ഒരു ദിവസം” എന്ന ലേഖനം വാ​യി​ച്ചു് നി​ന്നെ നേ​രി​ട്ടു​കാ​ണാൻ എനി​ക്കു കൊ​തി​യാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. നർ​മ്മ​ബോ​ധ​മു​ള്ള​വ​രാ​ണു് നി​ന്റെ ‘ടൂ​റി​സം’ വകു​പ്പു​കാ​രെ​ന്നു് ഞാൻ മന​സ്സി​ലാ​ക്കു​ന്നു. ആപ​ത്തു സം​ഭ​വി​ക്കാ​നി​ട​യു​ള്ള പാ​ത​യിൽ “ഓമനേ, ഇപ്പോൾ എന്നെ ഉപ​ദ്ര​വി​ക്കാ​തി​രി​ക്കൂ. നമു​ക്കു് ഈ കടമ്പ കട​ന്നി​ട്ടാ​വാം” എന്ന ബോർ​ഡു​ണ്ടു്. വേ​റൊ​രി​ട​ത്തു് “ഇവിടെ വേഗത കൂ​ട്ടു​ന്ന​വർ വീ​ട്ടി​ലു​ള്ള​വ​രെ നല്ല​വ​ണ്ണം ഓർ​ത്തോ​ളൂ” എന്ന ബോർഡ്. ഗുൽമർ, നി​ന്നെ കാ​ണാ​നെ​ത്തിയ പവ​ന​നും തകഴി ശി​വ​ശ​ങ്ക​ര​പ്പി​ള്ള​യ്ക്കും വീ​ട്ടി​ലു​ള്ള​വ​രെ നല്ല ഓർ​മ്മ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; അവ​രു​ടെ കൂടെ ഓമ​ന​ക​ളു​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊ​ണ്ടു് ആപ​ത്തൊ​ന്നും നേ​രി​ടാ​തെ നി​ന്റെ ഭംഗി കണ്ടു് ആസ്വ​ദി​ക്കാൻ അവർ​ക്കു കഴി​ഞ്ഞു. ഗുൽമർ, നി​ന്റെ മേ​ഘ​ച്ഛ​ന്ന​മായ ആകാ​ശ​വും പി​ന്നീ​ടു് അതിൽ തെ​ളി​ഞ്ഞു വന്ന സൂ​ര്യ​നും നി​ന​ക്കു പു​ള​ക​മു​ണ്ടാ​ക്കിയ മഞ്ഞു​മ​ഴ​യും ഞാൻ പവ​ന​ന്റെ രച​ന​യി​ലൂ​ടെ കാ​ണു​ന്നു. നി​ന്നെ പി​രി​ഞ്ഞു പോ​രു​മ്പോൾ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു് ഒരാ​ഗ്ര​ഹ​മേ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. നീ​യാ​കു​ന്ന പീ​ഠ​ഭൂ​മി ഭാ​ര​ത​ത്തി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​യി​ത്ത​ന്നെ തു​ട​ര​ണം. ഉത്കൃ​ഷ്ട​മായ അഭി​ലാ​ഷം. അതിനു സാ​ഫ​ല്യ​മു​ണ്ടാ​ക​ട്ടെ. എപ്പോ​ഴു​മു​ള്ള ഇഗോ​യി​സം ഒഴി​വാ​ക്കി ഹൃ​ദ്യ​മായ ഒരു ലേ​ഖ​ന​മെ​ഴു​താൻ പവനനെ പ്രേ​രി​പ്പി​ക്ക​ത്ത​ക്ക വിധം മനോ​ഹാ​രി​ത​യു​ണ്ട​ല്ലോ നി​ന​ക്കു്. മനു​ഷ്യ​നു മാ​ന​സാ​ന്ത​രം വരു​ത്തു​ന്ന ഗുൽമർ, നി​ന​ക്കു നമോ​വാ​കം.

നേ​ര​മ്പോ​ക്കു പറ​ഞ്ഞു് ശ്രോ​താ​ക്ക​ളെ ചി​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​വ​രിൽ മൂ​ന്നു പേരെ എനി​ക്കു് ഓർമ്മ വരു​ന്നു. എൻ. ഗോ​പാ​ല​പി​ള്ള സ്സാ​റ്, കാ​മ്പി​ശ്ശേ​രി കരു​ണാ​ക​രൻ, അടൂർ ഭാസി. ഗോ​പാ​ല​പി​ള്ള​സ്സാ​റ് എന്തു പറ​ഞ്ഞാ​ലും അതിൽ പുതുമ കാണും ഹാ​സ്യം കാണും. എന്നാൽ ചി​ല​പ്പോൾ ഹാ​സ്യ​ത്തി​ന്റെ മട്ടിൽ അദ്ദേ​ഹം പറ​യു​ന്ന​തിൽ ഒരു രസവും കാ​ണി​ല്ല. എങ്കി​ലും പ്രിൻ​സി​പ്പ​ലായ അദ്ദേ​ഹം പറ​യു​ന്ന​തു കേ​ട്ടു് ലക്ച​റർ​മാ​രായ ഞങ്ങൾ​ക്കു ചി​രി​ക്കാ​തി​രി​ക്കാൻ പറ്റു​മോ? ഇല്ലാ​ത്ത ചിരി വരു​ത്തി ഞങ്ങൾ ചി​രി​ക്കും. കാ​മ്പി​ശ്ശേ​രി​യോ അടൂർ ഭാ​സി​യോ നേ​ര​മ്പോ​ക്കു പറ​യു​മ്പോൾ അതിൽ ചി​രി​ക്കാ​നൊ​ന്നു​മി​ല്ലെ​ങ്കിൽ ചി​രി​ക്കേ​ണ്ട​തി​ല്ല. അവർ​ക്കു് അതു​കൊ​ണ്ടു് ഒരു വല്ലാ​യ്മ​യു​മി​ല്ല. സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ലു​മു​ണ്ടു് ഈ സ്ഥി​തി​വി​ശേ​ഷം. ചി​ല​രെ​ഴു​തു​ന്ന​തു് എത്ര ‘ട്രാ​ഷാ’യാലും അതൊ​ക്കെ കേ​മ​മാ​ണെ​ന്നു ചി​ലർ​ക്കു പറ​ഞ്ഞേ മതി​യാ​വൂ. പറ​ഞ്ഞി​ല്ലെ​ങ്കിൽ ക്ലി​ക്കിൽ നി​ന്നു്, കക്ഷി​യിൽ നി​ന്നു് അവർ ബഹി​ഷ്ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ടും. ശു​ഷ്ക​ഹാ​സ്യോ​ത്പാ​ദ​ക​മായ ഈ ബലാ​ത്കാര ഹസിതം കു​റ​ച്ചൊ​ന്നു​മ​ല്ല നമ്മു​ടെ നി​രൂ​പ​ണ​ത്തെ ജീർ​ണ്ണി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​തു്.

ഇതെ​ഴു​തു​ന്ന ആൾ ‘അലി​ഗ​റി’ എന്ന ടെ​ക്നി​ക്കി​നെ വെ​റു​ക്കു​ന്നു. ഭാ​വ​ന​യു​ടെ അതി​പ്ര​സ​രം കൊ​ണ്ടു് കാഫ്ക യെ​പ്പോ​ലു​ള്ള സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​ന്മാർ അലി​ഗ​റി​യെ ചേ​തോ​ഹ​ര​മാ​ക്കാ​റു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും അതു് (അലി​ഗ​റി) അന്ത​രം​ഗ​സ്പർ​ശി​യ​ല്ല: ബഹിർ​ഭാ​ഗ​സ്ഥ​മാ​ണു്. കല താ​ജ്മ​ഹ​ലാ​ണെ​ങ്കിൽ അലി​ഗ​റി ആ ശവ​കു​ടീ​ര​ത്തി​ന്റെ കേ​ടു​പാ​ടു​കൾ തീർ​ക്കാ​നാ​യി വർ​ഷ​ത്തി​ലൊ​രി​ക്കൽ കെ​ട്ടി​യു​യർ​ത്തു​ന്ന ‘സ്കാ​ഫോൾ​ഡി​ങ്’—ചട്ട​ക്കൂ​ടു—മാ​ത്ര​മാ​ണു്. കല സഹ​ജാ​വ​ബോ​ധ​മാ​ണു്; അലി​ഗ​റി ഒരു​ത​ര​ത്തി​ലു​ള്ള ധി​ഷ​ണാ​വ്യാ​പാ​ര​വും. ഒരി​ക്കൽ വാ​യി​ച്ചു കഴി​ഞ്ഞാൽ അതി​ന്റെ ആകർ​ഷ​ക​ത്വം നശി​ക്കും. കണ്ണു കെ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു് വാഹന ഗതാ​ഗ​ത​വും ജന​സ​ഞ്ചാ​ര​വും കൂടിയ രാ​ജ​വീ​ഥി​യിൽ​ക്കൂ​ടെ മോ​ട്ടോർ സൈ​ക്കിൾ വേ​ഗ​ത്തി​ലോ​ടി​ക്കു​ന്ന​വ​ന്റെ സൂ​ത്രം മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞാൽ അയാ​ളോ​ടു നമു​ക്കു പു​ച്ഛം തോ​ന്നും. അതിനു സദൃ​ശ​മായ മാ​ന​സിക നി​ല​യാ​ണു് അലി​ഗ​റി​യു​ടെ പാ​രാ​യ​ണം ഉള​വാ​ക്കുക. (കണ്ണു് എത്ര ഇറു​ക്കി​ക്കെ​ട്ടി​യാ​ലും കണ്ണി​നും മൂ​ക്കി​നും ഇട​യ്ക്കു​ള്ള വി​ട​വി​ലൂ​ടെ മോ​ട്ടോർ സൈ​ക്കി​ളു​കാ​ര​നു് റോഡ് കാണാം. ആ വിടവു കൂടെ അട​ച്ചാൽ കണ്ണു കെ​ട്ടിയ ഒരു​ത്ത​നും മോ​ട്ടോർ സൈ​ക്കിൾ ഓടി​ക്കാൻ പറ്റു​കി​ല്ല.)

മണി​യൂർ ഇ. ബാലൻ ദേ​ശാ​ഭി​മാ​നി വാ​രി​ക​യി​ലെ​ഴു​തിയ “പശു ഒരു സാധു മൃ​ഗ​മാ​കു​ന്നു” എന്ന കഥ ഇന്ത്യ​യു​ടെ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യെ പരി​ഹ​സി​ക്കു​ന്ന ഒര​ലി​ഗ​റി​യാ​ണു്. പരി​ഹാ​സം ഓർ​വെ​ല്ലി ന്റെ 1984 പോ​ലെ​യോ ‘അനിമൽ ഫാം’ പോ​ലെ​യോ സു​ശ​ക്ത​മാ​യാൽ അനു​വാ​ച​ക​നു പരാ​തി​യി​ല്ല; അതല്ല ഈ അലി​ഗ​റി​യു​ടെ സ്ഥി​തി. ഇതു് ധി​ഷ​ണ​യു​ടെ വി​ലാ​സം പോ​ലു​മി​ല്ലാ​ത്ത വി​ര​സ​മായ ‘ട്രാ​ക്റ്റാ’ണു്.

അടു​ത്ത കാ​ല​ത്തു് ആത്മ​ഹ​ത്യ ചെയ്ത കെ​സ്ല​റെ ക്കു​റി​ച്ചു് ‘ചിന്ത’ വാ​രി​ക​യിൽ വി​മർ​ശ​ന​പ​ര​മായ ലേ​ഖ​ന​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ആശയ വി​മർ​ശ​ന​ത്തി​ന്റെ ആവ​ശ്യ​ക​ത​യിൽ കവി​ഞ്ഞ ചൂടു് ആ പ്ര​ബ​ന്ധ​ത്തിൽ​നി​ന്നു് അനു​ഭ​വ​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ അക്കാ​ര്യം ഞാൻ പി. ഗോ​വി​ന്ദ​പ്പി​ള്ള യോടു് പറ​ഞ്ഞു. പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​വേ​ദി​യിൽ സു​ശ​ക്ത​മായ രീ​തി​യിൽ ആശ​യ​ങ്ങ​ളെ വി​മർ​ശി​ക്കു​ന്ന ആളാ​ണു് അദ്ദേ​ഹം. എങ്കി​ലും സ്വ​കാ​ര്യ സം​ഭാ​ഷ​ണ​ത്തിൽ സു​ജ​ന​മ​ര്യാ​ദ​യെ ലം​ഘി​ക്ക​രു​ത​ല്ലോ എന്നു കരുതി അദ്ദേ​ഹം വി​ന​യ​ത്തോ​ടെ മൗനം അവ​ലം​ബി​ക്കു​ക​യേ​യു​ള്ളൂ. എന്റെ അഭി​പ്രാ​യ​ത്തി​നെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ചു് ഗോ​വി​ന്ദ​പ്പി​ള്ള ഒന്നും പറ​ഞ്ഞി​ല്ല. പു​ഞ്ചി​രി പൊ​ഴി​ച്ചു നി​ന്ന​തേ​യു​ള്ളു.

എന്താ​ണു് കെ​സ്ല​റു​ടെ പ്ര​ധാ​ന​പ്പെ​ട്ട ആശയം? തന്മാ​ത്ര​കൾ (molecules) ഒരു​മി​ച്ചു ചേർ​ന്നു് ‘ഓർ​ഗ​ന​ല​സ്’ ഉണ്ടാ​കു​ന്നു (organelles = cell organ, സവി​ശേ​ഷ​മായ കൃ​ത്യം അനു​ഷ്ഠി​ക്കു​ന്ന ‘സെൽ’, ഓർഗനൽ). ഓർ​ഗ​ന​ല​സ് ഒരു​മി​ച്ചു ചേർ​ന്നു സെ​ല്ലു​കൾ ഉണ്ടാ​കു​ന്നു. സെ​ല്ലു​കൾ ചേർ​ന്നു് ടി​ഷ്യൂ, അവ​യ​വ​ങ്ങൾ ഉണ്ടാ​കു​ന്നു. ഇവ വൈ​പു​ല്യ​മാർ​ന്ന ദഹ​നേ​ന്ദ്രി​യം, സി​രാ​ച​ക്രം ഇവ​യാ​യി മാ​റു​ന്നു. ഇവ​യെ​ല്ലാം ചേർ​ന്നു് ജീ​വ​നു​ള്ള പു​രു​ഷ​നോ സ്ത്രീ​യോ ഉണ്ടാ​കു​ന്നു. വ്യ​ക്തി​കൾ ചേർ​ന്നു കു​ടും​ബ​ങ്ങൾ, വർ​ഗ്ഗ​ങ്ങൾ, സമു​ദാ​യ​ങ്ങൾ, രാ​ഷ്ട്ര​ങ്ങൾ ഇവ ഉണ്ടാ​കു​ന്നു. ഇവ​യെ​യെ​ല്ലാം—തന്മാ​ത്ര​കൾ തൊ​ട്ടു മനു​ഷ്യർ വരെ​യും മനു​ഷ്യർ തൊ​ട്ടു സമൂ​ഹ​ങ്ങൾ വരെ​യു​ള്ള സത്ത​ക​ളെ​യെ​ല്ലാം—സാ​ക​ല്യാ​വ​സ്ഥ​യാ​യി പരി​ഗ​ണി​ക്കാം. സാ​ക​ല്യാ​വ​സ്ഥ​യു​ടെ ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളാ​യും കരു​താം. സാ​ക​ല്യാ​വ​സ്ഥ​യി​ലു​ള്ള​തും ഭാ​ഗാ​വ​സ്ഥ​യി​ലു​ള്ള​തു​മായ ഇവ​യ്ക്കു് ‘ഹോ​ളോൻ​സ്’ (holons) എന്നു് കെ​സ്ലർ പേ​രി​ട്ടു. ഓരോ ഹോ​ളോ​ണി​നും പര​സ്പ​ര​വി​രു​ദ്ധ​ങ്ങ​ളായ പ്ര​വ​ണ​ത​ക​ളു​ണ്ടെ​ന്നും അദ്ദേ​ഹം അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു. ഒന്നു്: സാ​ക​ല്യാ​വ​സ്ഥ​യോ​ടു ചേർ​ന്നു പ്ര​വർ​ത്തി​ക്കാ​നു​ള്ള ഭാ​ഗ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​വ​ണത. രണ്ടു്: വ്യ​ക്തി​നി​ഷ്ഠ​മായ ‘സ്വ​യം​ഭ​ര​ണാ​വ​കാ​ശം’ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു കൊ​ണ്ടു് തന്റേ​ടം കാ​ണി​ക്കാ​നു​ള്ള പ്ര​വ​ണത. ജീ​വ​ശാ​സ്ത്ര​പ​ര​മോ സാ​മൂ​ഹി​ക​മോ ആയ ഘട​ന​ക​ളിൽ ഓരോ ഹോ​ളോ​ണും സ്വ​ന്തം വ്യ​ക്തി​ത്വം പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. സാ​ക​ല്യാ​വ​സ്ഥ​യു​ടെ ആജ്ഞ​യ​നു​സ​രി​ച്ചു് വി​ധേ​യ​ത്വം കാ​ണി​ക്കു​ന്നു. രണ്ടു പ്ര​വ​ണ​ത​ക​ളും വി​രു​ദ്ധ​ങ്ങ​ളാ​ണു്; പക്ഷേ, പര​സ്പ​രം പൂ​ര​ക​ങ്ങ​ളും. അരോ​ഗ​മായ സമു​ദാ​യ​ത്തിൽ ഈ വി​രു​ദ്ധ​പ്ര​വ​ണ​ത​കൾ​ക്കു സമനില (balance) കാണും. (ഈ ആശ​യ​സം​ക്ഷേ​പ​ത്തിൽ ഒട്ടും മൗ​ലി​ക​ത​യി​ല്ല. The Tao of Physics എന്ന ഗ്ര​ന്ഥ​മെ​ഴു​തി വി​ശ്വ​പ്ര​ശ​സ്തി​യാർ​ജ്ജി​ച്ച ഫ്രി​റ്റ്ജോ​ഫ് കേപ്ര യുടെ The Turning Point എന്ന ഉജ്ജ്വ​ല​മായ ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തിൽ നി​ന്നു് എടു​ത്ത​താ​ണി​തു്. ഈ ഗ്ര​ന്ഥം വാ​യി​ച്ചു​നോ​ക്കാൻ ഞാൻ വാ​യ​ന​ക്കാ​രോ​ടു് അപേ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു.)

ജഗ​ത്സം​ബ​ന്ധീ​യ​മായ ശക്തി​വി​ശേ​ഷം രണ്ടു​വി​ധ​ത്തി​ലാ​ണു് പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​കു​ന്ന​തെ​ന്നു് അര​വി​ന്ദ ഘോഷി ന്റെ ശി​ഷ്യ​നായ നളി​നീ​കാ​ന്ത ഗുപ്ത പറ​യു​ന്നു. (1) ഒരു വ്യ​ക്തി​യിൽ (2) പല വ്യ​ക്തി​ക​ളി​ലൂ​ടെ അവൈ​യ​ക്തി​ക​മാ​യി. ചി​ല​പ്പോൾ വ്യ​ക്തി​ക​ളി​ല്ലാ​തെ അതൊരു Mass movement മാ​ത്ര​മാ​യി​രി​ക്കും. മനു​ഷ്യ​ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ ഇവർ ഒരു പുതിയ സത്യ​ത്തി​ന്റെ പ്രാ​ദുർ​ഭാ​വ​മു​ണ്ടാ​ക്കും. ഒരു വ്യ​ക്തി​യിൽ ജഗ​ത്തി​ന്റെ ശക്തി​വി​ശേ​ഷം ആവിർ​ഭ​വി​ച്ച​പ്പോ​ഴാ​ണു് നമ്മൾ ബു​ദ്ധൻ, ശ്രീ​രാ​മ​കൃ​ഷ്ണ​പ​ര​മ​ഹം​സൻ, രമ​ണ​മ​ഹർ​ഷി, ശ്രീ​നാ​രാ​യ​ണൻ ഈ ആചാ​ര്യ​ന്മാ​രെ കണ്ട​തു്. ജന​ക്കൂ​ട്ട​ത്തിൽ ആ ശക്തി​വി​ശേ​ഷ​ത്തി​ന്റെ പ്രാ​ദുർ​ഭാ​വം ഉണ്ടാ​യ​പ്പോൾ അതു് ഫ്ര​ഞ്ച്വി​പ്ളവ മായി, റഷ്യൻ​വി​പ്ളവ മായി. ആ വി​പ്ള​വ​ങ്ങ​ളു​ടെ കെ​ടു​തി​കൾ നേ​താ​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ​യും നന്മ​കൾ ബഹു​ജ​ന​ത്തി​ന്റേ​തു​മാ​ണു്. ജന​ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ ഒരു നൂ​ത​ന​സ​ത്യം ശ്രീ​നാ​രാ​യ​ണൻ പ്ര​കാ​ശി​പ്പി​ച്ച​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് രവീ​ന്ദ്ര​നാഥ ടാ​ഗോ​റും മഹാ​ത്മാ​ഗാ​ന്ധി യും വി​നോ​ബാ​ഭാ​വേ യും എസ്. രാ​ധാ​കൃ​ഷ്ണ​നും രമ​ണ​മ​ഹർ​ഷി​യും അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മഹ​ത്ത്വ വി​ളം​ബ​രം ചെ​യ്ത​തു് (ദീപിക ആഴ്ച​പ്പ​തി​പ്പു്, ലക്കം 40-പുറം 25). മഹാ​ന്മാ​രു​ടെ പ്ര​ഭാ​വം ഏക​കേ​ന്ദ്ര​ക​വൃ​ത്ത​ങ്ങൾ​പോ​ലെ ലോ​ക​മാ​കെ വ്യാ​പി​ക്കും. ആചാ​ര്യ​ന്മാ​രു​ടെ സ്വാ​ധീ​നം ഒന്നി​നൊ​ന്നു വർ​ദ്ധി​ക്കു​ന്ന​തു് അതു​കൊ​ണ്ടാ​ണു്. ശ്രീ​നാ​രാ​യ​ണ​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു് മറ്റു മഹാ​ന്മാർ പറ​ഞ്ഞ​തു് വാ​രി​ക​യി​ലെ​ടു​ത്തു ചേർ​ത്ത ദീപിക വാ​രി​ക​യു​ടെ പത്രാ​ധി​പർ തന്റെ ഉചി​ത​ജ്ഞ​ത​യെ​യാ​ണു് സ്പ​ഷ്ട​മാ​ക്കുക.

പു​രു​ഷ​ന്മാർ​ക്കു് വി​മൻ​സ് കോ​ളേ​ജിൽ ജോലി നോ​ക്കാൻ താ​ല്പ​ര്യം. സ്ത്രീ​കൾ​ക്കു് മെൻസ് കോ​ളേ​ജിൽ ജോലി ചെ​യ്യാൻ കൊതി. ശി​ഖ​ണ്ഡി കേ​ര​ള​ത്തിൽ അവ​ത​രി​ച്ചാൽ? വി​മൻ​സ് കോ​ളേ​ജ് മതി​യെ​ന്നു പറയും. ശി​ഖ​ണ്ഡി​നി വന്നാ​ലോ? പു​രു​ഷ​ന്മാ​രു​ടെ കോ​ളേ​ജിൽ ജോലി വേ​ണ​മെ​ന്നു് വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ​മ​ന്ത്രി​യോ​ടു ശു​പാർശ ചെ​യ്യി​ക്കും.

ഒരുു കാ​ത​രാ​വ​സ്ഥ​യാ​ണു് എനി​ക്കെ​പ്പോ​ഴും. എന്റെ വി​ദ്യാർ​ത്ഥി​ക​ളാ​യി​രു​ന്ന ഐ. എ. എസ്. ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​ന്മാ​രെ മറ്റു​ള്ള​വ​രു​ടെ കാ​ര്യ​ങ്ങൾ​ക്കു വേ​ണ്ടി, ഞാൻ കാണാൻ പോ​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. അവർ ഇരി​ക്കാൻ പറ​ഞ്ഞാ​ലും എനി​ക്കു പേ​ടി​യാ​ണു് ഇരി​ക്കാൻ. അങ്ങ​നെ​യു​ള്ള ഞാൻ പോ​സ്റ്റോ​ഫീ​സിൽ എഴു​ത്തു തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കു​ന്നി​ട​ത്തു് ചെ​ന്നു കയ​റു​മോ? ഞാൻ വന്നി​ട്ടു​ണ്ടു് എന്നു് അറി​യി​ക്കാ​നാ​യി, ഓഫീസ് മു​റി​യു​ടെ വാ​തി​ല്ക്കൽ ഒന്നു നി​ന്നു. ഞാൻ അക​ത്തു കയ​റു​മെ​ന്നു കരുതി പോ​സ്റ്റ്മാ​സ്റ്റർ വന്നു തട​ഞ്ഞു. “ഞാൻ അക​ത്തേ​ക്കു പോകാൻ ഭാ​വി​ച്ചി​ല്ല” എന്നു പറ​ഞ്ഞി​ട്ടും അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു് വി​ശ്വാ​സ​മാ​യി​ല്ല. ഇതി​നി​ട​യിൽ പോ​സ്റ്റ്മാൻ രണ്ടെ​ഴു​ത്തു​കൾ കൊ​ണ്ടു തന്നി​ട്ടു് “സോർ​ട്ടി​ങ് കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല. സാറ് നി​ല്ക്ക​ണം,” എന്നു് എന്നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു. ആ രണ്ടെ​ഴു​ത്തു​കൾ പോ​സ്റ്റു​മാ​സ്റ്റ​റു​ടെ മേ​ശ​പ്പു​റ​ത്തു വച്ചി​ട്ടു് ഞാൻ അദ്ദേ​ഹ​ത്തോ​ടു് പറ​ഞ്ഞു: “തൊ​ട്ട​പ്പു​റ​ത്തു് മകൾ താ​മ​സി​ക്കു​ന്നു. അവിടെ പോ​യി​ട്ടു് തി​രി​ച്ചു വരാം. അപ്പോൾ സോർ​ട്ടി​ങ് കഴി​യു​മ​ല്ലോ”. പോ​സ്റ്റ്മാ​സ്റ്റർ ഒന്നും മി​ണ്ടി​യി​ല്ല. അര മണി​ക്കൂർ കഴി​ഞ്ഞു് ഞാൻ തി​രി​ച്ചെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ പോ​സ്റ്റ്മാ​സ്റ്റർ ഓഫീ​സി​ന്റെ ഒരു ഭാ​ഗ​ത്തു​ള്ള വസ​തി​യി​ലേ​ക്കു പോ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. എഴു​ത്തു​കൾ കൈ​യി​ലെ​ടു​ത്തു് പോകാൻ ഭാ​വി​ച്ച​പ്പോൾ ഞാൻ കോ​ളേ​ജിൽ പഠി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്ന ഗോ​പാ​ലൻ—അപ്പോൾ പോ​സ്റ്റോ​ഫീ​സി​ലെ ക്ലാർ​ക്കു്—എന്നോ​ടു് പറ​ഞ്ഞു. “സാറ് പോകാൻ വര​ട്ടെ. എന്റെ ഗു​രു​നാ​ഥ​നാ​ണു് അങ്ങു്. അങ്ങ​യെ ഈ വൃ​ത്തി​കെ​ട്ട​വൻ—പോ​സ്റ്റ്മാ​സ്റ്റർ—അപ​മാ​നി​ച്ചു. അയാൾ ഇപ്പോൾ വരും. അങ്ങ​യു​ടെ മുൻ​പിൽ വച്ചു് അയാളെ എനി​ക്കു നാലു ചീത്ത പറയണം”. ‘അതൊ​ന്നും അരു​തു്’ എന്നു ഞാൻ അറി​യി​ച്ചു തീ​രു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പു് പോ​സ്റ്റ്മാ​സ്റ്റർ വസ​തി​യിൽ നി​ന്നു തി​രി​ച്ചെ​ത്തി കസേ​ര​യിൽ ഉപ​വി​ഷ്ട​നാ​യി. ഗോ​പാ​ലൻ കോ​പാ​ക​ല​നാ​യി എന്റെ നേർ​ക്കു് തി​രി​ഞ്ഞു. എന്നി​ട്ടു് ഒരാ​ക്രോ​ശം: “നി​ങ്ങൾ എന്റെ മേ​ലു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നായ ഇദ്ദേ​ഹ​ത്തെ അപ​മാ​നി​ച്ചു. പോ​സ്റ്റ്മാൻ തന്ന രണ്ടെ​ഴു​ത്തു​കൾ എന്റെ മേ​ലാ​വി​ന്റെ ചെ​കി​ട്ടിൽ അടി​ക്കു​ന്ന മാ​തി​രി അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മേ​ശ​പ്പു​റ​ത്തി​ട്ടി​ട്ടു പോയി. നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ക്ലാ​സ്സിൽ ഞാൻ രണ്ടു വർഷം ഇരു​ന്നു​പോ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് ഞാൻ നി​ങ്ങ​ളെ കൂ​ടു​ത​ലൊ​ന്നും പറ​യു​ന്നി​ല്ല. പൊ​യ്ക്കൊ​ള്ളു”. വെൺ​മ​ണി എഴു​തി​യ​തു പോലെ ഞാൻ ‘കു​ല​വെ​ട്ടീ​ടിന കു​റ്റി​വാ​ഴ​പോ​ലെ’ നി​ന്നു പോയി. “പോ​കാ​ന​ല്ലേ പറ​ഞ്ഞ​തു്” എന്നു ശി​ഷ്യൻ വീ​ണ്ടും ഗർ​ജ്ജി​ച്ച​പ്പോൾ ഞാൻ ഭയ​ന്നു് പോ​സ്റ്റോ​ഫീ​സിൽ നി​ന്നു് ഓടി. ഒട്ടും ഭാ​വ​ന​യി​ല്ല ഇതിൽ. സത്യ​ത്തിൽ സത്യം.

ഈ ‘ഡബിൾ റോൾ’ നമ്മു​ടെ ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ​വി​ടെ​യും കാണാം. ശങ്ക​ര​ക്കു​റു​പ്പു് മഹാ​ക​വി​യെ​ന്നു് ഒരി​ക്കൽ അദ്ദേ​ഹം (വി​മർ​ശ​കൻ) പറ​യു​ന്നു. അടു​ത്ത നി​മി​ഷ​ത്തിൽ ജീ കവി​യേ​യ​ല്ലെ​ന്നു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ തന്നെ ഉദീ​ര​ണം. കട​മ്മ​നി​ട്ട രാ​മ​കൃ​ഷ്ണൻ നല്ല കവി​യെ​ന്നു് ഒരി​ക്കൽ, കവി പോ​യി​ട്ടു് പദ്യ കർ​ത്താ​വു പോ​ലു​മ​ല്ലെ​ന്നു് വേ​റൊ​രി​ക്കൽ. രണ്ടും ഒരാ​ളി​ന്റെ തന്നെ ഉക്തി​യ​ത്രേ. മാ​ന്യ​ന്മാ​രെ പീ​ഡി​പ്പി​ക്കു​ന്നു കൊ​ച്ചു നേ​താ​വു്. കാലം കഴി​യു​മ്പോൾ പീ​ഡി​പ്പി​ക്ക​ലി​നു് എതി​രാ​യി നിയമം നിർ​മ്മി​ക്കു​ന്ന മന്ത്രി അയാൾ തന്നെ. ഈ ഡബിൾ റോ​ളി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു് ജോൺസ് ടി. എൻ. നല്ലൊ​രു കഥ​യെ​ഴു​തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ഞാ​യ​റാ​ഴ്ച വാ​രി​ക​യിൽ (നപും​സ​ക​ങ്ങ​ളു​ടെ ഗാനം).

പവനൻ എനി​ക്ക​യ​ച്ച കത്തു് അതേ രീ​തി​യിൽ താഴെ കൊ​ടു​ക്കു​ന്നു. കമ​ന്റി​ല്ല.

“താ​ങ്കൾ കു​റെ​ക്കാ​ല​മാ​യി എന്നെ മറ​ന്നി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നും ഞാ​നെ​ഴു​തു​ന്ന​തൊ​ന്നും വാ​യി​ക്കാ​റി​ല്ലെ​ന്നു​മാ​ണു് കരു​തി​യ​തു്. പക്ഷേ, ‘കലാ​കൗ​മു​ദി’യുടെ 435-ആം ലക്കം കണ്ട​പ്പോൾ ആശ്വാ​സ​മാ​യി. ഒരു പഴയ സു​ഹൃ​ത്തു് എന്ന നി​ല​യിൽ ഒരു ഉപ​ദേ​ശം തര​ട്ടെ: അസൂ​യ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു കാ​ര്യ​മി​ല്ല. കു​റ​ച്ചു മനു​ഷ്യ​ത്വം വേണം. പാ​ണ്ഡി​ത്യം മാ​ത്ര​മു​ണ്ടാ​യാൽ​പോര. മനു​ഷ്യ​നോ​ടു മനു​ഷ്യ​നെ​പ്പോ​ലെ പെ​രു​മാ​റ​ണം. ഉച്ചാ​ര​ണ​ശു​ദ്ധി നോ​ക്കി മനു​ഷ്യ​ന്റെ വില നി​ശ്ച​യി​ക്ക​രു​തു്. ഞാൻ സാ​ഹി​ത്യ അക്കാ​ദ​മി സെ​ക്ര​ട്ട​റി ആകു​ന്ന​തി​നു മു​മ്പും തി​ര​ക്കു​ള്ള ആളാ​യി​രു​ന്നു; അല്ലാ​താ​യാ​ലും തി​ര​ക്കൊ​ഴി​യാൻ പോ​കു​ന്നി​ല്ല. നി​ങ്ങൾ വൃ​ത്തി​കെ​ട്ട മാ​സി​ക​കൾ വാ​യി​ച്ചു സമയം പാ​ഴാ​ക്കു​ന്നു. ഞാൻ മനു​ഷ്യ​നു് ഉപ​യോ​ഗ​പ്ര​ദ​മായ വല്ല​തും ചെ​യ്യു​ന്നു. അതു​കൊ​ണ്ടു് ആളുകൾ എന്നെ വന്നു കാണും. പൊ​തു​യോ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ പ്ര​സം​ഗി​ക്കാൻ പോകും. സു​ഹൃ​ത്തു​ക്ക​ളു​മാ​യി സല്ല​പി​ക്കും. നി​ങ്ങ​ളോ? ഇങ്ങ​നെ​യൊ​ക്കെ എഴു​തേ​ണ്ടി​വ​രു​ന്ന​തിൽ ഖേ​ദ​മു​ണ്ടു്. എന്നാ​ലും നി​ങ്ങൾ നന്നാ​വാൻ പോ​കു​ന്നി​ല്ല”.

ടെ​ലി​ഫോ​ണിൽ വി​ളി​ച്ചു സം​സാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ മധു​ര​ശ​ബ്ദം. കേ​ട്ടാൽ സ്നേ​ഹം തോ​ന്നും. അങ്ങ​നെ​യി​രി​ക്കെ ആളിനെ നേ​രി​ട്ടു കണ്ടു. വൈ​രൂ​പ്യ​ത്തി​നു് ഒരാ​സ്പ​ദം. വേ​റൊ​രാൾ അതി​സു​ന്ദ​രി. സം​സാ​രി​ക്കാ​റി​ല്ല. അങ്ങ​നെ​യി​രി​ക്കെ ഇങ്ങോ​ട്ടു സം​സാ​രി​ച്ചു. ചി​ല​മ്പിയ ശബ്ദം. ചി​ല​മ്പിയ ശബ്ദ​മു​ള്ള​വൾ നി​ഷി​ദ്ധ​യാ​ണെ​ന്നു കാ​മ​ശാ​സ്ത്ര ഗ്ര​ന്ഥ​ങ്ങൾ. ബഹിർ​ഭാ​ഗ​സ്ഥ​ങ്ങ​ളായ കാ​ര്യ​ങ്ങൾ​കൊ​ണ്ടു് സത്യം മന​സ്സി​ലാ​ക്കാൻ വയ്യ.

മാ​തൃ​ഭൂ​മി​യിൽ വി​ജ​യ​ല​ക്ഷ്മി എഴു​തിയ “കാ​ലൊ​ച്ച” എന്ന “കാ​വ്യം” വാ​യി​ച്ചു. ഭാ​ഷ​യാ​കു​ന്ന കോ​ഴി​യു​ടെ കഴു​ത്തു ഞെ​രി​ക്കൂ. പപ്പും പൂ​ട​യും കള​യ​രു​തു്. തല കള​യ​രു​തു്. കാ​ലു​ര​ണ്ടും കള​യ​രു​തു്. മു​റി​ച്ചെ​ടു​ത്തു് കു​ട​ലും കരളും കു​ര​വ​ള​യും ഒക്കെ​ച്ചേർ​ത്തു പാ​ക​പ്പെ​ടു​ത്തു കു​ട​ലി​ന​ക​ത്തു​ള്ള കറു​ത്ത വസ്തു​പോ​ലും കള​യ​രു​തു്. മു​ള​കു്, ഉപ്പു്, മസാല ഇവ​യെ​ല്ലാം തോ​ന്നി​യ​പോ​ലെ ചേർ​ക്കൂ. അര മണി​ക്കൂർ വേ​വി​ക്കൂ. മാ​തൃ​ഭൂ​മി​യു​ടെ പ്ലേ​റ്റിൽ ചൂ​ടോ​ടെ വി​ള​മ്പൂ. കോ​ഴി​യു​ടെ കണ്ണു രണ്ടും തള്ളി​യി​രി​ക്കു​ന്നോ? സാ​ര​മി​ല്ല. വേ​ണ്ടു​വോ​ളം കഴി​ക്കൂ. പഴ​ഞ്ച​ന്മാർ​ക്കേ ഓക്കാ​ന​മു​ണ്ടാ​ക്കൂ. നവീ​ന​ന്മാർ സ്വാ​ദോ​ടെ മു​ഴു​വൻ അക​ത്താ​ക്കും. എന്നി​ട്ടു് അവർ പാടും: