ആഗോള കോർ​പ്പ​റേ​റ്റ് സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്റെ താ​ല്പ​ര്യ​ങ്ങൾ​ക്കെ​തി​രേ ഇന്ത്യ​യിൽ ഉയർ​ന്നു​വ​രു​ന്ന ആദ്യ​ത്തെ ബഹുജന രാ​ഷ്ട്രീയ പ്ര​ക്ഷോ​ഭ​മാ​യി​രി​ക്കും കർഷക സമരം. അതേ സമയം കൊ​റോ​ണാ പ്ര​തി​സ​ന്ധി​യു​ടെ മറവിൽ ഒരു അതീത ഭര​ണ​കൂ​ട​മാ​യി (transcendental State) മാറിയ “കോർപ്പറേറ്റ്-​സൗഹൃദ-ഹിന്ദുത്വ-സർവ്വാധിപത്യ” വാ​ഴ്ച​യെ ഉപ​രോ​ധം ചെ​യ്യു​ന്ന, ആദ്യ​ത്തെ സു​ശ​ക്ത​മായ ജനകീയ സമ​ര​വും. ബഹു തല​ങ്ങ​ളി​ലും ദി​ശ​ക​ളി​ലും പടർ​ന്നു കത്തു​ന്ന ഒരു മഹാ പ്ര​ക്ഷോ​ഭം.

കർഷക പ്ര​ക്ഷോ​ഭ​ത്തി​ന്റെ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി ഭാ​ര​തു് കിസാൻ യൂ​ണി​യൻ (ഏക്താ ഉഗ്ര​ഹാൻ) പ്ര​സി​ഡ​ണ്ടായ ജോ​ഗീ​ന്ദർ ഉഗ്ര​ഹാൻ പറ​യു​ന്ന​തു് ശ്ര​ദ്ധി​ക്കുക: ഞങ്ങ​ളു​ടെ പ്ര​സ്ഥാ​നം രാ​ഷ്ട്രീ​യ​മ​ല്ല എന്നു് പറ​യു​മ്പോൾ ഒരു രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ക​ക്ഷി​യു​മാ​യും ഞങ്ങൾ ബന്ധി​ത​ര​ല്ല എന്ന​ത്രേ അർ​ത്ഥ​മാ​ക്കു​ന്ന​തു്. എന്നാൽ കാർ​ഷി​ക​മേ​ഖ​ല​യു​ടെ കോർ​പ്പ​റേ​റ്റു​വൽ​ക്ക​ര​ണ​ത്തെ എതിർ​ക്കു​ന്നു എന്ന അർ​ത്ഥ​ത്തിൽ തി​ക​ച്ചും ‘രാ​ഷ്ട്രീ​യ​പ​രം’ ആണു് ഈ സമരം” (The Wire, December 11–2020).

ജീ​വി​ത​മോ മരണമോ? എന്ന ചോ​ദ്യ​ത്തെ വാ​ഴ്‌​വി​ന്റെ​യും, രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ന്റെ​യും, പ്ര​കൃ​തി​യു​ടെ​യും, സം​സ്കൃ​തി​യു​ടെ​യും, സാ​മൂ​ഹി​ക​ത​യു​ടെ​യും, സമ്പ​ദ്വ്യ​വ​സ്ഥ​യു​ടെ​യും, സ്ഥൂ​ല​വും സൂ​ക്ഷ്മ​വു​മായ തല​ങ്ങ​ളിൽ നേ​രി​ടു​ന്ന ഒരു രാ​ഷ്ട്രീയ സം​രം​ഭ​മാ​യി വേണം കർ​ഷ​ക​പ്ര​ക്ഷോ​ഭ​ത്തെ കാ​ണു​വാൻ. ജീ​വി​തം അല്ലെ​ങ്കിൽ മരണം എന്ന പോം​വ​ഴി​യെ “വിജയം” അല്ലെ​ങ്കിൽ മരണം എന്ന രാ​ഷ്ട്രീ​യ​പ​ര​വും സത്വ​ശാ​സ്ത്ര​പ​ര​വു​മായ (ontological) നിർ​ണ്ണ​യ​ന​ത്തി​ലേ​ക്കു് രൂ​പാ​ന്ത​രീ​ക​ര​ണം ചെ​യ്യു​ന്നു ഈ രാ​ഷ്ട്രീ​യം. ജീ​വി​ത​മോ (“ശു​ഷ്ക്ക​മായ” അതിജീവനം-​ജ്യോർജ്ജിയോ അഗംബൻ പറ​യു​ന്ന “bare life”) മരണമോ എന്ന ചോ​ദ്യ​ത്തി​ല​ട​ങ്ങിയ ദ്വ​ന്ദ്വ​വൈ​പ​രീ​ത്യ​ത്തെ അതി​വർ​ത്തി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് നൈതിക-​മൂല്യതലങ്ങളിലേക്ക്, ഈ സമ​സ്യ​യെ പരാ​വർ​ത്ത​നം ചെ​യ്യു​ന്നു എന്ന​താ​ണു് “ജയി​ക്കും അല്ലെ​ങ്കിൽ മരി​ക്കും’ എന്ന കർഷക നേ​താ​ക്ക​ളു​ടെ രാ​ഷ്ട്രീയ പ്ര​സ്താ​വ​ത്തെ വി​ധി​നിർ​ണ്ണാ​യ​ക​മാ​ക്കു​ന്ന​തു്. “വെറും” ജീ​വി​ത​ത്തെ​യ​ല്ല പൂർ​ണ്ണ ജീ​വി​ത​ത്തെ​യാ​ണു് ‘ജയി​ക്കും’ എന്ന മൂല്യ പ്ര​സ്താ​വം പ്ര​തി​ജ്ഞാ​പ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന​തു്.

‘അസാ​ധ്യ’ത്തി​ന്റെ രാ​ഷ്ട്രീ​യം, ‘നവ​ന​വീ​നം’, എന്നി​ങ്ങ​നെ നാം നിർ​വ്വ​ചി​ച്ച ഈ കർ​ഷ​ക​പ്ര​ക്ഷോ​ഭ​ത്തെ അതി​ന്റെ പൂർ​ണ്ണ വി​വ​ക്ഷ​ക​ളോ​ടെ അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തു​വാൻ മറ്റൊ​രു പേരു കൂടി ഇവിടെ നിർ​ദ്ദേ​ശി​ക്കു​ന്നു: ‘ജീ​വ​ന്റെ’ രാ​ഷ്ട്രീ​യം. ബയോ-​നൈതിക രാ​ഷ്ട്രീ​യ​വും (bio-​political and ethical) ജന്തു രാ​ഷ്ട്രീ​യ​വും (zoe-​political) പരി​സ്ഥി​തി രാ​ഷ്ട്രീ​യ​വും ഒന്നി​ക്കു​ന്ന രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ന്റെ രാ​ഷ്ട്രീ​യം. മാ​ന​വി​കാ​ന​ന്ത​ര​വും (post-​human), മതേ​ത​രാ​ന​ന്ത​ര​വും (post-​secular) ദേ​ശീ​യാ​ന​ന്ത​ര​വും (post-​nationalist) രാ​ഷ്ട്രീ​യാ​ന​ന്ത​ര​വും (post-​political) എന്നു പറ​യാ​വു​ന്ന നവ​രാ​ഷ്ട്രീ​യം. ഭൗ​തി​ക​വും ആത്മീ​യ​വും ജൈ​വ​വും അജൈ​വ​വും, മാ​ന​വി​ക​വും അമാ​ന​വി​ക​വും അതി​മാ​ന​വി​ക​വും എല്ലാം ഇതിൽ ഒന്നി​ക്കു​ന്നു. രാ​ഷ്ട്രീയ ജീ​വി​ത​വും (bios) ജന്തു ജീ​വി​ത​വും (zoe-​അഗംബൻ പറ​യു​ന്ന ശു​ഷ്ക്ക ജീ​വി​ത​മ​ല്ല, ദെ​ല്യൂ​സ് പറ​യു​ന്ന പൂർ​ണ്ണ ജീ​വി​തം) പ്ര​കൃ​തീ​ജീ​വി​ത​വും ഒന്നി​ക്കു​ന്ന, ജീ​വ​ന്റെ​യും ജീ​വ​നായ മൂ​ല്യ​ത്തെ, ജീവൽ നൈ​തി​ക​ത​യെ, രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ന്റെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ പ്ര​തി​ഷ്ഠി​ക്കു​ന്ന, “ഭാവി”യുടെ രാ​ഷ്ട്രീ​യം.

നി​യോ​ലി​ബ​റൽ, കോർ​പ്പ​റേ​റ്റ്, രാ​ഷ്ട്രീയ നയ​ത്തി​ന്റെ ഫല​മാ​യി ദാ​രി​ദ്ര്യ​ത്തി​ലും കട​ക്കെ​ണി​യി​ലും പെ​ട്ട് ആത്മ​ഹ​ത്യ ആത്മാ​വി​ഷ്ക്കാ​ര​മാ​യി മാറിയ കർ​ഷ​ക​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ ജീ​വി​തോ​ത്ഥാ​ന​ത്തെ​യാ​ണു്, കർഷക സമരം അട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തു്. കർഷകർ ഉയർ​ത്തു​ന്ന ‘ജയി​ക്കും അല്ലെ​ങ്കിൽ മരി​ക്കും’ എന്ന മു​ദ്രാ​വാ​ക്യ​ത്തിൽ മു​ഴ​ങ്ങു​ന്ന​തു് പൂർ​ണ്ണ​വും സ്വ​ത​ന്ത്ര​വും സമൃ​ദ്ധ​വു​മായ ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ രാ​ഷ്ട്രീയ പ്ര​തി​ജ്ഞാ​പ​ന​മാ​ണു്. ദി​ല്ലി അതിർ​ത്തി​യി​ലെ സമ​ര​പ്പ​ന്ത​ലു​ക​ളിൽ കൊടും ശൈ​ത്യ​ത്തെ​യും ബയോ-​ഭരണ ഭീ​ക​ര​ത​ക​ളെ​യും നേ​രി​ട്ടു കൊ​ണ്ടു് സമരം ചെ​യ്യു​ന്ന കൃ​ഷി​ക്കാ​രും (അവിടെ കൊ​ഴി​ഞ്ഞു വീണ 340-ഓളം വരു​ന്ന കൃ​ഷി​ക്കാ​രുൾ​പ്പെ​ടെ), ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ പ്ര​തി​നി​ധി​ക​ളു​മാ​യി നടന്ന ചർ​ച്ച​ക​ളിൽ കർഷക നേ​താ​ക്ക​ളും, സമ​ര​ക്കാ​രെ ഒഴി​പ്പി​ക്കാൻ വന്ന പോ​ലീ​സ്സി​നെ നേ​രി​ടു​ന്ന സന്ദർ​ഭ​ത്തിൽ കർഷക നേ​താ​വായ രാ​കേ​ഷ് തി​ക്കാ​യ​ത്തും ഉയർ​ത്തി​പ്പി​ടി​ച്ച ഈ മു​ദ്രാ​വാ​ക്യം, ആത്മ​ഹ​ത്യ​യിൽ നി​ന്നു്, മര​ണ​ത്തി​ന്റെ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തിൽ നി​ന്നു്, ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ലേ​ക്കു് ഉയിർ​ത്തെ​ണീ​ക്കു​ന്ന കർ​ഷ​ക​ന്റെ സഞ്ജീ​വ​ന​മ​ന്ത്ര​മാ​ണു്. ജീ​വി​ത​മോ മരണമോ എന്ന​ത​ല്ല പൂർ​ണ്ണ​ജീ​വി​തം അല്ലെ​ങ്കിൽ മരണം എന്ന മൂല്യ പ്ര​തി​ജ്ഞാ​പ​ന​മാ​ണി​തു്. മൂല്യ രഹി​ത​വും, അസ്വ​ത​ന്ത്ര​വും അഭി​ശ​പ്ത​വു​മായ വെറും അതി​ജീ​വ​ന​മ​ല്ല, മൂ​ല്യ​ങ്ങ​ളെ ഉയർ​ത്തി​പ്പി​ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള പൂർ​ണ്ണ​ജീ​വ​ന​ത്തി​ന്റെ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​പ്ര​ഖ്യാ​പ​നം. ഈ മു​ദ്രാ​വാ​ക്യം ആത്മ​ഹ​ത്യ​യി​ല​മർ​ന്ന കർ​ഷ​ക​ന്റെ മാ​ത്ര​മ​ല്ല, ആത്മ​നാ​ശം നേ​രി​ടു​ന്ന ഇന്ത്യൻ ജന​ത​യു​ടെ, ഇന്ത്യൻ ജനാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ തന്നെ, ജീ​വാ​രോ​ഹ​ണ​ത്തെ ഉദീ​ര​ണം ചെ​യ്യു​ന്ന മൃ​ത്യു​ഞ്ജ​യ​മ​ന്ത്ര​മാ​ണു്. ജീ​വി​തോ​ന്മു​ഖ​മായ ഒരു പുതിയ നൈ​തി​ക​ത​യെ, മൂല്യ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തെ, ഇന്ത്യൻ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ന്റെ കേ​ന്ദ്ര​ബി​ന്ദു​വിൽ പ്ര​തി​ഷ്ഠാ​പ​നം ചെ​യ്യു​ക​യാ​ണു് കർ​ഷ​ക​ന്റെ ഈ മു​ദ്രാ​വാ​ക്യം.

ആത്മ​ഹ​ത്യ​യു​ടെ​യോ ബലി​യു​ടെ​യോ, മരണ രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തെ​യ​ല്ല (necro-​politics) സമ്പൂർ​ണ്ണ ജീ​വ​ന​ത്തി​ന്റെ (absolute living) “ജീവ”രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തെ​യാ​ണു് ഇതു് പ്ര​തി​ജ്ഞാ​പ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന​തു്. ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്റെ നി​റ​വേ​റ​ലി​ന്റെ ഭാ​ഗ​മാ​യി സം​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന മര​ണ​ത്തെ അതു് സ്വാ​ഗ​തം ചെ​യ്യു​ന്നു എന്നു മാ​ത്രം.

ജീവൻ, ജീ​വി​തം, എന്ന സങ്ക​ല്പം മാ​ന​വി​ക​മോ വ്യ​ക്തി​പ​ര​മോ ആയ പരി​ധി​കൾ​ക്കു​ള്ളി​ല​ല്ല ഇവിടെ നിർ​വ്വ​ചി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു്. മാനവ-​അമാനവ, സസ്യ, തൃണ, മൃഗ, പ്രാ​ണി, പക്ഷി, വൃ​ക്ഷ​ങ്ങ​ളും അവ​യു​ടെ​യെ​ല്ലാം ആവാ​സ​വ്യ​വ​സ്ഥ​യായ ഭൂ​മി​യും നദി​യും സമു​ദ്ര​വും കു​ന്നും മല​ക​ളും ദ്രവ്യ-​വായു മണ്ഡ​ല​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം തന്നെ ഈ നവജീവ നിർ​വ്വ​ച​ന​ത്തിൽ​പ്പെ​ടും. മണ്ണി​നെ​യും വി​ണ്ണി​നെ​യും ഇണ​ക്കി, പ്ര​കൃ​തി​യെ​യും സം​സ്കൃ​തി​യെ​യും വി​ള​ക്കി, ജീ​വ​ന്റെ വി​ത്തു് വി​ത​ച്ചും വി​ള​യി​ച്ചും അന്ന​ത്തി​ന്റെ നിർ​മ്മാ​താ​ക്ക​ളും ദാ​താ​ക്ക​ളു​മാ​യി വർ​ത്തി​ക്കു​ന്ന കർഷക കർ​തൃ​ത്വ​മാ​ണു് യഥാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ ബയോ രാ​ഷ്ട്രീയ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​കൾ. അതോ​ടൊ​പ്പം തന്നെ നി​ര​വ​ധി ജീ​വ​ജാ​ല​ങ്ങൾ വസി​ക്കു​ന്ന വയ​ലു​ക​ളെ​യും കൃ​ഷി​സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളെ​യും പരി​പാ​ലി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് ജീ​വ​മ​ണ്ഡ​ല​ത്തി​ന്റെ സം​ര​ക്ഷ​ക​രാ​യി, പ്ര​കൃ​തി​യു​മാ​യി സം​ര​ച​ന​യി​ലേർ​പ്പെ​ടു​ന്ന കർഷകർ ജന്തു​രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ന്റെ​യും (zoe-​politics) പരി​സ്ഥി​തി​രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ന്റെ​യും (പരി​മി​ത​മായ രീ​തി​യി​ലാ​ണെ​ങ്കിൽ പോലും) പ്ര​യോ​ക്താ​ക്ക​ളും കൂ​ടി​യാ​ണു്. ബൗ​ദ്ധി​ക​ത്തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളെ ബയോ​രാ​ഷ്ട്രീയ കർ​തൃ​ത്വ​ങ്ങ​ളാ​യി നിർ​വ്വ​ചി​ക്കു​ന്ന അന്തോ​ണി​യോ നെ​ഗ്രി പോലും പ്ര​കൃ​തി​യും സം​സ്കൃ​തി​യും തമ്മി​ലു​ള്ള സം​ര​ച​ന​യി​ലൂ​ടെ ജീവനെ നട്ടു വളർ​ത്തു​ക​യും വി​ള​യി​ക്കു​ക​യും ജീ​വി​മ​ണ്ഡ​ല​ത്തെ പരി​പാ​ലി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്ന കർഷക വൃ​ത്തി​യു​ടെ സർ​ഗ്ഗാ​ത്മ​ക​വും വി​പ്ല​വ​ക​ര​വും ആയ “ജീവ”രാ​ഷ്ട്രീയ പ്ര​സ​ക്തി​യെ വേണ്ട വണ്ണം തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞി​ല്ല.

കൊ​റോ​ണ​യു​ടെ മറവിൽ, രാ​ഷ്ട്രീയ പ്ര​വർ​ത്ത​ന​ങ്ങ​ളും സാ​മൂ​ഹ്യ ബന്ധ​ങ്ങ​ളും കൂ​ടി​ച്ചേ​ര​ലു​ക​ളും റദ്ദാ​ക്ക​പ്പെ​ട്ട ഒരു കാ​ല​ത്തു്, ഭര​ണ​കൂ​ട​ഭീ​ക​രത ബയോ​ഭീ​ക​ര​ത​യു​മാ​യി ഇണ​ചേർ​ന്നു​കൊ​ണ്ടു് അപ​വാ​ദ​ഭ​ര​ണ​കൂട നിർ​വ്വ​ച​ന​ത്തി​നു​മ​പ്പു​റം (അഗംബൻ, State of exception) പര​മ​ഭീ​ക​ര​മായ ഒരു അതീത ഭര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​നു് (transcendental State) ജന്മം നൽ​കു​ന്ന നീച സന്ധി​യിൽ, പാർ​ല​മെ​ന്റ​റി ജനാ​ധി​പ​ത്യ സം​വി​ധാ​ന​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം തന്നെ അനു​ദി​നം തച്ചു​ട​യ്ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന, സർവ്വ രാ​ഷ്ട്രീയ പ്ര​തി​രോ​ധ​ങ്ങ​ളും തകർ​ന്നു വീ​ഴു​ന്ന സന്ദർ​ഭ​ത്തിൽ, അധി​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ സി​രാ​കേ​ന്ദ്ര​മായ തല​സ്ഥാന നഗ​രി​യെ ഉപ​രോ​ധി​ച്ചു കൊ​ണ്ടു് പഞ്ചാ​ബി​ലെ​യും ഹരി​യാ​ന​യി​ലെ​യും കർഷകർ തു​ട​ങ്ങി വച്ച സമരം സൂ​ചി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്താ​ണു്? സം​ഘ​ടിത തൊ​ഴി​ലാ​ളി​വർ​ഗ്ഗ​വും വി​ദ്യാർ​ഥി​യു​വ​ജ​ന​നി​ര​ക​ളും, രാ​ഷ്ട്രീയ കക്ഷി​ക​ളും പൗ​രാ​വ​കാ​ശ​പ്ര​വർ​ത്ത​ക​രും ആക്ടി​വി​സ്റ്റു​ക​ളും ഉയർ​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു വന്ന പ്ര​തി​രോ​ധ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ​യും തകർ​ന്നു വീ​ണു​ക​ഴി​ഞ്ഞ ഈ പ്ര​തി​സ​ന്ധി നേ​ര​ങ്ങ​ളിൽ ജനാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​ന്റെ അന്തി​മ​സം​ര​ക്ഷ​ക​രാ​യി, ഫാ​സി​സ​ത്തി​നും കോർ​പ്പ​റേ​റ്റ് ശക്തി​കൾ​ക്കു​മെ​തി​രേ ശക്ത​മായ ചെ​റു​ത്തു നി​ല്പി​നു് നേ​തൃ​ത്വം കൊ​ടു​ക്കു​വാൻ കർഷക സം​ഘ​ട​ന​കൾ​ക്കു് കഴി​യു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ അതു് സൂ​ചി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു് ഇന്ത്യ​യെ​പ്പോ​ലു​ള്ള രാ​ഷ്ട്ര​ങ്ങ​ളെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം ജനകീയ വിമോചന-​വിപ്ലവപ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ മു​ന്ന​ണി ശക്തി​യാ​ണു് കർഷക കർ​തൃ​ത്വം എന്ന​ത്രേ. സം​ഘ​ടിത തൊ​ഴി​ലാ​ളി​വർ​ഗ്ഗ​ത്തെ വി​പ്ല​വ​ത്തി​ന്റെ മു​ഖ്യ​ചാ​ല​ക​ശ​ക്തി​യാ​യി നിർ​വ്വ​ചി​ക്കു​ന്ന സാ​മ്പ്ര​ദാ​യിക മാർ​ക്സി​സ്റ്റ് സി​ദ്ധാ​ന്ത​ങ്ങ​ളെ​യും, ബയോ രാ​ഷ്ട്രീയ വി​പ്ല​വ​ത്തി​ന്റെ മുൻ​പ​ന്തി​യിൽ ബൗ​ദ്ധി​ക​ത്തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളെ പ്ര​തി​ഷ്ഠി​ക്കു​ന്ന നെ​ഗ്രി​യു​ടെ സങ്ക​ല്പ​ങ്ങ​ളെ​യും തി​രു​ത്തി​ക്കു​റി​ക്കു​ന്നു ഇന്ത്യൻ കർ​ഷ​ക​രു​ടെ മഹാ​പ്ര​ക്ഷോ​ഭം. ഇന്ത്യ​യു​ടെ ആത്മാ​വ് കൃ​ഷി​ക്കാ​രി​ലാ​ണു് സ്ഥി​തി ചെ​യ്യു​ന്ന​തെ​ന്ന ഗാ​ന്ധി​യൻ ഉൾ​ക്കാ​ഴ്ച​യെ ഒരി​ക്കൽ കൂടി പ്ര​ബ​ല​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു ഇതു്. മാ​ത്ര​മ​ല്ല, നവ​വി​മോ​ചന രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ന്റെ ഹൃ​ദ​യ​വും മസ്തി​ഷ്ക്ക​വു​മാ​ണു് കർ​ഷ​ക​കർ​തൃ​ത്വ​മെ​ന്നു് ഈ സമ​ര​സം​ഭ​വം ലോ​ക​ത്തോ​ട് വി​ളി​ച്ചു പറ​യു​ന്നു.