നി​രൂ​പ​ക​നും കവി​യു​മായ ശ്രീ. കെ. എസ്. നാ​രാ​യ​ണ​പി​ള്ള​യു​മാ​യി സം​സാ​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് ഞാൻ ശാ​സ്ത​മം​ഗ​ല​ത്തെ പ്ര​ധാ​ന​പ്പെ​ട്ട റോ​ഡി​ലൂ​ടെ നട​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു വർ​ഷ​ങ്ങൾ​ക്കു മുൻ​പു്. സം​ഭാ​ഷ​ണ​ത്തി​നി​ട​യിൽ ഞാൻ അദ്ദേ​ഹ​ത്തോ​ടു പറ​ഞ്ഞു പു​സ്ത​ക​ങ്ങൾ വാ​യി​ക്കു​ന്ന​തു ഉടനെ മറ​ക്കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു് പാ​രാ​യ​ണം അത്ര ഫല​പ്ര​ദ​മ​ല്ലെ​ന്നു്. അദ്ദേ​ഹം എന്നോ​ടു യോ​ജി​ച്ചി​ല്ല. വാ​യി​ക്കു​ന്ന​തി​ന്റെ ഒരംശം ഉപ​ബോ​ധ​മ​ന​സ്സിൽ തങ്ങു​മെ​ന്നു് നാ​രാ​യ​ണ​പി​ള്ള വാ​ദി​ച്ചു. ഇതിൽ നി​ന്നു വി​ഭി​ന്ന​വും ഒട്ടൊ​ക്കെ അവി​ശ്വ​സ​നീ​യ​വു​മായ മത​മാ​ണു് റ്റെ​ലി​കോം ഓഫീസർ ശ്രീ. വി. എസ്. ശി​വ​കു​മാ​റി​നു​ള്ള​തു്. ലോ​ക​സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ലെ ഉത്കൃ​ഷ്ട​ങ്ങ​ളായ കൃ​തി​ക​ളി​ലും ലകാങ്, ദെറിദ, ക്രി​സ്തേവ, ഈറി​ഗ​റേ (Luce Irigaray, b. 1932) ഏലൻ​സീ​സു (Helene Cixous, b. 1937) ഈ നവീന ചി​ന്ത​ക​രു​ടെ കൃ​തി​ക​ളി​ലും അവ​ഗാ​ഹ​മു​ള്ള അദ്ദേ​ഹം എന്നെ അറി​യി​ച്ച​തി​ങ്ങ​നെ: സാറ് വാ​യി​ക്കു​ന്ന​തെ​ല്ലാം അബോ​ധ​മ​ന​സ്സിൽ ചെ​ന്നി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഒരു മനോ​വി​ശ്ലേ​ഷ​കൻ വി​ചാ​രി​ച്ചാൽ അവ​യെ​ല്ലാം പു​റ​ത്തേ​ക്കു വരും. ഈ രണ്ടു​മ​ത​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും സാ​ധു​ത​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു് നമ്മ​ളി​പ്പോൾ പര്യാ​ലോ​ചന ചെ​യ്യേ​ണ്ട​തി​ല്ല. എന്റെ അനു​ഭ​വം മാ​ത്രം പറയാം. ഞാൻ ഉറൂബി ന്റെ

‘സു​ന്ദ​രി​ക​ളും സു​ന്ദ​ര​ന്മാ​രും’ എന്ന നോവൽ വാ​യി​ക്കു​ന്നു. കു​റ​ച്ചു ദി​വ​സ​ങ്ങൾ കഴി​യു​മ്പോൾ അതിലെ സം​ഭ​വ​വർ​ണ്ണ​ന​ക​ളും കഥാ​പാ​ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ സം​ഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ളും എന്റെ ഓർ​മ്മ​യിൽ നി​ന്നു് ഓടി​പ്പോ​കു​ന്നു. നോ​വ​ലി​ന്റെ കഥ പോലും ഞാൻ മറ​ക്കു​ന്നു. എങ്കി​ലും സൂ​ര്യൻ അസ്ത​മി​ച്ചു കഴി​ഞ്ഞാ​ലു​ള്ള അവ്യ​ക്ത​ശോഭ പോലെ, ‘നീ​ല​പൊ​ന്മാർ പക​ച്ചു​പൊ​ങ്ങി’ അപ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​യി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞാൽ ശൂ​ന്യാ​കാ​ശ​ത്തു് തങ്ങി​നി​ല്ക്കു​ന്ന ഇളം​നീല നി​റ​ത്തി​ന്റെ ശോ​ഭ​പോ​ലെ അവാ​ച്യ​മായ ഒര​നു​ഭൂ​തി എന്റെ ഹൃ​ദ​യാ​കാ​ശ​ത്തു് ഉണ്ടാ​യി​രി​ക്കും. ഇതു മാ​ത്ര​മേ വേ​ണ്ടൂ. ഇതു് വാ​യ​ന​ക്കാ​ര​നു് മാ​ന​സി​കോ​ന്ന​മ​നം ജനി​പ്പി​ക്കും. അതു​കൊ​ണ്ടു വി​സ്മ​രി​ക്ക​ലി​നു് അത്ര പ്രാ​ധാ​ന്യ​മി​ല്ല. സാ​ഹി​ത്യ സൃ​ഷ്ടി​ക​ളി​ലെ വാ​ക്കു​കൾ ഒരി​ക്ക​ലും വാ​ക്കു​ക​ളാ​യി നി​ല്ക്കു​ന്നി​ല്ല. അവ സ്വയം അപ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ങ്ങ​ളാ​വു​ക​യും ആവി​ഷ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ ഫലമായ അനു​ഭൂ​തി​വി​ശേ​ഷം വാ​യ​ന​ക്കാ​രിൽ അവ​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു.

ശ്രീ. എം. മു​കു​ന്ദ​ന്റെ ‘ഉക്കു​വ​മ്മ​യു​ടെ മകൻ’ എന്ന ചെ​റു​കഥ വാ​യി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ എനി​ക്കു് ഈ അനു​ഭൂ​തി​വി​ശേ​ഷ​മാ​ണു് ഉണ്ടാ​യ​തു്. പരീ​ക്ഷ​യ്ക്കു പോ​കാ​തെ റോഡിൽ നി​ന്നു് കര​യു​ന്ന ഒരു പാ​വ​പ്പെ​ട്ട പെൺ​കു​ട്ടി​യെ ഒരാ​ട്ടോ​റി​ക്ഷാ ഡ്രൈ​വർ വി​ദ​ഗ്ദ്ധ​മാ​യി കബ​ളി​പ്പി​ച്ചു് ഒരു​ത്ത​നു ലൈം​ഗി​ക​വേ​ഴ്ച​യ്ക്കാ​യി കൊ​ണ്ടു​പോ​യി കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​തി​നെ ആവി​ഷ്ക​രി​ക്കു​ന്ന ഈ ചെ​റു​കഥ കലാ​ശി​ല്പ​മാ​ണു്. കഥ ഞാൻ വാ​യി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടു് രണ്ടു ദി​വ​സ​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. അതി​ന്റെ വി​ശ​ദാം​ശ​ങ്ങൾ എന്റെ ഓർ​മ്മ​യി​ലി​ല്ല ഇപ്പോൾ. എങ്കി​ലും അതി​ന്റെ സാ​ക​ല്യാ​വ​സ്ഥ​യി​ലു​ള്ള അർ​ത്ഥം എന്റെ അന്ത​രം​ഗ​ത്തിൽ സൂ​ര്യ​ശോഭ ആവ​ഹി​ച്ചു നി​ല്ക്കു​ന്നു. ഓട്ടോ​റി​ക്ഷ​യി​ലു​ള്ള പെൺ​കു​ട്ടി യാ​ത്ര​യ്ക്കു സ്വ​പ്ന​സ​ന്നി​ഭ​മായ സ്ഥി​തി​വി​ശേ​ഷ​മു​ണ്ടു്. ആ കി​നാ​വി​ന്റെ മാ​ന്ത്രി​ക​ത്വം എന്റെ മന​സ്സി​ലും (കഥ ‘മാ​ധ്യ​മം’ വാർ​ഷി​ക​പ്പ​തി​പ്പിൽ).

ഉത്കൃ​ഷ്ട​മായ കഥ​യെ​ന്ന നി​ല​യി​ല​ല്ല ഞാൻ അമേ​രി​ക്കൻ സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​നായ ജോൺ ചീ​വ​റു​ടെ The Swimmer എന്ന കഥ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു് എഴു​തു​ന്ന​തു് (John Cheever 1912–1982) മാ​സ്റ്റർ പീസ് അല്ലെ​ങ്കി​ലും അസാ​ധാ​ര​ണ​ങ്ങ​ളായ പരി​തഃ​സ്ഥി​തി​ക​ളിൽ കഥാ​പാ​ത്ര​ങ്ങ​ളെ ആന​യി​ച്ചി​ട്ടു് സാ​ധാ​ര​ണ​ങ്ങ​ളായ മനു​ഷ്യ​ജീ​വി​താ​വ​സ്ഥ​ക​ളെ ഈ കഥാ​കാ​ര​നു് ചി​ത്രീ​ക​രി​ക്കാൻ കഴി​യു​മെ​ന്നു കാ​ണി​ക്കാ​നാ​ണു് എന്റെ യത്നം.

മെറിൽ ഒരു നീ​ന്തൽ​ക്കു​ള​ത്തി​ന​രി​കെ ഇരി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ആ ദേ​ശ​ത്തു് നീ​ന്തൽ​ക്കു​ള​ങ്ങ​ളു​ടെ ശൃം​ഖ​ല​ത​ന്നെ​യു​ണ്ടു്. ജലാ​ശ​യ​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യിൽ അത്ര ദൂ​ര​മി​ല്ലാ​ത്ത ഭൂ​വി​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളും. മെറിൽ വി​ചാ​രി​ച്ചു: ‘ജലാ​ശ​യ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ നീ​ന്തി നീ​ന്തി വീ​ട്ടിൽ ചെ​ന്നാ​ലെ​ന്തു്?’ ഓരോ നീ​ന്തൽ​ക്കു​ള​ത്തി​ലും നീ​ന്തി അക്ക​രെ​ച്ചെ​ന്നി​ട്ടു് മെറിൽ കു​റ​ച്ചു​ദൂ​രം നട​ക്കും. എന്നി​ട്ടു് അടു​ത്ത ജലാ​ശ​യ​ത്തി​ലേ​ക്കു ചാടി നീ​ന്തൽ നട​ത്തും. ഒരു കു​ള​ത്തിൽ നി​ന്നു കര​യി​ലേ​ക്കു കയറിയ മെ​റി​ലി​നോ​ടു് ഒരു സ്ത്രീ പറ​ഞ്ഞു: ‘താ​ങ്ക​ളു​ടെ ഭാ​ഗ്യ​ക്കേ​ടു​കൾ അറി​ഞ്ഞ​തിൽ ഞങ്ങൾ​ക്കു വല്ലാ​ത്ത ദുഃ​ഖ​മു​ണ്ടു്’

മെറിൽ: ‘എന്റെ ഭാ​ഗ്യ​ക്കേ​ടു​ക​ളോ? നി​ങ്ങൾ എന്തു​പ​റ​യു​ന്നു​വെ​ന്നു് എനി​ക്കു മന​സ്സി​ലാ​കു​ന്നി​ല്ല’

സ്ത്രീ: ‘താ​ങ്കൾ വീ​ടു​വി​റ്റെ​ന്നും താ​ങ്ക​ളു​ടെ പാ​വ​പ്പെ​ട്ട കു​ഞ്ഞു​ങ്ങൾ…’

മെറിൽ: ‘ഞാൻ വീ​ടു​വി​റ്റ​താ​യി ഓർ​മ്മി​ക്കു​ന്ന​തേ​യി​ല്ല. എന്റെ പെൺ​മ​ക്കൾ വീ​ട്ടി​ലു​ണ്ടു്’

പി​ന്നീ​ടു് പല കു​ള​ങ്ങ​ളും നീ​ന്തി​ക്ക​യ​റി മെറിൽ വീ​ട്ടി​ലെ​ത്തി. ആ സ്ഥലം ഇരു​ട്ടിൽ. എല്ലാ​വ​രും ഉറ​ങ്ങി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞോ? ഭാര്യ വല്ല​യി​ട​ത്തും പോയോ? പെൺ​കു​ട്ടി​കൾ അവ​ളോ​ടൊ​പ്പം പോയോ? അതോ മറ്റു വല്ല സ്ഥ​ല​ത്തേ​ക്കു​മാ​ണോ? കത​കു​കൾ പൂ​ട്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. വാ​തൽ​പ്പി​ടി​ക​ളി​ലെ തു​രു​മ്പ് അയാ​ളു​ടെ കൈയിൽ പറ്റി. അയാൾ ഉറ​ക്കെ വി​ളി​ച്ചു. വാ​തി​ലിൽ ഇടി​ച്ചു. തോ​ളു​കൊ​ണ്ടു് അതു തള്ളി​ത്തു​റ​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ച്ചു. ജന്ന​ലു​ക​ളിൽ​ക്കൂ​ടി മെറിൽ നോ​ക്കി. വീടു ശൂ​ന്യ​മാ​ണു് എന്നു് അയാൾ കണ്ടു.

മെ​റി​ലി​നെ​പ്പോ​ലെ​യു​ള്ള ആളുകൾ ലോ​ക​ത്തു് ഏറെ​യു​ണ്ടു്. സ്വാർ​ത്ഥ​ത്താൽ പ്രേ​രി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു് സ്വ​ന്തം സു​ഖ​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി മാ​ത്രം ജീ​വി​ക്കു​ന്ന​വർ. എപ്പോ​ഴും പൂ​ജാ​മു​റി​യിൽ കയ​റി​യി​രു​ന്നു പ്രാർ​ത്ഥി​ച്ചു കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന​വർ. വീ​ട്ടി​ലെ കാ​ര്യ​ങ്ങൾ അന്വേ​ഷി​ക്കാ​തെ പു​സ്ത​ക​ങ്ങൾ മാ​ത്രം വാ​യി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന എന്നെ​പ്പോ​ലെ​യു​ള്ള​വർ. ഇവ​രു​ടെ​യെ​ല്ലാം ജീ​വി​തം ദു​ര​ന്ത​പൂർ​ണ്ണ​മാ​കു​മെ​ന്നു ഭം​ഗ്യ​ന്ത​രേണ പറ​യു​ക​യാ​ണു് ചീവർ. ഊർ​ജ്ജ​സ്വ​ല​ത​യോ​ടെ എന്തെ​ല്ലാം പ്ര​വർ​ത്തി​ച്ചാ​ലും ഒടു​വിൽ മര​ണ​ത്തി​നു അഭി​മു​ഖീ​ഭ​വി​ച്ചു നിൽ​ക്കേ​ണ്ട​താ​യി വരു​മെ​ന്നും അഭി​വ്യ​ഞ്ജി​പ്പി​ക്കു​ക​യാ​വാം ഈ സാ​ഹി​ത്യ​കാ​രൻ.

അറു​പ​ത്തി​യ​ഞ്ചു് വർ​ഷ​ങ്ങൾ​ക്കു മുൻ​പു​ണ്ടായ ഒരു സം​ഭ​വ​മാ​ണി​തു്. ദേ​വി​കു​ള​ത്തു താൽ​കാ​ലി​ക​മാ​യി താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന ഞാൻ ഒരു സാ​യാ​ഹ്ന​ത്തിൽ ദേ​വി​കു​ളം കമ്മി​ഷ​ണ​റു​ടെ സൗ​ധ​ത്തി​നു ചു​റ്റു​മു​ള്ള ഓറ​ഞ്ച് തോ​ട്ട​ത്തിൽ ആല​സ്യ​ത്തോ​ടെ നട​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അങ്ങു ദൂരെ ആന​മു​ടി എന്നു പേ​രു​ള്ള കൊ​ടു​മു​ടി ശൂ​ന്യാ​കാ​ശ​ത്തെ പി​ളർ​ന്നു നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു കാണാം. അതി​ന്റെ താ​ഴ​ത്തെ തല​ങ്ങ​ളിൽ വെ​ള്ള​മേ​ഘ​ത്തു​ണ്ടു​കൾ മെ​ല്ലെ നീ​ങ്ങു​ന്നു​ണ്ടു്. ഉത്ത​ര​ക്ഷ​ണ​ത്തിൽ ഒരു സു​ന്ദ​രി​പ്പെൺ​കു​ട്ടി ഓറ​ഞ്ച് വൃ​ക്ഷ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇട​യി​ലൂ​ടെ ഓടു​ന്ന​തു ഞാൻ കണ്ടു. പാ​വാ​ട​യും ബ്ലൌ​സും വേഷം. സു​ന്ദ​രി​യാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്ക​ണം. തി​രി​ഞ്ഞോ​ടി​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് ആ മുഖം കാ​ണാ​നാ​യി​ല്ല. എങ്കി​ലും ശരീ​ര​ഭം​ഗി​യു​ള്ള​വർ​ക്കു മു​ഖ​കാ​ന്തി​യും കാ​ണു​മ​ല്ലോ. തീർ​ച്ച​യാ​യും ആ പെൺ​കു​ട്ടി മനോ​ഹ​ര​യാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്കും. പി​ന്നീ​ടു​ള്ള നി​ര​വ​ധി സാ​യാ​ഹ്ന​ങ്ങ​ളിൽ ഞാൻ ആ ഓറ​ഞ്ച് തോ​ട്ട​ത്തിൽ ചെ​ന്നു​നി​ന്നി​ട്ടു​ണ്ടു്. ജീ​വി​തം മധു​ര​ത​ര​മാ​ക്കു​ന്നു സൗ​ന്ദ​ര്യ​ദർ​ശ​നം എന്നു കവി പറ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ എനി​ക്കു പറയാൻ കഴി​ഞ്ഞി​ല്ല. അവളെ ഒരി​ക്കൽ​പ്പോ​ലും ഞാൻ പി​ന്നെ​ക്ക​ണ്ടി​ല്ല. വർ​ഷ​ങ്ങൾ കഴി​ഞ്ഞു. അര​ശ​താ​ബ്ദ​വും കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടു് സം​വ​ത്സ​ര​ങ്ങൾ കട​ന്നു​പോ​യി. അവൾ എം. എ. പരീ​ക്ഷ ജയി​ച്ചു. ലക്ച​റർ ആയി. പ്ര​ഫെ​സ​റാ​യി. ഒരി​ക്കൽ… ത്തെ കോ​ളേ​ജിൽ ഒരാളെ ഞാൻ അന്വേ​ഷി​ച്ചു ചെ​ന്ന​പ്പോൾ ആ കോ​ളേ​ജ​ധ്യാ​പിക നട​ന്നു​വ​രു​ന്ന​തു കണ്ടു. പൊ​ടു​ന്ന​നെ ഉണ്ടായ ഭീ​രു​ത്വ​ത്തെ പലാ​യ​നം ചെ​യ്യി​ച്ചി​ട്ടു് ഞാൻ അവ​രോ​ടു ധൈ​ര്യ​ത്തോ​ടെ പറ​ഞ്ഞു: “റ്റീ​ച്ചർ ദേ​വി​കു​ളും കമ്മി​ഷ​ണ​റാ​യി​രു​ന്ന… ന്റെ മക​ള​ല്ലേ? അറു​പ​ത്തി​യ​ഞ്ചു വർഷം മുൻ​പു് റ്റീ​ച്ചർ ബാ​ലി​ക​യാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾ ഓറ​ഞ്ച് മര​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇട​യി​ലൂ​ടെ ഓടി​യ​തു് ഞാൻ അദ്ഭു​ത​ത്തോ​ടെ നോ​ക്കി​നി​ന്നു. സമ​ത​ല​ത്തി​ലൂ​ടെ സു​ന്ദ​രി​പ്പെൺ​കു​ട്ടി ഓടി​യാൽ അതിൽ മനോ​ഹ​ര​മാ​യി ഒന്നു​മി​ല്ല. എന്നാൽ മര​ങ്ങൾ​ക്കി​ട​യി​ലൂ​ടെ വള​ഞ്ഞും പു​ള​ഞ്ഞും ബാലിക ഓടു​ന്ന​തു് ചേ​തോ​ഹ​ര​മായ കാ​ഴ്ച​യാ​ണു്”. അവർ​ക്കി​തു ഇഷ്ട​പ്പെ​ടു​മോ എന്നൊ​ന്നും ആലോ​ചി​ക്കാ​തെ​യാ​ണു് ഞാ​നി​ത്ര​യും പറ​ഞ്ഞ​തു്. പ്രാ​യം നല്കിയ വി​വേ​ക​വും സഹി​ഷ്ണു​ത​യും കാ​ണി​ച്ചു് ചി​രി​ച്ചി​ട്ടു് അവർ ആ പ്ര​ശംസ മറ്റൊ​രു പ്ര​ശം​സ​യാ​യി എനി​ക്കു തി​രി​ച്ചു​ത​ന്നു. “താ​ങ്ക​ളും അന്നു് ആകർ​ഷ​ക​ത്വ​മു​ള്ള ബാ​ല​നാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്ക​ണ​മ​ല്ലോ”. ഞങ്ങൾ യാത്ര പറ​ഞ്ഞു പി​രി​ഞ്ഞു.

ഞാൻ എത്ര​കാ​ല​മാ​യി ശ്രീ. ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണ​പു​രം കൃ​ഷ്ണൻ കു​ട്ടി​യു​ടെ കഥാ​മ​ണ്ഡ​ല​ത്തിൽ മര​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇട​യി​ലൂ​ടെ ഓടു​ന്ന കല​യെ​ന്ന സൗ​ന്ദ​ര്യ​ധാ​മ​ത്തെ കാണാൻ കൊ​തി​ച്ചു നി​ല്ക്കു​ന്നു! എന്റെ കൊതി വെ​റു​തേ. ഒരി​ക്കൽ​പ്പോ​ലും ആ സു​ന്ദ​ര​ദർ​ശ​നം എനി​ക്കു ലഭി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. ‘വേ​ഷ​പ്പ​കർ​ച്ച​കൾ’ എന്ന കഥ​യു​ടെ സ്ഥി​തി​യും അതു​ത​ന്നെ. വി​വാ​ഹി​ത​നായ ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നു പര​സ്ത്രീ​ബ​ന്ധം. അതു മറ​യ്ക്കാ​നാ​യി അയാൾ ഓഫീ​സി​ലു​ള്ള​വ​രോ​ടും ഭാ​ര്യ​യോ​ടും പരു​ഷ​മാ​യി പെ​രു​മാ​റു​ന്നു. രഹ​സ്യ​കാ​മു​കി ശല്യ​മാ​യ​പ്പോൾ അയാൾ വാ​ട​ക​ക്കൊ​ല​യാ​ളി​യെ ഏർ​പ്പാ​ടു ചെ​യ്യു​ന്നു അവ​ളു​ടെ കഥ​ക​ഴി​ക്കാൻ. ‘ജീ​നി​യ​സ്’ വേണ്ട. അതി​ന്റെ താ​ഴ​ത്തെ​ത്ത​ട്ടിൽ നി​ല്ക്കു​ന്ന ‘റ്റാ​ല​ന്റ്’ പോലും ഈ കഥാ​കാ​ര​നി​ല്ല. കഥാ​സാ​ഹി​ത്യം വി​ക​സി​ച്ച ഇക്കാ​ല​ത്തു് ഇങ്ങ​നെ​യൊ​രു കഥ​യെ​ഴു​ത​ണ​മെ​ങ്കിൽ വല്ലാ​ത്ത ചങ്കൂ​റ്റം ഉണ്ടാ​യാ​ലേ പറ്റൂ. നൂ​ത​ന​ങ്ങ​ളായ അനു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കും കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടു​ക​ളി​ലേ​ക്കും അനു​വാ​ച​ക​നെ നയി​ക്കാ​നാ​വാ​തെ വി​ശ്വാ​സ്യ​ത​യ്ക്കു ഭംഗം വരു​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു വാ​ക്യ​ങ്ങൾ എഴു​തി​വ​ച്ചാൽ അതു സാർ​ത്ഥ​ക​മായ പ്ര​വൃ​ത്തി​യാ​കു​മോ?

1. ചങ്ങ​മ്പുഴ മരി​ച്ച ദിവസം ഞാൻ വ്യ​ക്ത​മാ​യി ഓർ​മ്മി​ക്കു​ന്നു. മര​ണ​വാർ​ത്ത അറി​ഞ്ഞ​യു​ട​നെ ഞാൻ കണ്ട​തു അക്കാ​ല​ത്തു സെ​ക്ര​ട്ടേ​റി​യ​റ്റിൽ ഹെഡ് ട്രാൻ​സ്ലേ​റ്റ​റാ​യി​രു​ന്ന കെ. ദാ​മോ​ദ​ര​നെ​യാ​ണു്. ‘സാർ അറി​ഞ്ഞോ ചങ്ങ​മ്പുഴ കൃ​ഷ്ണ​പി​ള്ള മരി​ച്ചു’ എന്നു ഞാൻ അദ്ദേ​ഹ​ത്തോ​ടു പറ​ഞ്ഞു. ദാ​മോ​ദ​രൻ പണ്ഡി​ത​നും സഹൃ​ദ​യ​നും നോ​വ​ലി​സ്റ്റു​മാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും സി​നി​ക്കാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊ​ണ്ടു് ആ മര​ണ​വാർ​ത്ത അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ അത്ര​ക​ണ്ടു സ്പർ​ശി​ച്ചി​ല്ല എന്നെ​നി​ക്കു തോ​ന്നി. ഞാൻ ഇന്നാ​ലോ​ചി​ക്കു​ന്നു. ഞാൻ എന്തി​നാ​ണു് ചങ്ങ​മ്പു​ഴ​ക്ക​വി​ത​യെ ഇത്ര ആദ​രി​ക്കു​ന്ന​തു് ? ഇതി​നു് ഉത്ത​രം നല്ക​ണ​മെ​ങ്കിൽ ഇതി​നോ​ടു പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ത്തിൽ ബന്ധ​മി​ല്ലെ​ന്നു തോ​ന്നി​ക്കു​ന്ന ഒരു കാ​ര്യ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു പറ​യേ​ണ്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. മേരി വുൾ​സ്റ്റൻ ക്രാ​ഫ്റ്റ് (Mary Wollstonecraft, 1759–97) A Vindication of the Rights of Woman എന്ന പു​സ്ത​ക​മെ​ഴു​തി ഫെ​മി​നി​സ്റ്റ് എന്ന രാ​ഷ്ട്രാ​ന്ത​രീയ പ്ര​ശ​സ്തി ആർ​ജ്ജി​ച്ച മഹ​തി​യാ​ണു്. അവ​രു​ടെ ഭർ​ത്താ​വാ​യി​രു​ന്നു തത്ത്വ​ചി​ന്ത​ക​നും നോ​വ​ലി​സ്റ്റു​മാ​യി​രു​ന്ന വി​ല്യം ഗോ​ഡ്വിൻ (William Godwin, 1756–1836) ഇവ​രു​ടെ മകൾ മേരി യാണു് ഷെ​ല്ലി യുടെ ഭാ​ര്യ​യാ​യ​തു്. ഒരി​ക്കൽ കോൾ​റി​ജ്ജും ഹാ​സ്ലി​റ്റും നട​ന്നു​പോ​കു​മ്പോൾ കോൾ​റി​ജ്ജ് ഹാ​സി​ലി​റ്റി​നോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു മേരി വുൾ​സ്റ്റൻ​ക്രാ​ഫ്റ്റി​നെ കണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടോ​യെ​ന്നു്. താൻ ഒരി​ക്കൽ ഏതാ​നും നി​മി​ഷ​ങ്ങൾ മാ​ത്രം അവരെ കണ്ടു​വെ​ന്നു ഹാ​സ്ലി​റ്റ് കോൾ​റി​ജ്ജി​നെ അറി​യി​ച്ചു. ഗോ​ഡ്വിൻ ഏതോ ചില പ്ര​തി​കൂ​ല​ചി​ന്ത​കൾ ആവി​ഷ്ക​രി​ച്ച​പ്പോൾ മേരി നി​സ്സാ​ര​ങ്ങ​ളാ​ണു് അവ​യെ​ന്ന രീ​തി​യിൽ മറു​പ​ടി പറ​യു​ന്ന​തു താൻ കേ​ട്ടു​വെ​ന്നും ഹാ​സ്ലി​റ്റ് കോൾ​റി​ജ്ജി​നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു. അപ്പോൾ കോൾ​റി​ജ്ജ് പറ​യു​ക​യാ​യി വെറും ധി​ഷ​ണ​യു​ള്ള​വ​രിൽ ഭാ​വ​ന​യു​ള്ള​വർ അങ്ങ​നെ​യാ​ണു് ആധി​പ​ത്യം പു​ലർ​ത്തു​ന്ന​തെ​ന്നു്. (He asked me if I had ever seen Mary Wollstonecraft, and I said, I had once for a few moments and that she seemed to me to turn off Godwin’s objections to something she advanced with quite a playful, easy air. He replied that ‘this was only one instance of the ascendancy which people of imagination exercised over those of mere intellect’ (My first acquaintance with poets, William Hazlitt, Penguin Books, Selected Writings, Page 50). പ്ര​ജ്ഞാ​പ​ര​ത്വ​ത്തി​ന്റെ വി​ടർ​ന്ന ഫണ​ത്തിൽ ആഞ്ഞു ചവി​ട്ടിയ ഭാ​വ​ന​യു​ടെ ശ്യാ​മ​ള​പാ​ദ​ങ്ങ​ളാ​ണു് ചങ്ങ​മ്പു​ഴ​ക്ക​വി​ത​കൾ. ചങ്ങ​മ്പുഴ ആവിർ​ഭ​വി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ ഇന്നു ഫണം വി​രി​ച്ചാ​ടു​ന്ന പ്ര​ജ്ഞാ​പ​ര​ത്വം കൂ​ടു​തൽ ഭീ​തി​ദ​മാ​യേ​നേ.

2. സാ​ഹി​ത്യം മനു​ഷ്യ​ത്വ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​തി​ഫ​ല​ന​മ​ത്രേ. ജീ​വി​ത​സ്പ​ന്ദ​മി​ല്ലാ​ത്ത​തു സാ​ഹി​ത്യ​മേ​യ​ല്ല. ഇപ്പോ​ഴ​ത്തെ സാ​ഹി​ത്യ​ത്തിൽ മനു​ഷ്യ​ത്വ​മി​ല്ല. ജീ​വി​ത​സ്പ​ന്ദ​മി​ല്ല. പി​ന്നെ എന്തു​ണ്ടു്? സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​ക​ട​ന​രൂ​പ​ങ്ങൾ മാ​ത്രം. യഥാർ​ത്ഥ സാ​ഹി​ത്യം വേറെ. സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ന്റെ മൂ​ടു​പ​ട​മ​ണി​ഞ്ഞ പ്ര​ക​ട​ന​രൂ​പ​ങ്ങൾ വേറെ. വി​ദ്യാർ​ത്ഥി​കൾ​ക്കും ഉത്കൃ​ഷ്ട​ങ്ങ​ളായ സാ​ഹി​ത്യ​കൃ​തി​കൾ വാ​യി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത​വർ​ക്കും ഇവയെ വേർ​തി​രി​ച്ച​റി​യാൻ കഴി​യു​ക​യി​ല്ല. അതി​നാൽ അവർ സാ​ഹി​ത്യ​മ​ണ്ഡ​ല​ത്തിൽ വി​ഹ​രി​ക്കു​ന്ന യഥാർ​ത്ഥ​ങ്ങ​ളായ കൃ​തി​ക​ളെ പു​ച്ഛി​ച്ചു​ത​ള്ളി​യി​ട്ടു് സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​ക​ട​ന​രൂ​പ​ങ്ങ​ളെ വാ​ഴ്ത്തു​ക​യും അവ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു് നി​രൂ​പ​ണ​ങ്ങൾ എഴു​തു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. നി​രൂ​പ​ണ​ത്തെ മാ​റ്റി​നി​റു​ത്തി നോ​ക്കി​യാൽ അതി​ലു​മു​ണ്ടു് പ്ര​ക​ട​ന​രൂ​പ​ങ്ങൾ എന്നു കാണാം. പേ​രു​കൾ പറ​യു​ന്നി​ല്ല. വാ​യ​ന​ക്കാർ​ക്കു് ആരാ​ണു് ഇക്കൂ​ട്ടർ എന്നു ഊഹി​ക്കാ​വു​ന്ന​തേ​യു​ള്ളു.

പുതിയ സാ​ഹി​ത്യ​രൂ​പ​ങ്ങൾ കണ്ടു​പി​ടി​ച്ചു് ഭാ​ഷാ​പ​ര​ങ്ങ​ളായ കമ്പ​ക്കെ​ട്ടു​കൾ കാ​ണി​ച്ച കുറെ ഫ്ര​ഞ്ച് സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​ന്മാ​രു​ടെ സം​ഘ​ട​ന​യാ​ണു യൂ​ലീ​പോ (Ouvroir de Litterature Poetentielle – Workshop of Potential Literature) 1970 തൊ​ട്ടു 1980 വരെ ഫ്രാൻ​സിൽ വി​രാ​ജി​ച്ച ഈ സം​ഘ​ട​ന​യു​ടെ അദ്വി​തീയ പ്ര​വർ​ത്ത​ക​നാ​യി​രു​ന്നു പെരക് (Georges Perec 1936–1982) അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മാ​സ്റ്റർ പീസായ നോവൽ Life: A User’s Manual എന്ന​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു് ഈ പം​ക്തി​യിൽ മുൻ​പു് എഴു​തി​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. മറ്റൊ​രു മാ​സ്റ്റർ പീസായ W, or the memory of Childhood എന്ന​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചും അടു​ത്ത​കാ​ല​ത്തു ഞാൻ എഴു​തി​യി​രു​ന്നു. പെരക് യൂ​ലി​പോ​യി​ലെ അം​ഗ​മാ​കു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പു് എഴു​തിയ മൂ​ന്നു​ക​ഥ​കൾ ലണ്ട​നി​ലെ ഹാർ​വിൻ പ്രസ് പ്ര​സാ​ധ​നം ചെ​യ്തി​രി​ക്കു​ന്നു. 1. Which Moped with Chrome Plated

Handlebars at the Back of the Yard. 2. Exeter Text-​Jewels, Secrets, Sex 3. A Gallery Portrait ഇവ​യാ​ണു് മൂ​ന്നു കഥകൾ. ഭാഷ കൊ​ണ്ടു​ള്ള ആഗ്നേ​യ​ക്രീ​ഡാ വി​ദ്യ​കൾ മൂ​ന്നി​ലും കാണാം. വി​ശേ​ഷി​ച്ചും രണ്ടാ​മ​തു പറഞ്ഞ കഥയിൽ. പെ​ര​ക്കി​ന്റെ ‘A Void’ എന്ന നോ​വ​ലിൽ ‘e’ എന്ന അക്ഷ​രം ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടേ​യി​ല്ല. Exeter Text-​ൽ ‘e’ എന്ന​ത​ല്ലാ​തെ മറ്റു സ്വ​ര​ങ്ങൾ പ്ര​യോ​ഗി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. ഈ വി​ദ്യ​കൾ കൊ​ണ്ടു് എന്തു പ്ര​യോ​ജ​ന​മു​ണ്ടാ​കു​ന്നു​വെ​ന്നു് എനി​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ. വാ​ക്കു​കൾ പാ​രാ​യണ സന്ദർ​ഭ​ത്തിൽ അപ്ര​ത്യ​ക്ഷ​ങ്ങ​ളാ​കു​മ്പോ​ഴാ​ണ​ല്ലോ ആവി​ഷ്കാ​രം സമു​ന്ന​താ​വ​സ്ഥ​യി​ലെ​ത്തുക. ഭാ​ഷാ​വി​ജ്ഞാ​നീ​യ​ത്തോ​ടു ബന്ധ​പ്പെ​ട്ട ഈ വി​ദ്യ​കൾ വാ​യ​ന​ക്കാ​ര​നെ ഭാ​ഷാ​പ്ര​യോ​ഗ​ത്തി​ലേ​ക്കാ​ണു് ആന​യി​ക്കുക. അതി​നാൽ ആസ്വാ​ദ​നം താണ നി​ല​വാ​ര​ത്തി​ലേ നട​ക്കു​ന്നു​ള്ളു.

അൾ​ജീ​രി​യൻ യു​ദ്ധ​ത്തിൽ പങ്കു​കൊ​ള്ളാൻ നിർ​ബ​ന്ധ​നായ ഒരു​ത്ത​നെ അയാ​ളു​ടെ കൂ​ട്ടു​കാർ രക്ഷി​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന​താ​ണു് ആദ്യ​ത്തെ കഥ​യു​ടെ വിഷയം. കുറെ ആഭ​ര​ണ​ങ്ങൾ ചിലർ ‘തട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു’ പോ​കു​ന്ന​തി​നെ ഹാ​സ്യാ​ത്മ​ക​മാ​യി വർ​ണ്ണി​ക്കു​ന്നു രണ്ടാ​മ​ത്തെ കഥ. മൂ​ന്നാ​മ​ത്തെ കഥയിൽ ഒരു ചി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ സത്യം കണ്ടു​പി​ടി​ക്കാ​നു​ള്ള യത്ന​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു പ്ര​തി​പാ​ദി​ക്കു​ന്നു. മൂ​ന്നു കഥ​ക​ളി​ലും പെ​ര​ക്കി​ന്റെ പ്ര​തി​ഭ​യു​ടെ വി​ലാ​സ​മു​ണ്ടു്. ഇങ്ങ​നെ​യൊ​രു കഥാ​സ​മാ​ഹാ​രം പ്ര​സി​ദ്ധ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു എന്ന അറി​വു് വാ​യ​ന​ക്കാർ​ക്കു നല്ക​ണ​മെ​ന്നേ എനി​ക്കു ഉദ്ദേ​ശ്യ​മു​ള്ളു. (Three By Perec, Translated from French by Ian Monk, pp. 179).

പ്ര​കൃ​തി മനു​ഷ്യ​നു നല്കിയ അനേകം അനു​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളിൽ പ്രഥമ സ്ഥാ​ന​ത്തു നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു ഭാ​ഷ​യാ​ണു്. കവി​ക്കു് അതേ അനു​ഗ്ര​ഹം പ്ര​കൃ​തി​യിൽ നി​ന്നു​ണ്ടാ​കു​മ്പോൾ അതി​നു് (ഭാ​ഷ​യ്ക്കു്) ശക്തി​യും സൗ​ന്ദ​ര്യ​വും കൂടി ഉണ്ടാ​കാൻ പ്ര​കൃ​തി മന​സ്സി​രു​ത്താ​റു​ണ്ടു്. അതു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് ആശയം പകർ​ന്നു​കൊ​ടു​ക്കാൻ മാ​ത്രം ഭാഷ ഉപ​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന നമ്മൾ​ക്കു വൈ​ലോ​പ്പി​ള്ളി യെ​പ്പോ​ലെ ഭാ​ഷാ​പ്ര​യോ​ഗ​ത്തി​നു കഴി​യാ​ത്ത​തു്. ശ്രീ. വി​ഷ്ണു​നാ​രാ​യ​ണൻ നമ്പൂ​തി​രി യെ പ്ര​കൃ​തി ഇക്കാ​ര്യ​ത്തിൽ കൂ​ടു​ത​ലാ​യി അനു​ഗ്ര​ഹി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കാ​വ്യ​ഭാഷ എപ്പോ​ഴും സു​ന്ദ​ര​മാ​ണു്. സം​ശ​യ​മു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ‘ഒരു ദേ​ശാ​ട​ന​ത്തി​ന്റെ ഓർമ്മ’ എന്ന കാ​വ്യം വാ​യി​ക്കുക. (മാ​ധ്യ​മം വാർ​ഷി​ക​പ്പ​തി​പ്പു്, 98).

‘ഭാ​ഷ​യു​ള്ളി​ട​ത്തേ ലോ​ക​മു​ള്ളു’ എന്നാ​രോ പറ​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ലേ? അനു​ഹൃ​ഹീ​ത​നായ കവി ഭാ​ഷ​കൊ​ണ്ടു് ഒരു ലോകം സൃ​ഷ്ടി​ക്കു​ന്നു.

എന്നു പറ​ഞ്ഞു് കവി പ്ര​പ​ഞ്ച​ത്തി​ന്റെ ചാ​ക്രിക കാ​ല​ഗ​തി​യെ ഉചി​ത​ങ്ങ​ളായ ഏതാ​നും പദ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​തു​ക്കു​ന്നു. കി​ളി​യും യാത്ര ആരം​ഭി​ച്ചി​ട​ത്തു് വന്നേ തീരൂ. അതി​നും ചാ​ക്രി​ക​ഗ​തി തന്നെ. അങ്ങ​നെ തി​രി​ച്ചെ​ത്തിയ കി​ളി​യെ​ക്കൂ​ര​മ്പു് എയ്തു കൊ​ല്ലാൻ കൂ​റ്റൻ വേടൻ നി​ല്ക്കു​ന്നു. അപ്പോൾ കിളി ചോ​ദി​ക്കു​ന്നു:

വി​ന​യ​മാർ​ന്ന ആ ചോ​ദ്യ​ത്തി​ന്റെ ശക്തി എത്ര​യു​ണ്ടെ​ന്നു നോ​ക്കൂ. കവിയെ വധി​ക്കാം; പക്ഷേ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ഗാ​ന​ങ്ങൾ​ക്കു​ള്ള മാ​ധു​ര്യ​ത്തെ ഇല്ലാ​താ​ക്കാൻ ഈ ലോ​ക​ത്തു് ആർ​ക്കു സാ​ധി​ക്കും?

സ്വ​കീ​യ​മായ ഒരു ജീ​വി​താ​നു​ഭ​വ​ത്തെ പ്ര​തീ​ക​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ ബിം​ബ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ ചേ​തോ​ഹ​ര​മായ കലാ​ശി​ല്പ​മാ​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണു് വി​ഷ്ണു​നാ​രാ​യ​ണൻ നമ്പൂ​തി​രി.

ഷേ​ക്സ്പി​യ​റു​ടെമക്ബ​ത്ത് എന്ന നാ​ട​ക​ത്തിൽ Instruments of Darkness എന്നൊ​രു പ്ര​യോ​ഗ​മു​ണ്ടു്. മന്ത്ര​വാ​ദി​നി​ക​ളെ​യാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു ഒരു കഥാ​പാ​ത്രം അന്ധ​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ ഉപ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളാ​യി കണ്ട​തു്. അക്കാ​ല​ത്തു് അവർ മാ​ത്ര​മേ ദു​ഷ്ട​പ്ര​വൃ​ത്തി​ക​ളിൽ മു​ഴു​കി​യി​രു​ന്നു​ള്ളു. ഇക്കാ​ല​ത്തു് അതല്ല. ഏതു മണ്ഡ​ല​ത്തി​ലും ഇരു​ട്ടി​ന്റെ ഉപ​ക​ര​ണ​ങ്ങൾ മനു​ഷ്യ​രെ വധി​ക്കാൻ സന്ന​ദ്ധ​ങ്ങ​ളാ​യി നി​ല്ക്കു​ന്നു. ഇതു​ക​ണ്ടു് പരി​ദേ​വ​നം ചെ​യ്യു​ക​യാ​ണു് ഡോ​ക്ടർ ചെ​റി​യാൻ കു​നി​യ​ന്തോ​ട​ത്തു് (മാ​ധ്യ​മം വാർ​ഷി​ക​പ്പ​തി​പ്പി​ലെ ‘കു​രു​തി’ എന്ന കാ​വ്യം) ലോ​ക​ച​രി​ത്ര​ത്തി​ന്റെ ദീർ​ഘ​ത​യി​ലൂ​ടെ സഞ്ച​രി​ച്ചു് ഹൃ​ദ​യ​ക്ഷോ​ഭ​ജ​ന​ക​ങ്ങ​ളായ സം​ഭ​വ​ങ്ങൾ എടു​ത്തു കാ​ണി​ക്കു​ന്നു കവി.

എന്നു് മഹാ​ത്മാ​ഗാ​ന്ധി​യെ അനു​സ്മ​രി​ച്ചി​ട്ടു് തന്റെ രക്തം ഊറ്റി​ക്കു​ടി​ക്കാ​നാ​യി കു​ത്സി​ത​ത്വ​മെ​ത്തു​മോ എന്നു കവി സം​ശ​യി​ക്കു​ന്നു. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ സംശയം നമ്മു​ടെ ഓരോ​രു​ത്ത​ന്റെ​യും സം​ശ​യ​മാ​യി മാ​റ​ത്ത​ക്ക​വി​ധ​ത്തിൽ കവി കാ​വ്യം രചി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. മറ്റൊ​രു തര​ത്തിൽ പറയാം. നമ്മ​ളെ കവി​യു​ടെ സ്ഥാ​ന​ത്തു​ത​ന്നെ പ്ര​തി​ഷ്ഠി​ക്കു​ക​യാ​ണു് കവി. കവി​ത​യിൽ ചി​ന്ത​യു​ടെ ദീപം കത്തി​ച്ചു പി​ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് കവി സഞ്ച​രി​ക്കു​ന്ന​തു്.

നമ്മ​ളെ എല്ലാ​വ​രെ​യും വേ​ദ​നി​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് എല്ലാ​ക്കാ​ല​ത്തേ​ക്കു​മാ​യി ഇവിടം വി​ട്ടു​പോയ നോ​വ​ലി​സ്റ്റ് കെ. സു​രേ​ന്ദ്രൻ ഒരി​ക്കൽ എന്നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു: കു​ടും​ബ​ത്തെ​ക്കാൾ നല്ലൊ​രു വ്യ​വ​സ്ഥ ഈ ലോ​ക​ത്തി​ല്ലെ​ന്നു്. ശരി​യാ​ണു് അദ്ദേ​ഹം പറ​ഞ്ഞ​തു്. പക്ഷേ കു​ടും​ബാം​ഗ​ങ്ങൾ വി​വാ​ഹം കഴി​ക്കു​ന്ന​തോ​ടെ കു​ടും​ബം തക​രു​ന്നു.