മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു ലി​വ്റി​യു​ടേ​യും ഷേ​ലി​ന്റേ​യും മധ്യ​ത്തിൽ, മാ​ണ്ണിൽ​നി​ന്നു് ഊർ​ക്കി​നെ വേർ​തി​രി​ക്കു​ന്ന ആ ഉയർ​ന്ന പർ​വ​ത​പ്പ​ര​പ്പി​ന്റെ തെ​ക്കേ വക്ക​ത്താ​യി​ട്ടാ​ണു്. ഇക്കാ​ല​ത്തു് ആ സ്ഥലം വെ​ള്ള​വീ​ടു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും ഞാ​യ​റാ​ഴ്ച ദിവസം മി​ന്നി​ത്തി​ള​ങ്ങു​ന്ന പ്ര​മാ​ണി​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും ഭം​ഗി​കൂ​ടി​യ​തും സാ​മാ​ന്യം വലി​യ​തു​മായ ഒരു പട്ട​ണ​മാ​ണു്. 1823-ൽ അത്ര​യ​ധി​കം വെ​ള്ള​നി​റ​ത്തി​ലു​ള്ള വീ​ടു​ക​ളാ​വ​ട്ടെ അത്ര​യ​ധി​കം സം​തൃ​പ്തി​യോ​ടു​കൂ​ടിയ പൗ​ര​ന്മാ​രാ​വ​ട്ടെ മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ​യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല; അതു കാ​ട്ടു​പു​റ​ത്തു​ള്ള ഒരു ഗ്രാ​മം മാ​ത്ര​മേ ആയി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. കഴി​ഞ്ഞ നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലെ ചില വി​ലാ​സ​മ​ന്ദി​ര​ങ്ങൾ അവിടെ കാ​ണാ​മാ​യി​രു​ന്നു, നി​ശ്ച​യം​ത​ന്നെ; അന്ത​സ്സു​കൊ​ണ്ടും, ഇരി​മ്പു​പി​രി​യ​ഴി​യോ​ടു​കൂ​ടിയ ജനാ​ല​പ്പു​റം തട്ടു​കൾ​കൊ​ണ്ടും, അടഞ്ഞ വാ​തി​ലു​ക​ളു​ടെ വെ​ള്ള​നി​റ​ത്തി​ന്മേൽ എല്ലാ മാ​തി​രി​യി​ലു​മു​ള്ള പച്ച​നി​ഴ​ല്പ​ട​ങ്ങ​ളേ​യും വ്യാ​പി​പ്പി​ക്കു​ന്ന അതാതു നേർ​ത്ത കണ്ണാ​ടി​ച്ചി​ല്ലു​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ ദീർ​ഘ​ജ​നാ​ല​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും അവ എളു​പ്പ​ത്തിൽ കണ്ട​റി​യാ​വു​ന്ന​താ​ണു്. എങ്കി​ലും, അതെ​ന്തി​രു​ന്നാ​ലും, മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ ഒരു ഗ്രാ​മം​ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു. ജോ​ലി​യിൽ​നി​ന്നൊ​ഴി​ഞ്ഞ തു​ണി​ക്ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാ​രും പൂ​പ്പൽ പി​ടി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങിയ വക്കീൽ​മാ​രും ആ സ്ഥലം കണ്ടു​പി​ടി​ച്ചു കഴി​ഞ്ഞി​ല്ല; എവി​ടെ​യ്ക്കു​മു​ള്ള നി​ര​ത്തു​വ​ഴി​യു​ടെ വക്ക​ത്ത​ല്ലാ​യി​രു​ന്ന ആ സ്ഥലം ശാ​ന്ത​വും കൗ​തു​ക​ക​ര​വു​മാ​യി​രു​ന്നു; അവിടെ ആളുകൾ ചു​രു​ങ്ങിയ ചെ​ല​വി​ന്മേൽ, അത്ര​മേൽ സു​ഭി​ക്ഷ​ത​യോ​ടും സൗ​ക​ര്യ​ത്തോ​ടും കൂടിയ നാ​ട്ടു​പു​റ​ത്തെ കൃ​ഷീ​വ​ല​ജീ​വി​തം നയി​ച്ചു; ഒന്നു​മാ​ത്രം, ആ സ്ഥ​ല​ത്തി​ന്റെ ഉയർ​ച്ച​കാ​ര​ണം വെ​ള്ള​ത്തി​നു് അവിടെ ബഹു​ക്ഷാ​മ​മാ​ണു്.

അതു വളരെ ദൂ​ര​ത്തു​നി​ന്നു കൊ​ണ്ടു​വ​ര​ണം; ഗാ​ങ്ങി​ക്ക​ടു​ത്തു ഗ്രാ​മ​ത്തി​ന്റെ അറ്റ​ത്തു​ള്ള​വർ​ക്കു വെ​ള്ളം കാ​ട്ടി​ലു​ള്ള വലിയ കു​ള​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നു് എത്തി​ക്ക​ണം. പള്ളി​ക്കു ചു​റ്റു​മാ​യി ഷേ​ലി​ലേ​ക്കു പോ​കു​ന്ന വഴി​ക്കു​ള്ള ഗ്രാ​മ​ത്തി​ന്റെ മറു​വ​ശ​ത്തു​ള്ള​വർ​ക്കു താ​ഴ്‌​വാ​ര​ത്തി​ന്റെ പകു​തി​യി​റ​ക്ക​ത്തിൽ ഷേ​ലി​ലേ​ക്കു​ള്ള വഴി​യു​ടെ വക്ക​ത്തു, മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ​യിൽ​നി​ന്നു കാൽ​മ​ണി​ക്കൂർ നട​ക്കേ​ണ്ട ദൂ​ര​ത്തു്, ഒരു ചെ​റു​ചോ​ല​യിൽ മാ​ത്ര​മേ കു​ടി​ക്കാൻ നല്ല വെ​ള്ള​മു​ള്ളൂ.

ഇങ്ങ​നെ ഓരോ വീ​ട്ടു​കാ​രും ആവ​ശ്യ​മു​ള്ള വെ​ള്ളം ശേ​ഖ​രി​ക്കാൻ വളരെ ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടേ​ണ്ട​താ​യി​ക്ക​ണ്ടു. വലിയ വീ​ട്ടു​കാർ, പ്ര​ഭു​ക്ക​ന്മാർ—തെ​നാർ​ദി​യെ​രു​ടെ ചാ​രാ​യ​ക്കട ആ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ടു—ഒരു പാ​ത്രം വെ​ള്ള​ത്തി​നു് അര ഫാർ​തി​ങ് കൊ​ടു​ത്തു​വ​ന്നു; ഒരാൾ അതൊരു ജോ​ലി​യാ​ക്കി, മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ​യി​ലേ​ക്കാ​വ​ശ്യ​മു​ള്ള വെ​ള്ളം കൊ​ണ്ടു​ക്കൊ​ടു​ത്തു ദി​വ​സ​ത്തിൽ ഏക​ദേ​ശം എട്ടു സൂ വീതം സമ്പാ​ദി​ച്ചു പോ​ന്നു. പക്ഷേ, ഈ കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന മനു​ഷ്യൻ വേ​ന​ല്ക്കാ​ല​ത്തു വൈ​കു​ന്നേ​രം ഏഴു​മ​ണി​വ​രേ​യും മഴ​ക്കാ​ല​ത്തു് അഞ്ചു​മ​ണി​വ​രേ​യും മാ​ത്ര​മേ പണി​യെ​ടു​ത്തി​രു​ന്നു​ള്ളൂ; അതി​നാൽ, രാ​ത്രി​യാ​യി, പു​റ​ത്തെ വാ​തിൽ​ത​ഴു​തു നീ​ക്കി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞ​തി​നു ശേഷം, കു​ടി​ക്കാൻ ആർ​ക്കെ​ങ്കി​ലും വെ​ള്ള​മി​ല്ലെ​ന്നു വന്നാൽ ഒന്നു​കിൽ അയാൾ തന്നെ പോയി കൊ​ണ്ടു​വ​രും. അല്ലെ​ങ്കിൽ വേ​ണ്ടെ​ന്നു വെ​ക്കും.

ഇതാ​ണു് വാ​യ​ന​ക്കാർ ഒരു സമയം മറ​ന്നു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത ആ സാ​ധു​വി​ന്നു, കൊ​സെ​ത്തു​കു​ട്ടി​ക്ക്, ആകെ​യു​ള്ള ഭയം. കൊ​സെ​ത്തി​നെ​ക്കൊ​ണ്ടു തെ​നാർ​ദി​യെർ കു​ടും​ബ​ക്കാർ​ക്കു രണ്ടു​വി​ധ​ത്തിൽ ഉപ​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്നു എന്നു് ഓർ​മി​ക്കു​മ​ല്ലോ; അവർ അമ്മ​യെ​ക്കൊ​ണ്ടു പണം കൊ​ടു​പ്പി​ച്ചു, മക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു പണി​യെ​ടു​പ്പി​ച്ചു. അങ്ങ​നെ, അമ്മ​യു​ടെ പണം കൊ​ടു​ക്കൽ അവ​സാ​നി​ച്ച​പ്പോൾ—അതി​ന്റെ കാരണം നാം മുൻപു കഴി​ഞ്ഞ അധ്യാ​യ​ങ്ങ​ളിൽ വാ​യി​ച്ചു​വ​ല്ലോ—തെ​നാർ​ദി​യെർ​മാർ കൊ​സെ​ത്തി​നെ പി​ടി​ച്ചു​വെ​ച്ചു. അവ​രു​ടെ വീ​ട്ടിൽ അവൾ ഒരു ഭൃ​ത്യ​യു​ടെ സ്ഥാ​ന​മെ​ടു​ത്തു. ഈ നി​ല​യ്ക്കു വെ​ള്ളം ആവ​ശ്യ​മാ​യാൽ അവ​ളാ​ണു് അതു​പോ​യി കൊ​ണ്ടു​വ​രേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്ന​തു്. രാ​ത്രി ചോ​ല​യി​ലേ​ക്കു പോകുക എന്നു വി​ചാ​രി​ക്കു​മ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ വല്ലാ​തെ ഭയ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന ആ കു​ട്ടി, വീ​ട്ടിൽ വെ​ള്ളം ഒരി​ക്ക​ലും ഒഴി​യാ​തി​രി​ക്കു​ന്ന​തിൽ എപ്പോ​ഴും നന്നേ മന​സ്സി​രു​ത്തും.

1823-ലെ ക്രി​സ്തു​മ​സ്സു​കാ​ല​ത്തു മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ വി​ശേ​ഷി​ച്ചും ഭം​ഗി​പി​ടി​ച്ചു. മഴ​ക്കാ​ല​ത്തി​ന്റെ ആരംഭം സൗ​മ്യ​മ​ട്ടി​ലാ​യി​രു​ന്നു. അതേ​വ​രെ​യാ​യി​ട്ടും വലിയ മഞ്ഞും മൂ​ട​ലു​മു​ണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ല. പാ​രി​സ്സിൽ​നി​ന്നു വന്ന ചില വാ​യാ​ടി​വൈ​ദ്യ​ന്മാർ നഗ​ര​മു​ഖ്യ​ന്റെ സമ്മ​ത​ത്തി​ന്മേൽ ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലെ പ്ര​ധാ​ന​ത്തെ​രു​ക​ളി​ലൊ​ന്നിൽ തങ്ങ​ളു​ടെ ചന്ത​പ്പു​ര​ക​ളു​ണ്ടാ​ക്കി, ആ ബലം​ത​ന്നെ തണ​ലാ​ക്കി​പ്പി​ടി​ച്ച്, ഒരു​കൂ​ട്ടം സഞ്ചാ​രി​ക​ളായ വ്യാ​പാ​രി​ക​ളും പള്ളി​ക്ക​ടു​ത്തു തങ്ങ​ളു​ടെ കച്ച​വ​ട​പ്പു​ര​കൾ കെ​ട്ടി​യു​റ​പ്പി​ച്ചു, അതു ബൂ​ലാം​ഗർ ഇട​വ​ഴി​യി​ലേ​ക്കു​കൂ​ടി നീ​ണ്ടു​ചെ​ന്നു— തെ​നാർ​ദി​യെർ​മാ​രു​ടെ ചാ​രാ​യ​ക്കട നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു് അവി​ടെ​യാ​ണെ​ന്നു വാ​യ​ന​ക്കാർ പക്ഷേ, ഓർ​മി​ക്കു​മാ​യി​രി​ക്കും. ഈ കൂ​ട്ടർ ഹോ​ട്ട​ലു​ക​ളി​ലും ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​ക​ളി​ലും നി​റ​ഞ്ഞു. ആ ശാ​ന്ത​മായ പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു് ഒച്ച​പ്പാ​ടും ആഹ്ലാ​ദ​വും അവർ ഉണ്ടാ​ക്കി​ത്തീർ​ത്തു ഒരു വി​ശ്വ​സ്ത​നായ ചരി​ത്ര​കാ​ര​ന്റെ പ്ര​വൃ​ത്തി നട​ത്തു​വാൻ​വേ​ണ്ടി ഒരു കാ​ര്യം കൂടി ഇവിടെ തു​ടർ​ന്നു പറ​യേ​ണ്ട​തു​ണ്ടു്; പ്ര​ധാന തെ​രു​വിൽ ശേ​ഖ​രി​ച്ചി​രു​ന്ന അപൂർ​വ​വ​സ്തു​ക്ക​ളു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ ഒരു കാ​ഴ്ച​മൃ​ഗ​ശാ​ല​കൂ​ടി ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പഴ​ന്തു​ണി​കൾ മേ​ലി​ട്ടു് എവി​ടെ​നി​ന്നു വന്ന​വ​രെ​ന്നു് ആർ​ക്കും അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ​തെ​യു​ള്ള ചില വല്ലാ​ത്ത കോ​മാ​ളി​വേ​ഷ​ക്കാർ അതിൽ​വെ​ച്ച്, 1845 വരെ നമ്മു​ടെ മഹാ​രാ​ജാ​വി​ന്റെ കാ​ഴ്ച​ബം​ഗ്ലാ​വിൽ എത്തി​യി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത​വ​യും ഒരു കണ്ണി​ന്റെ സ്ഥാ​ന​ത്തു മൂ​ന്നു നി​റ​മു​ള്ള നാ​ട​യോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വ​യു​മായ ഒരു​ത​രം ഭയ​ങ്കര ‘ബ്ര​സീൽ’ക്ക​ഴു​കു​ക​ളെ 1823-ൽ മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ​യി​ലെ ഗ്രാ​മീ​ണ​ന്മാർ​ക്കു കാ​ണി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തി​രു​ന്നു. പ്ര​കൃ​തി​ശാ​സ്ത്ര​ജ്ഞ​ന്മാർ ഈവക പക്ഷി​ക​ളെ ‘കാ​ര​ക്കാര പോ​ളി​ബ​റ​സു്’ എന്നാ​ണു് വി​ളി​ച്ചു​വ​രു​ന്ന​തെ​ന്നു ഞാൻ വി​ശ്വ​സി​ക്കു​ന്നു; ഇവ കഴു​കു​ക​ളു​ടെ വം​ശ​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ട​വ​യാ​ണു്. ഗ്രാ​മ​ത്തിൽ​ച്ചെ​ന്നു് ഒതു​ങ്ങി​പ്പാർ​ക്കു​ന്ന​വ​രായ പണ്ട​ത്തെ ബോ​ണാ​പ്പാർ​ട്ടു​ക​ക്ഷി​യിൽ​പ്പെ​ട്ട ചില വൃ​ദ്ധ​ഭ​ട​ന്മാർ ഈ പക്ഷി​ക​ളെ വലിയ ഭക്തി​യോ​ടു​കൂ​ടി ചെ​ന്നു​ക​ണ്ടു. [1] ആ മൂ​ന്നു നി​റ​ത്തി​ലു​ള്ള നാട ഈശ്വ​രൻ തങ്ങ​ളു​ടെ കാ​ഴ്ച​മൃ​ഗ​ശാ​ലി​യി​ലേ​ക്കാ​യി അനു​ഗ്ര​ഹി​ച്ചു​ത​ന്ന ഒര​പൂർ​വ​വ​സ്തു​വാ​ണെ​ന്നു് ആ കോ​മാ​ളി​വേ​ഷ​ക്കാർ പര​ക്കെ പറ​ഞ്ഞു​ന​ട​ന്നു.

ക്രി​സ്തു​മ​സ്സു​ദി​വ​സം​ത​ന്നെ വൈ​കു​ന്നേ​രം വണ്ടി​ക്കാ​രും നട​ന്നു കച്ച​വ​ടം ചെ​യ്യു​ന്ന​വ​രു​മാ​യി ഒരു​കൂ​ട്ടം ആളുകൾ തെ​നാർ​ദി​യെ​രു​ടെ ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​യി​ലെ മദ്യ​പാ​ന​മു​റി​യിൽ നാലോ അഞ്ചോ മെ​ഴു​തി​രി​കൾ​ക്കു ചു​റ്റു​മാ​യി കു​ടി​ച്ചും​കൊ​ണ്ടും ചു​രു​ട്ടു വലി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടും ഇരി​ക്കു​ക​യാ​ണു്. എല്ലാ മദ്യ​ശാ​ല​ക​ളി​ലു​മു​ള്ള മു​റി​കൾ​പോ​ലെ​ത​ന്നെ ഈ മു​റി​യും കാ​ണ​പ്പെ​ട്ടു—മേശകൾ, ബീ​റ​ള​വു​പാ​ത്ര​ങ്ങൾ, കു​പ്പി​കൾ, കു​ടി​യ​ന്മാർ, ചു​രു​ട്ടു​വ​ലി​ക്കാർ, ഒക്കെ​ത്ത​ന്നെ; എങ്കി​ലും വെ​ളി​ച്ചം കു​റ​ച്ചേ ഉള്ളൂ. ഒച്ച അധി​ക​വും. എന്താ​യാ​ലും; അന്നു പ്ര​മാ​ണി​ക​ളു​ടെ ഇടയിൽ ഒരു പരി​ഷ്കാ​ര​മാ​യി​രു​ന്ന രണ്ടു സാ​ധ​ന​ങ്ങ​ളാൽ 1823-ാം വർ​ഷ​ത്തി​ലെ ഈ കാലം സൂ​ചി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു; ഒരു ബഹു​രൂ​പ​ദർ​ശി​നി​യും വള്ളു​ള്ള ഒരു തു​ത്ത​നാ​ക​വി​ള​ക്കും. മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ അത്താ​ഴം തയ്യാ​റാ​ക്കു​ക​യാ​ണു്; ഒരു കത്തു​ന്ന തീ​ക്കു​ണ്ഡ​ത്തി​നു മുൻ​പി​ലാ​യി അതി​രു​ന്നു വര​ണ്ടു​വ​രു​ന്നു; അവ​ളു​ടെ പ്രി​യ​ത​മൻ തന്റെ പതി​വു​കാ​രോ​ടു കൂ​ടി​യി​രു​ന്നു കു​ടി​ച്ചും​കൊ​ണ്ടു രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​വി​ഷ​യ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി പ്ര​സം​ഗി​ക്കു​ക​യാ​ണു്.

പ്ര​ധാ​ന​മാ​യി സ്പെ​യി​നി​ലെ യു​ദ്ധ​വും ദാൻ​ഗു​ലീം ദ്യൂ​ക്കും സ്ഥ​ലം​പി​ടി​ച്ചു. ആ രാ​ജ്യ​ഭ​ര​ണ​സം​ബ​ന്ധി​ക​ളായ സം​ഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ ശരി​ക്ക് ആ പ്ര​ദേ​ശ​ത്തെ കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളെ​പ്പ​റ്റി മാ​ത്ര​മായ ചില ആവ​ര​ണ​വാ​ക്യ​ങ്ങൾ ആർ​ത്തു​വി​ളി​കൾ​ക്കു​ള്ളി​ലൂ​ടെ ഇങ്ങ​നെ കേൾ​ക്കാ​മാ​യി​രു​ന്നു; ‘നാ​ന്തെ​രി​നും സ്യു​സ്നെ​യ്ക്കും അടു​ത്തു​ള്ള പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ മു​ന്തി​രി​വ​ള്ളി​കൾ ധാ​രാ​ളം തട്ടി​ത്ത​ഴ​ച്ചു വള​രു​ന്നു​ണ്ടു്. പത്തു കി​ട്ടു​മെ​ന്നു വെ​ച്ചേ​ട​ത്തു പന്ത്ര​ണ്ടു​ണ്ടാ​വു​ന്നു. ചക്കി​ലി​ട്ടാൽ നീരു ധാ​രാ​ളം വരു​ന്ന​വ​യാ​ണു്.’ ‘പക്ഷേ, മു​ന്തി​രി​ങ്ങ പഴു​ക്കാൻ പാ​ടി​ല്ല. ഉവ്വോ?’ ‘ആ ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ മു​ന്തി​രി​ങ്ങ പഴു​ത്തു​കൂ​ടാ; വസ​ന്ത​മാ​യാൽ ഉടനെ വീ​ഞ്ഞിൽ ഒരെ​ണ്ണ​ച്ഛായ വരു​ന്നു.’ ‘അപ്പോൾ അവി​ട​ത്തെ വീ​ഞ്ഞു നന്നേ കനം കു​റ​ഞ്ഞ​താ​ണു്?’ ‘അതി​ലും സാ​ര​മി​ല്ലാ​ത്ത വീ​ഞ്ഞു​ണ്ടു്. മു​ന്തി​രി​ങ്ങ പച്ച​യിൽ​ത്ത​ന്നെ അറു​ക്ക​ണം.’ മറ്റും മറ്റും.

അല്ലെ​ങ്കിൽ ഒരു ചക്കു​കാ​രൻ വി​ളി​ച്ചു​പ​റ​യും; ‘ചാ​ക്കു​ക​ളി​ലു​ള്ള​തി​നു് ഉത്ത​ര​വാ​ദി​കൾ ഞങ്ങ​ളാ​ണോ? ചേ​റി​ക്ക​ള​ഞ്ഞാൽ പോ​വാ​ത്ത ചെ​റു​മ​ണി കാണാം, ഞങ്ങൾ​ക്കു പൊ​ടി​ക്കാ​തെ നി​വൃ​ത്തി​യി​ല്ല; കള​ങ്ങൾ, പെ​രി​ഞ്ചീ​ര​കം, മൊ​ച്ച​ക്കൊ​ട്ട​പ്പ​യ​റു്, വക്ക​വി​ത്തു്, എന്നി​ല്ല മറ്റു പല പു​ല്ലു​ക​ളു​മു​ണ്ടാ​വും; വെ​ള്ളാ​റ​ക്ക​ല്ലു പി​ന്നെ പറ​യേ​ണ്ടാ; ചില കോ​ത​മ്പ​ത്തിൽ നി​റ​ച്ചും അതാ​ണു്, വി​ശേ​ഷി​ച്ചും ബ്രി​ട്ടൻ കോ​ത​മ്പ​ത്തിൽ. ബ്രി​ട്ടൻ കോ​ത​മ്പം പൊ​ടി​ക്കു​ന്ന കാ​ര്യം എനി​ക്ക​ത്ര ഇഷ്ട​മ​ല്ല; ആണി​ക​ളു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ തു​ലാ​ങ്ങൾ ഈർ​ന്നു മു​റി​ക്കു​വാൻ വാ​ള​ന്മാർ​ക്ക് എത്ര​ക​ണ്ടു് രസ​മു​ണ്ടാ​കും? പൊ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ ഉണ്ടാ​വു​ന്ന ചീ​ത്ത​പ്പൊ​ടി നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാ​മ​ല്ലോ. എന്നി​ട്ട് കോ​ത​മ്പ​പ്പൊ​ടി നന്നാ​യി​ല്ലെ​ന്നു് ആളുകൾ കല​ശൽ​കൂ​ട്ടു​ന്നു. അവ​രു​ടെ പക്ക​ലാ​ണു് തെ​റ്റു്. പൊടി നന്നാ​വാ​ത്ത​തു ഞങ്ങ​ളു​ടെ കു​റ്റ​മ​ല്ല.

രണ്ടു ജനാ​ല​ക​ളു​ടെ ഇട​യ്ക്കാ​യി, വസ​ന്തം വന്നാൽ തനി​ക്കു ചെ​യ്യാ​നു​ള്ള എന്തോ പു​ല്പ​റ​മ്പു​പ​ണി​യു​ടെ കൂലി തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്തു​വാൻ നോ​ക്കു​ന്ന ഒരു വസ്തു​വു​ട​മ​സ്ഥ​നോ​ടു​കൂ​ടി, ഇരു​ന്നു കു​ടി​ക്കു​ന്ന ഒരു പു​ല്ല​രി​യൽ​ക്കാ​രൻ പറ​യു​ക​യാ​ണു്: ‘പു​ല്ലു നന​യു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു ദോ​ഷ​മി​ല്ല. അതു കു​റേ​ക്കൂ​ടി വേ​ഗ​ത്തിൽ അരി​ഞ്ഞാൽ കി​ട്ടും. മഞ്ഞു നല്ല​താ​ണു്, സേർ, പു​ല്ലി​നു് അതു​കൊ​ണ്ടു മറ്റൊ​ന്നും വരാ​നി​ല്ല. നി​ങ്ങ​ളു​ടെ പു​ല്ലു നന്നേ ഇള​യ​താ​ണു്; ഇപ്പോ​ഴും അതു മു​റി​ക്കാൻ ഞെ​രു​ക്ക​മു​ണ്ടു്. അതു വല്ലാ​ത്ത ഇള​യ​തു്. അതു് ഇരു​മ്പു കൊ​ണ്ടു ചെ​ന്നാൽ കു​ഴ​യും.’ മറ്റും മറ്റും.

കൊ​സെ​ത്തു് പതി​വു​സ്ഥ​ല​ത്തു​ണ്ടു്; അവൾ തീ​ക്കു​ഴ​ലോ​ട​ടു​ത്തു​ള്ള അടു​ക്കള മേ​ശ​യു​ടെ ചു​വ​ട്ടി​ലെ പല​ക​മേൽ ഇരി​ക്കു​ന്നു. അവൾ മേ​ലി​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള​തു് കീ​റ​ത്തു​ണി​യാ​ണു്; നഗ്ന​ങ്ങ​ളായ കാ​ല​ടി​കൾ മര​പ്പാ​പ്പാ​സ്സു​ക​ളിൽ തി​രു​കി​യി​രി​ക്കു​ന്നു; അടു​പ്പി​ന്റെ വെ​ളി​ച്ച​ത്തിൽ അവൾ തെ​നാർ​ദി​യെർ​ക്കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു​ള്ള​തെ​ന്നു വി​ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള രോ​മ​ക്കീ​ഴ്ക്കാ​ലു​റ​കൾ തു​ന്നി​യു​ണ്ടാ​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നു കാണാം. കസാ​ല​കൾ​ക്കി​ട​യിൽ ഒരു ചെറിയ പൂ​ച്ച​ക്കു​ട്ടി ഓടി​ക്ക​ളി​ക്കു​ന്നു. അടു​ത്ത മു​റി​യിൽ​നി​ന്നു് രണ്ടു വി​രു​തൻ​കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ ചി​രി​യും സം​സാ​ര​വും കേൾ​ക്കാ​മാ​യി​രു​ന്നു. അതു് എപ്പൊ​നൈ​നും അസെൽ​മ​യു​മാ​ണു്.

തീ​ക്കു​ഴൽ​മു​ക്കിൽ ഒരൊ​മ്പ​തി​ഴ​ച്ച​മ്മ​ട്ടി ഓരോ​ന്നി​ന്മേൽ തൂ​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്നു.

ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു വീ​ട്ടിൽ എവി​ടെ​യോ ഉള്ള ഒരു പി​ഞ്ചു​കു​ട്ടി​യു​ടെ കര​ച്ചിൽ ആ ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​യി​ലെ ലഹ​ള​യ്ക്കി​ട​യി​ലൂ​ടെ മാ​റ്റൊ​ലി​ക്കൊ​ള്ളും. കഴി​ഞ്ഞു​പോയ മഴ​ക്കാ​ല​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നിൽ തെ​നാർ​ദി​യെർ​മാർ​ക്കു​ണ്ടായ — ‘എങ്ങ​നെ​യെ​ന്നെ​നി​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ.’ അവൾ പറ​ഞ്ഞു, ‘തണു​പ്പി​ന്റെ ശക്തി’—ഒരു ചെ​റു​കു​ട്ടി​യാ​യി​രു​ന്നു അതു്; അതിനു മൂ​ന്നു വയ​സ്സു കഴി​ഞ്ഞു. അമ്മ അതിനെ വളർ​ത്തി​യു​ണ്ടാ​ക്കി; പക്ഷേ, അവൾ​ക്ക​തി​നെ ഇഷ്ട​മി​ല്ല. ചെ​ക്ക​ന്റെ ലഹ​ള​പി​ടി​ച്ചു​ള്ള ഒച്ച വല്ലാ​തെ അസ്വാ​സ്ഥ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​ത്തു​ട​ങ്ങി​യാൽ, ‘നി​ങ്ങ​ളു​ടെ മകൻ നി​ല​വി​ളി​ക്കൂ​ട്ടു​ന്നു’ തെ​നാർ​ദി​യെർ പറയും. ‘ഒന്നു​പോ​യി നോ​ക്കൂ, എന്താ​ണ​വ​നു വേ​ണ്ട​തു്’ ‘ഉം!’ അമ്മ മറു​പ​ടി പറയും. ‘അവൻ എന്നെ സ്വൈ​രം കെ​ടു​ത്തു​ന്നു.’ ആരും നോ​ക്കാ​ത്ത ആ കു​ട്ടി ഇരു​ട്ട​ത്തു കി​ട​ന്നു് അലറും.

ഇതു​വ​രെ ഈ പു​സ്ത​ക​ത്തിൽ തെ​നാർ​ദി​യെർ​മാ​രു​ടെ മു​ഖാ​കൃ​തി മാ​ത്ര​മേ കാ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ള്ളു, ആ ദമ്പ​തി​ക​ളു​ടെ നാ​ലു​പു​റ​വും ഒന്നു നട​ന്നു് എല്ലാ ഭാ​ഗ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചും ആലോ​ചി​ക്കേ​ണ്ട കാലം എത്തി​പ്പോ​യി.

തെ​നാർ​ദി​യെ​രു​ടെ അമ്പ​താ​മ​ത്തെ പി​റ​ന്നാൾ ഇതാ കഴി​ഞ്ഞു; മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ​ക്കു നാ​ല്പ​താ​വാൻ പോ​കു​ന്നു—സ്ത്രീ​കൾ​ക്കാ​വു​മ്പോൾ അതു് അമ്പ​തി​നു സമ​മാ​ണു്; അപ്പോൾ ഭർ​ത്താ​വി​ന്നും ഭാ​ര്യ​യ്ക്കും വയ​സ്സു​കൊ​ണ്ടു യോ​ജി​പ്പു​ണ്ടു്.

ഈ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ​യെ ആദ്യ​മാ​യി കണ്ട​തു​മു​ത​ല്ക്ക് അവ​ളെ​പ്പ​റ്റി​യു​ള്ള ഓർമ—വീ​ണ്ടും നീ​ല​ക്ക​ണ്ണും ചെ​മ്പൻ​മു​ടി​യും വെ​ളു​ത്ത നി​റ​വു​മാ​യി, ചു​ക​ന്നു, തടി​ച്ചു, കൂർ​ത്ത മു​ഖ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ദേഹം പര​ന്നു. കനം തൂ​ങ്ങി, ചു​റു​ചു​റു​ക്കു​ള്ള ആ സ്വ​രൂ​പം—വാ​യ​ന​ക്കാർ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​പോ​രു​ന്നു​ണ്ടാ​വും; ഞങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ള​തു​പോ​ലെ, ചന്ത​സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളിൽ വെ​ച്ചു തങ്ങ​ളു​ടെ തല​മു​ടി​ത്തു​മ്പ​ത്തു നി​ര​ത്തു വി​രി​ക്ക​ല്ലു​കൾ കെ​ട്ടി​ത്തൂ​ക്കി ‘സർ​ക്ക​സ്സു’ കാ​ണി​ക്കു​ന്ന അത്ത​രം വല്ലാ​ത്ത ചില കൂ​റ്റൻ പെ​ണ്ണു​ങ്ങ​ളു​ള്ള​തിൽ ഒന്നാ​യി​രു​ന്നു അവൾ. വീ​ട്ടി​ലു​ള്ള എല്ലാ പ്ര​വൃ​ത്തി​ക​ളും അവ​ളെ​ടു​ക്കും—കി​ട​ക്ക വി​രി​ക്കും, പാ​ത്രം മോറും, വെ​ക്കും, മറ്റെ​ല്ലാം ചെ​യ്യും. കൊ​സെ​ത്താ​യി​രു​ന്നു അവൾ​ക്ക് ആകെ​യു​ള്ള ദാസി—ആന​യു​ടെ ഭൃ​ത്യ​പ്ര​വൃ​ത്തി​യെ​ടു​ക്കു​ന്ന ചു​ണ്ടെ​ലി, അവ​ളു​ടെ ഒച്ച കേ​ട്ടാൽ സക​ല​വും വി​റ​യ്ക്കും—ജനാ​ല​യു​ടെ കണ്ണാ​ടി​ച്ചി​ല്ലു​കൾ, വീ​ട്ടു​സാ​മാ​ന​ങ്ങൾ, ആളുകൾ. ചു​ക​ന്ന കു​രു​ക്ക​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ അവ​ളു​ടെ കൂ​റ്റൻ മുഖം ഒരു മീ​ങ്കൊ​ത്തി​പ്പ​ക്ഷി​യെ​പ്പോ​ലി​രു​ന്നു. അവൾ​ക്കു താ​ടി​മീ​ശ​യു​ണ്ടു്. അവൾ പെ​ണ്ണി​ന്റെ ഉടു​പ്പി​ട്ട ഒരൊ​ന്നാ​ന്ത​രം ചന്ത​ക്കാ​വു​കാ​ര​നാ​യി​രു​ന്നു. അവൾ നല്ല അന്ത​സ്സിൽ അസ​ഭ്യം പറയും; കൈ​മ​ട​ക്കി ഒരിടി ഇടി​ച്ച് ഒര​ട​യ്ക്ക പൊ​ടി​ക്കാ​മെ​ന്നാ​ണു് അവ​ളു​ടെ മേനി. അവൾ വാ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള കെ​ട്ടു​ക​ഥ​ക​ളും, അതു​കാ​ര​ണം ചില സമ​യ​ത്തു രാ​ക്ഷ​സി​ക്കു​ള്ളി​ലൂ​ടെ ബഹു നേ​രം​പോ​ക്കിൽ കെ​ട്ടി​ച്ച​മ​ഞ്ഞ മാ​ന്യ​സ്ത്രീ ഒളി​ച്ചു​നോ​ക്കു​ന്ന​തും ഇല്ലാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ, അവളെ കണ്ടി​ട്ടു് ‘ഇതൊരു പെ​ണ്ണാ​ണു്’ എന്നു് പറ​യു​വാൻ യാ​തൊ​രാൾ​ക്കും തോ​ന്നു​ക​യി​ല്ല. ആ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ ഒരു മത്സ്യ​ക്കാ​രി​യിൽ ഒട്ടി​ച്ചു​പി​ടി​പ്പി​ച്ച ഒരു കാ​പ്പി​രി​പ്പെ​ണ്ണിൽ​നി​ന്നു​ണ്ടാ​യ​തു​പോ​ലെ​യാ​ണു്, അവൾ സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന​തു കേ​ട്ടാൽ, ആളുകൾ ‘അതൊരു പട്ടാ​ള​ക്കാ​ര​നാ​ണെ’ന്നു പറയും; അവൾ മദ്യ​പാ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന​തു കണ്ടാൽ, ആളുകൾ ‘അതൊരു വണ്ടി​ക്കാ​ര​നാ​ണെ​ന്നു പറയും; അവൾ കൊ​സെ​ത്തി​നെ തല്ലു​ന്ന​തു കണ്ടാൽ, ആളുകൾ ‘അതൊരു കൊ​ല​യാ​ളി​യാ​ണെ’ന്നു പറയും. അവ​ളു​ടെ മുഖം വി​ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന സമ​യ​ത്തു് ഒരു പല്ലു പു​റ​ത്തേ​ക്കു വന്നി​രു​ന്നു.

തെ​നാർ​ദി​യെ​റാ​ക​ട്ടെ, ചെ​റു​താ​യി, മെ​ലി​ഞ്ഞു, വി​ളർ​ത്തു, മുഖം കൂർ​ത്തു്, എല്ലു​ന്തി, ക്ഷീ​ണി​ച്ച ഒരാ​ളാ​ണു്. കണ്ടാൽ ഒരു രോ​ഗി​യാ​യി​രു​ന്നു എങ്കി​ലും, അയാൾ​ക്ക് അത്ഭു​ത​ക​ര​മായ ആരോ​ഗ്യ​മു​ണ്ടു്. അയാ​ളു​ടെ ഉപാ​യ​പ്പ​ണി ഇവിടെ നി​ന്നു തു​ട​ങ്ങി; ഒരു മുൻ​ക​രു​തൽ​കൊ​ണ്ടെ​ന്ന​പോ​ലെ അയാൾ പതി​വാ​യി എപ്പോ​ഴും പു​ഞ്ചി​രി​യി​ട്ടു​കൊ​ണ്ടാ​ണു്; ആരോ​ടും ഏതാ​ണ്ടു് മര്യാ​ദ​യോ​ടു​കൂ​ടി​യേ പെ​രു​മാ​റൂ; ഒരു കാശും തരി​ല്ലെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞ​യ​യ്ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന യാ​ച​ക​നോ​ടു​പോ​ലും അയാൾ അങ്ങ​നെ ചെ​യ്യും. അയാ​ളു​ടെ നോ​ട്ടം ഒരു മെ​രു​വി​ന്റേ​യും, ഭാവം ഒരു സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​ന്റേ​യു​മാ​ണു്. അയാൾ ദെലീൽ എന്ന മതാ​ചാ​ര്യ​ന്റെ ഛാ​യാ​പ​ട​ങ്ങൾ​ക്കൊ​ത്തി​രു​ന്നു. തേ​വ​ടി​ശ്ശി​ത്ത​ര​മി​രി​ക്കു​ന്ന​തു വണ്ടി​ക്കാ​രോ​ടു​കൂ​ടി മദ്യ​പാ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​ലാ​ണു്. ഇതേ​വ​രെ അയാളെ ലഹ​രി​പി​ടി​പ്പി​ക്കാൻ ഒരാൾ​ക്കും സാ​ധി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. അയാൾ കൂ​റ്റൻ ഒരു പു​ക​യി​ല​ക്കു​ഴൽ വലി​ക്കും. ഒരു കു​റും​കു​പ്പാ​യ​മാ​ണു് അയാൾ ധരി​ക്കാ​റു്; അതി​ന്നു​ള്ളിൽ പഴ​താ​യി കറു​ത്ത ഒരു സാ​ധാ​ര​ണ​പ്പു​റ​ങ്കു​പ്പാ​യ​വും. സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ലും നാ​സ്തി​ക​വാ​ദ​ത്തി​ലും അറി​വു​ണ്ടെ​ന്നാ​ണു് അയാ​ളു​ടെ നാ​ട്യം. എന്തി​നെ​പ്പ​റ്റി​പ്പ​റ​ക​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും ശരി, അതിനെ ബല​പ്പെ​ടു​ത്തു​വാൻ വേ​ണ്ടി അയാൾ എപ്പോ​ഴും ഉച്ച​രി​ച്ചു​വ​രു​ന്ന ചില പേ​രു​ക​ളു​ണ്ടു് — വോൾ​ട്ടെ​യർ, റെ​യ്നൽ, [2] പാർനി, [3] എന്ന​ല്ല അത്ഭു​ത​മെ​ന്നേ പറ​യേ​ണ്ടു, സെ​യി​ന്റു് ആഗ​സ്തീൻ. [4] തനി​ക്കു സ്വ​ന്ത​മാ​യി ‘ഒരു രീതി’യു​ണ്ടെ​ന്നാ​ണു് അയാ​ളു​ടെ വാദം. പോ​രാ​ത്ത​തി​നു്, അയാൾ ഒരു വലിയ വഞ്ച​ക​നാ​ണു്.ഒരു തത്ത്വ​ജ്ഞാ​നി, പ്ര​കൃ​തി​ശാ​സ്ത്രാ​നു​സാ​രി​യായ ഒരു കള്ളൻ. ഈ വർഗം ഇപ്പോ​ഴു​മു​ണ്ടു്. പട്ടാ​ള​ത്തിൽ ഉദ്യോ​ഗ​മെ​ടു​ത്തി​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്നു് അയാൾ​ക്ക് ഒരു നാ​ട്യ​മു​ള്ള​തു വാ​യ​ന​ക്കാർ ഓർ​മി​ക്കു​മ​ല്ലോ; വാ​ട്ടർ​ലൂ​വിൽ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന കാ​ലാൾ​സ്സൈ​ന്യ​ത്തിൽ, ആറാ​മ​ത്തെ​യോ ഒമ്പ​താ​മ​ത്തെ​യോ സൈ​ന്യ​വ​കു​പ്പിൽ—എന്നു​വെ​ച്ചാൽ, അങ്ങ​നെ​യൊ​ന്നിൽ—ഒരു സർ​ജ്ജ​ന്റു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾ, താൻ തനി​ച്ചു, സക​ല​ത്തേ​യും കൊ​ന്നു​മ​റി​ക്കു​ന്ന ഒരു​കൂ​ട്ടം കു​തി​ര​പ്പ​ട​യാ​ളി​ക​ളു​ടെ മുൻ​പിൽ വെ​ച്ച് ‘കല​ശ​ലാ​യി മു​റി​പ്പെ​ട്ടു​കി​ട​ക്കു​ന്ന ഒരു സേ​നാ​നാ​യ​ക​നെ, പീ​ര​ങ്കി​യു​ണ്ട​ക​ളു​ടെ മധ്യ​ത്തിൽ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മു​ക​ളിൽ കമി​ഴ്‌​ന്നു​കി​ട​ന്നു മരി​ക്കാ​തെ കഴി​ച്ച​തെ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണെ​ന്നു് അയാൾ വി​സ്ത​രി​ച്ചു കഥ പറയുക പതി​വാ​ണു്. അതിൽ​നി​ന്നാ​ണു് അയാ​ളു​ടെ വീ​ട്ടി​നു​മ്മ​റ​ത്തു് ആ മി​ന്നി​ത്തി​ള​ങ്ങു​ന്ന അട​യാ​ള​മു​ദ്ര​യും, ‘വാ​ട്ടർ​ലൂ​വി​ലെ സർ​ജ്ജ​ന്റു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​ന്റെ മദ്യ​പ്പുര’ എന്നു് അയാ​ളു​ടെ ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​യ്ക്ക് അയൽ​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ നട​പ്പു​ള്ള പേരും ഉണ്ടാ​യി​ത്തീർ​ന്ന​തു്. അയാൾ ഒരു പരി​ഷ്കാ​രേ​ച്ഛു​വും പു​രാ​ത​ന​ഗ്ര​ന്ഥ​ങ്ങ​ളിൽ പരി​ച​യ​മു​ള്ള​യാ​ളും നെ​പ്പോ​ളി​യ​ന്റെ കക്ഷി​ക്കാ​ര​നു​മ​ത്രേ. ഷാം​പ്ദ​യിൽ​പ​ള്ളി​ക്ക് അയാൾ വരി​കൊ​ടു​ത്തു. മതാ​ചാ​ര്യ​സ്ഥാ​ന​ത്തി​നു വേണ്ട പഠി​പ്പു് അയാൾ സമ്പാ​ദി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്നാ​ണു് ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലെ സം​സാ​രം.

ഹോ​ള​ണ്ടിൽ​നി​ന്നു് ഒരു ചാ​രാ​യ​ക്കട വെ​ക്കാൻ വേണ്ട അറിവു സമ്പാ​ദി​ക്കുക മാ​ത്ര​മേ അയാൾ ഒന്നു ചെ​യ്തി​ട്ടു​ള്ളു എന്നു് ഞങ്ങൾ വി​ശ്വ​സി​ക്കു​ന്നു. പല​തി​ലും കണ്ണു​ള്ള ഈ പമ്പ​ര​ക്ക​ള്ളൻ പാ​രി​സ്സിൽ ഒരു ഫ്രാൻ​സു​കാ​ര​നും, ബ്രൂ​സ്സൽ​സിൽ ഒരു ബൽ​ജി​യ​ക്കാ​ര​നു​മാ​ണു്; എവി​ടേ​ക്കു കട​ന്നാ​ലും അയാൾ​ക്ക​വി​ടെ ഒരേ​വി​ധം കഴി​യാം. വാ​ട്ടർ​ലൂ​വി​ലെ ധൈ​ര്യ​പ്ര​ക​ട​ന​ത്തെ​പ്പ​റ്റി​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, അതു വാ​യ​ന​ക്കാർ​ക്കു പരി​ചി​ത​മാ​ണ​ല്ലോ. അയാൾ അതി​നു് അല്പം ചില അതി​ശ​യോ​ക്തി കൂ​ട്ടി എന്നു കാണാം. വേ​ലി​യേ​റ്റ​വും ഇറ​ക്ക​വും, തെ​ണ്ടി​ന​ട​ക്കൽ, ഓരോ​ന്നിൽ​ച്ചെ​ന്നു തല​യി​ടൽ—അയാ​ളു​ടെ ജീ​വി​ത​ത്തിൽ മി​ന്നി​ക്കാ​ണു​ന്ന ഭാഗം ഇതാ​ണു്; തു​ന്നി​ക്കൂ​ട്ടിയ മന​സ്സാ​ക്ഷി കഷ്ണം​ക​ഷ്ണ​മായ ഒരു ജീ​വി​ത​ക്ര​മ​ത്തെ ദാനം ചെ​യ്യു​ന്നു; അങ്ങ​നെ 1815 ജൂൺ 18-ാം തി​യ്യ​തി​ക്ക​ടു​ത്ത ലഹ​ള​ക്കാ​ല​ത്തു ഞങ്ങൾ മുൻപു പറഞ്ഞ കൊ​ള്ള​ക്കാ​രായ പട്ടാ​ള​ക്ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാ​രു​ടെ വർ​ഗ​ത്തിൽ തെ​നാർ​ദി​യെ​രും ചേർ​ന്നു; അയാ​ളും, അവ​രെ​പ്പോ​ലെ, നാ​ട്ടു​പു​റ​ങ്ങ​ളിൽ തെ​ണ്ടി​ന​ട​ക്കും, ചി​ലർ​ക്കോ​രോ​ന്നു വി​ല്ക്കും, മറ്റു ചി​ല​രിൽ​നി​ന്നു കക്കും; ഭാ​ര്യ​യോ​ടും സന്താ​ന​ങ്ങ​ളോ​ടും​കൂ​ടി സകു​ടും​ബ​നാ​യി ഒരു ചാ​ഞ്ചാ​ടു​ന്ന കട്ട​വ​ണ്ടി​യിൽ, യു​ദ്ധ​ത്തി​നു​പോ​കു​ന്ന സൈ​ന്യ​ത്തി​നു പി​ന്നിൽ, എപ്പോ​ഴും ജയം കി​ട്ടിയ ഭാ​ഗ​ത്തു ചേർ​ന്നു നി​ല്ക്കു​വാൻ സ്വ​ത​സ്സി​ദ്ധ​മായ ഒരു വാ​സ​ന​യോ​ടു​കൂ​ടി, സഞ്ച​രി​ച്ചി​രു​ന്നു. ആ യു​ദ്ധ​കാ​ലം അവ​സാ​നി​ച്ചു; അയാൾ പറ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ ‘കു​റ​ച്ചു വക’ കൈ​യി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു, മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ​യിൽ വന്നു് അവിടെ ചാ​രാ​യ​ക്കട സ്ഥാ​പി​ച്ചു.

ശവം വി​ത​ച്ച ഉഴ​വു​ചാ​ലു​ക​ളിൽ​നി​ന്നു് കൊ​യ്ത്തു​കാ​ല​ത്തു ശേ​ഖ​രി​ച്ച​തും, പണ​സ്സ​ഞ്ചി​ക​ളും ഘടി​കാ​ര​ങ്ങ​ളും സ്വർ​ണ​മോ​തി​ര​ങ്ങ​ളും വെ​ള്ളി​ക്കു​രി​ശു​ക​ളും അട​ങ്ങി​യ​തു​മായ ഈ വക ഒരു വലിയ തു​ക​യോ​ളം എത്തി​യി​രു​ന്നി​ല്ല; ഉള്ള​തു തി​ന്നു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന ഗൃ​ഹ​സ്ഥ​നാ​യി മാറിയ ഈ പട്ടാ​ള​ക്ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാ​ര​നെ അധി​ക​കാ​ലം പൊ​റു​പ്പി​ക്കു​വാൻ മാ​ത്രം അതി​ല്ലാ​തി​രു​ന്നു.

ഒരാ​ണ​യി​ട​ലോ​ടു കൂ​ടി​യാൽ പട്ടാ​ള​ത്താ​വ​ള​സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളേ​യും കു​രി​ശ​ട​യാ​ള​മി​ട​ലോ​ടു ചേർ​ന്നാൽ മതാ​ചാ​ര​വി​ദ്യാ​ല​യ​ത്തേ​യും ഓർ​മി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​താ​യി, ആ ചൊ​വ്വു​കൂ​ടിയ എന്തോ ഒന്നു​ള്ള​തു് തെ​നാർ​ദി​യെ​രു​ടെ ഭാ​വ​വി​ശേ​ഷ​ങ്ങ​ളി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അയാൾ ഒരു നല്ല വാ​ഗ്മി​യാ​ണു്. താൻ ഒരു പഠി​പ്പു​കാ​ര​നാ​ണെ​ന്നു് ആളുകൾ വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്ന​തു് അയാൾ​ക്കു സമ്മ​ത​മാ​യി​രു​ന്നു. എങ്കി​ലും അയാ​ളു​ടെ ഉച്ചാ​ര​ണ​സ​മ്പ്ര​ദാ​യം ശരി​യ​ല്ലെ​ന്നു് സ്ക്കൂൾ മാ​സ്റ്റർ സൂ​ക്ഷി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു.

വഴി​യാ​ത്ര​ക്കാ​രു​ടെ ചെ​ല​വു​പ​ട്ടിക അയാൾ അന്ത​സ്സിൽ തയ്യാ​റാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു; പക്ഷേ, പരി​ച​യ​മു​ള്ള കണ്ണു​കൾ അതിൽ അക്ഷ​ര​ത്തെ​റ്റു​ക​ളു​ള്ള​താ​യി കണ്ടു പി​ടി​ച്ചു. തെ​നാർ​ദി​യെർ ഉപാ​യ​ക്കാ​ര​നും കൊ​തി​യ​നും മടി​യ​നും സമർ​ഥ​നു​മാ​യി​രു​ന്നു. അയാൾ ഭൃ​ത്യ​ജ​ന​ങ്ങ​ളെ അധി​ക്ഷേ​പി​ക്കാ​റി​ല്ല; അതു​കാ​ര​ണം ഭാര്യ അവരെ ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ പി​രി​ച്ചു​ക​ള​യു​ന്നു. ആ രാ​ക്ഷ​സി വലിയ സപ​ത്നീ​മ​ത്സ​ര​ക്കാ​രി​യാ​ണു്. ആ മെ​ലി​ഞ്ഞു മഞ്ഞ​ച്ച ചെ​റു​മ​നു​ഷ്യ​നെ എല്ലാ​വർ​ക്കും വലിയ ഭ്ര​മ​മാ​ണെ​ന്നു് അവൾ​ക്കു തോ​ന്നി​യി​രു​ന്നു.

ആക​പ്പാ​ടെ ഒരു സൂ​ത്ര​ക്കാ​ര​നും നി​ല​തെ​റ്റാ​ത്ത​വ​നു​മായ തെ​നാർ​ദി​യെർ ഒരു ശാ​ന്ത​മ​ട്ടോ​ടു​കൂ​ടിയ തെ​മ്മാ​ടി​യാ​യി​രു​ന്നു. ഇതാ​ണു് എല്ലാ​റ്റി​ലും​വെ​ച്ചു ചീ​ത്ത​വർ​ഗം; കള്ള​നാ​ട്യം അതിൽ പ്ര​വേ​ശി​ക്കു​ന്നു.

ചില സമ​യ​ത്തു തെ​നാർ​ദി​യെ​രും ഭാ​ര്യ​യെ​പ്പോ​ലെ​ത​ന്നെ അത്ര​യ​ധി​കം ശു​ണ്ഠി​യെ​ടു​ത്തു​പോ​കാ​റി​ല്ലെ​ന്നി​ല്ല; പക്ഷേ, അതു വളരെ ചു​രു​ക്ക​മാ​ണു്; മന​സ്സി​ന​ടി​യിൽ ഒരു വലിയ ദ്വേ​ഷ​കു​ണ്ഡം മു​ഴു​വ​നും വെ​ച്ചു വന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു്, ആവക സമ​യ​ങ്ങ​ളിൽ അയാൾ മനു​ഷ്യ​ജാ​തി​യോ​ടെ​ല്ലാം​ത​ന്നെ ശു​ണ്ഠി​യെ​ടു​ക്കും. എന്ന​ല്ല, ഇട​വി​ടാ​തെ ഓരോ തെ​റ്റു​കൾ​ക്കും പക​രം​ചോ​ദി​ച്ചു​പോ​രു​ന്ന​വ​രും, തങ്ങൾ​ക്കു പറ്റിയ അപ​ക​ട​ങ്ങൾ​ക്കെ​ല്ലാം കണ്ണിൽ​ക്ക​ണ്ട​വ​രെ കു​റ്റ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​വ​രും, ഒന്നാ​മ​താ​യി കൈ​യിൽ​ക്കി​ട്ടു​ന്നാ​ളു​ക​ളു​ടെ മേൽ തങ്ങ​ളു​ടെ ജീ​വ​കാ​ല​ത്തി​നു​ള്ളിൽ അനു​ഭ​വി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള ചതി​പ്പ​ണി​ക​ളു​ടേ​യും ദ്ര​വ്യ​ന​ഷ്ട​ങ്ങ​ളു​ടേ​യും കഷ്ട​പ്പാ​ടു​ക​ളു​ടേ​യും ആക​ത്തുക, അവ​കാ​ശ​പൂർ​വ​മായ ഒരാ​വ​ലാ​തി​പോ​ലെ, കൊ​ണ്ടു​ചു​മ​ത്തു​വാൻ എപ്പോ​ഴും ഒരു​ങ്ങി​നി​ല്ക്കു​ന്ന​വ​രു​മാ​യി അങ്ങ​നെ ചി​ല​രു​ള്ള​തിൽ ഒരാ​ളാ​യി​രു​ന്നു തെ​നാർ​ദി​യെർ: ഈ പു​ളി​മാ​വു മു​ഴു​വ​നും ആ മനു​ഷ്യ​ന്റെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ കു​ത്തി​യി​ള​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. കണ്ണി​ലൂ​ടെ​യും വാ​യി​ലൂ​ടെ​യും പത​ഞ്ഞു വഴി​ഞ്ഞു​തു​ട​ങ്ങി​യാൽ, അയാൾ ഭയ​ങ്ക​ര​നാ​യി​ത്തീ​രും. ആ സമ​യ​ത്തു് അയാ​ളു​ടെ ശു​ണ്ഠി​ക്കു വി​ഷ​യീ​ഭ​വി​ച്ച​വ​നാ​രോ അവ​ന്റെ കഥ കഷ്ട​മാ​ണ്!

മറ്റു ഗു​ണ​ങ്ങ​ളു​ള്ള​വ​യ്ക്കു പുറമെ, തെ​നാർ​ദി​യെർ ശ്ര​ദ്ധ​യും ശു​ഷ്കാ​ന്തി​യു​മു​ള്ള​വ​നും, അതാതു സന്ദർ​ഭ​ങ്ങ​ളെ അനു​സ​രി​ച്ചു മൗ​നി​യും വാ​ഗ്മി​യും, ഏതു സമ​യ​ത്തും നല്ല ബു​ദ്ധി​യു​ള്ള​വ​നു​മാ​യി​രു​ന്നു. കപ്പ​ലി​ലെ യന്ത്ര​ക്ക​ണ്ണാ​ടി​ക​ളി​ലേ​ക്കു ചു​ഴി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി​ശ്ശീ​ലി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള കപ്പൽ​ക്കാ​രു​ടെ നോ​ട്ട​ത്തി​നു​ള്ള ആ എന്തോ ഒന്നു് അയാൾ​ക്കു​മു​ണ്ടു്. തെ​നാർ​ദി​യെർ ഒരു രാ​ജ്യ​ത​ന്ത്ര​ജ്ഞ​നാ​ണു്.

ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​യി​ലേ​ക്കു കട​ന്നു​ചെ​ല്ലു​ന്ന ഏതൊരു പുതിയ ആളും മദാം തെ​നാർ​ദി​യെ​രെ ആദ്യ​മാ​യി കണ്ട​മാ​ത്ര​യിൽ. ‘ഇതാ​ണു് ഈ വീ​ട്ടി​ലെ ഉട​മ​സ്ഥൻ’ എന്നു പറ​യാ​തി​രി​ക്കി​ല്ല. ഒര​ബ​ദ്ധം. അവൾ അതി​ന്റെ ഉട​മ​സ്ഥ​പോ​ലു​മ​ല്ല, ഭർ​ത്താ​വു​ത​ന്നെ​യാ​ണു് ഉട​മ​സ്ഥ​നും ഉട​മ​സ്ഥ​യും. അവൾ പണി​യെ​ടു​ക്കും; അയാൾ ഉണ്ടാ​ക്കും. അദൃ​ശ്യ​വും നി​ര​ന്ത​ര​വു​മായ ഒരു​ത​രം ആകർ​ഷ​ണ​ശ​ക്തി​കൊ​ണ്ടു് സക​ല​ത്തേ​യും അയാൾ അതാതു ഭാ​ഗ​ത്തേ​ക്കു തി​രി​ച്ചു​വി​ടു​ന്നു. അയാൾ ഒരു വാ​ക്കു പറ​യു​ക​യേ വേ​ണ്ടൂ; ചി​ല​പ്പോൾ ഒരാം​ഗ്യം കാ​ണി​ച്ചാ​ലും മതി; ആ പു​രാ​ത​ന​മ​ഹാ​ഗ​ജം അത​നു​സ​രി​ക്കും. നല്ല​വ​ണ്ണം മന​സ്സി​ലാ​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും മദാം തെ​നാർ​ദി​യെ​രു​ടെ കണ്ണി​നു തെ​നാർ​ദി​യെർ ഒര​സാ​മാ​ന്യ​നും ഒരു രാ​ജ​തു​ല്യ​നു​മാ​ണു്. അവൾ​ക്കു ചേർ​ന്ന​വി​ധ​ത്തി​ലു​ള്ള ഗു​ണ​ങ്ങൾ അവൾ​ക്കു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. മൊ​സ്സ്യു തെ​നാർ​ദി​യെ​രു​മാ​യി അവൾ​ക്കെ​പ്പോ​ഴെ​ങ്കി​ലും ഒരു കാ​ര്യ​ത്തിൽ അഭി​പ്രാ​യ​വ്യ​ത്യാ​സ​മു​ണ്ടാ​യാൽ—കൂ​ട്ട​ത്തിൽ​പ്പ​റ​യ​ട്ടെ, ഈ ഒരൂ​ഹം​ത​ന്നെ പാ​ടു​ള്ള​ത​ല്ല—അവൾ ഭർ​ത്താ​വി​നെ മറ്റു​ള്ള​വ​രു​ടെ മുൻ​പിൽ​വെ​ച്ചു ശകാ​രി​ക്കി​ല്ല. സ്ത്രീ​കൾ പല​പ്പോ​ഴും ചെ​യ്തു​വ​രു​ന്ന ആ അബ​ദ്ധം—പാർ​ലി​മെ​ണ്ടു സഭ​ക്കാ​രു​ടെ ഭാ​ഷ​യിൽ പറ​യു​മ്പോൾ, ‘രാ​ജ​ത്വ​ത്തെ വെ​ളി​ച്ച​ത്താ​ക്കുക’ എന്ന​ത്—അവൾ ഒരു​ക്ക​ലും ‘അപ​രി​ചി​ത​ന്മാ​രു​ടെ മുൻ​പിൽ​വെ​ച്ചു’ പ്ര​വർ​ത്തി​ക്കു​ക​യി​ല്ല. അവ​രു​ടെ രണ്ടു​പേ​രു​ടേ​യും യോ​ജി​പ്പിൽ​നി​ന്നു ദോഷം മാ​ത്ര​മേ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളു​വെ​ങ്കി​ലും, മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ​ക്കു ഭർ​ത്താ​വോ​ടു​ള്ള വണ​ക്ക​ത്തിൽ ആലോ​ച​ന​യ്ക്കു വക​യു​ണ്ടു്. ഒച്ച​യു​ടേ​യും മാം​സ​ത്തി​ന്റേ​യും ആ ഒരു പെരും മല, ക്ഷീ​ണി​ച്ചു മെ​ലി​ഞ്ഞ ഒരു ചെ​റു​വി​ര​ലി​ന്റെ ഇള​ക്ക​മ​നു​സ​രി​ച്ചു നട​ന്നു. അമർ​ന്നൊ​തു​ങ്ങി​യ​തും വൈ​കൃ​ത​പ്പെ​ട്ട​തു​മായ ഒരു ഭാഗം പി​ടി​ച്ചു​നോ​ക്കു​മ്പോൾ, ഇതു മഹ​ത്തും സർ​വ​സാ​മാ​ന്യ​വു​മായ ആ ഒന്ന​ത്രേ—ജഡ​പ​ദാർ​ഥ​ത്താൽ അന്തഃ​ക​ര​ണം പൂ​ജി​ക്ക​പ്പെ​ടൽ; എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ, ചില വി​കൃ​താ​വ​യ​വ​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ള ഒരുൽ​പ​ത്തി​ഹേ​തു ശാ​ശ്വ​ത​സൗ​ന്ദ​ര്യ​ത്തി​ന്റെ കേ​വ​ല​മായ അഗാ​ധ​ഭാ​ഗ​ത്തു കി​ട​ക്കു​ന്നു. തെ​നാർ​ദി​യെ​രിൽ എന്തോ ഒര​ജ്ഞാ​ത​വ​സ്തു​വു​ണ്ടു്; അതിൽ​നി​ന്നാ​ണു് ആ സ്ത്രീ​യു​ടെ മേൽ അയാൾ​ക്കു​ള്ള പരി​പൂർ​ണാ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ ഉത്ഭ​വം. ചില സമ​യ​ങ്ങ​ളിൽ അവൾ അയാളെ ഒരു കൊ​ളു​ത്ത​പ്പെ​ട്ട മെ​ഴു​തി​രി​പോ​ലെ കാണും; മറ്റു ചി​ല​പ്പോൾ അയാൾ ഒരു കഴു​കിൻ​ന​ഖം​പോ​ലെ അവൾ​ക്ക​നു​ഭ​വ​പ്പെ​ടും.

തന്റെ മക്ക​ളെ​യൊ​ഴി​ച്ചു മറ്റാ​രെ​യും സ്നേ​ഹ​മി​ല്ലാ​ത്ത​വ​ളും, തന്റെ ഭർ​ത്താ​വി​നെ​യൊ​ഴി​ച്ചു മറ്റാ​രേ​യും പേ​ടി​യി​ല്ലാ​ത്ത​വ​ളു​മായ ഒരു ഭയ​ങ്ക​ര​ജ​ന്തു​വാ​യി​രു​ന്നു ഈ സ്ത്രീ. മു​ല​യു​ള്ള വർ​ഗ​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു് അവൾ ഒര​മ്മ​യാ​ണു്. പക്ഷേ, അവ​ളു​ടെ മാ​തൃ​ത്വം അവ​ളു​ടെ പെൺ​മ​ക്ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി അവ​സാ​നി​ച്ചു; നമ്മൾ ഇനി കാണാൻ പോ​കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ ആൺ​മ​ക്ക​ളു​ടെ അടു​ക്ക​ലേ​ക്ക് അതെ​ത്തി​യി​രു​ന്നി​ല്ല, ആ പു​രു​ഷ​ന്നാ​ക​ട്ടേ, ഒരൊ​റ്റ വി​ചാ​ര​മേ ഉള്ളൂ—എങ്ങ​നെ​യാ​ണു് പണ​മു​ണ്ടാ​ക്കേ​ണ്ട​തു്.

അതി​ന്ന​യാൾ​ക്കു കഴി​ഞ്ഞി​ല്ല. അത്ര​യും വലിയ ബു​ദ്ധി​ശ​ക്തി​ക്കു പയ​റ്റാൻ മാ​ത്ര​മു​ള്ള ഒരു കള​രി​യി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. സു​ന്ന​ത്തി​നു നഷ്ടം വരാ​മെ​ങ്കിൽ, തെ​നാർ​ദി​യെർ​ക്ക് മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ​യിൽ നഷ്ട​മാ​ണു് പറ്റി​യി​രു​ന്ന​തു്; സ്വി​റ്റ്സർ​ലാ​ണ്ടി​ലോ പെ​റി​ണീ​സ്സി​ലോ ആയി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ ഈ കാ​ശി​ല്ലാ​ത്ത കള്ളൻ ഇപ്പോൾ ഒരു കോ​ടീ​ശ്വ​ര​നാ​ണു്; പക്ഷേ, ഒരു ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​ക്കാ​ര​ന്നു്, ഈശ്വ​ര​വി​ധി​ത​ന്നെ എവിടെ നിർ​ത്തി കു​റ്റി തറ​ച്ചു​വോ അവി​ടെ​നി​ന്നു മേ​യു​ക​യേ ശര​ണ​മു​ള്ളൂ.

ഇവിടെ ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​ക്കാ​രൻ എന്ന വാ​ക്കു ചി​ല​രെ​മാ​ത്രം ഉദ്ദേ​ശി​ച്ചേ വച്ചി​ട്ടു​ള്ളു എന്നും ആ വർ​ഗ​ക്കാർ​ക്കു മു​ഴു​വ​നും അതു ബാ​ധ​ക​മ​ല്ലെ​ന്നും ഓർ​മി​ക്കേ​ണ്ട​താ​ണു്.

ഈ കൊ​ല്ല​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ, 1823-ൽ, ഏക​ദേ​ശം ആയി​ര​ത്ത​ഞ്ഞൂ​റു ഫ്രാ​ങ്കി​ന്റെ ചി​ല്ല​റ​ക്ക​ടം തെ​നാർ​ദി​യെ​രു​ടെ തലയിൽ വന്നു​പെ​ട്ടി​രു​ന്നു; ഇതു് അയാളെ അസ്വാ​സ്ഥ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി.

ഇക്കാ​ര്യ​ത്തിൽ ഈശ്വ​ര​വി​ധി​യു​ടെ മർ​ക്ക​ട​മു​ഷ്ടി​യോ​ടു​കൂ​ടിയ അനീതി എന്തു​ത​ന്നെ​യാ​യാ​ലും, അപ​രി​ഷ്കൃ​ത​ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇടയിൽ ഒരു ഗു​ണ​വും പരി​ഷ്കൃ​ത​ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇടയിൽ ഒരു കച്ച​വ​ട​സാ​ധ​ന​മായ ആ ഒന്ന് —അതി​ഥി​സൽ​ക്കാ​രം— ഏറ്റ​വു​മ​ധി​കം ഗാ​ഢ​മാ​യും പുതിയ പരി​ഷ്കാ​ര​ത്തോ​ടു് ഏറ്റ​വു​മ​ധി​കം യോ​ജി​ച്ചും ഭം​ഗി​യിൽ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ള്ള​വ​രു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ ഒരാ​ളാ​യി​രു​ന്നു തെ​നാർ​ദി​യെർ. പോ​രാ​ത്ത​തി​നു്, അയാൾ ഒര​ഭി​ന​ന്ദ​നീ​യ​നായ ഒളി​വേ​ട്ട​ക്കാ​ര​നും ഉന്നം നോ​ക്കി വെ​ടി​വെ​ക്കു​ന്ന​തിൽ അദ്വി​തീ​യ​നെ​ന്നു പേ​രെ​ടു​ത്ത​വ​നു​മാ​യി​രു​ന്നു. അയാൾ​ക്ക് ഒരു​ത​രം ശാ​ന്ത​വും ഉദാ​സീ​ന​വു​മായ ചി​രി​യു​ണ്ടു്; അതാ​ണു് വി​ശേ​ഷി​ച്ചും അപകടം പി​ടി​ച്ച​തു്.

ഹോ​ട്ടൽ​ക്കാ​രൻ എന്ന നി​ല​യ്ക്കു​ള്ള അയാ​ളു​ടെ അഭി​പ്രാ​യ​വി​ശേ​ഷ​ങ്ങൾ ചി​ല​പ്പോൾ മി​ന്ന​ല്പി​ണ​രു​കൾ​പോ​ലെ പൊ​ട്ടി​പ്പു​റ​പ്പെ​ടും. തന്റെ ജോ​ലി​യെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ക്കു​ന്ന ചില നീ​തി​വാ​ക്യ​ങ്ങൾ അയാൾ​ക്ക​റി​യാം; അതുകൾ അയാൾ ഭാ​ര്യ​യോ​ടു മന​സ്സി​ലേ​ക്കു കു​ത്തി​ത്തി​രു​കും. ‘ഒരു ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​ക്കാ​ര​ന്റെ മുറ.’ ഒരു ദിവസം അയാൾ അവ​ളോ​ടു ശക്തി​യി​ലും ഒരു താ​ഴ്‌​ന്ന സ്വ​ര​ത്തി​ലും പറ​ഞ്ഞു. ‘വന്നാൾ​ക്ക് ഇഷ്ട​വും, വി​ശ്ര​മ​വും, വെ​ളി​ച്ച​വും, തി​യ്യും, മു​ഷി​ഞ്ഞ വി​രി​പ്പു​ക​ളും, ഒരു ഭൃ​ത്യ​നും പേ​നു​ക​ളും, ഒരു പു​ഞ്ചി​രി​യും വി​ല​യ്ക്കു കൊ​ടു​ക്കു​ക​യാ​ണു്; വഴി​യാ​ത്ര​ക്കാ​രെ തട​ഞ്ഞു​നിർ​ത്തുക, ചെറിയ പണ​സ്സ​ഞ്ചി​ക​ളെ കമ​ഴ്ത്തി​ക്കൊ​ട്ടി​ക്കുക, കന​മേ​റി​യ​വ​യെ മര്യാ​ദ​യ്ക്കു ചു​രു​ക്കി​ക്കൊ​ടു​ക്കുക; കു​ടും​ബ​വു​മാ​യി സഞ്ച​രി​ക്കു​ന്ന​വ​രെ ആദ​ര​വോ​ടു​കൂ​ടി താ​മ​സി​പ്പി​ക്കുക; പു​രു​ഷ​നെ ക്ഷൗ​രം ചെ​യ്യുക, സ്ത്രീ​യെ തൂവൽ പറി​ക്കുക, കു​ട്ടി​യെ തി​ക​ച്ചും ചകി​രി​പി​ച്ചുക; തു​റ​ന്ന ജനാ​ല​യ്ക്കും, അടഞ്ഞ ജനാ​ല​യ്ക്കും, പു​ക​ക്കു​ഴൽ മൂ​ല​യ്ക്കും, ചാ​രു​ക​സാ​ല​യ്ക്കും കസാ​ല​യ്ക്കും, ഇരി​പ്പു​ക​ട്ടി​ലി​ന്നും, കി​ട​ക്ക​യ്ക്കും, വയ്ക്കോൽ​ക്കെ​ട്ടി​നും നരി​ക്കു​വി​ല​യി​ടുക; കണ്ണാ​ടി​യിൽ എത്ര​ക​ണ്ടു നിഴൽ പതി​യു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നു നോ​ക്കി​യ​റി​ഞ്ഞ് അതി​ന്നൊ​രു വില നി​ശ്ച​യി​ക്കുക; എന്ന​ല്ല, എന്തു കഴു​വി​ന്മേ​ലെ​ങ്കി​ലു​മൊ​ക്കെ പി​ടി​ച്ചു​കേ​റി വഴി​യാ​ത്ര​ക്കാ​ര​ന്റെ പക്കൽ​നി​ന്നു സക​ല​ത്തി​നും, അയാ​ളു​ടെ നായ തി​ന്നി​ട്ടു​ള്ള ഈച്ച​കൾ​ക്കു​കൂ​ടി​യും, പണം മേ​ടി​ക്കുക!’

ചതി​യും ശു​ണ്ഠി​യും​കൂ​ടി കല്യാ​ണം കഴി​ച്ച​താ​ണു് ഈ ദമ്പ​തി​മാർ— ഒരു പൈ​ശാ​ചി​ക​വും ഭയ​ങ്ക​ര​വു​മായ ജോ​ടി​ക്കു​തിര.

ഭർ​ത്താ​വു് ഇരു​ന്നാ​ലോ​ചി​ക്കു​ക​യും കണ​ക്കു​കൂ​ട്ടു​ക​യും ചെ​യ്യു​മ്പോൾ, മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ അവി​ടെ​യി​ല്ലാ​ത്ത കട​ക്കാ​രെ​പ്പ​റ്റി ആലോ​ചി​ക്കി​ല്ല; നാ​ളെ​ത്തെ കഥ​യെ​യോ ഇന്ന​ത്തെ കഥ​യെ​യോ പറ്റി ഒരാ​ലോ​ച​ന​യും ചെ​യ്യി​ല്ല; അവൾ ഒരു നി​മി​ഷ​നേ​രം​കൊ​ണ്ടു് ഒരു ജന്മ​ത്തി​ലെ മു​ഴു​വൻ ശു​ണ്ഠി​യെ​ടു​ക്കും.

ഇങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു ആ രണ്ടു സത്ത്വ​ങ്ങൾ. കൊ​സെ​ത്തു് അവ​രു​ടെ നടു​വിൽ​പ്പെ​ട്ടു; ഒരേ​സ​മ​യ​ത്തു് ആട്ടു​ക​ല്ലിൽ കി​ട​ന്നു പൊ​ടി​ഞ്ഞു​ത​ക​രു​ക​യും ചവ​ണ​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു വലി​ഞ്ഞു കഷ്ണം കഷ്ണ​മാ​യി ചി​ന്നു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന ഒരു ജന്തു​പോ​ലെ, അവൾ ആ രണ്ടു​പേ​രു​ടേ​യും അമർ​ച്ച​യ്ക്കു വശം​വ​ദ​യാ​യി. ആ പു​രു​ഷ​ന്നും ആ സ്ത്രീ​ക്കും ഓരോ സവി​ശേ​ഷ​രീ​തി​യു​ണ്ടു്; കൊ​സെ​ത്തു് അടി​കൊ​ണ്ടു കു​തർ​ന്നു—ഇതു സ്ത്രീ​യു​ടെ വക​യാ​ണു്; അവൾ മഴ​ക്കാ​ല​ത്തു കാലിൽ യാ​തൊ​ന്നു​മി​ല്ലാ​തെ നട​ന്നു—ഇതു പു​രു​ഷ​ന്റെ പണി​യ​ത്രേ.

കൊ​സെ​ത്തു് കോ​ണി​പ്പ​ടി​കൾ പാ​ഞ്ഞു​ക​യ​റും, പാ​ഞ്ഞി​റ​ങ്ങും, പാ​ത്ര​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ മോറും, നിലം അടി​ച്ചു​വാ​രും, തി​രു​ത്തി​ത്തു​ട​യ്ക്കും, പൊടി കളയും, അങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടും ഓടും, എവി​ടെ​യും പരി​ഭ്ര​മി​ച്ചു ചെ​ല്ലും, കി​ത​യ്ക്കും, കന​മു​ള്ള സാ​ധ​ന​ങ്ങൾ എടു​ത്തു നീ​ക്കും—എല്ലാം ചെ​യ്യും; ശക്തി കു​റ​ഞ്ഞ​വ​ളാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു്, മു​ര​ട്ടു​പ​ണി​ക​ളെ​ല്ലാം അവ​ളെ​ടു​ത്തു​വ​ന്നു. അവൾ​ക്ക​നു​ഭ​വ​പ്പെ​ടാൻ ദയ​യി​ല്ല; ഒരു കൊ​ടും​ശു​ണ്ഠി​ക്കാ​രി​യായ എജ​മാ​ന​ത്തി​യു​ണ്ടു്; ഒരു കൊടും പക​യു​ള്ള​വ​നായ എജ​മാ​ന​നും. തെ​നാർ​ദി​യെർ​ഹോ​ട്ടൽ ഒരു മാ​റാ​ല​വ​ല​പ്പോ​ലെ​യാ​ണു്; അതിൽ കൊ​സെ​ത്തു് കു​ടു​ങ്ങി; അവൾ അതി​നു​ള്ളിൽ വി​റ​ച്ചും​കൊ​ണ്ടു കി​ട​ക്കു​ന്നു. ഈ ദു​ഷ്ട​ഭ​വ​ന​ത്തിൽ അവൾ​ക്ക് ഉപ​ദ്ര​വ​ത്തി​ന്റെ പര​മ​കാ​ഷ്ഠ അനു​ഭ​വ​ഗോ​ച​ര​മാ​യി. ഈച്ച എട്ടു​കാ​ലി​കൾ​ക്കു വേണ്ട ഭൃ​ത്യ​പ്പ​ണി ചെ​യ്യു​ന്ന​തു​പോ​ലെ​യാ​യി​രു​ന്നു അതു്.

ആ സാ​ധു​ക്കു​ട്ടി ഒന്നും മി​ണ്ടാ​തി​രു​ന്നു.

ഇങ്ങ​നെ​യു​ള്ള ജീ​വാ​ത്മാ​ക്കൾ ഈശ്വ​ര​നു​മാ​യി വേർ​പെ​ട്ട ഉടനെ, ജീ​വി​തം ഉദി​ച്ചു​വ​രു​വാൻ തു​ട​ങ്ങു​ന്ന സമ​യ​ത്തു്, ഈ വിധം ചെ​റു​താ​യി വെറും നഗ്ന​രായ മനു​ഷ്യ​രു​ടെ നടു​വിൽ​പ്പെ​ടു​മ്പോൾ, അവ​യു​ടെ അന്തർ​ഭാ​ഗ​ത്തു് എന്തു സം​ഭ​വി​ക്കു​ന്നു!

നാലു പുതിയ വഴി​യാ​ത്ര​ക്കാർ വന്നെ​ത്തി.

കൊ​സെ​ത്തു് വ്യ​സ​ന​പൂർ​വം ഇരു​ന്നു മനോ​രാ​ജ്യം വി​ചാ​രി​ക്കു​ക​യാ​ണു്; എട്ടു വയ​സ്സു മാ​ത്ര​മേ ആയി​രു​ന്നു​ള്ളു​വെ​ങ്കി​ലും അപ്പോ​ഴേ​ക്കു​ത​ന്നെ അത്ര​മേൽ ദുഃ​ഖ​മ​നു​ഭ​വി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞ​തു​കൊ​ണ്ടു്, അവൾ ഒരു വൃ​ദ്ധ​യു​ടെ കു​ണ്ഠി​ത​ഭാ​വ​ത്തോ​ടു കൂടി ഇരു​ന്നാ​ലോ​ചി​ച്ചു. മദാം തെ​നാർ​ദി​യെ​രു​ടെ കൈ​മ​ട​ക്കിയ ഒരി​ടി​കൊ​ണ്ടു് അവ​ളു​ടെ കണ്ണിൻ​ത​ടം കറു​ത്തി​രു​ന്നു; അതു​കാ​ര​ണം ആ ക്രൂ​ര​സ​ത്ത്വം ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്ക് അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടും, ‘കണ്ണിൽ ഇടി​കൊ​ണ്ടി​ട്ടു് അവളെ കണ്ടാൽ എങ്ങ​നെ​യി​രി​ക്കു​ന്നു!’

ഇരു​ട്ടാ​യി, വല്ലാ​ത്ത ഇരു​ട്ടാ​യി എന്നും, വന്നെ​ത്തിയ വഴി​യാ​ത്ര​ക്കാ​രു​ടെ മു​റി​ക​ളി​ലു​ള്ള പി​ടി​മോ​ന്ത​ക​ളി​ലും മേ​ശ​ക്കു​ട​ങ്ങ​ളി​ലും വെ​ള്ളം നി​റ​ഞ്ഞി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നും, വെ​ള്ള​ത്തൊ​ട്ടി​യിൽ ഇനി ഒട്ടും​ത​ന്നെ വെ​ള്ള​മി​ല്ലെ​ന്നു​മാ​ണ് കൊ​സെ​ത്താ​ലോ​ചി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു്.

തെ​നാർ​ദി​യെ​രു​ടെ ഭവ​ന​ത്തി​ലു​ള്ള​വ​രാ​രും വള​രെ​യ​ധി​കം വെ​ള്ളം കു​ടി​ക്കാ​റി​ല്ലാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടു് അവൾ​ക്ക​ല്പം ആശ്വാ​സം തോ​ന്നി. ദാ​ഹ​മു​ള്ളാ​ളു​കൾ ഒരി​ക്ക​ലും അവിടെ ഇല്ലാ​തെ വരാ​റി​ല്ല; പക്ഷേ, അവ​രു​ടെ ദാഹം പി​ടി​മോ​ന്ത​ക​ളെ​ക്കാ​ള​ധി​കം ചാ​രാ​യ​പ്പാ​ത്ര​ങ്ങ​ളോ​ട​ടു​ക്കു​ന്ന തര​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു. ആ വീ​ഞ്ഞു​ഗ്ലാ​സ്സു​ക​ളു​ടെ​യെ​ല്ലാം നടു​വിൽ​വെ​ച്ച് ആരെ​ങ്കി​ലും ഒരു ഗ്ലാ​സ്സു വെ​ള്ളം ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു​വെ​ങ്കിൽ അവി​ടെ​യു​ള്ള എല്ലാ​വർ​ക്കും അതൊരു കാ​ട​നാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നി​പ്പോ​കും. പക്ഷേ, അവൾ വി​റ​ച്ചു​പോ​കേ​ണ്ട ഒരു ഘട്ടം വന്നു; മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ അടു​പ്പ​ത്തി​രു​ന്നു തി​ള​ച്ചു​മ​റി​യു​ന്ന ഒരു ഇഷ്ടു​പ്പാ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ മൂടി തു​റ​ന്നു; എന്നി​ട്ടു് ഒരു പാ​ത്രം കട​ന്നെ​ടു​ത്തു ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ വെ​ള്ള​ത്തൊ​ട്ടി​യു​ടെ അടു​ക്ക​ലേ​ക്കു നട​ന്നു. അവൾ അതി​ന്റെ കു​ഴൽ​ത്തി​രി​പ്പു തി​രി​ച്ചു; ആ കു​ട്ടി തല പൊ​ന്തി​ച്ച് അവ​ളു​ടെ പു​റ​പ്പാ​ടു​ക​ളോ​രോ​ന്നും സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. കു​ഴൽ​ത്തി​രി​പ്പി​ലൂ​ടെ ഒരു മെ​ലി​ഞ്ഞ ജലധാര ഇറ്റി​റ്റു ഗ്ലാ​സ്സു പകുതി നി​റ​ച്ചു. ‘ആ ഹാ,’ അവൾ പറ​ഞ്ഞു, ‘വെ​ള്ളം തീർ​ന്നു!’ ഒരു നി​മി​ഷ​നേ​ര​ത്തെ നി​ശ്ശ​ബ്ദ​ത​യു​ണ്ടാ​യി. ആ കു​ട്ടി ശ്വാ​സം കഴി​ച്ചി​ല്ല

‘ഉം!’ പകുതി നി​റ​ഞ്ഞ ഗ്ലാ​സ്സി​ലേ​ക്കു നോ​ക്കി മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു, ‘ഇതു​കൊ​ണ്ടു മതി​യാ​വും.’

കൊ​സെ​ത്തു് വീ​ണ്ടും തന്റെ പണി​യിൽ പ്ര​വേ​ശി​ച്ചു; പക്ഷേ, ഒരു കാൽ​മ​ണി​ക്കൂർ​നേ​ര​ത്തേ​ക്ക് ഒരു വലിയ മഞ്ഞു​ക​ട്ട​പോ​ലെ, ഹൃദയം തന്റെ മാ​റി​നു​ള്ളിൽ കി​ട​ന്നു ചാ​ടി​യി​രു​ന്ന​താ​യി അവൾ​ക്കു തോ​ന്നി.

ഇങ്ങ​നെ കഴി​ഞ്ഞു​പോയ ഓരോ നി​മി​ഷ​വും അവൾ എണ്ണി; പു​ലർ​ന്നു​കി​ട്ടി​യാൽ മതി​യാ​യി​രു​ന്നു എന്നു് അവൾ കൊ​തി​ച്ചു.

അവി​ടെ​യി​രു​ന്നു കു​ടി​ക്കു​ന്ന​വ​രിൽ ഓരോ​രു​ത്ത​നും ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു തെ​രു​വി​ലേ​ക്കു നോ​ക്കി ഉച്ച​ത്തിൽ പറയും, ‘അപ്പ​ക്കൂ​ടു​പോ​ലെ കറു​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു;’ അല്ലെ​ങ്കിൽ, ‘ഈ സമ​യ​ത്തു റാ​ന്തൽ​കൂ​ടാ​തെ തെ​രു​വിൽ നട​ക്ക​ണ​മെ​ങ്കിൽ അവൻ ഒരു പൂ​ച്ച​യാ​യി​രി​ക്ക​ണം!’ അപ്പോൾ കൊ​സെ​ത്തു് വി​റ​ച്ചു.

പെ​ട്ടെ​ന്നു് ആ ഹോ​ട്ട​ലി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​വ​രിൽ ഒരാൾ അങ്ങോ​ട്ടു കട​ന്നു​വ​ന്നു്, ഒരു ശു​ണ്ഠി​യെ​ടു​ത്ത സ്വ​ര​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു: ‘എന്റെ കു​തി​ര​യ്ക്കു വെ​ള്ളം കൊ​ടു​ത്തി​ട്ടി​ല്ല.’

‘ഉവ്വു്,കൊ​ടു​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു,’ മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ പറ​ഞ്ഞു.

‘ഞാൻ പറ​യു​ന്നു, അതിനു വെ​ള്ളം കി​ട്ടി​യി​ട്ടി​ല്ല, ആ സഞ്ചാ​രി വ്യാ​പാ​രി തി​രി​ഞ്ഞ​ടി​ച്ചു.

കൊ​സെ​ത്തു് മേ​ശ​യു​ടെ ചു​വ​ട്ടിൽ​നി​ന്നു പു​റ​ത്തു കട​ന്നു.

‘ഉവ്വു്, സേർ!’ അവൾ പറ​ഞ്ഞു, ‘കുതിര വെ​ള്ളം കു​ടി​ച്ചു; ഒരു വെ​ള്ള​ത്തൊ​ട്ടി​യിൽ​നി​ന്നാ​ണു് അതു കു​ടി​ച്ച​തു്; ഒരു തൊ​ട്ടി നി​റ​ച്ചും കു​ടി​ച്ചു; ഞാ​നാ​ണു് അതു കൊ​ണ്ടു​ക്കൊ​ടു​ത്ത​തു്; ഞാൻ അതി​നോ​ടു ഓരോ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു.’

‘ഇതു നേ​ര​ല്ല;’ കൊ​സെ​ത്തു് നുണ പറ​ഞ്ഞു.

‘എന്റെ ഒരു മു​ഷ്ടി​യോ​ളം പോന്ന ഒരു പെ​ണ്ണു് ഈ വീ​ട്ടി​നോ​ളം വലിയ നുണ പറ​യു​ന്നു!’ അയാൾ ഉറ​ക്കെ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു. ‘എടി തെ​റി​ച്ചി​പ്പെ​ണ്ണേ! ഞാൻ പറ​യു​ന്നു, എന്റെ കു​തി​ര​യ്ക്ക് ഇന്നു വെ​ള്ളം കി​ട്ടി​യി​ട്ടി​ല്ല. വെ​ള്ളം കി​ട്ടാ​ഞ്ഞാൽ അവ​ന്നു് ഒരൊ​ച്ച പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ക്കാ​നു​ണ്ടു്; എനി​ക്ക​തു നല്ല​വ​ണ്ണ​മ​റി​യാം.’

കൊ​സെ​ത്തു് ശാ​ഠ്യം പി​ടി​ച്ചു; സങ്ക​ടം​കൊ​ണ്ടു് ഇടറിയ ഒരൊ​ച്ച​യിൽ, കേൾ​ക്കാൻ വയ്യാ​ത്ത​വി​ധം പതു​ക്കെ, അവൾ തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു:‘എന്ന​ല്ല, അതു മതി​യാ​വു​ന്ന​തു​വ​രെ കു​ടി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.’ ‘അപ്പോൾ’ ശു​ണ്ഠി​യെ​ടു​ത്ത് അയാൾ പറ​ഞ്ഞു:‘ഇതു പറ്റി​ല്ല; എന്റെ കു​തി​ര​യ്ക്കു വെ​ള്ളം കി​ട്ടി​യി​ട്ടി​ല്ല; അതു കി​ട്ട​ണം.’

കൊ​സെ​ത്തു് പി​ന്നെ​യും മേ​ശ​യു​ടെ ചു​വ​ട്ടി​ലേ​ക്ക് ഇഴ​ഞ്ഞു.

‘അതേ, അതു കാ​ര്യ​മാ​ണ്!’ മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു; ‘ജന്തു​വി​നു വെ​ള്ളം കി​ട്ടി​യി​ട്ടി​ല്ല; അതു കി​ട്ട​ണം.’ എന്നി​ട്ടു നാലു പു​റ​വും ഒന്നു നോ​ക്കി​യി​ട്ടു്: ‘ആട്ടെ, അപ്പോൾ! എവി​ടെ​യാ​ണു് ആ മറ്റേ ജന്തു?’

അവൾ താ​ണു​നോ​ക്കി; മേ​ശ​യു​ടെ അങ്ങേ അറ്റ​ത്തു്, ആ മദ്യ​പ​ന്മാ​രു​ടെ ഏതാ​ണ്ടു് കാ​ല്ക്കൽ​ത്ത​ന്നെ, ചു​രു​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന കൊ​സെ​ത്തി​നെ കണ്ടെ​ത്തി.

‘ഇങ്ങോ​ട്ടു വരു​ന്നോ?’ മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ അലറി.

ഒളി​ച്ചു​കൂ​ടി​യി​രു​ന്ന ആ ഒരു പൊ​ത്തി​നു​ള്ളിൽ നി​ന്നു കൊ​സെ​ത്തു് പു​റ​ത്തേ​യ്ക്കു പതു​ങ്ങി​ക്ക​ട​ന്നു. തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ പറ​ഞ്ഞു; ‘ഹേ, മദാം​വ്വ​സേ​ല്ലു് പേ​രി​ല്ലാ​ത്ത പട്ടി, പോ, ആ കു​തി​ര​യ്ക്കു വെ​ള്ളം കൊ​ടു​ക്ക്.’

‘അയ്യോ, മദാം,’ കൊ​സെ​ത്തു് പതു​ക്കെ പറ​ഞ്ഞു, ‘വെ​ള്ള​മി​ല്ല.’

തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ തെ​രു​വി​ലേ​ക്കു​ള്ള വാതിൽ മലർ​ക്കെ​ത്തു​റ​ന്നു—

‘എന്നാൽ പോ, കൊ​ണ്ടു​വാ കു​റ​ച്ച്!’

കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ തല കീ​ഴ്പോ​ട്ടു തൂ​ങ്ങി; അവൾ പു​ക​ക്കു​ഴൽ​മൂ​ല​യിൽ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ഒരു തൊ​ട്ടി​യെ​ടു​ക്കാൻ പോയി.

ഈ പാ​ത്രം അവ​ളെ​ക്കാൾ വലു​താ​ണു്; ആ കു​ട്ടി​ക്കു പ്ര​യാ​സം കൂ​ടാ​തെ അതി​നു​ള്ളിൽ കട​ന്നി​രി​ക്കാം.

തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ തന്റെ അടു​പ്പി​ന​രി​കി​ലേ​ക്കു മട​ങ്ങി ഒരു മര​ക്ക​യിൽ എടു​ത്തു് ആ ഇഷ്ടു​പ്പാ​ത്ര​ത്തി​ലു​ള്ള​തു സ്വാ​ദു നോ​ക്കു​ന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി അങ്ങ​നെ പി​റു​പി​റു​ത്തു: ‘ചോ​ല​യിൽ വേ​ണ്ട​തു​ണ്ടു്, ഏ! ഇങ്ങ​നെ ഒര​സ​ത്തു പെ​ണ്ണി​ല്ല. എന്റെ ഉള്ളി​പ്പൊ​തി​യെ​ടു​ത്തു പി​ഴി​യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ഇതി​ലും ഭേ​ദ​മെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു.’

എന്നി​ട്ടു സൂ​നാ​ണ്യ​ങ്ങ​ളും കു​രു​മു​ള​കും ചെറിയ ഉള്ളി​ച്ചു​ള​ക​ളും കി​ട​ക്കു​ന്ന ഒരു ചു​മർ​വ​ലി​പ്പിൽ കൈ​യി​ട്ടു തപ്പി.

‘ഇങ്ങോ​ട്ടു നോ​ക്കൂ, മാം​സെൽ പോ​ക്കാ​ച്ചി​ത്ത​വ​ളേ,’ അവൾ തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു, ‘പോ​രു​ന്ന വഴി​ക്ക് അപ്പ​ക്കാ​ര​നോ​ടു് ഒരു വലിയ അപ്പം മേ​ടി​ച്ചോ, ഇതാ പതി​ന​ഞ്ചു സൂ.’

കൊ​സെ​ത്തി​നു് ഉടു​പ്പി​ന്റെ മുൻ​ഭാ​ഗ​ത്താ​യി ഒരു ചെ​റു​കീ​ശ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; ഒന്നും മി​ണ്ടാ​തെ ആ നാ​ണ്യ​മെ​ടു​ത്തു് അവൾ ആ കീ​ശ​യി​ലി​ട്ടു.

എന്നി​ട്ടു കൈയിൽ പാ​ത്ര​വും മുൻ​പിൽ മലർ​ക്കെ​ത്തു​റ​ന്ന വാ​തി​ലു​മാ​യി അവൾ അന​ങ്ങാ​തെ നി​ന്നു. സഹാ​യി​ക്കാൻ ആരോ വരു​ന്ന​തു് അവൾ കാ​ത്തു നി​ല്ക്കു​ക​യാ​ണോ എന്നു തോ​ന്നും.

‘നി​ന്നെ​യും കൊ​ണ്ടു കട​ന്നു​പോ​യാ​ട്ടെ!’ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ അലറി.

കൊ​സെ​ത്തു് പു​റ​ത്തേ​ക്കു പോയി, അവ​ളു​ടെ പി​ന്നിൽ വാ​തി​ല​ട​ഞ്ഞു.

പള്ളി​യിൽ​നി​ന്നു തു​ട​ങ്ങു​ന്ന ചന്ത​പ്പു​ര​കൾ, വാ​യ​ന​ക്കാർ ഓർ​മി​ക്കു​ന്ന​തു പോലെ, തെ​നാർ​ദി​യെർ​ഹോ​ട്ടൽ​വ​രെ എത്തി​യി​രു​ന്നു. നഗ​ര​വാ​സി​കൾ അർദ്ധ രാ​ത്രി​യി​ലെ തി​രു​വ​ത്താ​ഴ​പ്പൂ​ജ​യ്ക്ക് ആ വഴിയെ പോ​കു​ന്ന​താ​ക​കൊ​ണ്ടു് ചന്ത​പ്പു​ര​ക​ളി​ലെ​ല്ലാം കട​ലാ​സ്സു​കു​ഴ​ലു​കൾ​ക്കു​ള്ളി​ലി​രു​ന്നു കത്തു​ന്ന മെ​ഴു​തി​രി​കൾ​കൊ​ണ്ടു വി​ള​ക്കു​വെ​ച്ചി​രു​ന്നു; തെ​നാർ​ദി​യെർ​ഹോ​ട്ട​ലിൽ അപ്പോൾ ഇരു​ന്നു കു​ടി​ച്ചി​രു​ന്ന സ്ക്കൂൾ​മാ​സ്റ്റർ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ട​തു​പോ​ലെ, അതി​നു് ‘അത്ഭു​ത​ക​ര​മായ ഒരു ചന്ത’മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ആ നഷ്ടം തീരാൻ ആകാ​ശ​ത്തു് ഒരു നക്ഷ​ത്ര​മെ​ങ്കി​ലും കാ​ണാ​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല.

തെ​നാർ​ദി​യെർ​ഭ​വ​ന​ത്തി​നു നേരെ മുൻ​പി​ലു​ള്ള​തായ ഈ പീ​ടി​ക​ക​ളിൽ ഒടു​വി​ല​ത്തേ​തു്, തീ​ത്ത​കി​ടു​കൊ​ണ്ടും കണ്ണാ​ടി​ച്ചി​ല്ലു​കൊ​ണ്ടും ഭം​ഗി​യു​ള്ള തക​ര​ക്ക​ഷ​ണം കൊ​ണ്ടും ഉണ്ടാ​ക്കിയ പലതരം പാവകൾ വി​ല്ക്കാൻ വെ​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള സ്ഥ​ല​മാ​യി​രു​ന്നു. മുൻ​പി​ല​ത്തെ വരി​യിൽ, കുറെ പി​ന്നി​ലേ​ക്കു തള്ളി, വെ​ളു​ത്ത ഉറു​മാൽ​വി​രി​യു​ടെ മുൻ​പിൽ, ഏക​ദേ​ശം രണ്ട​ടി ഉയ​ര​മു​ള്ള​തും വാ​സ്ത​വ​ത്തി​ലു​ള്ള തല​മു​ടി​യും കവി​ടി​പ്പൂ​ച്ചി​ട്ട കണ്ണു​ക​ളു​മു​ള്ള​തും തലയിൽ സ്വർ​ണ​പ്പ​ക്ഷി​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി ഒരു ചു​ക​ന്ന പട്ടു​ടു​പ്പി​ടു​വി​ച്ച​തു​മായ ഒരു പാവയെ കച്ച​വ​ട​ക്കാ​രൻ നിർ​ത്തി​യി​രു​ന്നു. പത്തു വയ​സ്സി​നു താ​ഴെ​യു​ള്ള വഴി​യാ​ത്ര​ക്കാ​രെ​യെ​ല്ലാം അത്ഭു​ത​പ്പെ​ടു​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു് ഈ അസാ​മാ​ന്യ​വ​സ്തു അന്നു മു​ഴു​വ​നു​മാ​യി അങ്ങ​നെ നി​ല്ക്കു​ന്നു; അതു വാ​ങ്ങി കു​ട്ടി​ക്കു കൊ​ടു​ക്കാൻ​മാ​ത്രം പണ​ക്കാ​രി​യോ ധാ​രാ​ള​ക്കാ​രി​യോ ആയ ഒര​മ്മ​യും മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലു​ണ്ടാ​യി​ല്ല. എപ്പൊ​നൈ​നും അസൽ​മ​യും ഒന്നി​ല​ധി​കം മണി​ക്കൂ​റു​കൾ അതു നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ടു; കൊ​സെ​ത്തു് തന്നെ​യും, ഉപാ​യ​ത്തിൽ, അതൊരു നോ​ട്ടം കണ്ടു എന്ന​തു വാ​സ്ത​വ​മാ​ണു്.

കൈയിൽ വെ​ള്ള​ത്തൊ​ട്ടി​യോ​ടു​കൂ​ടി കു​ണ്ഠി​ത​പ്പെ​ട്ടും സ്വാ​സ്ഥ്യം​കെ​ട്ടും തെ​രു​വി​ലേ​ക്കി​റ​ങ്ങിയ സമ​യ​ത്തു് ആ അത്ഭു​ത​ക​ര​മായ പാവയെ—അവൾ പറ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, ആ മാ​ന്യ​സ്ത്രീ​യെ—ഒന്നു നോ​ക്കി​ക്കാ​ണാ​തി​രി​ക്കാൻ അവ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു കഴി​ഞ്ഞി​ല്ല. ആ സാ​ധു​ക്കു​ട്ടി അമ്പ​ര​ന്നു നി​ന്നു​പോ​യി. അവൾ ആ പാവയെ അതേ​വ​രെ അടു​ത്തു കണ്ടി​ട്ടി​ല്ല. ആ പീടിക മു​ഴു​വ​നും ഒരു രാ​ജ​ധാ​നി​യാ​യി അവൾ​ക്കു തോ​ന്നി; ആ പാവ ഒരു പാ​വ​യ​ല്ലാ​താ​യി; അതൊരു കാ​ഴ്ച​യാ​യി​രു​ന്നു. ഇരു​ട്ട​ട​ഞ്ഞ​തും മര​വി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു​മായ കഷ്ട​പ്പാ​ടിൽ അത്ര​യും ആണ്ടു മു​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന ആ ഭാ​ഗ്യം​കെ​ട്ട ചെ​റു​കു​ട്ടി​ക്ക് ഒരു​ത​രം മാ​യാ​മ​യ​മായ പരി​ധി​വി​ശേ​ഷ​ത്താൽ ചു​റ്റ​പ്പെ​ട്ടു കണ്ട ആ വസ്തു സന്തോ​ഷ​മാ​യി​രു​ന്നു—ആഡം​ബ​രം, സമ്പ​ന്നത, സൗ​ഖ്യം. ദുഃ​ഖ​മ​യ​വും നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക​വു​മായ ചെ​റു​പ്രാ​യ​ത്തി​ന്റെ ബു​ദ്ധി​വൈ​ഭ​വ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി, തന്നെ ആ പാ​വ​യിൽ​നി​ന്ന​ക​റ്റി നിർ​ത്തു​ന്ന അഗാ​ധ​ഗു​ഹ​യു​ടെ വി​സ്താ​രം കൊ​സെ​ത്തു് ഒന്ന​ള​ന്നു നോ​ക്കി. അങ്ങ​നെ​യു​ള്ള ഒരു സാധനം കി​ട്ട​ണ​മെ​ങ്കിൽ, ഒരു രാ​ജ്ഞി അല്ലെ​ങ്കിൽ ചു​രു​ങ്ങി​യ​തു് ഒരു രാ​ജ​കു​മാ​രി, ആവ​ണ​മെ​ന്നു് അവൾ തന്ന​ത്താൻ പറ​ഞ്ഞു. ആ ചു​ക​ന്നു ചന്ത​മേ​റിയ ഉടു​പ്പും ആ മി​നു​ത്തു ചന്ത​മേ​റിയ തല​മു​ടി​യും സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടു് അവൾ വി​ചാ​രി​ച്ചു, ‘ആ പാ​വ​യ്ക്ക് എന്തു സു​ഖ​മാ​യി​രി​ക്കും!’ ആ ആശ്ച​ര്യ​ക​ര​മായ വി​ക്ര​യ​സ്ഥ​ല​ത്തു​നി​ന്നു കണ്ണെ​ടു​ക്കാൻ അവ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു കഴി​ഞ്ഞി​ല്ല. എത്ര​ക​ണ്ട​ധി​കം നോ​ക്കു​ന്നു​വോ അത്ര​ക​ണ്ട​ധി​കം അവ​ളു​ടെ കണ്ണ​ഞ്ചി​പ്പോ​കു​ന്നു. താൻ സ്വർ​ഗ​ത്തി​ലേ​ക്കാ​ണു് നോ​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നു് അവൾ​ക്കു തോ​ന്നി. ആ വലി​യ​തി​ന്റെ പി​ന്നിൽ വേ​റെ​യും പാ​വ​ക​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; അവ​യൊ​ക്കെ ദേ​വ​സ്ത്രീ​ക​ളും യക്ഷ​സ്ത്രീ​ക​ളു​മാ​ണെ​ന്നു് അവൾ വി​ചാ​രി​ച്ചു. ആ പീ​ടി​ക​യു​ടെ ഉമ്മ​റ​ത്തു് അങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടും ലാ​ത്തു​ന്ന കച്ച​വ​ട​ക്കാ​രൻ ലോ​ക​പി​താ​വായ ഈശ്വ​ര​നാ​ണെ​ന്നാ​ല​ത്തെ മാ​തി​രി ഒരു സ്തോ​ഭം അവ​ളി​ലു​ണ്ടാ​ക്കി.

ഈ മാ​ന​സ​പൂ​ജ​യ്ക്കി​ട​യിൽ അവൾ സക​ല​വും മറ​ന്നു; പു​റ​പ്പെ​ട്ട​തി​ന്റെ ഉദ്ദേ​ശം കൂടി ഓർ​മ​വി​ട്ടു.

പെ​ട്ടെ​ന്നു തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ​യു​ടെ ഈ പരു​ഷ​സ്വ​രം വാ​സ്ത​വ​സ്ഥി​തി​യെ അവൾ​ക്കോർ​മ​യാ​ക്കി: ‘എന്ത്! എടീ തെ​റി​ച്ച പെ​ണ്ണേ, നി​യ്യു പോ​യി​ട്ടി​ല്ല. അല്ലേ? നി​ല്ക്ക്! ഞാ​നി​പ്പോൾ തരാ​മ​ത്! എടീ അസ​ത്തേ, വേഗം പോ​യ്ക്കോ!’

മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ യദൃ​ച്ഛ​യാ​യി തെ​രു​വി​ലേ​ക്ക് നോ​ക്കി, ആ ബ്ര​ഹ്മം കണ്ടു നി​ല്ക്കു​ന്ന കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ മേൽ അവ​ളു​ടെ കണ്ണു പതി​ഞ്ഞു.

തൊ​ട്ടി​യും വാ​രി​വ​ലി​ച്ചെ​ടു​ത്തു കൊ​സെ​ത്തു് പറ​പ​റ​ന്നു; അവ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു കഴി​യു​ന്നേ​ട​ത്തോ​ളം അക​ലേ​ക്കു കാൽ വലി​ച്ചു​വെ​ച്ചു.

തെ​നാർ​ദി​യെർ​ഹോ​ട്ടൽ ആ ഗ്രാ​മ​ത്തിൽ പള്ളി നി​ല്ക്കു​ന്ന ഭാ​ഗ​ത്തോ​ട​ടു​ത്താ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു, ഷേ​ലി​ലേ​ക്കു​ള്ള വഴി​ക്കു കാ​ട്ടു​പു​റ​ത്തൊ​ഴു​കു​ന്ന ചോ​ല​യി​ലേ​ക്കാ​ണു് വെ​ള്ളം കൊ​ണ്ടു​വ​രാൻ കൊ​സെ​ത്തി​നു പോ​കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്ന​തു്.

മറ്റൊ​രു കച്ച​വ​ട​ക്കാ​ര​ന്റേ​യും ആഡം​ബ​ര​പ്ര​ക​ട​ന​ത്തി​ലേ​ക്ക് അവൾ നോ​ക്കി​യി​ല്ല. ബൂ​ലാം​ഗർ ഇട​വ​ഴി​യി​ലും പള്ളി​യു​ടെ അയൽ​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലു​മാ​യി​രു​ന്നേ​ട​ത്തോ​ളം നേരം, വി​ള​ക്കു കൊ​ളു​ത്ത​പ്പെ​ട്ട ചന്ത​പ്പു​ര​കൾ അവൾ​ക്കു വഴി കാ​ണി​ച്ചു; പക്ഷേ, ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ ഒടു​വി​ല​ത്തെ ചന്ത​പ്പു​ര​യി​ലെ ഒടു​വി​ല​ത്തെ വെ​ളി​ച്ചം മറ​ഞ്ഞു. ആ സാ​ധു​ക്കു​ട്ടി ഇരു​ട്ടി​ലാ​യി. അവൾ അതി​ന്റെ ഉള്ളി​ലേ​ക്ക് ഊളി​യി​ട്ടു. ഒന്നു​മാ​ത്രം; ഒരു വി​കാ​ര​വി​ശേ​ഷം അവളെ കീ​ഴ​ട​ക്കി​യ​പ്പോൾ, നട​ക്കു​ന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി തൊ​ട്ടി​യു​ടെ പി​ടി​കൊ​ണ്ടു കഴി​യു​ന്നേ​ട​ത്തോ​ളം അവൾ ഒര​ന​ക്ക​മു​ണ്ടാ​ക്കി ഒരൊ​ച്ച​യു​ണ്ടാ​ക്കി​യി​ട്ടു് അത​വൾ​ക്കു കൂ​ട്ടു​കൂ​ടി.

മുൻ​പോ​ട്ടു പോ​കു​ന്തോ​റും ഇരു​ട്ടു് അധി​ക​മ​ധി​കം കനം​പി​ടി​ച്ചു; തെ​രു​വു​ക​ളി​ലൊ​ന്നും ആരു​മി​ല്ല. എന്താ​യാ​ലും, ഒരു സ്ത്രീ​യെ അവൾ കണ്ടു​മു​ട്ടി; ആ സ്ത്രീ അവളെ കണ്ടു തി​രി​ഞ്ഞു, പല്ലി​ന്നി​ട​യി​ലൂ​ടെ ഇങ്ങ​നെ പി​റു​പി​റു​ത്തു​കൊ​ണ്ടു, സ്തം​ഭി​ച്ചു​നി​ന്നു: ‘എവി​ടെ​യാ​യി​രി​ക്കാം ആ കു​ട്ടി പോ​കു​ന്ന​തു? ഇതു് ഒരു മനു​ഷ്യ​ച്ചെ​ന്നായ പെ​റ്റ​താ​ണോ?’ ഉടനെ ആ സ്ത്രീ​ക്ക് ആളെ മന​സ്സി​ലാ​യി. ‘ഹോ,’ അവൾ പറ​ഞ്ഞു. ‘വാ​ന​മ്പാ​ടി​പ്പ​ക്ഷി​യാ​ണ്!’

ഇങ്ങ​നെ അവൾ വള​ഞ്ഞു​തി​രി​ഞ്ഞ​വ​യും ആൾ​സ്സ​ഞ്ചാ​ര​മി​ല്ലാ​ത്ത​വ​യു​മായ തെ​രു​വു​കൾ കട​ന്നു ഷേ​ലി​ന്റെ ഒരു വശ​ത്തു​ള്ള മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ ഗ്രാ​മ​ത്തിൽ​ച്ചെ​ന്നു. വഴി​യു​ടെ രണ്ടു​ഭാ​ഗ​ത്തും വീ​ടു​ക​ളോ അല്ലെ​ങ്കിൽ മതി​ലു​കൾ മാ​ത്ര​മോ ഉള്ളേ​ട​ത്തോ​ളം ദൂരം അവൾ ഒരു​വി​ധം ധൈ​ര്യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​ത്ത​ന്നെ നട​ന്നു. ജനാ​ല​വാ​തി​ല്ക്കീ​റു​ക​ളു​ടെ പഴു​തി​ലൂ​ടെ ഒരു മെ​ഴു​തി​രി​വി​ള​ക്കി​ന്റെ ഇള​കു​ന്ന നാളം അവൾ ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു കണ്ടെ​ത്തും—അതു വെ​ളി​ച്ച​ത്തേ​യും ആൾ​പ്പാർ​പ്പി​നേ​യും കാ​ണി​ച്ചു; അവിടെ ആളു​ക​ളു​ണ്ടു്; അതവളെ ധൈ​ര്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി. പക്ഷേ, മുൻ​പോ​ട്ടു പോ​കു​ന്തോ​റും അവ​ളു​ടെ കാൽ​വെ​പ്പി​ന്റെ അകലം തനിയെ കു​റ​ഞ്ഞു കു​റ​ഞ്ഞു​വ​ന്നു. ഒടു​വി​ല​ത്തെ വീ​ട്ടി​ന്റെ മൂല കട​ന്ന​പ്പോൾ കൊ​സെ​ത്തു് നി​ന്നു; ഒടു​വി​ല​ത്തെ ചന്ത​പ്പുര വി​ട്ടു മുൻ​പോ​ട്ടു കട​ക്കു​ന്ന​തു പ്ര​യാ​സ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒടു​വി​ല​ത്തെ വീടു വി​ട്ടു മുൻ​പോ​ട്ടു​പോ​കു​ന്ന​തു് അസാ​ധ്യ​മാ​യി​ത്തീർ​ന്നു. അവൾ തൊ​ട്ടി​നി​ല​ത്തു​വെ​ച്ചു; കൈ​പ്പ​ടം തല​മു​ടി​യു​ടെ ഉള്ളി​ലേ​ക്ക് തി​രു​കി. പതു​ക്കെ തല ചൊ​റി​യാൻ തു​ട​ങ്ങി—പേ​ടി​ക്കു​ക​യും എന്താ​ണു് ചെ​യ്യേ​ണ്ട​തെ​ന്നു നി​ശ്ച​യ​മി​ല്ലാ​താ​ക​യും ചെ​യ്താൽ കു​ട്ടി​കൾ സാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യി കാ​ണി​ക്കു​ന്ന ഒരാം​ഗ്യം. മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ കട​ന്നു​ക​ഴി​ഞ്ഞു; തു​റ​സ്സായ വയൽ​പ്ര​ദേ​ശ​മാ​യി. കറു​ത്തു വി​ജ​ന​മായ ഒരു തു​റ​സ്സു​ണ്ടു് മുൻ​പിൽ; അവൾ നി​രാ​ശ​ത​യോ​ടു​കൂ​ടി ആ ഇരു​ട്ടി​ലേ​ക്ക് സൂ​ക്ഷി​ച്ചു നോ​ക്കി—അവിടെ ഒരു മനു​ഷ്യ​നു​മി​ല്ല; അവിടെ മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടു്; ഒരു​സ​മ​യം അവിടെ പി​ശാ​ചു​ക്ക​ളു​ണ്ടു്. അവൾ ഒന്നു നല്ല​വ​ണ്ണം നോ​ക്കി; ഓരോ മൃ​ഗ​ങ്ങൾ പു​ല്ലി​ലൂ​ടെ നട​ക്കു​ന്ന ഒച്ച കേ​ട്ടു; മര​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ സഞ്ച​രി​ക്കു​ന്ന പി​ശാ​ചു​ക്ക​ളേ​യും അവൾ വ്യ​ക്ത​മാ​യി കണ്ടു. ഉടനെ അവൾ വീ​ണ്ടും തൊ​ട്ടി​യെ​ടു​ത്തു; ഭയം അവൾ​ക്കു ധാർ​ഷ്ട്യ​ത്തെ കടം കൊ​ടു​ത്തു. അവൾ പറ​ഞ്ഞു, ‘അതേ, ഞാൻ അയാ​ളോ​ടു വെ​ള്ളം കി​ട്ടാ​നി​ല്ലെ​ന്നു പറയും.’ എന്നി​ട്ടു് അവൾ ധൈ​ര്യം പി​ടി​ച്ചു, വീ​ണ്ടും മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ​യി​ലേ​ക്കു കട​ന്നു.

ഒരു നൂറടി ദൂരം പോ​യി​ല്ല, അപ്പോ​ഴേ​ക്കും അവൾ നി​ന്നു, രണ്ടാ​മ​തും തല​ചൊ​റി​യാൻ തു​ട​ങ്ങി. ഇക്കു​റി തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ​യാ​ണു് തന്റെ ഭയ​ങ്ക​ര​മായ, കഴു​ത​പ്പു​ലി​യു​ടേ​തു​പോ​ലെ​യു​ള്ള, വാ​യ​യു​മാ​യി കണ്ണു​ക​ളിൽ​നി​ന്നു മി​ന്നി​പ്പ​റ​ക്കു​ന്ന ദ്വേ​ഷ്യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി മുൻ​പിൽ പ്ര​ത്യ​ക്ഷീ​ഭ​വി​ച്ച​തു്. ആ പെൺ​കു​ട്ടി മു​ന്നി​ലേ​ക്കും പി​ന്നി​ലേ​ക്കും വ്യ​സ​ന​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി നോ​ക്കി. അവൾ എന്താ​ണു് ചെ​യ്യേ​ണ്ട​ത്? അവൾ​ക്ക് എന്തു​വ​രാൻ പോ​കു​ന്നു? അവൾ എവി​ടേ​ക്കു പോ​ക​ട്ടെ? അവ​ളു​ടെ മുൻ​പിൽ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ​യു​ടെ പ്രേ​തം; പി​ന്നിൽ രാ​ത്രി​യു​ടേ​യും കാ​ട്ടു​പു​റ​ത്തി​ന്റേ​യും വക പി​ശാ​ചു​ക്കൾ മു​ഴു​വ​നും; തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ​യു​ടെ മുൻ​പി​ലാ​ണു് അവൾ ചൂ​ളി​പ്പോ​യ​തു്. അവൾ വീ​ണ്ടും ചോ​ല​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള വഴി​പി​ടി​ച്ചു പായാൻ തു​ട​ങ്ങി. അവൾ ഗ്രാ​മ​ത്തിൽ​നി​ന്നു കട​ന്നു; എങ്ങോ​ട്ടും നോ​ക്കാ​തേ​യും യാ​തൊ​ന്നി​നും ചെ​വി​കൊ​ടു​ക്കാ​തേ​യും ഒരു പാ​ച്ചി​ലി​നു കാ​ട്ടി​ലെ​ത്തി. ശ്വാ​സം കി​ട്ടാ​താ​കു​മ്പോൾ മാ​ത്ര​മേ അവൾ ഇട​യ്ക്കു നി​ന്നി​രു​ന്നു​ള്ളൂ; എങ്കി​ലും അവൾ മുൻ​പോ​ട്ടു​ള്ള യാത്ര കു​റ​ച്ചി​ല്ല. നി​രാ​ശ​ത​യോ​ടു​കൂ​ടി അവൾ നേരെ മുൻ​പോ​ട്ടു പായി.

ഓടു​ന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി അവൾ​ക്കു കര​ച്ചിൽ വന്നു.

കാ​ട്ടി​ലെ രാ​ത്രി​സ​മ​യ​ത്തു​ള്ള ഇള​ക്കം അവളെ എമ്പാ​ടും വള​ഞ്ഞു.

അവൾ ഒന്നും വി​ചാ​രി​ക്കാ​താ​യി, ഒന്നും കാ​ണാ​താ​യി. രാ​ത്രി​യു​ടെ എന്തെ​ന്നി​ല്ലാ​ത്ത വലു​പ്പം ഈ ചെ​റു​ജീ​വി​യെ നേ​രി​ട്ടു നി​ല്ക്കു​ന്നു. ഒരു ഭാ​ഗ​ത്തു് എല്ലാ നി​ഴ​ല്പാ​ടു​ക​ളും, മറ്റേ ഭാ​ഗ​ത്തു് ഒരണു.

അറ്റ​ത്തു​നി​ന്നു ചോ​ല​യി​ലേ​ക്ക് ഏഴോ എട്ടോ നി​മി​ഷം മാ​ത്ര​മേ നട​ക്കേ​ണ്ടു. പകൽ വളരെ പ്രാ​വ​ശ്യം പോ​യി​ട്ടു​ള്ള​തു​കൊ​ണ്ടു കൊ​സെ​ത്തി​നു വഴി​യ​റി​യാ​മാ​യി​രു​ന്നു. അത്ഭു​ത​മെ​ന്നേ പറ​യേ​ണ്ടൂ. അവൾ​ക്കു തല​തി​രി​ഞ്ഞി​ല്ല. സഹ​ജ​ബു​ദ്ധി​യു​ടെ ഒര​വ​ശേ​ഷം ഒരു​വി​ധം അവളെ അങ്ങോ​ട്ടു കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. മര​ക്കൊ​മ്പു​ക​ളി​ലും കു​റ്റി​ക്കാ​ടു​ക​ളി​ലും എന്തെ​ങ്കി​ലും കണ്ടെ​ങ്കി​ലോ എന്നു​ള്ള ഭയം​കൊ​ണ്ടു് ഇട​ത്തോ​ട്ടോ വല​ത്തോ​ട്ടോ അവൾ കണ്ണ​യ​ച്ചി​ല്ല. ഈ നി​ല​യ്ക്ക് അവൾ ചോ​ല​യി​ലെ​ത്തി.

കളി​മ​ണ്ണു​നി​ല​ത്തു വെ​ള്ളം ഒലി​ച്ച് ഏക​ദേ​ശം രണ്ട​ടി ആഴ​ത്തിൽ കു​ഴി​ഞ്ഞു​ണ്ടാ​യ​തും നാ​ലു​പു​റ​വും പൂ​പ്പൽ​കൊ​ണ്ടും നീ​ണ്ടു ചു​രു​ണ്ടു മട​ങ്ങി ‘നാ​ലാ​മൻ ആങ്റി​യു​ടെ ഉടു​പ്പു​ഞെ​റി’യെന്ന പു​ല്ലു​കൾ​കൊ​ണ്ടു നി​റ​ഞ്ഞ​തും പലേ വലിയ കല്ലു വി​രി​ച്ച​തു​മായ ഒരു വീ​തി​കു​റ​ഞ്ഞ അകൃ​ത്രി​മ​ജ​ലാ​ശ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു അതു്. അതിൽ​നി​ന്നു് ഒരു ചോല ചെ​റി​യൊ​രു ശാ​ന്ത​സ്വ​ര​ത്തിൽ പാ​ഞ്ഞു​പോ​കു​ന്നു.

കൊ​സെ​ത്തു് ഒന്നു ശ്വാ​സം കഴി​ക്കാൻ​കൂ​ടി നി​ന്നി​ല്ല. വല്ലാ​ത്ത ഇരു​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; എങ്കി​ലും അവൾ​ക്ക് അവിടെ വന്നി​ട്ടു ശീ​ല​മു​ണ്ടു്. ചോ​ല​യി​ലേ​ക്ക് കു​നി​ഞ്ഞു നി​ല്ക്കു​ന്ന ഒരു പ്രാ​യ​മേ​റാ​ത്ത ‘ഓക്കു’മര​ത്തെ ഇരു​ട്ട​ത്തു് അവൾ ഇട​ത്തെ കൈ​കൊ​ണ്ടു തപ്പി​നോ​ക്കി—അതു് അവളെ പതി​വാ​യി സഹാ​യി​ക്കു​ന്ന ഒന്നാ​ണു്; അതി​ന്റെ ഒരു കൊ​മ്പു കണ്ടെ​ത്തി, അതി​ന്മേൽ മു​റു​ക്കി​പ്പി​ടി​ച്ചു, കീ​ഴ്പോ​ട്ടു കു​നി​ഞ്ഞു, തൊ​ട്ടി വെ​ള്ള​ത്തിൽ മു​ക്കി, അത്ര​യും വലിയ വി​കാ​രാ​വേ​ഗ​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന​തു കൊ​ണ്ടു് അവൾ​ക്കു സ്വ​ത​വേ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ശക്തി അപ്പോൾ മൂ​ന്നി​ര​ട്ടി​ച്ചു. അങ്ങ​നെ കീ​ഴ്പോ​ട്ടു കു​നി​ഞ്ഞു​നി​ന്ന സമ​യ​ത്തു കു​പ്പാ​യ​ക്കീശ ചൊ​ല​വെ​ള്ള​ത്തി​ലേ​ക്ക് വായ് തു​റ​ന്നു​പോ​യ​തു് അവൾ സൂ​ക്ഷി​ച്ചി​ല്ല. ആ പതി​ന​ഞ്ചു സൂ നാ​ണ്യം വെ​ള്ള​ത്തിൽ വീണു. കൊ​സെ​ത്തു് അതു കണ്ടി​ല്ല; വീ​ഴു​ന്ന ഒച്ച​യും കേ​ട്ടി​ല്ല. തൊ​ട്ടി മു​ക്കാ​ലും നി​റ​ച്ചു പൊ​ന്തി​ച്ചു പു​ല്ലി​ന്മേൽ വെ​ച്ചു.

അതു കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, അവൾ​ക്ക് വല്ലാ​ത്ത ക്ഷീ​ണം തോ​ന്നി. അവൾ​ക്ക് ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ തി​രി​ച്ചു​പോ​ക​ണ​മെ​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പക്ഷേ, വെ​ള്ളം മു​ക്കാൻ വേ​ണ്ടി വന്ന അധ്വാ​നം അത്ര​യു​മ​ധി​ക​മാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു്, അവൾ​ക്ക് ഒര​ടി​പോ​ലും മുൻ​പോ​ട്ടു വെ​യ്ക്കാൻ വയ്യാ​താ​യി, ഒന്നി​രി​യ്ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. അവൾ പു​ല്ലി​ന്മേൽ കു​ഴ​ഞ്ഞു വീണു, അവിടെ കു​നി​ഞ്ഞു​തൂ​ങ്ങി ഇരു​ന്നു.

അവൾ കണ്ണ​ട​ച്ചു; എന്തി​നാ​ണെ​ന്ന​റി​യാ​തെ, എന്നാൽ ചെ​യ്യാ​തി​രി​ക്കാൻ നി​വൃ​ത്തി​യി​ല്ലാ​ഞ്ഞി​ട്ടു് അവൾ വീ​ണ്ടും കണ്ണു തു​റ​ന്നു. അവൾ​ക്ക​ടു​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന തൊ​ട്ടി​യി​ലെ പരി​ഭ്ര​മി​ച്ചി​ള​കു​ന്ന വെ​ള്ളം തക​ര​സർ​പ്പ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഛാ​യ​യിൽ ഓരോ വൃ​ത്താ​കാ​ര​ങ്ങ​ളെ കു​റി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

തല​യ്ക്കു മു​ക​ളിൽ ആകാശം മു​ഴു​വ​നും പരന്ന കാർ​മേ​ഘ​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു മൂ​ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു; അവ വലിയ പു​ക​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങൾ​പോ​ലെ​യി​രു​ന്നു. ഇരു​ട്ടി​ന്റെ ഭയ​ങ്ക​ര​മായ ഇമ്പാ​ച്ചി​മോ​ന്ത ആ കു​ട്ടി​യു​ടെ നേരെ ഏതാ​ണ്ടു് കു​നി​ഞ്ഞു​വ​രു​ന്ന​താ​യി തോ​ന്നി.

വ്യാ​ഴ​ന​ക്ഷ​ത്രം ആകാ​ശ​ത്തി​നു​ള്ളിൽ മറ​യു​ന്നു.

ആ കു​ട്ടി തനി​ക്കു കണ്ടു ശീ​ല​മി​ല്ലാ​ത്ത​തും പേ​ടി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തു​മായ ആ വലിയ നക്ഷ​ത്ര​ത്തെ അമ്പ​ര​ന്നു​നോ​ക്കി. വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ അതു ചക്ര​വാ​ള​ത്തി​നു വളരെ അടു​ത്തെ​ത്തി​യി​രു​ന്നു; കന​ത്തിൽ ചേർ​ന്ന​ട​ങ്ങിയ ഒരു മൂ​ടൽ​ക്കൂ​ട്ട​ത്തെ കട​ക്കു​ക​യാ​ണു്; ആ മൂ​ട​ലാ​ക​ട്ടേ, ആ നക്ഷ​ത്ര​ത്തിൽ ഒരു ഭയ​ങ്ക​ര​മായ ചു​ക​പ്പു​നി​റം പകർ​ത്തി. ഒരു രസ​മി​ല്ലാ​ത്ത ചു​ക​പ്പു​നി​റം കയറിയ ആ മൂ​ടൽ​പ്പ​ര​പ്പു് അതിനെ വലു​താ​ക്കി​ത്തീർ​ത്തു. ആ നക്ഷ​ത്രം ഒരു തി​ള​ങ്ങു​ന്ന രക്ത​ക്ഷ​ത​മാ​യി എന്നു പറയാം.

മൈ​താ​ന​ത്തിൽ​നി​ന്നു് ഒരു തണു​ത്ത കാ​റ്റ​ടി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. കാടു് ഇരു​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. ഒരി​ല​പോ​ലും അന​ങ്ങു​ന്നി​ല്ല. വേ​ന​ല്ക്കാ​ല​ത്തി​ലെ നി​സ്സാ​ര​മായ നാ​ട്ടു​വെ​ളി​ച്ചം​പോ​ലും കാ​ണാ​നി​ല്ല. വലിയ മര​ക്കൊ​മ്പു​കൾ പേ​ടി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന മാ​തി​രി ഏന്തി​നി​ന്നു. മെ​ലി​ഞ്ഞ് അനർ​ഥ​ക​ര​ങ്ങ​ളായ തൂ​പ്പു​കൾ തു​റ​സ്സു​സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നു ചൂ​ള​യി​ട്ടു. വട​ക്കൻ​കാ​റ്റ​ത്തു നീണ്ട പു​ല്ലു​കൾ ആരൽ​മ​ത്സ്യ​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലെ അങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടും ഓളം​മ​റി​ഞ്ഞു. കൊ​ടു​ത്തൂ​വ​കൾ ഇര തേ​ടി​പ്പി​ടി​ക്കാൻ​വേ​ണ്ടി നഖ​ങ്ങൾ വെച്ച തങ്ങ​ളു​ടെ നീണ്ട കൈകളെ ഇട്ടി​ഴ​യ്ക്കു​ന്ന​താ​യി തോ​ന്നി. കാ​റ്റി​ട്ടു​ല​ച്ച ചില ഉണ​ങ്ങിയ കു​റ്റി​ക്കാ​ടു​കൾ ‘ഭൂ’ എന്നു പറ​ന്നു; അതു കണ്ടാൽ, പി​ന്നാ​ലെ പി​ടി​പ്പാൻ ചെ​ല്ലു​ന്ന എന്തി​ന്റേ​യോ മുൻ​പിൽ​നി​ന്നു് അവ പേ​ടി​ച്ചു പാ​യു​ക​യാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നും. എല്ലാ ഭാ​ഗ​ത്തും പരി​താ​പ​ക​ര​ങ്ങ​ളായ ഓരോ അക്ര​മ​ങ്ങൾ​ത​ന്നെ.

ഇരു​ട്ടു് അമ്പ​ര​പ്പി​ക്കു​ന്ന ഒന്നാ​ണു്. മനു​ഷ്യ​ന്നു വെ​ളി​ച്ചം വേണം. പക​ലി​ന്റെ അപ്പു​റ​ത്തു ചെ​ന്നു തന്ന​ത്താൻ കു​ഴി​ച്ചു​മൂ​ടു​ന്ന ആർ​ക്കും തന്റെ ഹൃദയം ചു​രു​ണ്ടു​പോ​കു​ന്ന​താ​യി തോ​ന്നും. കണ്ണു കറു​പ്പു​നി​റ​ത്തെ കാ​ണു​മ്പോൾ, ഹൃദയം അസ്വ​സ്ഥ​ത​യെ കാ​ണു​ന്നു. രാ​ത്രി​യി​ലെ ഇരു​ട്ടിൽ, കരി​പി​ടി​ച്ച അസ്വ​ച്ഛ​ത​യിൽ, എത്ര തന്നെ ശക്തി​യു​ള്ള മന​സ്സി​നും ആധി​പി​ടി​ക്കു​ന്നു. പേ​ടി​ച്ചു​വി​റ​യ്ക്കാ​തെ ഒരു​ത്ത​നും തനി​ച്ചു കാ​ട്ടിൽ നട​ക്കി​ല്ല. നി​ഴ​ലു​ക​ളും മര​ങ്ങ​ളും — രണ്ടു ഭയ​ങ്ക​ര​ങ്ങ​ളായ നി​ബി​ഡ​ത​കൾ. അഗാ​ധ​സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളിൽ മി​ഥ്യാ​ഭൂ​ത​മായ ഒരു വാ​സ്ത​വ​ത്വം പ്ര​ത്യ​ക്ഷീ​ഭ​വി​ക്കു​ന്നു. ഒരു പ്രേ​ത​ക്കാ​ഴ്ച​യ്ക്കു​ള്ള വ്യ​ക്ത​ത​യോ​ടു​കൂ​ടി നി​ങ്ങ​ളിൽ നി​ന്നു കു​റ​ച്ച​ടി ദൂ​ര​ത്താ​യി ദുർ​ഗ്ര​ഹത വര​യ്ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. നമു​ക്കു മുൻ​പിൽ​ത്ത​ന്നെ​യോ അല്ലെ​ങ്കിൽ മനോ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലോ, ഉറ​ങ്ങു​ന്ന പു​ഷ്പ​ങ്ങ​ളു​ടെ സ്വ​പ്നം പോലെ, നമു​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ​ത്ത എന്തോ വ്യ​ക്ത​മ​ല്ലാ​ത്ത​തും തൊടാൻ കഴി​യാ​ത്ത​തു​മായ വസ്തു​വി​ശേ​ഷം നീ​ന്തി​ക്ക​ളി​ക്കു​ന്നു. ചക്ര​വാ​ളാ​ന്ത​ത്തിൽ ഭയ​ങ്ക​ര​ങ്ങ​ളായ സ്ഥി​തി​ഭേ​ദ​ങ്ങൾ കാ​ണു​ന്നു. കറു​ത്തു മഹ​ത്ത​ര​മായ ശൂ​ന്യ​ത​യു​ടെ ദുർ​ഗ​ന്ധം നാം ശ്വ​സി​ക്കു​ന്നു. പി​ന്നോ​ക്കം നോ​ക്കു​ന്ന​തി​നു പേടി തോ​ന്നു​ന്നു; എങ്കി​ലും അതു ചെ​യ്യാ​തി​രി​ക്കാൻ വയ്യാ. രാ​ത്രി​യു​ടെ ഗു​ഹ​പ്പ​ഴു​തു​കൾ മെ​ലി​ഞ്ഞൊ​ട്ടി​പ്പോയ ചി​ല​തു​കൾ, മുൻ​പോ​ട്ടു ചെ​ല്ലു​ന്തോ​റും മറ​യു​ന്ന മി​ണ്ടാ​മോ​ന്ത​കൾ, നല്ല​വ​ണ്ണം കാണാൻ കഴി​യാ​ത്ത മു​ടി​ചി​ന്നൽ, ശു​ണ്ഠി​പി​ടി​ച്ച പൂ​ങ്കു​ല​കൾ, കരു​വാ​ളി​ച്ച കു​ണ്ടു​കു​ള​ങ്ങൾ, ശവ​സം​സ്കാ​ര​ത്തിൽ പ്ര​തി​ഫ​ലി​ച്ച വ്യ​സ​ന​മ​യ​ത്വം, നി​ശ്ശ​ബ്ദ​ത​യു​ടെ ശ്മ​ശാ​നോ​ചി​ത​മായ ബഹുലത, അജ്ഞാ​ത​ങ്ങ​ളെ​ങ്കി​ലും സം​ഭാ​വ്യ​ങ്ങ​ളായ സത്ത്വ​ങ്ങൾ, നി​ഗൂ​ഢ​ങ്ങ​ളായ മര​ക്കൊ​മ്പു​ക​ളു​ടെ കു​നി​വു​കൾ, മര​ങ്ങ​ളു​ടെ പേടി തോ​ന്നി​ക്കു​ന്ന ഓരോ പു​ഷ്പ​ല​താ​മാ​ല​കൾ, നീ​ണ്ടു തു​ള്ളു​ന്ന ചെ​ടി​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങൾ— ഇവ​യോ​ടൊ​ന്നും മനു​ഷ്യ​ന്നു് എതിർ​നി​ല്ക്കാൻ വയ്യാ. കി​ടു​കി​ടെ വി​റ​യ്ക്കു​ക​യും കഠി​ന​മായ സങ്ക​ടം തോ​ന്നു​ക​യും ചെ​യ്യാ​ത്ത ധൃ​ഷ്ട​ത​യി​ല്ല. അന്ധ​കാ​ര​വു​മാ​യി ആത്മാ​വു കൂ​ട്ടി​യ​ര​ച്ചു ചേർ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു​പോ​ലെ എന്തോ ഒരു വല്ലാ​യ്മ​തോ​ന്നു​ന്നു. നി​ഴ​ല്പാ​ടു​ക​ളു​ടെ ഈ തു​ള​ഞ്ഞു​ക​യ​റൽ ഒരു കു​ട്ടി​യു​ടെ കാ​ര്യ​ത്തിൽ എന്തെ​ന്നി​ല്ലാ​ത്ത​വി​ധം ഭയ​ങ്ക​ര​മാ​ണു്.

വെ​ളി​പാ​ടു​ക​ളാ​ണു് കാ​ട്ടു​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങൾ; ഒര​ണു​പ്രാ​യ​മായ ആത്മാ​വി​ന്റെ ചി​റ​ക​ടി പൈ​ശാ​ചി​ക​നി​ല​വ​റ​യ്ക്കു​ള്ളിൽ ഒരു മര​ണ​വേ​ദ​ന​യു​ടെ ഞെ​രു​ക്ക​മു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്നു.

വി​കാ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ സ്വ​ഭാ​വ​മൊ​ന്നും മന​സ്സി​ലാ​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ ഇരു​ണ്ട​തെ​ന്തെ​ന്നി​ല്ലാ​യ്മ തന്നെ​ക്ക​ട​ന്നു പി​ടി​കൂ​ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു എന്നു് അവൾ​ക്കു ബോ​ധ്യ​പ്പെ​ട്ടു. അവളെ ബാ​ധി​ക്കു​ന്ന​തു വെറും ഭയ​മ​ല്ലാ​താ​യി; ഭയ​ത്തേ​ക്കാ​ളും അതി​ഭ​യ​ങ്ക​ര​മായ എന്തോ ഒന്നു്. അവൾ ആകെ വി​റ​ച്ചു. ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ന്റെ അങ്ങേ അടി​ത്ത​ട്ടു​വ​രെ മര​വി​പ്പി​ച്ച​തായ ആ വി​റ​യു​ടെ അസാ​ധാ​ര​ണ​ത്വം വി​വ​രി​ക്കാൻ വാ​ക്കു​ക​ളി​ല്ല; അവൾ പക​ച്ചു​നോ​ക്കു​ക​യാ​യി; പി​റ്റേ ദി​വ​സ​വും ആ സമ​യ​ത്തു് അവിടെ വരേ​ണ്ടി​വ​രാ​തെ കഴി​ക്കാൻ അവ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു സാ​ധി​ക്കി​ല്ലെ​ന്നു തോ​ന്നി.

ഉടനെ, ജന്മ​സി​ദ്ധ​മായ ഒരു​ത​രം ബു​ദ്ധി​വി​ശേ​ഷ​ത്താൽ, അവൾ തനി​ക്കു മന​സ്സി​ലാ​വാ​ത്ത​തും, പക്ഷേ, തന്നെ കല​ശ​ലാ​യി ഭയ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തു​മായ ആ ഒര​പൂർ​വ​സ്ഥി​തി​യിൽ​നി​ന്നു പു​റ​ത്താ​യി​ക്കി​ട്ടാൻ​വേ​ണ്ടി അവൾ ഒന്നു്, രണ്ടു്, മൂ​ന്നു്, നാലു് എന്നി​ങ്ങ​നെ പത്തു​വ​രെ ഉറ​ക്കെ എണ്ണി​ത്തു​ട​ങ്ങി; അതു കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, പി​ന്നേ​യും ആദ്യം മുതൽ ആരം​ഭി​ച്ചു; ഈ വി​ദ്യ​കൊ​ണ്ടു നാ​ലു​പു​റ​ത്തേ​യും വാ​സ്ത​വ​സ്ഥി​തി അവൾ​ക്കു വെ​ളി​വാ​യി. വെ​ള്ളം മു​ക്കി​യ​തിൽ നന​ഞ്ഞി​രു​ന്ന അവ​ളു​ടെ കൈ​കൾ​ക്കു തണു​പ്പു തോ​ന്നി; അവൾ എഴു​ന്നേ​റ്റു; അവ​ളു​ടെ ഭയം, പ്ര​കൃ​തി​സാ​ധാ​ര​ണ​വും അമർ​ത്താൻ വയ്യാ​ത്ത​തു​മായ ആ ഒരു ഭയം തി​രി​ച്ചെ​ത്തി; അവൾ​ക്ക് ഒരു വി​ചാ​രം മാ​ത്ര​മാ​യി—ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ പറ​പ​റ​ന്നു. കാ​ട്ടി​ന്നു​ള്ളി​ലൂ​ടെ, വയൽ കട​ന്നു, വീ​ടു​ക​ളു​ള്ളേ​ട​ത്തു്, ജനാ​ല​ക​ളു​ള്ളേ​ട​ത്തു്, വി​ള​ക്കി​ന്റെ വെ​ളി​ച്ച​മു​ള്ളേ​ട​ത്തു് എത്തി വീഴണം. മുൻ​പിൽ​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന വെ​ള്ള​ത്തിൽ അവ​ളു​ടെ നോ​ട്ടം പതി​ഞ്ഞു; ആ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ അവ​ളി​ലു​ണ്ടാ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന ഭയം അത്ര​യു​ണ്ടു്; ആ വെ​ള്ളം നി​റ​ഞ്ഞ പാ​ത്രം എടു​ക്കാ​തെ പാ​ഞ്ഞു​ക​ള​യാൻ അവൾ ധൈ​ര്യ​പ്പെ​ട്ടി​ല്ല; അവൾ ആ തൊ​ട്ടി​യു​ടെ കൈ​പ്പി​ടി രണ്ടു കൈ​കൊ​ണ്ടും കൂ​ട്ടി​പ്പി​ടി​ച്ചു; അവൾ​ക്ക് ആ പാ​ത്ര​മൊ​ന്നു പൊ​ന്തി​ക്കാൻ വയ്യാ.

ഇങ്ങ​നെ അവൾ ഒരു പത്തു​പ​ന്ത്ര​ണ്ട​ടി നട​ന്നു; പക്ഷേ, തൊ​ട്ടി​യിൽ വെ​ള്ളം നി​റ​ച്ചു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അതിനു ബഹു​ക​നം; ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി അതു നി​ല​ത്തു വെ​യ്ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. ഒരു​നി​മി​ഷം അവൾ കി​ത​ച്ചു, പി​ന്നേ​യും പാ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ പിടി പൊ​ന്തി​ച്ചു, നട​ക്കു​ക​യാ​യി; ഇക്കു​റി കു​റ​ച്ചു​കൂ​ടി ദൂരം നട​ന്നു; പക്ഷേ, പി​ന്നേ​യും നി​ല്ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. ഏതാ​നും ഞൊ​ടി​യിട നി​ന്ന​തി​നു​ശേ​ഷം പി​ന്നേ​യും അവൾ യാ​ത്ര​യാ​യി. മുൻ​പോ​ട്ടു കു​നി​ഞ്ഞു, തല തൂ​ങ്ങി​ക്കൊ​ണ്ടു്, ഒരു കി​ഴ​വി​യെ​പ്പോ​ലെ അവൾ നട​ന്നു. തൊ​ട്ടി​യു​ടെ കനം അവ​ളു​ടെ മെ​ലി​ഞ്ഞ കൈകളെ കീ​ഴ്പോ​ട്ടു വലി​ച്ചു; വെ​റു​ങ്ങ​ലി​പ്പി​ച്ചു. നന​ഞ്ഞ​തും ചെ​റി​യ​തു​മായ കൈ​യി​ന്റെ കല്ല​പ്പി​നേ​യും മര​വി​പ്പി​നേ​യും ആ ഇരു​മ്പു​കൈ​പ്പി​ടി മു​ഴു​വ​നാ​ക്കി; ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്ക് അവൾ​ക്കു നി​ല്ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നു; അപ്പോ​ഴൊ​ക്കെ പാ​ത്ര​ത്തിൽ​നി​ന്നു തു​ളു​മ്പിയ തണു​പ്പു​വെ​ള്ളം അവ​ളു​ടെ നഗ്ന​ങ്ങ​ളായ കാ​ല​ടി​ക​ളിൽ പതി​ച്ചു. ഇതു് ഒരു കാ​ട്ടി​നു​ള്ളിൽ, രാ​ത്രി, മഴ​ക്കാ​ല​ത്തു, മനു​ഷ്യ​ദൃ​ഷ്ടി​യിൽ​നി​ന്നു വളരെ ദൂ​ര​ത്തു​വെ​ച്ചാ​ണു​ണ്ടാ​യ​തു്; അവൾ എട്ടു​വ​യ​സ്സു​ള്ള ഒരു കു​ട്ടി​യാ​ണു്. ആ സമ​യ​ത്തു് ആ വ്യ​സ​ന​ക​ര​മായ കാഴ്ച ഈശ്വ​ര​ന​ല്ലാ​തെ മറ്റാ​രും കണ്ടി​ല്ല.

നി​ശ്ച​യ​മാ​യും, അവ​ളു​ടെ അമ്മ​യും—ഹാ, കഷ്ടം!

അതേ, മരി​ച്ച​വ​രെ​ക്കൊ​ണ്ടു ശവ​ക്കു​ഴി​ക​ളിൽ​വെ​ച്ചു കണ്ണു തു​റ​പ്പി​ക്കു​ന്ന ചി​ല​തു​ണ്ടു്.

വേ​ദ​നാ​പ്ര​ദ​മായ ഒരു​ത​രം ചക്ര​ശ്വാ​സം​വ​ലി​യോ​ടു​കൂ​ടി അവൾ കി​ത​ച്ചു; തേ​ങ്ങ​ലു​കൾ അവ​ളു​ടെ തൊ​ണ്ട​യി​റു​ക്കി; എങ്കി​ലും അവൾ​ക്കു കരയാൻ ധൈ​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല—ദൂ​ര​ത്താ​ണെ​ങ്കി​ലും കൂടി. തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ​യു​ടെ​മേൽ അവൾ​ക്ക് അത്ര ഭയ​മു​ണ്ടു്. എപ്പോ​ഴും തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ മുൻ​പി​ലു​ണ്ടെ​ന്നു വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്ന​തു് അവ​ളു​ടെ പതി​വാ​ണു്.

ഏതാ​യാ​ലും, ആ നി​ല​യിൽ അധി​ക​ദൂ​രം വേ​ഗ​ത്തിൽ പോവാൻ അവ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു കഴി​ഞ്ഞി​ല്ല; അവൾ വളരെ പതു​ക്കെ നട​ക്കു​ക​യാ​യി. ഇട​യ്ക്കു​ള്ള നി​ല്പു​കൾ കു​റ​ഞ്ഞു​വ​രു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും, അവ​യ്ക്കി​ട​യി​ലെ നട​ത്തം കഴി​യു​ന്ന​തും നീ​ളു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും, ഈ നി​ല​യ്ക്കു മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ​യി​ലെ​ത്താൻ ഒരു മണി​ക്കൂ​റി​ല​ധി​കം വേ​ണ്ടി​വ​രു​മെ​ന്നും തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ തല്ലാ​തി​രി​ക്കി​ല്ലെ​ന്നും അവൾ സങ്ക​ട​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ആലോ​ചി​ച്ചു. ഈ മനോ​വേ​ദന അവൾ തനി​ച്ചു രാ​ത്രി കാ​ട്ടി​ലാ​ണെ​ന്നു​ള്ള ഭയ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​ക്ക​ലർ​ന്നു; അവൾ ക്ഷീ​ണി​ച്ചു തളർ​ന്നി​രി​ക്കു​ന്നു; എങ്കി​ലും ഇതു​വ​രെ​യാ​യി കാ​ട്ടിൽ​നി​ന്നു കട​ന്നി​ട്ടി​ല്ല. അവൾ​ക്കു പരി​ച​യ​മു​ള്ള ഒരു പഴയ മര​ത്തി​ന്റെ അടു​ത്തെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ, നല്ല​വ​ണ്ണം ഒന്നു ക്ഷീ​ണം തീർ​ക്കു​ക​ത​ന്നെ എന്നു​വെ​ച്ച്, ഒടു​വി​ല​ത്തേ​താ​യി, അതേ​വ​ര​ത്തേ​തി​ല​ധി​കം നേരം, അവിടെ നി​ന്നു; എന്നി​ട്ടു് തനി​ക്കു​ള്ളേ​ട​ത്തോ​ളം ശക്തി​യെ​ടു​ത്തു, വീ​ണ്ടും വെ​ള്ള​പ്പാ​ത്രം പൊ​ന്തി​ച്ചു ധൈ​ര്യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി നട​ന്നു; പക്ഷേ, നി​രാ​ശ​ത​യി​ലാ​ണ്ട ആ സാ​ധു​ച്ചെ​റു​കു​ട്ടി​ക്ക്, ‘ആവൂ, എന്റെ ഈശ്വര! എന്റെ ഈശ്വര! എന്നു നി​ല​വി​ളി​ക്കാ​തി​രി​ക്കാൻ കഴി​ഞ്ഞി​ല്ല.

ആ സമ​യ​ത്തു് അവൾ​ക്കു പെ​ട്ടെ​ന്നു തന്റെ വെ​ള്ള​പ്പാ​ത്രം ഒട്ടും​ത​ന്നെ കനം​തോ​ന്നാ​താ​യി; അവൾ​ക്കു കൂ​റ്റ​നെ​ന്നു തോ​ന്നിയ ഒരു കൈ ആ പാ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ പിടി കട​ന്നു​പി​ടി​ച്ചു, ശക്തി​യിൽ മേ​ല്പോ​ട്ടു പൊ​ന്തി​ച്ചു. അവൾ തല പൊ​ക്കി നോ​ക്കി. നീ​ണ്ടു​നി​വർ​ന്നു കറു​ത്ത ഒരു വലിയ സ്വ​രൂ​പം ഇരു​ട്ട​ത്തു് അവ​ളു​ടെ അടു​ക്ക​ലൂ​ടെ നട​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്; അവ​ളു​ടെ പിൻ​പു​റ​ത്തൂ​ടെ വന്നെ​ത്തിയ ഒരാ​ളാ​യി​രു​ന്നു അതു്; അയാൾ അടു​ത്തെ​ത്തു​ന്ന ശബ്ദം അവൾ കേ​ട്ടി​ല്ല. ആ മനു​ഷ്യൻ, ഒര​ക്ഷ​ര​വും മി​ണ്ടാ​തെ, അവൾ എടു​ത്തു​കൊ​ണ്ടു​പോ​യി​രു​ന്ന വെ​ള്ള​ത്തൊ​ട്ടി​യു​ടെ കൈ​പ്പി​ടി കട​ന്നു​പി​ടി​ച്ചു.

ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ എല്ലാ യദൃ​ച്ഛാ​സം​ഭ​വ​ങ്ങൾ​ക്കും പാ​ക​ത്തിൽ പ്ര​കൃ​തി​സി​ദ്ധ​മായ ഒരു ബു​ദ്ധി​വി​ശേ​ഷം പ്ര​വർ​ത്തി​ക്കു​ന്ന​തു കാണാം. ആ കു​ട്ടി​ക്ക് ഭയ​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല.

1823—ലെ ആ ക്രി​സ്തു​മ​സ്സു് ദി​വ​സം​ത​ന്നെ ഉച്ച​യ്ക്കു പാ​രി​സ്സിൽ ദ് ലോ​പ്പി​ത്താ​ലി​ലെ ഏറ്റ​വും ആൾ​സ്സ​ഞ്ചാ​രം കു​റ​ഞ്ഞ ഭാ​ഗ​ത്തു് ഒരാൾ കു​റെ​യ​ധി​കം നേ​ര​മാ​യി നട​ക്കു​ന്നു. വീ​ട​ന്വേ​ഷി​ക്കു​ന്ന ഒരാ​ളു​ടെ മട്ടു് അയാൾ​ക്കു​ണ്ടു്; ആ ഇടി​ഞ്ഞു​പൊ​ളി​ഞ്ഞ വീ​ടു​ക​ളു​ള്ള സ്ഥ​ല​ത്തു് ഏറ്റ​വും ധാടി കു​റ​ഞ്ഞ വീ​ട്ടി​നു മുൻ​പിൽ, അതാ​ണു് അധികം ഇഷ്ട​പ്പെ​ട്ട​തെ​ന്ന​പോ​ലെ, അയാൾ നി​ല്ക്കും.

കു​റ​ച്ചു​കൂ​ടി കഴി​ഞ്ഞാൽ ഈ മനു​ഷ്യൻ വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ ആ വി​ജ​ന​പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു​ത​ന്നെ ഒരു വീടു കൂ​ലി​ക്കു മേ​ടി​ച്ച​താ​യി കാണും.

ഈ മനു​ഷ്യൻ, ആകൃ​തി​കൊ​ണ്ടെ​ന്ന​പോ​ലെ ഉടു​പ്പി​ലും, ഒരു ഭേ​ദ​പ്പെ​ട്ട യാ​ച​ക​ന്റെ സ്വ​ഭാ​വം വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രു​ന്നു—അങ്ങേ അറ്റ​ത്തെ ദാ​രി​ദ്ര്യം അയാ​ളിൽ അങ്ങേ അറ്റ​ത്തെ ശു​ചി​ത്വ​ത്തോ​ടു കൂ​ടി​ച്ചേർ​ന്നി​രു​ന്നു. ഇതു വളരെ അപൂർ​വ​മായ ഒരു സങ്ക​ല​ന​മാ​ണു്; വളരെ പാ​വ​മായ ഒരാ​ളോ​ടും വളരെ കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന ഒരാ​ളോ​ടും തോ​ന്നി​പ്പോ​കു​ന്ന ആ രണ്ടു​വി​ധം ബഹു​മാ​ന​ത്തെ​യും ബു​ദ്ധി​മാ​ന്മാ​രു​ടെ ഹൃ​ദ​യ​ങ്ങ​ളിൽ അതുൽ​പ്പാ​ദി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. വളരെ പഴ​യ​തും വളരെ നന്നാ​യി പൊ​ടി​തു​ട​ച്ച​തു​മായ ഒരു വട്ട​ത്തൊ​പ്പി​യും, കാ​വി​മ​ണ്ണി​ന്റെ മഞ്ഞ​നി​റ​ത്തിൽ—ഈ ഒരു നിറം അക്കാ​ല​ത്തു കേവലം ഭ്രാ​ന്തു​കാ​ണി​ക്കു​ന്ന ഒന്നാ​യി​ട്ടി​ല്ല— ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചു തീരെ പി​ഞ്ഞി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞ ഒരു പരു​ക്കൻ പു​റം​കു​പ്പാ​യ​വും, പൂ​ജ്യത കാ​ണി​ക്കു​ന്ന വെ​ട്ടോ​ടു​കൂ​ടി​യ​തു​മായ ഒരു വലിയ ഉൾ​ക്കു​പ്പാ​യ​വും, ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചു പഴ​താ​യി മു​ട്ടി​ന്മേൽ നര കയ​റി​യി​ട്ടു​ള്ള കറു​ത്ത കാ​ലു​റ​ക​ളും, പി​രി​ച്ച ആട്ടിൻ​രോ​മ​നൂ​ലു​കൾ​കൊ​ണ്ടു​ള്ള കറു​ത്ത കീ​ഴ്ക്കാ​ലു​റ​ക​ളും, ചെ​മ്പു​പ​ട്ട​പ്പൂ​ട്ടു​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ കനത്ത പാ​പ്പാ​സ്സു​ക​ളു​മാ​ണു് അയാൾ ധരി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു്. ഓടി​പ്പോ​യി​ട്ടു തി​രി​ച്ചെ​ത്തിയ ഏതെ​ങ്കി​ലും നല്ല തറ​വാ​ട്ടി​ലെ ഒരാ​ജ്ഞാ​വാ​ഹ​ക​നാ​ണു് അയാ​ളെ​ന്നു് ആരും പറയും. തി​ക​ച്ചും വെ​ളു​ത്ത തല​മു​ടി​യും, ചു​ളു​ക്കു​ക​യ​റിയ നെ​റ്റി​ത്ത​ട​വും, കരു​വാ​ളി​ച്ച ചു​ണ്ടു​ക​ളും, മനഃ​കു​ണ്ഠി​ത​ത്തേ​യും ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ തളർ​ച്ച​യേ​യും എല്ലാ ഭാ​ഗം​കൊ​ണ്ടും വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന മു​ഖ​ഭാ​വ​വും​കൂ​ടി അയാൾ​ക്കു വയ​സ്സു് അറു​പ​തി​ന്റെ അപ്പു​റം കട​ന്നു എന്നു് തോ​ന്നി​ക്കു​ന്നു. ഉറ​പ്പി​ച്ചു​ള്ള കാൽ​വെ​പ്പു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും, എല്ലാ​വി​ധം പെ​രു​മാ​റ്റ​ങ്ങ​ളി​ലും പ്ര​ത്യ​ക്ഷീ​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന അസാ​ധാ​ര​ണ​മായ ചു​റു​ചു​റു​ക്കു​കൊ​ണ്ടും നോ​ക്കി​യാൽ, അയാൾ​ക്ക് അമ്പ​തു കഴി​ഞ്ഞു എന്നു് ഒരി​ക്ക​ലും തോ​ന്നു​ക​യി​ല്ല. നെ​റ്റി​യി​ലു​ള്ള ചു​ളി​വു​കൾ നല്ല ഉചി​ത​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളി​ലാ​ണു്; അതു​കൊ​ണ്ടു് അയാളെ സശ്ര​ദ്ധം നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​ന്ന ഏതൊ​രാ​ളി​ലും അതുകൾ ഒരു നല്ല അഭി​പ്രാ​യം തോ​ന്നി​ക്കാ​തി​രി​ക്കി​ല്ല. അയാ​ളു​ടെ ചു​ണ്ടു് സഗൗ​ര​വ​ത്തേ​യും, അതോ​ടു​കൂ​ടി വി​ന​യ​ത്തേ​യും കാ​ണി​ക്കു​ന്ന ഒര​സാ​ധാ​ര​ണ​മ​ട്ടിൽ മു​റു​കി​ച്ചു​ളു​ങ്ങി​യി​ട്ടാ​ണു്. അയാ​ളു​ടെ നോ​ട്ട​ത്തി​ന്റെ ആഴ​ത്തിൽ അനിർ​വ​ച​നീ​യ​വും ദുഃ​ഖ​മ​യ​വു​മായ ഒരു പ്ര​ശാ​ന്ത​ഗം​ഭീ​ര​ത​യു​ണ്ടു്. ഇട​ത്തേ കൈയിൽ ഒരു കൈ​യു​റു​മാ​ലിൽ കെ​ട്ടിയ ഒരു ചെറു ഭാ​ണ്ഡം പി​ടി​ച്ചി​രു​ന്നു; വല​ത്തേ കൈയിൽ ഏതോ വേ​ലി​മേൽ​നി​ന്നു മു​റി​ച്ചെ​ടു​ത്ത ഒരു​ത​രം പൊ​ന്തൻ​വ​ടി​യു​ള്ള​തു് അയാൾ നി​ല​ത്തൂ​ന്നി​യി​രു​ന്നു. ഈ വടി സനി​ഷ്കർ​ഷ​മാ​യി ചെ​ത്തി ഭം​ഗി​യാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്; കാ​ണു​ന്ന​വർ​ക്കു ലേ​ശ​മെ​ങ്കി​ലും പേ​ടി​തോ​ന്നി​ക്കു​ന്ന മട്ടി​ല​ല്ല അതു പി​ടി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​തു്. അതി​ന്റെ കൊ​മ്പു​ക​ളൊ​ക്കെ കഴി​യു​ന്ന​തും ശരി​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ചു​ക​ന്ന അര​ക്കു​കൊ​ണ്ടു​ണ്ടാ​ക്കിയ ഒരു പവി​ഴ​ത്ത​ല​യും അതി​ന്നു​ണ്ടു്; അതൊരു പൊ​ന്തൻ​വ​ടി​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും, ഒരു സർ​ക്കീ​ട്ടു ചൂ​ര​ലാ​ണെ​ന്നേ തോ​ന്നൂ.

ആ പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു വഴി​യാ​ത്ര​ക്കാർ അധി​ക​മൊ​ന്നും ഉണ്ടാ​കാ​റി​ല്ല; വി​ശേ​ഷി​ച്ചും മഴ​ക്കാ​ല​ത്തു് ആ മനു​ഷ്യൻ അവ​രോ​ട​ടു​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​ക്കാൾ കഴി​യു​ന്ന​തും മാ​റി​യൊ​ഴി​യു​ന്ന​തി​നാ​യി ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നു തോ​ന്നും. പക്ഷേ, അതു് യാ​തൊ​രു കപ​ട​നാ​ട്യ​വു​മി​ല്ലാ​തെ​യാ​ണു്.

അക്കാ​ല​ത്തു പതി​നെ​ട്ടാ​മൻ ലൂ​യി​മ​ഹാ​രാ​ജാ​വു് ഏതാ​ണ്ടു് ദി​വ​സം​പ്ര​തി ഷ്വാസി-​ല്-വായിലേക്കു പോ​കാ​റു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അത​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു് ഇഷ്ട​പ്പെ​ട്ട സർ​ക്കീ​ട്ടു​ക​ളിൽ ഒന്നാ​ണു്. പ്രാ​യേണ ശരി​ക്കു രണ്ടു​മ​ണി​സ്സ​മ​യ​ത്തു രാ​ജാ​വി​ന്റെ വണ്ടി​യും പരി​വാ​ര​ങ്ങ​ളും ആ പ്ര​ദേ​ശ​ത്തൂ​ടെ അതി​വേ​ഗ​ത്തിൽ കട​ന്നു​പോ​കു​ന്ന​തു കാണാം.

ഇതു് അവി​ട​ങ്ങ​ളി​ലു​ള്ള സാ​ധു​സ്ത്രീ​കൾ​ക്ക് ഒരു ഗഡി​യാ​ളി​ന്റേ​യോ നാഴിക മണി​യു​ടേ​യോ സ്ഥാ​നം നട​ത്തി​യി​രു​ന്നു; അവർ പറയും: ‘നേരം രണ്ടു മണി​യാ​യി; അതാ അവി​ടു​ന്നു തൂ​ല​റി​യി​ലേ​ക്കു മട​ങ്ങു​ന്നു.’

ചിലർ മുൻ​പോ​ട്ടു പായും, മറ്റു ചിലർ വരി​ചേർ​ന്നു് ഒതു​ങ്ങി നി​ല്ക്കും— ഒരു രാ​ജാ​വി​ന്റെ എഴു​ന്ന​ള്ള​ത്തു് എപ്പോ​ഴും ഒരു ലഹ​ള​യു​ണ്ടാ​ക്കു​മ​ല്ലോ; പോ​രാ​ത്ത​തി​നു, പതി​നെ​ട്ടാ​മൻ ലൂ​യി​യെ കാ​ണു​ന്ന​തും കാ​ണാ​താ​വു​ന്ന​തും പാ​രി​സ്സി​ലെ തെ​രു​വു​ക​ളിൽ ഒരി​ള​ക്ക​മു​ണ്ടാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. അതു ക്ഷ​ണ​ത്തി​ലാ​യി​രി​ക്കും, എങ്കി​ലും അന്ത​സ്സി​ലാ​ണു്. ഈ ബല​ഹീ​ന​നായ രാ​ജാ​വി​നു കു​തി​ര​യെ പറ​പ്പി​ച്ചു​പോ​കു​വാൻ ഒരു വാ​സ​ന​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; നട​ക്കു​വാൻ കഴി​യാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു പാ​ഞ്ഞേ മതി​യാ​വൂ; ആ കാൽ​മു​ട​ന്ത​ന്നു മി​ന്ന​ലി​നാൽ വലി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു പോ​ക​പ്പെ​ട്ടു​വെ​ങ്കിൽ സന്തോ​ഷ​മാ​യി. നഗ്ന​ങ്ങ​ളായ ഖഡ്ഗ​പു​ട​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യി​ലൂ​ടെ അദ്ദേ​ഹം ഉദാ​സീ​ന​നും സഗൗ​ര​വ​നു​മാ​യി എഴു​ന്ന​ള്ളി. സ്വർ​ണ​പ്പൂ​ച്ചു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു—കണ്ണാ​ടി​ച്ചി​ല്ലു​ക​ളി​ന്മേൽ എഴു​ത​പ്പെ​ട്ട വെ​ള്ള​പ്പൂ​ച്ചെ​ടി​ക​ളു​ടെ വലിയ കൊ​മ്പു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു—നി​റ​ഞ്ഞ​തായ അവി​ടു​ത്തെ കു​റ്റൻ സവാ​രി​വ​ണ്ടി ഇടി​മു​ഴ​ക്ക​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി പറ​പ​റ​ന്നു. അതി​ന്റെ മേ​ലേ​ക്ക് ഒരു​നോ​ക്കു നോ​ക്കു​വാൻ​പോ​ലും ഇട​യി​ല്ല; വല​ത്തു​വ​ശ​ത്തു പി​ന്നി​ലെ മൂ​ല​യ്ക്കു, വെ​ളു​ത്ത ചീ​നാം​ശു​കം​കൊ​ണ്ടു​ള്ള പൊ​ടി​പ്പു​കി​ട​ക്ക​യ്ക്കു മു​ക​ളി​ലാ​യി ചല​ന​മ​റ്റ​തും വലി​യ​തും, ചു​ക​ന്ന​തു​മായ ഒരു മു​ഖ​വും, വി​ല​പി​ടി​ച്ച വാ​സ​ന​പ്പൊ​ടി അപ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ​യി​ട്ട ഒരു നെ​റ്റി​യും, അഭി​മാ​ന​വും കഠി​ന​ത​യും കള്ള​ത്ത​ര​വു​മു​ള്ള കണ്ണും, ഒരു പഠി​പ്പു​ള്ള മനു​ഷ്യ​ന്റെ പു​ഞ്ചി​രി​യും, ഒരു പ്ര​മാ​ണി​ക്കു​പ്പാ​യ​ത്തി​നു​മീ​തെ ഉരു​ക്കു​പൊ​ന്നു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഞെ​റി​യോ​ടു​കൂ​ടി ആടി​ക്ക​ളി​ക്കു​ന്ന രണ്ടു വലിയ പട്ടു​നാ​ട​ക​ളും, തങ്ക​നി​റ​ത്തി​ലു​ള്ള മൃ​ദു​ചർ​മ​വും, സാ​ങ്ലൂ​യി​ക്കു​രി​ശും, വെ​ള്ളി​കൊ​ണ്ടു​ള്ള പത​ക്ക​സ്സൂ​ചി​യും, ഒരു കൂ​റ്റൻ കമ്പ​യും, ഒരു പര​ന്നു നീ​ലി​ച്ച പട്ടു​നാ​ട​ക്കെ​ട്ടും പ്ര​ത്യ​ക്ഷീ​ഭ​വി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്; അതാ​ണു് മഹാ​രാ​ജാ​വു്. പാ​രി​സ്സിൽ​നി​ന്നു് കട​ന്നാൽ, വെ​ളു​ത്ത ഒട്ട​ക​പ്പ​ക്ഷി​ത്തൂ​വ​ലു​ക​ളാൽ അലം​കൃ​ത​മായ ചട്ട​ത്തൊ​പ്പി, അദ്ദേ​ഹം തന്റെ ഉയ​ര​മേ​റിയ ഇം​ഗ്ലീ​ഷ് ബൂ​ട്ട്സ്സു​ക​ളാൽ പൊ​തി​യ​പ്പെ​ട്ട കാൽ​മു​ട്ടു​ക​ളിൽ എടു​ത്തു​വെ​ക്കും; നഗ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു വീ​ണ്ടു​മെ​ത്തി​യാൽ അതു തല​യിൽ​ത്ത​ന്നെ​യാ​വും—വളരെ ചു​രു​ക്ക​മാ​യേ അതു​പ​ചാ​ര​ത്തി​നാ​യി തല​യിൽ​നി​ന്നെ​ടു​ക്കാ​റു​ള്ളൂ; ജന​ങ്ങ​ളു​ടെ നേരെ അദ്ദേ​ഹം ഉദാ​സീ​ന​ത​യോ​ടു​കൂ​ടി തു​റി​ച്ചു നോ​ക്കും; ആവി​ധം​ത​ന്നെ അവർ അങ്ങോ​ട്ടും, ആ പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു് ഒന്നാ​മ​താ​യി പ്ര​ത്യ​ക്ഷീ​ഭ​വി​ച്ച​പ്പോൾ, അദ്ദേ​ഹം തന്റെ കാ​ഴ്ച​കൊ​ണ്ടു് സമ്പാ​ദി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള വിജയം, അവി​ട​ത്തു​കാ​ര​നായ ഒരാൾ കൂ​ട്ടു​കാ​ര​നോ​ടു പറഞ്ഞ ഈ അഭി​പ്രാ​യ​ത്തിൽ അട​ങ്ങി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്; ‘ആ കാ​ണു​ന്ന കൂ​റ്റ​നാ​ണു് ഗവർ​മ്മെ​ണ്ടു്.’

ഒരി​ക്ക​ലും തെ​റ്റാ​ത്ത ഈ മഹാ​രാ​ജാ​വി​ന്റെ എഴു​ന്ന​ള്ള​ത്തു്, അതി​നാൽ, ആ പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു് ദി​വ​സം​പ്ര​തി സം​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന ഒന്നാ​ണു്.

മഞ്ഞ​ച്ച പു​റം​കു​പ്പാ​യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ആ ലാ​ത്തു​ന്നാൾ കാ​ഴ്ച​യിൽ​ത്ത​ന്നെ ആ പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു​കാ​ര​ന​ല്ല; ഒരു സമയം അയാൾ പാ​രി​സ്സു​കാ​രൻ​കൂ​ടി​യ​ല്ല, എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ, അയാൾ​ക്ക് ഈയൊരു കഥ അറി​വി​ല്ല. വെ​ള്ളി​കൊ​ണ്ടു​ള്ള വി​ചി​ത്ര നാ​ട​ക​ളാൽ മൂ​ട​പ്പെ​ട്ട രക്ഷീ​ഭ​ട​ന്മാ​രു​ടെ സംഘം നാ​ലു​പു​റ​വു​മാ​യി, ആ പള്ളി​ത്തേർ, രണ്ടു​മ​ണി​സ്സ​മ​യ​ത്തു്, അതി​ലൂ​ടെ തി​രി​ഞ്ഞു കട​ന്നു​വ​ന്ന​പ്പോൾ, അയാൾ അത്ഭു​ത​പ്പെ​ടു​ക​യും ഏതാ​ണ്ടു് പരി​ഭ്ര​മി​ച്ചു​പോ​ക​യും ചെ​യ്ത​താ​യി​ക്ക​ണ്ടു. ആ വഴി​ത്തി​രി​വിൽ അയാ​ള​ല്ലാ​തെ മറ്റാ​രു​മി​ല്ല. ഒരു മതിൽ​വേ​ലി​യു​ടെ മൂ​ല​യ്ക്ക് അയാൾ ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ മറ​ഞ്ഞു; എങ്കി​ലും ദ്യൂ​ക് ദു് ഹാ​വ്രെ അയാളെ ആയി​ട​യ്ക്കു കണ്ടു പി​ടി​ക്കാ​തി​രു​ന്നി​ല്ല.

അന്ന​ത്തെ രക്ഷി​സം​ഘ​ത്തി​ന്റെ നേ​താ​വു ദ്യൂ​ക് ദ് ഹാ​വ്രെ​യാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു്, അദ്ദേ​ഹം വണ്ടി​യിൽ രാ​ജാ​വി​നു് അഭി​മു​ഖ​മാ​യി ഇരു​ന്നി​രു​ന്നു. അദ്ദേ​ഹം തി​രു​മ​ന​സ്സി​നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘അതാ ഒരു പന്തി​യ​ല്ലാ​ത്ത മനു​ഷ്യൻ. രാ​ജാ​വി​ന്റെ എഴു​ന്ന​ള്ള​ത്തു​വ​ഴി ഒഴി​പ്പി​ച്ചു നട​ക്കു​ന്ന പൊ​ല്ലീ​സ്സു​ഭ​ട​ന്മാ​രും അയാളെ ആവിധം തന്നെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി; അവ​രി​ലൊ​രാൾ​ക്ക് അയാ​ളു​ടെ പി​ന്നാ​ലെ ചെ​ല്ലു​വാൻ കല്പന കി​ട്ടി. പക്ഷേ, ആ മനു​ഷ്യൻ അവി​ടെ​യു​ള്ള ഏറ്റ​വും വി​ജ​ന​ങ്ങ​ളായ തെ​രു​വു​ക​ളി​ലൊ​ന്നിൽ ആണ്ടു​ക​ള​ഞ്ഞു; നേരം സന്ധ്യ കഴി​ഞ്ഞു​തു​ട​ങ്ങി​യ​തു​കൊ​ണ്ടു്, അന്നു വൈ​കു​ന്നേ​രം പൊ​ല്ലീ​സ്സു​മേ​ലു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​ന്നു കി​ട്ടിയ വി​വ​ര​ക്കു​റി​പ്പിൽ പറ​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​വി​ധം, അയാൾ ആ പൊ​ല്ലീ​സ്സൊ​റ്റു​കാ​ര​ന്റെ കണ്ണിൽ​നി​ന്നു മറ​ഞ്ഞു.

ആ മഞ്ഞ​ക്കു​പ്പാ​യ​ക്കാ​രൻ, പൊ​ല്ലീ​സ്സൊ​റ്റു​കാ​ര​ന്റെ കണ്ണിൽ പൊ​ടി​യി​ട്ട​യ​ച്ച​തി​നു​ശേ​ഷം, തന്റെ നട​ത്ത​ത്തി​ന്റെ വേഗം ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കാ​യി പല​ത​വ​ണ​യും, പി​ന്നാ​ലെ ആളു​ണ്ടോ എന്നു് നോ​ക്കി​യ​റി​ഞ്ഞ​തി​നു​ശേ​ഷ​മ​ല്ലാ​തെ​യ​ല്ല, ഒന്നി​ര​ട്ടി​പ്പി​ച്ചു. നാ​ലേ​കാൽ മണി കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, എന്നു​വെ​ച്ചാൽ നല്ല​വ​ണ്ണം രാ​ത്രി​യാ​യ​തി​നു​ശേ​ഷം, അയാൾ പോർ​ത്തു് സാങ്—മാർ​ത്തി​യി​ലെ നാ​ട​ക​ശാ​ല​യ്ക്കു മു​മ്പി​ലെ​ത്തി; അവിടെ അന്നു രണ്ടു തട​വു​പു​ള്ളി​കൾ എന്ന കഥ​യാ​ണു് ആടി​യി​രു​ന്ന​തു്. നാ​ട​ക​റാ​ന്ത​ലു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു മി​ന്നി​ത്തി​ള​ങ്ങി​യി​രു​ന്ന പര​സ്യ​ത്തൂ​ണു് അയാ​ളു​ടെ ശ്ര​ദ്ധ​യെ തട​ഞ്ഞു; എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ, അയാൾ വേ​ഗ​ത്തിൽ നട​ന്നി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കി​ലും, അതു വാ​യി​ക്കാൻ നി​ന്നു. ഒരു നി​മി​ഷം​കൂ​ടി കഴി​ഞ്ഞ് അയാൾ കണ്ണു​കാ​ണാ​ത്ത ലാ പ്ലാ​ങ്ഷെ​ത്തു് ഇട​വ​ഴി​യി​ലാ​യി; അവി​ടെ​നി​ന്നു ലാ​ങ്ങി​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള തപ്പാൽ​വ​ണ്ടി​യാ​പ്പീ​സ്സു നി​ല്ക്കു​ന്ന സ്ഥ​ല​ത്തേ​ക്കു ചെ​ന്നു. ആ വണ്ടി നാ​ല​ര​യ്ക്കാ​ണു് പു​റ​പ്പെ​ടുക. കു​തി​ര​യെ പൂ​ട്ടി​ക്കെ​ട്ടി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു; വണ്ടി​ക്കാ​ര​ന്റെ കല്പന പ്ര​കാ​രം എത്തി​ക്കൂ​ടിയ യാ​ത്ര​ക്കാർ വണ്ടി​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള ആ ഉയർ​ന്ന ഇരി​മ്പു​കോ​ണി​മേൽ വേ​ഗ​ത്തിൽ കയ​റി​ത്തു​ട​ങ്ങി.

ആ മനു​ഷ്യൻ ചോ​ദി​ച്ചു: ‘അതിൽ സ്ഥ​ല​മു​ണ്ടോ?’

‘ഒന്നു​മാ​ത്രം—എന്റെ അടു​ത്തു പെ​ട്ടി​മേൽ,’ വണ്ടി​ക്കാ​രൻ പറ​ഞ്ഞു.

എനി​ക്ക​തു മതി.’

‘കയറൂ.’

പക്ഷേ, കയ​റു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പാ​യി, വഴി​പോ​ക്ക​ന്റെ കീ​റി​പ്പ​റി​ഞ്ഞ ഉടു​പ്പും കൈ​യി​ലു​ള്ള കെ​ട്ടി​ന്റെ വണ്ണ​ക്കു​റ​വും ഒരു നോ​ക്കു നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ടു. വണ്ടി​ക്കാ​രൻ ആദ്യം​ത​ന്നെ അയാ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു കൂലി കൊ​ടു​പ്പി​ച്ചു.

‘നി​ങ്ങൾ ലാ​ങ്ങി​വ​രെ​യ്ക്കു​ണ്ടോ?’ വണ്ടി​ക്കാ​രൻ കല്പി​ച്ചു ചോ​ദി​ച്ചു.

‘ഉവ്വു്.’ ആ മനു​ഷ്യൻ പറ​ഞ്ഞു.

വഴി​യാ​ത്ര​ക്കാ​രൻ ലാ​ങ്ങി​ലേ​ക്കു​ള്ള കൂലി കൊ​ടു​ത്തു.

അവർ പു​റ​പ്പെ​ട്ടു. കു​റ​ച്ചു പോയ ഉടനെ വണ്ടി​ക്കാ​രൻ വർ​ത്ത​മാ​നം പറയാൻ തു​ട​ങ്ങി; പക്ഷേ, വഴി​യാ​ത്ര​ക്കാ​രൻ ‘അതേ’ ‘അല്ല’ എന്നു് മാ​ത്ര​മേ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു​ള്ളു. വണ്ടി​ക്കാ​രൻ ചൂ​ളം​വി​ളി​ക്കാ​നും കു​തി​ര​യോ​ടു ശു​ണ്ഠി​യെ​ടു​ക്കാ​നും നി​ശ്ച​യി​ച്ചു.

വണ്ടി​ക്കാ​രൻ തന്റെ നി​ല​യ​ങ്കി​യെ​ടു​ത്തു മു​ഴു​വ​നും മൂ​ടി​ക്കെ​ട്ടി, തണു​പ്പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. വഴി​യാ​ത്ര​ക്കാ​രൻ അതി​നെ​പ്പ​റ്റി ആലോ​ചി​ച്ചി​രു​ന്ന​താ​യി തോ​ന്നി​യി​ല്ല. ഇങ്ങ​നെ അവർ ഗൂർ​നെ​യും നൂ​യി​യും കട​ന്നു.

വൈ​കു​ന്നേ​രം ആറു മണി​യോ​ടു​കൂ​ടി അവർ ഷേ​ലി​ലെ​ത്തി. വണ്ടി​ക്കാർ​ക്കാ​യി അവിടെ ഏർ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടു​ള്ള ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​യു​ടെ മുൻ​പി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ വണ്ടി​ക്കാ​രൻ കു​തി​ര​കൾ​ക്ക് ഒന്നു ശ്വാ​സം കഴി​ക്കാ​നു​ള്ള ഇട​കൊ​ടു​ക്കു​വാൻ​വേ​ണ്ടി വണ്ടി നിർ​ത്തി.

‘ഞാൻ ഇവിടെ ഇറ​ങ്ങു​ന്നു,’ ആ മനു​ഷ്യൻ പറ​ഞ്ഞു.

അയാൾ കെ​ട്ടും, പൊ​ന്തൻ​വ​ടി​യു​മെ​ടു​ത്തു വണ്ടി​യിൽ​നി​ന്നു ചാടി.

ഒരു നി​മി​ഷം​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ മറ​ഞ്ഞു​ക​ഴി​ഞ്ഞു.

അയാൾ ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​യിൽ കട​ന്നി​ല്ല.

കു​റ​ച്ചു​നി​മി​ഷ​ങ്ങൾ കഴി​ഞ്ഞു. വണ്ടി ലാ​ങ്ങി​യി​ലേ​ക്ക് പു​റ​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ, അയാളെ ഷേ​ലി​ലേ​ക്കു​ള്ള പ്ര​ധാ​ന​ത്തെ​രു​വീ​ഥി​ക​ളി​ലൊ​ന്നും കണ്ടി​ല്ല.

വണ്ടി​ക്കാ​രൻ അക​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന യാ​ത്ര​ക്കാ​രു​ടെ നേരെ നോ​ക്കി.

അയാൾ പറ​ഞ്ഞു, ‘അതാ, ആ പോയാൾ ഈ പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു​കാ​ര​ന​ല്ല; എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ, അയാളെ ഞാ​ന​റി​യി​ല്ല. അയാളെ കണ്ടാൽ ഒരു സൂ​പോ​ലും കൈ​യി​ലു​ണ്ടെ​ന്നു തോ​ന്നി​ല്ല; എങ്കി​ലും അയാൾ​ക്കു പണം വി​ല​യി​ല്ല; ലാ​ങ്ങി​ലേ​ക്കു​ള്ള കൂലി തന്നി​ട്ടു് അയാൾ ഷേൽ​വ​രെ മാ​ത്ര​മേ പോ​ന്നു​ള്ളു. രാ​ത്രി​യാ​ണു്; വീ​ടു​ക​ളൊ​ക്കെ അട​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു; അയാൾ ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​യിൽ കയ​റി​യി​ല്ല; അയാളെ എങ്ങും കാ​ണാ​നു​മി​ല്ല. അപ്പോൾ, ഭൂ​മി​യു​ടെ അടി​യി​ലൂ​ടെ അയാൾ ഊളി​യി​ട്ടി​രി​ക്ക​ണം.’

ആ മനു​ഷ്യൻ ഭൂ​മി​യിൽ മു​ങ്ങി​യി​രു​ന്നി​ല്ല; പക്ഷേ, അയാൾ, വേ​ഗ​ത്തിൽ, ഷേ​ലി​ലെ പ്ര​ധാ​ന​ത്തെ​രു​വി​ലൂ​ടെ നട​ന്നു, പള്ളി​യു​ടെ അടു​ത്തെ​ത്തു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പാ​യി, ആ പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു മുൻപു വരു​ക​യും അവി​ട​മെ​ല്ലാം നല്ല​വ​ണ്ണം പരി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെ​യ്തി​ട്ടു​ള്ള ഒരാ​ളെ​പ്പോ​ലെ, മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള വഴി​ത്തി​രി​വി​ലേ​ക്ക് വല​ത്തോ​ട്ടു് തി​രി​ഞ്ഞു.

അയാൾ അതിലെ ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ നട​ന്നു. അതു ഗാ​ങ്ങി​യിൽ​നി​ന്നു ലാ​ങ്ങി​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള​തും രണ്ടു വരി മര​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു വക്കു​ക​ര​യി​ട്ട​തു​മായ പഴയ വഴി​യോ​ടു ചേർ​ന്നു മു​റി​യു​ന്ന സ്ഥ​ല​ത്തെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ, ആളുകൾ വരു​ന്ന ശബ്ദം അയാൾ കേ​ട്ടു. പെ​ട്ടെ​ന്നു് ഒരു കു​ഴി​യിൽ ഇറ​ങ്ങി​യൊ​ളി​ച്ചു; ആ വഴി​യാ​ത്ര​ക്കാർ കുറേ ദൂ​ര​ത്തെ​ത്തു​ന്ന​തു​വ​രെ അയാൾ അവി​ടെ​ത്ത​ന്നെ ഇരു​ന്നു. ഈ മുൻ​ക​രു​തൽ ഏതാ​ണ്ടു് അനാ​വ​ശ്യ​മാ​യി​രു​ന്നു; എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ, ഞങ്ങൾ മുൻപു പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ള​തു​പോ​ലെ, അതു നല്ല​വ​ണ്ണം ഇരു​ട്ട​ട​ഞ്ഞ ഡി​സം​ബർ മാ​സ​ത്തി​ലെ ഒരു രാ​ത്രി​യാ​യി​രു​ന്നു. ആകാ​ശ​ത്തിൽ രണ്ടോ മൂ​ന്നോ നക്ഷ​ത്ര​ങ്ങ​ള​ധി​കം കാ​ണാ​നി​ല്ല.

ഇവി​ടെ​യാ​ണു് കു​ന്നി​ന്മേ​ലേ​ക്കു​ള്ള കയ​റ്റം ആരം​ഭി​ക്കു​ന്ന​തു്. ആ മനു​ഷ്യൻ മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള വഴിയേ വെ​ച്ചി​ല്ല; അയാൾ വല​ത്തോ​ട്ടു വയ​ലി​ലൂ​ടെ വേ​ഗ​ത്തിൽ നട​ന്നു, കാ​ട്ടി​ന്നു​ള്ളിൽ കട​ന്നു.

കാ​ട്ടി​ലെ​ത്തി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, നട​ത്ത​ത്തി​ന്റെ വേഗം കു​റ​ച്ചു; തനി​ക്കു​മാ​ത്രം അറി​വു​ള്ള ഒരു ഗൂ​ഢ​മാർ​ഗം അന്വേ​ഷി​ച്ചു നോ​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നു​മാ​റു്, അയാൾ ഓരോ അടി​യാ​യി മുൻ​പോ​ട്ടു വെ​ച്ച്, അവി​ടെ​യു​ള്ള എല്ലാ മര​ങ്ങ​ളും സനി​ഷ്കർ​ഷ​മാ​യി നോ​ക്കി​പ്പ​ഠി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി. ഒരി​ക്കൽ അയാൾ​ക്കു വഴി തീരെ പി​ഴ​ച്ചു​പോ​യ​പോ​ലെ തോ​ന്നി; എന്തു വേ​ണ്ടൂ എന്ന​റി​യാ​തെ നി​ല്പാ​യി. ഒടു​വിൽ ഇഞ്ചി​ഞ്ചാ​യി തപ്പി​ത്ത​പ്പി​പ്പോ​യി, വെ​ള്ള​ക്ക​ല്ലു​ക​ളു​ടെ ഒരു വലിയ കു​ന്നു കി​ട​ക്കു​ന്ന ഒരൊ​ഴി​വു​സ്ഥ​ല​ത്തു് അയാൾ എത്തി. അയാൾ ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ ആ കല്ലു​കൾ​ക്ക​ടു​ത്തു ചെ​ന്നു; അവ പരി​ശോ​ധി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നു​മാ​റു് അയാൾ മൂ​ട​ലി​നു​ള്ളി​ലൂ​ടെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി സസ്യ​പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ പാ​ലു​ണ്ണി​ക​ളാ​കു​ന്ന മു​ഴ​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു മൂടിയ ഒരു വലിയ മരം ആ കല്ലു​കു​ന്നിൽ​നി​ന്നു് ഏതാ​നും അടി അകലെ നി​ന്നി​രു​ന്നു. അയാൾ ആ മര​ത്തി​ന്റെ അടു​ത്തു​ചെ​ന്നു് ആ പാ​ലു​ണ്ണി​ക​ളെ​യൊ​ക്കെ നോ​ക്കി എണ്ണു​വാ​നു​ള്ള പു​റ​പ്പാ​ടാ​ണോ എന്നു തോ​ന്നു​മാ​റു്, അതി​ന്റെ തൊ​ലി​യ്ക്കു മീതെ കൈ​കൊ​ണ്ടു തടവി.

ഈ കാ​ട്ടു​മ​ര​ത്തി​ന്നെ​തി​രാ​യി മറ്റൊ​രു മര​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; അതി​നു് ഒരു തോ​ല​ടർ​ച്ച​രോ​ഗ​മു​ണ്ടു്; മു​റി​വു വെ​ച്ചു​കെ​ട്ടി​യ​തു​പോ​ലെ, ഒരു തു​ത്ത​നാ​ക​വാ​റു​കൊ​ണ്ടു് അതി​ന്റെ അടർ​ന്ന തൊലി ആണി​യി​ട്ടു​റ​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു. അയാൾ പെ​രു​വി​ര​ലി​ന്മേൽ ഊന്നി​നി​ന്നു് ആ തു​ത്ത​നാ​ക​വാ​റു തൊ​ട്ടു.

എന്നി​ട്ടു് ആ മര​ത്തി​നും കല്ലിൻ​കൂ​ട്ട​ത്തി​നും ഇട​യ്ക്കു​ള്ള ഒഴി​വു​നി​ല​ത്തു്, അവി​ടെ​യു​ള്ള മണ്ണു് ആരും അടു​ത്ത​കാ​ല​ത്തു് ഇള​ക്കി​മ​റി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നു നോ​ക്കി തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്താൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന ഒരാ​ളെ​പ്പോ​ലെ, പതു​ക്കെ​പ്പ​തു​ക്കെ ഇര​ടി​ക്കൊ​ണ്ടു കാൽ​വെ​ച്ചു നട​ന്നു.

അതു കഴി​ഞ്ഞു, തന്റെ സാ​മാ​ന​ങ്ങ​ളെ​ടു​ത്തു് അയാൾ വീ​ണ്ടും കാ​ട്ടി​നു​ള്ളി​ലൂ​ടെ നട​ന്നു​തു​ട​ങ്ങി.

ഈ മനു​ഷ്യ​നാ​ണു് കൊ​സെ​ത്തി​നെ ഇപ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ കണ്ടു​മു​ട്ടി​യ​തു്.

മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള വഴി​ക്ക് കു​റ്റി​ക്കാ​ടി​നു​ള്ളി​ലൂ​ടെ നട​ക്കു​മ്പോൾ, ഒരു ഞെ​രു​ക്ക​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി കു​റ​ച്ചു നീ​ങ്ങു​ക​യും ഒരു കന​ത്ത​ഭാ​രം നി​ല​ത്തു വെ​ക്കു​ക​യും, ഉടനെ എടു​ത്തു വീ​ണ്ടും നട​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന ആ അണു​പ്രാ​യ​മായ നി​ഴ​ല്പാ​ടു് അയാൾ നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ടു. അയാൾ അടു​ത്തു ചെ​ന്നു. ഒരു കൂ​റ്റൻ വെ​ള്ള​പ്പാ​ത്ര​വു​മേ​റ്റി​പ്പോ​കു​ന്ന ഒരു ചെ​റു​കു​ട്ടി​യാ​ണെ​തെ​ന്നു മന​സ്സി​ലാ​ക്കി ഉടനെ അയാൾ ആ കു​ട്ടി​യു​ടെ അടു​ക്കൽ​ച്ചെ​ന്നു്, ഒന്നും മി​ണ്ടാ​തെ തൊ​ട്ടി​യു​ടെ കൈ​പ്പി​ടി മു​റു​ക്കി​പ്പി​ടി​ച്ചു.

ഞങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ, കൊ​സെ​ത്തി​നു ഭയ​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല.

ആ മനു​ഷ്യൻ അവ​ളോ​ടു് ആദ്യ​മാ​യി സം​സാ​രി​ച്ചു; സഗൗ​ര​വ​വും ഏതാ​ണ്ടു ഗം​ഭീ​ര​വു​മായ ഒരു സ്വ​ര​ത്തി​ലാ​ണു് അയാൾ പറ​ഞ്ഞ​തു്. ‘എന്റെ കു​ട്ടി, ഈ എടു​ത്തി​രു​ന്ന സാധനം വളരെ കനം കൂ​ടി​യ​താ​ണ​ല്ലോ.’

കൊ​സെ​ത്തു് തല പൊ​ന്തി​ച്ചു; അവൾ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘അതേ, സേർ.’

‘ഇങ്ങോ​ട്ടു തന്നേ​ക്കൂ.’ ആ മനു​ഷ്യൻ പറ​ഞ്ഞു: ‘കു​ട്ടി​ക്കു​വേ​ണ്ടി ഞാ​നെ​ടു​ക്കാം അതു്.’

കൊ​സെ​ത്തു് വെ​ള്ള​ത്തൊ​ട്ടി​യു​ടെ കൈ​പ്പി​ടി വി​ട്ടു.

‘ശരി​ക്കും ഇതു നല്ല കന​മു​ണ്ടു്,’ അയാൾ പല്ലി​നി​ട​യി​ലൂ​ടെ പി​റു​പി​റു​ത്തു. അയാൾ തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു:‘കു​ട്ടി​ക്ക് എത്ര വയ​സ്സാ​യി?’

‘എട്ടു്, സേർ.’

‘ഇതു​കൊ​ണ്ടു വളരെ ദൂ​ര​ത്തു​നി​ന്നാ​ണോ വരു​ന്ന​തു?’

‘കാ​ട്ടി​ലു​ള്ള ചോ​ല​യിൽ​നി​ന്നു്.’

‘ദൂ​ര​ത്തെ​ക്കാ​ണോ പോ​കു​ന്ന​തു?’

‘ഇവി​ടെ​നി​ന്നു നല്ല​വ​ണ്ണം ഒരു കാൽ​മ​ണി​ക്കൂർ നട​ക്കേ​ണ്ട ദൂ​ര​ത്തേ​ക്ക്.’

ഒരു നി​മി​ഷ​നേ​ര​ത്തേ​ക്ക് ആ മനു​ഷ്യൻ ഒന്നും പറ​ഞ്ഞി​ല്ല; എന്നി​ട്ടു് അയാൾ പൊ​ടു​ന്ന​നെ ചോ​ദി​ച്ചു; ‘അപ്പോൾ കു​ട്ടി​ക്ക​മ്മ​യി​ല്ലേ?’

‘എനി​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ,’ആ കു​ട്ടി മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

ആ മനു​ഷ്യ​ന്നു വീ​ണ്ടും പറയാൻ ഇട കി​ട്ടു​ന്ന​തി​നു​മുൻ​പേ, അവൾ തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു: ‘ഉണ്ടെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നി​ല്ല. മറ്റു​ള്ള​വർ​ക്കൊ​ക്കെ അമ്മ​യു​ണ്ടു്. എനി​ക്കാ​രു​മി​ല്ല.’

എന്നി​ട്ടു കു​റ​ച്ചിട മി​ണ്ടാ​തി​രു​ന്ന​തി​നു​ശേ​ഷം, അവൾ പറയാൻ തു​ട​ങ്ങി: ‘എനി​ക്കാ​രും ഉണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നു വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്നു.’

ആ മനു​ഷ്യൻ നി​ന്നു; വെ​ള്ള​ത്തൊ​ട്ടി നി​ല​ത്തു വെ​ച്ചു, കു​നി​ഞ്ഞു​നി​ന്നു്, അവളെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി; ഇരു​ട്ട​ത്തു മു​ഖ​മൊ​ന്നു കാ​ണാ​നെ​ന്ന​പ്പോ​ലെ, രണ്ടു കൈയും കു​ട്ടി​യു​ടെ ചു​മ​ലിൽ വെ​ച്ചു.

കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ മെ​ലി​ഞ്ഞ​തും ക്ഷീ​ണി​ച്ച​തു​മായ മുഖം ആകാ​ശ​ത്തി​ലെ കരു​വാ​ളി​ച്ച വെ​ളി​ച്ച​ത്തു് അവ്യ​ക്ത​മാ​യ​വി​ധം തെ​ളി​ഞ്ഞു കണ്ടു.

‘കു​ട്ടി​യു​ടെ പേ​രെ​ന്താ​ണു്?’ ആ മനു​ഷ്യൻ ചോ​ദി​ച്ചു.

‘കൊ​സെ​ത്തു്.’

ആ മനു​ഷ്യ​ന്നു് ഒരു മി​ന്നൽ തട്ടി​യ​തു​പോ​ലെ തോ​ന്നി. അയാൾ ഒന്നു​കൂ​ടി അവളെ നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ടു; എന്നി​ട്ടു കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ ചു​മ​ലു​ക​ളിൽ​നി​ന്നു് അയാൾ കൈ​യെ​ടു​ത്തു, വെ​ള്ള​ത്തൊ​ട്ടി പൊ​ക്കി, വീ​ണ്ടും നട​ന്നു​തു​ട​ങ്ങി.

കു​റ​ച്ചു കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടു് അയാൾ ചോ​ദി​ച്ചു; ‘കു​ട്ടി എവി​ടെ​യാ​ണു് പാർ​ക്കു​ന്ന​ത്?’

‘മൊ​ങ്ഫെർ​മി​യ​യിൽ. അതെ​വി​ടെ​യാ​ണെ​ന്നു നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാ​മെ​ങ്കിൽ.’

‘എന്നു​വെ​ച്ചാൽ, നാ​മി​പ്പോൾ ചെ​ല്ലു​ന്നേ​ട​ത്ത്?’

‘അതേ, സേർ.’

അയാൾ മി​ണ്ടാ​തി​രു​ന്നു; എന്നി​ട്ടു വീ​ണ്ടും തു​ടർ​ന്നു: ‘ഈ സമ​യ​ത്തു കു​ട്ടി​യെ ആരാ​ണു് കാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു വെ​ള്ളം കൊ​ണ്ടു​വ​രാൻ പറ​ഞ്ഞ​യ​ച്ച​തു?’

‘മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ.’

ഉദാ​സീ​ന​മെ​ന്നാ​ക്കി​ത്തീർ​ക്കാൻ അയാൾ വളരെ ശ്ര​മി​ച്ചു​നോ​ക്കി​യ​തും, എന്നാൽ, എന്താ​യി​ട്ടും, ഒര​സാ​ധാ​ര​ണ​മായ ഇടർ​ച്ച പ്ര​ത്യ​ക്ഷീ​ഭ​വി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു​മായ ഒരു സ്വ​ര​ത്തിൽ ആ മനു​ഷ്യൻ പറയാൻ തു​ട​ങ്ങി; ‘കു​ട്ടി​യു​ടെ മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ എന്തു ചെ​യ്യു​ന്നു?’

‘അവർ എന്റെ കൊ​ച്ച​മ്മ​യാ​ണു്, ആ കു​ട്ടി പറ​ഞ്ഞു. ‘അവർ ചാ​രാ​യ​ക്കട നട​ത്തു​ന്നു.’

‘ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​യോ?’ ആ മനു​ഷ്യൻ പറ​ഞ്ഞു. ‘ശരി, ഞാൻ ഇന്നു രാ​ത്രി അവി​ടെ​യാ​ണു് താ​മ​സി​ക്കു​ന്ന​തു്. വഴി കാ​ണി​ക്കൂ.’

‘നമ്മൾ ആ വഴി​ക്കാ​ണു് പോ​കു​ന്ന​തു്,’ കു​ട്ടി പറ​ഞ്ഞു.

ആ മനു​ഷ്യൻ ഒരു​മാ​തി​രി വേ​ഗ​ത്തിൽ നട​ന്നു. പ്ര​യാ​സം കൂ​ടാ​തെ കൊ​സെ​ത്തു് അയാളെ പി​ന്തു​ടർ​ന്നു. അവൾ​ക്കു യാ​തൊ​രു ക്ഷീ​ണ​വും തോ​ന്നി​യി​ല്ല. ഒരു​ത​രം മന​സ്സ​മാ​ധാ​ന​ത്തോ​ടും ഒര​നിർ​വ​ച​നീ​യ​മായ വി​ശ്വാ​സ​ത്തോ​ടും​കൂ​ടി, അവൾ ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്ക് ആ മനു​ഷ്യ​നെ ഊന്നി​നോ​ക്കും. ഈശ്വ​ര​നെ വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നും അവി​ട​ത്തോ​ടു പ്രാർ​ഥി​ക്കു​ന്ന​തി​നും അവളെ ആരും ഒരി​ക്ക​ലും പഠി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല; എങ്കി​ലും സമാ​ധാ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും ആഹ്ലാ​ദ​ത്തി​ന്റെ​യും മട്ടി​ലു​ള്ള​തും സ്വർ​ഗ​ത്തോ​ടു് ഒപ്പ​മെ​ത്തു​ന്ന​തു​മായ എന്തോ ഒന്നു് അവ​ളു​ടെ ഉള്ളിൽ ഉണ്ടാ​യ​തു​പോ​ലെ തോ​ന്നി.

പല നി​മി​ഷ​ങ്ങൾ കഴി​ഞ്ഞു. ആ മനു​ഷ്യൻ തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു: ‘മദാം തെ​നാർ​ദി​യെ​രു​ടെ വീ​ട്ടിൽ ഭൃ​ത്യ​പ്ര​വൃ​ത്തി​ക്ക് ആരു​മി​ല്ലേ?’

‘ഇല്ല, സേർ.’

‘കു​ട്ടി തനി​ച്ചേ അവിടെ ഉള്ളൂ?’

‘അതേ, സേർ.’

പി​ന്നേ​യും കു​റ​ച്ചിട ആരും മി​ണ്ടാ​താ​യി. കൊ​സെ​ത്തു് പറയാൻ തു​ട​ങ്ങി: ‘എന്നു​വെ​ച്ചാൽ, രണ്ടു പെൺ​കു​ട്ടി​കൾ കൂ​ടി​യു​ണ്ടു്.’

‘എന്തു പെൺ​കു​ട്ടി​കൾ?’

‘പൊ​നൈ​നും, സെൽ​മ​യും.’

തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ​ക്ക് അത്ര​യും ഇഷ്ട​പ്പെ​ട്ട ആ രണ്ടു കെ​ട്ടു​ക​ഥ​പ്പേ​രു​ക​ളെ കു​ട്ടി ഇങ്ങ​നെ ചെ​ത്തി​ക്കു​റ​ച്ചു.

‘ആരാ​ണു് പൊ​നൈ​നും സെൽ​മ​യും?’

‘അവർ മദാം തെ​നാർ​ദി​യെ​രു​ടെ മാ​ന്യ​സ്ത്രീ​ക​ളാ​ണു്; നി​ങ്ങൾ പറ​യു​ന്ന​തു പോ​ലെ​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, പെൺ​മ​ക്കൾ.’

‘ആ പെൺ​കു​ട്ടി​കൾ എന്തു ചെ​യ്യു​ന്നു?’

‘ഹോ,’ ആ കു​ട്ടി പറ​ഞ്ഞു, ‘അവർ​ക്ക് ചന്ത​മു​ള്ള പാ​വ​ക​ളു​ണ്ടു്; സ്വർ​ണ​ത്തിൽ മു​ങ്ങി​യവ; അവ​യെ​ക്കൊ​ണ്ടു് എപ്പോ​ഴും പണി​യു​ണ്ടു്. അവർ കളി​ക്കു​ന്നു; അവർ രസി​ച്ചു കളി​ക്കു​ന്നു.’

‘പകൽ മു​ഴു​വ​നും?’

‘അതേ, സേർ.’

‘അപ്പോൾ കു​ട്ടി​യോ?’

‘ഞാനോ? ഞാൻ പണി​യെ​ടു​ക്കും.’

‘പകൽ മു​ഴു​വ​നും?’

ആ കു​ട്ടി തല പൊ​ന്തി​ച്ചു​നോ​ക്കി—അവ​ളു​ടെ വലു​പ്പ​മു​ള്ള കണ്ണു​ക​ളിൽ ഒരു കണ്ണീർ​ത്തു​ള്ളി തൂ​ങ്ങി​നി​ന്നി​രു​ന്നു. ഇരു​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു് അതു കണ്ടി​ല്ല; അവൾ പതു​ക്കെ പറ​ഞ്ഞു: ‘അതേ, സേർ.’

കു​റ​ച്ചിട മി​ണ്ടാ​തി​രു​ന്ന​തി​നു​ശേ​ഷം, അവൾ പറ​ഞ്ഞു​തു​ട​ങ്ങി: ‘ചി​ല​പ്പോൾ, എന്റെ പണി​യൊ​ക്കെ​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞ് അവർ എനി​ക്കു സമ്മ​തം തന്നാൽ, ഞാനും കളി​ക്കും.’

‘എന്തു കളി​യാ​ണു് കു​ട്ടി കളി​ക്കാ​റു്?’

‘എനി​ക്കു സാ​ധി​ക്കു​ന്ന വി​ധ​മൊ​ക്കെ, അവർ എന്നെ കൂ​ട്ടാ​റി​ല്ല; പക്ഷേ, എനി​ക്ക​ധി​കം കളി​സ്സാ​മാ​ന​മി​ല്ല. പൊ​നൈ​നും സെൽ​മ​യും എന്നെ അവ​രു​ടെ കളി​പ്പാ​വ​കൾ എടു​ത്തു​ക​ളി​ക്കാൻ സമ്മ​തി​ക്കി​ല്ല. ഈയം​കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഒരു ചെറിയ വാൾ മാ​ത്ര​മേ എനി​ക്കു​ള്ളൂ; ഇതിൽ ഒട്ടും അധികം നീ​ള​മി​ല്ല.’

കു​ട്ടി തന്റെ മെ​ലി​ഞ്ഞു നീ​ള​മി​ല്ലാ​ത്ത വിരൽ നീ​ട്ടി​ക്കാ​ണി​ച്ചു.

‘അതിനു മൂർ​ച്ച​യി​ല്ലേ?’

‘ഉവ്വു്, സേർ,’ കു​ട്ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘അതു​കൊ​ണ്ടു വെന്ത മത്സ്യ​ക്ക​ഷ്ണ​വും ഈച്ച​ക​ളു​ടെ തലയും മു​റി​യും.’

അവർ ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലെ​ത്തി. കൊ​സെ​ത്തു് ആ അപ​രി​ചി​ത​ന്നു തെ​രു​വു​ക​ളി​ലൂ​ടെ വഴി കാ​ണി​ച്ചു. അവർ അപ്പ​ക്കാ​ര​ന്റെ പീടിക കട​ന്നു; തന്നോ​ടു കൊ​ണ്ടു​ചെ​ല്ലാൻ ഏല്പി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള അപ്പ​ത്തി​ന്റെ കാ​ര്യം അവൾ ആലോ​ചി​ച്ചി​ല്ല. ആ മനു​ഷ്യൻ അവളെ ചോ​ദ്യം​കൊ​ണ്ടു ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടി​ക്കൽ നിർ​ത്തി; അയാൾ ഒന്നും മി​ണ്ടാ​താ​യി.

പള്ളി വി​ട്ടു കട​ന്ന​പ്പോൾ, ആ മനു​ഷ്യൻ, അവി​ടെ​യു​ള്ള ചന്ത​പ്പു​ര​കൾ കണ്ടു. കൊ​സെ​ത്തോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു: ‘അപ്പോൾ, ഇവിടെ ചന്ത​യു​ണ്ടോ?’

‘ഇല്ല, സേർ; ക്രി​സ്തു​മ​സ്സു് കാലം.’

ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​യി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ, കൊ​സെ​ത്തു് ശങ്കി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് ആ മനു​ഷ്യ​ന്റെ കൈ​യി​ന്മേൽ തൊ​ട്ടു: ‘മൊ​സ്സ്യു!’

‘എന്റെ കു​ട്ടി, എന്താ​ണു്?’

‘നമ്മൾ വീ​ട്ടി​ന്റെ നന്നെ അടു​ത്തെ​ത്തി.’

‘അതി​നു്?’

‘എന്റെ വെ​ള്ള​ത്തൊ​ട്ടി എനി​ക്കു​ത​ന്നെ എടു​ക്കാൻ സമ്മ​തം തരുമോ?’

‘മറ്റൊ​രാൾ എനി​ക്കു​വേ​ണ്ടി അതെ​ടു​ത്തു എന്നു മദാം കണ്ടാൽ, എന്നെ അടി​ക്കും.’

ആ മനു​ഷ്യൻ വെ​ള്ള​ത്തൊ​ട്ടി അവൾ​ക്കു​ത​ന്നെ കൊ​ടു​ത്തു. ഒരു​നി​മി​ഷം​കൂ​ടി കഴി​ഞ്ഞു. അവർ ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​യു​ടെ വാ​തി​ല്ക്ക​ലെ​ത്തി.

കളി​ക്കോ​പ്പു​ക​ച്ച​വ​ട​ക്കാ​ര​ന്റെ പീ​ടി​ക​യിൽ അപ്പോ​ഴും കാ​ഴ്ച​സ്ഥ​ല​ത്തു വെ​ച്ചി​രു​ന്ന ആ വലിയ പാ​വ​യു​ടെ മേ​ലേ​ക്ക് ഒരോ​ട്ട​ക്ക​ണ്ണി​ട്ടു നോ​ക്കാ​തി​രി​ക്കാൻ കൊ​സെ​ത്തി​നു കഴി​ഞ്ഞി​ല്ല; ഉടനെ അവൾ വാ​തി​ല്ക്കൽ മു​ട്ടി. വാതിൽ തു​റ​ന്നു. തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ കൈയിൽ ഒരു മെ​ഴു​തി​രി​വി​ള​ക്കു​മാ​യി പ്ര​ത്യ​ക്ഷീ​ഭ​വി​ച്ചു.

‘ഹാ! ഇതു നി​യ്യാ​ണോ, അസ​ത്തു​ജ​ന്തു! പൊ​റു​തി! പക്ഷേ, എത്ര നേ​ര​മാ​യി പോ​യി​ട്ടു്. തെ​റി​ച്ചി​പ്പെ​ണ്ണു നി​ന്നു കളി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു!’

‘മദാം,’ ആകെ വി​റ​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് കൊ​സെ​ത്തു് പറ​ഞ്ഞു, ‘ഇതാ ഒരു മാ​ന്യൻ, ഇദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്നു ഇവിടെ താ​മ​സി​ക്ക​ണം.’

തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ തന്റെ ശു​ണ്ഠി​പി​ടി​ച്ച മു​ഖ​ഭാ​വം മാ​റ്റി, ആ സ്ഥാ​ന​ത്തു തന്റെ സന്തോ​ഷ​പൂർ​വ​മായ വി​കൃ​ത​ഭാ​വം കാ​ണി​ച്ചു—ഹോ​ട്ടൽ​ക്കാർ​ക്കു സാ​ധാ​ര​ണ​മായ ഒരു ഭാ​വ​മാ​റ്റം; പു​തു​താ​യി വന്നാ​ളെ ആർ​ത്തി​യോ​ടു​കൂ​ടി ഒന്നു നോ​ക്കി.

‘ഇദ്ദേ​ഹ​മാ​ണോ?’ അവൾ ചോ​ദി​ച്ചു.

‘അതേ, മദാം,’ തൊ​പ്പി തൊ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു് ആ മാ​ന്യൻ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

പണ​ക്കാ​രായ വഴി​യാ​ത്ര​ക്കാർ​ക്ക് അത്ര മര്യാ​ദ​യി​ല്ല. ഈ ആം​ഗ്യ​വും, ഒരു നോ​ട്ടം​കൊ​ണ്ടു തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ അപ​രി​ചി​ത​ന്റെ വേ​ഷ​ത്തേ​യും ഭാ​ണ്ഡ​ത്തേ​യും പറ്റി ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ ചെ​യ്തു​ക​ഴി​ച്ച പരി​ശോ​ധ​ന​യും​കൂ​ടി ആ സന്തോ​ഷ​പൂർ​വ​മായ പ്ര​കൃ​തി​യെ മാ​യ്ച്ച് അവിടെ ആദ്യ​ത്തെ നീ​ര​സ​ഭാ​വ​ത്തെ​ത്ത​ന്നെ വീ​ണ്ടും ആവിർ​ഭ​വി​പ്പി​ച്ചു. അവൾ ഒരു രസ​മി​ല്ലാ​തെ പറ​ഞ്ഞു: ‘ഹേ, നല്ല മനു​ഷ്യാ, ഇങ്ങോ​ട്ടു കട​ന്നോ​ളൂ.’

ആ ‘നല്ല മനു​ഷ്യൻ’ അക​ത്തേ​ക്കു കട​ന്നു. തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ ഒന്നു​കൂ​ടി അയാളെ നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ടു; തി​ക​ച്ചും പി​ഞ്ഞി​പ്പൊ​ടി​ഞ്ഞ അയാ​ളു​ടെ കു​റും​കു​പ്പാ​യ​ത്തേ​യും, ഏതാ​ണ്ടു തകർ​ന്നു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ള തൊ​പ്പി​യേ​യും സവി​ശേ​ഷം സൂ​ക്ഷി​ച്ചു; എന്നി​ട്ടു തല​യൊ​ന്നി​ള​ക്കി, മൂ​ക്കൊ​ന്നു ചു​ളു​ക്കി, കണ്ണൊ​ന്നു തു​റി​പ്പി​ച്ച് അപ്പോ​ഴും വണ്ടി​ക്കാ​രോ​ടൊ​രു​മി​ച്ചി​രു​ന്നു കു​ടി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന ഭർ​ത്താ​വു​മാ​യി അവൾ ആലോ​ചി​ച്ചു. ആ അദൃ​ശ്യ​മായ ചൂ​ണ്ടാ​ണി​വി​ര​ലി​ന്റെ അന​ക്കം​കൊ​ണ്ടും അതിനെ പി​ന്താ​ങ്ങു​ന്ന​താ​യി ചു​ണ്ടു​ക​ളിൽ ഒരു കാ​റ്റു നി​റ​യ്ക്കൽ​കൊ​ണ്ടും ഭർ​ത്താ​വു് അതി​ന്നു മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു. ആവക ഘട്ട​ങ്ങ​ളിൽ ആ രണ്ടു പ്ര​യോ​ഗ​ങ്ങൾ കൂ​ടി​യാ​ല​ത്തെ അർഥം ഇതാ​ണു്; ഒരൊ​ന്നാ​ന്ത​രം ഇര​പ്പാ​ളി. അതു കണ്ടു തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ കു​റ​ച്ചു​ച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു: ‘ഹേ, ഇതാ നോ​ക്കൂ; ഞാൻ വ്യ​സ​നി​ക്കു​ന്നു, ഇവിടെ സ്ഥലം ഒഴി​വി​ല്ല.

‘എന്നെ നി​ങ്ങൾ എവി​ടെ​യെ​ങ്കി​ലും കൊ​ണ്ടു​പോ​യാ​ക്കൂ,’ ആ മനു​ഷ്യൻ പറ​ഞ്ഞു; ‘തട്ടിൻ​പു​റ​ത്തു്, കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​യിൽ, ഒരു മുറി ഒഴി​ച്ചു​കി​ട്ടി​യാ​ല​ത്തെ കൂലി ഞാൻ തരാം.’

‘നാ​ല്പ​തു സൂ.’

‘നാ​ല്പ​തു സൂ; സമ്മ​തി​ച്ചു.’

‘എന്നാൽ അങ്ങ​നെ​യാ​വ​ട്ടെ.’

‘നാ​ല്പ​തു സൂ!’ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ​യോ​ടു, ഒരു താ​ഴ്‌​ന്ന സ്വ​ര​ത്തിൽ, ഒരു വണ്ടി​ക്കാ​രൻ പറ​ഞ്ഞു: ‘എന്തു്, ഇരു​പ​തു സൂ​വ​ല്ലേ നി​ര​ക്ക്.’

‘ഈ കാ​ര്യ​ത്തിൽ നാ​ല്പ​തു സൂ​വാ​ണു്.’ അതേ സ്വ​ര​ത്തിൽ തെ​നാർ​ദി​യെർ സ്ത്രീ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു. ‘ഞാൻ അതിൽ​ക്കു​റ​ഞ്ഞ സം​ഖ്യ​യ്ക്കു സാ​ധു​ക്ക​ളെ താ​മ​സി​പ്പി​ക്കാ​റി​ല്ല.’

‘അതു വാ​സ്ത​വം. ‘അവ​ളു​ടെ ഭർ​ത്താ​വു് പതു​ക്കെ തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു: ‘ഇങ്ങ​നെ​യു​ള്ള​വ​രെ കട​ത്തു​ന്ന​തു​ത​ന്നെ നാ​ശ​മാ​ണു്.’

ഈയി​ട​യ്ക്ക് ആ മനു​ഷ്യൻ, തന്റെ ഭാ​ണ്ഡ​വും പൊ​ന്തൻ​വ​ടി​യും ബെ​ഞ്ചി​ന്മേൽ വെ​ച്ചു കൊ​സെ​ത്തു് ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ ഒരു കു​പ്പി വീ​ഞ്ഞും ഒരു ഗ്ലാ​സ്സും കൊ​ണ്ടു വച്ചി​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന മേ​ശ​യു​ടെ അടു​ത്തു ചെ​ന്നി​രു​ന്നു. വെ​ള്ളം ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന ആൾ താൻ​ത​ന്നെ വെ​ള്ള​ത്തൊ​ട്ടി എടു​ത്തു കു​തി​ര​യ്ക്കു കൊ​ടു​പ്പാൻ കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. കൊ​സെ​ത്തു് അടു​ക്ക​ള​മേ​ശ​യ്ക്കു ചു​വ​ട്ടി​ലു​ള്ള തന്റെ സ്ഥാ​ന​ത്തു ചെ​ന്നി​രു​ന്നു തു​ന്നൽ​പ്പ​ണി തു​ട​ങ്ങി.

താൻ​ത​ന്നെ ഒഴി​ച്ചെ​ടു​ത്ത വീ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു് ചു​ണ്ടൊ​ന്നു നന​യ്ക്കു​ക​മാ​ത്രം ചെ​യ്തു​ക​ഴി​ഞ്ഞ ആ മനു​ഷ്യൻ കു​ട്ടി​യെ സവി​ശേ​ഷ​മായ ശ്ര​ദ്ധ​യോ​ടു​കൂ​ടി നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ടു.

കൊ​സെ​ത്തു് വി​രൂ​പ​യാ​ണു്; അവൾ​ക്കു സു​ഖ​മാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കിൽ, കാ​ഴ്ച​യിൽ ഒരു സു​ന്ദ​രി​യാ​യേ​നേ. ആ പ്ര​സ​ന്ന​ത​യി​ല്ലാ​ത്ത ചെ​റു​കു​ട്ടി​യു​ടെ ആകൃതി ഞങ്ങൾ മുൻ​പു​ത​ന്നെ എഴു​തി​ക്കാ​ണി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. കൊ​സെ​ത്തു് മെ​ലി​ഞ്ഞു വി​ളർ​ത്തി​ട്ടാ​ണു്; അവൾ​ക്ക് ഏക​ദേ​ശം എട്ടു വയ​സ്സാ​യെ​ങ്കി​ലും, കണ്ടാൽ കഷ്ടി​ച്ച് ആറേ തോ​ന്നൂ. ഒരു​ത​രം ഇരു​ട്ടി​ലാ​ണ്ടി​രു​ന്ന അവ​ളു​ടെ വലു​പ്പ​മേ​റിയ കണ്ണു​കൾ കര​ഞ്ഞു കര​ഞ്ഞ് അല്പം മുൻ​പോ​ട്ടു​ന്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. തട​വു​പു​ള്ളി​ക​ളി​ലും കഠി​ന​രോ​ഗി​ക​ളി​ലും കാ​ണാ​റു​ള്ള​വി​ധം. പതി​വാ​യി മനോ​വേ​ദന അനു​ഭ​വി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള ചു​ളു​ക്ക് അവ​ളു​ടെ ചു​ണ്ടി​ന്ന​റ്റ​ത്തു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അവ​ളു​ടെ അമ്മ ഊഹി​ച്ചു​പ​റ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ, കൈകൾ ‘വാ​ത​പ്പൊ​ള​കം​കൊ​ണ്ടു ചീത്ത’യാ​യി​രു​ന്നു. ആ സമ​യ​ത്തു് അവളെ തെ​ളി​യി​ച്ചി​രു​ന്ന അടു​പ്പിൻ​തി​യ്യ് അവ​ളു​ടെ എല്ലു​ക​ളെ​യെ​ല്ലാം വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും അവ​ളു​ടെ കല​ശ​ലായ മെ​ലി​ച്ചി​ലി​നെ തി​ക​ച്ചും സ്പ​ഷ്ട​മാ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തി​രു​ന്നു. എപ്പോ​ഴും തണു​ത്തു വി​റ​ച്ചി​ട്ടാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു കാൽ​മു​ട്ടു​കൾ ഒന്നി​നൊ​ന്നു മീ​തെ​യാ​യി അമർ​ത്തി​വെ​ക്കു​ന്ന​തു് അവൾ​ക്ക് ഒരു സ്വ​ഭാ​വ​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. വേ​ന​ല്ക്കാ​ല​ത്തു് അനു​ക​മ്പ​യും, മഴ​ക്കാ​ല​ത്തു ഭയവും തോ​ന്നി​ച്ചി​രു​ന്ന ഒരു കീ​റ​ത്തു​ണി മാ​ത്ര​മാ​ണു് അവ​ളു​ടെ ആകെ​യു​ള്ള ഉടു​പ്പു്. നി​റ​ച്ചും തു​ള​യു​ള്ള പരു​ത്തി​ത്തു​ണി​യാ​ണു് അവൾ ധരി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു്; ഒരു കഷ്ണ​മെ​ങ്കി​ലും രോ​മ​ത്തു​ണി അവ​ളു​ടെ മേ​ലി​ല്ല. അവ​ളു​ടെ ശരീ​ര​വ​ണ്ണം അവി​ട​വി​ടെ കാണാം; എല്ലാ​യി​ട​ത്തു​മു​ണ്ടു് കറു​ത്തും നീ​ല​ച്ചു​മു​ള്ള ഓരോ പാ​ടു​കൾ; അതുകൾ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ​യു​ടെ കൈ തട്ടി​യി​ട്ടു​ള്ള ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളേ​തെ​ല്ലാ​മെ​ന്നു സൂ​ചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. അവ​ളു​ടെ നഗ്ന​ങ്ങ​ളായ കാ​ല​ടി​കൾ മെ​ലി​ഞ്ഞും ചു​ക​ന്നു​മി​രു​ന്നു. അവ​ളു​ടെ ചു​മ​ലി​ലു​ള്ള കു​ഴി​കൾ​മാ​ത്രം മതി ഒരാളെ കര​യി​ക്കാൻ. ഈ കു​ട്ടി​യു​ടെ ആകെ​യു​ള്ള സ്വ​രൂ​പം, അവ​ളു​ടെ ആകൃതി. അവ​ളു​ടെ ഭാവം, അവ​ളു​ടെ ഒച്ച​യ്ക്കു​ള്ള സ്വ​ര​വി​ശേ​ഷം, ഒരു വാ​ക്കു പറ​ഞ്ഞു പി​ന്ന​ത്തെ വാ​ക്കു പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ക്കു​വാ​നു​ള്ള താമസം. അവ​ളു​ടെ നോ​ട്ടം, അവ​ളു​ടെ മൗനം, അവ​ളു​ടെ എത്ര ചെ​റി​യ​തു​മായ ആം​ഗ്യം, എല്ലാം ഒരൊ​റ്റ മനോ​വി​കാ​ര​ത്തെ​മാ​ത്രം വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തി​ക്കാ​ണി​ക്കു​ന്നു—ഭയം.

അവ​ളു​ടെ എല്ലാ ഭാ​ഗ​ത്തും ഭയം വ്യാ​പി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു; അവളെ അതു മൂ​ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു എന്നു പറയാം; ഭയം അവ​ളു​ടെ കൈ​മു​ട്ടു​ക​ളെ അര​ക്കെ​ട്ടി​ലേ​ക്കു ചേർ​ത്ത​ടു​പ്പി​ച്ചു, കാൽ​മ​ട​മ്പു​ക​ളെ ഉൾ​ക്കു​പ്പാ​യ​ത്തി​ന്നു​ള്ളി​ലേ​ക്കാ​ക്കി, കഴി​യു​ന്ന​തും കു​റ​ച്ചു സ്ഥ​ലം​മാ​ത്രം അവൾ​ക്കു മതി​യാ​ക്കി​ത്തീർ​ത്തു; തി​ക​ച്ചും ആവ​ശ്യ​മു​ള്ളേ​ട​ത്തോ​ളം​മാ​ത്രം ശ്വാ​സം അവൾ​ക്ക​നു​വ​ദി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു; എന്ന​ല്ല, വർ​ദ്ധ​ന​യൊ​ന്നൊ​ഴി​ച്ചു മറ്റു യാ​തൊ​രു പ്ര​കൃ​തി​വ്യ​ത്യാ​സ​വും വരാൻ അനു​വ​ദി​ക്കാ​തെ, അവ​ളു​ടെ ശരീ​ര​ത്തി​ന്റെ ഒരു സ്വ​ഭാ​വ​മാ​യി​ത്തീർ​ന്നു. അവ​ളു​ടെ കണ്ണു​കൾ​ക്കി​ട​യിൽ ഒര​മ്പ​ര​ന്ന മൂ​ല​യു​ണ്ടു്; അതിൽ ഭയം പതു​ങ്ങി​ക്കൂ​ടി.

അക​ത്തേ​ക്കു വന്നി​ട്ടു്, ആകെ നന​ഞ്ഞി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കി​ലും, അടു​പ്പിൻ തി​യ്യി​ന്റെ അടു​ക്കൽ ചെ​ന്നു തീ​ക്കാ​യു​വാൻ കൊ​സെ​ത്തി​നു ധൈ​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല—അവ​ളു​ടെ ഭയം അങ്ങ​ന​ത്തേ​താ​യി​രു​ന്നു; അവൾ ഒന്നും മി​ണ്ടാ​തെ തന്റെ പ്ര​വൃ​ത്തി​യാ​രം​ഭി​ച്ചു.

ചില സമ​യ​ത്തു്, അവൾ ഒരു പൊ​ട്ടി​യാ​യി​പ്പോ​കാ​നോ ഒരു പി​ശാ​ചാ​യി​ത്തീ​രാ​നോ ഭാ​വ​മാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നു​മാ​റു്, ആ എട്ടു വയ​സ്സു പ്രാ​യ​മു​ള്ള കു​ട്ടി​യു​ടെ നോ​ട്ടം പതി​വാ​യി അത്ര​യും കു​ണ്ഠി​ത​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യ​തും ചി​ല​പ്പോൾ അത്ര​യും ദുഃ​ഖ​മ​യ​വു​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഞങ്ങൾ മുൻപു പറ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ, ഈശ്വ​ര​വ​ന്ദ​നം ചെയ്ക എന്നു​വെ​ച്ചാൽ എന്താ​ണെ​ന്നു് അവൾ ഒരി​ക്ക​ലും അറി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല; അവൾ അതേ​വ​രെ ഒരു പള്ളി​യിൽ കാ​ലെ​ടു​ത്തു കു​ത്തി​യി​ട്ടി​ല്ല. ‘എനി​ക്ക​തി​നു സമ​യ​മു​ണ്ടോ?’ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ പറ​യു​ക​യു​ണ്ടാ​യി.

മഞ്ഞ​ക്കു​പ്പാ​യ​ക്കാ​ര​നായ ആ മനു​ഷ്യൻ കൊ​സെ​ത്തിൽ​നി​ന്നു് ഒരി​ക്ക​ലും കണ്ണെ​ടു​ത്തി​ല്ല.

പെ​ട്ടെ​ന്നു് തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ ഉച്ച​ത്തിൽ ചോ​ദി​ച്ചു, ‘കൂ​ട്ട​ത്തിൽ ചോ​ദി​ക്ക​ട്ടെ ആ അപ്പ​മെ​വി​ടെ?’

തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ സ്വ​ര​മൊ​ന്നു​യർ​ത്തി​യെ​ന്നു കണ്ടാൽ, പതി​വാ​യി ചെ​യ്യു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, കൊ​സെ​ത്തു് വളരെ വേ​ഗ​ത്തിൽ മേ​ശ​യ്ക്കു ചു​വ​ട്ടിൽ​നി​ന്നു ചാടി പു​റ​ത്തു കട​ന്നു.

അവൾ അപ്പ​ത്തി​ന്റെ കാ​ര്യം തി​ക​ച്ചും മറ​ന്നി​രു​ന്നു. എപ്പോ​ഴും പേ​ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന കു​ട്ടി​കൾ എടു​ക്കാ​റു​ള്ള സൂ​ത്രം അവ​ളെ​ടു​ത്തു. അവൾ നുണ പറ​ഞ്ഞു. ‘മദാം, അപ്പ​ക്കാ​ര​ന്റെ പീടിക അട​ച്ചി​രു​ന്നു.’

‘വി​ളി​ക്ക​ണം.’

‘ഞാൻ വി​ളി​ച്ചു, മദാം.’

‘എന്നി​ട്ടു്?’

‘അയാൾ വാതിൽ തു​റ​ന്നി​ല്ല.’

‘ഇതു നേ​രാ​ണോ എന്നു ഞാൻ നാളെ അറി​യാം,’ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ പറ​ഞ്ഞു: ‘നു​ണ​യാ​ണു് നി​യ്യീ പറ​ഞ്ഞ​തെ​ങ്കിൽ, ഒന്നാ​ന്ത​രം ഒരു ഗി​ഞ്ചി​നി​യാ​ട്ടം ഞാൻ നി​ന്നെ​ക്കൊ​ണ്ടാ​ടി​ക്കും. അതിനു മു​മ്പു് എന്റെ ആ പതി​ന​ഞ്ചു സൂ ഇങ്ങോ​ട്ടു തന്നാ​ട്ടെ.’

ഉടു​പ്പിൻ​മു​മ്പു​റ​ത്തെ കീ​ശ​യിൽ അവൾ കൈ​യി​ട്ടു; അവൾ പക​ച്ചു​പോ​യി, ആ പതി​ന​ഞ്ചു സൂ നാ​ണ്യം അവി​ടെ​യി​ല്ല.

‘ആട്ടെ, അപ്പോൾ,’ മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ പറ​ഞ്ഞു, ‘ഞാൻ പറ​ഞ്ഞ​തു കേ​ട്ടി​ല്ലേ?’

കൊ​സെ​ത്തു് ആ കീശ അകം​പു​റം മറി​ച്ചു; അതിൽ യാ​തൊ​ന്നു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. ആ പണം എന്താ​യി? ആ സാ​ധു​ജ​ന്തു​വി​നു് ഒന്നും പറയാൻ കി​ട്ടി​യി​ല്ല. അവൾ സ്തം​ഭി​ച്ചു​പോ​യി.

‘നീ കള​ഞ്ഞു​വോ ആ പതി​ന​ഞ്ചു സൂ?’ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ പരു​ഷ​സ്വ​ര​ത്തിൽ അലറി, ‘അതോ നി​ന​ക്കെ​ന്നെ അതു തോ​ല്പി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു​ണ്ടോ?’

അതോ​ടു​കൂ​ടി, പു​ക​ക്കു​ഴൽ മൂ​ല​യ്ക്കൽ ഒരാ​ണി​മേൽ തൂ​ക്കി​യി​ട്ടു​ള്ള ഒമ്പ​തി​ഴ​ക്കു​ര​ടാ​വി​നു നേരെ അവൾ കൈ​നീ​ട്ടി.

ഈ ഭയ​ങ്ക​ര​മായ പു​റ​പ്പാ​ടു് ഇങ്ങ​നെ നി​ല​വി​ളി​ക്കാൻ വേണ്ട ശക്തി കൊ​സെ​ത്തി​നു​ണ്ടാ​ക്കി: ‘അയ്യോ, മദാം, മദാം! ഞാൻ ഇനി​യ​ങ്ങ​നെ ചെ​യ്യി​ല്ല!’

തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ ആ കു​ര​ടാ​വെ​ടു​ത്തു.

ഈയി​ട​യ്ക്ക് ആരും കാ​ണാ​തെ, ആ മഞ്ഞ​ക്കു​പ്പാ​യ​ക്കാ​രൻ തന്റെ ഉൾ​ക്കു​പ്പാ​യ​ത്തി​ന്റെ ഗഡി​യാൾ​ക്കീ​ശ​യിൽ തപ്പു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. മറ്റു​ള്ള വഴി​യാ​ത്ര​ക്കാ​രെ​ല്ലാം കു​ടി​ക്കു​ക​യോ ശീ​ട്ടു​ക​ളി​ക്കു​ക​യോ ആയി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു്, അയാൾ എന്താ​ണു് ചെ​യ്യു​ന്ന​തെ​ന്നു് ആരും​ത​ന്നെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചി​ല്ല.

കൊ​സെ​ത്തു് തന്റെ അർ​ദ്ധ​ന​ഗ്ന​ങ്ങ​ളായ അവ​യ​വ​ങ്ങ​ളെ കൂ​ട്ടി​പ്പി​ടി​ച്ചു ഒളി​പ്പി​ക്കു​വാൻ ശ്ര​മി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു പു​ക​ക്കു​ഴ​ലി​ന്റെ മു​ക്കി​ലൊ​തു​ങ്ങി, കഠിന സങ്ക​ടം​കൊ​ണ്ടു് ഒരു പന്തു​പോ​ലെ ചു​രു​ണ്ടു ചെ​റു​താ​യി. തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ കൈ​യു​യർ​ത്തി.

‘എനി​ക്കു മാ​പ്പു​ത​ര​ണം, മദാം,’ ആ മനു​ഷ്യൻ പറ​ഞ്ഞു. ‘ഇതാ ഇപ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ ഞാൻ ഈ കു​ട്ടി​യു​ടെ ഉടു​പ്പിൻ​മുൻ​വ​ശ​ത്തു​ള്ള കീ​ശ​യിൽ​നി​ന്നു വീണു് എന്തോ ഒന്നു് ഇങ്ങോ​ട്ടു​രു​ണ്ടു​വ​ന്ന​താ​യി കണ്ടു. ഇതാ​യി​രി​ക്കാം ആ സാധനം.’

ഇങ്ങ​നെ പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ കു​നി​ഞ്ഞു, നി​ല​ത്തു് എന്തോ തി​ര​യു​ന്ന​തു​പോ​ലെ തോ​ന്നി.

‘അതേ, അതിതാ,’ നി​വർ​ന്നു​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ പറ​ഞ്ഞു. ഒരു വെ​ള്ളി​നാ​ണ്യം അയാൾ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ​ക്ക് എടു​ത്തു​കാ​ട്ടി.

‘അതേ, അതു​ത​ന്നെ,’ അവൾ പറ​ഞ്ഞു.

ആ കണ്ട​തു് അതാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല; അതു് ഒരി​രു​പ​തു സൂ നാ​ണ്യ​മാ​യി​രു​ന്നു; പക്ഷേ, തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ അതൊരു ലാ​ഭ​മാ​യി കരുതി, അവർ ആ നാ​ണ്യം തന്റെ കീ​ശ​യി​ലി​ട്ടു; കു​ട്ടി​യു​ടെ നേരെ ഭയ​ങ്ക​ര​മായ ഒരു നോ​ട്ടം നോ​ക്കി, ഇങ്ങ​നെ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടുക മാ​ത്രം ചെ​യ്ത​തു​കൊ​ണ്ടു കഴി​ച്ചു: ‘ഇനി മേലാൽ ഇങ്ങ​നെ ഉണ്ടാ​കാ​തി​രി​ക്ക​ട്ടെ!’

തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ പേ​രി​ട്ടി​രു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, കൊ​സെ​ത്തു് ‘അവ​ളു​ടെ നാ​യ​ക്കൂ​ടി’ലേ​ക്കു​ത​ന്നെ മട​ങ്ങി​പ്പോ​യി, വഴി​യാ​ത്ര​ക്കാ​ര​ന്റെ മേൽ ഉറ​ച്ചു​പോ​യി​രു​ന്ന അവ​ളു​ടെ വലു​പ്പ​മേ​റിയ കണ്ണു​കൾ, അതേ​വ​രെ ഒരി​ക്ക​ലും ഉണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത, ഒരു ഭാ​വ​വി​ശേ​ഷ​ത്തെ അവ​ലം​ബി​ച്ചു. അപ്പോൾ അതു് ഒരു നി​ഷ്ക​ള​ങ്ക​മായ അമ്പ​ര​പ്പു​മാ​ത്ര​മേ ആയി​രു​ന്നു​ള്ളൂ; പക്ഷേ, അതിൽ അത്ഭു​ത​പ​ര​വ​ശ​മായ ഒരു മനോ​വി​ശ്വാ​സം കൂ​ടി​ച്ചേർ​ന്നി​രു​ന്നു.

‘കൂ​ട്ട​ത്തിൽ ചോ​ദി​ക്ക​ട്ടെ, നി​ങ്ങൾ​ക്ക് അത്താ​ഴ​ത്തി​നു വല്ല​തും വേ​ണ​മെ​ന്നു​ണ്ടോ?’ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ വഴി​പോ​ക്ക​നോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു.

അതിനു മറു​പ​ടി​യൊ​ന്നു​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല. അയാൾ മനോ​രാ​ജ്യ​ത്തിൽ മു​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ തോ​ന്നി.

‘എന്തൊ​രു​ത​രം മനു​ഷ്യ​നാ​ണി​ത്?’ അവൾ പല്ലി​നി​ട​യി​ലൂ​ടെ പി​റു​പി​റു​ത്തു. ‘ഏതോ ഒരു വല്ലാ​ത്ത ദരി​ദ്ര​പ്പി​ശാ​ചാ​ണു്. അത്താ​ഴം മേ​ടി​ക്കാൻ ഒരു കാശ് അവ​ന്റെ കൈ​യി​ലി​ല്ല. താ​മ​സി​ക്കു​വാ​നു​ള്ള സംഖ്യ എനി​ക്കു തരുമോ ആവോ? ഏതാ​യാ​ലും നി​ല​ത്തു കി​ട​ന്നി​രു​ന്ന പണം മോ​ഷ്ടി​ക്കു​വാൻ തോ​ന്നി​യി​ല്ല​ല്ലോ, അതു ഭാ​ഗ്യം.’

ഈയി​ട​യ്ക്ക് ഒരു വാതിൽ തു​റ​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. എപ്പൊ​നൈ​നും അസെൽ​മ​യും പ്ര​വേ​ശി​ച്ചു.

അവർ കാ​ഴ്ച​യിൽ കൃ​ഷീ​വ​ല​ത്വ​ത്തെ​ക്കാ​ള​ധി​കം ‘ജന്മി’ത്വ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി, വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ ചന്ത​മു​ള്ള രണ്ടു പെൺ​കു​ട്ടി​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു; കാണാൻ നല്ല ചന്ത​മു​ണ്ടു്; ഒന്നു് മി​ന്നു​ന്ന ചെ​മ്പൻ​മു​ടി​ച്ചു​രു​ളു​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി​യും മറ്റേ​തു പിൻ​പു​റ​ത്തേ​ക്കു തൂ​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന ധാ​രാ​ളം കറു​ത്തു നീണ്ട മെ​ട​ച്ചിൽ​മു​ടി​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി​യു​മാ​യി, ആ രണ്ടു കു​ട്ടി​കൾ ചു​റു​ചു​റു​ക്കും വൃ​ത്തി​യും തടി​യും പനി​നീർ​പ്പൂ​നി​റ​വും ആരോ​ഗ്യ​വും കാണാൻ നല്ല സു​ഖ​മു​ള്ള​വ​രാ​യി​രു​ന്നു. അവർ തണു​പ്പു​കൊ​ള്ളാ​ത്ത​വി​ധ​മു​ള്ള​തും, എന്നാൽ ശീ​ല​ത്ത​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ കട്ടി​ത്തം​കൊ​ണ്ടു് ആക​പ്പാ​ടെ​യു​ള്ള അഴ​കി​നും പകി​ട്ടി​നും കോ​ട്ടം​ത​ട്ടി​പ്പോ​കാ​ത്ത​വി​ധം അമ്മ​മാർ​ക്കു​ള്ള കൗശലം തി​ക​ച്ചും ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചു​ണ്ടാ​ക്കി​യ​തു​മായ ഉടു​പ്പി​ട്ടി​രു​ന്നു. വസ​ന്ത​കാ​ലം തീരെ അസ്ത​മി​ച്ചു കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, മഴ​ക്കാ​ല​ത്തി​ന്റെ സൂചന പു​റ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ആ രണ്ടു കു​ട്ടി​ക​ളിൽ​നി​ന്നും വെ​ളി​ച്ച​മു​ദി​ച്ചു. അത്ര​മാ​ത്ര​മ​ല്ല, അവ​രി​രി​ക്കു​ന്ന​തു സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തി​ലു​മാ​ണു്. അവ​രു​ടെ ചമ​യ​ലി​ലും അവ​രു​ടെ ആഹ്ലാ​ദ​ത്തി​ലും അവർ കൂ​ട്ടി​യി​രു​ന്ന ലഹ​ള​യി​ലും രാ​ജ​ത്വ​മു​ണ്ടു്. അവർ അങ്ങോ​ട്ടു കടന്ന ഉടനെ അതി​വാ​ത്സ​ല്യം കൊ​ണ്ടു് നി​റ​ഞ്ഞ ഒരു പി​റു​പി​റ​ക്ക​ലൊ​ച്ച​യിൽ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ അവ​രോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘അതാ, കു​ട്ടി​കൾ വരു​ന്നു!’

ഉടനെ ഓരോ​രു​വ​ളെ​യാ​യി വാ​രി​പ്പി​ടി​ച്ചു തന്റെ കാൽ​മു​ട്ടി​ന്മേ​ലേ​ക്ക​ടു​പ്പി​ച്ച് അവ​രു​ടെ തല​മു​ടി മി​നു​ക്കി, പട്ടു​നാ​ട​കൾ ഒന്ന​ഴി​ച്ചു​കെ​ട്ടി, അമ്മ​മാർ​ക്കു പതി​വു​ള്ള ആ ഒരു മൃ​ദു​ല​മായ കു​ട​ച്ചി​ലോ​ടു​കൂ​ടി വി​ട്ട​യ​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് അവൾ കു​റ​ച്ചു​ച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു: ‘എന്തു പേ​ടി​ത്തൊ​ണ്ടി​ക​ളാ​ണ്!’

അവർ പോയി പു​ക​ക്കു​ഴൽ മൂ​ല​യ്ക്കൽ ചെ​ന്നി​രു​ന്നു. അവർ​ക്ക് ഒരു പാ​വ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; സന്തോ​ഷ​മ​യ​ങ്ങ​ളായ എല്ലാ​ത്ത​രം കൊ​ഞ്ച​ലു​ക​ളും കൊ​ഞ്ചി​ക്കൊ​ണ്ടു് അവർ അതിനെ പി​ന്നേ​യും പി​ന്നേ​യും കാൽ​മു​ട്ടി​ന്മേൽ തി​രി​ച്ചും മറി​ച്ചും കി​ട​ത്തി. ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു കൊ​സെ​ത്തു് തന്റെ തു​ന്നൽ​പ്പ​ണി​യിൽ​നി​ന്നു് കണ്ണു പൊ​ന്തി​ച്ച് അവ​രു​ടെ കളി കു​ണ്ഠി​ത​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി നോ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു.

എപ്പൊ​നൈ​നും അസെൽ​മ​യും കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ മേ​ലേ​ക്കു നോ​ക്കി​യി​ല്ല. അവൾ അവർ​ക്ക് ഒരു പട്ടി​യെ​പ്പോ​ലെ​യാ​ണു്. ഈ മൂ​ന്നു പെൺ​കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ വയ​സ്സു മു​ഴു​വ​നും​കൂ​ടി കൂ​ട്ടി​യാൽ ഇരു​പ​ത്തി​നാ​ലി​ല്ല. എങ്കി​ലും അവർ മനു​ഷ്യ​സ​മു​ദാ​യ​ത്തെ മു​ഴു​വ​നും അഭി​ന​യി​ച്ചു; ഒരു ഭാ​ഗ​ത്തു് അസൂയ, മറ്റേ ഭാ​ഗ​ത്തു നിന്ദ.

തെ​നാർ​ദി​യെർ​കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ പാവ തീരെ പകി​ട്ടു​പോ​യ​തും, വളരെ പഴ​ക്കം ചെ​ന്ന​തും, വല്ലാ​തെ മു​റി​ഞ്ഞു​ത​കർ​ന്ന​തു​മാ​യി​രു​ന്നു; പക്ഷേ, ജീ​വി​ത​ത്തി​നു​ള്ളിൽ ഒരു പാവ—എല്ലാ കു​ട്ടി​കൾ​ക്കും അറി​യാ​വു​ന്ന ഒരു വാ​ക്കു പറ​ക​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, ഒരു നല്ല പാവ— ഒരി​ക്ക​ലും കി​ട്ടി​യി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത കൊ​സെ​ത്തി​നു് അതി​ന്റെ അഭി​ന​ന്ദ​നീ​യ​ത​യിൽ ഒട്ടും കുറവു തോ​ന്നി​യി​ല്ല.

പെ​ട്ടെ​ന്നു്, ആ മു​റി​യിൽ അങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടും ലാ​ത്തു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ ശ്ര​ദ്ധ മറ്റൊ​ന്നി​ലാ​ണെ​ന്നും, പ്ര​വൃ​ത്തി​യെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തി​നു​പ​ക​രം അവൾ ആ കു​ട്ടി​യു​ടെ കളി നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​ക​യാ​ണെ​ന്നും കണ്ടു.

‘ആഹാ! ഞാൻ നി​ന്റെ പണി കണ്ടു!’ അവൾ ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു. ‘അപ്പോൾ ഇങ്ങ​നെ​യാ​ണു് പ്ര​വൃ​ത്തി​യെ​ടു​ക്കൽ! ഞാൻ നി​ന്നെ കു​ര​ടാ​വി​ന്റെ മൂ​ളി​ച്ച​യ്ക്കൊ​ത്തു് പണി​യെ​ടു​പ്പി​ക്കും; അതു​ണ്ടാ​വും.’

ഇരു​ന്നേ​ട​ത്തു​നി​ന്നി​ള​കാ​തെ, ആ അപ​രി​ചി​തൻ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ​യോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘ഛേ, മദാം,’ ഏതാ​ണ്ടു് പേ​ടി​ച്ചും​കൊ​ണ്ടെ​ന്ന​പോ​ലെ അയാൾ പറ​ഞ്ഞു, ‘അവൾ കളി​ച്ചോ​ട്ടെ!’

ഒരു കഷ്ണം ആട്ടു​മാം​സം തി​ന്നു​ക​യും അത്താ​ഴ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി രണ്ടു കു​പ്പി​വീ​ഞ്ഞു കു​ടി​ക്കു​ക​യും കണ്ടാൽ ഒരു വല്ലാ​ത്ത ഇര​പ്പാ​ളി​യു​ടെ മട്ടി​ലി​രി​ക്കു​ക​യും ചെയ്ത ഒരു വഴി​പോ​ക്കൻ പറഞ്ഞ ഈ അഭി​പ്രാ​യം ഒരു കല്പന കല്പി​ച്ച​തു പോ​ലെ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ അങ്ങ​നെ​യൊ​രു തൊ​പ്പി ധരി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള ആൾ ഈവിധം ഒര​ഭി​പ്രാ​യം കട​ന്നു​പ​റ​യുക എന്ന​തും, അങ്ങ​നെ​യൊ​രു കു​പ്പാ​യ​മി​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള ആൾ​ക്ക് ഒരാ​വ​ശ്യ​മു​ണ്ടാ​വുക എന്ന​തും മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ​ക്കു സഹി​ക്കാൻ മന​സ്സി​ല്ലാ​ത്ത എന്തോ ഒന്നാ​യി​രു​ന്നു. അവൾ ഒരു മു​ഷി​ച്ചി​ലോ​ടു​കൂ​ടി തി​രി​ച്ച​ടി​ച്ചു; ‘അവൾ തി​ന്നു​ന്ന സ്ഥി​തി​ക്ക്, അവൾ പണി​യെ​ടു​ക്ക​ണം. ഒന്നും ചെ​യ്യാ​തി​രി​ക്കാ​ന​ല്ല, ഞാ​ന​വൾ​ക്ക് തി​ന്നാൻ കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു്.’

‘അവൾ എന്താ​ണു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​തു?’ അയാ​ളു​ടെ ഇര​പ്പാ​ളി​യു​ടു​പ്പു​കൾ​ക്കും അയാ​ളു​ടെ കാ​വു​കാ​ര​ച്ചു​മ​ലു​കൾ​ക്കും അത്ഭു​ത​ക​ര​മാ​യ​വി​ധം എതി​രായ ഒരു സൗ​മ്യ​സ്വ​ര​ത്തിൽ, ആ അപ​രി​ചി​തൻ തു​ട​ങ്ങി.

തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ​ക്ക് മറു​പ​ടി പറയാൻ ദയ​യു​ണ്ടാ​യി: ‘കീ​ഴ്ക്കാ​ലു​റ​കൾ, വേ​ണ​മെ​ങ്കിൽ കോ​ട്ടോ​ളു. എന്റെ മക്കൾ​ക്കു​ള്ള കീ​ഴ്ക്കാ​ലു​റ​കൾ; അവർ​ക്ക് ഒന്നു​മി​ല്ലാ​താ​യി​രി​ക്കു​ന്നു എന്നു പറയാം; ഇപ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ കാ​ലി​ന്മേ​ലൊ​ന്നു​മി​ല്ലാ​തെ​യാ​ണു് അവർ നട​ക്കു​ന്ന​തു്.’

ആ മനു​ഷ്യൻ കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ ആ നന്നെ ചെ​റു​താ​യി തു​ടു​ത്ത കാ​ല​ടി​ക​ളി​ലേ​ക്കു നോ​ക്കി, തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു: ‘ഈ ഒരു കൂ​ട്ടു കീ​ഴ്ക്കാ​ലു​റ​കൾ അവൾ എന്നേ​ക്കു തു​ന്നി​ത്തീർ​ക്കും?’

‘ആ മടി തി​ക​ഞ്ഞ ജന്തു മൂ​ന്നോ നാലോ ദിവസം അതി​ന്മേൽ​ത്ത​ന്നെ വെ​ച്ചു പണി​യെ​ടു​ക്കും.’

‘പണി കഴി​ഞ്ഞാൽ ആ ഒരു കൂ​ട്ടു കീ​ഴ്ക്കാ​ലു​റ​കൾ​ക്ക് എന്തു വില വീഴും?’

തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ അയാ​ളു​ടെ നേരെ ഒരു നി​ന്ദാ​ന്വി​ത​മായ നോ​ട്ടം നോ​ക്കി, ‘ചു​രു​ങ്ങി​യ​തു മു​പ്പ​തു സൂ.’

‘നി​ങ്ങൾ അതു് അഞ്ചു ഫ്രാ​ങ്കി​നു വി​ല്ക്കു​മോ?’ ആ മനു​ഷ്യൻ ചോ​ദി​ക്കു​ക​യാ​യി.

‘എന്റെ ഈശ്വര!’ ശ്ര​ദ്ധ​വെ​ച്ചു കേ​ട്ടി​രു​ന്ന ഒരു വണ്ടി​ക്കാ​രൻ ഉച്ച​ത്തിൽ ഒരു ചി​രി​ചി​രി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു; ‘അഞ്ചു ഫ്രാ​ങ്ക്! ഉവ്വെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു! അഞ്ചു ഗോളം!’

കട​ന്നു​കൂ​ടാൻ മു​ഹൂർ​ത്ത​മാ​യി​യെ​ന്നു തെ​നാർ​ദി​യെർ നി​ശ്ച​യി​ച്ചു.

‘ഉവ്വു്, സേർ, നി​ങ്ങൾ​ക്ക് അങ്ങ​നെ​യൊ​രി​ഷ്ടം തോ​ന്നു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ, ആ കൂ​ട്ടു കീ​ഴ്ക്കാ​ലു​റ​കൾ അഞ്ചു ഫ്രാ​ങ്കി​ന്നു നി​ങ്ങൾ​ക്കെ​ടു​ക്കാം. വഴി​യാ​ത്ര​ക്കാർ ചോ​ദി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്തും ഞങ്ങൾ​ക്ക് ഇല്ലെ​ന്നു പറയാൻ വയ്യാ.’

‘ഈ നി​മി​ഷ​ത്തിൽ തരണം,’ തന്റെ സം​ക്ഷി​പ്ത​വും ശാ​സ​നാ​പ്രാ​യ​വു​മായ മട്ടിൽ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ പറ​ഞ്ഞു.

‘ആ ഒരു കൂ​ട്ടു കീ​ഴ്ക്കാ​ലു​റ​കൾ ഞാൻ വാ​ങ്ങി​ക്കാം’ ആ മനു​ഷ്യൻ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു; എന്ന​ല്ല, തന്റെ കീ​ശ​യിൽ​നി​ന്നു് ഒര​ഞ്ചു ഫ്രാ​ങ്ക് നാ​ണ്യം വലി​ച്ചെ​ടു​ത്തു്, അതു മേ​ശ​പ്പു​റ​ത്തു വെ​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു, ‘ഞാ​ന​തി​ന്റെ വി​ല​യും തരാം.’

എന്നി​ട്ടു് അയാൾ കൊ​സെ​ത്തൊ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘ഈ എടു​ക്കു​ന്ന പണി എന്റേ​താ​യി; എന്റെ കു​ട്ടി പോ​യി​ക്ക​ളി​ക്കൂ.’

ആ അഞ്ചു ഫ്രാ​ങ്ക് നാ​ണ്യം കണ്ട​പ്പോൾ അതു് അത്ര​മേൽ വണ്ടി​ക്കാ​ര​ന്റെ ഉള്ളിൽ​ക്കൊ​ണ്ടു; അയാൾ മദ്യ​ഗ്ലാ​സ്സു​പേ​ക്ഷി​ച്ചു പാ​ഞ്ഞു​ചെ​ന്നു.

‘അപ്പോൾ ഇതു ശരി​ക്കു​ള്ള​തു​ത​ന്നെ​യാ​ണ്!’ അതു പരീ​ക്ഷ​ണം ചെ​യ്ത​തി​ന്നു ശേഷം, അയാൾ ഉറ​ക്കെ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു. ഒരു ശരി​യായ പിൻ​ച​ക്രം! ഇതു കള്ള​നാ​ണ്യ​മ​ല്ല!’

തെ​നാർ​ദി​യെർ അങ്ങോ​ട്ടു ചെ​ന്നു്, ഒന്നും മി​ണ്ടാ​തെ ആ നാ​ണ്യ​മെ​ടു​ത്തു കീ​ശ​യി​ലി​ട്ടു.

തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ​യ്ക്കു മറു​പ​ടി​യൊ​ന്നും പറ​യാ​നി​ല്ല. അവൾ ചു​ണ്ടു കടി​ച്ചു; അവ​ളു​ടെ മു​ഖ​ത്തു് ഒരു ദ്വേ​ഷ​ഭാ​വം കയറി.

ഈയി​ട​യ്ക്കു കൊ​സ​ത്തു് വി​റ​യ്ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അവൾ ചോ​ദി​ക്കാൻ ധൈ​ര്യ​പ്പെ​ട്ടു: ‘ഇതു ശരി​യാ​ണോ, മദാം? എനി​ക്കു കളി​ക്കാ​മോ?’

‘കളി​ക്കുക!’ ഒരു ഭയ​ങ്ക​ര​സ്വ​ര​ത്തിൽ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ പറ​ഞ്ഞു.

‘നന്ദി പറ​യു​ന്നു, മദാം,’ കൊ​സെ​ത്തു് പറ​ഞ്ഞു.

അവ​ളു​ടെ വക്ത്ര​പു​ടം തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ​യോ​ടു നന്ദി പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, അവ​ളു​ടെ ചെറിയ ആത്മാ​വു മു​ഴു​വ​നും വഴി​പോ​ക്ക​നോ​ടു നന്ദി പറ​ഞ്ഞു.

തെ​നാർ​ദി​യെർ വീ​ണ്ടും കുടി തു​ട​ങ്ങി; അയാ​ളു​ടെ ഭാര്യ ചെ​കി​ട്ടിൽ മന്ത്രി​ച്ചു; ‘ഈ മഞ്ഞ​ക്കു​പ്പാ​യ​ക്കാ​ര​നാ​രാ​യി​രി​ക്കാം? ഇത്ത​രം കു​പ്പാ​യ​ത്തിൽ ഞാൻ കോ​ടീ​ശ്വ​ര​ന്മാ​രെ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്:’ ഒരു രാ​ജ​കീ​യ​പ്രാ​ഭ​വ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി തെ​നാർ​ദി​യെർ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

കൊ​സെ​ത്തു് തു​ന്നൽ​പ്പ​ണി നിർ​ത്തി; പക്ഷേ, അവൾ ഇരു​ന്നേ​ട​ത്തു നി​ന്നി​ള​കി​യി​ല്ല. കൊ​സെ​ത്തു് കഴി​യു​ന്ന​തും കു​റ​ച്ചു മാ​ത്ര​മേ അന​ങ്ങാ​റു​ള്ളൂ. പി​ന്നി​ലു​ള്ള ഒരു പെ​ട്ടി​യിൽ​നി​ന്നു് അവൾ കുറെ പഴയ കീ​റ​ത്തു​ണി​ക​ളും തന്റെ ചെറിയ ഈയ​വാ​ളു​മെ​ടു​ത്തു.

എപ്പൊ​നൈ​നും അസെൽ​മ​യും അവിടെ കഴി​യു​ന്ന​വ​യി​ലേ​ക്കൊ​ന്നും ശ്ര​ദ്ധ​വെ​ച്ചി​ല്ല. അവർ അത്യ​ന്തം പ്രാ​ധാ​ന്യ​മു​ള്ള ഒരു പ്ര​യോ​ഗം ചെ​യ്തു കഴി​ഞ്ഞു; അവർ പൂ​ച്ച​യെ കട​ന്നു പി​ടി​കൂ​ടി. അവർ പാവ നി​ല​ത്തി​ട്ടു; അവരിൽ മൂ​ത്ത​വ​ളായ എപ്പൊ​നൈൻ, ആ ചെ​റു​പൂ​ച്ച എത്ര​ത​ന്നെ നി​ല​വി​ളി​ക്കു​ക​യും ചു​രു​ങ്ങി​ച്ചു​രു​ളു​ക​യും ചെ​യ്തി​ട്ടും, അതിനെ ഒരു കെ​ട്ടു തു​ണി​കൊ​ണ്ടു ചു​ക​ന്ന​തും നീ​ല​ച്ച​തു​മായ കീ​റ​ക്ക​ഷ്ണ​ങ്ങൾ​കൊ​ണ്ടും ചു​റ്റി​ക്കെ​ട്ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഈ സഗൗ​ര​വ​വും ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടു​ള്ള​തു​മായ പ്ര​വൃ​ത്തി നട​ത്തു​മ്പോൾ, അവൾ അനു​ജ​ത്തി​യോ​ടു മനോ​ഹ​ര​വും വാ​ത്സ​ല്യ​യു​ക്ത​വു​മായ ഭാ​ഷ​യിൽ പറ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു—അതി​ന്റെ ഭംഗി, തേ​നീ​ച്ച​യു​ടെ ചി​റ​കി​നു​ള്ള പകി​ട്ടു​പോ​ലെ, ഉറ​പ്പി​ച്ചു നിർ​ത്താൻ ശ്ര​മി​ച്ചാൽ കാ​ണാ​താ​യി​പ്പോ​കു​ന്നു—‘നോ​ക്കൂ, അനി​യ​ത്തി, ഈ പാവ അതി​നെ​ക്കാ​ളേ​റെ രസ​മു​ണ്ടു്. ഇവൾ ചു​ളു​ങ്ങു​ന്നു, നി​ല​വി​ളി​ക്കു​ന്നു, ചാ​ടു​ന്നു, അതെയ്, അനി​യ​ത്തി, നമു​ക്ക് ഇതി​നെ​ക്കൊ​ണ്ടു കളി​ക്ക. ഇവൾ എന്റെ മക​ളാ​വും. ഞാൻ ഒര​മ്മ​യാ​വ​ട്ടെ. ഞാൻ നി​ന്നെ കാണാൻ വരാം; നീ അവളെ നോ​ക്കി​ക്കാ​ണ​ണം. പതു​ക്കെ​ക്കൊ​ണ്ടു നി​യ്യ​വ​ളു​ടെ മീശ കാണും; നി​യ്യ​ത്ഭു​ത​പ്പെ​ട്ടു​പോ​വും. പി​ന്നെ നി​യ്യ​വ​ളു​ടെ ചെവി കാണും; പി​ന്നീ​ടു വാൽ കാണും; അതു നി​ന്നെ അമ്പ​ര​പ്പി​ക്കും. അപ്പോൾ നി​യ്യെ​ന്നോ​ടു പറയും; ‘ഹാ! എന്റെ ഈശ്വര!’ അപ്പോൾ ഞാൻ നി​ന്നോ​ടു പറയും; ‘അതേ, മദാം, ഇതെ​ന്റെ മക​ളാ​ണു്, ഇപ്പോ​ഴ​ത്തെ ചെറിയ പെൺ​കു​ട്ടി​കൾ ഇങ്ങ​നെ​യാ​ണു്.’

അസെൽമ ആ എപ്പൊ​നൈൻ പറ​ഞ്ഞ​തൊ​ക്കെ അഭി​ന​ന്ദി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു കേ​ട്ടു.

ഈയി​ട​യ്ക്കു മദ്യ​പാ​നി​കൾ ഒരാ​ഭാ​സ​പ്പാ​ട്ടു പാ​ടാ​നും തട്ടു പൊ​ളി​യു​ന്ന​തു​വ​രെ ഉറ​ക്കെ​ച്ചി​രി​ക്കാ​നും തു​ട​ങ്ങി. തെ​നാർ​ദി​യെർ അവ​രു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ​ക്കൂ​ടി അവരെ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചു.

പക്ഷി​കൾ കി​ട്ടി​യ​തു​കൊ​ണ്ടൊ​ക്കെ കൂടു കെ​ട്ടു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, കു​ട്ടി​കൾ കൈ​യിൽ​ക്കി​ട്ടു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടൊ​ക്കെ പാ​വ​യു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്നു. എപ്പൊ​നൈ​നും അസെൽ​മ​യും പൂ​ച്ച​യെ ഭാ​ണ്ഡം​കെ​ട്ടു​ന്ന​തി​നി​ട​യ്ക്കു, കൊ​സെ​ത്തു് തന്റെ വാ​ളി​നെ ഉടു​പ്പി​ടു​വി​ച്ചു. അതു കഴി​ഞ്ഞ്, അതിനെ കൈ​ത്ത​ണ്ട​ക​ളിൽ കി​ട​ത്തി, ഉറ​ക്കു​വാ​നാ​യി, പതു​ക്കെ ഒരു പാ​ട്ടു​പാ​ടി​ക്കൊ​ടു​ത്തു.

പെൺ​കു​ട്ടി​കൾ​ക്ക് എത്ര​യും കൂ​ടി​യേ കഴിയൂ എന്നു​ള്ള ആവ​ശ്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഒന്നും അതോ​ടൊ​പ്പം​ത​ന്നെ, അവ​രു​ടെ ഏറ്റ​വും ഹൃ​ദ​യാ​കർ​ഷ​ക​ങ്ങ​ളായ പ്ര​കൃ​തി ഗു​ണ​ങ്ങ​ളിൽ ഒന്നു​മാ​ണു് കളി​പ്പാവ. വാ​ത്സ​ല്യം​വെ​ക്കുക, ഉടു​പ്പി​ക്കുക, അല​ങ്ക​രി​ക്കുക, വേ​ഷ​മ​ണി​യി​ക്കുക, വേ​ഷ​മ​ഴി​ക്കുക, വീ​ണ്ടും വേ​ഷ​മ​ണി​യി​ക്കുക, പഠി​പ്പി​ക്കുക, കു​റ​ച്ചൊ​ന്നു ശകാ​രി​ക്കുക, ചാ​ഞ്ചാ​ടി​ക്കുക, ഓമ​നി​ക്കുക, ആട്ടി​യു​റ​ക്കുക, എന്തോ ഒന്നു് ആരോ ഒരാ​ളാ​ണെ​ന്നു വി​ചാ​രി​ക്കുക—ഇതിൽ കി​ട​ക്കു​ന്നു സ്ത്രീ​യു​ടെ ഭാവി മു​ഴു​വ​നും. മനോ​രാ​ജ്യം വി​ചാ​രി​ക്കു​ക​യും ഓരോ​ന്നു പറ​യു​ക​യും, ചെറിയ ഓരോ ചമ​യൽ​സ്സാ​മാ​ന​ങ്ങ​ളും പി​ഞ്ചു​കു​ട്ടി​ക്കു വേണ്ട ഉടു​പ്പു​ക​ളും ഉണ്ടാ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​നി​ട​യ്ക്കു ചെറിയ നി​ല​യ​ങ്കി​ക​ളും ഉൾ​ക്കു​പ്പാ​യ​ങ്ങ​ളും പുറം കു​പ്പാ​യ​ങ്ങ​ളും തു​ന്നു​ന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി, പെൺ​കു​ട്ടി ഒരു ചെ​റു​ക​ന്യ​ക​യാ​യി​ത്തീ​രു​ന്നു; ചെ​റു​ക​ന്യക ഒരു മു​തിർ​ന്ന കന്യ​ക​യാ​വു​ന്നു; മു​തിർ​ന്ന കന്യക ഒരു സ്ത്രീ​യാ​വു​ന്നു. ഒന്നാ​മ​ത്തെ കു​ട്ടി ഒടു​വി​ല​ത്തെ പാ​വ​യു​ടെ തു​ടർ​ച്ച​യാ​ണു്.

ഒരു കളി​പ്പാ​വ​യി​ല്ലാ​ത്ത ഒരു ചെ​റു​പെൺ​കു​ട്ടി, കു​ട്ടി​ക​ളി​ല്ലാ​ത്ത സ്ത്രീ​യെ​പ്പോ​ലെ, ഏതാ​ണ്ടു് അത്ര​മേൽ നിർ​ഭാ​ഗ്യ​യും അത്ര​മേൽ തി​ക​ച്ചും അസം​ഭാ​വ്യ​വ​സ്തു​വു​മാ​ണു്.

അതു​കൊ​ണ്ടു് കൊ​സെ​ത്തു് വാ​ളെ​ടു​ത്തു് ഒരു പാ​വ​യു​ണ്ടാ​ക്കി.

മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ മഞ്ഞ​ക്കു​പ്പാ​യ​ക്കാ​ര​ന്റെ അടു​ത്തെ​ത്തി. ‘എന്റെ ഭർ​ത്താ​വു പറ​ഞ്ഞ​തു ശരി​യാ​ണു്,’ അവൾ വി​ചാ​രി​ച്ചു: ‘ഒരു സമയം അതു പ്ര​ധാന ബാ​ങ്കു​ട​മ​സ്ഥൻ മൊ​സ്സ്യു ലഫി​ത്താ​ണു്; ഇങ്ങ​നെ കമ്പ​ക്കാ​രായ ചില പണ​ക്കാ​രു​ണ്ട്!’

അവൾ വന്നു, മേ​ശ​മേൽ കൈ​മു​ട്ടു കു​ത്തി.

‘മൊ​സ്സ്യു’ അവൾ പറ​ഞ്ഞു. മൊ​സ്സ്യു എന്ന വാ​ക്കു കേ​ട്ട​പ്പോൾ ആ മനു​ഷ്യൻ തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി: തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ അതേ​വ​രെ അയാളെ ഹേ, നല്ല മനു​ഷ്യാ എന്നേ വി​ളി​ച്ചി​രു​ന്നു​ള്ളൂ.

‘നോ​ക്കൂ, സേർ,’ ഒരു മാ​ധു​ര്യ​ച്ഛായ വരു​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ട്—അവ​ളു​ടെ ക്രൂ​ര​ഭാ​വ​ത്തെ​ക്കാ​ള​ധി​കം വെ​റു​പ്പു് തോ​ന്നി​ക്കു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു അത്—അവൾ പറയാൻ തു​ട​ങ്ങി; ‘ആ കു​ട്ടി കളി​ക്കു​ന്ന​തു് എനി​ക്കും ഇഷ്ട​മാ​ണു്; എനി​ക്ക​തി​നു വി​രോ​ധ​മി​ല്ല; നി​ങ്ങൾ ഉദാ​ര​നാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു്; അതൊ​രി​ക്ക​ലൊ​ക്കെ നന്നു്. നി​ങ്ങൾ കണ്ടി​ല്ലേ, അവൾ​ക്കൊ​ന്നു​മി​ല്ല. അവൾ പണി​യെ​ടു​ക്കേ​ണ്ടി​യി​രി​ക്കും.’

‘അപ്പോൾ ഈ കു​ട്ടി നി​ങ്ങ​ളു​ടെ​യ​ല്ലേ?’ ആ മനു​ഷ്യൻ കല്പി​ച്ചു ചോ​ദി​ച്ചു:

‘ആവൂ! എന്റെ ഈശ്വര! അല്ലാ, സേർ. ഞങ്ങൾ ധർ​മ​മെ​ന്ന നി​ല​യിൽ എടു​ത്തു വളർ​ത്തി​പ്പോ​രു​ന്ന ഒരി​ര​പ്പാ​ളി​പ്പെ​ണ്ണാ​ണു്; ഒന്നി​നും കൊ​ള്ളാ​ത്ത ഒന്നു്. അവ​ളു​ടെ തല​ച്ചോ​റിൽ വെ​ള്ള​മാ​യി​രി​ക്ക​ണം; കണ്ടി​ല്ലേ, തല വലിയ തല​യാ​ണു്. ഞങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു കഴി​യു​ന്ന​തു ചെ​യ്യു​ന്നു; ഞങ്ങൾ പണ​ക്കാ​ര​ല്ല​ല്ലോ. അവ​ളു​ടെ നാ​ട്ടി​ലേ​ക്ക് എഴു​തി​നോ​ക്കി​യി​ട്ടു ഫലം കാ​ണാ​നി​ല്ല; ആറു മാ​സ​മാ​യി​ട്ടു മറു​പ​ടി​യൊ​ന്നു​മി​ല്ല. അവ​ളു​ടെ അമ്മ കഴി​ഞ്ഞി​രി​ക്ക​ണം.’

‘ഹാ!’ ആ മനു​ഷ്യൻ പറ​ഞ്ഞു; അയാൾ വീ​ണ്ടും മനോ​രാ​ജ്യ​ത്തി​ലാ​ണ്ടു!

‘അവ​ളു​ടെ അമ്മ അത്ര സാ​ര​മു​ള്ള​വ​ള​ല്ല.’ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു: ‘അവൾ അവ​ളു​ടെ കു​ട്ടി​യെ ഉപേ​ക്ഷി​ച്ചു.’

ഈ സം​ഭാ​ഷ​ണം നട​ക്കു​മ്പോ​ഴെ​ല്ലാം കൊ​സെ​ത്തു്, തന്നെ​പ്പ​റ്റി​യാ​ണു് സം​സാ​രി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്നു സ്വ​ത​വേ തോ​ന്നി​യി​ട്ടെ​ന്ന​പോ​ലെ, തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ​യു​ടെ മു​ഖ​ത്തു​നി​ന്നു കണ്ണെ​ടു​ക്കാ​തെ​ത​ന്നെ​യി​രു​ന്നു, അവൾ അവ്യ​ക്ത​മാ​യി ചി​ല​തു​കേ​ട്ടു; അവി​ട​വി​ടെ​യാ​യി ചില വാ​ക്കു​കൾ അവൾ​ക്കു മന​സ്സി​ലാ​യി

ഈയി​ട​യ്ക്കു മു​ക്കാൽ​ഭാ​ഗ​വും ബോ​ധം​കെ​ട്ടി​രു​ന്ന മദ്യ​പ​ന്മാർ തങ്ങ​ളു​ടെ ആഭാ​സ​മായ പല്ല​വി ഇര​ട്ടി​ച്ച ആഹ്ലാ​ദ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ആവർ​ത്തി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു, അതു നല്ല രസ​മു​ള്ള​തും വി​കൃ​തി​ത്തം നി​റ​ഞ്ഞ​തു​മായ ഒരു പാ​ട്ടാ​ണ്—കന്യ​കാ​മ​റി​യ​യെ​യും യേ​ശു​ക്കു​ട്ടി​യേ​യും അതിൽ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നി​രു​ന്നു. ആ പൊ​ട്ടി​ച്ചി​രി​ക​ളിൽ പങ്കു​കൊ​ള്ളു​വാൻ​വേ​ണ്ടി തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ അങ്ങോ​ട്ടു പാ​ഞ്ഞു. മേ​ശ​യ്ക്കു ചു​വ​ട്ടി​ലു​ള്ള തന്റെ ഇരി​പ്പി​ട​ത്തി​ലി​രു​ന്നു കൊ​സെ​ത്തു് തന്റെ ഉറ​പ്പി​ച്ച കണ്ണു​ക​ളിൽ​നി​ന്നു പ്ര​തി​ബിം​ബി​ച്ച വെ​ളി​ച്ച​ത്തി​ലേ​ക്ക് സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി. താ​നു​ണ്ടാ​ക്കിയ പി​ഞ്ചു​കു​ട്ടി​യെ അവൾ ആട്ടി​യു​റ​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി; അങ്ങ​നെ ആട്ടി​യു​റ​ക്കു​ന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി അവൾ ഒരു താ​ഴ്‌​ന്ന സ്വ​ര​ത്തിൽ പാടി, ‘എന്റെ അമ്മ മരി​ച്ചു! എന്റെ അമ്മ മരി​ച്ചു! എന്റെ അമ്മ മരി​ച്ചു!’

ഹോ​ട്ടൽ​ക്കാ​രി പു​തു​താ​യി പി​ന്നേ​യും നിർ​ബ​ന്ധി​ച്ച​പ്പോൾ, ആ മഞ്ഞ​ക്കു​പ്പാ​യ​ക്കാ​രൻ, ‘കോ​ടീ​ശ്വ​രൻ,’ അത്താ​ഴം കഴി​ക്കാ​മെ​ന്നു സമ്മ​തി​ച്ചു.

‘എന്താ​ണു് മൊ​സ്സ്യു​വി​ന്നി​ഷ്ടം?’

‘അപ്പ​വും പാൽ​ക്ക​ട്ടി​യും,’ ആ മനു​ഷ്യൻ പറ​ഞ്ഞു.

‘നി​ശ്ച​യ​മാ​യും, ഇയ്യാൾ ഒരി​ര​പ്പാ​ളി​യാ​ണു്,’ മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ വി​ചാ​രി​ച്ചു.

കള്ളു​കു​ടി​യ​ന്മാർ അപ്പോ​ഴും അവ​രു​ടെ പാ​ട്ടു പാ​ടി​യി​രു​ന്നു; ആ കു​ട്ടി മേ​ശ​യു​ടെ ചു​വ​ട്ടി​ലി​രു​ന്നു് അവ​ളു​ടേ​തും.

പെ​ട്ടെ​ന്നു് കൊ​സെ​ത്തു് പാ​ട്ടു നിർ​ത്തി; അവൾ തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി​യ​പ്പോൾ തെ​നാർ​ദി​യെർ​ക്കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ പാവ കി​ട​ക്കു​ന്ന​തു കണ്ടു; അവർ അതു പൂ​ച്ച​യെ പി​ടി​ക്കാൻ​വേ​ണ്ടി കള​ഞ്ഞു; അതു് അടു​ക്ക​ള​മേ​ശ​യു​ടെ കു​റ​ച്ച​ക​ലെ​യാ​യി നി​ല​ത്തു കി​ട​ന്നി​രു​ന്നു.

ഉടനെ അവൾ ആ തുണി ചു​റ്റി​ക്കെ​ട്ടിയ വാൾ നി​ല​ത്തി​ട്ടു—അത​വ​ളു​ടെ ആവ​ശ്യം പകു​തി​യേ നി​റ​വേ​റ്റി​യി​രു​ന്നു​ള്ളു; ആ മു​റി​യെ​ങ്ങും പതു​ക്കെ ഒന്നു നോ​ക്കി. മദാം തെ​നാർ​ദി​യേർ ഭർ​ത്താ​വോ​ടു് എന്തോ മന്ത്രി​ക്കു​ക​യും പണം എണ്ണി​ക്ക​ണ​ക്കാ​ക്കു​ക​യു​മാ​യി​രു​ന്നു; എപൊ​നൈ​നും സെൽ​മ​യും പൂ​ച്ച​യെ​ക്കൊ​ണ്ടു കളി​ക്കു​ക​യാ​ണു്; വഴി​യാ​ത്ര​ക്കാർ ഭക്ഷ​ണം കഴി​ക്കു​ക​യോ, കു​ടി​ക്കു​ക​യോ, പാ​ട്ടു​പാ​ടു​ക​യോ ആണു്; ആരും അവ​ളു​ടെ നേരെ നോ​ക്കു​ന്നി​ല്ല. ഒരു നി​മി​ഷ​വും വെ​റു​തെ കള​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ; അവൾ ആ മേ​ശ​ച്ചു​വ​ട്ടിൽ​നി​ന്നു മു​ട്ടു​കു​ത്തി​യി​ഴ​ഞ്ഞു; ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി തന്നെ ആരെ​ങ്കി​ലും നോ​ക്കു​ന്നു​ണ്ടോ എന്നു നോ​ക്കി തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്തി; എന്നി​ട്ടു ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ ആ പാ​വ​യു​ടെ അടു​ക്ക​ലേ​ക്ക് ഉപാ​യ​ത്തിൽ​ച്ചെ​ന്നു് അതു കൈ​യി​ലാ​ക്കി. ഒരു നി​മി​ഷം​കൂ​ടി കഴി​ഞ്ഞു. അവൾ വീ​ണ്ടും തന്റെ സ്ഥാ​ന​ത്താ​യി, അന​ങ്ങാ​തെ​യി​രു​ന്നു; കൈ​യിൽ​പ്പി​ടി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള പാ​വ​യു​ടെ മേൽ നി​ഴൽ​വീ​ഴു​ന്ന​തി​നു​മാ​ത്രം ഒന്നു തി​രി​ഞ്ഞു. ഒരു കളി​പ്പാ​വ​യെ​ക്കൊ​ണ്ടു കളി​ക്കുക എന്ന​തു് അത്ര​യും അസാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു്, അതിൽ അത്ര​യും ആർ​ത്തി​യോ​ടു​കൂ​ടി അത്യാ​ഹ്ലാ​ദ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

തന്റെ നി​സ്സാ​ര​മായ അത്താ​ഴം പതു​ക്കെ വി​ഴു​ങ്ങി​യി​രു​ന്ന ആ വഴി​പോ​ക്ക​നൊ​ഴി​കെ മറ്റാ​രും അതു കണ്ടി​ല്ല.

ഈ സന്തോ​ഷം ഒരു കാൽ​മ​ണി​ക്കൂർ നേ​ര​മു​ണ്ടാ​യി.

കൊ​സെ​ത്തു് എന്തെ​ല്ലാം മുൻ​ക​രു​ത​ലു​ക​ളെ​ടു​ത്തു​നോ​ക്കി​യെ​ങ്കി​ലും ആ പാ​വ​യു​ടെ ഒരു കാൽ ഊരി​വീ​ഴു​ക​യും അടു​പ്പിൻ​തി​യ്യി​ന്റെ വെ​ളി​ച്ചം അതി​ന്മേൽ നല്ല വണ്ണം ചെ​ന്നു പതി​യു​ക​യും ചെ​യ്ത​തു് അവൾ കണ്ടി​ല്ല; നി​ഴ​ലിൽ​നി​ന്നു തു​റി​ച്ചു​ക​ണ്ട ആ തു​ടു​ത്ത​തും മി​ന്നു​ന്ന​തു​മായ കാൽ അസെൽ​മ​യു​ടെ ശ്ര​ദ്ധ​യെ ആകർ​ഷി​ച്ചു; അവൾ എപ്പൊ​നൈ​നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു, ‘നോ​ക്കൂ! ഏട്ട​ത്തി!’

ആ രണ്ടു പെൺ​കു​ട്ടി​ക​ളും സ്തം​ഭി​ച്ചു​പോ​യി; കൊ​സെ​ത്തു് അവ​രു​ടെ കളി​പ്പാ​വ​യെ​ടു​ക്കാൻ ധൈ​ര്യ​പ്പെ​ട്ടു!

എപ്പൊ​നൈൻ എണീ​റ്റു. പൂ​ച്ച​യെ പി​ടി​വി​ടാ​തെ​ക​ണ്ടു​ത​ന്നെ, അമ്മ​യു​ടെ അടു​ക്ക​ലേ​ക്ക് പാ​ഞ്ഞു​ചെ​ന്നു്, അവ​രു​ടെ ഉടു​പ്പി​ന്ന​റ്റം പി​ടി​ച്ചു​വ​ലി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി.

‘വിട്, വിട്!’ അമ്മ പറ​ഞ്ഞു: ‘എന്താ നി​ന​ക്കു വേ​ണ്ട​ത്?’

‘അമ്മേ,’ കു​ട്ടി പറ​ഞ്ഞു, ‘അങ്ങോ​ട്ടു നോ​ക്കൂ.’

അവൾ കൊ​സെ​ത്തി​നെ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ച്ചു.

പാവയെ കി​ട്ടിയ സന്തോ​ഷം​കൊ​ണ്ടു മതി​മ​റ​ന്നി​രു​ന്ന കൊ​സെ​ത്തു് യാ​തൊ​ന്നും കാ​ണു​ക​യോ കേൾ​ക്കു​ക​യോ ചെ​യ്തി​ല്ല.

ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ നി​സ്സാ​ര​സം​ഗ​തി​ക​ളോ​ടു കൂ​ടി​ക്ക​ലർ​ന്ന ആ ഭയ​ങ്ക​ര​ത​യാൽ നി​റ​യ​പ്പെ​ട്ട​തും ഇട​ത്ത​രം സ്ത്രീ​ക്കു യക്ഷി എന്നു പേ​രു​ണ്ടാ​ക്കി​ത്തീർ​ത്ത​തു​മായ ആ ഭാ​വ​വി​ശേ​ഷം മദാം തെ​നാർ​ദി​യെ​രു​ടെ മു​ഖ​ത്തു കയറി.

ഈ ഘട്ട​ത്തിൽ, അഭി​മാ​ന​ത്തി​നു പറ്റിയ പരി​ക്ക് അവ​ളു​ടെ ശു​ണ്ഠി​യെ ഒന്നു കൂടി കൊ​ടും​ക്രൂ​ര​മാ​ക്കി. കൊ​സെ​ത്തു് എല്ലാ അതിർ​ത്തി​വ​ര​മ്പു​ക​ളും അതി​ക്ര​മി​ച്ചു​പോ​യി; കൊ​സെ​ത്തു് ‘ഈ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രി​ക​ളായ മാ​ന്യ​സ്ത്രീ​ക​ളു​ടെ’ കളി​പ്പാ​വ​മേൽ വി​കൃ​തി​കാ​ട്ടി. റഷ്യാ​ച​ക്ര​വർ​ത്തി​നി​ക്കു തന്റെ മക​ന​ണി​ഞ്ഞ നീ​ല​പ്പ​ട്ടു​നാട ഒരു​നി​സ്സാ​ര​നായ അടിമ പി​ടി​ച്ചു തക​രാ​റാ​ക്കി​ക്ക​ണ്ടാൽ, ഇതി​ലും വലിയ ഒരു കരി​മു​ഖം ഉണ്ടാ​വാൻ വയ്യാ.

ദ്വേ​ഷം​കൊ​ണ്ടു ചി​ല​മ്പി​പ്പോയ ഒരു സ്വ​ര​ത്തിൽ അവൾ അലറി: ‘കൊ​സെ​ത്ത്!’

താൻ ഇരി​ക്കു​ന്നേ​ട​ത്തു ഭൂ​മി​യാ​കെ കു​ലു​ങ്ങി​യാ​ലെ​ന്ന​പോ​ലെ, കൊ​സെ​ത്തു് ഞെ​ട്ടി​പ്പോ​യി; അവൾ തി​രി​ഞ്ഞു നോ​ക്കി.

‘കൊ​സെ​ത്ത്!’ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ ആവർ​ത്തി​ച്ചു.

കൊ​സെ​ത്തു് പാ​വ​യെ​ടു​ത്തു നി​രാ​ശ​ത​യോ​ടു​കൂ​ടി​ച്ചേർ​ന്ന ഒരു​ത​രം ഭക്തി​യോ​ടു​കൂ​ടെ പതു​ക്കെ നി​ല​ത്തു കി​ട​ത്തി; എന്നി​ട്ടു്, അതിൽ​നി​ന്നു കണ്ണെ​ടു​ക്കാ​തെ, അവൾ കൈകൾ അമർ​ത്തി​പ്പി​ടി​ച്ചു; എന്ന​ല്ല—ആ പ്രാ​യ​ത്തി​ലു​ള്ള ഒരു കു​ട്ടി​യെ​പ്പ​റ്റി പറ​യേ​ണ്ടി​വ​രു​ന്ന​തു് ഭയ​ങ്ക​രം​ത​ന്നെ—അവൾ അവയെ പി​ടി​ച്ചു ഞെ​രി​ച്ചു; ഉടനെ — അന്നു​ണ്ടായ ഒരു വി​കാ​രാ​വേ​ഗ​ത്തി​നും, കാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു​ള്ള യാ​ത്ര​യാ​വ​ട്ടെ, വെ​ള്ള​ത്തൊ​ട്ടി​യു​ടെ കന​മാ​വ​ട്ടെ, പണം​പോ​വ​ലാ​വ​ട്ടെ, കു​ര​ടാ​വു കാ​ണ​ലാ​വ​ട്ടെ, മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ച്ച പരി​താ​പ​ക​ര​ങ്ങ​ളായ വാ​ക്കു​ക​ളാ​വ​ട്ടെ, യാ​തൊ​ന്നി​നും, ഇതൊ​ന്നു് അവ​ളിൽ​നി​ന്നു പി​ഴു​തെ​ടു​ക്കു​വാൻ കഴി​ഞ്ഞി​ല്ല—അവൾ കര​ഞ്ഞു; അവൾ തേ​ങ്ങി​ത്തേ​ങ്ങി പൊ​ട്ടി​ക്ക​ര​ഞ്ഞു.

ഈയി​ട​യ്ക്കു വഴി​പോ​ക്കൻ എഴു​ന്നേ​റ്റു.

‘എന്താ​ണ​ത്?’

‘കണ്ടി​ല്ലേ?’ കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ കാ​ലിൻ​ചു​വ​ട്ടിൽ കി​ട​ക്കു​ന്ന അപ​രാ​ധ​സാ​ധ​ന​ത്തെ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ പറ​ഞ്ഞു.

‘അതെ​ന്തു ചെ​യ്തു?’ ആ മനു​ഷ്യൻ പി​ന്നേ​യും തു​ട​ങ്ങി.

‘ആ ഇര​പ്പാ​ളി​ച്ചി,’ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു, ‘കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ കളി​പ്പാവ കട​ന്നെ​ടു​ക്കു​ന്നു!’

‘അതി​ന്നാ​ണു് ഈ ലഹ​ള​യൊ​ക്കെ?’ ആ മനു​ഷ്യൻ പറ​ഞ്ഞു; ‘ആട്ടെ, അവൾ ആ പാ​വ​യെ​ടു​ത്തു കളി​ച്ചു എന്നു​വെ​ച്ചാൽ എന്താ​ണു്?’

‘അവൾ ആ വൃ​ത്തി​കെ​ട്ട കൈ​കൊ​ണ്ടു് അതു തൊ​ട്ടു!’ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ തു​ടർ​ന്നു, ‘ആ വല്ലാ​ത്ത പൊ​ട്ട​ക്കൈ​കൊ​ണ്ട്!’

ഇവിടെ കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ തേ​ങ്ങൽ ഇര​ട്ടി​ച്ചു.

‘നീ നി​ന്റെ അലർ​ച്ച നിർ​ത്തു​ന്നു​ണ്ടോ?’ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ അലറി

ആ മനു​ഷ്യൻ നേരെ പു​റ​ത്തേ​ക്കു​ള്ള വാ​തി​ല്ക്ക​ലേ​ക്കു ചെ​ന്നു്, അതു തു​റ​ന്നു, പു​റ​ത്തേ​ക്കു കട​ന്നു.

അയാൾ പോയ ഉടനെ, ആ തഞ്ചം പി​ടി​ച്ചു തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ കൊ​സെ​ത്തി​നെ മേ​ശ​യ്ക്കു ചു​വ​ട്ടി​ലി​ട്ടു് ഇഷ്ടം​പോ​ലെ ഒരു ചവി​ട്ടു ചവി​ട്ടി; അവൾ ഉറ​ക്കെ നി​ല​വി​ളി​ച്ചു.

വാതിൽ വീ​ണ്ടും തു​റ​ന്നു, ആ മനു​ഷ്യൻ വീ​ണ്ടും പ്ര​വേ​ശി​ച്ചു; അയാൾ, ഞങ്ങൾ മുൻപു പറ​ഞ്ഞ​തും രാ​വി​ലെ മുതൽ ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലെ പെൺ​കു​ട്ടി​ക​ളൊ​ക്കെ ആർ​ത്തി​പ്പെ​ട്ടു നോ​ക്കി​യി​ട്ടു​ള്ള​തു​മായ ആ പകി​ട്ടു​കൂ​ടിയ പാവയെ രണ്ടു കൈ​കൊ​ണ്ടും താ​ങ്ങി​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു; അതിനെ കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ മുൻ​പിൽ, ഇങ്ങ​നെ പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു, നി​വർ​ത്തി നിർ​ത്തി; ‘ഇതാ, ഇതു കു​ട്ടി​ക്കു​ള്ള​താ​ണു്.’

ആ ഒന്നിൽ​ച്ചി​ല്വാ​നം മണി​ക്കൂ​റു​ക​ളോ​ള​മാ​യി താൻ അവിടെ ഇരി​പ്പാ​യ​തി​നി​ട​യ്ക്കു, പലതരം വി​ള​ക്കു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും മെ​ഴു​തി​രി​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും പ്ര​കാ​ശ​മാ​ന​മായ ആ കളി​ക്കോ​പ്പു പീടിക, തന്റെ മനോ​രാ​ജ്യ​ത്തി​നി​ട​യിൽ, അയാൾ പല​പ്പോ​ഴും നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ടി​രു​ന്ന​താ​യി വി​ചാ​രി​ക്ക​ണം.

കൊ​സെ​ത്തു് തല പൊ​ന്തി​ച്ചു; ആദി​ത്യ​നെ നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​ന്ന​തു​പോ​ലെ; അവൾ ആ കളി​പ്പാ​വ​യും​കൊ​ണ്ടു് അടു​ത്തു​വ​രു​ന്ന മനു​ഷ്യ​നെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി; അവൾ ആ അപൂർ​വ​ങ്ങ​ളായ അക്ഷ​ര​ങ്ങൾ കേ​ട്ടു—‘ഇതു കു​ട്ടി​ക്കു​ള്ള​താ​ണു്’ അവൾ അയാളെ തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കി; അവൾ ആ പാവയെ തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കി; എന്നി​ട്ടു് അവൾ പതു​ക്കെ അവി​ടെ​നി​ന്നു പോയി, അങ്ങേ അറ്റ​ത്തു ചു​മർ​മൂ​ല​യ്ക്കു​ള്ള മേ​ശ​യു​ടെ ചു​വ​ട്ടിൽ​ച്ചെ​ന്നൊ​ളി​ച്ചു.

അവ​ളു​ടെ നി​ല​വി​ളി മാറി; അവ​ളു​ടെ കര​ച്ചിൽ മാറി; ശ്വാ​സം കഴി​ക്കു​വാൻ പോലും അവൾ​ക്കു ധൈ​ര്യ​മി​ല്ലാ​താ​യെ​ന്നു തോ​ന്നി.

തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ, എപ്പൊ​നൈൻ, അസെൽമ, ഇവരും ഓരോ പ്ര​തി​മ​പോ​ലെ​യാ​യി; കു​ടി​യ​ന്മാർ കുടി നിർ​ത്തി; ആ മു​റി​യിൽ മു​ഴു​വ​നും ഒരു നി​ശ്ശ​ബ്ദത വ്യാ​പി​ച്ചു.

സ്തം​ഭി​ച്ചു മി​ണ്ടാ​തായ മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ തന്റെ ഊഹ​ങ്ങൾ വീ​ണ്ടും തു​ട​ങ്ങി: ‘ആരാ​ണു് ആ കണ്ടാൾ? അയാൾ ഒരു ദരി​ദ്ര​നാ​ണോ? അയാൾ ഒരു കോ​ടീ​ശ്വ​ര​നാ​ണോ? ഒരു സമയം രണ്ടു​മാ​യി​രി​ക്കാം; എന്നു​വെ​ച്ചാൽ ഒരു കള്ളൻ.

ഏറ്റ​വും പ്രാ​ധാ​ന്യ​മേ​റിയ പ്ര​കൃ​തി​വാ​സന അതി​ന്റെ മൃ​ഗോ​ചി​ത​മായ ശക്തി മു​ഴു​വ​നും കാ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു പൊ​ന്തി​വ​രു​ന്ന​തു് എപ്പൊ​ഴൊ​ക്കെ​യോ, അപ്പോ​ഴൊ​ക്കെ മനു​ഷ്യ​ന്റെ മു​ഖ​ഭാ​വ​ത്തെ പൂർ​വാ​ധി​കം സവി​ശേ​ഷ​മാ​യി​ത്തീർ​ക്കു​ന്ന ആ അർ​ഥ​വ​ത്തായ മെ​ട​ച്ചിൽ​പ്പ​ണി തെ​നാർ​ദി​യെർ പു​രു​ഷ​ന്റെ മു​ഖ​ത്തു വ്യാ​പി​ച്ചു പ്ര​കാ​ശി​ച്ചു. ഹോ​ട്ട​ലു​ട​മ​സ്ഥൻ ആ പാ​വ​യേ​യും ആ വഴി​പോ​ക്ക​നേ​യും മാറി മാറി തു​റി​ച്ചു നോ​ക്കി; പണം നി​റ​ഞ്ഞ ഒരു സഞ്ചി​യെ മണ​ത്ത​റി​യാ​റു​ള്ള​തു​പോ​ലെ, ആ മനു​ഷ്യ​നേ​യും അയാൾ മണ​ത്ത​റി​യു​ക​യാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നി. ഒരു മി​ന്നൽ മി​ന്നു​ന്ന​തി​നു് എത്ര​ക​ണ്ടി​ട​വേ​ണ​മോ അതി​ല​ധി​കം നേരം അതിനു വേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​ല്ല. അയാൾ ഭാ​ര്യ​യു​ടെ അടു​ക്ക​ലേ​ക്കു അടു​ത്തു ചെ​ന്നു് ഒരു താ​ഴ്‌​ന്ന സ്വ​ര​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു: ‘ആ യന്ത്ര​ത്തി​നു് ചു​രു​ങ്ങി​യാൽ മു​പ്പ​തു ഫ്രാ​ങ്ക് വില വരും. കഥ​യി​ല്ലാ​യ്മ മതി. സാ​ഷ്ടാം​ഗം വീ​ണു​ക​ള​യൂ, ആ മനു​ഷ്യ​ന്റെ മു​മ്പിൽ.’

സത്യ​പ്ര​കൃ​തി​ക്കാ​രും ആഭാ​സ​പ്ര​കൃ​തി​ക്കാ​രും തമ്മിൽ യോ​ജി​ക്കു​ന്ന ഇങ്ങ​നെ​യൊ​രു ഭാ​ഗ​മു​ണ്ട്—ഇട​യ്ക്കു തങ്ങി​നി​ല്ക്കുക എന്ന​തു രണ്ടു​കൂ​ട്ടർ​ക്കു​മി​ല്ല.

‘അപ്പോൾ, കൊ​സെ​ത്തു്,’ മധു​ര​മാ​ക്കി​ത്തീർ​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ച്ച​തും അസ​ത്തു​ക്ക​ളായ സ്ത്രീ​ക​ളി​ലു​ള്ള ആ കയ്പു​കൂ​ടിയ തേൻ​കൊ​ണ്ടു മാ​ത്രം നി​റ​ഞ്ഞ​തു​മായ ഒരു സ്വ​ര​ത്തിൽ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ പറ​ഞ്ഞു: ‘നി​ന​ക്കു​ള്ള ആ പാവ എടു​ക്കാൻ ഭാ​വ​മി​ല്ലേ?’

കൊ​സെ​ത്തു് തന്റെ പൊ​ത്തിൽ​നി​ന്നു പതു​ക്കെ പു​റ​ത്തേ​ക്കു കട​ന്നു.

‘എന്റെ കൊ​സെ​ത്തു് കു​ട്ടി, അദ്ദേ​ഹം നി​ന​ക്ക് ഒരു പാവ തന്നി​രി​ക്കു​ന്നു.’ ഒരോ​മ​നി​ക്ക​ലോ​ടു​കൂ​ടി മൊ​സ്സ്യു തെ​നാർ​ദി​യെർ പറ​ഞ്ഞു: ‘എടു​ത്തോ​ളൂ; അതു നി​ന്റേ​താ​ണു്.’

കൊ​സെ​ത്തു് ആ അത്ഭു​ത​ക​ര​മായ കളി​പ്പാ​വ​യെ ഒരു​ത​രം ഭയ​പ്പാ​ടോ​ടു​കൂ​ടി സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി. അവ​ളു​ടെ മു​ഖ​ത്തു നി​റ​ച്ച് അപ്പോ​ഴും കണ്ണീ​രാ​യി​രു​ന്നു; പക്ഷേ, അവ​ളു​ടെ കണ്ണു​കൾ, പ്ര​ഭാ​ത​ത്തി​ലെ ആകാ​ശം​പോ​ലെ, അസാ​ധാ​ര​ണ​മായ സന്തോ​ഷ​പ്ര​ഭ​കൊ​ണ്ടു നി​റ​യാൻ തു​ട​ങ്ങി. അവൾ​ക്ക് ആ സമ​യ​ത്തു​ണ്ടായ മനോ​വി​കാ​രം. ‘കു​ട്ടി, നി​യ്യാ​ണു് ഫ്രാൻ​സി​ലെ രാ​ജ്ഞി’ എന്നു പെ​ട്ടെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു​കേ​ട്ടാൽ ഉണ്ടാ​യേ​ക്കാ​വു​ന്ന​തി​നോ​ടു് ഏതാ​ണ്ടു സമാ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു.

താൻ ആ പാവ തൊ​ട്ടാൽ, അതിൽ​നി​ന്നു് ഇടി​മി​ന്നൽ പു​റ​പ്പെ​ട്ടേ​ക്കു​മെ​ന്നു് അവൾ​ക്കു തോ​ന്നി.

ഇതു് ഏതാ​ണ്ടു വാ​സ്ത​വ​മാ​യി​രു​ന്നു; എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ, തെ​നാർ​ദി​യെർ സ്ത്രീ അവളെ ശകാ​രി​ക്കു​ക​യും അടി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​മെ​ന്നു് അവൾ കരുതി.

എന്താ​യി​ട്ടും ആകർ​ഷ​ണ​ശ​ക്തി കാ​ര്യം കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. അവൾ അടു​ത്തു ചെ​ന്നു, മദാം തെ​നാർ​ദി​യെ​രു​ടെ നേരെ നോ​ക്കി, പേ​ടി​ച്ചും​കൊ​ണ്ടു, പതു​ക്കെ പറ​ഞ്ഞു: ‘എടു​ക്ക​ട്ടെ, മദാം?’

ഒരേ സമ​യ​ത്തു നി​രാ​ശ​ത​യും ഭയവും അത്യാ​ഹ്ലാ​ദ​വും കാ​ണി​ക്കു​ന്ന ആ ഭാ​വ​വി​ശേ​ഷ​ത്തെ വാ​ക്കു​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു കു​റി​ച്ചു കാ​ണി​ക്കാൻ വയ്യാ.

‘ഗ്ര​ഹ​പ്പി​ഴേ!’ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു, ‘അതു നി​ന്റേ​താ​ണു്, ആ മാ​ന്യൻ നി​ന​ക്കു തന്നി​രി​ക്കു​ന്നു.

‘ഉവ്വോ, സേർ?’ കൊ​സെ​ത്തു് ചോ​ദി​ച്ചു, ‘നേ​രാ​ണോ ആ ‘മാ​ന്യ​സ്ത്രീ’ എന്റെ​യാ​ണോ?’

ആ അപ​രി​ചി​ത​ന്റെ കണ്ണിൽ കണ്ണീർ നി​റ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ തോ​ന്നി. കര​ഞ്ഞു​പോ​യേ​യ്ക്കു​മോ എന്നു​ള്ള ഭയം​കൊ​ണ്ടു മനു​ഷ്യൻ മി​ണ്ടാ​താ​കു​ന്ന ആ ഒരു ഘട്ട​ത്തിൽ അയാ​ളു​ടെ വി​കാ​രാ​വേ​ഗം എത്തി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞ​താ​യി തോ​ന്ന​പ്പെ​ട്ടു. അയാൾ കൊ​സെ​ത്തി​നോ​ടു് ആം​ഗ്യം കാ​ണി​ച്ചു; ആ ‘മാ​ന്യ​സ്ത്രീ’യുടെ കൈ പി​ടി​ച്ച് അവ​ളു​ടെ മെ​ലി​ഞ്ഞ കൈയിൽ വെ​ച്ചു.

കൊ​സെ​ത്തു് ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ കൈ​യെ​ടു​ത്തു—ആ ‘മാ​ന്യ​സ്ത്രീ​യു​ടെ കൈ അവളെ പൊ​ള്ളി​ച്ചു​വോ എന്നു തോ​ന്നും; അവൾ നി​ല​ത്തേ​ക്കു തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി. ആ സമ​യ​ത്തു് അവൾ അസാ​മാ​ന്യ​മാ​യി നാവു പു​റ​ത്തേ​ക്കു കാ​ണി​ച്ചി​രു​ന്നു എന്നു കൂടി പറ​യാ​തെ നിർ​വാ​ഹ​മി​ല്ല. പെ​ട്ടെ​ന്നു് അവൾ ഒന്നു ചു​റ്റി​ത്തി​രി​ഞ്ഞു. സന്തോ​ഷ​പാ​ര​വ​ശ്യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ആ പാവയെ കട​ന്നെ​ടു​ത്തു.

‘ഞാൻ അവളെ കാ​ത​റീൻ എന്നു വി​ളി​ക്കും.’ അവൾ പറ​ഞ്ഞു.

കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ കീ​റ​ത്തു​ണി​കൾ കളി​പ്പാ​വ​യു​ടെ പട്ടു​നാ​ട​ക​ളോ​ടും തു​ടു​ത്ത ‘മസ്ലി’ൻ തു​ണി​ക​ളോ​ടും കൂ​ട്ടി​മു​ട്ടി ഒന്നി​ച്ചു​ചേർ​ന്ന ആ ഒരു ഘട്ടം അസാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു.

‘മദാം,’ അവൾ തു​ടർ​ന്നു, ‘ഞാ​നി​വ​ളെ ഒരു കസാ​ല​യിൽ വെ​ക്ക​ട്ടെ?’

‘ആയ്ക്കോ​ളൂ, എന്റെ കു​ട്ടി,’ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

എപ്പൊ​നൈ​നും അസെൽ​മ​യും അസൂ​യ​യോ​ടു​കൂ​ടി കൊ​സെ​ത്തി​നെ നോ​ക്കി​ക്കാ​ണേ​ണ്ട ഘട്ടം വന്നു.

കൊ​സെ​ത്തു് ആ കാ​ത​റീ​നെ ഒരു കസാ​ല​യിൽ​വെ​ച്ച്, അതി​ന്റെ മുൻ​പിൽ നി​ല​ത്തി​രു​ന്നു; അവൾ ഒര​ക്ഷ​ര​വും മി​ണ്ടാ​തെ, ധ്യാ​ന​ത്തി​നെ​ന്ന​പോ​ലെ, അന​ങ്ങാ​തി​രു​ന്നു.

‘കളി​ച്ചോ​ളൂ, കൊ​സെ​ത്തു്, ആ അപ​രി​ചി​തൻ പറ​ഞ്ഞു.

‘ഹാ! ഞാൻ കളി​ക്കു​ക​യാ​ണു്, ആ കു​ട്ടി മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

ഈ അപ​രി​ചി​തൻ, കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ അടു​ക്ക​ലേ​ക്ക് ഈശ്വ​രൻ​ത​ന്നെ ഇറ​ങ്ങി​വ​ന്ന മട്ടി​ലി​രു​ന്ന ഈ അജ്ഞാ​ത​മ​നു​ഷ്യൻ, ആ സമ​യ​ത്തു് ലോ​ക​ത്തി​ലു​ള്ള എല്ലാ​വ​രി​ലും​വെ​ച്ച​ധി​കം തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ​യാൽ വെ​റു​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. എങ്കി​ലും, ആ മനോ​വി​കാ​ര​ത്തെ അട​ക്കു​ന്ന​തു് ആവ​ശ്യ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഭർ​ത്താ​വി​ന്റെ എല്ലാ പ്ര​വൃ​ത്തി​ക​ളും പകർ​ത്തി​ക്കാ​ണി​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ച്ചി​ട്ടു ചതി​പ്പ​ണി​യിൽ നല്ല പരി​ച​യം വന്നി​ട്ടു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കി​ലും, ഈ വി​കാ​രാ​വേ​ശം അവർ​ക്കു സഹി​ക്കാൻ കഴി​യു​ന്ന​തി​ലും അധി​ക​മാ​യി. അവൾ ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ തന്റെ മക്ക​ളെ കി​ട​ക്കാ​ന​യ​ച്ചു; എന്നി​ട്ടു് കൊ​സെ​ത്തി​നേ​യും പറ​ഞ്ഞ​യ​യ്ക്കു​വാൻ​വേ​ണ്ടി ആ മനു​ഷ്യ​നോ​ടു സമ്മ​തം ചോ​ദി​ച്ചു; ‘എന്തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ, അവൾ പകൽ​മു​ഴു​വ​നും പണി​യെ​ടു​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു,’ ഒര​മ്മ​യു​ടെ മട്ടിൽ അവൾ തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു. കൊ​സെ​ത്തു് ആ കാ​ത​റീ​നെ​യും കൈ​യി​ലെ​ടു​ത്തു പോയി.

താൻ പറ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ, ആത്മാ​വി​നു സമാ​ധാ​ന​മു​ണ്ടാ​ക്കാൻ​വേ​ണ്ടി തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ ഭർ​ത്താ​വി​രു​ന്നി​രു​ന്ന മു​റി​യു​ടെ അങ്ങേ അറ്റ​ത്തേ​ക്കു ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു പോ​യി​രു​ന്നു. ഉച്ച​ത്തിൽ പറയാൻ ധൈ​ര്യ​മി​ല്ലാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടു് കു​റെ​ക്കൂ​ടി മൂർഖത വർ​ദ്ധി​ച്ച വാ​ക്കു​ക​ളെ അവൾ ഭർ​ത്താ​വു​മാ​യു​ള്ള സം​സാ​ര​ത്തിൽ ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചു.

‘തന്ത​ജ​ന്തു! ഇങ്ങ​നെ കട​ന്നു​വ​ന്നു നമ്മെ സ്വൈ​രം കെ​ടു​ത്താൻ എന്താ​യി​രു​ന്നു അയാ​ളു​ടെ വയ​റ്റിൽ കട​ന്നു​കൂ​ടി​യ​ത്! ആ അസ​ത്തു​പെ​ണ്ണി​നെ കളി​ക്കാൻ വിടുക! നാ​ല്പ​തു സൂ കി​ട്ടി​യാൽ ഞാൻ വി​റ്റു​ക​ള​യു​ന്ന— അതേ. ഞാൻ കൊ​ടു​ക്കും— ഒരു തെ​റി​ച്ചി​പ്പെ​ണ്ണി​നു നാ​ല്പ​തു ഫ്രാ​ങ്കി​ന്റെ പാവ വാ​ങ്ങി​ക്കൊ​ടു​ക്കുക. കു​റ​ച്ചു​കൂ​ടി കഴി​ഞ്ഞാൽ, ആ പെ​ണ്ണു് ഡച്ച​സ്സു് ദ് ബെ​റി​യാ​ണെ​ന്നാ​ല​ത്തെ​പ്പോ​ലെ, അയാൾ ‘തി​രു​മ​ന​സ്സു​കൊ​ണ്ടു്’ എന്നു പറയാൻ തു​ട​ങ്ങും! വല്ല കഥ​യു​മു​ണ്ടോ ഇതി​ലൊ​ക്കെ? അപ്പോൾ അയാൾ​ക്കു ഭ്രാ​ന്താ​ണോ. ആ ആരും കാ​ണാ​ത്ത തന്ത​ക്കി​ഴ​വ​നു്?’

‘എന്താ​ണ്! ഇതി​ലെ​ന്തു സാരം,’ തെ​നാർ​ദി​യെർ പറ​ഞ്ഞു, ‘അയാൾ​ക്ക​തു രസം​തോ​ന്നി​യാൽ! ആ പെ​ണ്ണി​നെ​ക്കൊ​ണ്ടു് പണി​യെ​ടു​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു നി​ന​ക്കു രസം; അവ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു് ഓരോ കളി കളി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു് അയാൾ​ക്കു രസം. അയാൾ തര​ക്കേ​ടൊ​ന്നു​മി​ല്ല. പണം തരു​ന്ന​പ​ക്ഷം ഒരു വഴി​പോ​ക്ക​ന്നു് ഇഷ്ട​മു​ള്ള​തെ​ന്തും ചെ​യ്യാം, ആ കിഴവൻ ഒരു പരോ​പ​കാ​രി​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, അതു​കൊ​ണ്ടു് നി​ന​ക്കെ​ന്ത്? അയാൾ ഒരു ബു​ദ്ധി​ഹീ​ന​നാ​ണെ​ങ്കിൽ, നി​ന​ക്ക​തു​കൊ​ണ്ടു് നഷ്ട​മെ​ന്ത്? അയാ​ളു​ടെ കൈയിൽ പണ​മു​ള്ളേ​ട​ത്തോ​ളം കാലം, നി​യ്യെ​ന്തി​നാ​ണു് പരി​ഭ്ര​മി​ക്കു​ന്ന​തു?’

ഒരെ​ജ​മാ​ന​ന്റെ വാ​ക്ക്, എന്ന​ല്ല ഒരു ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​ക്കാ​ര​ന്റെ ന്യാ​യം—ഈ രണ്ടു​മ​ല്ല മറു​പ​ടി പറയാൻ സമ്മ​തി​ക്കു​ന്നവ.

ആ മനു​ഷ്യൻ കൈ​മു​ട്ടു​കൾ മേ​ശ​പ്പു​റ​ത്തു കു​ത്തി, തന്റെ മനോ​രാ​ജ്യം തു​ട​ങ്ങി. മറ്റു വഴി​പോ​ക്ക​രെ​ല്ലാം, കച്ച​വ​ട​ക്കാ​രും വണ്ടി​ക്കാ​രും, രണ്ടു കൂ​ട്ട​രും, കു​റ​ച്ചു നീ​ങ്ങി​യി​രു​ന്നു പാ​ട്ടു നിർ​ത്തി. അവർ ഒരു​ത​രം ബഹു​മാ​ന​പൂർ​വ​മായ ശങ്ക​യോ​ടു​കൂ​ടി ദൂ​ര​ത്തു​നി​ന്നു് അയാളെ തു​റി​ച്ചു​നോ​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. തന്റെ കു​പ്പാ​യ​ക്കീ​ശ​യിൽ​നി​ന്നു് പു​ല്ലു​പോ​ലെ പണം വാ​രി​യെ​ടു​ക്കു​ക​യും, മര​പ്പാ​പ്പാ​സ്സു​ക​ളോ​ടു കൂടിയ ചില അല​ക്ഷ്മി​പി​ടി​ച്ച ചെ​റു​കു​ട്ടി​കൾ​ക്കു പടു​കൂ​റ്റൻ കളി​പ്പാ​വ​കൾ വലി​ച്ചെ​റി​ഞ്ഞു കൊ​ടു​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന ഈ ദരി​ദ്ര​വേ​ഷ​ത്തി​ലു​ള്ള മനു​ഷ്യൻ നി​ശ്ച​യ​മാ​യും ഒരു വല്ലാ​ത്ത പ്ര​മാ​ണി​യാ​യി​രി​ക്കും; അങ്ങ​നെ​യു​ള്ളാ​ളെ പേ​ടി​ക്ക​ണം.

മണി​ക്കൂ​റു​കൾ വള​രെ​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു, അർ​ദ്ധ​രാ​ത്രി​യി​ലെ ഈശ്വ​ര​വ​ന്ദ​നം കഴി​ഞ്ഞു; മണി​യ​ടി അവ​സാ​നി​ച്ചു; മദ്യ​പാ​നി​ക​ളെ​ല്ലാം പോയി, കു​ടി​സ്ഥ​ലം ഒഴി​ഞ്ഞു; അടു​പ്പു കെ​ട്ടു; ആ അപ​രി​ചി​തൻ അപ്പോ​ഴും അതേ സ്ഥ​ല​ത്തു് അതേ നി​ല​യി​ലി​രി​ക്കു​ന്നു. ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്ക് അയാൾ ഊന്നി​യി​രു​ന്ന കൈ​മു​ട്ടൊ​ന്നു മാ​റ്റും; അത്ര​മാ​ത്രം. കൊ​സെ​ത്തു് മു​റി​യിൽ​നി​ന്നു പോ​യ​തി​ന്നു​ശേ​ഷം അയാൾ ഒര​ക്ഷ​രം പോലും മി​ണ്ടി​യി​ട്ടി​ല്ല.

മര്യാദ വി​ചാ​രി​ച്ചും ഉൽ​ക്ക​ണ്ഠ​കൊ​ണ്ടും തെ​നാർ​ദി​യെർ മാ​ത്രം മു​റി​യിൽ നി​ന്നു പോ​യി​ല്ല.

‘രാ​ത്രി മു​ഴു​വ​നും ഇങ്ങ​നെ​യി​രു​ന്നു കഴി​ച്ചു​കൂ​ട്ടാ​നാ​ണോ ഇയ്യാൾ ഭാവം? തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ പി​റു​പി​റു​ത്തു. പു​ല​രാൻ​കാ​ല​ത്തു് രണ്ടു​മ​ണി മു​ട്ടി​യ​പ്പോൾ, അവൾ തോ​റ്റു എന്നു സമ്മ​തി​ച്ചു; ഭർ​ത്താ​വോ​ടു പറ​ഞ്ഞു, ‘ഞാൻ പോയി കി​ട​ക്കു​ന്നു. നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇഷ്ടം​പോ​ലെ ചെ​യ്തോ​ളൂ.’ അവ​ളു​ടെ ഭർ​ത്താ​വു് മു​ക്കി​ലു​ള്ള ഒരു മേ​ശ​യ്ക്ക​ടു​ത്തു് ചെ​ന്നി​രു​ന്നു, മെ​ഴു​തി​രി കൊ​ളു​ത്തി കൂ​റി​യേ പത്രം എടു​ത്തു​വാ​യി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി.

നല്ല​വ​ണ്ണം ഒരു മണി​ക്കൂർ കഴി​ഞ്ഞു. ആ കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​ക്കാ​രൻ ആ കൂ​റി​യേ ലക്ക​ത്തി​ന്റെ തി​യ്യ​തി​മു​തൽ പ്ര​സാ​ധ​ക​ന്റെ പേ​രു​വ​രെ മു​ഴു​വ​നും, ഒരു മൂ​ന്നു തവണ വാ​യി​ച്ചു. ആ അപ​രി​ചി​തൻ അന​ങ്ങി​യി​ട്ടി​ല്ല.

തെ​നാർ​ദി​യെർ ഇള​കി​യി​രു​ന്നു, ചു​മ​ച്ചു തു​പ്പി, മൂ​ക്കു​തി​ച്ചു, കസാ​ല​കി​രു​കി​രു​ക്കി​ച്ചു. ആ മനു​ഷ്യ​ന്നു് ഒര​ന​ക്ക​വു​മി​ല്ല. ‘അയാൾ ഉറ​ങ്ങു​ക​യാ​ണോ?’ തെ​നാർ​ദി​യെർ വി​ചാ​രി​ച്ചു. ആ മനു​ഷ്യൻ ഉറ​ങ്ങു​ക​യ​ല്ല; പക്ഷേ, അയാളെ യാ​തൊ​ന്നി​നും ഉണർ​ത്താൻ വയ്യാ.

ഒടു​വിൽ തെ​നാർ​ദി​യെർ തന്റെ തൊ​പ്പി തല​യിൽ​നി​ന്നെ​ടു​ത്തു, പതു​ക്കെ അയാ​ളു​ടെ അടു​ക്ക​ലേ​ക്കു ചെ​ന്നു്, ഇങ്ങ​നെ പറ​യാ​നു​റ​ച്ചു: ‘മൊ​സ്സ്യു കി​ട​ക്കാൻ പോ​കു​ന്നി​ല്ലേ?’

ഉറ​ങ്ങാൻ പോ​കു​ന്നി​ല്ലേ എന്ന​തു് കു​റ​ച്ചേ​റു​മെ​ന്നും ബഹു​മാ​നം പോ​രാ​താ​വു​മെ​ന്നും അയാൾ​ക്കു തോ​ന്നി​യി​രി​ക്കും. കി​ട​ക്കാൻ പോവുക എന്ന​തു് സു​ഖ​സ​മൃ​ദ്ധി​യു​ടേ​യും ബഹു​മാ​ന​ത്തി​ന്റേ​യും ഒരു സ്വാ​ദു കലർ​ന്ന​താ​ണു്. ഈ വാ​ക്കു​കൾ​ക്കു പി​റ്റേ ദി​വ​സ​ത്തെ കണ​ക്കു​ശീ​ട്ടിൽ സംഖ്യ വർ​ദ്ധി​പ്പി​ക്കു​വാൻ വേണ്ട ഒരു നി​ഗൂ​ഢ​വും അഭി​ന​ന്ദ​നീ​യ​വു​മായ ഗു​ണ​മു​ണ്ടു്. ഒരാൾ ഉറ​ങ്ങു​ന്ന മു​റി​ക്ക് ഇരു​പ​തു സൂവേ വി​ല​യു​ള്ളു; ഒരാൾ കി​ട​ക്കു​ന്ന മു​റി​ക്ക് ഇരു​പ​തു ഫ്രാ​ങ്ക് വില വരും.

‘ഓ!’ ആ അപ​രി​ചി​തൻ പറ​ഞ്ഞു, ‘ശരി​യാ​ണു്. എവി​ടെ​യാ​ണു് നി​ങ്ങ​ളു​ടെ കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി?’

‘സേർ!’ ഒരു പു​ഞ്ചി​രി​യോ​ടു​കൂ​ടി തെ​നാർ​ദി​യെർ കു​റ​ച്ചു​റ​ക്കെ പറ​ഞ്ഞു: ‘സേർ, ഞാൻ വഴി കാ​ണി​ച്ചു​ത​രാം.’

അയാൾ വി​ള​ക്കെ​ടു​ത്തു; ആ മനു​ഷ്യൻ തന്റെ കെ​ട്ടും പൊ​ന്തൻ​വ​ടി​യും കൈ​യി​ലാ​ക്കി. തെ​നാർ​ദി​യെർ അയാളെ അസാ​ധാ​ര​ണ​മായ മോ​ടി​യു​ള്ള​തും, ഒരു​യ​രം കു​റ​ഞ്ഞ കട്ടി​ലോ​ടു​കൂ​ടി എല്ലാ വീ​ട്ടി​സ്സാ​മാ​ന​ങ്ങ​ളാ​യ​തും, ചു​ക​ന്ന പട്ടു​തു​ണി​കൊ​ണ്ടു് തി​ര​ശ്ശീ​ല​യി​ട്ട​തു​മാ​യി ചു​വ​ട്ടി​ലെ നി​ല​യി​ലു​ള്ള ഒരു കി​ട​പ്പ​റ​യി​ലേ​ക്കു കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​യി.

‘എന്താ ഇത്?’ വഴി​പോ​ക്കൻ പറ​ഞ്ഞു.

‘ഇതു് വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ ഞങ്ങ​ളു​ടെ വി​വാ​ഹ​മു​റി​യാ​ണു്.’ ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​യു​ട​മ​സ്ഥൻ പറ​ഞ്ഞു. ‘എന്റെ ഭാ​ര്യ​യും ഞാനും മറ്റൊ​ന്നാ​ണു​പ​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന​തു്. ഇതിൽ മൂ​ന്നോ നാലോ തവണ മാ​ത്ര​മേ കി​ട​ന്നി​ട്ടു​ള്ളൂ.’

‘എനി​ക്ക് ഈ സുഖം കു​തി​ര​പ്പ​ന്തി​യി​ലാ​യാ​ലു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.’ ആ മനു​ഷ്യൻ മുഖം നോ​ക്കാ​തെ പറ​ഞ്ഞു.

ഈ അലൗ​കി​ക​മായ അഭി​പ്രാ​യം തെ​നാർ​ദി​യെർ കേ​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നു നടി​ച്ചു.

അടു​പ്പു​തി​ണ്ണ​മേൽ ഭം​ഗി​യാ​യി വെ​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള, തി​ക​ച്ചും പു​ത്ത​നായ, രണ്ടു മെ​ഴു​തി​രി​കൾ അയാൾ കൊ​ളു​ത്തി, അടു​പ്പി​നു​ള്ളിൽ നല്ല​വ​ണ്ണം തി​യ്യാ​ളി​ക്ക​ത്തു​ന്നു​ണ്ടു്.

അടു​പ്പു​തി​ണ്ണ​മേൽ, ഒരു സ്ഫ​ടി​ക​ഗോ​ള​ത്തി​നു​ള്ളിൽ, വെ​ള്ളി​ക്ക​മ്പി​ക​ളും മഞ്ഞ​പ്പൂ​വു​ക​ളു​മു​ള്ള ഒരു സ്ത്രീ​ത്തൊ​പ്പി ഇരു​ന്നി​രു​ന്നു.

‘അപ്പോൾ ഇതെ​ന്താ​ണ്!’ ആ അപ​രി​ചി​തൻ തു​ടർ​ന്നു.

‘സേർ,’ തെ​നാർ​ദി​യെർ പറ​ഞ്ഞു. ‘വി​വാ​ഹ​ദി​വ​സം എന്റെ ഭാര്യ ധരി​ച്ചി​രു​ന്ന തൊ​പ്പി​യാ​ണു്.’

ആ വഴി​പോ​ക്കൻ അതിനെ ഒരു നേർ​ക്കു നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ടു; ആ നോ​ട്ടം ഇങ്ങ​നെ പറ​യു​ന്ന​താ​യി തോ​ന്നി: ‘അപ്പോൾ ആ പി​ശാ​ച് ഒരു കന്യ​ക​യാ​യി​രു​ന്ന കാലം വാ​സ്ത​വ​ത്തി​ലു​ണ്ട്!’

തെ​നാർ​ദി​യെർ പറ​ഞ്ഞ​തു്, എന്താ​യാ​ലും, നു​ണ​യാ​ണു്. ഈ മോ​ശ​വീ​ടു് ഒരു ഹോ​ട്ട​ലാ​ക്കി മാ​റ്റാൻ​വേ​ണ്ടി അയാൾ ചാർ​ത്തി​വാ​ങ്ങിയ കാ​ല​ത്തു് ഈ കി​ട​പ്പറ ഈ നി​ല​യിൽ​ത്ത​ന്നെ അലം​കൃ​ത​മാ​യി​ക്ക​ണ്ടു; അയാൾ ആ സാ​മാ​ന​ങ്ങൾ​കൂ​ടി മേ​ടി​ച്ചു; ആ കണ്ട മഞ്ഞ​പ്പൂ​വു​കൾ മറ്റാ​രോ ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞ​തു് അയാൾ പി​ന്നീ​ടു് വാ​ങ്ങി​ക്കൂ​ട്ടി—അതു് തന്റെ ഭാ​ര്യ​യു​ടെ​മേൽ ഒര​ന്ത​സ്സു​ള്ള നി​ഴ​ല്പാ​ടി​നെ വ്യാ​പി​പ്പി​ക്കു​മെ​ന്നും ഇം​ഗ്ല​ണ്ടു​കാർ പറ​യു​മ്പോ​ലെ വീ​ട്ടി​ന്നു് ഒരു മാ​ന്യത കൂ​ട്ടു​മെ​ന്നും അയാൾ​ക്കു തോ​ന്നി.

അതിഥി തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കു​മ്പോ​ഴേ​ക്ക് ആതി​ഥേ​യൻ മറ​ഞ്ഞു​ക​ഴി​ഞ്ഞു. പി​റ്റേ​ദി​വ​സം രാ​വി​ലെ ഒരു രാ​ജാ​വിൽ​നി​ന്നെ​ന്ന​പോ​ലെ കി​ട്ടു​ന്നേ​ട​ത്തോ​ളം അപ​ഹ​രി​ച്ചെ​ടു​ത്തു​വി​ടാൻ താൻ നി​ശ്ച​യി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള ഒരാ​ളോ​ടു ബഹു​മാ​ന​ക്കു​റ​വു കാ​ണി​ക്കു​ന്ന അതി​ലോ​ഗ്യം ഭാ​വി​ച്ചു​പ​ച​രി​ക്കു​വാൻ ഇഷ്ട​പ്പെ​ടാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടു്, അങ്ങ​നെ​യു​ള്ള ഉപ​ചാ​ര​വാ​ക്കു​ക​ളൊ​ന്നും പറയാൻ നി​ല്ക്കാ​തെ, തെ​നാർ​ദി​യെർ ഉപാ​യ​ത്തിൽ അവി​ടെ​നി​ന്നു കട​ന്നു​പോ​യി.

ഹോ​ട്ട​ലു​ട​മ​സ്ഥൻ തന്റെ മു​റി​യി​ലേ​ക്കു ചെ​ന്നു. ഭാര്യ കി​ട​ക്കു​ക​യാ​ണു്; പക്ഷേ, ഉറ​ങ്ങി​യി​ട്ടി​ല്ല. ഭർ​ത്താ​വി​ന്റെ കാ​ല്പെ​രു​മാ​റ്റം കേ​ട്ട​പ്പോൾ, അവൾ തി​രി​ഞ്ഞു കി​ട​ന്നു് അയാ​ളോ​ടു് പറ​ഞ്ഞു: ‘നി​ങ്ങ​ള​റി​ഞ്ഞു​വോ, കൊ​സെ​ത്തി​നെ ഞാൻ നാളെ ആട്ടി​പ്പ​റ​ഞ്ഞ​യ​യ്ക്കാ​നാ​ണു് ഭാവം?’

തെ​നാർ​ദി​യെർ ഉദാ​സീ​ന​മാ​യി മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘ഓരോ​ന്ന​ങ്ങ​നെ തോ​ന്നു​ന്നു.’

അവർ പി​ന്നെ​യൊ​ന്നും സം​സാ​രി​ച്ചി​ല്ല, കു​റ​ച്ചു കഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ വി​ള​ക്കു കെ​ടു​ത്തി.

വഴി​പോ​ക്ക​നെ​പ്പ​റ്റി പറ​ക​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, അയാൾ തന്റെ പൊ​ന്തൻ​വ​ടി​യും ഭാ​ണ്ഡ​വും ഒരു മൂ​ല​യ്ക്കു​വെ​ച്ചു. ഹോ​ട്ട​ല്ക്കാ​രൻ പോ​യി​യെ​ന്നു​ക​ണ്ട​പ്പോൾ, അയാൾ ഒരു ചാ​രു​ക​സാ​ല​മേൽ ചെ​ന്നു വീണു, കു​റ​ച്ചു​നേ​രം മനോ​രാ​ജ്യ​ത്തിൽ മു​ങ്ങി​ക്കി​ട​ന്നു. എന്നി​ട്ടു് അയാൾ പാ​പ്പാ​സ്സു​ക​ള​ഴി​ച്ചു, രണ്ടു മെ​ഴു​തി​രി​ക​ളിൽ ഒന്നെ​ടു​ത്തു, മറ്റേ​തു് ഊതി, വാതിൽ തു​റ​ന്നു്, എന്തോ ഒന്നു് തി​ര​ഞ്ഞു​നോ​ക്കു​ന്നാ​ളു​ടെ മാ​തി​രി നാ​ലു​പു​റ​വും നോ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടു്, പു​റ​ത്തേ​ക്കു പോയി. ഒരി​ട​നാ​ഴി കട​ന്നു, കോ​ണി​ക്ക​ലെ​ത്തി. അവിടെ ഒരു കു​ട്ടി​യു​ടെ ശ്വാ​സം​ക​ഴി​ക്കൽ​പോ​ലെ, വളരെ നേ​രി​യ​തും ചെ​റി​യ​തു​മായ ഒരൊ​ച്ച കേ​ട്ടു. അയാൾ അതു നോ​ക്കി നട​ന്നു; കോ​ണി​ക്കു ചു​വ​ട്ടിൽ പണി​ചെ​യ്തി​ട്ടു​ള്ള, അല്ലെ​ങ്കിൽ കോണി സ്വ​യ​മേവ ഉണ്ടാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ള്ള, ഒരു ത്രി​കോ​ണാ​കൃ​തി​യി​ലു​ള്ള ഒഴി​വു​സ്ഥ​ല​ത്തു് അയാ​ളെ​ത്തി. ഈ ഒഴി​വു​സ്ഥ​ലം കോ​ണി​പ്പ​ടി​കൾ​ക്ക​ടി​യി​ലു​ള്ള നി​ല​മ​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​ന്നു​മ​ല്ല. അവിടെ, എല്ലാ​ത്ത​രം പഴയ കട​ലാ​സ്സു​ക​ളു​ടേ​യും ഓടിൻ​ക​ഷ്ണ​ങ്ങ​ളു​ടേ​യും നടു​ക്കു, പൊ​ടി​യു​ടേ​യും മാ​റാ​ല​ക​ളു​ടേ​യും ഇടയിൽ, ഒരു കി​ട​ക്ക​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു—ഉള്ളി​ലു​ള്ള വയ്ക്കോൽ വി​രി​യും ആ വയ്ക്കോൽ​വി​രി കാ​ണ​ത്ത​ക്ക​വി​ധം പി​ഞ്ഞി​പ്പൊ​ളി​ഞ്ഞ മേൽ​വി​രി​പ്പും കൂ​ടി​യാൽ അതി​നു് ഒരു കി​ട​ക്ക​യെ​ന്നു പറ​യാ​മെ​ങ്കിൽ, ഒരു കി​ട​ക്ക, പു​ത​പ്പി​ല്ല. ഇതു നി​ല​ത്തി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു.

ഈ കി​ട​ക്ക​യിൽ കൊ​സെ​ത്തു് കി​ട​ന്നു​റ​ങ്ങു​ന്നു​ണ്ടു്.

കൊ​സെ​ത്തു് നല്ല ഉറ​ക്ക​മാ​ണു്; അവൾ ഉടു​പ്പ​ഴി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. തണു​പ്പി​നു് ഒരു ശമ​ന​മു​ണ്ടാ​വാൻ​വേ​ണ്ടി മഴ​ക്കാ​ല​ത്തു് അവൾ ഉടു​പ്പ​ഴി​ക്കുക പതി​വി​ല്ല.

അവൾ ആ പാവയെ മാ​റോ​ട​ണ​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു; അതി​ന്റെ തു​റ​ന്നു മി​ഴി​ച്ച കണ്ണു​കൾ ഇരു​ട്ട​ത്തു മി​ന്നി​യി​രു​ന്നു. ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്ക് ഉണരാൻ ഭാ​വി​ക്ക​യാ​ണോ എന്നു തോ​ന്നു​മാ​റു് അവൾ ഓരോ നെ​ടു​വീർ​പ്പി​ടും; അതോ​ടു​കൂ​ടി ആ കളി​പ്പാ​വ​യെ ഏതാ​ണ്ടു ശക്തി​യോ​ടു​കൂ​ടി അമർ​ത്തി​പ്പി​ടി​ക്കും. അവ​ളു​ടെ കി​ട​ക്ക​യ്ക്ക​ടു​ത്തു മര​പ്പാ​പ്പാ​സു​ക​ളിൽ ഒന്നു​മാ​ത്ര​മേ കാ​ണാ​നു​ള്ളു.

കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ വയ്ക്കോൽ​വി​രി​ക്ക​ടു​ത്തു തു​റ​ന്നു​കി​ട​ക്കു​ന്ന വാതിൽ സാ​മാ​ന്യം വലിയ ഒരി​രു​ണ്ട മു​റി​യെ സൂ​ചി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു. ആ അപ​രി​ചി​തൻ അതി​നു​ള്ളിൽ കട​ന്നു. അങ്ങേ അറ്റ​ത്തു് ഒരു ചി​ല്ലു​വാ​തി​ലി​നു​ള്ളി​ലൂ​ടെ ചെ​റു​തും വളരെ വെ​ളു​ത്ത​തു​മായ രണ്ടു കി​ട​ക്ക കാ​ണാ​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അതു് എപ്പൊ​നൈ​ന്റേ​യും അസെൽ​മ​യു​ടേ​യു​മാ​ണു്. ആ കി​ട​ക്ക​കൾ​ക്ക​ടു​ത്തു പകുതി കാ​ണാ​നി​ല്ലാ​ത്ത​വി​ധം, മറ​ശ്ശീ​ല​യി​ല്ലാ​ത്ത ഒരു മെ​ട​ച്ചിൽ​ത്തൊ​ട്ടി​ലു​ണ്ടു്; വൈ​കു​ന്നേ​രം മു​ഴു​വ​നും നി​ല​വി​ളി​ച്ച ആ ചെ​റു​കു​ട്ടി അതിൽ​ക്കി​ട​ന്നു​റ​ങ്ങു​ന്നു.

ഈ കി​ട​പ്പു​മു​റി തെ​നാർ​ദി​യെൻ ദമ്പ​തി​ക​ളു​ടേ​തി​നോ​ടു ചേർ​ന്ന​താ​വ​ണ​മെ​ന്നു് ആ അപ​രി​ചി​തൻ ഊഹി​ച്ചു. അയാൾ തി​രി​ച്ചു​പോ​വാ​നു​ള്ള ഭാ​വ​മാ​യി; അപ്പോൾ അയാ​ളു​ടെ കണ്ണു് അടു​പ്പി​നു​മേൽ പതി​ഞ്ഞു—തി​യ്യു​ള്ള സമ​യ​ത്തു​ത​ന്നെ അത്ര​യും കു​റ​ച്ചു​മാ​ത്രം തി​യ്യു​ള്ള​തും, നോ​ക്കാൻ അത്ര​മേൽ തണു​പ്പു തോ​ന്നു​ന്ന​തു​മായ ഹോ​ട്ട​ലു​ക​ളി​ലെ തി​യ്യു​മാ​ട​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നു്. ഈ ഒന്നിൽ തി​യ്യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തേ ഇല്ല. വെ​ണ്ണീ​റു​കൂ​ടി​യി​ല്ല; എങ്കി​ലും, ആ അപ​രി​ചി​ത​ന്റെ സശ്ര​ദ്ധ​മായ നോ​ട്ട​ത്തെ ആകർ​ഷി​ക്കു​ന്ന എന്തോ ഒന്നു് അവി​ടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അതു് കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ രണ്ടു മെ​ലി​ഞ്ഞ പാ​പ്പാ​സ്സു​ക​ളാ​ണ്—ആകൃ​തി​യിൽ പകി​ട്ടു​ള്ള​തും വലു​പ്പ​ത്തിൽ വ്യ​ത്യാ​സ​മു​ള്ള​തു​മായ രണ്ടെ​ണ്ണം. ക്രി​സ്തു​മ​സ്സു് ദിവസം രാ​ത്രി പു​ക​ക്കു​ഴ​ല​ടു​പ്പു​തി​ണ്ണ​യിൽ തങ്ങ​ളു​ടെ പാ​പ്പാ​സ്സു​കൾ വെ​ച്ചു ദേ​വ​സ്ത്രീ​കൾ എന്തെ​ങ്കി​ലും തി​ള​ങ്ങു​ന്ന സമ്മാ​നം കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു കി​ട്ടാൻ ഇരു​ട്ട​ത്തു കാ​ത്തു​കി​ട​ക്കു​ന്ന ഒരു കൗ​തു​ക​ക​ര​വും അതി​പു​രാ​ത​ന​വു​മായ സമ്പ്ര​ദാ​യം വഴി​പോ​ക്കൻ ഓർ​മി​ച്ചു. എപ്പൊ​നൈ​നും അസെൽ​മ​യും ഇതു മറ​ന്നു​പോ​കാ​തെ കഴി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്; രണ്ടു​പേ​രും ഓരോ പാ​പ്പാ​സ്സു് അടു​പ്പു​തി​ണ്ണ​മേൽ കൊ​ണ്ടു​വെ​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

വഴി​പോ​ക്കൻ അതിൽ കു​നി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി.

ദേ​വ​സ്ത്രീ, അതാ​യ​തു് അവ​രു​ടെ അമ്മ, അവിടെ വരു​ക​യും ഓരോ​ന്നി​ലും ഓരോ പു​തി​യ​തും മി​ന്നു​ന്ന​തു​മായ പത്തു സൂ നാ​ണ്യം ഇട്ടു​പോ​വു​ക​യും ചെ​യ്തി​രി​ക്കു​ന്നു.

ആ മനു​ഷ്യൻ നി​വർ​ന്നു, പോ​വാ​നു​ള്ള ഭാ​വ​മാ​യി. അപ്പോൾ ദൂ​ര​ത്തു്, അടു​പ്പു​തി​ണ്ണ​യു​ടെ ഏറ്റ​വും ഇരു​ട്ട​ട​ത്തെ ഒരു മൂ​ല​യ്ക്ക്, മറ്റൊ​രു വസ്തു​വു​ള്ള​താ​യി അയാൾ കണ്ടു. അയാൾ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി. അതു് ഒരു മര​പ്പാ​പ്പാ​സ്— ഏറ്റ​വും മോ​ശ​മാ​യ​തും, പകുതി പൊ​ളി​ഞ്ഞു തക​രാ​റാ​യ​തും, വെ​ണ്ണീ​റു​കൊ​ണ്ടും ഉണ​ങ്ങിയ ചളി കൊ​ണ്ടും ആകെ മൂ​ടി​യ​തു​മായ ഒരു കൊ​ള്ള​രു​താ​ത്ത പാ​പ്പാ​സ്സാ​ണ​തെ​ന്നു് അയാൾ കണ്ട​റി​ഞ്ഞു. അതു കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ മര​പ്പാ​പ്പാ​സ്സാ​യി​രു​ന്നു. എപ്പോ​ഴും വഞ്ചി​ക്ക​പ്പെ​ടാ​വു​ന്ന​തും എന്നാൽ ഒരി​ക്ക​ലും അധൈ​ര്യ​പ്പെ​ടാ​ത്ത​തു​മായ കു​ട്ടി​പ്രാ​യ​ത്തി​ലെ ആ ഹൃ​ദ​യ​സ്പൃ​ക്കായ വി​ശ്വാ​സ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി കൊ​സെ​ത്തു് തന്റെ പാ​പ്പാ​സ്സും അടു​പ്പിൻ​തി​ണ്ണ​മേൽ കൊ​ണ്ടു​വെ​ച്ചി​രു​ന്നു.

നി​രാ​ശ​ത​യ​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​ന്നും ഒരി​ക്ക​ലും അറി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത ഒരു കു​ട്ടി​യിൽ കാ​ണു​ന്ന ആശ ഒരു മനോ​ഹ​ര​വും ഹൃ​ദ​യം​ഗ​മ​വു​മായ വസ്തു​വാ​ണ്

ആ മര​പ്പാ​പ്പാ​സിൽ യാ​തൊ​ന്നു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല.

അപ​രി​ചി​തൻ തന്റെ ഉൾ​ക്കു​പ്പാ​യ​ത്തിൽ കൈ​യി​ട്ടു. കു​നി​ഞ്ഞു നി​ന്നു, കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ പാ​പ്പാ​സ്സിൽ ഒരു ലൂ​യി​നാ​ണ്യം വെ​ച്ചു.

എന്നി​ട്ടു് ഒരു ചെ​ന്നാ​യ​യു​ടെ ഉപാ​യ​ത്തി​ലു​ള്ള കാൽ​വെ​പ്പോ​ടു​കൂ​ടി അയാൾ സ്വ​ന്തം കി​ട​പ്പു​മു​റി​യിൽ ചെ​ന്നു​ചേർ​ന്നു.

പി​റ്റേ​ദി​വ​സം രാ​വി​ലെ, പ്ര​ഭാ​ത​ത്തി​നു് ഏക​ദേ​ശം രണ്ടു​മ​ണി​ക്കൂർ​മുൻ​പു്, തെ​നാർ​ദി​യെർ, ചാ​രാ​യ​ക്ക​ട​യി​ലെ മദ്യ​പാ​ന​സ്ഥ​ല​ത്തു് ഒരു കൊ​ളു​ത്തി​വെ​ച്ച മെ​ഴു​തി​രി​ക്ക​ടു​ത്തി​രു​ന്നു്, കൈയിൽ തൂ​വ​ലു​മാ​യി, മഞ്ഞ​ക്കു​പ്പാ​യ​ക്കാ​ര​നായ വഴി​പോ​ക്ക​ന്റെ കണ​ക്കു​ശീ​ട്ടു് കു​ത്തി​ക്കു​റി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

അടു​ത്തു്, അയാൾ​ക്കു​മീ​തേ പകുതി കു​നി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടു നി​ന്നി​രു​ന്ന ഭാര്യ അയാൾ എഴു​തു​ന്ന​തു വാ​യി​ച്ചു​പോ​ന്നു. അവർ അന്യോ​ന്യം ഒന്നും മി​ണ്ടി​യി​ല്ല. ഒരു ഭാ​ഗ​ത്തു് അഗാ​ധ​മായ ആലോ​ച​ന​യും, മറ്റേ​ഭാ​ഗ​ത്തു് മനു​ഷ്യ​ബു​ദ്ധി​യു​ടെ അത്ഭു​ത​ക​ര​മായ ഒരു വി​കാ​സ​വി​ശേ​ഷം ഉദി​ച്ചു പൊ​ന്തി​വ​രു​ന്ന​തി​നെ​പ്പ​റ്റി​യു​ള്ള ഒരു ഭക്തി​പൂർ​വ​മായ അഭി​ന​ന്ദ​ന​വും. ആ വീ​ട്ടിൽ​നി​ന്നു് ഒരൊ​ച്ച കേൾ​ക്കാ​നു​ണ്ടു്; അതു വാ​ന​മ്പാ​ടി​പ്പ​ക്ഷി കോ​ണി​പ്പ​ടി​യ​ടി​ക്കു​ന്ന​താ​ണു്.

നല്ല​വ​ണ്ണം ഒരു കാൽ​മ​ണി​ക്കൂർ കഴി​ഞ്ഞ ശേഷം, ചില മാ​യ്ക്ക​ലൊ​ക്കെ​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു, തെ​നാർ​ദി​യെർ ഈ താഴെ കാ​ണു​ന്ന വി​ശി​ഷ്ട​കൃ​തി തയ്യാ​റാ​ക്കി.

ഒന്നാം നമ്പർ മു​റി​യി​ലു​ള്ള മാ​ന്യ​ന്റെ കണ​ക്കു​ശീ​ട്ട്

അത്താ​ഴം	3	ഫ്രാ​ങ്ക്
കി​ട​പ്പു​മു​റി	10	”
മെ​ഴു​തി​രി	5	”
തിയ്യ	4	”
ഭൃ​ത്യ​പ്പ​ണി	1	”
ആകെ	23	ഫ്രാ​ങ്ക്

ഭൃ​ത്യ​പ്പ​ണി എന്ന​തു പൃ​ത്യ​പ്പ​ണി എന്നെ​ഴു​തി.

‘ഇരു​പ​ത്തി​മൂ​ന്നു ഫ്രാ​ങ്ക്!’ അല്പം ശങ്ക​യോ​ടു​കൂ​ടി​ച്ചേർ​ന്ന ഒരു​ത്സാ​ഹ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ആ സ്ത്രീ ഉച്ച​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു.

എല്ലാ കലാ​കു​ശ​ല​ന്മാ​രെ​യും​പോ​ലെ, തെ​നാർ​ദി​യെ​രും തൃ​പ്തി​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നി​ല്ല.

‘വൂ,’ അയാൾ കു​റ​ച്ചു​റ​ക്കെ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു.

വിയനാ കോൺ​ഗ്ര​സ്സിൽ​വെ​ച്ചു ഫ്രാൻ​സു് കൊ​ടു​ത്തു​തീർ​ക്കേ​ണ്ട യു​ദ്ധ​ച്ചെ​ല​വു് കണ​ക്കി​ട്ട കാ​സൽ​റെ [5] പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ച്ച സ്വ​ര​മാ​യി​രു​ന്നു ഇതു്.

‘മൊ​സ്സ്യു തെ​നാർ​ദി​യെർ, നി​ങ്ങൾ പറ​യു​ന്ന​തു ശരി​യാ​ണു്; നി​ശ്ച​യ​മാ​യും അയാൾ അതു തരണം.’ ഭാര്യ മന്ത്രി​ച്ചു—തന്റെ പെൺ​മ​ക്ക​ളു​ടെ മു​മ്പിൽ​വെ​ച്ച് കൊ​സെ​ത്തി​നു സമ്മാ​നി​ച്ച ആ കളി​പ്പാ​വ​യെ​പ്പ​റ്റി അവൾ വി​ചാ​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ‘അതു വേ​ണ്ട​താ​ണു്; പക്ഷേ, കു​റ​ച്ചേ​റി. അയാൾ അത​ട​യ്ക്കു​ക​യി​ല്ല.’

തെ​നാർ​ദി​യെർ, പതി​വു​പോ​ലെ, ഉദാ​സീ​ന​മാ​യി ഒരു ചി​രി​ചി​രി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു: ‘അയാൾ അതു തരും’

ആ ചിരി നി​ശ്ച​യ​ത്തി​ന്റേ​യും അധി​കാ​ര​ത്തി​ന്റേ​യും പ്രാ​ഭ​വ​പൂർ​വ​മായ ഉറ​പ്പി​ക്ക​ലാ​യി​രു​ന്നു. ഈ നി​ല​യിൽ ഉറ​പ്പി​ച്ച​തെ​ന്തും അങ്ങ​നെ​ത​ന്നെ​യാ​യി​രി​ക്ക​ണം. അയാ​ളു​ടെ ഭാര്യ ശാ​ഠ്യം പി​ടി​ച്ചി​ല്ല.

അവൾ മേ​ശ​പ്പു​റ​ത്തു സാ​മാ​ന​ങ്ങൾ ശരി​യാ​ക്കി​വെ​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി; അവ​ളു​ടെ ഭർ​ത്താ​വു് മു​റി​യിൽ ലാ​ത്തി. ഒരു നി​മി​ഷം കഴി​ഞ്ഞു, അയാൾ തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു: ‘ആയി​ര​ത്ത​ഞ്ഞൂ​റു ഫ്രാ​ങ്ക്, വക്കു പൊ​ട്ടാ​ത്ത​തു്, എനി​ക്കു കട​മു​ണ്ടു്.’

അയാൾ പോയി. മനോ​രാ​ജ്യം വി​ചാ​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു്, ചൂ​ടു​ള്ള വെ​ണ്ണീ​റിൽ കാൽ​വെ​ച്ച് അടു​പ്പി​ന്ന​ടു​ത്തി​രു​ന്നു.

‘ആ! കൂ​ട്ട​ത്തിൽ പറ​യ​ട്ടെ,’ ഭാര്യ പറയാൻ തു​ട​ങ്ങി, ‘ഇന്നു ഞാൻ കൊ​സെ​ത്തി​നെ ആട്ടി​യ​യ​യ്ക്കാ​നാ​ണു് ഭാ​വ​മെ​ന്നു​ള്ള​തു നി​ങ്ങൾ മറ​ന്നി​ല്ല​ല്ലോ? ജന്തു! ആ പാ​വ​യെ​ക്കൊ​ണ്ടു് അവ​ളെ​ന്റെ കരളു മു​റി​ക്കു​ന്നു! ഞാൻ പതി​നെ​ട്ടാ​മൻ ലൂ​യി​യെ കല്യാ​ണം ചെ​യ്തു എന്നേ വരൂ, അവളെ ഞാൻ ഒരു ദി​വ​സം​കൂ​ടി ഇവിടെ താ​മ​സി​പ്പി​ക്കി​ല്ല!’

തെ​നാർ​ദി​യെർ തന്റെ പു​ക​യി​ല​ക്കു​ഴൽ കൊ​ളു​ത്തി, രണ്ടു പ്രാ​വ​ശ്യ​ത്തെ പു​ക​വി​ട​ലി​നു​ള്ളിൽ പറ​ഞ്ഞു: ‘ആ കണ​ക്കു​ശീ​ട്ടു് അയാ​ളു​ടെ കൈയിൽ കൊ​ടു​ക്ക​ണം.’

എന്നി​ട്ടു് അയാൾ അവി​ടെ​നി​ന്നു പോയി.

അയാൾ പോയ ഉടനെ ആ വഴി​പോ​ക്കൻ അങ്ങോ​ട്ടു വന്നു.

പെ​ട്ടെ​ന്നു് തെ​നാർ​ദി​യെർ അയാ​ളു​ടെ പി​ന്നി​ലൂ​ടെ അങ്ങോ​ട്ടു​ത​ന്നെ മട​ങ്ങി. ഭാ​ര്യ​യ്ക്കു​മാ​ത്രം കാ​ണാ​വു​ന്ന​വി​ധം, ആ പകുതി തു​റ​ന്ന വാ​തി​ല്ക്കൽ അന​ങ്ങാ​തെ നി​ന്നു.

ആ മഞ്ഞ​ക്കു​പ്പാ​യ​ക്കാ​ര​ന്റെ കൈയിൽ തന്റെ കെ​ട്ടും പൊ​ന്തൻ​വ​ടി​യു​മു​ണ്ടു്.

‘ഇത്ര നേർ​ത്തെ ഉണർ​ന്നു?’ മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ പറ​ഞ്ഞു: ‘മൊ​സ്സ്യു ഞങ്ങ​ളെ വി​ട്ടു​പോ​ക​യാ​യോ?’

ഇങ്ങ​നെ പറ​യു​മ്പോൾ അവൾ ഒര​മ്പ​ര​പ്പോ​ടു​കൂ​ടി ആ കണ​ക്കു​ശീ​ട്ടി​നെ കൈ​യി​ലി​ട്ടു ചു​രു​ട്ടു​ക​യും നഖം​കൊ​ണ്ടു് അമർ​ത്തി വലി​ച്ചു ശബ്ദ​മു​ണ്ടാ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തി​രു​ന്നു. പതി​വി​ല്ലാ​ത്ത ഒരു മങ്ങൽ—ഭീ​രു​ത്വ​വും മന​ശ്ശ​ങ്ക​യും—ആ കർ​ക്ക​ശ​മായ മു​ഖ​ത്തു പു​റ​പ്പെ​ട്ടു.

‘ഒരു വല്ലാ​ത്ത ഇര​പ്പാ​ളി’യുടെ ഛായ തി​ക​ച്ചു​ള്ള ഒരു മനു​ഷ്യ​ന്നു് അങ്ങ​നെ​യൊ​രു കണ​ക്കു​ശീ​ട്ടു വെ​ച്ചു കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു പ്ര​യാ​സ​മാ​യി അവൾ​ക്കു തോ​ന്നി.

വഴി​പോ​ക്കൻ എന്തോ ഒരാ​ലോ​ച​ന​യിൽ​പ്പെ​ട്ടു് അശ്ര​ദ്ധ​നാ​യി കാ​ണ​പ്പെ​ട്ടു. അയാൾ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘ഉവ്വു്, മദാം, ഞാൻ പോ​കു​ന്നു.’

‘അപ്പോൾ മൊ​സ്സ്യു​വി​നു മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ​യിൽ വി​ശേ​ഷി​ച്ചു തി​ര​ക്കൊ​ന്നു​മി​ല്ല?’

‘ഇല്ല. ഞാ​നി​തി​ലെ പോ​കു​ന്നു, അത്ര​മാ​ത്രം. മദാം. ഞാൻ എന്താ​ണു് നി​ങ്ങൾ​ക്കു തരേ​ണ്ട​തു?’ അയാൾ തു​ടർ​ന്നു ചോ​ദി​ച്ചു.

തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ മി​ണ്ടാ​തെ ആ മട​ക്കിയ കണ​ക്കു​ശീ​ട്ടു കൈ​യിൽ​ക്കൊ​ടു​ത്തു.

ആ മനു​ഷ്യൻ അതു നി​വർ​ത്തി ഒന്നോ​ടി​ച്ചു​നോ​ക്കി; പക്ഷേ, അയാ​ളു​ടെ ശ്ര​ദ്ധ​യെ​ല്ലാം മറ്റെ​വി​ടെ​യോ ആയി​രു​ന്നു.

‘മദാം.’ അയാൾ പറ​ഞ്ഞു​തു​ട​ങ്ങി, ‘ഇവിടെ മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ​യിൽ കച്ച​വ​ടം നന്നാ​യി നട​ക്കു​ന്നു​ണ്ടോ?’

‘ആ അഃ അങ്ങ​നെ, മൊ​സ്സ്യു,’ മറ്റൊ​രു തര​ത്തി​ലു​ള്ള പു​റ​പ്പാ​ടു കാ​ണാ​ഞ്ഞ് അമ്പ​ര​ന്നു​പോയ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

രസ​മി​ല്ലാ​ത്ത​തും വ്യ​സ​ന​പ​ര​വു​മായ ഒരു സ്വ​ര​ത്തിൽ അവൾ തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു: ‘ഹാ! മൊ​സ്സ്യു, കാലം വളരെ മോശം; എന്ന​ല്ല, പ്ര​മാ​ണി​കൾ ഈ അടു​ത്ത പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു വളരെ കു​റ​ച്ചേ ഉള്ളൂ! കണ്ടി​ല്ലേ, എല്ലാ​വ​രും നന്നേ സാ​ധു​ക്ക​ളാ​ണു്. അപ്പ​പ്പോൾ മൊ​സ്സ്യു​വി​നെ​പ്പോ​ലു​ള്ള ചില ധന​വാ​ന്മാ​രും ഉദാ​ര​ന്മാ​രു​മായ ആളുകൾ വരു​ന്നി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, ഞങ്ങൾ കഴി​ഞ്ഞു​കൂ​ടി​ല്ല. ഞങ്ങൾ​ക്കു പലേ ചെ​ല​വു​മു​ണ്ടു്. ഇപ്പോൾ നോ​ക്കൂ, ആ കു​ട്ടി​ക്കു​വേ​ണ്ടി ഞങ്ങ​ളു​ടെ പ്രാ​ണൻ​കൂ​ടി പൊ​യ്പ്പോ​കു​ന്നു.’

‘ഏതു കു​ട്ടി?’

‘അതാ, ആ ചെറിയ കു​ട്ടി, നി​ങ്ങ​ള​റി​യു​മ​ല്ലോ! കൊ​സെ​ത്ത്—ഇവിടെ ആളുകൾ പറ​യു​മ്പോ​ലെ ആ വാ​ന​മ്പാ​ടി​പ്പ​ക്ഷി!’

‘ആ!’ ആ മനു​ഷ്യൻ പറ​ഞ്ഞു.

അവൾ തു​ടർ​ന്നു: ‘ഈ നാ​ട്ടു​പു​റ​ത്തു​കാർ അവ​രു​ടെ ശകാ​ര​പ്പേ​രു​ക​ളും കൊ​ണ്ടു് എന്തു വി​ഡ്ഢി​ക​ളാ​ണ്! അവൾ​ക്ക് ഒരു വാ​ന​മ്പാ​ടി​പ്പ​ക്ഷി​യെ​ക്കാ​ള​ധി​കം ഒരു കട​വാ​തി​ലി​ന്റെ​യാ​ണു് ഛാ​യ​യു​ള്ള​തു്. നോ​ക്കൂ, സേർ, ഞങ്ങൾ ആരോ​ടും ധർമം ചോ​ദി​ക്കു​ന്നി​ല്ല; ആരും ധർമം കൊ​ടു​ക്കാ​നും ശക്ത​ര​ല്ല. ഞങ്ങൾ ഒന്നു സമ്പാ​ദി​ക്കു​ന്നി​ല്ല; പല ചെ​ല​വു​ണ്ടു​താ​നും. സന്ന​തു്, പലേ നി​കു​തി, വാ​തി​ലി​ന്റേ​യും ജനാ​ല​യു​ടേ​യും നി​കു​തി, പലേ നൂ​റ്റി​ലൊ​ന്ന്! മൊ​സ്സ്യ​വി​ന്ന​റി​യാ​മ​ല്ലോ, ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി​കൾ ഒരു​പാ​ടു പണം മേ​ടി​ക്കു​ന്നു. പി​ന്നെ എനി​യ്ക്കെ​ന്റെ പെൺ​കു​ട്ടി​ക​ളു​ണ്ടു്. മറ്റു​ള്ള​വ​രു​ടെ കു​ട്ടി​ക​ളെ എനി​ക്കു വളർ​ത്തി​യു​ണ്ടാ​ക്കേ​ണ്ട ആവ​ശ്യ​മി​ല്ല.’

ഉദാ​സീ​ന​മാ​ക്കാൻ യത്നി​ക്കു​ന്ന​തും എങ്കി​ലും ഒരു പതർ​ച്ച പറ്റി​നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു​മായ ഒരു സ്വ​ര​ത്തിൽ അയാൾ പറയാൻ തു​ട​ങ്ങി: ‘അവ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു​ള്ള ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടു് ഒരാൾ നി​ങ്ങൾ​ക്കു തീർ​ത്തു​ത​രാ​മെ​ന്നു​വെ​ച്ചാ​ലോ?’

‘ആരെ? കൊ​സെ​ത്തി​നെ?’

‘ഓ.’

ആ ഹോ​ട്ടൽ​ക്കാ​രി​യു​ടെ ചു​ക​ന്ന​തും കർ​ക്ക​ശ​വു​മായ മുഖം ഭയ​ങ്ക​ര​മാ​യ​വി​ധം തെ​ളി​ഞ്ഞു.

‘ആ! സേർ, എന്റെ പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട അങ്ങു​ന്നേ അവളെ എടു​ത്തോ​ളൂ. സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​വെ​ച്ചോ​ളൂ. കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​വൂ, എവി​ടേ​ക്കെ​ങ്കി​ലും അവളെ കൊ​ണ്ടു​പോ​വൂ. അവളെ പഞ്ചാ​ര​യി​ലി​ട്ടു വെ​ക്കൂ. അവളെ കണ്ട​തൊ​ക്കെ​ക്കൊ​ണ്ടു നി​റ​ച്ചോ​ളൂ. അവളെ കു​ടി​ച്ചു​ക​ള​യൂ, തി​ന്നു​ക​ള​യൂ; പരി​ശു​ദ്ധ കന്യ​ക​യു​ടേ​യും മറ്റെ​ല്ലാ വി​ശു​ദ്ധ പു​രു​ഷ​ന്മാ​രു​ടേ​യും അനു​ഗ്ര​ഹം നി​ങ്ങൾ​ക്കു​ണ്ടാ​വും!’

‘സമ്മ​തി​ച്ചു.’

‘നേരു്, നി​ങ്ങൾ അവളെ കൊ​ണ്ടു​പോ​യ്ക്കൊ​ള്ളു​മോ?’

‘ഞാൻ കൊ​ണ്ടു​പോ​വാം.’

‘ഇപ്പോൾ?’

‘ഇപ്പോൾ; കു​ട്ടി​യെ വി​ളി​ക്കൂ.’

‘കൊ​സെ​ത്ത്!’ തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ കൂ​ക്കി.

‘ഈയി​ട​യിൽ,’ ആ മനു​ഷ്യൻ തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു. ‘ഞാൻ നി​ങ്ങൾ​ക്കു തരാ​നു​ള്ള​തു തന്നേ​ക്കാം. എത്ര​യാ​ണു്?’

അയാൾ ആ കണ​ക്കു​ശീ​ട്ടു നോ​ക്കി, അത്ഭു​ത​പ്പെ​ട്ടു​പോ​കാ​തി​രി​ക്കാൻ കഴി​ഞ്ഞി​ല്ല; ‘ഇരു​പ​ത്തി​മൂ​ന്നു ഫ്രാ​ങ്ക്?’

അയാൾ ഹോ​ട്ടൽ​ക്കാ​രി​യു​ടെ നേരേ നോ​ക്കി, ഒന്നു​കൂ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘ഇരു​പ​ത്തി​മൂ​ന്നു ഫ്രാ​ങ്ക്?’

ആ ആവർ​ത്തി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞ​തിൽ അത്ഭു​ത​ത്തി​ന്റേ​യും ചോ​ദ്യ​ചി​ഹ്ന​ത്തി​ന്റേ​യും നടു​ക്കു​ള്ള ഒരു​ച്ചാ​ര​ണ​വി​ശേ​ഷ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ​ക്ക് ആ സം​ഭ്ര​മ​ത്തി​നു നേരെ ഒരു​ങ്ങി​നി​ല്ക്കാൻ​വേ​ണ്ട ഇട കി​ട്ടി. അവൾ ധൈ​ര്യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘അതേ, സേർ, ഇരു​പ​ത്തി​മൂ​ന്നു ഫ്രാ​ങ്കാ​ണു്.’

ആ അപ​രി​ചി​തൻ അയ്യ​ഞ്ചു ഫ്രാ​ങ്ക് നാ​ണ്യം അഞ്ചെ​ണ്ണം മേ​ശ​പ്പു​റ​ത്തു നി​ര​ത്തി.

‘പോയി ആ കു​ട്ടി​യെ കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു വരു.’ അയാൾ പറ​ഞ്ഞു.

ആ സമ​യ​ത്തു തെ​നാർ​ദി​യെർ മു​റി​യു​ടെ നടു​ക്കി​ലേ​ക്കു വന്നു പറ​ഞ്ഞു: ‘മൊ​സ്സ്യു ഇരു​പ​ത്താ​റു സൂ​കൂ​ടി തരാ​നു​ണ്ടു്.

‘ഇരു​പ​ത്താ​റു സൂ.’ ഭാര്യ ഉറ​ക്കെ​പ്പ​റ​ഞ്ഞു.

‘അറ​യ്ക്ക് ഇരു​പ​തു സൂ,’ തെ​നാർ​ദി​യെർ ഉദാ​സീ​ന​മാ​യി തു​ടർ​ന്നു, ‘ആറു സൂ അത്താ​ഴ​ത്തി​നും, കു​ട്ടി​യെ​പ്പ​റ്റി​യേ​ട​ത്തോ​ളം, എനി​ക്ക് ഇദ്ദേ​ഹ​വു​മാ​യി കു​റ​ച്ചു സം​സാ​രി​ക്കാ​നു​ണ്ടു്. ഞങ്ങൾ തനി​ച്ചി​രി​ക്ക​ട്ടെ.’

ബു​ദ്ധി​വി​ശേ​ഷ​ത്തി​ന്റെ അപ്ര​തീ​ക്ഷി​ത​മായ മി​ന്ന​ലാ​ട്ടം തട്ടി​യ​തു​കൊ​ണ്ടെ​ന്ന​പോ​ലെ, മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ​ക്ക് തല തി​രി​ഞ്ഞു​പോ​യി. ഒരു വലിയ നടൻ രം​ഗ​ത്തു പ്ര​വേ​ശി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നു് അവൾ​ക്കു ബോധം വന്നു; ഒര​ക്ഷ​ര​വും മറു​പ​ടി പറ​യാ​തെ, അവൾ മു​റി​യിൽ​നി​ന്നു പോയി.

അവർ തനി​ച്ചാ​യി എന്നു കണ്ട ഉടനെ, തെ​നാർ​ദി​യെർ വഴി​പോ​ക്ക​ന്നു് ഒരു കസാല നീ​ക്കി​യി​ട്ടു​കൊ​ടു​ത്തു. വഴി​പോ​ക്കൻ അതി​ലി​രു​ന്നു; തെ​നാർ​ദി​യെർ നി​ന്ന​തേ ഉള്ളൂ; അയാ​ളു​ടെ മു​ഖ​ത്തു ശു​ദ്ധ​ത​യും അകൃ​തി​മ​ത്വ​വും കാ​ണി​ക്കു​ന്ന ഒരു ഭാ​വ​വി​ശേ​ഷം പു​റ​പ്പെ​ട്ടു.

‘സേർ,’ അയാൾ പറ​ഞ്ഞു, ‘നി​ങ്ങ​ളോ​ടു് എനി​ക്കു പറ​യാ​നു​ള്ള​തി​നാ​ണു്; എനി​ക്ക് ആ കു​ട്ടി​യെ വലിയ വാ​ത്സ​ല്യ​മാ​ണു്.’

ആ അപ​രി​ചി​തൻ അയാളെ സശ്ര​ദ്ധ​മാ​യി സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി.

‘ഏതു കു​ട്ടി?’

തെ​നാർ​ദി​യെർ തു​ടർ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു: ‘എന്ത​ത്ഭു​തം, ആളു​കൾ​ക്കു സ്നേ​ഹം ക്ര​മ​ത്തിൽ ഉണ്ടാ​യി​ത്തീ​രു​ന്നു. എന്തു പണ​മാ​ണ​ത്? നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ആ നൂറു സൂ അങ്ങോ​ട്ടു​ത​ന്നെ എടു​ക്കൂ. എനി​ക്ക് ആ കു​ട്ടി​യെ വലിയ വാ​ത്സ​ല്യ​മാ​ണു്.’

‘ആരെ​യാ​ണ് പറ​യു​ന്ന​തു?’ അപ​രി​ചി​തൻ കല്പി​ച്ചു ചോ​ദി​ച്ചു.

‘എന്ത്! ഞങ്ങ​ളു​ടെ കൊ​സെ​ത്തു് കു​ട്ടി! അവളെ നി​ങ്ങൾ കൊ​ണ്ടു​പോ​വാൻ ആലോ​ചി​ക്കു​ക​യ​ല്ലേ? ശരി, ഞാൻ തു​റ​ന്നു പറയാം; നി​ങ്ങൾ ഒരു സത്യ​വാ​നാ​ണെ​ന്ന​പോ​ലെ, ഞാൻ പര​മാർ​ഥം പറയാം, ഞാൻ അതിനു സമ്മ​തി​ക്കു​ക​യി​ല്ല എനി​ക്ക് ആ കു​ട്ടി​യെ കാ​ണാ​ഞ്ഞാൽ സു​ഖ​മി​ല്ല. ഞാ​നാ​ദ്യം കാ​ണു​മ്പോൾ അതു നന്നേ ഇത്തി​രി​യേ ഉള്ളൂ; അവൾ കാരണം ഞങ്ങൾ​ക്കു പണം ചെ​ല​വു​ണ്ടെ​ന്നു​ള്ള​തു വാ​സ്ത​വ​മാ​ണു്; അവൾ​ക്കു ചില കു​റ്റ​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ​യു​ണ്ടെ​ന്നു​ള്ള​തു് വാ​സ്ത​വ​മാ​ണു്. ഞങ്ങൾ പണ​ക്കാ​ര​ല്ലെ​ന്നു​ള്ള​തു വാ​സ്ത​വ​മാ​ണു്; അവ​ളു​ടെ ഒരു ദീ​ന​ത്തി​നു് എനി​ക്കു നാ​നൂ​റു ഫ്രാ​ങ്കി​നു​മീ​തെ മരു​ന്നു​ചെ​ല​വു വന്നു എന്നു​ള്ള​തു വാ​സ്ത​വ​മാ​ണ്! പക്ഷേ, ഈശ്വ​ര​ന്നു​വേ​ണ്ടി എന്തെ​ങ്കി​ലു​മൊ​ന്നു ചെ​യ്യ​ണ​മ​ല്ലോ. അവൾ​ക്ക് അച്ഛ​നി​ല്ല, അമ്മ​യു​മി​ല്ല. ഞാൻ അവളെ വളർ​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു. അവൾ​ക്കും എനി​ക്കും ഭക്ഷ​ണ​ത്തി​നു വേ​ണ്ട​തു് ഇവി​ടെ​യു​ണ്ടു്. വാ​സ്ത​വം പറ​ഞ്ഞാൽ, എനി​ക്ക് ആ കു​ട്ടി​യെ​പ്പ​റ്റി വളരെ വി​ചാ​ര​മു​ണ്ടു്. നമു​ക്ക് ഒരാ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച​ങ്ങോ​ട്ടു സ്നേ​ഹം തോ​ന്നി​പ്പോ​കു​ന്നു; ഞാൻ ഒരു​മാ​തി​രി വല്ലാ​ത്ത ജന്തു​വാ​ണു്, അതേ; ഞാൻ ആലോചന ചെ​യ്യാ​റി​ല്ല; എനി​ക്ക് ആ ചെ​റു​പെൺ​കു​ട്ടി​യെ സ്നേ​ഹ​മാ​ണു്; എന്റെ ഭാര്യ കുറെ അല്പ​ര​സ​ക്കാ​രി​യാ​ണെ​ങ്കി​ലും, അവൾ​ക്ക് ആ കു​ട്ടി​യു​ടെ മേൽ ഇഷ്ട​മാ​ണു്. നി​ങ്ങൾ കണ്ടി​ല്ലേ, അവൾ ഞങ്ങ​ളു​ടെ കു​ട്ടി​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ തന്നെ ഒരു കു​ട്ടി​യാ​ണു്. എനി​ക്ക​വൾ വീ​ട്ടി​ലൊ​ക്കെ ഓരോ​ന്നു കൊ​ഞ്ചി​പ്പ​റ​ഞ്ഞും​കൊ​ണ്ടു് അങ്ങ​നെ നട​ക്ക​ണം.’

ആ അപ​രി​ചി​തൻ തെ​നാർ​ദി​യെ​രെ സശ്ര​ദ്ധ​മാ​യി നോ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു ഹോ​ട്ട​ലു​ട​മ​സ്ഥൻ പി​ന്നേ​യും ആരം​ഭി​ച്ചു; ‘സേർ, ഞാൻ പറ​യു​ന്ന​തു് ക്ഷ​മി​ക്ക​ണം. ഒരാ​ളു​ടെ കു​ട്ടി​യെ ആരും വഴി​യെ​പ്പോ​കു​ന്ന ഒരാൾ​ക്ക് ഇങ്ങ​നെ​യ​ങ്ങോ​ട്ടു പി​ടി​ച്ചു കൊ​ടു​ക്കാ​റി​ല്ല. ഞാൻ പറ​യു​ന്ന​തു ശരി​യ​ല്ലേ? എങ്കി​ലും—നി​ങ്ങൾ സമ്പ​ന്ന​നാ​ണു്; നി​ങ്ങ​ളെ കണ്ടാൽ ഒരു നല്ലാ​ളാ​ണ്—അവ​ളു​ടെ സു​ഖ​ത്തി​നാ​കു​ന്ന പക്ഷം, ഞാനതു പറ​യു​ന്നി​ല്ല. അത​റി​ഞ്ഞി​ട്ടു വേണം. നി​ങ്ങൾ​ക്കു മന​സ്സി​ലാ​യ​ല്ലോ; ഞാ​ന​വ​ളെ തന്ന​യ​ച്ച്, എന്റെ സുഖം ഞാൻ വേ​ണ്ടെ​ന്നു വെ​ക്ക​യാ​ണെ​ന്നു വെ​ച്ചാൽ, അവ​ളു​ടെ സ്ഥി​തി പി​ന്നെ എന്താ​വു​ന്നു എന്നെ​നി​ക്ക​റി​യ​ണം; അവളെ എന്റെ കണ്ണിൽ​നി​ന്നു തീരെ വി​ട്ടു​ക​ള​യു​വാൻ എനി​ക്കു മന​സ്സി​ല്ല; അവൾ ആരുടെ കൂ​ടെ​യാ​ണു് താ​മ​സി​ക്കു​ന്ന​തു് എന്നെ​നി​ക്ക​റി​യ​ണം— ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്ക് എനി​ക്ക​വ​ളെ പോയി കാ​ണാ​മ​ല്ലോ; തന്റെ വളർ​ത്ത​ച്ഛൻ ജീ​വി​ച്ചി​രി​പ്പു​ണ്ടെ​ന്നും തന്റെ കാ​ര്യ​ത്തിൽ ശ്ര​ദ്ധ​വെ​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നും അവൾ​ക്കും മന​സ്സി​ലാ​ക്കാ​മ​ല്ലോ. ചു​രു​ക്കി​പ്പ​റ​ഞ്ഞാൽ, ചെ​യ്യാൻ പാ​ടി​ല്ലാ​ത്ത ചി​ല​തു​ണ്ടു്. എനി​ക്കു നി​ങ്ങ​ളു​ടെ പേ​രു​കൂ​ടി അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. നി​ങ്ങൾ അവളെ കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​ക​യാ​ണെ​ങ്കിൽ ഞാൻ പറയും, അപ്പോൾ ആ വാ​ന​മ്പാ​ടി​പ്പ​ക്ഷി, അവൾ​ക്കെ​ന്തു​പ​റ്റി​യാ​വോ? ഒന്നു​മി​ല്ലെ​ങ്കിൽ ഒരു കട​ലാ​സ്സിൻ​ക​ഷ്ണ​മെ​ങ്കി​ലും കാണണം; നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാ​മ​ല്ലോ, ഒരു യാ​ത്രാ​നു​വാ​ദ​പ​ത്രം എന്ന നി​ല​യ്ക്കു, സാ​ര​മി​ല്ലാ​ത്ത എന്തെ​ങ്കി​ലും.’

അന്തഃ​ക​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ അങ്ങേ​യ​റ്റ​ത്തേ​ക്കു തു​ള​ഞ്ഞു​ചെ​ല്ലു​ന്ന​തെ​ന്നു പറ​യാ​റു​ള്ള ആ ഒരു സൂ​ക്ഷ്മ​നോ​ട്ട​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി അയാളെ നോ​ക്കി​പ്പ​ഠി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് അപ​രി​ചി​തൻ സഗൗ​ര​വ​വും ശക്തി​മ​ത്തു​മായ ഒരു സ്വ​ര​ത്തിൽ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘മൊ​സ്സ്യു തെ​നാർ​ദി​യെർ, പാ​രി​സ്സിൽ​നി​ന്നു് അഞ്ചു കാതം യാത്ര ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​നു് ആർ​ക്കും യാ​ത്രാ​നു​വാ​ദ​പ​ത്രം ആവ​ശ്യ​മി​ല്ല. ഞാൻ കൊ​സെ​ത്തി​നെ കൊ​ണ്ടു​പോ​വു​ക​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, ഞാ​ന​വ​ളെ കൊ​ണ്ടു​പോ​കും; അത്ര​ത​ന്നെ, തീർ​ന്നു. നി​ങ്ങൾ​ക്ക് എന്റെ പേ​ര​റി​യി​ല്ല. നി​ങ്ങൾ എന്റെ താ​മ​സ​സ്ഥ​ലം അറി​യി​ല്ല, അവൾ എവി​ടെ​യാ​ണെ​ന്നു നി​ങ്ങൾ​ക്കു മന​സ്സി​ലാ​വി​ല്ല; എന്ന​ല്ല, അവൾ ജീ​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നേ​ട​ത്തോ​ളം കാലം നി​ങ്ങൾ അവളെ കാ​ണു​ക​യേ അരു​തെ​ന്നാ​ണു് എന്റെ വി​ചാ​രം. അവ​ളു​ടെ കാൽ കെ​ട്ടി​യി​ടു​ന്ന ചരടു ഞാ​ന​റു​ത്തു കള​യു​ന്നു, അവൾ പോ​കു​ന്നു. ഇതി​ന്നു നി​ങ്ങൾ​ക്കി​ഷ്ട​മു​ണ്ടോ? ഉവ്വോ, ഇല്ല​യോ?’

പി​ശാ​ചു​ക്ക​ളെ​പ്പോ​ലെ, അതി​ബു​ദ്ധി​മാ​ന്മാ​രും തങ്ങ​ളെ​ക്കാൾ മീ​തെ​യു​ള്ള ഈശ്വ​ര​ന്റെ സാ​ന്നി​ധ്യം ചില അട​യാ​ള​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു മന​സ്സി​ലാ​ക്കാ​റു​ള്ള​തു​കൊ​ണ്ടു്, ഒരു വലിയ ശക്ത​നോ​ടു​കൂ​ടി​യാ​ണു് തനി​ക്കു പെ​രു​മാ​റേ​ണ്ട​തെ​ന്നു തെ​നാർ​ദി​യെ​ര​റി​ഞ്ഞു. അതു പെ​ട്ടെ​ന്നു​ദി​ച്ച ഒര​റി​വു​പോ​ലെ​യാ​ണു്; തന്റെ വ്യ​ക്ത​വും വി​വേ​ക​പൂർ​വ​വു​മായ പ്ര​ത്യുൽ​പ്പ​ന്ന​മ​തി​ത്വം​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ അതു മന​സ്സി​ലാ​ക്കി. തലേ​ദി​വ​സം രാ​ത്രി വണ്ടി​ക്കാ​രോ​ടു കൂ​ടി​യി​രു​ന്നു കു​ടി​ക്കു​ക​യും പു​ക​വ​ലി​ക്കു​ക​യും ആഭാ​സ​പ്പാ​ട്ടു​കൾ പാ​ടു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​നി​ട​യ്ക്ക്, ഉള്ള സമയം മു​ഴു​വ​നും അയാൾ ആ അപ​രി​ചി​ത​നെ കണ്ടു മന​സ്സി​ലാ​ക്കു​വാ​നും ഒരു പൂ​ച്ച​യെ​പ്പോ​ലെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കു​വാ​നും, ഒരു കണ​ക്കു​ശാ​സ്ത്ര​ജ്ഞ​നെ​പ്പോ​ലെ നോ​ക്കി​യ​റി​യു​വാ​നും ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചു. വെ​റു​തെ​യു​ള്ള രസ​ത്തി​നും സഹ​ജ​മായ ബു​ദ്ധി​വി​ശേ​ഷം​മൂ​ലം, രണ്ടു വി​ധ​ത്തി​ലും, അയാൾ ആ മനു​ഷ്യ​നെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കു​ക​യും, അങ്ങ​നെ ചെ​യ്യു​ന്ന​തിൽ തനി​ക്ക് എന്തോ ശമ്പ​ളം കി​ട്ടി​യി​ട്ടാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നു​മാ​ണു് അയാളെ ഉറ്റു​നി​ന്നു നോ​ക്കി​പ്പ​ഠി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. ആ മഞ്ഞ​ക്കു​പ്പാ​യ​ക്കാ​ര​ന്റെ ഒര​ന​ക്ക​മെ​ങ്കി​ലും, ഒരാം​ഗ്യ​മെ​ങ്കി​ലും അയാൾ കാ​ണാ​തി​രു​ന്നി​ട്ടി​ല്ല. ആ അപ​രി​ചി​തൻ തനി​ക്കു കൊ​സെ​ത്തോ​ടു​ള്ള താൽ​പ്പ​ര്യം അത്ര വ്യ​ക്ത​മാ​യി പു​റ​ത്തു കാ​ണി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പു​ത​ന്നെ, അയാ​ളു​ടെ വര​വി​ന്റെ ഉദ്ദേ​ശ്യം തെ​നാർ​ദി​യെർ ഊഹി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു. ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്ക് ആ വയ​സ്സ​ന്റെ ആഴ​മേ​റിയ നോ​ട്ടം കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ​മേൽ വീ​ണ്ടും വീ​ണ്ടും മട​ങ്ങി​ച്ചെ​ന്നി​രു​ന്ന​തു് അയാൾ കണ്ടു​പി​ടി​ച്ചു. ഈ മനു​ഷ്യൻ ആരാ​ണു്? ഈ താൽ​പ്പ​ര്യ​ത്തി​നു കാ​ര​ണ​മെ​ന്തു? ഇത്ര​യും പണം കൈ​യി​ലു​ള്ള​പ്പോൾ, ഈ വല്ലാ​ത്ത വേ​ഷ​മെ​ന്തി​നു്? ഉത്ത​ര​മു​ണ്ടാ​ക്കാൻ കഴി​യാ​തെ അയാൾ പല​പ്പോ​ഴും സ്വയം ചോ​ദി​ച്ച​തും, അയാളെ ശു​ണ്ഠി​പി​ടി​പ്പി​ച്ച​തു​മായ ചോ​ദ്യം. രാ​ത്രി മു​ഴു​വ​നും അയാൾ ഇതു​ത​ന്നെ തി​രി​ച്ചും മറി​ച്ചും​വെ​ച്ചാ​ലോ​ചി​ച്ചു. അയാൾ കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ അച്ഛ​നാ​വാൻ വയ്യാ. അയാൾ അവ​ളു​ടെ മു​ത്ത​ച്ഛ​നാ​വു​മോ? എന്നാൽ എന്തു​കൊ​ണ്ടു് ഉടൻ​ത​ന്നെ അത​റി​യി​ച്ചി​ല്ല: ഒരാൾ​ക്ക് ഒര​ധി​കാ​രം കൈ​യി​ലു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ, അയാൾ പു​റ​ത്തു കാ​ണി​ക്കും. ഈ മനു​ഷ്യ​ന്നു കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ മേൽ യാ​തൊ​ര​ധി​കാ​ര​വു​മി​ല്ല; എന്നാൽ​പ്പി​ന്നെ ഇതെ​ന്താ​യി​രി​ക്കും? തെ​നാർ​ദി​യെർ ഊഹ​പ​ര​മ്പ​ര​യിൽ ആണ്ടു​പോ​യി. എല്ലാ​റ്റി​ന്റേ​യും ഒരാ​കൃ​തി അയാൾ​ക്കു കി​ട്ടു​ന്നു​ണ്ടു്; ഒന്നും നല്ല​വ​ണ്ണം മന​സ്സി​ലാ​കു​ന്നി​ല്ല. അത​ങ്ങ​നെ​യി​രി​ക്ക​ട്ടെ, ആ മനു​ഷ്യ​നു​മാ​യി സം​സാ​രി​ച്ചു​നോ​ക്കി​യ​തിൽ എന്തോ ഒരു ഗൂ​ഢ​സം​ഗ​തി ഇതി​ലു​ണ്ടെ​ന്നും, വെ​ളി​ച്ച​ത്തു​വ​രാ​തി​രി​ക്കു​ന്ന​തിൽ അയാൾ​ക്ക് എന്തോ ഉദ്ദേ​ശ്യ​മു​ണ്ടെ​ന്നു​മു​ള്ള നി​ശ്ച​യം തെ​നാർ​ദി​യെർ​ക്കു ബല​പ്പെ​ട്ടു; ആ അപ​രി​ചി​ത​ന്റെ വ്യ​ക്ത​വും ദൃ​ഢ​വു​മായ മറു​പ​ടി​യിൽ​നി​ന്നു്, ആ ഗൂ​ഢ​മ​നു​ഷ്യൻ ഏതാ​ണ്ടു വെ​റു​തെ ഒരു ഗൂ​ഢ​നി​ല​യിൽ നി​ല്ക്കു​ന്ന​താ​ണെ​ന്നു കണ്ട​പ്പോൾ, തന്റെ ഭാ​ഗ​ത്തി​നു വലിയ ശക്തി​യ​ല്ലെ​ന്നു് അയാൾ​ക്കു ബോ​ധ്യ​മാ​യി. അങ്ങ​നെ​യൊ​ന്നു് അയാൾ കരു​തി​യി​ട്ടി​ല്ല. അയാൾ ഊഹി​ച്ചു​വെ​ച്ചി​രു​ന്ന​തൊ​ക്കെ പറ​പ​റ​ന്നു. അയാൾ ആലോ​ച​ന​ക​ളെ വീ​ണ്ടും പി​ടി​ച്ചു​കൂ​ട്ടി. ഒരു ക്ഷ​ണ​നേ​രം​കൊ​ണ്ടു് എല്ലാം ഒന്നു തൂ​ക്കി​നോ​ക്കി. ഒരു നോ​ട്ട​ത്തിൽ കാ​ര്യ​മെ​ടു​ക്കു​ന്ന​വ​രു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ ഒരാ​ളാ​ണു് തെ​നാർ​ദി​യെർ. നേ​രി​ട്ടു​ത​ന്നെ അടു​ത്തു ചെ​ല്ലു​ക​യും, അതു ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ കഴി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യേ​ണ്ട സമയം അടു​ത്തു​പോ​യി എന്നു് അയാൾ തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്തി. വലിയ നേ​താ​ക്ക​ന്മാർ തങ്ങൾ​ക്കു മാ​ത്ര​മേ കണ്ട​റി​യാൻ കഴിയു എന്നു് അവർ​ക്ക​റി​വു​ള്ള ആ വേണ്ട സമ​യ​ത്തു്, ചെ​യ്യാ​റു​ള്ള​തെ​ന്തോ അതയാൾ ചെ​യ്തു; തന്റെ പീ​ര​ങ്കി​നി​ര​യു​ടെ മു​ഖ​മൂ​ടി അയാൾ പെ​ട്ടെ​ന്നു നീ​ക്കി​യി​ട്ടു.

‘സേർ,’ അയാൾ പറ​ഞ്ഞു, ‘ആയി​ര​ത്ത​ഞ്ഞൂ​റു ഫ്രാ​ങ്ക് എനി​ക്കി​പ്പോൾ ആവ​ശ്യ​മു​ണ്ടു്.’

ആ അപ​രി​ചി​തൻ തന്റെ പാർ​ശ്വ​ഭാ​ഗ​ത്തു​ള്ള കു​പ്പാ​യ​ക്കീ​ശ​യിൽ​നി​ന്നു കറു​ത്ത തോൽ​കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഒരു പഴയ പോ​ക്ക​റ്റു​പു​സ്ത​ക​മെ​ടു​ത്തു തു​റ​ന്നു മൂ​ന്നു നോ​ട്ടു​കൾ പു​റ​ത്തേ​ക്കെ​ടു​ത്തു. മേ​ശ​പ്പു​റ​ത്തു വെ​ച്ചു. എന്നി​ട്ടു തന്റെ കൂ​റ്റൻ തള്ള​വി​രൽ ആ നോ​ട്ടു​കൾ​ക്കു മീ​തെ​വെ​ച്ചു. ഹോ​ട്ട​ല്ക്കാ​ര​നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: ‘പോയി കൊ​സെ​ത്തി​നെ കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​രൂ.’

ഈ സംഭവം നട​ക്കു​മ്പോൾ, കൊ​സെ​ത്തു് എന്തു ചെ​യ്തി​രു​ന്നു?

ഉണർ​ന്ന ഉടനെ കൊ​സെ​ത്തു് തന്റെ പാ​പ്പാ​സ്സെ​ടു​പ്പാൻ ഓടി. അതിൽ അവൾ ആ സ്വർ​ണ​നാ​ണ്യം കണ്ടു. അതു നെ​പ്പോ​ളി​യൻ നാ​ണ്യ​മ​ല്ല; രാ​ജ​ത്വ​പു​നഃ​സ്ഥാ​പ​ന​ത്തി​നു ശേ​ഷ​മു​ള്ള ആ തി​ക​ച്ചും പു​തി​യ​തായ ഇരു​പ​തു ഫ്രാ​ങ്ക് നാ​ണ്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഒന്നാ​യി​രു​ന്നു അതു്; അതി​ന്റെ പു​റം​രൂ​പ​ത്തിൽ ലതാ​മാ​ല​യു​ടെ സ്ഥാ​ന​ത്തു മു​ടി​ക്കെ​ട്ടാ​ണു് കണ്ട​തു്. കൊ​സെ​ത്തു് അമ്പ​ര​ന്നു​പോ​യി. അവ​ളു​ടെ ഭാ​ഗ്യം അവളെ ലഹ​രി​പി​ടി​പ്പി​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങി. ഒരു സ്വർ​ണ​നാ​ണ്യ​മെ​ന്നാൽ എന്താ​ണെ​ന്നു് അവൾ​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ; അവൾ ഇതേ​വ​രെ അങ്ങ​നെ​യൊ​ന്നു കണ്ടി​ട്ടി​ല്ല; അതു താൻ മോ​ഷ്ടി​ച്ച​താ​ണെ​ന്ന​വി​ധം, അവൾ ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ കീ​ശ​യിൽ ഒളി​ച്ചു​വെ​ച്ചു. എങ്കി​ലും അതു തന്റെ​താ​ണെ​ന്നു അവൾ​ക്കു തോ​ന്നി; അതി​ന്റെ വര​വെ​വി​ടെ​നി​ന്നാ​ണെ​ന്നു് അവൾ ഊഹി​ച്ചു; പക്ഷേ, അവ​ളു​ടെ സന്തോ​ഷ​ത്തിൽ ഭയം നി​റ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. അവൾ​ക്കു സുഖം തോ​ന്നി; അതി​ല​ധി​കം അവ​ള​മ്പ​ര​ന്നു. അത്ര​യും വി​ല​പി​ടി​ച്ച​വ​യും ഭം​ഗി​യു​ള്ള​വ​യു​മായ വസ്തു​ക്കൾ വാ​സ്ത​വ​ങ്ങ​ളാ​യി തോ​ന്നി​യി​ല്ല. ആ കളി​പ്പാവ അവളെ പേ​ടി​പ്പെ​ടു​ത്തി; ആ സ്വർ​ണ​നാ​ണ്യം അവളെ പേ​ടി​പ്പെ​ടു​ത്തി. ഈ വി​ഭ​വ​ത്തി​നു മുൻ​പിൽ അവൾ അവ്യ​ക്ത​മാ​യി വി​റ​ച്ചു. ആ അപ​രി​ചി​തൻ മാ​ത്രം അവളെ പേ​ടി​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ല്ല. നേ​രെ​മ​റി​ച്ച്, അയാൾ അവളെ ധൈ​ര്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി. തലേ ദിവസം വൈ​കു​ന്നേ​രം മുതൽ അവ​ളു​ടെ എല്ലാ അമ്പ​ര​പ്പു​ക​ളു​ടേ​യും ഇട​യ്ക്ക്, ഉറ​ക്ക​ത്തിൽ​ക്കൂ​ടി​യും, അവൾ അത്ര​യും ദരി​ദ്ര​നും അത്ര​യും ദുഃ​ഖി​ത​നും അത്ര​യും ധനി​ക​നും അത്ര​യും ദയാ​ലു​വു​മാ​യി​ത്തോ​ന്നിയ ആ മനു​ഷ്യ​നെ​പ്പ​റ്റി​ത്ത​ന്നെ കു​ട്ടി​പ്രാ​യ​ത്തി​ലു​ള്ള ചെ​റു​മ​ന​സ്സു​കൊ​ണ്ടു് ആലോ​ചി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ആ നല്ലൊ​രാ​ളെ കാ​ട്ടിൽ​വെ​ച്ചു കണ്ട​മു​ത​ല്ക്ക് അവ​ളെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ക്കു​ന്ന സർ​വ​വും ഒന്നു നി​ല​മാ​റി. ആകാ​ശ​ത്തു​ള്ള ഏറ്റ​വും നി​സ്സാ​ര​മായ മീ​വൽ​പ്പ​ക്ഷി​യെ​ക്കാ​ളും കു​റ​ച്ചു മാ​ത്രം സു​ഖ​മ​നു​ഭ​വി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള കൊ​സെ​ത്തു് ഒര​മ്മ​യു​ടെ തണ​ലി​ലും ചി​റ​കി​നു​ള്ളി​ലും ചെ​ന്നു വി​ശ്ര​മം​കൊ​ള്ളുക എന്നു​വെ​ച്ചാൽ എന്താ​ണെ​ന്നു് ഒരി​ക്ക​ലും അറി​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല. കഴി​ഞ്ഞ അഞ്ചു കൊ​ല്ല​മാ​യി, എന്നു​വെ​ച്ചാൽ അവ​ളു​ടെ ഓർ​മ​യെ​ത്തു​ന്ന കാ​ലം​മു​ത​ല്ക്ക്, അവൾ തണു​ത്തു​വി​റ​യ്ക്കു​ക​യും പേ​ടി​ച്ചു തു​ള്ളു​ക​യും ചെ​യ്തു​കൊ​ണ്ടു കഴി​ഞ്ഞു. കഷ്ട​പ്പാ​ടി​ന്റെ മൂർ​ച്ച​കൂ​ടിയ കാ​റ്റാ​ടി​ക്കു മുൻ​പിൽ അവൾ തി​ക​ച്ചും നഗ്ന​യാ​യി കൊ​ണ്ടു​ത​ള്ള​പ്പെ​ട്ടു; ഇപ്പോൾ അവ​ളു​ടെ മേൽ ഉടു​പ്പാ​യി എന്നു തോ​ന്നി. മുൻ​പു് അവ​ളു​ടെ ആത്മാ​വു് തണു​ത്തി​രു​ന്ന​താ​യി തോ​ന്ന​പ്പെ​ട്ടു; ഇപ്പോൾ അതിനു ചൂടു തട്ടി. കൊ​സെ​ത്തി​നു തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ​യെ​പ്പ​റ്റി പേ​ടി​യി​ല്ലാ​താ​യി. അവൾ തനി​ച്ച​ല്ല എന്നു​വ​ന്നു; അവിടെ മറ്റൊ​രാൾ​കൂ​ടി​യു​ണ്ടു്.

അവൾ വേ​ഗ​ത്തിൽ രാ​വി​ല​ത്തെ പ്ര​വൃ​ത്തി​കൾ കഴി​ക്കൽ ആരം​ഭി​ച്ചു. അവ​ളു​ടെ പക്കൽ തലേ​ദി​വ​സം രാ​ത്രി വീ​ണു​പോയ പതി​ന​ഞ്ചു സൂ നാ​ണ്യ​മി​ട്ടി​രു​ന്ന അതേ കീ​ശ​യി​ലു​ള്ള ആ ലൂ​യി​നാ​ണ്യം അവ​ളു​ടെ ആലോ​ച​ന​ക​ളെ ഇട്ടു ഭ്ര​മി​പ്പി​ച്ചു അവൾ​ക്ക് അതു തൊടാൻ ധൈ​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല; പക്ഷേ, അതിനെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടു— വാ​സ്ത​വം പറ​യ​ണ​മെ​ന്നു വെ​ച്ചാൽ, നാവു തൂ​ക്കി​യി​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു് അതിനെ അവൾ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി—അവൾ ഒര​ഞ്ചു നി​മി​ഷ​നേ​രം ചെ​ല​വാ​ക്കി. കോ​ണി​പ്പ​ടി അടി​ക്കു​ന്ന​തി​നി​ട​യ്ക്ക് അവൾ അതു നിർ​ത്തി, തന്റെ ചൂലും ലോകം മു​ഴു​വ​നും മറ​ന്നു, കീ​ശ​യിൽ കി​ട​ന്നു തി​ള​ങ്ങു​ന്ന ആ നക്ഷ​ത്ര​ത്തെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു നോ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടു് അന​ങ്ങാ​തെ നി​ല്ക്കും.

ഇങ്ങ​നെ​യു​ള്ള ധ്യാ​ന​സ​മ​യ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നി​ലാ​ണു് തെ​നാർ​ദി​യെർ​സ്ത്രീ അവ​ളു​ടെ അടു​ക്ക​ലേ​ക്കു ചെ​ന്ന​തു്. ഭർ​ത്താ​വി​ന്റെ കല്പ​ന​പ്ര​കാ​രം കൊ​സെ​ത്തി​നെ തി​ര​ഞ്ഞു കൂ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​ചെ​ല്ലാ​നാ​യി​രു​ന്നു അവ​ളു​ടെ വരവു്. അതു​വ​രെ ഒരി​ക്ക​ലും ഉണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത ഒരു സംഭവം; അവൾ കൊ​സെ​ത്തി​നെ അടു​ക്കു​ക​യാ​വ​ട്ടേ, ശകാ​രി​ക്കു​ക​യാ​വ​ട്ടേ ചെ​യ്തി​ല്ല.

‘കൊ​സെ​ത്തു്,’ ഏതാ​ണ്ടു സൗ​മ്യ​മ​ട്ടിൽ അവൾ പറ​ഞ്ഞു: ‘വേ​ഗ​ത്തിൽ വരൂ.’

ഒരു നി​മി​ഷ​ത്തി​നു​ള്ളിൽ കൊ​സെ​ത്തു് മദ്യ​പാ​ന​സ്ഥ​ല​ത്തെ​ത്തി.

ആ അപ​രി​ചി​തൻ തന്റെ ഭാ​ണ്ഡം എടു​ത്തു കെ​ട്ട​ഴി​ച്ചു. ആ ഭാ​ണ്ഡ​ത്തിൽ രോ​മം​കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഒരു പു​റം​ഉ​ടു​പ്പും ഒരു ഉള്ളു​ടു​പ്പും തടി​ച്ച തു​ണി​കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഒരു ഉള്ള​ങ്കി​യും ഒരു കൈ​ലേ​സ്സും ഒര​ടി​പ്പാ​വാ​ട​യും രോ​മം​കൊ​ണ്ടു​ള്ള കീ​ഴ്ക്കാ​ലു​റ​ക​ളും പാ​പ്പാ​സ്സു​ക​ളും — എന്നു​വെ​ച്ചാൽ, ഏഴു​വ​യ​സ്സു​ള്ള പെൺ​കു​ട്ടി​ക്കു​വേ​ണ്ട എല്ലാ ഉടു​പ്പു​സാ​മാ​ന​ങ്ങ​ളും അതി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഒക്കെ​യും കറു​ത്ത​താ​ണു്.

‘എന്റെ കു​ട്ടി,’ ആ മനു​ഷ്യൻ പറ​ഞ്ഞു, ‘ഇതൊ​ക്കെ​യെ​ടു​ത്തു ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ ഉടു​പ്പി​ട്ടു വരൂ.’

നേരം പു​ലർ​ന്നു​തു​ട​ങ്ങി; അപ്പോൾ ഉമ്മ​റ​ത്തെ വാതിൽ തു​റ​ന്നു​തു​ട​ങ്ങിയ മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ​യി​ലെ നി​വാ​സി​കൾ, മോ​ശ​വേ​ഷ​ത്തിൽ ഒരു വൃ​ദ്ധ​നും ദുഃ​ഖ​ചി​ഹ്ന​മായ ഉടു​പ്പി​ട്ടു കൈയിൽ തു​ടു​ത്ത നി​റ​ത്തി​ലു​ള്ള ഒരു കളി​പ്പാ​വ​യെ​ടു​ത്തി​ട്ടു​ള്ള ഒരു ചെറിയ പെൺ​കു​ട്ടി​യും​കൂ​ടി പാ​രി​സ്സി​ലേ​ക്കു​ള്ള വഴി​യി​ലൂ​ടെ പോ​കു​ന്ന​തു കണ്ടു.അവർ ലി​വ്രി​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള തി​രി​വി​ലൂ​ടെ​യാ​ണു് പോ​യി​രു​ന്നു​തു്.

അവർ നമ്മു​ടെ ആ മനു​ഷ്യ​നും കൊ​സെ​ത്തു​മാ​യി​രു​ന്നു.

ആ മനു​ഷ്യ​നെ ആരും അറി​യു​ന്ന​വ​രി​ല്ല; കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ കീ​റ​ത്തു​ണി​വേ​ഷം പോ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു്, പലരും അവ​ളേ​യും കണ്ട​റി​ഞ്ഞി​ല്ല. കൊ​സെ​ത്തു് പോ​വു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ആരുടെ കൂടെ? അവൾ​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. എവി​ടേ​ക്ക്? അവൾ​ക്ക​റി​വി​ല്ല; തെ​നാർ​ദി​യെർ​ഹോ​ട്ടൽ വി​ട്ടു​പോ​വു​ക​യാ​ണെ​ന്നു മാ​ത്ര​മേ അവൾ​ക്ക​റി​വു​ള്ളു. അവ​ളോ​ടു് ആരും യാത്ര പറയാൻ നി​ന്നി​ല്ല; അവളും ആരോ​ടും യാത്ര പറയാൻ വി​ചാ​രി​ച്ചി​ല്ല.ആ വെ​റു​ത്തി​രു​ന്ന​തും വെ​റു​ക്കു​ന്ന​തു​മായ പ്ര​ദേ​ശം അവൾ വി​ടു​ക​യാ​ണു്.

അതേ​വ​രെ ഹൃദയം അമർ​ത്തി​ക്കെ​ട്ടി​യി​ട​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന പാ​വ​മായ സാ​ധു​ക്കു​ട്ടി!

കൊ​സെ​ത്തു് ഗൗ​ര​വ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി​യും, തന്റെ വലിയ കണ്ണു​കൾ നല്ല​വ​ണ്ണം തു​റ​ന്നു മി​ഴി​ച്ച് ആകാ​ശ​ത്തെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു നേ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടും കൂടെ നട​ന്നു. അവൾ ആ ലൂ​യി​നാ​ണ്യം തന്റെ പുതിയ ഉള്ളു​ടു​പ്പി​ന്റെ കീ​ശ​യി​ലി​ട്ടു. ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്ക് അവൾ കു​നി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി അതു കാണും; എന്നി​ട്ടു് അവൾ ആ നല്ല മനു​ഷ്യ​നെ നോ​ക്കി​ക്കാ​ണും. ദയാ​ലു​വായ ഈശ്വ​ര​ന്റെ അടു​ത്താ​ണു് താൻ എന്ന​പോ​ലെ അവൾ​ക്ക് എന്തോ ഒന്നു തോ​ന്നി.

മദാം തെ​നാർ​ദി​യെർ, തന്റെ പതി​വു​പോ​ലെ, ഭർ​ത്താ​വി​നെ ഇഷ്ടം​പോ​ലെ പ്ര​വർ​ത്തി​ക്കാൻ അനു​വ​ദി​ച്ചി​രു​ന്നു. വലു​തായ കാ​ര്യ​ങ്ങൾ ഉണ്ടാ​വു​മെ​ന്നു് അവൾ കരുതി. ആ മനു​ഷ്യ​നും കൊ​സെ​ത്തും പോ​യി​ട്ടു് ഒരു കാൽ​മ​ണി​ക്കൂർ നേരം തി​ക​ച്ചും തെ​നാർ​ദി​യെർ മി​ണ്ടാ​തി​രു​ന്നു; എന്നി​ട്ടു് അയാൾ അവളെ വി​ളി​ച്ച് ആ ആയി​ര​ത്ത​ഞ്ഞൂ​റു ഫ്രാ​ങ്ക് കാ​ണി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു.

‘ഇതേ ഉള്ളൂ?’ അവൾ പറ​ഞ്ഞു.

ഗൃ​ഹ​കാ​ര്യാ​ന്വേ​ഷ​ണം കയ്യേ​റ്റ മു​ത​ല്ക്ക് ഇന്നു് ഇദം​പ്ര​ഥ​മ​മാ​യി​ട്ടാ​ണു് എജ​മാ​ന​ന്റെ പ്ര​വൃ​ത്തി​കൾ അവൾ വി​മർ​ശി​ച്ച​തു്.

ആ അടി നല്ല കു​റി​ക്കു കൊ​ണ്ടു.

‘ശരി​യാ​ണു് പറ​ഞ്ഞ​തു്,’ അയാൾ പറ​ഞ്ഞു: ‘ഞാ​നൊ​രു വി​ഡ്ഢി​ത​ന്നെ. എന്റെ തൊ​പ്പി ഇങ്ങോ​ട്ടു തരൂ.’

അയാൾ മൂ​ന്നു ബാ​ങ്ക്നോ​ട്ടു​ക​ളും മട​ക്കി, തന്റെ കീ​ശ​യി​ലി​ട്ടു് ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ പാ​ഞ്ഞു; പക്ഷേ, അയാൾ​ക്കു പി​ഴ​ച്ചു. അയാൾ വല​ത്തോ​ട്ടു വെ​ച്ചു. അയാൾ ചോ​ദി​ച്ചു​നോ​ക്കി; ചില അയൽ​പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു​കാർ വീ​ണ്ടും വഴി തി​രി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു; വാ​ന​മ്പാ​ടി​പ്പ​ക്ഷി​യും ആ മനു​ഷ്യ​നും ലി​വ്രി​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള തി​രി​വി​ലൂ​ടെ​യാ​ണു് പോ​കു​ന്ന​തു കണ്ട​തു്. അയാൾ അങ്ങോ​ട്ടു തി​രി​ച്ചു; ഇങ്ങ​നെ സ്വയം സം​സാ​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ നട​ന്നു; ‘ആ മനു​ഷ്യൻ നി​ശ്ച​യ​മാ​യും മഞ്ഞ​യു​ടു​പ്പി​ട്ട ഒരു കോ​ടീ​ശ്വ​ര​നാ​ണു്; ഞാ​നൊ​രു ജന്തു​വും. ആദ്യം അയാൾ ഇരു​പ​തു സൂ കൊ​ടു​ത്തു. പി​ന്നെ അഞ്ചു ഫ്ര​ങ്ക്, പി​ന്നെ അമ്പ​തു ഫ്രാ​ങ്ക്, പി​ന്നെ ആയി​ര​ത്ത​ഞ്ഞൂ​റു ഫ്രാ​ങ്ക്—ഒക്കെ ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ, ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ, അയാൾ പതി​ന​യ്യാ​യി​രം തരു​മാ​യി​രു​ന്നു. ആട്ടെ, ഞാ​ന​യാ​ളെ പി​ടി​ക്കും.’

എന്ന​ല്ല പി​ന്നെ, ആ കു​ട്ടി​ക്കു​ള്ള ഉടു​പ്പു് അയാൾ മുൻ​കൂ​ട്ടി ഭാ​ണ്ഡം കെ​ട്ടി കരു​തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു; ഇതൊ​ക്കെ അത്ഭു​ത​ക​ര​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു; ഇതി​ന്നു​ള്ളിൽ പല ഗൂഢ സം​ഗ​തി​ക​ളും മറ​ഞ്ഞു​കി​ട​പ്പു​ണ്ടു്. ഒരി​ക്കൽ പി​ടി​യിൽ​ക്കി​ട്ടി​യാൽ​പ്പി​ന്നെ, ആരും ഗൂ​ഢ​സം​ഗ​തി​ക​ളെ വി​ട്ടു​കൊ​ടു​ക്കാ​റി​ല്ല. ധന​വാ​ന്മാ​രു​ടെ ഗൂ​ഢ​കാ​ര്യ​ങ്ങൾ സ്വർ​ണ​നാ​ണ്യ​ങ്ങൾ ഒപ്പി​യെ​ടു​ക്കാ​നു​ള്ള സ്പ​ഞ്ചു​ക​ളാ​ണു്; അവയെ എങ്ങ​നെ​യാ​ണു് പി​ടി​ച്ച​മർ​ക്കേ​ണ്ട​തെ​ന്നു് മാ​ത്രം മന​സ്സി​ലാ​വ​ണം. ഈ വി​ചാ​ര​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം അയാ​ളു​ടെ തല​ച്ചോ​റി​ലൂ​ടെ ഒരു കൊ​ടു​ങ്കാ​റ്റു​പോ​ലെ അടി​ച്ചു​പാ​ഞ്ഞു. ‘ഞാ​നൊ​രു ജന്തു​വാ​ണു്,’ അയാൾ പറ​ഞ്ഞു.

മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ വി​ട്ടു ലി​വ്രി​യി​ലേ​ക്കു പോ​കു​ന്ന വഴി​ത്തി​രി​വി​ലെ​ത്തി​യാൽ, അതു വളരെ ദൂ​ര​ത്തോ​ളം മൈ​താ​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ പോ​കു​ന്ന​താ​യി കാണാം. അവിടെ ചെ​ന്നാൽ, ആ വയ​സ്സ​നേ​യും കു​ട്ടി​യേ​യും കാ​ണാ​തി​രി​ക്കി​ല്ലെ​ന്നു് അയാൾ കണ​ക്കാ​ക്കി. അയാൾ കണ്ണെ​ത്താ​വു​ന്നേ​ട​ത്തോ​ളം ദൂ​ര​ത്തേ​ക്ക് നോ​ക്കി; യാ​തൊ​ന്നും കണ്ടി​ല്ല. അയാൾ പി​ന്നേ​യും അന്വേ​ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി; യാ​തൊ​ന്നും കണ്ടി​ല്ല. അയാൾ പി​ന്നേ​യും അന്വേ​ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി, വെ​റു​തേ സമയം കള​ഞ്ഞു. ചില വഴി പോ​ക്കർ താൻ തി​രി​ഞ്ഞു​പോ​കു​ന്ന ആ വയ​സ്സ​നും കു​ട്ടി​യും​കൂ​ടി ഗാ​ങ്ങി​വ​ഴി​ക്കു​ള്ള കാ​ട്ടു​പ്ര​ദേ​ശ​ത്തേ​ക്കു പോയി എന്നു് അയാ​ളോ​ടു പറ​ഞ്ഞു. അയാൾ​ക്ക് ആ വഴി​ക്കു ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ നട​ന്നു.

അവർ വളരെ ദൂ​ര​ത്തെ​ത്തി​യി​രു​ന്നു; പക്ഷേ, ഒരു കു​ട്ടി പതു​ക്ക​യേ നട​ക്കൂ; അയാൾ വേ​ഗ​ത്തിൽ നട​ന്നു; പി​ന്നെ ആ പ്ര​ദേ​ശ​മെ​ല്ലാം അയാൾ​ക്കു നല്ല പരി​ച​യ​മു​ണ്ടു്.

പെ​ട്ടെ​ന്നു് അയാൾ നി​ന്നു, എന്തോ ഒരു പ്ര​ധാ​ന​കാ​ര്യം മറ​ന്നു​പോ​ക​യും പി​ന്നോ​ക്കം തന്നെ മട​ങ്ങി​പ്പോ​കാൻ തയ്യാ​റാ​കു​ക​യും ചെയ്ത ഒരാ​ളെ​പ്പോ​ലെ, നെ​റ്റി​ക്ക് ഒരടി അടി​ച്ചു.

‘ഞാൻ എന്റെ തോ​ക്കെ​ടു​ക്കേ​ണ്ട​താ​യി​രു​ന്നു,’ അയാൾ തന്ന​ത്താൻ പറ​ഞ്ഞു.

നമ്മൾ അറി​യാ​തെ നമു​ക്കു മുൻ​പി​ലൂ​ടെ ചി​ല​പ്പോൾ കട​ന്നു​പോ​ക​യും നമ്മൾ കാ​ണാ​തെ​ത​ന്നെ മറ​ഞ്ഞു​ക​ള​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന അങ്ങ​നെ ചില ഇരട്ട സ്വ​ഭാ​വ​ക്കാ​രു​ള്ള​വ​രിൽ ഒരാ​ളാ​ണു് തെ​നാർ​ദി​യെർ; ദൈ​വ​ഗ​തി അവ​രു​ടെ ഒരു ഭാഗം മാ​ത്ര​മേ വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​വൂ. ഇങ്ങ​നെ പകുതി വെ​ള്ള​ത്തിൽ മു​ങ്ങി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു​കൂ​ടു​വാ​നാ​ണു് പല​രു​ടേ​യും യോഗം. സമാ​ധാ​ന​പൂർ​വ​വും ക്ഷോ​ഭ​ര​ഹി​ത​വു​മായ ഒരു ഘട്ട​ത്തിൽ ആളുകൾ പറ​യു​ന്ന​വി​ധം​ത​ന്നെ ഒരു മര്യാ​ദ​ക്കാ​ര​നായ കച്ച​വ​ട​ക്കാ​ര​നോ, ഒരു കൊ​ള്ളാ​വു​ന്ന തറ​വാ​ട്ടു​കാ​ര​നോ ആക്കി​ത്തീർ​ക്കാൻ — ആയി​ത്തീ​രാൻ എന്നു ഞങ്ങൾ പറ​യു​ന്നി​ല്ല — വേ​ണ്ട​തെ​ല്ലാം തെ​നാർ​ദി​യെർ​ക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അതോ​ടൊ​പ്പം​ത​ന്നെ ചില സന്ദർ​ഭ​ങ്ങൾ വന്നാൽ, തന്റെ സ്വ​ഭാ​വ​ത്തി​ന​ടി​യിൽ കി​ട​ക്കു​ന്ന​തി​നെ മു​ക​ളി​ലേ​ക്കു വരു​ത്താൻ വേണ്ട ചില ക്ഷോ​ഭ​ങ്ങൾ തട്ടി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞാൽ, ഒരു തെ​മ്മാ​ടി​യാ​വാൻ വേണ്ട സാ​മാ​ന​ങ്ങ​ളും അയാ​ളിൽ​ത്ത​ന്നെ​യു​ണ്ടു്. ഒരു രാ​ക്ഷ​സ​ന്റെ ചില മട്ടു​ക​ളെ​ല്ലാ​മു​ള്ള ഒരു കച്ച​വ​ട​ക്കാ​ര​നാ​ണു് ആ മനു​ഷ്യൻ. തെ​നാർ​ദി​യെർ താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന ഗു​ഹ​യു​ടെ ഒരു മൂ​ല​യ്ക്കൽ ചെ​കു​ത്താൻ ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു പതു​ങ്ങി​ക്കൂ​ടു​ക​യും ഈ ഭയ​ങ്ക​ര​മായ അപൂർ​വ​സൃ​ഷ്ടി​ക്കു മുൻ​പിൽ അന്ധ​നാ​യി മനോ​രാ​ജ്യ​ത്തിൽ​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെ​യ്തി​രി​ക്ക​ണം.

കു​റ​ച്ചിട ആലോ​ചി​ച്ചു​നി​ന്ന​തി​നു​ശേ​ഷം, ‘ഹാ!’ അയാൾ വി​ചാ​രി​ച്ചു; ‘അവർ​ക്കി​പ്പോൾ പോവാൻ ഇട​കി​ട്ടി​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും.’

അങ്ങ​നെ, ഏതാ​ണ്ടൊ​രു​റ​പ്പോ​ടും ഒരു​കൂ​ട്ടം കാ​ട​പ്പ​ക്ഷി​ക​ളെ മണ​ത്ത​റി​ഞ്ഞു ചെ​ല്ലു​ന്ന ഒരു കു​റു​ക്ക​ന്റെ സാ​മർ​ഥ്യ​ത്തോ​ടും​കൂ​ടി അയാൾ ആ വഴിയേ ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ നട​ന്നു.

വാ​സ്ത​വം പറ​ഞ്ഞാൽ കു​ള​ങ്ങൾ വി​ട്ടു. ബെൽ​വ്യു​ന​ട​ക്കാ​വി​ന്റെ വല​ത്തു​വ​ശ​ത്തു​ള്ള ഒഴി​വു​സ്ഥ​ല​ത്തെ ഒരു ഗൂ​ഢ​മാർ​ഗ​ത്തി​ലൂ​ടെ കട​ന്നു, കു​ന്നി​നെ ഏതാ​ണ്ടു ചു​റ്റി​നി​ല്ക്കു​ന്ന​തും ഷേ​ലി​ലെ സന്ന്യാ​സി​മ​ഠം​വക പഴേ വെ​ള്ള​ച്ചാ​ലി​ന്റെ കമാ​ന​പ്പാ​ലം മൂ​ടി​യ​തു​മായ പു​ല്ക്ക​ട്ട​വ​ഴി​യി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ, കു​റ്റി​ക്കാ​ടി​നു മു​ക​ളി​ലൂ​ടെ, അത്ര​യു​മ​ധി​കം ഊഹാ​പോ​ഹ​ങ്ങ​ളെ താൻ കെ​ട്ടി​യു​ണ്ടാ​ക്കി​യ​തേ​തി​ന്മേ​ലോ ആ തൊ​പ്പി അയാൾ കണ്ടെ​ത്തി: അതു് ആ മനു​ഷ്യ​ന്റെ​യാ​യി​രു​ന്നു. കു​റ്റി​ക്കാ​ടു വളരെ ഉയർ​ന്ന​ത​ല്ല. ആ മനു​ഷ്യ​നും കൊ​സെ​ത്തും​കൂ​ടി അവിടെ ഇരി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നു തെ​നാർ​ദി​യെർ​ക്കു മന​സ്സി​ലാ​യി. ഉയ​ര​ക്കു​റ​വു​കൊ​ണ്ടു് കു​ട്ടി​യെ കാ​ണാ​നി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു; പക്ഷേ, ആ കളി​പ്പാ​വ​യു​ടെ തല അവിടെ നി​ന്നാൽ കാണാം.

തെ​നാർ​ദി​യെർ​ക്ക് അബ​ദ്ധം പറ്റി​യി​ട്ടി​ല്ല. ആ മനു​ഷ്യൻ അവിടെ ഇരു​ന്നു കൊ​സെ​ത്തി​നു് അല്പം വി​ശ്ര​മി​ക്കാൻ ഇട​കൊ​ടു​ക്കു​ക​യാ​ണു്. ഹോ​ട്ട​ലു​ട​മ​സ്ഥൻ കു​റ്റി​ക്കാ​ടൊ​ന്നു ചു​റ്റി​വെ​ച്ചു. താൻ അന്വേ​ഷി​ച്ചു നട​ന്നി​രു​ന്ന​വ​രു​ടെ മുൻ​പിൽ പെ​ട്ടെ​ന്നു ചെ​ന്നു പ്ര​ത്യ​ക്ഷീ​ഭ​വി​ച്ചു.

‘ക്ഷ​മി​ക്ക​ണം, സേർ, എനി​ക്കു മാ​പ്പു തരണം.’ ശ്വാ​സം കി​ട്ടാ​തെ അയാൾ പറ​ഞ്ഞു. ‘ഇതാ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ആയി​ര​ത്ത​ഞ്ഞൂ​റു ഫ്രാ​ങ്ക്.’

ഇങ്ങ​നെ പറ​ഞ്ഞ് അയാൾ ആ മൂ​ന്നു നോ​ട്ടു​ക​ളും ആ അപ​രി​ചി​ത​ന്റെ കൈയിൽ വെ​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു.

ആ മനു​ഷ്യൻ തല പൊ​ന്തി​ച്ചു​നോ​ക്കി.

‘എന്താ ഇതി​ന്റെ അർഥം?’

തെ​നാർ​ദി​യെർ ബഹു​മാ​ന​പൂർ​വ​മാ​യി പറ​ഞ്ഞു: ‘ഇതി​ന്റെ അർഥം, സേർ, ഞാൻ കൊ​സെ​ത്തി​നെ തി​രി​കെ കൊ​ണ്ടു​പോ​വും.’

കൊ​സെ​ത്തു് ചൂളി, ആ വയ​സ്സ​നിൽ പറ്റി​ച്ചേർ​ന്നു.

തെ​നാർ​ദി​യെ​രു​ടെ കണ്ണു​കൾ​ക്ക​ടി​യി​ലേ​ക്കു സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​നോ​ക്കി, ഓരോ വാ​ക്കും വ്യ​ക്ത​മാ​വും​വ​ണ്ണം അയാൾ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘നി​ങ്ങൾ കൊ​സെ​ത്തി​നെ തി​രി​കെ കൊ​ണ്ടു​പോ​വാൻ ഭാ​വി​ക്കു​ന്നു​വോ?’

‘ഉവ്വു്: സേർ, ഞാൻ ഭാ​വി​ക്കു​ന്നു. ഞാൻ നി​ങ്ങ​ളോ​ടു പറയാം: ഞാൻ കാ​ര്യ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി ആലോ​ചി​ച്ചു. വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ അവളെ നി​ങ്ങൾ​ക്കു തരാൻ എനി​ക്ക​ധി​കാ​ര​മി​ല്ല. നി​ങ്ങൾ കണ്ടു​വ​ല്ലോ, ഞാ​നൊ​രു മര്യാ​ദ​ക്കാ​ര​നാ​ണു്; ഈ കു​ട്ടി എന്റെ​യ​ല്ല; അവൾ അവ​ളു​ടെ അമ്മ​യു​ടേ​താ​ണു്. അവ​ളു​ടെ അമ്മ​യാ​ണു് അവളെ എനി​ക്കേ​ല്പി​ച്ചു​ത​ന്ന​തു്: അവ​ളു​ടെ അമ്മ​യ്ക്കു മാ​ത്ര​മേ എനി​ക്കി​വ​ളെ കൊ​ടു​പ്പാൻ നി​വൃ​ത്തി​യു​ള്ളൂ. അവ​ളു​ടെ അമ്മ മരി​ച്ചു​പോ​യി എന്നു നി​ങ്ങൾ പറ​യു​മാ​യി​രി​ക്കാം. നല്ല​തു്: അങ്ങ​നെ​യാ​ണെ​ങ്കിൽ, അവ​ളു​ടെ അമ്മ ഈ എഴു​ത്തു തരു​ന്നാൾ​വ​ശം എന്റെ മകളെ ഏല്പി​ക്ക​ണം എന്നർ​ഥ​ത്തിൽ എഴുതി ഒപ്പി​ട്ട ഒരു കു​റി​പ്പു് ആർ തരു​ന്നു​വോ ആ ആൾ​ക്കു മാ​ത്ര​മേ എനി​ക്കു കു​ട്ടി​യെ കൊ​ടു​പ്പാൻ പാ​ടു​ള്ളൂ; മന​സ്സി​ലാ​യ​ല്ലോ.’

ആ മനു​ഷ്യൻ മറു​പ​ടി​യൊ​ന്നും പറ​യാ​തെ, തന്റെ കു​പ്പാ​യ​ക്കീ​ശ​യിൽ തപ്പി, ബാ​ങ്കു​നോ​ട്ടു​ക​ളു​ള്ള നോ​ട്ടു​പു​സ്ത​കം വീ​ണ്ടും പു​റ​ത്തേ​ക്കു വരു​ന്ന​തു തെ​നാർ​ദി​യെർ നോ​ക്കി​ക്ക​ണ്ടു.

ഹോ​ട്ടൽ​ക്കാ​രൻ സന്തോ​ഷം​കൊ​ണ്ടു തു​ള്ളി.

‘അതേ!’ അയാൾ വി​ചാ​രി​ച്ചു; ഇക്കു​റി നല്ല​വ​ണ്ണം മു​റു​ക്കി​പ്പി​ടി​ക്ക​ണം; അയാൾ ഇനി​യും കൈ മട​ക്കാ​നു​ള്ള ശ്ര​മ​മാ​ണു്.’

നോ​ട്ടു​പു​സ്ത​കം തു​റ​ക്കു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പാ​യി വഴി​പോ​ക്കൻ നാ​ലു​പു​റ​വും ഒന്നോ​ടി​ച്ചു​നോ​ക്കി; അവി​ടെ​യെ​ങ്ങും ആളി​ല്ല; കാ​ട്ടു​പു​റ​ത്താ​വ​ട്ടേ വയ​ലി​ലാ​വ​ട്ടേ ഒരു ജീ​വി​യെ​ങ്കി​ലും ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. ആ മനു​ഷ്യൻ ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി പു​സ്ത​കം തു​റ​ന്നു്, അതിൽ​നി​ന്നു്, തെ​നാർ​ദി​യെർ കരു​തി​യ​തു​പോ​ലെ ഒരു​പി​ടി നോ​ട്ടു​ക​ള​ല്ല, ഒരു വെറും കട​ലാ​സ്സു​ക​ഷ്ണം വലി​ച്ചെ​ടു​ത്തു; അതു മു​ഴു​ക്കെ നി​വർ​ത്തി, ഇങ്ങ​നെ പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു് ഹോ​ട്ടൽ​ക്കാ​ര​ന്റെ കൈയിൽ കൊ​ടു​ത്തു. ‘നി​ങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞ​തു ശരി​യാ​ണു്; വാ​യി​ക്കൂ!’

തെ​നാർ​ദി​യെർ കട​ലാ​സ്സു് വാ​ങ്ങി വാ​യി​ച്ചു:—

‘എം., മാർ​ച്ച് 25, 1823

‘ഈ ഒപ്പു നി​ങ്ങൾ​ക്ക​റി​യാ​മ​ല്ലോ?’ ആ മനു​ഷ്യൻ തു​ടർ​ന്നു.

അതു് വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ ഫൻ​തീ​ന്റെ ഒപ്പു​ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു; തെ​നാർ​ദി​യെർ​ക്കു കണ്ട​പ്പോൾ മന​സ്സി​ലാ​യി.

ഉത്ത​ര​മൊ​ന്നും പറ​യാ​നി​ല്ല; അയാൾ​ക്കു രണ്ടു വല്ലാ​ത്ത അടി​പ​റ്റി—ആഗ്ര​ഹി​ച്ച കൈ​ക്കൂ​ലി കി​ട്ടി​യി​ല്ലെ​ന്നു് ഒരു മു​ഷി​ച്ചൽ; താൻ തി​ക​ച്ചും തല കു​ത്തി​പ്പോ​യി എന്നു് മറ്റൊ​ന്നു്. ആ മനു​ഷ്യൻ തു​ടർ​ന്നു: ‘ആ കട​ലാ​സ്സു് രശീ​തി​യാ​യി നി​ങ്ങൾ​ക്കു സൂ​ക്ഷി​ക്കാം.’

തെ​നാർ​ദി​യെർ തനിയെ പി​ന്നാ​ക്കം വാ​ങ്ങി​പ്പോ​യി.

‘ഈ ഒപ്പി​നു നല്ല ഛാ​യ​യു​ണ്ടു്.’ അയാൾ പല്ലി​നി​ട​യി​ലൂ​ടെ മു​ര​ണ്ടു; ‘ഏതാ​യാ​ലും അതു് പോ​ട്ടെ.’

ഒടു​വിൽ അയാൾ ഒരു പി​ട​ച്ചിൽ പി​ട​ഞ്ഞു.

‘സേർ, ശരി​യാ​ണു്.’ അയാൾ പറ​ഞ്ഞു, നി​ങ്ങ​ളാ​ണ​ല്ലോ അതിൽ പറ​യു​ന്നാൾ; പക്ഷേ, എനി​ക്കു കി​ട്ടാ​നു​ള്ള​തു് കി​ട്ട​ണം. എനി​ക്ക് ഒരു​പാ​ടു സംഖ്യ വരാ​നു​ണ്ടു്.

ആ മനു​ഷ്യൻ, തന്റെ പി​ഞ്ഞി​പ്പൊ​ളി​ഞ്ഞ കു​പ്പാ​യ​ക്കൈ​യിൽ​നി​ന്നു പൊടി തെ​റി​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു്, അവി​ടെ​നി​ന്നെ​ണീ​റ്റു.

‘മൊ​സ്സ്യു തെ​നാർ​ദി​യെർ, കഴി​ഞ്ഞ ജന​വ​രി​യിൽ, നി​ങ്ങൾ​ക്ക് ഒരു​നൂ​റ്റി​രു​പ​തു ഫ്രാ​ങ്ക് തരാ​നു​ണ്ടെ​ന്നു് അമ്മ കണ​ക്കാ​ക്കി. ഫി​ബ്ര​വ​രി​യിൽ നി​ങ്ങൾ അഞ്ഞൂ​റു ഫ്രാ​ങ്കി​നു രശീ​തി​യ​യ​ച്ചു; ഫി​ബ്രു​വ​രി ഒടു​വിൽ മു​ന്നൂ​റു ഫ്രാ​ങ്കും, മാർ​ച്ച് ആദ്യ​ത്തിൽ മു​ന്നൂ​റു ഫ്രാ​ങ്കും നി​ങ്ങൾ​ക്ക​യ​ച്ചു​കി​ട്ടി. അതി​നു​ശേ​ഷം ഒമ്പ​തു മാസം കഴി​ഞ്ഞു; അപ്പോൾ, ഒരു മാ​സ​ത്തി​നു നി​ശ്ച​യി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള പതി​ന​ഞ്ചു ഫ്രാ​ങ്ക് വീതം, നൂ​റ്റി​മു​പ്പ​ത്ത​ഞ്ചു ഫ്രാ​ങ്ക് നി​ങ്ങൾ​ക്കു കി​ട്ട​ണം. നൂറു ഫ്രാ​ങ്ക് നി​ങ്ങൾ​ക്ക് അധികം വര​വു​ണ്ടു്; അതു കഴി​ച്ചാൽ മു​പ്പ​ത്ത​ഞ്ചു ഫ്രാ​ങ്കാ​ണു് നി​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ള കടം. ഞാൻ നി​ങ്ങൾ​ക്ക് ആയി​ര​ത്ത​ഞ്ഞൂ​റു ഫ്രാ​ങ്ക് തന്നു​ക​ഴി​ഞ്ഞു.’

തെ​നാർ​ദി​യെ​രു​ടെ മനോ​വി​കാ​ര​ങ്ങൾ, കെ​ണി​യു​ടെ ഇരി​മ്പു​വാ​യ​യിൽ മൂ​ക്കു കു​ടു​ങ്ങി എന്നു കണ്ട ചെ​ന്നാ​യ​യ്ക്ക് ആ സമ​യ​ത്തു​ണ്ടാ​കാ​വു​ന്ന​വ​യാ​യി​രു​ന്നു.

‘എന്തൊ​രു ചെ​കു​ത്താ​നാ​ണു് ഈ മനു​ഷ്യൻ?’ അയാൾ വി​ചാ​രി​ച്ചു.

ചെ​ന്നായ കാ​ട്ടി​യേ​ക്കാ​വു​ന്ന​തു് അയാൾ ചെ​യ്തു; അയാൾ കു​ട​ഞ്ഞു. ഒരി​ക്കൽ അയാളെ ധൃ​ഷ്ടത ബാ​ധി​ച്ചു.

‘മൊ​സ്സ്യു, എനി​ക്കു നി​ങ്ങ​ളു​ടെ പേ​ര​റി​വി​ല്ല.’ അയാൾ ഉറ​പ്പി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു—ഈ സമ​യ​ത്തു് അയാ​ളു​ടെ ആദ​ര​വൊ​ക്കെ പമ്പ​ക​ട​ന്നു; ‘എനി​ക്ക് ആയിരം ക്രൗൺ [6] ഇപ്പോൾ തന്നി​ല്ലെ​ങ്കിൽ, കൊ​സെ​ത്തി​നെ ഞാൻ തി​രി​കെ കൊ​ണ്ടു​പോ​വും.

ആ അപ​രി​ചി​തൻ മന​സ്സാ​മാ​ധാ​ന​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി പറ​ഞ്ഞു: ‘വരൂ, കൊ​സെ​ത്തു്.’

അയാൾ ഇട​ത്തേ കൈ​കൊ​ണ്ടു് കൊ​സെ​ത്തി​നെ പി​ടി​ച്ചു; വല​ത്തേ കൈ​കൊ​ണ്ടു് നി​ല​ത്തു കി​ട​ന്നി​രു​ന്ന തന്റെ പൊ​ന്തൻ​വ​ടി എടു​ത്തു.

പൊ​ന്തൻ​വ​ടി​യു​ടെ വലു​പ്പ​വും ആ സ്ഥ​ല​ത്തി​ന്റെ ഏകാ​ന്ത​ത​യും തെ​നാർ​ദി​യെർ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു.

ഹോ​ട്ടൽ​ക്കാ​ര​നെ അവിടെ മി​ണ്ടാ​നും അന​ങ്ങാ​നും വയ്യാ​താ​ക്കി​യി​ട്ടു്, ആ മനു​ഷ്യൻ കാ​ട്ടി​ന്നു​ള്ളിൽ കട​ന്നു​മ​റ​ഞ്ഞു.

അവർ പോ​കു​ന്ന സമ​യ​ത്തു്, അല്പം ഉരു​ളി​ച്ച​യോ​ടു​കൂ​ടിയ ആ അപ​രി​ചി​ത​ന്റെ ചു​മ​ലു​ക​ളും നല്ല വലി​പ്പ​ത്തി​ലു​ള്ള മു​ഷ്ടി​ക​ളും തെ​നാർ​ദി​യെർ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു നോ​ക്കി​പ്പ​ഠി​ച്ചു.

എന്നി​ട്ടു് കണ്ണു​ക​ളെ തന്റെ മേ​ലേ​ക്കു​ത​ന്നെ തി​രി​ച്ചു​വ​രു​ത്തി അയാൾ അവയെ തന്റെ ക്ഷീ​ണി​ച്ച ഭു​ജ​ങ്ങ​ളി​ലും മെ​ലി​ഞ്ഞ കൈ​പ്പ​ട​ങ്ങ​ളി​ലും പതി​ച്ചു. ‘ഞാൻ പോ​കു​ന്ന​തു നാ​യാ​ട്ടി​നായ സ്ഥി​തി​ക്ക്, എന്റെ തോ​ക്കു കൊ​ണ്ടു​വ​രാൻ ആലോ​ചി​ക്കാ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ഞാൻ വല്ലാ​ത്ത വി​ഡ്ഢി​ത​ന്നെ​യാ​യി​രി​ക്ക​ണം,’ അയാൾ തന്ന​ത്താൻ പറ​ഞ്ഞു.

ഏതാ​യാ​ലും ഹോ​ട്ടൽ​ക്കാ​രൻ വി​ട്ടി​ല്ല.

‘അവ​നെ​വി​ടേ​ക്കു പോണു എന്നെ​നി​ക്ക​റി​യ​ണം.’ അയാൾ വി​ചാ​രി​ച്ചു; കു​റെ​ദൂ​രം വി​ട്ടു് അയാൾ അവ​രു​ടെ പി​ന്നാ​ലെ പു​റ​പ്പെ​ട്ടു. അയാ​ളു​ടെ കൈയിൽ രണ്ടെ​ണ്ണം കി​ട്ടി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്; ഫൻതീൻ എന്നൊ​പ്പി​ട്ട കട​ലാ​സ്സി​ന്റെ രൂ​പ​ത്തിൽ ഒരു നി​ന്ദാ​സ്തു​തി​യും, ആയി​ര​ത്ത​ഞ്ഞൂ​റു ഫ്രാ​ങ്കാ​കു​ന്ന ഒരു സമാ​ധാ​ന​വും

ആ മനു​ഷ്യൻ കൊ​സെ​ത്തി​നെ ലി​വ്രി​യും ബോ​ങ്ദി​യും കി​ട​ക്കു​ന്ന വഴി​ക്കു കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. മനോ​രാ​ജ്യ​വും മനഃ​കു​ണ്ഠി​ത​വും​കൊ​ണ്ടു താ​ഴ്‌​ന്നു​തൂ​ങ്ങിയ ശി​ര​സ്സോ​ടു​കൂ​ടിയ അയാൾ പതു​ക്കെ നട​ന്നു. മഴ​ക്കാ​ലം​കൊ​ണ്ടു് കാടു മെ​ലി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു; അതി​നാൽ ദൂ​ര​ത്തൂ​ടെ​യാ​ണു് നട​ന്നി​രു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും തെ​നാർ​ദി​യെർ അവരെ കണ്ണിൻ​മുൻ​പിൽ​നി​ന്നു വി​ട്ടി​ല്ല. ആ മനു​ഷ്യൻ ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്കു പി​ന്നാ​ലെ വല്ല​വ​രും പോ​രു​ന്നു​ണ്ടോ എന്നു് നോ​ക്കി​യി​രു​ന്നു. പെ​ട്ടെ​ന്നു് അയാൾ തെ​നാർ​ദി​യെ​രെ കണ്ടു. ഉട​നെ​ത്ത​ന്നെ അയാൾ കൊ​സെ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി കു​റ്റി​ക്കാ​ടി​നു​ള്ളി​ലേ​ക്കു കട​ന്നു; അവിടെ അവർ​ക്കു രണ്ടു​പേർ​ക്കും ഒളി​ക്കാ​മാ​യി​രു​ന്നു. ‘എന്റെ ചെ​കു​ത്താ​നേ!’ തെ​നാർ​ദി​യെർ പറ​ഞ്ഞു: അയാൾ നട​ത്ത​ത്തി​ന്റെ വേഗം ഇര​ട്ടി​യാ​ക്കി.

നി​ല​ത്തു​ള്ള ചെ​ടി​ക​ളു​ടെ ഇട​തൂർ​മ​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ​ക്കു കു​റേ​ക്കൂ​ടി അവ​രോ​ട​ടു​ത്തു നട​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നു. ആ മനു​ഷ്യൻ കു​റ്റി​ക്കാ​ടി​ന്റെ ഏറ്റ​വും ഇരു​ട്ട​ട​ഞ്ഞ ഭാ​ഗ​ത്തെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ, അയാൾ നേരെ പി​ന്നോ​ക്കം തി​രി​ഞ്ഞു. തെ​നാർ​ദി​യെർ മര​ക്കൊ​മ്പു​കൾ​ക്കി​ട​യിൽ ഒളി​ച്ചു​നോ​ക്കി​യ​തു് വെ​റു​തെ​യാ​ണു്; ആ അപ​രി​ചി​ത​ന്റെ കണ്ണിൽ നി​ന്നു് മറയാൻ അയാ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു കഴി​ഞ്ഞി​ല്ല. ആ മനു​ഷ്യൻ അസ്വ​സ്ഥ​മായ ഒരു നോ​ട്ടം നോ​ക്കി, പി​ന്നേ​യും തല പൊ​ന്തി​ച്ചു മുൻ​പോ​ട്ടു നട​ന്നു. ഹോ​ട്ടൽ​ക്കാ​രൻ പി​ന്നേ​യും പി​ന്നാ​ലെ കൂടി. ഇങ്ങ​നെ അവർ മു​ന്നൂ​റു നാ​നൂ​റ​ടി പോയി. പെ​ട്ടെ​ന്നു് ആ മനു​ഷ്യൻ ഒരി​ക്കൽ​ക്കൂ​ടി തി​രി​ഞ്ഞു; അയാൾ ഹോ​ട്ടൽ​ക്കാ​ര​നെ​ക​ണ്ടു. ഈ സമ​യ​ത്തെ അയാ​ളു​ടെ നോ​ട്ട​ത്തിൽ ഒരു പന്തി​യ​ല്ലാ​ത്ത ഭാ​വ​ഭേ​ദ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു; തെ​നാർ​ദി​യെർ ഇനി​യും മുൻ​പോ​ട്ടു പോ​യി​ട്ടു് ‘ആവ​ശ്യ​മി​ല്ലെ’ന്നു തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്തി. തെ​നാർ​ദി​യെർ തി​രി​ച്ചു​പോ​ന്നു.

ഴാങ് വാൽ​ഴാ​ങ് മരി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല.

വെ​ള്ള​ത്തിൽ വീണ സമ​യ​ത്തു്, അഥവാ തന്നെ​ത്താൻ വെ​ള്ള​ത്തി​ലേ​ക്കെ​റി​ഞ്ഞ സമ​യ​ത്തു്, നാം കണ്ട​തു​പോ​ലെ അയാ​ളു​ടെ കാ​ലി​ന്മേൽ ചങ്ങ​ല​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. അയാൾ വെ​ള്ള​ത്തി​ന​ടി​യി​ലൂ​ടെ, നങ്കൂ​ര​മി​ട്ടു നി​ല്ക്കു​ന്ന ഒരു കപ്പ​ലോ​ട​ടു​ത്തെ​ത്തു​ന്ന​തു​വ​രെ നീ​ന്തി. ആ കപ്പ​ലോ​ടു് ഒരു തോണി കൂ​ട്ടി​ക്കെ​ട്ടി​യി​രു​ന്നു; അയാൾ ആ തോ​ണി​യിൽ രാ​ത്രി​വ​രെ ഒളി​ച്ചു​കി​ട​ന്നു. രാ​ത്രി അയാൾ പി​ന്നേ​യും നീ​ന്തി, ബ്രാ​ങ് മു​ന​മ്പിൽ കു​റ​ച്ചു ദൂരെ ഒരി​ട​ത്തു ചെ​ന്നു കര​യ്ക്കേ​റി. പണ​ത്തി​ന്നു ദുർ​ഭി​ക്ഷ​മി​ല്ലാ​തി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ അവി​ടെ​വെ​ച്ച് ഉടു​പ്പു​മാ​റി. ബാ​ലാ​ഗ്വി​യെർ എന്ന​തി​ന​ടു​ത്ത് ആ കാ​ല​ങ്ങ​ളിൽ ചാ​ടി​പ്പോയ തട​വു​പു​ള്ളി​കൾ​ക്കു വേഷം മാ​റാ​നു​ള്ള ഒരു ചെ​റു​സ്ഥ​ല​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു—നല്ല സമ്പാ​ദ്യ​മു​ള്ള ഒരു പു​തു​ക്ക​ച്ച​വ​ടം എന്നി​ട്ടു തട​വിൽ​നി​ന്നു ചാടി പൊ​ല്ലീ​സ്സു​കാ​രു​ടെ അന്വേ​ഷ​ണ​ത്തിൽ നി​ന്നും സാ​മു​ദാ​യി​ക​മായ കഷ്ട​പ്പാ​ടിൽ​നി​ന്നും ഒഴി​ഞ്ഞു​ക​ള​യാൻ നോ​ക്കു​ന്ന എല്ലാ ദയ​നീ​യ​ന്മാ​രായ പു​ള്ളി​ക​ളേ​യും​പോ​ലെ, ഴാങ് വാൽ​ഴാ​ങ്ങും ആൾ​സ്സ​ഞ്ചാ​രം കു​റ​ഞ്ഞ​തും വള​ഞ്ഞു​തി​രി​ഞ്ഞു പോ​കു​ന്ന​തു​മായ ഒരു മാർ​ഗ​ത്തെ പി​ന്തു​ടർ​ന്നു. അയാൾ ആദ്യം ബൊ​സ്സെ​യ്ക്ക​ടു​ത്തു​ള്ള പ്രാ​ദോ​വിൽ ചെ​ന്നു പതു​ങ്ങി. എന്നി​ട്ടു് ബ്രി​യാ​ങ്സോ​ങ്ങി​ന​ടു​ത്തു ഗ്രാങ്-​വിയാറിനു നേരേ നട​ന്നു. അതു് അസ്വ​സ്ഥ​വും സം​ഭ്ര​മ​യു​ക്ത​വു​മായ ഒരോ​ട്ട​വു​മാ​യി​രു​ന്നു—പോയ വഴി​ക​ളൊ​ന്നും കണ്ടു​പി​ടി​ക്കാൻ കഴി​യാ​ത്ത ഒരു തു​ര​പ്പ​നെ​ലി​യു​ടെ പോ​ക്ക്. പി​ന്നീ​ടു് അയാൾ എയിൽ എത്തി​യ​താ​യ​റി​ഞ്ഞു; പി​ന്നെ പി​റ​ണീ​സ്സിൽ; പി​ന്നീ​ടു് പെ​റി​ങ്ങ്യു​വി​ന്റെ അയൽ​പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ. അങ്ങ​നെ അയാൾ പാ​രി​സ്സി​ലെ​ത്തി. നമ്മൾ ഇപ്പോൾ അയാളെ മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ​യിൽ​വെ​ച്ചും കണ്ടു​വ​ല്ലോ.

പാ​രി​സ്സി​ലെ​ത്തിയ ഉടനെ അയാ​ളു​ടെ ആദ്യ​ത്തെ ശ്രമം ആറേഴു വയ​സ്സു​ള്ള ഒരു പെൺ​കു​ട്ടി​ക്കു വേണ്ട ദുഃ​ഖോ​ചി​ത​മായ ഒരു​ടു​പ്പു വാ​ങ്ങു​ക​യാ​ണു്; പി​ന്നെ ഒരു താ​മ​സ​സ്ഥ​ലം ഏർ​പ്പാ​ടു ചെ​യ്തു. അതു കഴി​ഞ്ഞ് അയാൾ മോ​ങ്ഫെർ​മി​യെ​യി​ലേ​ക്കു വെ​ച്ച​ടി​ച്ചു. ഇതിനു മുൻ​പ​ത്തെ ഒളി​ച്ചു​ചാ​ട​ലിൽ അയാൾ അവി​ടെ​യ്ക്കോ അതി​ന്ന​ടു​ത്ത പ്ര​ദേ​ശ​ത്തെ​യ്ക്കോ ഉപാ​യ​ത്തിൽ ഒരു പോ​ക്കു പോ​യി​പ്പോ​ന്ന​തും, അതി​നെ​പ്പ​റ്റി ഭര​ണാ​ധി​കാ​രി​കൾ​ക്ക് എന്തോ അല്പം ഒരു സൂചന കി​ട്ടി​യ​തും വാ​യ​ന​ക്കാർ ഓർ​മി​ക്കു​മ​ല്ലോ.

ഏതാ​യാ​ലും അയാൾ മരി​ച്ചു​പോ​യി​യെ​ന്നു് ആളുകൾ കരുതി; ഇതു് അയാളെ ചു​റ്റി​യി​രു​ന്ന നി​ഗൂ​ഢ​ത​യെ ഒന്നു​കൂ​ടി വർ​ദ്ധി​പ്പി​ച്ചു. പാ​രി​സ്സിൽ​വെ​ച്ച് ഈ വിവരം രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രു​ന്ന ഒരു പത്രം അയാ​ളു​ടെ കൈ​യിൽ​പ്പെ​ട്ടു. അയാൾ​ക്ക് ഒരു ധൈ​ര്യ​വും വാ​സ്ത​വ​ത്തിൽ മരി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞാ​ല​ത്തെ​പ്പോ​ലെ സ്വ​സ്ഥ​ത​യും കി​ട്ടി.

കൊ​സെ​ത്തി​നെ തെ​നാർ​ദി​യെർ​മാ​രു​ടെ ഇറു​ക്കി​പ്പി​ടു​ത്ത​ത്തിൽ​നി​ന്നു വീ​ണ്ടെ​ടു​ത്ത ദി​വ​സം​ത​ന്നെ, വൈ​കു​ന്നേ​രം അയാൾ പാ​രി​സ്സിൽ ചെ​ന്നു. അയാൾ സന്ധ്യ​യ്ക്കു​ശേ​ഷം കു​ട്ടി​യോ​ടു​കൂ​ടി മോ​ങ്സോ വഴി​ക്ക് അവിടെ എത്തി. അവിടെ നി​ന്നു് അയാൾ ഒരു വണ്ടി പി​ടി​ച്ചു. നക്ഷ​ത്ര​ബം​ഗ്ലാ​വി​ന്റെ അടു​ത്ത പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു ചെ​ന്നു. അവിടെ അയാൾ വണ്ടി​യിൽ​നി​ന്നി​റ​ങ്ങി, വണ്ടി​ക്കാ​ര​ന്നു കൂലി കൊ​ടു​ത്തു. കൊ​സെ​ത്തി​ന്റെ കൈ പി​ടി​ച്ചു, രണ്ടു പേ​രും​കൂ​ടി, ഇരു​ട്ട​ത്തു് ഓർ​സി​നേ​യും ഗ്ലാ​സി​യ​റേ​യും കൂ​ട്ടി​ച്ചേർ​ക്കു​ന്ന ഏകാ​ന്ത​വീ​ഥി​ക​ളി​ലൂ​ടെ ഹൊ​പ്പി​ത്താൽ പ്ര​ദേ​ശ​ത്തേ​ക്കു നട​ന്നു.

കൊ​സെ​ത്തി​ന് അന്ന​ത്തെ ദിവസം അസാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു; അവളിൽ അതു പലേ വി​കാ​ര​ങ്ങ​ളും ഉദി​പ്പി​ച്ചു. ഒറ്റ​പ്പെ​ട്ടു​നി​ല്ക്കു​ന്ന ഹോ​ട്ട​ലു​ക​ളിൽ​നി​ന്നു് അപ്പ​വും പാൽ​ക്ക​ട്ടി​യും വാ​ങ്ങി അവർ വേ​ലി​ക്ക​രി​കി​ലി​രു​ന്നു കഴി​ച്ചു; ഇട​യ്ക്കി​ട​യ്ക്ക് വണ്ടി മാ​റി​ക്ക​യ​റി; ചു​രു​ക്കം വഴികൾ കാൽ​ന​ട​യാ​യി കട​ന്നു. അവൾ ഒന്നും ആവ​ലാ​തി പറ​ഞ്ഞി​ല്ല; പക്ഷേ, ക്ഷീ​ണി​ച്ചി​രു​ന്നു; നട​ക്കു​മ്പോൾ അവൾ തന്റെ കൈ​യി​ന്മേൽ അധി​ക​മ​ധി​കം തൂ​ങ്ങി​യി​രു​ന്ന​തിൽ​നി​ന്നു് അതു ഴാങ് വാൽ​ഴാ​ങ്ങി​നു മന​സ്സി​ലാ​യി. അയാൾ അവളെ പു​റ​ത്തേ​റ്റി. കാ​ത​റീ​നെ കൈ​യിൽ​നി​ന്നു വി​ടാ​തെ, കൊ​സെ​ത്തു് ഴാങ് വാൽ​ഴാ​ങ്ങി​ന്റെ ചു​മ​ലിൽ തല​വെ​ച്ച്, അവിടെ കി​ട​ന്നു​റ​ങ്ങി.