താഴെ കാ​ണു​ന്ന​തു് കൂർ​മ്മ​പു​രാ​ണ​ത്തിൽ​നി​ന്നെ​ടു​ത്തു സ്വ​ത​ന്ത്ര​മാ​യി തർ​ജ്ജമ ചെ​യ്തി​ട്ടു​ള്ള രാ​ജ​യോ​ഗ​ത്തി​ന്റെ ചു​രു​ങ്ങിയ ഒരു വി​വ​ര​ണം ആകു​ന്നു.

യോ​ഗ​മാ​കു​ന്ന അഗ്നി മനു​ഷ്യ​നെ ബന്ധി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന പാ​പ​മാ​കു​ന്ന പഞ്ജ​ര​ത്തെ ദഹി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. അപ്പോൾ ജ്ഞാ​നം ശു​ദ്ധീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ക​യും മോ​ക്ഷം സാ​ക്ഷാൽ പ്രാ​പ്യ​മാ​കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. യോ​ഗ​ത്തിൽ​നി​ന്നു ജ്ഞാ​നം ഉണ്ടാ​കു​ന്നു. ജ്ഞാ​നം യോ​ഗി​യെ സഹാ​യി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. യോ​ഗ​വും ജ്ഞാ​ന​വും ആകു​ന്ന രണ്ടും ഒന്നാ​യി ചേർ​ന്നി​രി​ക്കു​ന്ന ഒരു​വ​നിൽ ഈശ്വ​രൻ പ്ര​സ​ന്ന​നാ​യി​ത്തീ​രു​ന്നു. ദിവസം ഒന്നോ രണ്ടോ മൂ​ന്നോ പ്രാ​വ​ശ്യ​മോ എല്ലാ​യ്പ്പോ​ഴു​മോ ‘മഹാ​യോ​ഗം’ ശീ​ലി​ക്കു​ന്ന​താ​രോ അങ്ങ​നെ​യു​ള്ള​വ​രെ ദേ​വ​ന്മാർ എന്നു് വി​ചാ​രി​ക്കു​വിൻ! യോഗം രണ്ടു ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളാ​യി വി​ഭ​ജി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. ഒന്നി​നു അഭാ​വ​യോ​ഗ​മെ​ന്നും മറ്റേ​തി​നു മഹാ​യോ​ഗം എന്നും പറ​യു​ന്നു. ഏതിൽ ആത്മാ​വു് ഗു​ണ​ര​ഹി​ത​മാ​യും ശൂ​ന്യം​പോ​ലെ​യും ധ്യാ​നി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു​വോ അതു് അഭാ​വ​യോ​ഗം എന്നു പറ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. ഓരോ​ന്നു​കൊ​ണ്ടും യോഗി തന്റെ ആത്മാ​വി​നെ അനു​ഭ​വി​ച്ച​റി​ക​യാ​കു​ന്നു. ഏതിൽ ഒരുവൻ തന്നെ ആന​ന്ദ​പൂർ​ണ്ണ​നാ​യും സർ​വ​കൽ​മ​ഷ​നിർ​മു​ക്ത​നാ​യും ഈശ്വ​ര​നോ​ടു് ഏകീ​ഭൂ​ത​നാ​യും കാ​ണു​ന്നു​വോ ആയതു് മഹാ​യോ​ഗം എന്നു​പ​റ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. നാം വാ​യി​ച്ച​റി​ക​യും കേ​ട്ട​റി​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന മറ്റു യോ​ഗ​ങ്ങൾ ഒന്നും തന്നെ​യും മു​ഴു​വൻ പ്ര​പ​ഞ്ച​ത്തെ​യും സാ​ക്ഷാൽ ഈശ്വ​രൻ മാ​ത്ര​മാ​യി കാ​ണു​ന്ന​തായ ആ ബ്ര​ഹ്മ​യോ​ഗ​ത്തി​ന്റെ ഒരു അം​ശ​ത്തി​നു വില പോ​രു​ന്ന​ത​ല്ല. ഇതാ​ണു് എല്ലാ യോ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ലും വച്ചു് ഏറ്റ​വും ഉപ​രി​ത​ന​മാ​യ​തു്.

രാ​ജ​യോ​ഗ​ത്തി​ന്റെ പടികൾ (അം​ഗ​ങ്ങൾ) താഴെ കാ​ണു​ന്ന​വ​യാ​ണു്. യമം, നിയമം, പ്രാ​ണാ​യാ​മം, പ്ര​ത്യാ​ഹാ​രം, ധാരണ, ധ്യാ​നം, സമാധി. ഇവയിൽ ആരെ​യും ഉപ​ദ്ര​വി​ക്കാ​തി​രി​ക്ക, സത്യം പറക, ഒന്നി​നെ​യും അപ​ഹ​രി​ക്കാ​തി​രി​ക്ക, ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യം, മറ്റാ​രിൽ​നി​ന്നും ഒന്നി​നെ​യും സ്വീ​ക​രി​ക്കാ​തി​രി​ക്ക, ഇവ യമം ആകു​ന്നു. ഇതു ചി​ദ്ധ​ശു​ദ്ധി​യെ ഉണ്ടാ​ക്കു​ന്നു. വി​ചാ​രം​കൊ​ണ്ടും, വാ​ക്കു​കൊ​ണ്ടും, പ്ര​വൃ​ത്തി കൊ​ണ്ടും ഒരി​ക്ക​ലും ഒരു പ്രാ​ണി​ക്കും പീ​ഡ​യു​ണ്ടാ​ക്കാ​തി​രി​ക്ക​യാ​ണു് ആരെ​യും ഉപ്ര​ദ്ര​വി​ക്കാ​തി​രി​ക്ക അതാ​യ​തു് ‘അഹിംസ’ എന്നു പറ​യു​ന്ന​തു്. ഈ അഹിം​സ​യേ​ക്കാൾ വലു​തായ ധർ​മ്മം ഇല്ല. എല്ലാ സൃ​ഷ്ടി​ജാ​ല​ങ്ങ​ളു​ടെ നേ​ര​യു​മു​ള്ള അദ്രോ​ഹ​ബു​ദ്ധി​യിൽ നി​ന്നു് സി​ദ്ധി​ക്കു​ന്ന​തി​നേ​ക്കാൾ ഉന്ന​ത​മായ സൗ​ഖ്യം ഒന്നു​മി​ല്ല. സത്യം​കൊ​ണ്ടു നമു​ക്കു് കർ​മ്മ​സി​ദ്ധി ഉണ്ടാ​കു​ന്നു. സത്യം കൊ​ണ്ടു് സർ​വ​സ്വ​വും സി​ദ്ധ​മാ​കു​ന്നു. സത്യ​ത്തിൽ എല്ലാം പ്ര​തി​ഷ്ഠി​ത​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. വസ്തു​ക്ക​ളെ ഉള്ള​വ​ണ്ണം തന്നെ പറ​യു​ന്ന​താ​ണു് സത്യം. അന്യ​ന്മാ​രു​ടെ വസ്തു​ക്ക​ളെ അവർ അറി​യാ​തെ​യോ ബലാൽ​ക്കാ​ര​മാ​യോ കയ്ക്ക​ലാ​ക്കാ​തി​രി​ക്കു​ന്ന​താ​ണു് ‘അസ്തേ​യം’ എന്നു​പ​റ​യു​ന്ന​തു്. വി​ചാ​ര​ത്തി​ലും വാ​ക്കി​ലും പ്ര​വൃ​ത്തി​യി​ലും എല്ലാ​യ്പ്പോ​ഴും ഏത​വ​സ്ഥ​യി​ലും ഉള്ള ചാ​രി​ത്ര​ശു​ദ്ധി​ക്കാ​ണു ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യം എന്നു​പ​റ​യു​ന്ന​തു്. ഒരാ​ളിൽ നി​ന്നും ഏതു ഭയ​ങ്ക​ര​മായ ആപ​ത്തിൽ​കൂ​ടി​യും ഒരു ദാ​ന​വും സ്വീ​ക​രി​ക്കാ​തി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നു് ‘അപ​രി​ഗ്ര​ഹം’ എന്നു​പ​റ​യു​ന്നു. ഒരു​ത്തൻ മറ്റൊ​രു​ത്ത​നിൽ​നി​ന്നു ദാനം സ്വീ​ക​രി​ക്കു​മ്പോൾ അവ​ന്റെ ഹൃദയം മലി​ന​മാ​കു​ക​യും, അവൻ പതി​ത​നാ​കു​ക​യും, അവ​ന്റെ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം പോ​യ്പോ​ക​യും അവൻ ബദ്ധ​നും സക്ത​നു​മാ​യി​ത്തീ​രു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു എന്നാ​ണു സി​ദ്ധാ​ന്തം. താ​ഴെ​ക്കാ​ണു​ന്നവ യോ​ഗ​സി​ദ്ധി​ക്കു ഉപ​കാ​ര​ക​ങ്ങ​ളാ​ണു്. (നിയമം നി​ര​ന്ത​ര​മായ ആചാ​ര​ങ്ങ​ളും നി​ഷ്ഠ​ക​ളും) തപ​സ്സു്, സാ​ദ്ധ്യ​യം (വേ​ദ​പ​ഠ​നം), സന്തോ​ഷം. ശൗചം ഈശ്വ​ര​പ്ര​ണി​ധാ​നം (ഈശ്വ​ര​ധ്യാ​നം). ഉപ​വ​സി​ച്ചി​ട്ടോ മറ്റു​പ്ര​കാ​ര​ത്തി​ലോ ശരീ​ര​ത്തെ നി​യ​മ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​നെ കാ​യി​ക​ത​പ​സ്സെ​ന്നു​പ​റ​യു​ന്നു.

വേ​ദ​ങ്ങ​ളെ​യോ മറ്റു​മ​ന്ത്ര​ങ്ങ​ളെ​യോ ആവർ​ത്ത​നം ചെ​യ്തു ശരീ​രാ​ന്ത​സ്ഥ​മായ സത്വ​ത്തെ ശു​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​ണു് സ്വാ​ദ്ധ്യാ​യം എന്നു പറ​യു​ന്ന​തു്. ഈ മന്ത്ര​ങ്ങൾ​ക്കു് മൂ​ന്നു​പ്ര​കാ​രം ആവർ​ത്ത​ന​ങ്ങൾ അല്ല​ങ്കിൽ ജപ​ങ്ങൾ ഉണ്ടു്. ഒന്നു് വാ​ചി​കം മറ്റൊ​ന്നു് അർ​ദ്ധ​ക​വാ​ചി​കം മൂ​ന്നാ​മ​ത്തേ​തു് മാ​ന​സി​കം. വാ​ചി​കം അല്ല​ങ്കിൽ ശ്രാ​വ്യം അധ​മ​മാ​കു​ന്നു. അശ്രാ​വ്യം എല്ലാ​റ്റി​ലും​വ​ച്ചു് ഉത്ത​മ​വു​മാ​ണു്. ആർ​ക്കും കേൾ​ക്ക​ത്ത​ക്ക​വ​ണ്ണം അത്ര ഉച്ച​ത്തി​ലു​ള്ള ജപം വാ​ചി​ക​മാ​ണു്. രണ്ടാ​മ​ത്തേ​തിൽ ഉച്ചാ​ര​ണ​സ്ഥാ​ന​ങ്ങൾ സ്ഫു​രി​പ്പാൻ ആരം​ഭി​ക്കു​ക​യേ ഉള്ളു. ശബ്ദ​ശ്ര​വ​ണം ഉണ്ടാ​ക​യി​ല്ല. അടു​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന വേ​റൊ​രാൾ​ക്കു് എന്തു​പ​റ​ഞ്ഞു എന്നു കേ​ട്ടു​കൂട. ശബ്ദം ഇല്ലാ​തി​രി​ക്ക​യും മന്ത്ര​ങ്ങ​ളെ മന​സ്സു​കൊ​ണ്ടു് ജപി​ക്ക​യും അതോ​ടു​കൂ​ടി അതി​ന്റെ അർ​ഥ​ത്തെ ചി​ന്തി​ക്ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​നു് ‘മാ​ന​സ​ജ​പം’ എന്നു പറ​യു​ന്നു. അതാ​ണു​ത്ത​മ​മാ​യി​ട്ടു​ള്ള​തു്. ആഭ്യ​ന്ത​ര​വും ബാ​ഹ്യ​വു​മായ രണ്ടു​ത​രം ശൗ​ച​മു​ണ്ടെ​ന്നു ഋഷികൾ പറ​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു. ശരീ​ര​ത്തി​ന്റെ ശൗചം മൃ​ത്തു് (മണ്ണു്), മറ്റു പദാർ​ത്ഥ​ങ്ങൾ ഇവ​കൊ​ണ്ടാ​ണു് അതാ​യ​തു് സ്നാ​നാ​ദി​കൾ കൊ​ണ്ടു​ള്ള ബാ​ഹ്യ​ശൗ​ചം. മന​സ്സി​ന്റെ ശൗചം സത്യം കൊ​ണ്ടും മറ്റു​ള്ള എല്ലാ ധർ​മ്മ​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടും ആകു​ന്നു. അതി​നാ​ണു് ആഭ്യ​ന്ത​ര​ശൗ​ചം എന്നു പറ​യു​ന്ന​തു്. രണ്ടും ആവ​ശ്യ​മാ​കു​ന്നു. ഒരു മനു​ഷ്യൻ അക​ത്തു ശു​ദ്ധ​നാ​യും പു​റ​ത്തു അശു​ചി​യാ​യും ഇരു​ന്നാൽ മതി​യാ​കു​ന്ന​ത​ല്ല. രണ്ടു ശൗ​ച​വും സാ​ദ്ധ്യ​മ​ല്ലെ​ങ്കിൽ ആന്ത​ര​ശൗ​ചം കു​റേ​ക്കൂ​ടി നല്ല​താ​ണു്. എന്നാൽ രണ്ടും ഉണ്ടാ​കു​ന്ന​തു​വ​രെ ഒരുവൻ യോ​ഗി​യാ​കു​ന്ന​ത​ല്ല.

പ്ര​ണി​ധാ​നം അല്ലെ​ങ്കിൽ ആരാ​ധ​നം ഈശ്വ​ര​നെ ഭക്തി​യോ​ടു കൂടി സ്തോ​ത്രം ചെ​യ്ക​യും സ്മ​രി​ക്കു​ക​യും ആകു​ന്നു. യമ​ത്തെ​യും നി​യ​മ​ത്തെ​യും​പ​റ്റി നാം പറ​ഞ്ഞു​ക​ഴി​ഞ്ഞു. അടു​ത്ത​തു് പ്രാ​ണാ​യാ​മ​മാ​ണു്. പ്രാ​ണൻ എന്നു​വ​ച്ചാൽ ഒരു​ത്ത​ന്റെ സ്വ​ന്ത​ശ​രീ​ര​ത്തിൽ തന്നെ​യു​ള്ള ജീ​വ​ശ​ക്തി​കൾ എന്നു് അർ​ത്ഥ​മാ​കു​ന്നു. യമം എന്നു​വെ​ച്ചാൽ അവ​യു​ടെ നി​യ​മ​നം എന്നർ​ത്ഥ​മാ​ണു്. മൂ​ന്നു​വിധ പ്രാ​ണാ​യാ​മ​ങ്ങൾ ഉണ്ടു്. സാ​ധാ​ര​ണം, മദ്ധ്യ​മം. ഉത്ത​മം. പ്രാ​ണ​യാ​മ​ങ്ങ​ളെ മു​ഴു​വൻ രണ്ടു​ഭാ​ഗ​മാ​യി വി​ഭ​ജി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. ഒന്നി​നു പൂരകം എന്നും മറ്റേ​തി​നു് രേചകം എന്നും പറ​യു​ന്നു. പന്ത്ര​ണ്ടു മാ​ത്ര​കൾ കൊ​ണ്ടു് ആരം​ഭി​ക്കു​ന്ന​തു് അധ​മ​പ്രാ​ണ​യാ​മ​വും ഇരു​പ​ത്തി​നാ​ലു മാ​ത്ര​കൾ​കൊ​ണ്ടു് ആരം​ഭി​ക്കു​ന്ന​തു് മദ്ധ്യമ പ്രാ​ണ​യാ​മ​വും ആണു്. മു​പ്പ​ത്തി​യാ​റു മാ​ത്ര​കൾ കൊ​ണ്ടു ആരം​ഭി​ക്കു​ന്ന പ്രാ​ണ​യാ​മ​മാ​ണു് ഉത്ത​മ​മാ​യി​ട്ടു​ള്ള​തു്. ആദ്യം ശരീ​ര​ത്തി​നു സ്വേ​ദ​വും പി​ന്നീ​ടു് കമ്പ​വും പി​ന്നീ​ടു് ആസ​ന​ത്തിൽ​നി​ന്നു് ഉത്ഥാ​ന​വും ആത്മാ​വി​നോ​ടു​ള്ള ആന​ന്ത​യു​ക്ത​മായ ഏകീ​ഭാ​വ​വും ഉണ്ടാ​കു​ന്ന പ്രാ​ണാ​യാ​മ​മാ​ണു് ഏറ്റ​വും ഉത്ത​മ​മാ​യി​ട്ടു​ള്ള​തു്. ഗാ​യ​ത്രി [1] എന്നു പ്ര​സി​ദ്ധ​മായ മന്ത്ര​മു​ണ്ട​ല്ലോ. ഇതു വേ​ദ​ങ്ങ​ളിൽ വച്ചേ​റ്റ​വും പരി​ശു​ദ്ധ​മാ​യി​ട്ടു​ള്ള ഒരു പദ്യം ആകു​ന്നു. ‘ഈ ലോ​ക​ത്തെ സൃ​ഷ്ടി​ച്ച ആ പരി​ശു​ദ്ധ​സ്വ​രൂ​പി​യു​ടെ മാ​ഹാ​ത്മ്യ​ത്തെ ധ്യാ​നി​ക്കു​വിൻ. അവൻ നമ്മു​ടെ ബു​ദ്ധി​യെ ഉൽ​ബോ​ധി​പ്പി​ക്ക​ട്ടെ’ എന്നാ​ണ​തി​ന്റെ താ​ല്പ​ര്യം. പി​ന്നെ ഓം എന്നു​ള്ള​തി​നെ അതി​ന്റെ ആരം​ഭ​ത്തി​ലും ഒടു​വി​ലും ചേർ​ക്ക​ണം. ഒരു പ്രാ​ണാ​യാ​മ​ത്തിൽ മൂ​ന്നു​പ്രാ​വ​ശ്യം ഗാ​യ​ത്രി ഉരു​വി​ട​ണം. എല്ലാ ഗ്ര​ന്ഥ​ങ്ങ​ളി​ലും പ്രാ​ണാ​യാ​മം രേചകം, (ശ്വാ​സ​ത്തെ വെ​ളി​യിൽ വിടുക) പൂരകം (ശ്വാ​സ​ത്തെ ഉള്ളി​ലേ​ക്കു് വലി​ക്കുക), കും​ഭ​കം (ശ്വാ​സ​ത്തെ ഉള്ളിൽ തട​ഞ്ഞു​നിർ​ത്തുക) ഇങ്ങ​നെ മൂ​ന്നാ​യി​ട്ടു വി​ഭ​ജി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. ഇന്ദ്രി​യ​ങ്ങൾ വെ​ളി​യിൽ വ്യാ​പ​രി​ച്ചു വി​ഷ​യ​ങ്ങ​ളോ​ടു് സം​ബ​ന്ധി​ക്കു​ന്നു. അതിനെ നി​യ​മ​നം ചെ​യ്തു മന​സ്സി​ന്റെ അധീ​ന​ത​യിൽ നിർ​ത്തു​ന്ന​തി​ന്നാ​ണു് പ്ര​ത്യാ​ഹാ​രം എന്നു പറ​യു​ന്ന​തു്. തന്നിൽ ഒതു​ക്കുക എന്ന​താ​ണു് അതി​ന്റെ അവ​യ​വാർ​ത്ഥം.

മന​സ്സി​നെ ഹൃ​ദ​യ​പ​ത്മ​ത്തി​ലോ ശി​രോ​മ​ദ്ധ്യ​ത്തി​ലോ സ്ഥി​ര​മാ​യി നിർ​ത്തു​ന്ന​തി​നാ​ണു് ധാരണ എന്നു പറ​യു​ന്ന​തു്. ഒരേ സ്ഥാ​ന​ത്തിൽ തന്നെ സ്ഥി​തി ചെ​യ്ക​യും മന​സ്സി​ന്റെ വൃ​ത്തി​കൾ വി​ജാ​തീയ വൃ​ത്തി​ക​ളോ​ടു് ഇട​ക​ല​രാ​തെ പൊ​ങ്ങി ഒരു​സ്ഥാ​ന​ത്തെ​ത്ത​ന്നെ ആധാ​ര​മാ​ക്കി നിൽ​ക്ക​യും മറ്റെ​ല്ലാ വൃ​ത്തി​ക​ളും നി​ന്നു​പോ​ക​യും മന​സ്സിൽ ഒരു വൃ​ത്തി​മാ​ത്രം ഉണ്ടാ​യി​രി​ക്ക​യും ചെ​യ്യു​മ്പോൾ അതി​നാ​ണു് ധ്യാ​നം എന്നു പറ​യു​ന്ന​തു്. ഒരു ആലം​ബ​വും ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ടാ​തെ​യും മന​സ്സു മു​ഴു​വൻ ഒരു അഖ​ണ്ഡാ​കാ​ര​വൃ​ത്തി​യാ​യും തീ​രു​മ്പോൾ അതി​നാ​ണു് സമാധി എന്നു​പ​റ​യു​ന്ന​തു്. ആധാ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും സക​ല​സം​ബ​ന്ധ​വും വി​ട്ടു നി​രാ​ലം​ബ​മാ​യി വസ്തു​വി​ന്റെ അർ​ത്ഥം മാ​ത്രം അപ്പോൾ ശേ​ഷി​ച്ചു നിൽ​ക്കു​ന്നു. മന​സ്സി​നെ ഒരു​സ്ഥാ​ന​ത്തിൽ പന്ത്ര​ണ്ടു മാ​ത്ര​നേ​ര​ത്തേ​ക്കു് നിർ​ത്താൻ കഴി​ഞ്ഞാൽ അതു് ഒരു ‘ധാരണ’ ആകും. അതു​പോ​ലെ പന്ത്ര​ണ്ടു ധാ​ര​ണ​കൾ ഒരു ധ്യാ​ന​മാ​കും. അങ്ങ​നെ ഉള്ള പന്ത്ര​ണ്ടു ധ്യാ​ന​ങ്ങൾ ചേർ​ന്നാൽ ഒരു സമാ​ധി​യും ആകും. അടു​ത്ത​തു് ആസനം ആണു്. അതിൽ മന​സ്സി​ലാ​ക്കേ​ണ്ട ഏക സംഗതി ശരീ​ര​ത്തെ നേരെ (ഋജു) വച്ചു, ഹൃദയം ഭു​ജ​ങ്ങൾ ശി​ര​സ്സു് ഇവയെ നേരെ ആക്കി ഇരു​ന്നേ​ക്കുക എന്നു​ള്ള​താ​കു​ന്നു. തീ​യു​ടെ അടു​ക്ക​ലും വെ​ള്ള​ത്തി​ലും ഉണ​ക്ക​യി​ല​കൾ നി​റ​ഞ്ഞ​സ്ഥ​ല​ത്തും, ദു​ഷ്ട​ജ​ന്തു​ക്കൾ ഉള്ള ദി​ക്കി​ലും, നാൽ​ക്കോൽ പെ​രു​വ​ഴി​ക​ളി​ലും അധികം ശബ്ദ​ങ്ങൾ ഉള്ളേ​ട​ത്തും അധികം ഭയ​മു​ള്ളേ​ട​ത്തും അധികം പു​റ്റു​കൾ ഉള്ളേ​ട​ത്തും, അധികം ദു​ഷ്ട​മ​നു​ഷ്യർ ഉള്ള സ്ഥ​ല​ത്തും ഇരു​ന്നു യോഗം അഭ്യ​സി​ക്ക​രു​തു്. ഇതു വി​ശേ​ഷി​ച്ചും അധികം പറ്റു​ന്ന​തു് ഇന്ത്യ​ദേ​ശ​ത്തി​നാ​ണു്. ശരീരം വളരെ തളർ​ന്നി​രി​ക്കു​മ്പോ​ഴും മന​സ്സു് വളരെ അസ്വ​സ്ഥ​മാ​യും വ്യ​സ​ന​യു​ക്ത​മാ​യും ഇരി​ക്കു​മ്പോ​ഴും എന്തെ​ങ്കി​ലും രോഗം ബാ​ധി​ച്ചി​രി​ക്കു​മ്പോ​ഴും, അഭ്യ​സി​ക്ക​രു​തു്. നല്ല മറ​വു​ള്ള​തും ജന​ങ്ങൾ വന്നു യാ​തൊ​രു പ്ര​കാ​ര​ത്തി​ലും ഉപ​ദ്ര​വി​ക്കാ​ത്ത​തു​മായ ഒരു സ്ഥ​ല​ത്തേ​ക്കു പോകുക. നി​ങ്ങൾ ചെ​യ്യു​ന്ന​തു് എന്താ​ണെ​ന്നു് ജന​ങ്ങൾ അറി​യാ​തി​രി​ക്ക​ണം എന്നു നി​ങ്ങൾ ആഗ്ര​ഹി​ക്കു​മ്പോൾ തന്നെ (അതിനെ കാ​ണ്മാൻ) ജന​ങ്ങൾ​ക്കു് ആസ​ക്തി​യു​ണ്ടാ​കു​ന്ന​തു കാണാം. എന്നാൽ നി​ങ്ങൾ തെ​രു​വിൽ ചെ​ന്നു് ഇരി​ക്കു​ക​യും നി​ങ്ങൾ ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​നെ ജന​ങ്ങൾ കാ​ണ​ണ​മെ​ന്നു ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ക​യു​മാ​ണെ​ങ്കിൽ അവർ അതിനെ വക​വ​യ്ക്കുക തന്നെ ഇല്ല. അശു​ചി​യായ സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളെ തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്ക​രു​തു്. ഭം​ഗി​യു​ള്ള പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളെ തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്ക​ണം. അല്ല​ങ്കിൽ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ സ്വ​ന്ത​ഗൃ​ഹ​ങ്ങ​ളിൽ​ത്ത​ന്നെ ഭം​ഗി​യു​ള്ള ഒരു മുറി തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തും നന്നു്. നി​ങ്ങൾ അഭ്യ​സി​ക്കു​മ്പോൾ ആദ്യം പൂർ​വ​യോ​ഗീ​ശ്വ​ര​ന്മാ​രെ​യും, നി​ങ്ങ​ളു​ടെ സ്വ​ന്ത​ഗു​രു​വി​നേ​യും ഈശ്വ​ര​നെ​യും വന്ദി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു വേണം ആരം​ഭി​പ്പാൻ.

ധ്യാ​ന്യ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി പറ​ഞ്ഞു​ക​ഴി​ഞ്ഞു. ധ്യാ​ന്യ​വി​ഷ​യ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി​യും ചില ദൃ​ഷ്ടാ​ന്ത​ങ്ങൾ പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്. നി​വർ​ന്നി​രി​ക്കുക. നി​ങ്ങ​ളു​ടെ മൂ​ക്കി​ന്റെ അറ്റ​ത്തു​നോ​ക്കി​ക്കൊ​ള്ളുക. അതു് മന​സ്സി​നെ എങ്ങ​നെ നി​യ​മ​നം ചെ​യ്യു​ന്നു എന്നും ആ രണ്ടു നേ​ത്ര​സി​ര​ക​ളു​ടെ നി​യ​മ​ന​ത്താൽ ഒരു​ത്തൻ എങ്ങ​നെ മാ​ന​സ​പ്ര​തി​ക​ര​ണ​ത്തി​ന്റെ പരി​വർ​ത്ത​ന​സ്ഥാ​ന​ത്തെ​യും അപ്ര​കാ​രം മന​ശ​ക്തി​യേ​യും നി​യ​മി​ക്കു​ന്ന​തി​നു​ള്ള മാർ​ഗ്ഗ​ത്തിൽ മു​മ്പോ​ട്ടു കട​ന്നു​ചെ​ല്ലു​ന്നു എന്നും നമു​ക്കു് ക്ര​മേണ കാ​ണാ​റാ​വും. താഴെ പറ​യു​ന്നവ ധ്യാ​ന​ത്തി​ന്റെ ചില മാ​തൃ​ക​ക​ളാ​ണു്. ശി​ര​സ്സി​ന്മേൽ ഏതാ​നും അം​ഗു​ല​ങ്ങൾ​ക്കു മു​ക​ളിൽ ഒരു പത്മ​ത്തെ ധ്യാ​നി​ക്കുക. അതി​ന്റെ കർ​ണ്ണിക ധർ​മ്മ​മാ​ണെ​ന്നും തണ്ടു് ജ്ഞാ​ന​മാ​ണെ​ന്നും വി​ചാ​രി​ക്കുക. പത്മ​ത്തിൽ എട്ടു ദള​ങ്ങൾ യോ​ഗി​യു​ടെ അഷ്ട​സി​ദ്ധി​കൾ ആകു​ന്നു. ഉള്ളി​ലു​ള്ള കേ​സ​ര​ങ്ങൾ ത്യാ​ഗ​മാ​കു​ന്നു. യോഗി വെ​ളി​യി​ലു​ള്ള സി​ദ്ധി​ക​ളെ നി​ര​സി​ച്ചു​ക​ള​ഞ്ഞാൽ മോ​ക്ഷ​ത്തെ പ്രാ​പി​ക്കും. അതു​കൊ​ണ്ടു് പത്മ​ങ്ങ​ളു​ടെ എട്ടു ദള​ങ്ങ​ളും അഷ്ട​സി​ദ്ധി​ക​ളാ​ണു്. എന്നാൽ ഉള്ളി​ലെ കേ​സ​ര​ങ്ങ​ളാ​ക​ട്ടെ അത്യ​ന്ത​മായ ത്യാ​ഗ​മാ​കു​ന്നു. ഈ എല്ലാ​റ്റി​ന്റെ​യും ത്യാ​ഗ​മാ​കു​ന്നു. ആ പത്മ​ത്തി​ന്റെ ഉള്ളിൽ സർ​വ​ശ​ക്ത​നും അസ്പൃ​ശ്യ​നും ഓങ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ അർ​ത്ഥ​ഭൂ​ത​നും, അവാ​ച്യ​നും ഭാ​സ്വ​ര​മായ തേ​ജ​സ്സി​നാൽ പരി​വൃ​ത​നും ഹി​ര​ണ്യ ഗർ​ഭ​നു​മായ മഹേ​ശ്വ​ര​നെ വി​ചാ​രി​ക്കുക. അങ്ങ​നെ ധ്യാ​നി​ക്കുക. വേറെ ഒരു ധ്യാ​ന്യ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി പറയാം. നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ ഒരു ഒഴി​ഞ്ഞ ഇട​ത്തെ​പ്പ​റ്റി വി​ചാ​രി​ക്കുക. ആ ഇട​ത്തിൽ ഒര​ഗ്നി ജ്വ​ലി​ക്കു​ന്ന​താ​യി വി​ചാ​രി​ക്കുക. ആ അഗ്നി നി​ങ്ങ​ളു​ടെ സ്വ​ന്ത ആത്മാ​വാ​ണെ​ന്നും വി​ചാ​രി​ക്കുക. ആ ജ്വാ​ല​യു​ടെ മദ്ധ്യ​ത്തിൽ ഉജ്ജ്വ​ല​ത്തായ മറ്റൊ​രു ഇട​മു​ണ്ടു്. അതു് നി​ങ്ങ​ളു​ടെ ആത്മാ​വി​ന്റെ​യും ആത്മാ​വായ ഈശ്വ​രൻ ആകു​ന്നു. ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ അങ്ങ​നെ ധ്യാ​നി​ക്കുക. ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യം, അഹിംസ, എല്ലാ​വ​രോ​ടും—പര​മ​ശ്ശ​ത്രു​വി​നോ​ടു​പോ​ലു​മു​ള്ള ക്ഷമ, സത്യം, ഈശ്വ​ര​ഭ​ക്തി ഇവ​യെ​ല്ലാം വി​വി​ധ​ങ്ങ​ളായ വൃ​ത്തി​കൾ ആകു​ന്നു. ഇവ​യെ​ല്ലാം നി​ങ്ങൾ​ക്കു് പൂർ​ത്തി​യാ​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നു​വെ​ച്ചു ഭയ​പ്പെ​ട​രു​തു്. ശ്ര​മി​ക്കു​വിൻ ശേ​ഷ​മു​ള​ള​തെ​ല്ലാം വരും. ആർ എല്ലാ മമ​താ​ബ​ന്ധ​ത്തെ​യും, എല്ലാ ഭയ​ങ്ങ​ളെ​യും, എല്ലാ ദോ​ഷ​ങ്ങ​ളെ​യും ത്യ​ജി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു​വോ, ആരുടെ മു​ഴു​വൻ ആത്മാ​വും ഈശ്വ​ര​ന്റെ നേരെ എത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു​വോ, ആരു ഈശ്വ​ര​നെ ശരണം പ്രാ​പി​ക്കു​ന്നു​വോ ആരുടെ ഹൃദയം പരി​ശു​ദ്ധ​മാ​യി​ത്തീർ​ന്നി​രി​ക്കു​ന്നു​വോ അങ്ങ​നെ​യു​ള്ള​വൻ ഏതു ആഗ്ര​ഹ​ത്തോ​ടു് കൂടി ഈശ്വ​ര​ന്റെ സന്നി​ധി​യിൽ എത്തി​യാ​ലും അദ്ദേ​ഹം അവൻ അതു് നൽ​കു​ന്ന​താ​കു​ന്നു. അതു​കൊ​ണ്ടു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ജ്ഞാ​നം കൊ​ണ്ടു് ആരാ​ധി​ക്കു​വിൻ. അല്ലെ​ങ്കിൽ ഭക്തി​കൊ​ണ്ടാ​രാ​ധി​ക്കു​വിൻ. അല്ലെ​ങ്കിൽ ത്യാ​ഗം കൊ​ണ്ടു് ആരാ​ധി​ക്കു​വിൻ.

‘ആർ​ക്കു് ആരോ​ടും അസൂ​യ​യി​ല്ല​യോ. ആർ എല്ലാ​വർ​ക്കും ഇഷ്ട​നാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു​വോ, എല്ലാ​വ​രോ​ടും ദയ​യു​ള്ള​വ​നാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു​വോ, ആർ​ക്കു തന്റെ വക​യാ​യി യാ​തൊ​ന്നു​മി​ല്ല​യോ, ആർ​ക്കു് അഭി​മാ​നം നശി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു​വോ, അവ​നാ​ണു് എന്റെ പ്രി​യ​ങ്ക​ര​നായ പൂജകൻ, അവ​നാ​ണു് എന്റെ പ്രിയ ഭക്തൻ. ആർ എല്ലാ​യ്പ്പോ​ഴും തൃ​പ്ത​നാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു​വോ, ആരു എല്ലാ​യ്പ്പോ​ഴും യോ​ഗ​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ പ്ര​വർ​ത്തി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു​വോ ആരുടെ ആത്മാ​വു് നി​യ​മി​ത​മാ​യും ഇച്ഛാ സ്ഥി​ര​മാ​യും മന​സ്സും ബു​ദ്ധി​യും എന്നിൽ സമർ​പ്പി​ത​ങ്ങ​ളാ​യും ഇരി​ക്കു​ന്നു​വോ അവൻ എന്റെ പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട ഭക്ത​നാ​ണെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞാ​ലും. ആരിൽ​നി​ന്നു് ആർ​ക്കും ഉപ​ദ്ര​വം ഉണ്ടാ​കു​ന്നി​ല്ല​യോ. ആർ ഒരി​ക്ക​ലും മറ്റു​ള്ള​വർ​ക്കു് ഉപ​ദ്ര​വ​ഹേ​തു​വാ​യി​ത്തീ​രു​ന്നി​ല്ല​യോ, ആർ അധി​ക​മായ സന്തോ​ഷ​ത്തെ​യും അധി​ക​മായ ദുഃ​ഖ​ത്തെ​യും ഭയ​ത്തേ​യും വ്യാ​കു​ല​ത​യേ​യും വി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു​വോ അങ്ങ​നെ ഉള്ള ഒരുവൻ ആണു് എനി​ക്കു് പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട​വൻ. ആരു ഒന്നി​നെ​യും ആശ്ര​യി​ക്കാ​തി​രി​ക്കു​ന്നു​വോ ശു​ദ്ധ​നും ഉത്സാ​ഹ​ശീ​ല​നും എല്ലാ​റ്റി​നെ​യും ഉപേ​ക്ഷി​ച്ച​വ​നും ആയി​രി​ക്കു​ന്നു​വോ, ആരു തനി​ക്കു് ഗുണം വന്നാ​ലും ദോഷം വന്നാ​ലും ഗണി​ക്കു​ന്നി​ല്ല​യോ, ഒരി​ക്ക​ലും ഖി​ന്ന​നാ​കു​ന്നി​ല്ല​യോ, ആരു സ്തു​തി​യി​ലും നി​ന്ദ​യി​ലും തു​ല്യ​നാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു​വോ, മൗ​ന​യു​ക്ത​വും വി​ചാ​ര​പൂർ​ണ്ണ​വു​മായ മന​സ്സോ​ടു​കൂ​ടി​യ​വ​നാ​യി യാ​ദൃ​ച്ഛി​ക​മാ​യി തന്റെ മു​മ്പിൽ വരു​ന്ന​തി​നെ​ക്കൊ​ണ്ടു് സന്തു​ഷ്ട​നാ​യി ഭവ​ന​മി​ല്ലാ​ത്ത​വ​നാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു​വോ, ആരു ഭവ​ന​മി​ല്ലാ​ത്ത​വ​നാ​യും എന്നാൽ മു​ഴു​വൻ ലോ​ക​വും തന്റെ ഭവ​ന​മാ​ക്കി​യും ഇരി​ക്കു​ന്നു​വോ, തന്റെ അഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ളിൽ സ്ഥി​ര​നാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു​വോ അങ്ങ​നെ ഉള്ള ഒരു​വ​നാ​ണു് യോ​ഗി​യാ​യി​ത്തീ​രു​ന്ന​തു്.’

നാ​ര​ദ​നെ​ന്നു പേ​രാ​യി ഒരു വലിയ ദേ​വർ​ഷി ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. മനു​ഷ്യ​രു​ടെ ഇടയിൽ ഋഷി​ക​ളായ മഹാ​യോ​ഗി​കൾ ഉള്ള​തു​പോ​ലെ തന്നെ ദേ​വ​ന്മാ​രു​ടെ ഇട​യി​ലും വലിയ യോ​ഗി​കൾ ഉണ്ടു്. നാരദൻ ഒരു നല്ല യോ​ഗി​യും വലിയ മഹാ​നു​മാ​യി​രു​ന്നു. അദ്ദേ​ഹം എല്ലാ​ദി​ക്കി​ലും സഞ്ച​രി​ക്ക പതി​വാ​ണു്. ഒരു ദിവസം അദ്ദേ​ഹം ഒരു കാ​ട്ടിൽ​ക്കൂ​ടി പോ​കു​മ്പോൾ ഒരു മനു​ഷ്യ​നെ കണ്ടു. അയാൾ ധ്യാ​ന്യ​ത്തി​ലി​രി​ക്ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അയാ​ളു​ടെ ശരീരം മു​ഴു​വൻ പു​റ്റു കൊ​ണ്ടു് മൂ​ട​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. അയാൾ ആ നി​ഷ്ഠ​യി​ലി​രു​ന്നി​ട്ട​ത്ര ദീർ​ഘ​കാ​ല​മാ​യി. ‘അവി​ടു​ന്നെ​ങ്ങോ​ട്ടാ​ണു് പോ​കു​ന്ന​തു്?’ എന്നു് അയാൾ നാ​ര​ദ​നോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു. “ഞാൻ വൈ​കു​ണ്ഠ​ത്തി​ലേ​ക്കു് പോ​ക​യാ​ണു്” എന്നു് അദ്ദേ​ഹം മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു. ‘എന്നാൽ ഭഗ​വാ​നോ​ടു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു എപ്പോൾ എന്നിൽ കാ​രു​ണ്യ​മു​ണ്ടാ​കു​മെ​ന്നും എനി​ക്കു് എപ്പോൾ മോ​ക്ഷം കി​ട്ടു​മെ​ന്നും ചോ​ദി​ക്ക​ണേ?’ എന്നു അയാൾ പറ​ഞ്ഞു. കുറെ ദൂരം പോ​യി​ട്ടു് നാരദൻ മറ്റൊ​രു മനു​ഷ്യ​നെ കണ്ടു. അയാൾ തു​ള്ളി​ച്ചാ​ടു​ക​യും പാ​ടു​ക​യും നൃ​ത്തം​വ​യ്ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ‘ഹേ നാരദ! താൻ എവി​ടേ​ക്കാ​ണു് പോ​കു​ന്ന​തു്?’ എന്നു അയാൾ ചോ​ദി​ച്ചു. അയാ​ളു​ടെ ശബ്ദ​വും നി​ല​ക​ളും എല്ലാം വി​കൃ​ത​മാ​യി​രു​ന്നു. ‘ഞാൻ വൈ​കു​ണ്ഠ​ത്തി​ലേ​ക്കാ​ണു് പോ​കു​ന്ന​തു്’ എന്നു നാരദൻ പറ​ഞ്ഞു. “എന്നാൽ എനി​ക്കു് എപ്പോൾ മോ​ക്ഷം പ്രാ​പി​ക്കാം എന്നു ചോ​ദി​ക്കൂ.’ നാരദൻ പോയി. കു​റേ​ക്കാ​ലം കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടു് ഒരി​ക്കൽ നാരദൻ വീ​ണ്ടും അതു​വ​ഴി തന്നെ വന്നു. അവിടെ പു​റ്റു​വ​ളർ​ന്നു മൂ​ടു​ന്ന​തു​വ​രെ നി​ഷ്ഠ​യിൽ ഇരു​ന്ന ആ മനു​ഷ്യ​നും ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അയാൾ ചോ​ദി​ച്ചു, ‘അല്ല​യോ നാരദ! അങ്ങ് എന്നെ​പ്പ​റ്റി ഭഗ​വാ​നോ​ടു് ചോ​ദി​ച്ചു​വോ?” ‘ഉവ്വു്’ ‘എന്നാൽ അവി​ട​ന്നു് എന്താ​ണു് കൽ​പി​ച്ച​തു്?’ ‘ഇനി നാലു ജന്മ​ങ്ങൾ കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടു് നി​ങ്ങൾ​ക്കു് മോ​ക്ഷം കി​ട്ടു​മെ​ന്നു് ഭഗവാൻ എന്നോ​ടു് പറ​ഞ്ഞു.’ ഉടനെ അയാൾ കര​യാ​നും മു​റ​വി​ളി​കൂ​ട്ടാ​നും തു​ട​ങ്ങി. അയാൾ പറ​ഞ്ഞു ‘പു​റ്റു​വ​ളർ​ന്നു് എന്നെ മൂ​ടു​ന്ന​തു​വ​രെ ഞാൻ നി​ഷ്ഠ​യിൽ ഇരു​ന്നി​രി​ക്കു​ന്നു. എന്നി​ട്ടും എനി​ക്കു് ഇനി​യും നാലു ജന്മ​ങ്ങൾ കൂടി ഉണ്ട​ത്രേ.’ നാരദൻ മറ്റേ മനു​ഷ്യ​ന്റെ അടു​ക്കൽ പോയി. അയാൾ “എന്റെ ചോ​ദ്യം താൻ ചോ​ദി​ച്ചു​വോ?” നാരദൻ: ‘ഉവ്വു്, ഞാൻ നി​ന്നോ​ടു് പറയാം. നീ ഈ പു​ളി​മ​രം കാ​ണു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ. ആ മര​ത്തി​ന്മേൽ എത്ര ഇലകൾ ഉണ്ടോ അത്ര​യും പ്രാ​വ​ശ്യം ഇനി​യും ജനി​ക്ക​ണം. പി​ന്നെ നി​ന​ക്കു് മോ​ക്ഷം കി​ട്ടും.’ ഉടനെ ആ മനു​ഷ്യൻ ആന​ന്ദ​പ​ര​വ​ശ​നാ​യി തു​ള്ളി​ച്ചാ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടു് പറ​ഞ്ഞു, അത്ര അല്പ കാ​ല​ത്തി​നു​ള്ളിൽ എനി​ക്കു് മോ​ക്ഷം പ്രാ​പി​ക്കാ​മ​ല്ലോ.’ ഉടൻ ഒരു അശ​രീ​രി​വാ​ക്കു് കേ​ട്ടു. “എന്റെ കു​ട്ടി! ഈ നി​മി​ഷ​ത്തിൽ​ത്ത​ന്നെ നി​ന​ക്കു് മോ​ക്ഷം പ്രാ​പി​ക്കാം.” അയാ​ളു​ടെ സ്ഥി​രോൽ​സാ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ഫലം അതാ​ണു്. ആ ജന്മ​ങ്ങ​ളിൽ എല്ലാ​വും കൂടി ശ്ര​മി​ച്ചു കൊ​ണ്ടി​രി​പ്പാൻ അയാൾ സന്ന​ദ്ധ​നാ​യി​രു​ന്നു. ഒന്നും അയാളെ അധൈ​ര്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ല്ല. എന്നാൽ ആദ്യ​ത്തെ മനു​ഷ്യ​നാ​ക​ട്ടെ അധി​ക​മായ നാലു ജന്മ​ങ്ങൾ​കൂ​ടി​യും അതി ദീർ​ഘ​മാ​യി തോ​ന്നി​പ്പോ​യി. എത്ര​യോ ജന്മാ​ന്ത​ര​ങ്ങൾ കാ​ത്തി​രി​പ്പാൻ സന്ന​ദ്ധ​നായ ആ മനു​ഷ്യ​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​പോ​ലെ​യു​ള്ള സ്ഥി​രോൽ​സാ​ഹം കൊ​ണ്ടു മാ​ത്ര​മേ സർ​വോൽ​കൃ​ഷ്ട​മായ ഫലം സി​ദ്ധി​ക്കൂ. ഓം തൽ സത് പൂർ​വ​ഭാ​ഗം സമാ​പ്തം