SFNസാ​യാ​ഹ്ന ഫൌ​ണ്ടേ​ഷൻ
images/mkn-mrealism-cover.jpg
Glance of a Landscape, watercolor sprayed drawing by Paul Klee (1870–1940).
രണ്ടു നോബൽ സമ്മാ​ന​ങ്ങൾ
images/mkn-mr9-01.jpg
വ്ലാ​ഡി സ്ലാ​ഫ് ഗമുൽക

ചരി​ത്രം ആവർ​ത്തി​ക്കു​ന്നു എന്ന ചൊ​ല്ലു് പല​പ്പോ​ഴും സത്യാ​ത്മ​ക​മാ​ണു്. 1956-ൽ പോ​ള​ണ്ടി​ലെ പൊ​സ്നാ​ന്യ നഗ​ര​ത്തി​ലെ തൊ​ഴി​ലാ​ളി​കൾ തെ​രു​വു​ക​ളി​ലി​റ​ങ്ങി സർ​ക്കാ​രി​നോ​ടു് ആഹാരം ചോ​ദി​ച്ചു. അവ​രു​ടെ നേ​താ​വാ​യി​രു​ന്നു വ്ലാ​ഡി സ്ലാ​ഫ് ഗമുൽക. പോ​ള​ണ്ടി​ലെ തൊ​ഴി​ലാ​ളി കക്ഷി​യു​ടെ സെ​ക്ര​ട്ട​റി​യു​മാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേ​ഹം. പതി​ന്നാ​ലു് കൊ​ല്ലം കഴി​ഞ്ഞു് 1970-ൽ ഗഡാൻ​സ്കി​ലെ തു​റ​മു​ഖ​ത്തൊ​ഴി​ലാ​ളി​കൾ വി​പ്ല​വം നട​ത്തി. അതി​ന്റെ ഫല​മാ​യി ഗമുൽക അധി​കാ​ര​ഭൃ​ഷ്ട​നാ​യി. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു​പ​ക​രം അധി​കാ​ര​സ്ഥാ​ന​ത്തിൽ പ്ര​വേ​ശി​ച്ച​തു് ഗൈ​റ​ക്കാ​യി​രു​ന്നു. വ്യ​ക്തി​പ​ര​മായ അധി​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ അടി​സ്ഥാ​ന​ത്തി​നു് ദൃഢത കൈ​വ​രു​ത്തിയ അദ്ദേ​ഹം 1976-ൽ ഭക്ഷ്യ​സാ​ധ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ വി​ല​ക്ക​യ​റ്റ​ത്തെ​ച്ചൊ​ല്ലി തൊ​ഴി​ലാ​ളി​കൾ ലഹളകൾ ഉണ്ടാ​ക്കി​യ​പ്പോൾ ആ അടി​ത്ത​റ​യ്ക്ക് അത്ര​ത്തോ​ളം ദാർ​ഢ്യ​മി​ല്ല​യോ എന്നു സം​ശ​യി​ച്ചി​രി​ക്ക​ണം. 1980-ൽ ഗഡാൻ​സ്കി​ലും മറ്റു ചില പട്ട​ണ​ങ്ങ​ളി​ലും എട്ടു​ല​ക്ഷം തൊ​ഴി​ലാ​ളി​കൾ പണി​മു​ട​ക്കി. മാം​സ​ത്തി​ന്റെ വില കൂ​ടി​യ​തി​നെ പ്ര​ധാ​ന​മാ​യും കു​റ്റ​പ്പെ​ടു​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു​ണ്ടായ ആ പണി​മു​ട​ക്കി​ന്റെ ആഘാതം സഹി​ക്കാ​നാ​വാ​തെ ഗൈ​റ​ക്കു് രാ​ജി​വ​ച്ചു. സ്റ്റാ​നി സ്ലാ​ഫ് കനിയ അധി​കാ​ര​മേൽ​ക്കു​ക​യും തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളു​ടെ സം​ഘ​ട​ന​യായ സോ​ളി​ഡാ​രി​റ്റി’യെ 1981-ൽ (മേയ് മാ​സ​ത്തിൽ) അം​ഗീ​ക​രി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. 1980-​നോടു് അടു​പ്പി​ച്ചു് സോ​ളി​ഡാ​രി​റ്റി​യു​ടെ നേ​താ​വാ​യി രം​ഗ​ത്തു​വ​ന്ന ആളാ​ണു് വലേസ. (പോ​ളി​ഷ് ഉച്ചാ​ര​ണം വി​ഭി​ന്ന​മാ​ണു്) പി​ന്നീ​ടു​ള്ള സം​ഭ​വ​ങ്ങൾ ആരു​ടേ​യും ഓർ​മ്മ​യിൽ​നി​ന്നു മാ​ഞ്ഞു​പോ​യി​ട്ടി​ല്ല. പോ​ള​ണ്ടി​ലെ പട്ടാ​ള​ഭ​ര​ണ​വും വലേ​സ​യു​ടെ ബന്ധ​ന​വും പട്ടാ​ള​ഭ​ര​ണം അവ​സാ​നി​ച്ച​പ്പോൾ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു​ല​ഭി​ച്ച മോ​ച​ന​വു​മെ​ല്ലാം എല്ലാ​വർ​ക്കും അറി​യാം. ഗഡാൻ​സ്കി​ലെ ലെനിൻ ഷി​പ്പ്യാർ​ഡ് തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളു​ടെ നേ​താ​വായ വലേ​സ​യ്ക്കാ​ണു് 1983-ലെ സമാ​ധാ​ന​ത്തി​നു​ള്ള നോബൽ സമ്മാ​നം നൽ​കി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്. [1] അങ്ങ​നെ അദ്ദേ​ഹ​ത്തെ മാർ​ട്ടിൻ ലൂ​ഥർ​കിം​ഗ്, (1964-ലെ സമ്മാ​നം) ഹാ​മാർ​ഷോൾ​ഡ് (1961-ലെ സമ്മാ​നം), ആർബർ ഷ്വൈ​റ്റ്സർ (1952-ലെ സമ്മാ​നം) ഇവർ​ക്കു സദൃ​ശ​നാ​ക്കി കല്പി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു അക്കാ​ഡ​മി. ഡി​സം​ബർ പത്താം തീയതി നോർ​വ​യി​ലെ ഉസ്ലൂ​വിൽ ചെ​ന്നു് വലേസ സമ്മാ​നം വാ​ങ്ങും. സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​നു​ള്ള നോബൽ സമ്മാ​നം സ്വീ​ഡ​നി​ലെ സ്റ്റോ​ക്ക് ഹോമിൽ ചെ​ന്നു് വി​ല്യം ഗോൾ​ഡി​ങ്ങും സ്വീ​ക​രി​ക്കും. രണ്ടു​പേ​രും അതു സ്വീ​ക​രി​ക്കു​മെ​ന്ന​തിൽ ഒരു സം​ശ​യ​മി​ല്ല. സമ്മാ​നം കി​ട്ടി​യെ​ന്നു് അറി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ വലേസ പറ​ഞ്ഞ​തു് “നോ​ക്കു ഇതു സത്യ​മാ​ണെ​ന്നു മന​സ്സി​ലാ​ക്കു​മ്പോൾ എനി​ക്കു നേരെ സം​സാ​രി​ക്കാൻ​പോ​ലും വയ്യ” എന്നാ​ണു്. “യേ​ശു​വി​നെ കല്ലെ​റി​യു​ക​യും ഒടു​വിൽ കു​രി​ശി​ലേ​റ്റു​ക​യും ചെ​യ്തു. പീ​ഡി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​വർ ഉയർ​ത്ത​പ്പെ​ടും” എന്നും കൂടി വലേസ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു. ഈ സമ്മാ​ന​ദാ​നം മു​ത​ലാ​ളി​ത്ത രാ​ഷ്ട്ര​ങ്ങ​ളെ എന്തെ​ന്നി​ല്ലാ​തെ ആഹ്ലാ​ദി​പ്പി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. “മൃ​ഗീ​യ​ശ​ക്തി​ക്കു മു​ക​ളി​ലു​ള്ള സാ​ന്മാർ​ഗ്ഗിക ശക്തി​യു​ടെ വി​ജ​യ​മാ​യി​ട്ടാ​ണു് പ്ര​സി​ഡ​ന്റ് റെ​യ്ഗൻ അതിനെ കാ​ണു​ന്ന​തു് (വലേ​സ​യു​ടെ​യും റെ​യ്ഗ​ന്റെ​യും പ്ര​സ്താ​വ​ന​കൾ ന്യൂ​സ് വീ​ക്കിൽ​നി​ന്നു്.)

images/mkn-mr9-02.jpg

ഇതെ​ഴു​തു​ന്ന ആളി​നു് രാ​ഷ്ട്ര​വ്യ​വ​ഹാ​ര​ത്തിൽ താ​ല്പ​ര്യ​മി​ല്ല. പക്ഷേ ചരി​ത്രം ആവർ​ത്തി​ക്കു​ന്ന​തു​ക​ണ്ടു് തെ​ല്ലൊ​രു അത്ഭു​ത​ത്തോ​ടെ സം​ഭ​വ​വി​കാ​സ​ങ്ങ​ളെ വീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു. 1956-ലെ പൊ​സ്നാ​ന്യ വി​പ്ല​വം​ത​ന്നെ​യ​ല്ലേ 1970-ൽ ആവർ​ത്തി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തു്. 1970-ലെ ലഹ​ള​ത​ന്നെ​യ​ല്ലേ 1976-ൽ ആവിർ​ഭ​വി​ച്ച​തു്. 1980-ൽ ഗഡാൻ​സ്കി​ലും മറ്റു പട്ട​ണ​ങ്ങ​ളി​ലു​മു​ണ്ടായ ‘റയ​റ്റ്സി’നു്. 1976-ലെ ‘റയ​റ്റ്സി’ൽനി​ന്നു് വല്ല വ്യ​ത്യാ​സ​വു​മു​ണ്ടോ? സം​ഖ്യാ​ബ​ല​ത്തി​ല​ല്ലാ​തെ. 1956-​തൊട്ടുണ്ടായ മൂ​ന്നു ലഹ​ള​ക​ളു​ടേ​യും നേ​താ​ക്ക​ന്മാർ​ക്കു ലഭി​ക്കാ​ത്ത സമ്മാ​നം 1980-ലെ ബഹ​ള​ത്തി​ന്റെ നേ​താ​വി​നു് എങ്ങ​നെ ലഭി​ച്ചു? പോ​ള​ണ്ടി​ന്റെ ‘ഒഫി​ഷ്യൽ ഐദി​യോ​ള​ജി, ഒന്നി​നൊ​ന്നു് ജീർ​ണ്ണി​ച്ചു​വെ​ന്നും ബഹു​ജ​ന​ത്തി​നു ആ ജീർ​ണ്ണത സഹി​ക്കാ​നാ​വാ​തെ വന്നു​വെ​ന്നും ജീർ​ണ്ണത അതി​ന്റെ പര​കോ​ടി​യി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ പോ​ള​ണ്ടി​ലെ സാ​മൂ​ഹ്യ​ശ​ക്തി​കൾ ഒരു​മി​ച്ചു​കൂ​ടി ഒരു വ്യ​ക്തി​യിൽ ആഘാ​ത​മേ​ല്പി​ച്ചു​വെ​ന്നും അതി​ന്റെ ഫല​മാ​യി ആ വ്യ​ക്തി വലേ​സ​യാ​യി പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​നാ​യി​യെ​ന്നും ചിലർ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചേ​ക്കാം. വാ​ദ​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി ഇതു് ശരി​യാ​ണെ​ന്നു് സമ്മ​തി​ച്ചാ​ലും വലേസ സമാ​ധാ​ന​ത്തി​ന്റെ​യും ശാ​ന്തി​യു​ടേ​യും പ്ര​വാ​ച​കൻ ആകു​ന്ന​തെ​ങ്ങ​നെ? ലോ​ക​ശാ​ന്തി​ക്കു​വേ​ണ്ടി​മാ​ത്രം യത്നി​ച്ചു് വെ​ടി​യേ​റ്റു മരി​ച്ച മാർ​ട്ടിൻ​ലൂ​ഥർ​കി​ങ്ങി​നും ഹു​മാ​നി​റ്റോ​റി​യൻ എന്ന നി​ല​യിൽ എല്ലാ​വ​രും ആദ​രി​ച്ച സ്വൈ​റ്റ്സർ​ക്കും അദ്ദേ​ഹം സദൃ​ശ​നാ​കു​ന്ന​തെ​ങ്ങ​നെ? ലോകം കണ്ട അത്ഭു​ത​പു​രു​ഷ​ന്മാ​രിൽ ഒരാ​ളായ മഹാ​ത്മാ​ഗാ​ന്ധി നൗ​ഖാ​ലി​യിൽ സ്നേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ​യും കാ​രു​ണ്യ​ത്തി​ന്റെ​യും മയൂ​ഖ​മാ​ല​കൾ വീ​ശി​ക്കൊ​ണ്ടു് നടന്ന കാ​ല​ത്തു് സ്വീ​ഡി​ഷ് അക്കാ​ഡ​മി​യും നോർ​വീ​ജി​യൻ പാർ​ല​മെ​ന്റ് തി​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്ത കമ്മി​റ്റി​യും കൂടി വി​ശ്വ​ശാ​ന്തി​ക്കു​ള്ള നോ​ബൽ​സ​മ്മാ​നം കൊ​ടു​ത്ത​തു് അമേ​രി​ക്ക​യി​ലെ ഏതോ ഫ്ര​ണ്ട്സ് സർ​വീ​സ് കമ്മി​റ്റി​ക്കാ​ണു്. പരാർ​ത്ഥ​വാ​ദ​ത്തി​ന്റെ വേ​ഷ​മെ​ടു​ത്തു് സ്വാർ​ത്ഥ​വാ​ദം പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടാ​റു​ണ്ടു്. സ്വാർ​ത്ഥ​വാ​ദ​ത്തി​ന്റെ ജോലി അധി​കാ​ര​മ​ന്വേ​ഷി​ക്ക​ലാ​ണു്. ശീ​ത​യു​ദ്ധ​ത്തി​ന്റെ​യും പവർ പൊ​ളി​റ്റി​ക്സി​ന്റെ​യും സ്വാർ​ത്ഥ​വാ​ദം പരാർ​ത്ഥ​വാ​ദ​ത്തി​ന്റെ വേഷം കെ​ട്ടി സമ്മാ​ന​ങ്ങൾ നൽ​കു​ന്നു​വെ​ന്നേ ഇവിടെ പറ​യാ​നു​ള്ളു. വലേസ ധീ​ര​നാ​യി​രി​ക്കാം. നേ​താ​വാ​യി​രി​ക്കാം. മർ​ദ്ദ​ന​ത്തി​നു വഴ​ങ്ങി​ക്കൊ​ടു​ക്കാ​ത്ത വീ​ര​പു​രു​ഷ​നാ​യി​രി​ക്കാം. സമീ​പ​ഭാ​വി​യിൽ അദ്ദേ​ഹം ഗമുൽ​ക്ക​യെ​പ്പോ​ലെ ഗൈ​റ​ക്കി​നെ​പ്പോ​ലെ അധി​കാ​ര​ത്തിൽ വന്നേ​ക്കാം. പക്ഷേ വി​ശ്വ​ശാ​ന്തി​യു​ടെ സന്ദേ​ശ​വാ​ഹ​ക​ന​ല്ല. കമ്മ്യൂ​ണി​സ​ത്തിൽ ലക്ഷ്യ​ത്തി​നും മാർ​ഗ്ഗ​ത്തി​നും തമ്മിൽ പൊ​രു​ത്ത​ക്കേ​ടു​ക​ളു​ണ്ടെ​ന്നു് ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ക്കു​ന്ന​വർ ക്യാ​പ്പി​റ്റ​ലി​സ​ത്തി​ലു​ള്ള ഇത്ത​രം പൊ​രു​ത്ത​ക്കേ​ടു​കൾ​കൂ​ടി കാ​ണാ​ത്ത​തെ​ന്താ​ണു്? (കൂ​ട്ട​ത്തിൽ പറ​യ​ട്ടെ, ഈ ലേഖകൻ കമ്മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ​ല്ല.) സു​ശ​ക്ത​ങ്ങ​ളായ ‘പവർ​ബ്ലോ​ക്കു​കൾ’ നി​ല​നിൽ​ക്കു​ന്ന​തു് ക്ഷു​ദ്ര​ങ്ങ​ളായ മു​ദ്രാ​വാ​ക്യ​ങ്ങ​ളി​ലാ​ണു്. ‘വലേസ മനു​ഷ്യ​രാ​ശി​യു​ടെ സം​ര​ക്ഷ​കൻ’ എന്ന​തു അമേ​രി​ക്ക പ്ര​ച​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന വി​ല​കു​റ​ഞ്ഞ മു​ദ്രാ​വാ​ക്യ​മാ​ണു്.

II

(എനി​ക്കു്) ‘അമ്പ​ര​പ്പാ​ണു്’ (ഈ ബഹു​മ​തി​യിൽ) ഇതു സത്യ​മോ എന്നു വി​ചാ​രി​ച്ചു​വി​ചാ​രി​ച്ചു് ഞാൻ അത്ഭു​ത​പ്പെ​ടു​ന്നു. (ന്യൂ​സ് വീ​ക്കു്)-​എന്നു പറഞ്ഞ ഗോൾ​ഡി​ങ് സ്റ്റോ​ക്ക് ഹോമിൽ പോയി. സമ്മാ​നം വാ​ങ്ങാ​തി​രി​ക്കി​ല്ല. മാർ​കേ​സും ഏല്യാസ കനേ​റ്റി​യും നിന്ന സ്ഥ​ല​ത്തു​ത​ന്നെ നി​ന്നു് അദ്ദേ​ഹം 190,000 ഡോളർ വാ​ങ്ങും. പക്ഷേ ഗോൾ​ഡി​ങ്ങി​നു അതി​നു​ള്ള അർ​ഹ​ത​യു​ണ്ടോ? ഗോൾ​ഡി​ങ്ങി​ന്റെ നോ​വ​ലു​ക​ളിൽ ചിലതു ഞാൻ വീ​ണ്ടും വാ​യി​ച്ചു. സ്വീ​ഡി​ഷ് അക്കാ​ഡ​മി​യി​ലെ അം​ഗ​മായ അർ​റ്റൂർ ലു​ണ്ട്ക്വി​സ്റ്റ് “a little English phenomenon of no special interest-​വിശേഷിച്ചൊരു ശ്ര​ദ്ധ​യും അർ​ഹി​ക്കാ​ത്ത തുച്ഛ സംഭവം”—എന്നു ഗോൾ​ഡി​ങ്ങി​ന്റെ നോ​വ​ലു​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞ​തു ശരി​യാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നു​ക​യും ചെ​യ്തു. പര​സ്യ​മാ​യി നിർ​വ​ഹി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​താ​ണു് ഈ പ്ര​സ്താ​വ​മെ​ന്നു ന്യൂ​സ്വീ​ക്കു് ലേഖകൻ എഴു​തു​ന്നു. 1982-ലെ സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​നു​ള്ള നോ​ബൽ​സ​മ്മാ​നം നേടിയ മാർ​കേ​സി​നു​പോ​ലും ആരാ​ധ്യ​നായ ബോർ​ഹെ​സി​നു ലഭി​ക്കേ​ണ്ട ഈ സമ്മാ​നം ‘അലി​ഗ​റി​സ്റ്റ്’ (ലാ​ക്ഷ​ണി​ക​ക​ഥ​കൾ എഴു​തു​ന്ന ആൾ) മാ​ത്ര​മായ ഗോൾ​ഡി​ങ്ങി​നു് എങ്ങ​നെ കി​ട്ടി? ഉത്ത​രം​കി​ട്ടാ​ത്ത ചോ​ദ്യ​മാ​യി അതു് അവ​ശേ​ഷി​ക്കു​ന്നു.

കല സഹ​ജ​ഭാവ ബോ​ധ​മാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് (Intuition)രണ്ടും വേർ​തി​രി​ക്കാൻ വയ്യ എന്നാ​ണു് ക്രോ​ച്ചെ​യു​ടെ മതം. പ്ര​തി​രൂ​പ​ത്തെ വേർ​തി​രി​ച്ചെ​ടു​ക്കാൻ കഴി​യു​മെ​ങ്കിൽ അവിടെ ധി​ഷ​ണാ​പ​ര​മായ ഭ്രമം ഉണ്ടാ​കും. അലി​ഗ​റി​യിൽ പ്ര​തി​രൂ​പ​ത്തെ വേർ​പെ​ടു​ത്തി​യെ​ടു​ക്കാം. ഭാ​വം​ത​ന്നെ രൂ​പ​മാ​യ​താ​ണു് കല. അതു​കൊ​ണ്ടു് എവിടെ പ്ര​തി​രൂ​പ​ത്തെ വേർ​തി​രി​ച്ചു് എടു​ക്കാൻ കഴി​യു​ന്നു​വോ അവിടെ കല​യി​ല്ല. അലി​ഗ​റി അക്കാ​ര​ണ​ത്താൽ കല​യ​ല്ല. ഹെ​ഗ​ലെ​ന്ന തത്ത്വ​ചി​ന്ത​ക​നും അലി​ഗ​റി കല​യ​ല്ലെ​ന്നു സ്ഥാ​പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഇതു​കൊ​ണ്ടാ​വ​ണം പടി​ഞ്ഞാ​റൻ ദേ​ശ​ത്തെ അലി​ഗ​റി നോ​വ​ലാ​യി മാ​റി​യ​തു്. ഈ വി​കാ​സം മനു​ഷ്യ​മ​ന​സ്സി​ന്റെ വി​കാ​സ​ത്തി​നു അനു​രൂ​പ​മാ​ണു്. ഗോൾ​ഡിം​ഗ് ഇവിടെ പരാ​ങ്മു​ഖ​നാ​യി വർ​ത്തി​ക്കു​ക​യാ​ണു്. അല്ലെ​ങ്കിൽ പ്ര​തി​ലോ​മ​കാ​രി​യാ​യി പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​നാ​വു​ക​യാ​ണു്. അദ്ദേ​ഹം നോ​വ​ലി​നെ വീ​ണ്ടും അലി​ഗ​റി​യാ​ക്കി മാ​റ്റു​ന്നു.

‘സി​ങ്ക്’ (നാകം) ‘സൾ​ഫ്യൂ​റി​ക് ആസിഡി’ൽ ഇട്ടാൽ തി​ള​ച്ചു പൊ​ന്തൽ ഉണ്ടാ​കും. മനു​ഷ്യ​നെ ഇഷ്ടം​പോ​ലെ ജീ​വി​ക്കാൻ അനു​വ​ദി​ക്കു. ഭൂമി മണൽ​ക്കാ​ടാ​യി മാറും. രണ്ടും പ്ര​കൃ​തി​നി​യ​മ​മാ​ണു്. ഈ ആശ​യ​ത്തെ ദൃ​ഷ്ടാ​ന്തീ​ക​രി​ക്കാ​നാ​ണു് ഗോൾ​ഡിം​ഗ് Lord of the Flies എന്ന അലി​ഗ​റി രചി​ച്ച​തു്. കുറെ കു​ട്ടി​ക​ളെ അദ്ദേ​ഹം ഒരു ദ്വീ​പിൽ കൊ​ണ്ടി​ടു​ന്നു. അവർ തീ​വ​ച്ചു് എല്ലാം നശി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. മൃ​ഗ​ങ്ങൾ ഇല്ല, വൃ​ക്ഷ​ങ്ങൾ ഇല്ല. ഭൂ​മി​ത​ന്നെ വന്ധ്യ​മാ​യി​മാ​റി. ഇതു ദ്വീ​പി​ലെ കഥ. ഇം​ഗ്ല​ണ്ടി​ലും അമേ​രി​ക്ക​യി​ലും യൂ​റോ​പ്പി​ലും കി​ഴ​ക്കൻ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലും താ​മ​സി​ക്കു​ന്ന ആളു​ക​ളെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ചാ​ണെ​ങ്കിൽ? അവർ പാർ​ക്കു​ന്ന രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളും ഇതു​പോ​ലെ വന്ധ്യ​മാ​കും. ഇതാ​ണു് ഗോൾ​ഡി​ങ്ങി​ന്റെ ‘മഹ​നീ​യ​മായ’ ആശയം. ഇതു പ്ര​തി​പാ​ദി​ക്കാൻ അദ്ദേ​ഹം സ്വ​കീ​യ​ങ്ങ​ളായ പ്ര​തി​രൂ​പ​ങ്ങൾ സ്വീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു. സ്വാ​ഭാ​വി​ക​ങ്ങ​ള​ല്ലാ​ത്ത ഇമേ​ജു​കൾ നി​വേ​ശി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. ആ പ്ര​തി​രൂ​പ​ങ്ങ​ളേ​യും ഇമേ​ജു​ക​ളേ​യും മാ​റ്റൂ. നമ്മൾ കാ​ണു​ന്ന​തു് തു​ച്ഛ​മായ ആശയം മാ​ത്രം. ഈ ആശയം മത​പ​ര​മായ യാ​ഥാ​സ്ഥി​തി​ക​ത്വ​ത്തോ​ടു് ബന്ധ​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. ആദാ​മും ഔവ്വ​യും ഈശ്വ​ര​ന്റെ ആജ്ഞ അനു​സ​രി​ച്ചി​ല്ല. അവർ ജ്ഞാ​ന​മ​ന്വേ​ഷി​ച്ചു. ഈ അന്വേ​ഷി​ക്ക​ലാ​ണു് ആദി​പാ​പം. അവ​രു​ടെ ‘പിൻ​മു​റ​ക്കാർ’ ഈ പാ​പ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി ജനി​ക്കു​ന്നു; ജീ​വി​ക്കു​ന്നു; മരി​ക്കു​ന്നു. സൾ​ഫ്യൂ​രി​ക് ആസി​ഡു് വീ​ഴു​ന്ന സി​ങ്ക് കഷണം തി​ള​ച്ചു​മ​റി​യൽ ഉണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ ഭൂ​മി​യിൽ വന്നു​വീ​ഴു​ന്ന മനു​ഷ്യൻ അതിനെ വന്ധ്യ​മാ​ക്കും. അതു തട​യ​ണ​മെ​ങ്കിൽ സം​സ്ക്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ ഉദ്ബോ​ധ​ന​ങ്ങൾ​ക്കു യോ​ജി​ച്ച മട്ടിൽ അവർ ജീ​വി​ക്ക​ണം അതു സാ​ധ്യ​മ​ല്ല. ബഹിർ​ഭാ​ഗ​സ്ഥ​മായ അല്ലെ​ങ്കിൽ ഉത്താ​ന​സ്വ​ഭാ​വ​മാർ​ന്ന ഈ ആശ​യ​ത്തി​നു് ശൈ​ലീ​വി​ഷ​യ​ക​മായ ഉജ്ജ്വ​ലത നൽ​കു​ന്ന​തേ​യു​ള്ളു ഗോൾ​ഡിം​ഗു്. കാ​ട്ടാ​ള​ത്ത​ത്തെ നി​യ​ന്ത്രി​ക്കാൻ പ്ര​യാ​സ​മാ​ണു്, നി​യ​ന്ത്രി​ച്ചാൽ​ത്ത​ന്നെ അതി​നു് ക്ഷ​ണി​ക​സ്വ​ഭാ​വ​മേ ഉണ്ടാ​കൂ എന്ന ആശ​യ​ത്തിൽ എന്തു മൗ​ലി​ക​ത​യി​രി​ക്കു​ന്നു? ഏതു നോ​വ​ലി​ന്റെ ആശ​യ​വും ഇമ്മ​ട്ടിൽ അബ്സെ​ഡാ​യി ലഘൂ​ക​രി​ച്ചു​കൂ​ടേ എന്ന ചോ​ദ്യ​മു​ണ്ടാ​കാം. വയ്യ എന്നാ​ണു് ഉത്ത​രം മെർ​വി​ല്ലി​ന്റെ ‘മൊ​ബി​ഡി​ക്ക്’ തോമസ് മന്നി​ന്റെ ‘മാ​ജിക്‍ മൗ​ണ്ടൻ’, ഇവോ ആൻ​ഡ്രി​ച്ചി​ന്റെ ‘ഡ്രീ​നാ നദി​യി​ലെ പാലം’ ഇവ​യെ​ല്ലാം ജീ​വി​തം​പോ​ലെ വി​ശാ​ല​ത​യാർ​ന്ന​താ​ണു്. പാ​രാ​വാര സദൃ​ശ​മായ ജീ​വി​തം. അവയെ ഒരു വാ​ക്യ​ത്തി​ലൊ​തു​ക്കി​പ്പ​റ​യാൻ സാ​ധി​ക്കു​ക​യി​ല്ല. Lord of the Flies അലി​ഗ​റി​യാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണു് അതി​ന്റെ ആശ​യ​ത്തെ പ്ര​തി​രൂ​പ​ത്തിൽ​നി​ന്നു മാ​റ്റി​നി​റു​ത്തി പ്ര​തി​പാ​ദി​ക്കാൻ നമു​ക്കു് കഴി​യു​ന്ന​തു്.

images/Cortazar.jpg
ഹൂ​ലി​യോ കോർ​ട്ട​സാർ

ഗോൾ​ഡി​ങ്ങി​ന്റെ മാ​സ്റ്റർ​പീ​സായ Lord of the Flies ഇത്ത​ര​ത്തി​ലാ​ണെ​ങ്കിൽ മറ്റു​ള്ള കൃ​തി​ക​ളു​ടെ നി​ല​യെ​ന്താ​ണെ​ന്നു ഊഹി​ക്കാ​വു​ന്ന​തേ​യു​ള്ളു. ആശ​യ​പ്ര​ധാ​ന​ങ്ങ​ളും കൃ​ത്രി​മ​ങ്ങ​ളു​മായ കൃ​തി​ക​ളാ​ണു് The inheritors, Pincher Martin, Free Fall, The Spire, Rites of Passage എന്നിവ. പ്രഥമ കൃ​തി​ക​ളു​ടെ ന്യൂ​ന​ത​ക​ളെ​ല്ലാം ഇവ​യ്ക്കു​മു​ണ്ടു്. അഞ്ചു​വ​യ​സ്സായ കു​ട്ടി അമ്പ​തു വയ​സ്സു​ള്ള​വ​നെ​പ്പോ​ലെ പെ​രു​മാ​റു​ക​യും സം​സാ​രി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്താൽ നമു​ക്കു വെ​റു​പ്പു​തോ​ന്നും അവ​നോ​ടു്. Lord of the Flies എന്ന കൃ​തി​യിൽ കു​ട്ടി​കൾ പ്രാ​യം​കൂ​ടി​യ​വ​രെ​പ്പോ​ലെ പെ​രു​മാ​റി അനു​വാ​ച​ക​രു​ടെ വെ​റു​പ്പു തേ​ടു​ന്നു. മാ​നു​ഷി​കാ​വ​സ്ഥ​കൾ രസ​ക​ര​ങ്ങ​ളാ​കു​ന്ന​തു ആ അവ​സ്ഥ​യിൽ​പ്പെ​ട്ട മനു​ഷ്യർ ആന്ത​ര​മോ ബാ​ഹ്യ​മോ ആയ സം​ഘ​ട്ട​ന​ങ്ങ​ളിൽ ഏർ​പ്പെ​ടു​മ്പോ​ഴാ​ണു്. ഗോൾ​ഡി​ങ്ങി​ന്റെ കഥാ​പാ​ത്ര​ങ്ങൾ “പി​രി​ലൂ​സു​ക​ളാ​ണു്.” നി​ത്യ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ പി​രി​ലൂ​സു​കൾ സം​സാ​രി​ച്ചും പ്ര​വർ​ത്തി​ച്ചും നമ്മ​ളെ ശല്യം ചെ​യ്യും. എന്നാൽ ഈ സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​ന്റെ മാ​ന​സ​സ​ന്ത​തി​കൾ നി​ശ്ച​ല​ങ്ങ​ളാ​യി വർ​ത്തി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് അവ​യു​ടെ സാ​മാ​ന്യ​ഭി​ന്ന​സ്വ​ഭാ​വം പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്നു.

രണ്ടു മി​നി​റ്റു​കൊ​ണ്ടു് മു​ങ്ങി​ച്ചാ​കു​ന്ന​വ​ന്റെ ഓർ​മ്മ​യാ​ണു് അനേകം പു​റ​ങ്ങ​ളോ​ളം നീണ്ട ഒരു ‘നോവലി’ന്റെ പ്ര​തി​പാ​ദ്യം. (Pincher Martin.) താൻ വശീ​ക​രി​ച്ച പെണ്‍കു​ട്ടി ഭ്രാ​ന്തി​യാ​കു​മ്പോൾ ആത്മാ​വു് നഷ്ട​മാ​യി എന്നു കരു​തു​ന്ന​വ​നാ​ണു് വേ​റൊ​രു​വൻ. (Free Fall.) അസ്തി​വാ​ര​മു​റ​യ്ക്കാ​ത്ത പള്ളി​യു​ടെ മു​ക​ളിൽ നാ​നൂ​റ​ടി​പ്പൊ​ക്ക​ത്തിൽ ഗോ​പു​രം കെ​ട്ടു​ന്നു വേ​റൊ​രു കി​റു​ക്കൻ. ആകെ​ക്കൂ​ടി അസ്വാ​ഭാ​വി​കത, കൃ​ത്രി​മ​ത്വം. മഹാ​ന്മാ​രായ നോ​വ​ലി​സ്റ്റു​ക​ളു​ടെ കൃ​തി​കൾ വാ​യി​ക്കു​മ്പോൾ കറു​ത്ത അക്ഷ​ര​ങ്ങ​ളിൽ നി​ന്നു് ജീ​വ​നാർ​ന്ന മനു​ഷ്യർ എഴു​ന്നേ​റ്റു് നമ്മു​ടെ അടു​ത്തേ​ക്കു നട​ന്നു വരും. ഗോൾ​ഡി​ങ്ങി​ന്റെ കഥാ​പാ​ത്ര​ങ്ങൾ അച്ച​ടി​ച്ച അക്ഷ​ര​ങ്ങ​ളിൽ അവ​യു​ടെ അനിയത സ്വ​ഭാ​വ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി കി​ട​ക്കു​ന്ന​തേ​യു​ള്ളു. വലേ​സ​യ്ക്കു വാ​ക്കു​കൾ കി​ട്ടു​ന്നി​ല്ല. ഗോൾ​ഡി​ങ്ങി​നു് അമ്പ​ര​പ്പും. അർ​ഹ​ത​യി​ല്ലാ​ത്ത​തു കി​ട്ടു​മ്പോൾ ഇതൊ​ക്കെ സം​ഭ​വി​ക്കും. അത്ഭു​ത​പ്പെ​ടാൻ എന്തി​രി​ക്കു​ന്നു?

ആർ​ജെ​ന്റൈൻ സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​നായ ഹൂ​ലി​യോ കോർ​ട്ട​സാർ (Julio Cortazar—b 1914) എഴു​തിയ ഒരു ചെ​റു​ക​ഥ​യിൽ ഒരു കഥാ​പാ​ത്രം ജീ​വ​നു​ള്ള മു​യ​ലു​ക​ളെ ഛർ​ദ്ദി​ക്കു​ന്ന​താ​യി വർ​ണ്ണി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. കൊ​ള​മ്പി​യൻ നോ​വ​ലി​സ്റ്റ് ഗാ​ബ്രി​യേൽ ഗറീ​സ​യോ മാർ​കേ​സി​ന്റെ (Gabriel Garcia Marquez-​b 1928) One Hundred Years of Solitude എന്ന നോവൽ വി​ശ്വ​വി​ഖ്യാ​ത​മാ​യി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞ​ല്ലോ. നോ​വ​ലെ​ഴു​ത്തു​കാ​രു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ മാർ​കേ​സി​നെ അതി​ശ​യി​ക്കു​ന്ന മറ്റൊ​രു നോ​വ​ലി​സ്റ്റ് ഇല്ലെ​ന്നു പലരും അസ​ന്ദി​ഗ്ദ്ധ​മാ​യി പ്ര​സ്താ​വി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ഈ നോ​വ​ലിൽ യു​ക്തി​ക്കു നി​ര​ക്കാ​ത്ത മനോ​ര​ഥ​സൃ​ഷ്ടി​ക​ളു​ടെ—ഫാ​ന്റ​സി​ക​ളു​ടെ—വി​ള​യാ​ട്ടം കാണാം. മദ്യ​പാ​ന​ത്താ​ലു​ള്ള ബോ​ധ​ശൂ​ന്യ​ത​യും വാർ​ദ്ധ​ക്യ​ത്താ​ലു​ള്ള കാ​ഴ്ച​ക്കു​റ​വും പല കാ​ര​ണ​ങ്ങ​ളാൽ വന്നു​ചേർ​ന്ന ഭ്രാ​ന്തു​മൊ​ക്കെ ഈ ഫാ​ന്റ​സി​ക​ളു​ടെ സൃ​ഷ്ടി​ക്കു സഹാ​യ​മ​രു​ളു​ന്നു. മഞ്ഞ​പ്പൂ​ക്കൾ അന്ത​രീ​ക്ഷ​ത്തിൽ വന്നു​വീ​ഴു​ന്ന​താ​യി പ്ര​സ്താ​വം. മരി​ച്ച ഒരു ജി​പ്സി ജീ​വ​നാർ​ന്നു​വ​രു​ന്നു. നോ​വ​ലി​ലെ മറ്റൊ​രു കഥാ​പാ​ത്ര​മായ ഒറീ​ലി​യാ​നോ ബു​വേ​ണ്ടിയ പതി​നൊ​ന്നു വയ​സ്സു മാ​ത്ര​മു​ള്ള പെണ്‍കു​ട്ടി​യെ വി​വാ​ഹം കഴി​ക്കു​ന്നു. രാ​ത്രി​തോ​റും കി​ട​ന്നു മൂ​ത്ര​മൊ​ഴി​ക്കു​ന്ന അവ​ളു​ടെ ശീലം അങ്ങോ​ട്ടു​മാ​റി​യ​തേ​യു​ള്ളു. അപ്പോ​ഴാ​ണു് വി​വാ​ഹം. കല്യാ​ണ​ത്തി​നു വന്ന​വർ​ക്കു് ചും​ബി​ക്കാൻ​വേൻ​ടി ശി​ശു​വായ വധു​വി​നെ മറ്റാ​ളു​കൾ എടു​ത്തു​യർ​ത്തി​ക്കൊ​ടു​ക്കു​ന്നു. അമ​രാ​ന്ത ഉർ​സൂ​ല​യും അവ​ളു​ടെ അന​ന്തി​ര​വ​നും തമ്മി​ലു​ള്ള അവി​ഹി​ത​വേ​ഴ്ച​യിൽ​നി​ന്നു ജനി​ച്ച ശി​ശു​വി​നു് പന്നി​യു​ടെ വാ​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഇങ്ങ​നെ എത്ര​യെ​ത്ര ഫാ​ന്റ​സി​കൾ! നോവൽ യഥാ​ത​ഥ്യ​ത്തെ അതേ​പ​ടി പ്ര​തി​ഫ​ലി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ദർ​പ്പ​ണ​മ​ല്ല, അതൊരു സാ​ങ്ക​ല്പിക സൃ​ഷ്ടി മാ​ത്ര​മാ​ണെ​ന്നു വി​ശ്വ​സി​ക്കു​ന്ന​വ​രാ​ണു് ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ സാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​ന്മാർ. ബോർ​ഹെ​സി​ന്റെ (Borges) El otro tigre എന്ന കാ​വ്യ​ത്തിൽ കവി​ത​യിൽ ആലേ​ഖ​നം ചെ​യ്യ​പ്പെ​ടു​ന്ന കടു​വ​യും, ബം​ഗാ​ളി​ലെ വന​ത്തിൽ നട​ക്കു​ന്ന കടു​വ​യും തമ്മിൽ അന്ത​ര​മു​ണ്ടെ​ന്നു വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. രചന എത്ര യഥാ​ത​ഥ​മാ​യാ​ലും അതു സാ​ങ്ക​ല്പി​ക​മ​ല്ലേ? അപ്പോൾ കടു​വ​യ്ക്കു നാലു കാ​ലു​ണ്ടെ​ന്നു് എന്തി​നു പറയണം? അതിനു സം​സ്കൃ​തം അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടെ​ന്നു് എന്തി​നു കരു​ത​ണം? കാ​വ്യ​ത്തി​ലെ കടു​വ​യ്ക്കു മൂ​ന്നു കാ​ലു​കൾ ആകാം. അതു ഹോ​ക്കി കളി​ക്കാം. അതിനു സം​സ്കൃ​തം സം​സാ​രി​ക്കാം. ഈ ഫാ​ന്റ​സി, ലാ​റ്റി​ന​മേ​രി​ക്കൻ സാ​ഹി​ത്യ​സൃ​ഷ്ടി​ക​ളു​ടെ ഒര​നു​പേ​ക്ഷ​ണീ​യ​ഘ​ട​ക​മാ​ണു്. മാർ​കേ​സി​ന്റെ ചെ​റു​ക​ഥ​ക​ളി​ലും നോ​വ​ലു​ക​ളി​ലും അതു ചേ​തോ​ഹ​ര​മാ​യി പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ടു് കല​യു​ടെ സത്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു വാ​യ​ന​ക്കാ​രെ നയി​ക്കു​ന്നു.

മാർ​കേ​സി​ന്റെ “A very old man with Enormous Wings” എന്ന ചെ​റു​ക​ഥ​യിൽ പെലയോ എന്ന കഥാ​പാ​ത്രം ധാ​രാ​ളം ഞണ്ടു​ക​ളെ കൊ​ല്ലു​ന്ന​താ​യി​ട്ടാ​ണു് ആദ്യ​ത്തെ പ്ര​സ്താ​വം. തന്റെ കു​ട്ടി​ക്കു പനി വന്ന​തു് ചത്ത ഞണ്ടു​ക​ളു​ടെ നാ​റ്റം​കൊ​ണ്ടാ​ണെ​ന്നു് അയാൾ കരു​തു​ന്നു. ആ ഞണ്ടു​ക​ളെ കടലിൽ വലി​ച്ചെ​റി​ഞ്ഞി​ട്ടു് അയാൾ തി​രി​ച്ചു​വ​രു​മ്പോൾ, മു​റ്റ​ത്തു് ഒരു കിഴവൻ എഴു​ന്നേൽ​ക്കാൻ വയ്യാ​തെ കി​ട​ക്കു​ന്നു. അതി​ന്റെ ഹേ​തു​വെ​ന്താ​ണെ​ന്നു നോ​ക്കി​യ​പ്പോൾ ആ കി​ഴ​വ​നു രണ്ടു വലിയ ചി​റ​കു​കൾ. മാലാഖ സു​ഖ​ക്കേ​ടു പി​ടി​ച്ച കു​ട്ടി​യെ കൊ​ണ്ടു​പോ​കാൻ സ്വർ​ഗ്ഗ​ത്തു​നി​ന്നു വന്നി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നു് എല്ലാ​വ​രും കരുതി.

സമു​ദ്ര​തീ​ര​ത്തു​നി​ന്നു് വളരെ അക​ന്നു്, കട​ന്നു​ചെ​ല്ലാൻ വയ്യാ​ത്ത കാ​ടു​ക​ളും അനൂ​പ​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളും നി​റ​ഞ്ഞ ഒരു സാ​ങ്ക​ല്പിക പ്ര​ദേ​ശ​മാ​ണു് മാ​ക്കോ​ണ്ട. അവി​ടെ​യാ​നു് One Hundred Years of Solitude എന്ന നോ​വ​ലി​ലെ കഥ നട​ക്കു​ന്ന​തു്. അവിടം തി​ക​ച്ചും അപ​രി​ഷ്കൃ​ത​ങ്ങ​ളാ​ണു്. ആ സ്ഥ​ല​ത്തു​നി​ന്നു് ഇരു​ന്നൂ​റോ മു​ന്നൂ​റോ നാഴിക അക​ലെ​യാ​യി ആധു​നിക പരി​ഷ്കാ​ര​ത്തി​ന്റെ എല്ലാ സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ളു​മു​ള്ള പട്ട​ണ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടു്. അവി​ടെ​നി​ന്നു് അയ​സ്കാ​ന്ത​വും ഭൂ​ത​ക്ക​ണ്ണാ​ടി​യും മാ​ക്കോ​ണ്ട​യി​ലെ​ത്തു​മ്പോൾ ആളുകൾ അത്ഭു​ത​പ്പെ​ടു​ന്നു. പക്ഷേ, അവിടെ മാ​ന​ത്തു​നി​ന്നു മഞ്ഞ​പ്പൂ​ക്കൾ വീ​ഴു​മ്പോൾ ആളുകൾ നൂ​റു​വർ​ഷ​ത്തി​ല​ധി​കം ജീ​വി​ക്കു​മ്പോൾ, ചത്ത​വർ ജീ​വ​നോ​ടെ എഴു​ന്നേ​റ്റു വരു​മ്പോൾ അവർ​ക്കു് അത്ഭു​ത​മി​ല്ല. ഒറ്റ​പ്പെ​ടൽ​കൊ​ണ്ടു​ണ്ടാ​കു​ന്ന മാ​ന​സി​കാ​വ​സ്ഥ​യാ​ണി​തു്. ഇതിനെ സ്ഥൂ​ലീ​ക​രി​ച്ചു് മാർ​കേ​സ് നോ​വ​ലിൽ പ്ര​തി​പാ​ദി​ക്കു​ന്നു. അപ​ഗ്ര​ഥി​ച്ചു​നോ​ക്കൂ. ഫാ​ന്റ​സി​യിൽ​നി​ന്നു് നി​ങ്ങൾ​ക്കു സത്യ​ത്തി​ലെ​ത്താം.

കു​റി​പ്പു​കൾ
[1]

വലേ​സ​ക്കു നോ​ബൽ​സ​മ്മാ​നം കൊ​ടു​ത്ത​പ്പോൾ രചി​ച്ച ലേഖനം.

Colophon

Title: Magical Realism (ml: മാ​ജി​ക്കൽ റി​യ​ലി​സം).

Author(s): M Krishnan Nair.

First publication details: Prabhatham Printing and Publishing Co Ltd; Trivandrum, India; 1985.

Deafult language: ml, Malayalam.

Keywords: M Krishnannair, Magical Realism, മാ​ജി​ക്കൽ റി​യ​ലി​സം, എം കൃ​ഷ്ണൻ നായർ, Literary criticism, Open Access Publishing, Malayalam, Sayahna Foundation, Free Software, XML.

Digital Publisher: Sayahna Foundation; JWRA 34, Jagthy; Trivandrum 695014; India.

Date: February 8, 2022.

Credits: The text of the original item is copyrighted to J Vijayamma. The text encoding and editorial notes were created and​/or prepared by the Sayahna Foundation and are licensed under a Creative Commons Attribution By NonCommercial ShareAlike 4​.0 International License (CC BY-​NC-SA 4​.0). Commercial use of the content is prohibited. Any reuse of the material should credit the copyright holder and Sayahna Foundation and must be shared under the same terms.

Cover: Glance of a Landscape, watercolor sprayed drawing by Paul Klee (1870–1940). The image is taken from Wikimedia Commons and is gratefully acknowledged.

Production history: Proofing: KB Sujith; Typesetter: Sayahna Foundation; Digitizer: KB Sujith; Encoding: CVR.

Production notes: The entire document processing has been done in a computer running GNU/Linux operating system and TeX and friends. The PDF has been generated using XeLaTeX from TeXLive distribution 2021 using Ithal (ഇതൾ), an online framework for text formatting. The TEI (P5) encoded XML has been generated from the same LaTeX sources using LuaLaTeX. HTML version has been generated from XML using XSLT stylesheet (sfn-​tei-html.xsl) developed by CV Radhakrkishnan.

Fonts: The basefont used in PDF and HTML versions is RIT Rachana authored by KH Hussain, et al., and maintained by the Rachana Institute of Typography. The font used for Latin script is Linux Libertine developed by Phillip Poll.

Web site: Maintained by KV Rajeesh.

Download document sources in TEI encoded XML format.

Download PDF.