പാ​വ്ലോ നെറൂത, സെസാർ ബാ​യേ​ഹോ, ഒക്ടോ​വ്യാ പാസ് ഇവർ ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്ക​യി​ലെ മഹാ​ന്മാ​രായ കവി​ക​ളാ​ണു്. പ്ര​തി​പാ​ദ്യ​വി​ഷ​യ​ത്തി​ന്റെ സ്വീ​കാ​ര്യ​ത്തി​ലും പ്ര​തി​പാ​ദ​ന​രീ​തി​യി​ലും ഇവ​രു​ടെ കാ​വ്യ​ങ്ങൾ വൈ​വി​ദ്ധ്യം പു​ലർ​ത്തു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും മാർ​ക്സി​സ​ത്തോ​ടു് ബന്ധ​പ്പെ​ട്ട സമൂ​ഹ​പ​രി​ഷ്ക​ര​ണ​വാ​ഞ്ഛ മൂ​ന്നു​പേ​രെ​യും കൂ​ട്ടി​യി​ണ​ക്കു​ന്നു. A Chilean Poet of great power എന്നു നി​രൂ​പ​ക​ന്മാ​രാൽ എപ്പോ​ഴും വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന നെറൂത ഉറച്ച കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റാ​യി​രു​ന്നു. സെ​സാർ​ബാ​യേ​ഹോ സമു​ദാ​യ​ത്തി​ലെ അധഃ​സ്ഥി​തർ​ക്കു​വേ​ണ്ടി വാ​ദി​ക്കു​ക​യും സമൂ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പു​രോ​ഗ​തി​ക്കു​വേ​ണ്ടി പരി​ശ്ര​മി​ക്കു​ക​യും അതി​ന്റെ ഫല​മാ​യി കാ​രാ​ഗൃ​ഹ​ത്തിൽ കി​ട​ക്കു​ക​യും ചെയ്ത ലോ​ല​ഹൃ​ദ​യ​നായ മഹാ​ക​വി​യ​ത്രേ. മാർ​ക്സി​സ്റ്റാ​യി​രു​ന്ന അദ്ദേ​ഹം സ്പാ​നി​ഷ് ആഭ്യ​ന്തര സമ​ര​ത്തിൽ പങ്കു​കൊ​ണ്ടു് തന്റെ മനു​ഷ്യ​സ്നേ​ഹ​ത്തെ വി​ളം​ബ​രം ചെ​യ്തു. ഒക്ടോ​വ്യാ പാ​സാ​ക​ട്ടെ ഈ ലോ​ക​ത്തി​ന്റെ ഇന്ന​ത്തെ വ്യ​വ​സ്ഥി​തി​യോ​ടു് അസം​തൃ​പ്തി പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ച്ചു് അതിനു പരി​വർ​ത്ത​നം വരു​ത്തും എന്നു പ്ര​ഖ്യാ​പി​ക്കു​ന്നു. “പാ​ശ്ചാ​ത്യ​ദേ​ശ​ത്തെ സം​ഘ​ട്ട​ന​ങ്ങ​ളിൽ ഇന്ന​ത്തെ പരി​ഷ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ തകർ​ച്ച ദർ​ശി​ച്ച അദ്ദേ​ഹം എല്ലാ​ക്കാ​ല​ത്തും മാർ​ക്സി​സ്റ്റാ​യി​രു​ന്നു. 1962 തൊ​ട്ടു് 1968 വരെ ഇന്ത്യ​യി​ലെ മെ​ക്സി​ക്കൻ അം​ബാ​സി​ഡ​റാ​യി​രു​ന്ന അദ്ദേ​ഹം ഭാ​ര​ത​സം​സ്ക്കാ​ര​ത്താൽ ആകർ​ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടെ​ങ്കി​ലും അടി​സ്ഥാ​ന​പ​ര​ങ്ങ​ളായ മാർ​ക്സി​സ്റ്റ് തത്വ​ങ്ങ​ളി​ലു​ള്ള ദൃ​ഢ​വി​ശ്വാ​സം ഒരി​ക്ക​ലും പരി​ത്യ​ജി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ല.

വ്യ​ക്തി​വാ​ദം (Individualism) മാർ​ക്സി​സ​ത്തി​നു് അം​ഗീ​ക​രി​ക്കാൻ വയ്യ. വ്യ​ക്തി സമൂ​ഹ​ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളു​ടെ ആക​ത്തു​ക​യാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് സമൂ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ചരി​ത്ര​പ​ര​മായ അവ​സ്ഥ​യാ​ണു് അവ​ന്റെ അസ്തി​ത്വ​ത്തി​നു് കാ​ര​ണ​മെ​ന്നു് മാർ​ക്സി​സം കരു​തു​ന്നു. അതി​നാൽ സമൂ​ഹ​ത്തിൽ നി​ന്നും രാ​ഷ്ട്ര​ത്തിൽ നി​ന്നും സ്വ​ത​ന്ത്ര​നാ​യി നി​ന്നു് കേ​വ​ലാ​ധി​കാ​ര​ങ്ങൾ​ക്കു​വേ​ണ്ടി വാ​ദി​ക്കു​ന്ന വ്യ​ക്തി​ക്കു് മാർ​ക്സി​ന്റെ തത്വ​ചി​ന്ത​യിൽ സ്ഥാ​ന​മി​ല്ല. ശതാ​ബ്ദ​ങ്ങ​ളാ​യി ആധി​പ​ത്യം പു​ലർ​ത്തിയ “സ്വ​കാ​ര്യ സ്വ​ത്തു്” എന്ന സങ്ക​ല്പ​മാ​ണു് വ്യ​ക്തി​വാ​ദ​ത്തി​നു ഹേ​തു​വെ​ന്നു് ആ തത്വ​ചി​ന്ത (മാർ​ക്സി​സം) യു​ക്താ​ധി​ഷ്ഠി​ത​മാ​യി തെ​ളി​യി​ച്ചു. അതി​നാൽ മാർ​ക്സി​സം അം​ഗീ​ക​രി​ച്ച ഈ മൂ​ന്നു് കവി​ക​ളും വ്യ​ക്തി​വാ​ദി​ക​ള​ല്ല; സമൂ​ഹ​വാ​ദി​ക​ളാ​ണു്. അതി​നു​യോ​ജി​ച്ച കാ​വ്യ​സി​ദ്ധാ​ന്ത​ങ്ങ​ളും അവർ​ക്കു​ണ്ടു്. നമു​ക്കു പാ​സ്സി​ന്റെ സി​ദ്ധാ​ന്തം മാ​ത്രം പരി​ഗ​ണി​ക്കാം.

കവി​ത​യ്ക്കാ​കെ ഒരു ഐക്യ​മു​ണ്ടെ​ന്നാ​ണു് പാസ് ആദ്യ​മാ​യി ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ക്കു​ന്ന​തു്. മോ​സ്കോ തൊ​ട്ടു് സാൻ​ഫ്രാൻ​സി​സ്കോ​വ​രെ​യും, സാ​ന്തി​യാ​ഗോ തൊ​ട്ടു സി​ഡ്നി​വ​രെ​യും അതു് വ്യാ​പി​ക്കു​ന്നു. ജർ​മ്മ​നി​യി​ലും പോ​ള​ണ്ടി​ലും റൂ​മേ​നി​യ​യി​ലും കവി​ക​ളെ​ഴു​തു​ന്ന​തു് ഒരു കാ​വ്യം തന്നെ. ഇന്ന​ല്ല എല്ലാ​ക്കാ​ല​ത്തും അങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു. ഫ്ര​ഞ്ച് കവിത, ഇറ്റാ​ലി​യൻ കവിത, സ്പാ​നി​ഷ് കവിത, ഇം​ഗ്ലീ​ഷ് കവിത എന്നീ വി​ഭ​ജ​ന​ങ്ങൾ പ്ര​മാ​ദ​ത്താ​ലു​ണ്ടാ​യ​താ​ണു്. യഥാർ​ത്ഥ​ത്തിൽ നവോ​ത്ഥാ​ന​ത്തി​ന്റെ കവിത, ബാ​രേ​ക്ക് കവിത. റൊ​മാ​ന്റിക്‍ കവിത എന്നീ വി​ഭ​ജ​ന​ങ്ങ​ളേ​യു​ള്ളു. പാ​ശ്ചാ​ത്യ ദേ​ശ​ത്തെ വി​ഭി​ന്ന ഭാ​ഷ​ക​ളിൽ രചി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന സമ​കാ​ലി​ക​മായ ഒറ്റ​ക്ക​വി​ത​യേ ഇന്നു​ള്ളു. മറ്റൊ​രു തര​ത്തിൽ പാസ് പറ​യു​ന്നു, സമൂ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​ച്ഛ​ന്ന​ങ്ങ​ളും വൈ​യ​ക്തി​ക​ങ്ങ​ള​ല്ലാ​ത്ത​തു​മായ ശക്തി​വി​ശേ​ഷ​ങ്ങൾ കൂ​ട്ടി​മു​ട്ടു​ന്ന സ്ഥ​ല​മാ​ണു് കവി​യു​ടെ മന​സ്സു്. ഒരു കവി​യിൽ ആ ശക്തി​വി​ശേ​ഷ​ങ്ങൾ ചെ​ന്ന​ടി​യു​മ്പോൾ അയാ​ള​ങ്ങു് മരി​ച്ചു​പോ​യാൽ? മറ്റൊ​രു കവി​യിൽ അവ (ശക്തി വി​ശേ​ഷ​ങ്ങൾ) കൂ​ട്ടി​മു​ട്ടു​ക​യും അവ അനു​ര​ഞ്ജ​ന​ത്തി​ലോ സം​ഘ​ട്ട​ന​ത്തി​ലോ പര്യ​വ​സാ​നി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​മെ​ന്നു് പാസ് വി​ശ്വ​സി​ക്കു​ന്ന​താ​യി നമു​ക്ക് തെ​റ്റു​കൂ​ടാ​തെ വി​ശ്വ​സി​ക്കാം. ഇങ്ങ​നെ വ്യ​ക്തി​വാ​ദ​ത്തി​നു് എതി​രാ​യി വർ​ത്തി​ക്കു​ന്നു സമൂ​ഹ​വാ​ദി​യായ ഒക്ടോ​വ്യാ പാസ്.

മാർ​ക്സി​സ​ത്തി​ന്റെ സി​ദ്ധാ​ന്ത​ങ്ങ​ള​നു​സ​രി​ച്ചു് വസ്തു​ക്കൾ പരി​വർ​ത്ത​നം ചെ​യ്തു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണു്. Transition from quantity to quality എന്ന​തു് ഡയ​ല​ക്ടി​ക്സി​ലെ അടി​സ്ഥാ​ന​ത​ത്വ​മാ​ണു്. ഒക്ടോ​വ്യാ പാ​സ്സി​ന്റെ പ്ര​ഖ്യാ​ത​മായ കാ​വ്യം “സൂ​ര്യ​ശില”—Sunstone എന്ന​ത​ത്രെ. അതു വാ​യി​ച്ചാൽ “പരി​മാണ” ത്തിൽ​നി​ന്നു് ഗു​ണ​ത്തി​ലേ​യ്ക്കു​ള്ള പരി​വർ​ത്ത​നം ദർ​ശി​ക്കാം. വി​ഖ്യാ​ത​മായ “ആസ്റ്റെ​ക് കല​ണ്ടർ സ്റ്റോ​ണാ”ണു് പാ​സ്സി​ന്റെ “സൂ​ര്യ​ശില” അതിൽ ജ്യോ​തിഃ​ശാ​സ്ത്രം, ചരി​ത്രം, പര​മ്പ​രാ​ഗ​ത​ങ്ങ​ളായ കഥകൾ ഇവ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള രേഖകൾ കൊ​ത്തി​വെ​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. മദ്ധ്യ​ത്തിൽ “സൂ​ര്യ​ദേ​വ​ന്റെ” ചി​ത്ര​വും. ആസ്റ്റെ​ക് പ്ര​പ​ഞ്ച​ത്തി​നു പ്ര​തി​നി​ധീ​ഭ​വി​ക്കു​ന്നു പാ​സ്സി​ന്റെ സൂ​ര്യ​ശില. ജഡ​ത​യാർ​ന്ന ആ സൂ​ര്യ​ക​ല​യെ കവിത ദ്ര​വി​പ്പി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നാ​ണു് കവി​യു​ടെ സങ്ക​ല്പം. ജഡ​ത​യാർ​ന്ന ആസ്റ്റെ​ക് സം​സ്ക്കാ​ര​ത്തെ ചല​നാ​ത്മ​ക​ശ​ക്തി​യാ​ക്കി​മാ​റ്റാൻ കവി​ത​യ്ക്കു കഴി​യ​ണം എന്നു് വേ​റൊ​രു വി​ധ​ത്തിൽ പറയാം. അതിനു കഴി​ഞ്ഞി​ല്ലെ​ങ്കിൽ കവി​ത​കൊ​ണ്ടു് ഒരു പ്ര​യോ​ജ​ന​വു​മി​ല്ല. കല്ലി​നെ ദ്ര​വി​പ്പി​ക്കാൻ സൂ​ര്യ​നെ അതി​ലേ​ക്കു് ആന​യി​ക്കു​ക​യാ​ണു് വേ​ണ്ട​തു്. അപ്പോൾ അതു് ഉരു​കി​ത്തു​ട​ങ്ങും. സൂ​ര്യ​നി​ല്ലാ​തെ—കവി​ത​യി​ല്ലാ​തെ—ചല​നാ​ത്മ​ക​മായ സം​സ്ക്കാ​ര​മി​ല്ലെ​ന്നു് സാരം.

എന്നു ‘സൂ​ര്യ​ശില’യിലെ ഒരു ഭാഗം മർമ്മ പ്ര​കാ​ശി​ക​യാ​ണു്. ഇവിടെ സൂ​ര്യൻ കവി​ത​യു​ടെ സിം​ബ​ലാ​ണു്. ശതാ​ബ്ദ​ങ്ങ​ളു​ടെ നി​ദ്ര​യാ​കു​ന്ന കല്ലു് ജഡ​ത​യാർ​ന്ന സം​സ്ക്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ പ്ര​തി​രൂ​പ​മാ​ണു്. കവിത പ്ര​കാ​ശി​ക്കു​മ്പോൾ സം​സ്ക്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ ജാ​ഡ്യം നശി​ക്കു​ന്നു. കല്ലു​കൾ സൂ​ര്യ​പ്ര​കാ​ശ​ത്തിൽ നി​ല​വി​ളി​ക്കു​മെ​ന്നു് പോലും പാസ് പറ​യു​ന്നു​ണ്ടു്. മറ്റൊ​രു ചേ​തോ​ഹ​ര​മായ സങ്ക​ല്പം കാണുക. അതും കല്ലി​നോ​ടു് ബന്ധ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​താ​ണു്.

Sulphur-​coloured rocks, tall-​stern stones. You are at my side. Your thoughts are black and golden. If I stretched out my hand I could cut a cluster of untouched truths. Below, among sparking rock, the sea, full of arms, comes and goes. Vertigos. The light rushes forward. I looked into your face, I leaned out over the abyss: mortality is transparency. ഇങ്ങ​നെ പാസ് കല്ലു​കൾ​ക്കു് പ്ര​കാ​ശം നൽകി അവയെ സു​താ​ര്യ​ങ്ങ​ളാ​ക്കു​ന്നു. ഇതു തി​ക​ച്ചും മൗ​ലി​ക​വും അന്യാ​ദൃ​ശ​വു​മായ സങ്ക​ല്പ​മാ​ണു്. അതേ​സ​മ​യം അതു മാർ​ക്സി​സ​ത്തി​ന്റെ മൂ​ല​ത​ത്ത്വ​ങ്ങ​ളോ​ടു് യോ​ജി​ച്ചി​രി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. മാർ​ക്സി​സ​ത്തിൽ വി​ശ്വ​സി​ക്കാ​ത്ത​വർ​ക്കും ഈ സങ്ക​ല്പ​ത്തി​ന്റെ മനോ​ഹാ​രി​ത​യേ​യും ശക്തി​യേ​യും നി​ഷേ​ധി​ക്കാ​നൊ​ക്കു​ക​യി​ല്ല.

മഹാ​ന്മാ​രായ എല്ലാ കവി​കൾ​ക്കും കലാ​കാ​ര​ന്മാർ​ക്കും ഉള്ള സവി​ശേ​ഷത ഒക്ടോ​വ്യാ​പാ​സി​നും ഇല്ലാ​തി​ല്ല. വി​പ്ല​വ​ത്തി​ന്റെ പ്ര​ലോ​ഭ​ന​ത്തി​നു വി​ധേ​യ​നായ ആന്ദ്രേ മൽറോ കി​ഴ​ക്കി​ന്റെ ആദ്ധ്യാ​ത്മിക ശോഭ കണ്ടു് പുളകം കൊ​ണ്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഇരു​പ​താം ശതാ​ബ്ദ​ത്തി​ലെ അത്യു​ജ്ജ്വല കലാ​ശി​ല്പ​മെ​ന്നു് ഏവരും വാ​ഴ്ത്തു​ന്ന ത്രീ​സ്ത് ത്രൂ​പ്പി​ക് എന്ന ആത്മ​ക​ഥാ​പ​ര​മായ യാ​ത്രാ​വി​വ​ര​ണ​മെ​ഴു​തിയ ക്ലോ​ദ് ലവി സ്റ്റ്രോ​സ് മാർ​ക്സി​സ​ത്തെ ആദ​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് ബു​ദ്ധ​മ​ത​ത്തി​ലേ​യ്ക്കു് തി​രി​യു​ന്നു. മാർ​ക്സി​സ്റ്റായ ഒക്ടോ​വ്യാ​പാ​സ് പൗ​ര​സ്ത്യ​മായ ആധ്യാ​ത്മിക ചി​ന്ത​യാൽ ആകർ​ഷി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു​ണ്ടു്. എങ്കി​ലും മനു​ഷ്യ​നെ സ്വ​ത​ന്ത്ര​നാ​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന മനു​ഷ്യ​സ്നേ​ഹി​യു​ടെ നാ​ദ​മാ​ണു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കാ​വ്യ​ങ്ങ​ളിൽ നി​ന്നു​യ​രു​ന്ന​തു്. “കന്യാ​കു​മാ​രി​ക്ക​ടു​ത്തു്” Near Cape comorin എന്ന കാ​വ്യ​ത്തിൽ പാസ് ചോ​ദി​ക്കു​ന്നു:

ഒക്ടോ​വ്യാ​പാ​സ് നഷ്ട​പ്പെ​ട്ട ആത്മാ​വു​മ​ല്ല “അല​ഞ്ഞു​തി​രി​യു​ന്ന ശരീ​ര​വു​മ​ല്ല” സമൂ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ശക്തി​വി​ശേ​ഷ​ങ്ങൾ ആശ്ര​യ​സ്ഥാ​നം കണ്ടെ​ത്തു​ന്ന മഹാ​ക​വി​യാ​ണു്. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ആത്മാ​വു് കഷ്ട​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ അതു വേ​ദ​നി​ക്കു​ന്ന മനു​ഷ്യ​നു​വേ​ണ്ടി​യാ​ണു്. അദ്ദേ​ഹം അല​ഞ്ഞു​തി​രി​ഞ്ഞെ​ങ്കിൽ അതു് സത്യം തേ​ടി​യാ​ണു്.