SFNസാ​യാ​ഹ്ന ഫൌ​ണ്ടേ​ഷൻ
images/rnp-2-cover.jpg
The forest distant views, an oil on canvas painting by Ivan Shishkin (1831–1898).
സം​സ്കൃ​ത​പ്ര​ഭാ​വ​കാ​ല​സാ​ഹി​ത്യം
(തു​ടർ​ച്ച)
നീ​ല​ക​ണ്ഠ​ക​വി

പത്താം അദ്ധ്യാ​യ​ത്തിൽ ഭാ​ര​ത​ച​മ്പു​വി​ന്റേ​യും നാ​രാ​യ​ണീ​യ​ത്തി​ന്റേ​യും കർ​ത്താ​വു് പുനം അല്ലെ​ന്നു ഖണ്ഡി​ത​മാ​യും, ഏതോ ഒരു നാ​രാ​യ​ണ​ക​വി ആയി​രി​ക്കാ​മെ​ന്നു് സം​ശ​യ​രൂ​പ​ത്തി​ലും പ്ര​സ്താ​വി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട​ല്ലോ. എന്നാൽ ഈയിടെ എന്റെ കൈവശം വന്നു​ചേർ​ന്ന “തെ​ങ്കൈ​ലാ​സ​നാ​ഥോ​ദ​യം” ചമ്പു​വിൽ നി​ന്നു് ആ ഗ്ര​ന്ഥ​ങ്ങ​ളു​ടെ കർ​ത്താ​വി​നെ​പ്പ​റ്റി ചില വി​വ​ര​ങ്ങൾ ലഭി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

“സാ​മ്രാ​ജ്യാ​ധി​കൃ​തോ വയ​സ്യ​ഭി​ന​വേ ശ്രീ​രാ​മ​വർ​മ്മാ​ഭി​ധോ
രാ​ജേ​ന്ദ്ര​സ്സഹ ഗോ​ദ​വർ​മ്മ​സ​ഹ​ജേ​നാ​ക്ര​മ്യ വർ​ഗ്ഗം ദ്വി​ഷാം,
കൃ​ത്വാ ദാ​ന​വ​രം തു​ലാ​ദ്യ​പു​രു​ഷം വാ​രാ​ണ​സീ​സ​ന്നി​ധൌ
സം​പ്രാ​പ്ത​ശ്ശി​വ​ലോ​ക​മ​ന്വ​ഗ​നു​ജോ​പ്യാ​ന​മ്യ രാ​മേ​ശ്വ​രാൽ.
അനന്തരമനന്തരായരമണീയനാനാഗുണ-​
പ്ര​ഭാ​വ​ജി​ത​രാ​ഘ​വോ​ഹി​ത​ലാ​ഘ​വോ വൈ​രി​ണാം;
ശശാസ വി​ധി​വ​ന്മ​ഹീം ഗു​ണ​മ​ഹീ​യ​സീം പൂരയ-
ന്യാ​ശോ ജഗതി വീ​ര​കേ​രള ഇതി പ്ര​തീ​തോ​നൃ​പഃ.
സോയം നി​ശ്ശേ​ഷ​വി​ദ്യാ​നി​പു​ണ​മ​തി​രു​പാ​ലിം​ഗി​തോ വീ​ര​ല​ക്ഷ്മ്യാ
മായം കൂ​ടാ​തെ മാ​നാം​ബു​ധി​വി​മ​ത​ഭ​ടൈ​ര്യു​ദ്ധ​ബ​ദ്ധാ​ഭി​യോ​ഗൈഃ;
… പട​യ്ക്കാ​യ് വൃഷപുരിയിലെഴുന്നള്ളുമക്കാലമുച്ചൈ-​
രാ​ബ​ദ്ധാ​ഡം​ബ​രം മേ​ന്മ​യൊ​ടൊ​രു​ശി​വ​രാ​ത്ര്യു​ത്സ​വം പ്രാ​ദു​രാ​സീൽ
വാർ​മേ​വീ​ടു​ന്ന വിദ്വജ്ജനനിഗദിതതെങ്കെലനാഥപ്രഭാവ-​
ശ്രീ​മാ​ഹാ​ത്മ്യ​ങ്ങൾ​കേ​ട്ടും പ്ര​ക​ടി​ത​രു​ചി​ക​ണ്ടും പ്ര​സ​ന്നാ​ന്ത​രാ​ത്മാ;
ധീ​മാ​ന​ല്പ​സ്മി​തം​ചെ​യ്ത​ഖി​ല​സ​ദ​സി ചെ​ല്ലൂ​ര​പൂർ​ണ്ണ​ത്ര​യീശ
ശ്രീ​മൽ കാ​രു​ണ്യ​പാ​ത്രം​ക​വി​മ​ഴ​കി​നൊ​ടാ​ടി​ഷ്ട​വാൻ പദ്യ​വാ​ചാ.”

ഇവിടെ കവി, തന്നെ​പ്പ​റ്റി ‘ചെ​ല്ലൂ​ര​പൂർ​ണ്ണ​ത്ര​യീ​ശ​ശ്രീ​മൽ കാ​രു​ണ്യ​പാ​ത്ര​മാ​യി’ പറ​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന​തിൽ​നി​ന്നു് കവി​യെ​പ്പ​റ്റി​യും കവി​യു​ടെ കാ​ല​ത്തേ​പ്പ​റ്റി​യും ചി​ല​തൊ​ക്കെ ഊഹി​ക്കാൻ വഴി​യു​ണ്ടു്. ‘സാ​മ്രാ​ജ്യേ’തി​പ​ദ്യ​ത്തിൽ നി​ന്നു് വീ​ര​കേ​ര​ള​വർ​മ്മ​രാ​ജാ​വി​ന്റെ പൂർ​വ​ഗാ​മി ‘അഭി​ന​വേ വയസി സാ​മ്രാ​ജ്യാ​ധി​കൃ​ത​നാ’യശേഷം ‘ദ്വി​ഷാം​വർ​ഗ്ഗ’ത്തെ​ആ​ക്ര​മി​ച്ചു വി​ജ​യ​ശ്രീ​യാൽ ലാ​ളി​ത​നാ​യി ഏറെ​ക്കാ​ലം രാ​ജ്യം ഭരി​ക്ക​യും ഒടു​വിൽ തു​ലാ​പു​രു​ഷ​ദാ​നം നട​ത്തി​യി​ട്ടു് കാ​ശി​യിൽ പോയി അവി​ടെ​വ​ച്ചു് ശി​വ​ലോ​കം പ്രാ​പി​ക്ക​യും ചെയ്ത ‘ശ്രീ​രാ​മ​വർ​മ്മ’ എന്ന കൊ​ച്ചീ​രാ​ജാ​വാ​യി​രു​ന്നു എന്നു തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്താം. ഈ വി​വ​ര​ണം കാ​ശി​യ്ക്കു് എഴു​ന്ന​ള്ളിയ തമ്പു​രാ​നു വളരെ യോ​ജി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. ആ തമ്പു​രാൻ തീ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​നു മു​മ്പു് തു​ലാ​ഭാ​രം കഴി​ച്ച​താ​യും അതി​ന​ല്പം മു​മ്പു അതാ​യ​തു് 775 മക​ര​ത്തിൽ സാ​മൂ​തി​രി​പ്പാ​ടു​മാ​യി യു​ദ്ധം നട​ത്തി​യ​താ​യും ആ യു​ദ്ധ​ത്തിൽ സാ​മൂ​തി​രി​പ്പാ​ടു് വെ​ടി​കൊ​ണ്ടു മരി​ച്ച​താ​യും കൊ​ച്ചീ​രാ​ജ്യ​ച​രി​ത്ര​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന​തും ഈ പദ്യ​ത്തിൽ വി​വ​രി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​തി​നോ​ടു് യോ​ജി​ക്കു​ന്നു. ഈ രാ​മ​വർ​മ്മ​ത​മ്പു​രാ​നെ പി​ന്തു​ടർ​ന്നു രാ​ജ്യം ഭരി​ച്ച​തു് വീ​ര​കേ​ര​ള​വർ​മ്മ തമ്പു​രാ​നാ​യി​രു​ന്നു. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ വാ​ഴ്ച​ക്കാ​ലം 776 മുതൽ 790 വരേ ആയി​രു​ന്ന​തി​നാൽ നമ്മു​ടെ കവി തെ​ങ്കൈ​ലാ​സ​നാ​ഥോ​ദ​യം രചി​ച്ച​തു് അക്കാ​ല​ത്തി​നി​ട​ക്കാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്നു​ഊ​ഹി​ക്കാം. എന്നാൽ അതി​ന്റെ അവ​സാ​ന​ത്തിൽ കാ​ണു​ന്ന ‘പപ്ര​ഥേ തൽ​പൃ​ഥി​വ്യാം’ എന്ന ഭാഗം കലി​സം​ഖ്യ​യാ​ണെ​ന്നു ചിലർ പറ​യു​ന്നു. അങ്ങ​നെ ആണെ​ങ്കിൽ അതു കറ​തീർ​ന്ന​തു് 773 മക​ര​ത്തിൽ ആണെ​ന്നു വരും. എന്നാൽ അന്നു് വീ​ര​കേ​ര​ള​വർ​മ്മ രാ​ജ്യ​ഭാ​രം തു​ട​ങ്ങീ​ട്ടി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു എന്നൊ​രു അസാ​മ​ഞ്ജ​സ്യം ഉണ്ടു്. അതു​കൊ​ണ്ടു് ഒന്നു​കിൽ രാ​മ​വർ​മ്മ​ത​മ്പു​രാൻ നാ​ടു​നീ​ങ്ങി​യ​തു 776-ൽ അല്ലെ​ന്നു വരണം, അല്ല​ങ്കിൽ “പപ്ര​ഥേ തൽ​പൃ​ഥി​വ്യാം” എന്ന​തു കലി​ദി​നം അല്ലാ​തി​രി​ക്ക​ണം. അതു കലി​ദി​ന​ത്തെ കു​റി​ക്കു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നു​ള്ള​തി​നു് ഈ ഗ്ര​ന്ഥം തന്നെ സാ​ക്ഷ്യം വഹി​ക്കു​ന്നു. എന്തു കൊ​ണ്ടെ​ന്നാൽ: ശി​വ​രാ​ത്രി​മ​ഹോ​ത്സ​വ​ത്തി​നു് എഴു​ന്ന​ള്ളി​യി​രു​ന്ന അവ​സ​ര​ത്തി​ലാ​ണ​ല്ലോ കൊ​ച്ചി​ത​മ്പു​രാൻ കവി​യോ​ടു് പ്ര​സ്തു​ത​ഗ്ര​ന്ഥം നിർ​മ്മി​ക്കാൻ ആവ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട​തു്. അതു​കൊ​ണ്ടു് ഗ്ര​ന്ഥം പൂർ​ത്തി​യാ​യ​തു് കും​ഭ​ത്തി​ലോ അതിനു ശേഷമോ ആയി​രി​ക്ക​ണം. മക​ര​ത്തി​ലാ​യി​രി​ക്ക​യി​ല്ല. അതി​നും പുറമേ ‘പപ്ര​ഥേ തൽ​പൃ​ഥി​വ്യാം’ എന്നു നാ​രാ​യ​ണീ​യ​ത്തി​ലും കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടു്. കവി​യു​ടെ പേരു് നീ​ല​ക​ണ്ഠൻ എന്നാ​യി​രു​ന്നു എന്നു് അടു​ത്ത ശ്ലോ​ക​ത്തിൽ നി​ന്നു ഗ്ര​ഹി​ക്കാം.

“വി​ദ്യാ​വ​ല്ലഭ! നീ​ല​ക​ണ്ഠ​സു​ക​വേ! ചെ​ല്ലൂ​ര​നാ​ഥോ​ദ​യം
ഹൃ​ദ്യം പണ്ടു​കൃ​തം പു​ന​ശ്ച രചിതം നാ​രാ​യ​ണീ​യം ത്വയാ,
അദ്യൈ​വാ​ര​ഭ​താം ഗിരാ മമ ഭവാൻ തെ​ങ്കൈ​ല​നാ​ഥോ​ദ​യം
പ്ര​ത്യ​ഗ്രാ​ഖ്യ​ക​ലർ​ന്നു ബന്ധു​ര​ഗു​ണം ബന്ധു​പ്ര​ബ​ന്ധോ​ത്ത​മം.”

ഈ നീ​ല​ക​ണ്ഠ​ക​വി​യേ​പ്പ​റ്റി കൂ​ടു​തൽ വി​വ​ര​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും നമു​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ അദ്ദേ​ഹം ചെ​ല്ലൂർ ഗ്രാ​മ​വാ​സി​യും കൊ​ച്ചി​ത്ത​മ്പു​രാ​ന്റെ ആശ്രി​ത​നും വി​ദ്യാ​വ​ല്ല​ഭ​നും ആയി​രു​ന്നു എന്നു​മാ​ത്രം അറി​യാം.

നീ​ല​ക​ണ്ഠ​ക​വി​യും നാ​രാ​യണ ഭട്ട​തി​രി​യും സമ​കാ​ലി​ക​ന്മാ​രാ​യി​രു​ന്നു എന്നു വി​ശേ​ഷി​ച്ചു പറ​യേ​ണ്ട​തി​ല്ല​ല്ലോ. ഒരി​ക്കൽ ഒരു വി​ദ്വാൻ ചെ​മ്പ​ക​ശ്ശേ​രി മഹാ​രാ​ജാ​വി​നെ കാ​ണാ​നാ​യി ചെ​ന്ന​പ്പോൾ, വാ​തു​ക്കൽ നി​ന്നി​രു​ന്ന ഭട്ട​തി​രി​യെ കണ്ടു് ‘മുഖം കാ​ണി​ക്കാൻ നല്ല സമ​യ​മാ​ണോ?’ എന്നു ചോ​ദി​ച്ച​താ​യും ഭട്ട​തി​രി,

“ശ്രൂ​യ​തേ നീ​ല​ക​ണ്ഠോ​ക്തീ രാ​ജ​ഹം​സ​ശ്ച രാജതേ;
കഃ കാല ഇതി നോ ജാനേ വാർ​ഷി​ക​ശ്ശാ​ര​ദോ​പി വാ.”

എന്നു ശ്ലോ​ക​രൂ​പ​ത്തിൽ മറു​പ​ടി​പ​റ​ഞ്ഞ​താ​യും ഒരു ഐതി​ഹ്യം, ഉണ്ടു്. ഈ നീ​ല​ക​ണ്ഠ​ക​വി​ത​ന്നെ ആയി​രി​ക്കാം നാ​രാ​യ​ണീ​യം, ചെ​ല്ലൂ​ര​നാ​ഥോ​ദ​യം, തെ​ങ്കൈ​ലാ​സ​നാ​ഥോ​ദ​യം ഇത്യാ​ദി​കൃ​തി​കൾ രചി​ച്ച​തു്.

ഭാ​ര​ത​ച​മ്പു​വി​ന്റേ​യും നാ​രാ​യ​ണീ​യ​ത്തി​ന്റേ​യും കർ​ത്താ​വു് ഒരാൾ​ത​ന്നെ ആയി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു മു​മ്പു​ത​ന്നെ പ്ര​സ്താ​വി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട​ല്ലോ.

തെ​ങ്കൈ​ലാ​സ​നാ​ഥോ​ദ​യം തൃ​ശ്ശി​വ​പേ​രൂർ പ്ര​തി​ഷ്ഠ​യെ വർ​ണ്ണി​ക്കു​ന്ന ഒരു ഉത്ത​മ​കാ​വ്യ​മാ​കു​ന്നു. അതിൽ​നി​ന്നു് അക്കാ​ല​ത്തെ ജന​സ​മു​ദാ​യ​ത്തി​ന്റെ സ്ഥി​തി​ക​ളേ​പ്പ​റ്റി പലതും ഗ്ര​ഹി​ക്കാം. അന്ന​ത്തേ യോ​ദ്ധാ​ക്ക​ളു​ടെ വേ​ഷ​ഭൂ​ഷാ​ദി​ക​ളും യു​ദ്ധ​സം​പ്ര​ദാ​യ​വും ആയു​ധ​വി​ശേ​ഷ​ങ്ങ​ളും, അതിൽ വർ​ണ്ണി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. വട​ക്കു​ന്നാഥ ക്ഷേ​ത്ര​ത്തിൽ ശി​വ​രാ​ത്രി​മ​ഹോ​ത്സ​വം കാ​ണാൻ​വ​ന്ന ജന​ങ്ങ​ളെ കവി സര​സ​മാ​യി വർ​ണ്ണി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​തി​നാൽ, ഈ പ്ര​ബ​ന്ധം ദേ​ശ​ച​രി​ത്ര​കാ​ര​നു് അത്യ​ന്തം പ്ര​യോ​ജ​കീ​ഭ​വി​ക്കു​ന്നു.

രാ​ജ​ര​ത്നാ​വ​ലീ​യം

ഈ ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തി​ന്റെ ആവിർ​ഭാ​വം 776-നു മു​മ്പാ​യി​രി​ക്ക​ണം. ഗ്ര​ന്ഥ​കർ​ത്താ​വു് നീ​ല​ക​ണ്ഠ​ക​വി​ത​ന്നെ ആയി​രി​ക്കു​മോ എന്നു സം​ശ​യ​മു​ണ്ടു്. നാ​യ​ക​നായ രാ​മ​വർ​മ്മ വലി​യ​ത​മ്പു​രാൻ കാ​ശി​യ്ക്കു എഴു​ന്ന​ള്ളിയ തമ്പു​രാ​നെ​ന്നു പ്ര​സി​ദ്ധ​നായ കൊ​ച്ചീ​രാ​ജാ​വാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു. ആ തമ്പു​രാ​ന്റെ പ്രിയ ജന​നി​യു​ടെ വി​ദ്യാ​സ​മ്പ​ത്തി, അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ബാ​ല്യ​കാ​ല​വും വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ​വും, ദി​ന​ച​ര്യ, പ്ര​ഭാ​വം മു​ത​ലാ​യ​വ​യെ ഈ കൃ​തി​യിൽ വി​വ​രി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്.

കോ​ടി​വി​ര​ഹം

കവി ആരെ​ന്നു നി​ശ്ച​യ​മി​ല്ല. തെ​ങ്കൈ​ലാ​സ​നാ​ഥോ​ദ​യം മു​ത​ലായ കൃ​തി​ക​ളു​ടെ കർ​ത്തൃ​ത്വം നിർ​ണ്ണ​യി​ക്കാൻ സാ​ധി​ച്ച​തു​പോ​ലെ ഈ പ്ര​ബ​ന്ധ​ത്തി​ന്റെ കർ​ത്താ​വി​നേ​യും അചി​രേണ കണ്ടു​പി​ടി​ക്കാൻ സാ​ധി​ക്കു​മെ​ന്നു ആശി​ക്കു​ന്നു. മേ​ല്പ​ത്തൂർ നാ​രാ​യ​ണ​ഭ​ട്ട​തി​രി സം​സ്കൃ​ത​ത്തിൽ ഒരു “കോ​ടി​വി​ര​ഹം” [1] രചി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. അതിനെ കാ​വ്യ​മാ​ല​യു​ടെ നാ​ലാം​ഭാ​ഗ​മാ​യി നിർ​ണ്ണ​യ​സാ​ഗര പ്ര​സ്സു​കാർ അച്ച​ടി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. നമ്മു​ടെ കവി അതിൽ​നി​ന്നാ​ണു് ഇതി​വൃ​ത്ത​ത്തേ സ്വീ​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു്. മി​സ്റ്റർ കെ. ശങ്ക​ര​മേ​നോൻ “കൊ​ടി​യ​വി​ര​ഹം” എന്ന പേരിൽ ഈ ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തെ പ്ര​സാ​ധ​നം ചെ​യ്തി​ട്ടു​ണ്ടു്. ‘കോ​ടി​വി​ര​ഹം’ എന്ന പേ​രു​മാ​റ്റി കൊ​ടി​യ​വി​ര​ഹം എന്നാ​ക്കി​യ​തു അദ്ദേ​ഹ​മാ​ണു്. അദ്ദേ​ഹം പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ള യു​ക്തി​കൾ മതി​യാ​വാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടു് ഇവിടെ പ്ര​സി​ദ്ധ​മായ പഴേ​പേ​രു തന്നെ ചേർ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു. തൽ​കർ​തൃ​ത്വ​ത്തെ​പ​റ്റി അദ്ദേ​ഹം അവ​താ​രി​ക​യിൽ പ്ര​സ്താ​വി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള സം​ഗ​തി​ക​ളെ വേ​റൊ​രി​ട​ത്തു് അദ്ദേ​ഹം സ്വയം ഖണ്ഡി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​തു​കൊ​ണ്ടു്, പ്ര​സാ​ധ​ക​നു് ഇപ്പോ​ഴും ഈ വി​ഷ​യ​ത്തിൽ സന്ദേ​ഹ​നി​വൃ​ത്തി വന്നി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു.

“ഭാ​ഷാ​ക​വി​യായ പു​ന​ത്തി​നു സം​സ്കൃത പദ്യ​ങ്ങൾ എഴു​താൻ പാ​ട​വ​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ. അതു​കൊ​ണ്ടു് പു​ന​ത്തി​ന്റെ മേൽ ഈ ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തി​ന്റെ കർ​തൃ​ത്വം ആരോ​പി​യ്ക്കാ​വു​ന്ന​ത​ല്ല” എന്നു ഒരി​ട​ത്തു​പു​ന​ത്തി​നെ സം​സ്കൃ​താ​ന​ഭി​ജ്ഞ​നാ​ക്കി​പ്പ​റ​ഞ്ഞ മി. മേനോൻ രാ​മാ​യണ ചമ്പു​വി​ന്റെ അവ​താ​രി​ക​യിൽ ആ മഹാ​പാ​പ​ത്തി​നു പ്ര​തി​വി​ധി​യാ​യി സകല ചമ്പു​ക്ക​ളും അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കൃ​തി​ക​ളാ​യി​രി​ക്ക​ണം എന്നു് അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ട​താ​യി​രി​ക്കാം.

ഈ ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തി​ന്റെ കർ​ത്താ​വു് ഒരു നല്ല പണ്ഡി​ത​നാ​യി​രു​ന്നു എന്നു നി​സ്സം​ശ​യം പറയാം. ചില സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളിൽ ആ പാ​ണ്ഡി​ത്യം മു​ഴ​ച്ചു നി​ല്ക്കു​ന്നു എന്നു​കൂ​ടി പറ​യേ​ണ്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. “മഴ​മം​ഗ​ല​ത്തി​ന്റെ ഭാ​ഷ​യേ​ക്കാൾ നല്ല​ഭാ​ഷ​യി​ലാ​ണു് കൊ​ടി​യ​വി​ര​ഹം എഴു​തി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്” എന്നു് പ്ര​സാ​ധ​കൻ പറ​യു​ന്നു. എന്നാൽ പ്രാ​ചീന ചമ്പു​ക്ക​ളു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ ഒന്നാം​സ്ഥാ​നം നൈ​ഷ​ധ​ത്തി​നു​ത​ന്നെ കൊ​ടു​ക്ക​ണ​മെ​ന്നാ​ണു് എനി​ക്കു തോ​ന്നു​ന്ന​തു്. ഈ പ്ര​ബ​ന്ധ​ത്തി​ലെ സം​സ്കൃത പദ്യ​ങ്ങ​ളിൽ മി​ക്ക​വ​യും കാ​ളി​ദാ​സ​കൃ​തി​ക​ളിൽ​നി​ന്നും മറ്റും അവ​സ​രോ​ചി​ത​മാ​യി എടു​ത്തു ചേർ​ത്തി​ട്ടു​ള്ള​താ​ണു്.

ഉ:

“ഗച്ഛ​തി​പു​ര​ശ്ശ​രീ​രം ധാവതി പശ്ചാ​ദ​സം​സ്കൃ​തം ചേതഃ;
ചീ​നാം​ശു​ക​മിവ കേതോഃ പ്ര​തി​വാ​തം നീ​യ​മാ​ന​സ്യ”ശാ​കു​ന്ത​ളം
“അസ്യാ​സ്സർ​ഗ്ഗ​വി​ധൌ പ്ര​ജാ​പ​തി​ര​ഭൂ​ച്ച​ന്ദ്രോ നു കാ​ന്ത​പ്ര​ഭഃ
ശൃം​ഗാ​രൈ​ക​ര​സ​സ്സ്വ​യം നു മദനോ മാസോ നു പു​ഷ്പാ​ക​രഃ;
വേ​ദാ​ഭ്യാ​സ​ജ​ഡഃ കഥം സ വി​ഷ​യ​വ്യാ​വൃ​ത്ത​കൌ​തൂ​ഹ​ലോ
നിർ​മ്മാ​തും പ്ര​ഭ​വേ​ന്മ​നോ​ഹ​ര​മി​ദം രൂപം പു​രാ​ണോ മുനിഃ?”വി​ക്ര​മോർ​വ​ശീ​യം

ഇങ്ങ​നെ സം​സ്കൃത കവി​ത​ക​ളിൽ​നി​ന്നു് പദ്യ​ങ്ങ​ളെ പകർ​ത്തു​ന്ന സം​പ്ര​ദാ​യം ചമ്പൂ​കാ​ര​ന്മാർ​ക്കെ​ല്ലാ​വർ​ക്കും ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ചാ​ക്യാ​ന്മാ​രും അവ​സ​രോ​ചി​തം സം​സ്കൃ​ത​ശ്ലോ​ക​ങ്ങൾ ചേർ​ത്തീ​ട്ടു​ണ്ടു്.

ഒരി​ക്കൽ മം​ഗ​ല്യ​രം​ഗ​ഭൂ​മി​യും മദ​ന​മ​ഹാ​രാ​ജ​ഭാ​ഗ്യ​പ​രി​പാ​ടി​യും ആയ “ശൃം​ഗാ​ര​ച​ന്ദ്രിക” എന്നൊ​രു യുവതി ജീ​വി​ച്ചി​രു​ന്നു. അവ​ളു​ടെ ക്രീ​ഡാ​വി​നോ​ദ​ങ്ങ​ളേ​യും വി​ലാ​സ​ങ്ങ​ളേ​യും കവി മൂ​ന്നു​നാ​ലു പദ്യ​ങ്ങ​ളെ​കൊ​ണ്ടു മനോ​ഹ​ര​മാ​യി വർ​ണ്ണി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

“സ്വർ​ണ്ണോർ​മ്മി​കാ​ക​ലി​ത​കോ​മ​ള​ക​ണ്ഠ​ഭൂ​ഷാ
ചീ​നാം​ശു​ക​സ്ഫു​രി​ത​നൂ​ത​ന​ര​ത്ന​കാ​ഞ്ചീ,
സാർ​ദ്ധം സഖീ​ഭി​ര​സി​താ​പ്ര​പ​ദീ​ന​വേ​ണീ
ചി​ക്രീഡ സാ ശശി​മു​ഖീ വി​ഹ​ഗൈർ​വി​ഹാ​രൈഃ”
“മി​ന്നീ​ടും ഘർ​മ്മ​ലേ​ശം, മു​ഹു​രി​ള​കി​ന​വാർ​കു​ന്ത​ളം നീ​ള​മ​ങ്ങും
കന്നൽ​ക്കൺ​കോൺ, കു​ലു​ങ്ങും കു​ച​മു​കു​ള​മ​ഴി​ഞ്ഞം സസം​സ​ക്ത​കേ​ശം
മന്ദം കൊ​ഞ്ചു​ന്ന പൊ​ന്നി​ന്ത​രി​വ​ള​ചി​ല​നാ​ളോ​മൽ പന്താടുമാറു-​
ണ്ട​ന്നേ​രം കാൺ​കി​ലൈ​ന്താർ​ശ​ര​നു​മെ​രി​പൊ​രി​ക്കൊ​ണ്ടു​ത​ണ്ടും പ്ര​മോ​ഹം”

അക്കാ​ല​ത്തു​ത​ന്നേ സം​ഗീ​ത​കേ​തു എന്ന ഒരു യു​വാ​വു് ഒരു ധനപതി കു​ടും​ബ​ത്തിൽ വളർ​ന്നു​വ​ന്നു.

“എന്ന​പ്പാ! യൌവനത്തിൻപ്രഥമകലികയായ്മെയ്യണഞ്ഞീടുവോര-​
ക്ക​ന്നൽ​ക്ക​ണ്ണാർ​മ​ണി​പ്പൂ​വി​നു സര​സ​മ​മി​ഴ്ത്താ​മി​തെ​ന്നോർ​ത്തു ധാ​ത്രാ;
അന്യ​ത്ര ക്വാ​പി നാ​നാ​ഗു​ണ​ഗ​ണ​നി​പു​ണം മു​മ്പി​ലേ കല്പിതംപോ-​
ന്നു​ന്നി​ച്ചൂ​നൽ പണി​ക്ക​ല്ല​ഭി​ന​വ​രു​ചി​സം​ഗീ​ത​കേ​തൂ​ജ്ജ്വ​ലാ​ഖ്യം.”
“കാ​ന്ത്യാ നിർ​ജ്ജി​ത​മ​ന്മ​ഥഃ കമ​ല​ജാ​ലീ​ലാ​വി​നോ​ദാ​സ്പ​ദം
കാം​ക്ഷാ​പൂ​ര​ണ​കാ​മ​ധേ​നു​ര​തി​ഥി​വ്രാ​ത​സ്യ, കാമീ യുവാ;
കാ​ന്താ​കാർ​മ്മ​ണ​ശീ​ല​ര​ഞ്ജി​ത​ജ​നഃ കാ​രു​ണ്യ​ശീ​ലഃ കവി
ക്ഷ്മാ​പാ​ല​ശ്ച സു​കാ​വ്യ​നാ​ട​ക​പ​ടുഃ, കാസാം ഗിരാം ഗോചരഃ.”

ഗു​ണ​ഗ്രാ​ഹി​ക​ളായ യു​വ​ജ​ന​ങ്ങൾ സം​ഗ​തി​വ​ശാൽ പറഞ്ഞ വാ​ക്കു​ക​ളിൽ​നി​ന്നു് ഇവർ പര​സ്പ​രം കേ​ട്ട​റി​ഞ്ഞു്,

“ഏനം​ഞാൻ​ന​യ​ന​ങ്ങൾ​കൊ​ണ്ടി​ഹ​ക​ദാ​പാ​സ്യാ​മി​പാ​സ്യാ​മി ഞാ
നേ​നാ​മെ​ന്നു​മി​വ​ണ്ണ​മു​ള്ള​ഭി​മ​തം ഗൂഢം വളർ​ന്നൂ തയോഃ”

പര​സ്പ​രം കാ​ണു​ന്ന​തി​നു മു​മ്പു​ത​ന്നെ അവ​രു​ടെ അനു​രാ​ഗം തഴ​ച്ചു വളർ​ന്നു​വ​ന്നു. “ശൃം​ഗാ​ര​ച​ന്ദ്രി​കാ​ക​ഥാ​ര​സാ​യ​ന​മൊ​ഴി​ഞ്ഞു് മറ്റൊ​രു​പ​ജീ​വ​ന​വും” സം​ഗീ​ത​കേ​തു​വി​നു് ഇല്ലെ​ന്നു​ള്ള മട്ടാ​യി. നാ​യി​ക​യു​ടെ സ്ഥി​തി​യോ?

“കളി​പ്പാ​നു​ദ്യാ​നേ ചില സഖി​ക​ളും താ​നു​മ​ല​സം
മിളൽ പു​ഷ്പേ പോ​മ്പോ​ളി​ട​യിൽ വീർ​ക്കു​ന്നു സു​മു​ഖീ;
ചല​ന്നീ​വീ​ബ​ന്ധം ചകി​ത​ഹ​രി​ണീ​പോ​ത​ന​യ​നാ
ഗള​ല്ല​ജ്ജാ​ലേ​ശം കിമപി പറയും തോ​ഴി​യൊ​ടി​യം.”

ഇങ്ങ​നെ ഇവർ രണ്ടു​പേ​രും ‘മെ​ത്തു​ന്ന കാ​മ​ക്ക​ടൽ നടു​വി​ല​ക​പ്പെ​ട്ടു​ഴ​ന്നീ​ടു’ന്ന​കാ​ല​ത്തു് ഗൌ​രീ​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തിൽ പൂ​രോ​ത്സ​വ​വും വന്നു​കൂ​ടി.

“ശി​വ​ശിവ പൂ​ര​മ​ഹോ​ത്സ​വ​ഘോ​ഷം ചെ​വി​പൊ​ടി​യു​മോ​രി​ടി​നി​ടി​നെ​ന്നി​ടി​പൊ​ടി​യാ​ക്കും വെ​ടി​ക​ളൊ​രോ​രോ ദി​ശി​ദി​ശി പെ​രു​കി ത്രി​ഭു​വ​ന​മൊ​ക്കെ മു​ഴ​ങ്ങി​ന​ടു​ങ്ങും, ബാ​ല​വ​യോ​ധിക കു​ഞ്ജ​ര​സം​ഘം, ഭഗ​വ​തി​മാ​രോ​ടൊ​പ്പം വന്നു ഞെ​രി​ച്ചീ​ടും ചി​ല​വാ​ദ്യ​വി​ശേ​ഷം, ബാ​ല​ഭ​യം​ക​രി വൃ​ദ്ധ​വി​മോ​ഹി​നി മത്ത​മ​ദം​ഗ​ജ​യാ​ത്രാ​ശാ​ലി​നി, ഭു​വ​ന​മി​ള​ക്കി​ക​ളെ​ന്നു തു​ട​ങ്ങും ചെ​ണ്ട​കൾ തി​മി​ല​ക​ളി​ട​ക്ക​യു​ടു​ക്കു​കൾ, നി​ഷാ​ണം തപ്പു​മി​ഴാ​വും പെരിയ പെ​രു​മ്പറ ചെ​ല്ല​രി​വെ​മ്പറ മദ്ധ്യേ, പല വെ​ടി​നീർ വെ​ടി​ക​യർ വെടി പൂ​വെ​ടി കമ്പം പഴുതേ പാ​യു​ന്നെ​ലി​വെ​ടി, ച്ചെ​റു​മി​കൾ വെ​ന്തു​പി​ട​ഞ്ഞും കൈ​യ്യർ തകർ​ത്തും മമ്മാ ഘോഷം കുഹചന ഭാഗേ…”

ഈ പൂ​ര​മ​ഹോ​ത്സ​വം കാ​ണു​ന്ന​തി​നു് നമ്മു​ടെ നാ​യി​കാ​നാ​യ​ക​ന്മാ​രും വന്നു​ചേർ​ന്നു. ശൃം​ഗാ​ര​ച​ന്ദ്രിക ദേ​വി​യെ പ്ര​ണ​മി​ച്ചി​ട്ടു് പു​റ​ത്തു​വ​ന്നു കേ​സ​ര​വേ​ദി​ക​യിൽ സ്വൈ​ര​മാ​യി നി​ല്ക്ക​വേ, സം​ഗീ​ത​കേ​തു അവളെ കാ​ണാ​നി​ട​യാ​യി.

ഇവിടെ കവി സ്വ​കീ​യ​വും പര​കീ​യ​വു​മായ ഏതാ​നും പദ്യ​ങ്ങ​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു് നാ​യി​ക​യെ വർ​ണ്ണി​ക്കാൻ ഉദ്യ​മി​ക്കു​ന്നു. ആ ഉദ്യ​മ​ത്തിൽ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു ആത്മ​വി​സ്മൃ​തി കൂടി പറ്റി​പ്പോ​യെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു. നോ​ക്കുക:

“സ്നി​ഗ്ദ്ധാ ശൈ​വാ​ല​മാ​ലാ ശശി​ക​ല​യു​മു​ഭേ കാ​മ​കോ​ദ​ണ്ഡ​വ​ല്യൌ
ലോലേ നീ​ലോൽ​പ്പ​ലേ നിർ​മ്മ​ല​മ​ണി​മു​കു​രൌ മല്ലി​കാ​പ​ല്ല​വോ​പി.
പൂർ​ണ്ണേ​ന്ദുഃ സ്വർ​ണ്ണ​കം​ബു​സ്സ​ര​സി​ജ​മു​കു​ളൌ ദ്വേ ലതേ സൂക്ഷ്മതന്തു-​
ർഭ്യം​ഗാ​ളീ​സൈ​ക​തം കോ​മ​ള​ക​ദ​ളി​യു​ഗം പംകജേ കിം കി​മേ​തൽ.”

ഈ വർ​ണ്ണ​ന​യു​ടെ അസാം​ഗ​ത്യം പ്ര​ക​ട​മാ​ണ​ല്ലോ.

‘നി​ര​വ​ധി​ജ​ന​സ​മ്മർ​ദ്ദം’ കൊ​ണ്ടു് അവളെ അടു​ത്തു​കാ​ണാൻ കഴി​യാ​ഞ്ഞി​ട്ടു് നായകൻ അശോ​ക​ത്ത​റ​യിൽ കയ​റി​നി​ന്നു നോ​ക്കി​യ​ത്രേ. ഈ നി​ല​യിൽ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നെ നാ​യി​ക​യ്ക്കും കാ​ണാ​നി​ട​യാ​യി. അവ​ളു​ടെ അപ്പോ​ഴ​ത്തെ മനോ​ഭാ​വ​ത്തെ കവി ഭം​ഗി​യാ​യി വർ​ണ്ണി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. ആ പദ്യ​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നും അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മണി​പ്ര​വാ​ള​ര​ച​നാ​പാ​ട​വം നല്ല​പോ​ലെ വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ന്നു.

“ഇന്നി​ല്ക്കു​ന്നി​വ​നാ​കി​ലോ ജന​മ​ന​സ്സ​മ്മോ​ഹ​നം കൈയിലു-​
ണ്ടെ​ന്നു​ന്നൂ​ന​മി​വ​ന്നൊ​രൌ​ഷ​ധ​മ​ഹോ രമ്യം മു​ഖാം​ഭോ​രു​ഹം;
വർ​ണ്ണി​പ്പാ​നൊ​രു കാ​ണി​പോ​ലു​മൊ​രു​ന്നാ​വി​ല്ല പാർത്താലിനി-​
ക്കെ​ന്നെ​ക്കാ​ണിൽ നു​റു​ങ്ങു​വേ​ണ​മി​വ​നെ​ക്കിം ദൈവമേ കാരണം?
ആമോദം കൈ​വ​ളർ​ക്കു​ന്നി​തു ശി​വ​ശിവ കണ്ടോ​ള​വും കണ്ണി​ന​യ്യാ
പൂമൈ നിർ​മ്മാ​യ​ര​മ്യം​ന​വ​നവ വി​ല​സ​ദ്യൌ​വ​ന​ശ്രീ​വി​ലാ​സം;
വാർ​മേ​വും തൂ​മ​ര​ന്ദ​ദ്ര​വ​മി​ട​നി​റ​യു​മ്മാ​റു​മ​മ്മാ​മ​ണം പെ-
യ്താ​മൂ​ലാ​ഗ്രം തളിർ​ത്ത​ഞ്ചി​ത​ല​ളി​ത​മി​ളം​ക​ല്പ​ക​പ്പൈ​തൽ​പോ​ലെ.
ത്രൈ​ലോ​ക്യ​സു​ന്ദ​ര​മ​യം നര​നാ​യ​കം ക-
ണ്ടാ​യോ​ല​മ​സ്ത​മിത ധൈ​ര്യ​മു​ദൂ​ഢ​രാ​ഗം;
ചേ​ലാർ​ന്നെ​ഴും കു​ളുർ​നി​ലാ​വി​ലൊ​രി​ന്ദു​കാ​ന്തം
പോലേ നി​താ​ന്ത​മ​ലി​യു​ന്നി​തു മാനസം മേ.
കാ​ണാ​ക്കാ​ണ​ക്കു​ളുർ​ക്കു​ന്നി​തു നയ​ന​പു​ടം​പ​ണ്ട​നേ​കം പ്ര​കാ​രം
ഞാ​നി​ക്കേൾ​ക്കു​ന്നൊ​രോ​രോ ഗു​ണ​ഗ​ണ​മി​തി​നോ​ടൊ​ന്നു​നേർ​വ​ന്നു​കൂ​ടാ
കാ​ണാ​വൊ​ന്ന​ല്ല​വ​ല്ലാ നിലകൾ വരു​മ​വ​സ്ഥാ​ന്ത​രം​ദൈ​വ​മേ കാൺ
പ്രാ​ണാ​ലം​ബം മദീയം മനസി ബത പകു​ത്തൂ​നി​ബ​ദ്ധാ​ഭി​ലാ​ഷം.”

രണ്ടു​പേർ​ക്കും പര​സ്പ​രം വി​ട്ടു​പോ​കു​ന്ന​തി​നു മന​സ്സി​ല്ലാ​തെ​യാ​യി. അടു​ത്ത ഏതാ​നും പദ്യ​ങ്ങൾ​കൊ​ണ്ടു് കവി നാ​യി​കാ​നാ​യ​ക​ന്മാ​രു​ടെ അയോ​ഗ​വി​പ്ര​ലം​ദേ​ശ​യേ വർ​ണ്ണി​ക്കു​ന്നു.

നാ​യി​ക​യു​ടെ ദയ​നീ​യ​സ്ഥി​തി കണ്ടു് ഒരു​ദി​വ​സം അവ​ളു​ടെ തോഴി ചോ​ദി​ക്കു​ന്നു;

“ആരെ​ത്തൊ​ട്ടി​ത്രി​ലോ​ക്യാ​മ​നു​ഗു​ണ​ത​ക​ലർ​ന്നൂ? മനോ​ജ്ഞാം​ഗി​ദൈവ
ഞ്ചാ​രു​ത്വാ​സ്ഥാ​ന​മേ​വൻ മനസി നി​ഴ​ലെ​ടു​ത്ത​ന്വ​ഹം ധന്യ​ജ​ന്മാ?
സ്ത്രീ​ര​ത്ന​പ്പൊ​ന്ന​രി​മ്പേ! തവ വി​ധു​ര​ദ​ശാ​മീ​ദൃ​ശീം ചേർ​ന്ന​ത​യ്യോ!
നേ​ര​ത്തേ​ന്നോ​ടി​ദാ​നീം പ്രി​യ​സ​ഖി! നിഖിലംചൊല്ലടോവൈകിടാതെ-​
ഭദ്രേ! നിൻ​കോ​പ്പി​തെ​ന്തെ​ന്ത​രി​യ​വർ​നി​വ​ഹം മൗ​ലി​മേൽ​വ​ച്ചു ചാർ​ത്തും
പു​ത്ത​ന്മാ​ണി​ക്യ​മാ​ലേ! കഥയ കഥ​യ​ക​ല്യാ​ണി സന്താ​പ​മൂ​ലം;
ഉൾ​ത്തി​ങ്ങും​വ്രീ​ള​കൊ​ണ്ടൻ​പ്രി​യ​സ​ഖി​മ​തി​മൂ​യാ​യ്ക മുഗ്ദ്ധാംഗനാനാ-​
മെ​ത്ത​തൊ​ന്ന​ല്ലി​തൈ​ന്താർ​ശ​ര​നി​ഗ​മ​പ​ര​ബ്ര​ഹ്മ​മേ ചി​ന്ത​യേ​ഥാഃ.
ധന്യാ പുരാ ഗി​രി​സു​താ മഹിതോത്സവശ്രീ-​
സന്ദർ​ശ​നാൽ പ്ര​ഭൃ​തി സു​ന്ദ​രി! സന്ത​തം നീ
അന്യാ​ദൃ​ശീ ബത ചമഞ്ഞിതുഘർമ്മകാല-​
ത്തൊ​ന്നേ​റ​വാ​ടു​മി​ള​മ​ല്ലി​ക​യെ​ന്ന​പോ​ലെ.
എല്ലാ​നാ​ളും വി​ശേ​ഷാ​ല​യി തവ സു​ഖ​ദുഃ​ഖ​ങ്ങ​ളെ​ങ്കൽ പകർത്തീ-​
ട്ട​ല്ലേ കീഴിൽ കഴി​ഞ്ഞൂ? ദൃ​ഢ​മി​നി​യു​മ​ത​വ്വ​ണ്ണ​മേ കൈ​വ​രേ​ണം.
ചൊ​ല്ലീ​ടെ​ന്നോ​ടി​ദാ​നീം വ്യ​സ​ന​മി​തു രഹ​സ്യം തു​ലോ​മെ​ങ്കി​ലും കേ-
ളൊ​ല്ലാ​ധ​ന്യേ! സഖീ​വ​ഞ്ച​ന​മ​ഖി​ല​മ​നോ​ജ്ഞാം​ഗി​ക​ല്യാ​ണി​നീ​നാം.”

ഈ വാ​ക്കു​കൾ കേ​ട്ടു് ശൃ​ഗാ​ര​ച​ന്ദ്രിക തന്റെ ദുഃ​ഖ​ഹേ​തു​വി​നെ തോ​ഴി​യോ​ടു തു​റ​ന്നു പറ​യു​ന്നു. സഖി ചെയ്ത ശീ​തോ​പ​ചാ​ര​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും അവളിൽ ഫലി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. ഈ അവ​സ​ര​ത്തിൽ നാ​യ​ക​ന്റെ സ്ഥി​തി കു​റേ​ക്കൂ​ടി കഷ്ട​ത​ര​മാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നു​പ​റ​യാം. അങ്ങ​നെ ഇരി​ക്കെ,

“പ്ര​പാ​സു, കു​ല്യാ​സു, വന​സ്ഥ​ലീ​ഷു
വി​ശ്ര​മ്യ വി​ശ്ര​മ്യ ഗതിം വി​ത​ന്വൻ,
വി​ഷാ​ദ​ശാ​ലീ വി​ധി​വൈ​ഭ​വേന
നി​ജ​പ്രി​യാ​യാ നിലയം പ്ര​പേ​ദേ.”

അന​ന്ത​രം കു​റേ​ക്കാ​ലം അവർ പ്രേ​മ​സാ​ഗ​ര​ത്തിൽ മു​ഴു​കി,അത്യ​ന്ത​ഹൃ​ദ്യ​ങ്ങ​ളായ വി​വി​ധ​ക്രീ​ഡ​ക​ളെ ക്കൊ​ണ്ടു് കാലം നയി​ച്ചു. ഇതിലെ സം​ഭോ​ഗ​വർ​ണ്ണന ഇക്കാ​ല​ത്തു​ള്ള​വർ​ക്കു രു​ചി​ക്കു​മോ എന്നു സം​ശ​യ​മാ​ണു്. എന്നാൽ ഈ ഘട്ട​ത്തി​ലെ ഗദ്യ​വും പദ്യ​വും ഒരു​പോ​ലെ അകൃ​ത്രി​മ​ര​മ​ണീ​യ​ങ്ങ​ളാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

വള​രെ​ക്കാ​ലം അവർ​ക്കി​ങ്ങ​നെ സു​ഖ​മാ​യി കഴി​ച്ചു​കൂ​ട്ടാൻ സാ​ധി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. ചില ഏഷ​ണി​ക്കാ​രു​ടെ വാ​ക്കു​കേ​ട്ടു് നായിക സം​ഗീ​ത​കേ​തു​വി​നെ അക​റ്റി​ക്ക​ള​ഞ്ഞു. അതി​നോ​ടു​കൂ​ടി പൂർ​വ​ഭാ​ഗം അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു.

ഉത്ത​ര​ഭാ​ഗ​ത്തിൽ നാ​യി​കാ​നാ​യ​ക​ന്മാ​രു​ടെ വി​ര​ഹ​ദുഃ​ഖ​വും പു​ന​സ്സ​മാ​ഗ​മ​വും വി​വ​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. എല്ലാ​വി​ധ​ത്തി​ലും ഉത്ത​ര​ഭാ​ഗം പൂർ​വ​ഭാ​ഗ​ത്തെ അതി​ശ​യി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നു പറയാം. പദ്യ​ങ്ങൾ മി​ക്ക​വാ​റും നല്ല ഭാ​ഷ​യി​ലാ​ണു്. കവി​യു​ടെ വർ​ണ്ണ​നാ​പാ​ട​വ​വും വശ്യ വാ​ക്ത്വ​വും ഈ ഭാ​ഗ​ത്തിൽ പൂർ​വാ​ധി​കം പ്ര​ക​ട​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ഒരു പദ്യം മാ​ത്രം താഴെ ഉദ്ധ​രി​ക്കു​ന്നു.

“ആകാശേ കാ​ള​മേ​ഘ​ദ്വി​ര​ദ​വ​ര​ഘ​ടാ​ബ​ന്ധു​രേ ചന്ത​മേ​റും
നാ​കാ​ധീ​ശാ​യു​ധം കൊ​ണ്ടി​നിയ കൊ​ടി​മ​രം​നാ​ട്ടി വർ​ഷോ​ത്സ​വാർ​ത്ഥീ
കൂകും കേ​കാ​മ​ണി​ക്കൊ​മ്പു​കൾ നിവിര വി​ളി​പ്പി​ച്ചു വി​ശ്വം മു​ഴ​ക്കി
ച്ചാ​ക​മ്രം തൂ​കി​നാൻ വന്നു​ദ​ക​ഹ​വി​ര​സൌ​ഹ​ന്ത പർ​ജ്ജ​ന്യ​ദേ​വൻ.”
പാ​രി​ജാ​ത​ഹ​ര​ണം ചമ്പു

പു​ന​പ്ര​ഭൃ​തി​കൾ രാ​മാ​യ​ണ​ത്തി​ലേ​യും ഭാ​ര​ത​ത്തി​ലേ​യും പ്ര​ധാന ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളെ ചമ്പു​ക്ക​ളാ​യി രചി​ച്ച​തു​പോ​ലെ ഭാ​ഗ​വ​ത​ക​ഥ​ക​ളേ​യും രചി​ച്ചു കാ​ണ​ണ​മെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു. പാ​രി​ജാ​ത​ഹ​ര​ണം ഭാ​ഗ​വ​ത​ന്തർ​ഗ്ഗ​ത​മാ​ണെ​ന്നു പ്ര​ത്യേ​കം പറ​യേ​ണ്ട​തി​ല്ല​ല്ലോ. കവി ആരെ​ന്നു തൽ​ക്കാ​ലം നിർ​ണ്ണ​യി​ക്കാൻ തര​മി​ല്ല. എന്നാൽ,

“ലോ​കാ​ലോ​കാ​ദി​യേ​ക്കാൾ വി​പു​ലത തടവി-
പ്പൊങ്ങിനില്ക്കുന്നപൊന്നിൻ-​
പ്രാ​കാ​ര​ത്തോ​ടി​ട​ഞ്ഞീ​ടിന ജലധരപാ-​
ളീ​പ​രോ​ക്ഷാ​ന്ത​രാ​ളാ”

ഇത്യാ​ദി പാ​രി​ജാ​ത​ഹ​ര​ണ​പ​ദ്യ​ത്തി​ന്നും,

“ലോകാലോകോല്ലസദ്ഗോപുരഘനപരിഘാലംകൃതാഭംഗികൈക്കൊ-​
ണ്ടാ​കാ​ശ​ത്തോ​ടു​രു​മ്മീ​ടിന കന​ക​മ​ഹാ​സാ​ല​മാ​ലാ​ഭി​രാ​മാ”

ഇത്യാ​ദി രാ​മാ​യ​ണ​പ​ദ്യ​ത്തി​ന്നും കാ​ണു​ന്ന സാ​ദൃ​ശ്യ​ത്തേ അടി​സ്ഥാ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തി, ഈ കൃ​തി​യും പു​ന​ത്തി​ന്റെ​താ​ണെ​ന്നു ചിലർ പറ​യു​ന്നു​ണ്ടു്. അങ്ങ​നെ വന്നു​കൂ​ടാ​യ്ക​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, ചമ്പു​ക്ക​ളെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം ഈ മാ​തി​രി സാ​ദൃ​ശ്യ​ങ്ങ​ളെ അടി​സ്ഥാ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തി ഒന്നും ഊഹി​ക്കാ​തി​രി​ക്ക​യാ​ണു് ഭേദം.

കഥാ​ഗ​തി​യിൽ കവി പു​രാ​ണ​ത്തിൽ​നി​ന്നു വലിയ ഭേ​ദ​ഗ​തി​യൊ​ന്നും​വ​രു​ത്തീ​ട്ടി​ല്ല. ആദ്യ​മാ​യി​ദ്വാ​ര​കാ​പു​രി​യെ വർ​ണ്ണി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. ഈ വർ​ണ്ണ​ന​യിൽ ഒന്നു രണ്ടു പദ്യ​മൊ​ഴി​ച്ചാൽ ശേ​ഷ​മൊ​ക്കെ സം​സ്കൃ​ത​മ​യ​മാ​ണു്. അതു​ക​ഴി​ഞ്ഞാൽ പി​ന്നെ മി​ക്ക​വാ​റും നല്ല മണി​പ്ര​വാ​ള​പ​ദ്യ​ങ്ങ​ളേ​യും ഭാ​ഷാ​ഗ​ദ്യ​ങ്ങ​ളേ​യും മാ​ത്ര​മേ കാ​ണ്മാ​നു​ള്ളു. ദേ​വ​ക​ളു​ടെ ഭാ​ഗ്യ​ഭൂ​മാ​വായ ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണൻ ‘വാനോർ പു​ര​ത്തിൻ പെ​രു​മ​യെ മു​റി​മാ​ട​മ്പി​യാ​ക്കു​ന്ന’ ദ്വാ​ര​വ​തി​യി​ലേ കന​ക​മ​ണി​മ​യ​മായ സത്യ​ഭാ​മാ​നി​കേ​ത​ന​ത്തിൽ സത്യ​ഭാ​മ​യു​ടെ ഉപാ​സ​ന​യിൽ രമി​ച്ചു വസി​ക്ക​വേ, ഇന്ദ്രൻ അവി​ടെ​വ​ന്നു് ഇങ്ങ​നെ സം​ക​ട​മു​ണർ​ത്തി​ച്ചു:

“കേൾ​ക്കേ​ണം തമ്പി​രാ​നേ! ജയജയ! തൊ​ഴു​തേൻ
ദേവ! നീ വിശ്വരക്ഷാ-​
ദീ​ക്ഷാ​ദാ​ക്ഷി​ണ്യ​വാ​നാം പരമപുരുഷനാ-​
കു​ന്നൊ​രം ഭോ​ധി​ശാ​യീ;
വാ​യ്ക്കു​ന്നേൻ ഭൌ​മ​നാ​മാ ദനുജനവനട-​
ക്കീ​ടി​നാൻ നാ​ടി​ദാ​നീം
ഭൈ​ക്ഷം പൂ​കെ​ന്നു വന്നൂ സു​ര​ഗ​ണ​മ​വ​നൌ
യാ​ഗ​മെ​ങ്ങും മു​ട​ങ്ങീ.
ആട്ടി​പ്പാ​യി​ച്ച​കാ​ണ്ഡേ കുട ഝടിതി പറി​ച്ച​സ്മ​ദീ​യം ദു​രാ​ത്മാ,
കൂ​ട്ട​ത്തോ​ടെ സു​ര​സ്ത്രീ​ക​ളെ​യു​മ​പ​ഹ​രി​ച്ചീ​ടി​നാ​നെ​ന്നു വേ​ണ്ടാ.
ഗോ​ഷ്ഠി​ക്കാ​രൻ​തു​ലോ​മി​ന്ന​മ​ര​ജ​ന​നി​തൻ കു​ണ്ഡ​ലം​കൊ​ണ്ടു​പോ​യാൻ
ധാർ​ഷ്ട്യ​ത്താൽ കാ​ത​റു​ത്ത​പ്പ​രി​ഭ​വ​മി​തു തൊ​ട്ടെൻ കലൊ​ട്ടേ​റു​മ​ല്ലോ.
പെരിക പ്പ​റ​യാ​വ​ത​ല്ല​പോ​റ്റീ!
പര​മാർ​ത്ഥ​ത്തി​നു നീ നി​ദാ​ന​മ​ല്ലോ,
ശരണം മമ നീ യോഴിഞ്ഞുമറ്റി-​
ല്ലൊ​രു​നാ​ളും പരി​പാ​ഹി​മാം തൊ​ഴു​ന്നേൻ”

ഇന്ദ്ര​ന്റെ വാ​ക്കു​കേ​ട്ട​പ്പോൾ ഭഗ​വാ​ന്റെ കണ്ണു ചു​വ​ന്നു. മധു​ര​വാ​ക്കു​ക​ളാൽ അദ്ദേ​ഹം സു​രാ​ധി​പ​തി​യേ ആശ്വ​സി​പ്പി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞ​യ​ച്ച ശേഷം, വൈ​ന​തേ​യ​നെ സ്മ​രി​ച്ച​മാ​ത്ര​യിൽ,

“ദി​ക്കൂ​ല​ത്തെ​ക്കു​ലു​ക്കം കൊടിയ ചി​റ​ക​ടി​ക്കാ​റ്റു ചെ​ന്നേ​റ്റു​വ​ന്യാ
വൃ​ക്ഷ​വ്രാ​ത​മ്മു​റി​ഞ്ഞും, മല​പ​ല​വു മറി​ഞ്ഞും, കളി​ക്കും പ്ര​കാ​രം.
ഉഗ്രാ​ടോ​പേന ചഞ്ചൂ പു​ട​ഝ​ട​ഝ​ടി​തം​കൊ​ണ്ട​ഹീ​നാം ഭയം ചേ”

ർത്തു​കൊ​ണ്ടു് ഗരുഡൻ ആവിർ​ഭ​വി​ച്ചു്, അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ തൃ​ക്കാൽ​ക്കൽ പതി​ച്ചു. ഉട​നെ​ത്ത​ന്നെ ഭഗവാൻ പത്നി​യോ​ടും​കൂ​ടി ഗരു​ഡ​നിൽ ആരോ​ഹ​ണം ചെ​യ്തി​ട്ടു് നേരെ നര​കാ​സു​രൻ വാ​ഴു​ന്ന ദി​ക്കി​ലേ​ക്കു പു​റ​പ്പെ​ട്ടു. തൽ​ക്ഷ​ണം,

“സെ​ൗ​ഖ്യം കൈ​ക്കൊ​ണ്ടു വാചംയമജയജയഘോ-​
ഷങ്ങ​ളെ​ങ്ങും ദി​ഗ​ന്തേ
വാ​യ്ക്കു​മ്മാ​റു​മ്മു​ഴ​ങ്ങീ വിബുധ നിവഹവാ-​
ദ്യ​ങ്ങൾ വാ​ഴ്ത്തീ​ട​വ​ല്ലേൻ”

ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണ​ന്റെ വല​ത്തേ​ക്ക​യ്യിൽ,

“വി​ശ്വ​ദ്രോ​ഹം​വ​ളർ​ക്കും മനു​ജ​പ​ട​ലി​തൻ മുണ്ഡഷണ്ഡങ്ങളന്ന-​
ന്നാ​ച്ഛി​ദ്യോ​ച്ഛി​ദ്യ​മെ​ത്തു​ന്ന​വ​രു​ധി​ര​ക​ണ​ശ്രേ​ണി​ശോ​ണീ​കൃ​താം​ഗം,”

ആയ തൃ​ച്ച​ക്രം

“ഉച്ച​ക്കാ​ല​ത്തു​ദി​ക്കും ദി​വ​സ​ക​ര​നൊ​ട​ങ്കം പൊ​രു​തൂ​മ​പെ​യ്യും”

മട്ട് വി​ള​ങ്ങി. മറ്റൊ​രു കൈയിൽ,

“ദർ​പ്പം ചേ​രു​ന്ന ദസ്യുൽ​ക്ക​ര​ഹൃ​ദി സത​തം​നാ​ലു​പാ​ടും കൊ​ടു​ന്തീ
മു​ല്പാഃ​ടേ​കു​ന്ന മാ​ദ്യൽ​ഘു​മു​ഘു​മി​ത​ര​വാ​ധ്മാ​ത​രോ​ദഃ​ക​ടാ​ഹം”

ആയ പള്ളി​ശം​ഖം. ഉൽ​ഫു​ല്ല​മായ ശ്രീ​സ​രോ​ജ​ത്തിൽ നവ​ന​വ​മായ അര​യ​ന്നം എന്ന​പോ​ലെ പ്ര​കാ​ശി​ച്ചു. മൂ​ന്നാ​മ​ത്തെ​കൈ​യിൽ:

“ക്ഷോ​ണി​പ്പെൺ​പൈ​തൽ പെ​റ്റോ​ര​സു​ര​വ​ര​വ​ധം
കാ​ണ്മ​തി​ന്ന​മ്പി​ലെ​ത്തും
വീ​ണ​ക്കാ​ര​ന്നു യോ​ഗീ​ന്ദ്ര​നു പര​മ​സു​ഖം
നേ​ത്ര​യോ​രാ​ദ​ധാന”

വും ഖല​ന്മാ​രു​ടെ പ്രാ​ണാ​ന്വേ​ഷി​യും വി​ബു​ധ​ജന മനോ​ന​ന്ദ​ക​വും ആയ നന്ദ​കം ഒരു തൂ​മി​ന്നൽ എന്ന​പോ​ലെ കാ​ണ​പ്പെ​ട്ടു.

നാ​ലാ​മ​ത്തെ തൃ​ക്കൈ​യിൽ:

“വിണ്ണോർവേതണ്ഡഷണ്ഡപ്രകടകടതടാ-​
സ്ഫാ​ല​നേ തൽക്ഷണംകൊ-​
ണ്ടു​ണ്ടാം തൂ​മു​ത്തു​ക​ല്ലും നിണവു മിടകല-​
ർന്നു​ള്ള കൊ​ള്ളീ​ക​ലാ​പം
കൊ​ണ്ടാ​ട​പ്പെ​ട്ട​ണി​ഞ്ഞീ​ടിന തനുഗരിമാ-​
ഘോ​ര​ഘോ​രാ​നു​ഭാ​വം
തണ്ടീ​ടും മാറു് കൌ​മോ​ദ​കീ”

നാ​മ​ക​മായ ഗദ ശോ​ഭി​ച്ചു. യാ​ത്രാ​സ​മ​യ​ത്തു്,

“ചെ​ന്താർ​മാ​തി​ന്മ​ണാ​ള​ന്ന​രി​കി​ലു​പ​ന​താ​ഹ​ന്ത​പാ​ടി​ത്തു​ട​ങ്ങീ
ഗന്ധർ​വ​ന്മാർ; കഴൽ​ത്താർ തൊ​ഴു​തു സു​ര​വ​ധൂ​ജാ​ത​മാ​ടി​ത്തു​ട​ങ്ങി;
ചന്ത​ന്നാ​വു​ന്ന വി​ണ്ണോർ​നി​ക​ര​മു​ട​നു​ടൻ വന്നു ചിന്തീടുമന്ത-​
സ്സ​ന്തോ​ഷാർ​ദ്രം പു​ള​ച്ചും ഝടിതി പട​ക​ളി​ച്ചും വി​ളി​ച്ചും തു​ട​ങ്ങി.”

യു​ദ്ധ​വർ​ണ്ണന ഗദ്യ​ത്തി​ലാ​ണു്. യു​ദ്ധം ഭയം​ക​ര​മാ​യി നട​ക്ക​വേ,


***


ധര​ണീ​സു​ത​നാ​മ​സു​ര​പ്ര​വ​രൻ
ഝടി​തി​പു​റ​പ്പെ​ട്ട​ഭി​ന​വ​സ​മ​ര​വി​ഹാ​ര​വി​ശേ​ഷേ,
സത്വ​ര​മെ​യ്തൊ​രു ശസ്ത്രം കൊ​ണ്ടൊ​രു
മോഹവ്യാജനിമീലിതലോചന-​
മന്തി​ക​സീ​മ​നി വീ​ണ​തു​ക​ണ്ടു.
വി​ശൃം​ഖല കോപമശങ്കമെടുത്താ-​
ക്കു​ല​ചി​ല​യും ചില കൂ​ര​മ്പു​ക​ളും
കൈ​യ്യി​ലെ​ടു​ത്തു തൊ​ടു​ത്തു വലി​ച്ചൊ​രു
സത്രാ​ജി​ത്തിൻ മം​ഗ​ല​മാ​ധു​രി
സത്യാ​ദേ​വി പോ​രി​ന്നൊ​രു​ങ്ങി.”

ദേ​വി​യു​ടെ ഈ ഭാ​വ​ത്തെ അതി​ശ​യ​ച​മൽ​ക്കാ​ര​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി കവി വർ​ണ്ണി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്.

“സത്രാ​ജി​ത്തിൻ മം​ഗ​ല​മാ​ധു​രി
സത്യാ​ദേ​വി സമീ​ക​വി​ലാ​സി​നി.
വി​ല്ലു​മു​റി​ച്ചും ഞാൺ​പൊ​ട്ടി​ച്ചും
ദളി​ത​ച്ഛ​ത്രം ഭാ​രി​ത​ര​ഥ്യം,
ത്രു​ടി​ത​പ​താ​കം രടി​ത​വി​പാ​ഠം,
പ്ര​ക​ടി​ത​വേ​ഗം, പട​പൊ​രു​മ​പ്പൊ​ടി
പ്ര​തി​ഭ​ട​നെ​യ്യും വി​ശി​ഖ​ശ്രേ​ണീം
നി​ജ​ശ​ര​പം​ക്ത്യാ ഖണ്ഡം​ഖ​ണ്ഡം
പർ​വ​ത​ശൃം​ഗം ഭഞ്ജം​ഭ​ഞ്ജം.
പരി​ഘ​മ​മോ​ഘം മർ​ദ്ദം​മർ​ദ്ദം
പെ​രു​കി​ന​രോ​ഷാ നർ​ദ്ദം​നർ​ദ്ദം.
ദു​ഷ്ട​ത​തേ​ടിന ധൃ​ഷ്ട​മ​ഹാ​സു​ര​നൊ​ടു
രണോ​ത്സ​വ​സീ മ്‍നി പു​ള​ച്ചു​പൊ​രു​ന്നൊ​രു
കാ​ല​വി​ശേ​ഷേ ചി​കു​ര​മ​ഴി​ഞ്ഞും
മി​ഴി​കൾ​കു​ഴ​ഞ്ഞും, പ്രകടിതഘോഷ-​
ഭ്രൂ​കു​ടി​ഭാ​സുര നി​ടി​ല​ത​ട​ത്തിൽ വി​യർ​പ്പു​മ​ലി​ഞ്ഞും
ചെ​റു​മാ നി​ല്ക്കു തൊ​ട​ണ്ടാ മാമിഹ
പെ​രു​മാ​ളാ​യ​തു നീയോ ജഗതാം
നി​ന്ത​ല​കൊൾ​വാൻ ഞാ​നേ​പോ​രും
വി​ബു​ധ​സ്ത്രീ​ണാം തല​മു​ടി ചു​റ്റി
പ്പി​ടി​പെ​ട്ടീ​ടിന ദു​ഷ്ടാ​ത്മാ​വി​നെ
നിഷ്ഠൂരസായകവൃഷ്ടിഭിരധുനാ-​
കാ​ക​ക്രോ​ഷ്ട്യ​പി​ശാ​ച​വ​ധൂ​നാം
ആമ​ദ്ധ്യ​ഗ​ള​മു​രു​ത​ര​മൃ​ഷ്ടി​ക​ലാ​വി​ഭ്ര​മ​മാ​ക്കു​വ​ന​ധു​നാ
ശൂരമഹാഭടവാക്യഗഭീരിമ-​
സരണി നടി​ക്കും ചി​ല്ലി​ക്കൊ​ടി​മുന
ചെ​റ്റു​കു​ല​ഞ്ഞും മദ​ന​മ​ഹീ​പ​തി മണി​മു​കു​ര​ത്തിൽ
മധു​ര​ത​തേ​ടിന ഗണ്ഡ​സ്ഥ​ലി​ക​ളിൽ
മണി​മ​യ​കു​ണ്ഡല യു​ഗ​ള​മു​ല​ഞ്ഞും, മു​റു​വൽ​മു​റി​ഞ്ഞും,
ഭു​ജ​ല​തി​കാ​യു​ഗ​മി​ള​കി​മ​റി​ഞ്ഞും
മു​ഹു​ര​പി തുള്ളിത്തരുണിമതള്ളി-​
ത്തും​ഗ​ത​ത​ങ്ങിന കൊ​ങ്ക​കൾ​തി​ങ്ങിന
മൃ​ദു​ല​വി​ല​ഗ്നം പെ​രി​ക​മെ​ലി​ഞ്ഞും
പെ​രു​മാ​റു​ന്ന​തു​കാ​ണു​ന്ന​ള​വിൽ
കരു​ണാ​ശേ​വ​ധി​ക​മ​ലാ​കാ​മുക
നു​പ​ഗ​ത​ക​പ​ട​മു​ണർ​ന്ന​തി രോഷാ-
ലർ​ക്ക​ശ​ത​ക്ര​തു​ധി​ക്ക്യ​തി ദക്ഷിണ
തേജോ മഹ​താ​ച​ക്രം​കൊ​ണ്ടു
ശത​ക്ര​തു​ശാ​ത്ര​വ​ക​ണ്ഠം ഛി​ത്വാ
ഭു​വ​ന​വി​പ​ത്തി​ദ്ധ്വാ​ന്ത വി​വ​സ്വാൻ
കാ​ന്ത​യെ​മ​ധു​രം പരി​ലാ​ളി​ച്ചു
വി​ളി​ച്ചു സമീപേ തൃ​ക്കൈ​കൊ​ണ്ടു
വി​യർ​പ്പു​തു​ട​ച്ചു ചി​രി​ച്ചു സഹേലം
ദാ​ന​വ​യോ​ഷാ ഹാഹാകാരൈ-​
രു​ല​കു​ന​ടു​ങ്ങും പൊ​ഴു​തു സു​ര​ന്മാർ
മേ​ദു​ര​ഹർ​ഷം കൌ​സു​മ​വർ​ഷം ചെ​യ്തി​തു മൌലൌ.”

അപ്പോൾ, ‘പു​ത്ര​ക്ഷ​യ​രു​ദി​ത​ര​യ​സ്തം​ഭിത’യായ ‘ഭൂ​ത​ധാ​ത്രീ’ സ്വ​പൌ​ത്ര​നെ​യെ​ങ്കി​ലും രക്ഷി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു​ള്ള ആഗ്ര​ഹ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി അദി​തി​യു​ടെ കു​ണ്ഡ​ല​ങ്ങ​ളെ എടു​ത്തു​കൊ​ണ്ടു് ഭഗ​വാ​ന്റെ തി​രു​മു​മ്പിൽ വന്നു് സ്തോ​ത്ര​പു​ഷ്പാ​ഞ്ജ​ലി​ചെ​യ്തു. ഈ സ്തോ​ത്ര​ത്താൽ പ്രീ​ണി​ത​നായ ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണൻ നര​കാ​സു​ര​പു​ത്ര​നായ ഭഗ​ദ​ത്ത​നെ കൊ​ല്ലാ​തെ വി​ട്ടു. അന​ന്ത​രം അദ്ദേ​ഹം നര​ക​നാൽ കാ​രാ​ഗൃ​ഹ​ത്തി​ല​ട​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന “സഹ​സ്ര​സം​ഖ്യാ​ത​ക​മം​ഗ​നാ​വർ​ഗ്ഗ​ത്തെ” മോ​ചി​പ്പി​ച്ചു. പി​ന്നീ​ടു് സത്യ​ഭാ​മാ​സ​മേ​തം അദ്ദേ​ഹം സു​രേ​ന്ദ്ര​ഭ​വ​ന​ത്തിൽ ചെ​ന്നു് അദി​തി​യു​ടെ കു​ണ്ഡ​ല​ങ്ങ​ളേ തി​രി​ച്ചേൽ​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു് തി​രി​ച്ചു​പോ​കാൻ ഭാ​വി​ക്ക​വേ, ദേ​വി​യു​ടെ അപേ​ക്ഷ​പ്ര​കാ​രം പാ​രി​ജാ​ത​വൃ​ക്ഷം പറി​ച്ചെ​ടു​ക്കാൻ പോ​യ​പ്പോൾ “ഇതാ​മ​ല്ലൊ​രു​വ​നും” എന്നു് ഉദ്യാ​ന​പാ​ല​ക​ന്മാർ തടു​ത്തു. എന്നാൽ അതു​കൊ​ണ്ടു് ഒരു പ്ര​യോ​ജ​ന​വും ഇല്ലെ​ന്നു കണ്ട​പ്പോൾ, അവർ ചെ​ന്നു് ‘ദേ​വേ​ന്ദ്ര​ന്നു​പാ​ന്തേ വി​ല​സു​മൊ​രു​ശ​ചീ​ദേ​വി​യോ’ടി​പ്ര​കാ​രം അറി​വി​ച്ചു:

“ത്രൈ​ലോ​ക്യൈ​ശ്വ​ര്യ ധാ​രാ​പ​രി​മ​ള​ല​ഹ​രീ​പാ​ത്ര​മേ! കേ​ളി​ദാ​നീം പൌ​ലോ​മി​ദേ​വി! സാ​ക്ഷാൽ​ക്കു​ലി​ശ​ധ​ര​മ​ണീ മാ​ളി​കാ​തൂ​നി​ലാ​വേ! ബാലേ! നീ​ന​ട്ടു നീതാൻ വി​വ​ശ​മൊ​ടു നന​ച്ചു​ന്ന​തം പാ​രി​ജാ​തം ബാലൻ കപ്പാൻ​തു​ട​ങ്ങു​ന്നി​തു കപ​ട​മ​ഹാ​ദേ​ശി​കൻ കേ​ശി​ഹ​ന്താ. പൌ​ലേ​മി​ക്കേ വരാവൂ ദൃ​ഢ​മ​രി​കി​ല​വൾ​ക്കേ തൊ​ടാ​വൂ നന​പ്പാൻ പോലും; താൻ വേ​ണ​മ​ത്ര സത​ത​മ​പി ജയ​ന്താ​ദ​സൌ ലോ​ഭ​നീ​യഃ” മാ​ലാ​യൈ പൂ​വ​റു​പ്പാൻ വരു​മ​ള​വി​ല​മു​ഷ്മാൽ പ്ര​സൂ​ന​ങ്ങൾ മു​ന്നോ നാലോ മെ​ല്ലെ​ന്ന​റു​ക്കും പു​ന​ര​വൾ​ക​ര​താർ​കൊ​ണ്ടു മന്ദം തലോ​ടും.

“വൃ​ത്രാ​രി​തൻ കാന്ത തനി​ക്കു പാർ​ത്താ
ലത്യ​ന്ത​മ​മോ​ന​യെ​ന്ന​വാ​ണീം
ശ്രു​ത്വാ​സ്മ​ദീ​യാ​മു​ട​നേ​ബ​ഭാ​ഷേ
സത്യാ തദീയാ മഹിഷീ ഹസ​ന്തീ.
കേൾ​പ്പിൻ പൂ​ങ്കാ​വു​കാ​ത്തീ​ടിന ഭട​ജ​ന​മേ! സത്യ​ഭാ​മാ​സ​ഹായ–
ന്നാ​യ് പോയീ പാ​രി​ര​ജാ​തം​പു​ന​ര​പി​ച​ഹൃ​തം ഞാ​ന​പേ​ക്ഷി​ച്ചു​താ​നും
പൊ​യ്പ്പോ​മ്മു​ന്നേ​വ​ലാ​രാ​തി​യൊ​ടി ദമ​റി​യി​പ്പാൻ​പു​ലോ​മാ​ത്മ​ജ​യ്ക്കെ
ന്നൂ​ഷ്മാ​നിൽ​ക്കെ​ന്നി​വ​ണ്ണം വച​ന​മി​തു​പൊ​റാ​യി​ന്നി​ത​സ്മാ​ദൃ​ശാ​നാം”

ഇപ്ര​കാ​രം ഭട​ജ​ന​ങ്ങൾ പറഞ്ഞ വാ​ക്കു​കൾ കേ​ട്ട​പ്പോൾ,

“സ്വർ​ഗ്ഗ സ്ത്രീ​പാ​ണി​ലീ​ലാ​വി​ലു ളി​ത​ച​മ​രീ ബാലമന്ദാനിലൻവ-​
ന്നൊ​ക്കെ​ത്ത​ക്ക ക്ക​ളി​ച്ച​ങ്ങ​മ​ര​പ​രി​വൃ​ഢ​ന്നം​ഗ​രം​ഗേ​വ​സ​ന്തീ”

യായ പു​ലോ​മ​ജ​യ്ക്കു് കോപം കലർ​ന്നു. അവ​ളു​ടെ അപ്പോ​ഴ​ത്തെ ഭാവം കവി എത്ര​ഹൃ​ദ​യം​ഗ​മ​മാ​യി​വർ​ണ്ണി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​വെ​ന്നു​നോ​ക്കുക:

“രോ​ഷാ​വേ​ശാൽ വി​റ​ച്ചൂ മൃ​ദു​പ​വി​ഴ​മ​ണി​ച്ചോ​രി​വാ; ചി​ല്ലി​വ​ല്ലീ
വേഷം മറ്റൊ​ന്നു മറ്റൊ​ന്നി​തി​ക​ടുമ തു​ടർ​ന്നൊ​ന്നു കോ​ടി​ക്കു​ല​ഞ്ഞു;
ദ്വേ​ഷം പീതാംബരപ്രേയസിയൊടിയലുമന്നേരമന്നാകയോഷാ-​
ഭൂ​ഷാ​മാ​ലാ​ക​ടാ​ക്ഷം വല​രി​പു​വ​ദ​നം​പാർ​ത്തു ചേർ​ത്തും ചു​വ​ന്നൂ.”

കൊ​പി​ഷ്ഠ​യായ ശചീ​ദേ​വി ഇന്ദ്ര​നേ കണ​ക്കി​നു ശകാ​രി​ച്ചു അതു​കൊ​ണ്ടും തൃ​പ്തി​യാ​കാ​തെ ‘നാനാ വി​ബു​ധ​നി​വ​ഹ​ത​ന്വീ​ഭി​ന്വീ​യ​മാ​ന​യാ​യി’, സത്യ​ഭാമ നി​ല്ക്കു​ന്നി​ട​ത്തേ​ക്കു മണ്ടി​ച്ചെ​ന്നു.

“ഓടു​ന്നേ​ര​ത്തു തസ്യാ നി​ടി​ല​ത​ട​മു​ടൻ കമ്പ​ഘർ​മ്മാം​ബു​പൂ​രം
തേ​ടു​ന്നൂ; ചായൽ ചാ​യി​ന്നി​തു; മു​ഹു​ര​ഴി​യു​ന്നൂ ബലാൽ നീ​വി​ബ​ന്ധം;
പാടേ പാടേ കപോലങ്ങളിലുലയുമണിക്കുണ്ഡലദ്വന്ദ്വമുച്ചൈ-​
രാ​ടു​ന്നൂ; കാ​ഞ്ചി​പാ​ടു​ന്നി​തു; പഥി പൊ​ഴി​യു​ന്നൂ ശി​ഖാ​മാ​ല്യ​ജാ​ലം”

സത്യ​ഭാ​മ​യും പു​ലോ​മ​ജ​യും തമ്മി​ലു​ണ്ടായ വാ​ക്സ​മ​രം സ്ത്രീ​ചാ​പ​ല്യ​ത്തെ സവി​ശേ​ഷം ഉദാ​ഹ​രി​ക്കു​ന്നു. സത്യ​ഭാ​മ​യു​ടെ വാ​ക്ശ​ര​ത്തി​നു​ള്ള നി​ശി​ത​ത്വം ഒന്നു വേ​റെ​ത​ന്നെ. എന്തി​ന​ധി​കം പറ​യു​ന്നു.

“… … … പൂ​മാ​ന്മാർ​ക്കു​മ​ധ്യേ,
വൈരം നാ​രീ​നി​മി​ത്തം പി​ണ​യു​മ​തു​ത​ട​ഞ്ഞീ​ടു​വാൻ വേ​ല​യ​ല്ലോ”

അതു​കൊ​ണ്ടു് വാ​സ​വ​നും ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണ​നും തമ്മിൽ ഈ സ്ത്രീ​കൾ നി​മി​ത്തം പോ​രാ​ടേ​ണ്ട​താ​യി​വ​ന്നു. നാ​ര​ദ​നും ‘നഖവും ചു​റു​കി​ച്ചി​രി​ച്ചു​മെ​ല്ലെ​യ​ക​മേ’ അവിടെ വന്നു​ചേർ​ന്നു. സ്ത്രീ​കൾ രണ്ടു​പേ​രും തങ്ങ​ളു​ടെ ഭർ​ത്താ​ക്ക​ന്മാർ യു​ദ്ധം​ചെ​യ്യു​ന്ന​തു നോ​ക്കി​നി​ന്നു.

“താവും പ്ര​കോ​പേന സഹ​സ്ര​ശോ​യം
ദേ​വേ​ന്ദ്ര​നെ​യ്യും വി​ശി​ഖ​പ്ര​വാ​ഹം;
പൂ​വാ​യ്ച്ച​മ​ഞ്ഞൂ പുരുഷോത്തമന്ന-​
ക്കൈ​വ​ല്യ​മൂർ​ത്തി​ക്ക​രി​കേ വരു​മ്പോൾ.

എന്നാൽ ഇന്ദ്ര​ന്റെ സ്ഥി​തി​യോ?

കാ​ണ​ക്കാ​ണ​ത്ത​ഴ​യ്ക്കും മധുമഥനവിപാഠ-​
ങ്ങ​ളേ​റ്റേ​റ്റ​തീവ.
ക്ഷീ​ണം ക്ഷീ​ണാ​ന്ത​രാ​ത്മാ​വി​നു ഝടിതി ശചീ,
കാ​ന്ത​നാ​ന്ധ്യൈ​കാ​ബ​ന്ധോഃ
ചേ​ണെ​ത്തും തേർ​ത്ത​ട​ത്തിൽ കു​ഹു​ര​ഭു​വി ഭയം
പൂ​ണ്ടു സൂതേ നി​ലീ​നേ,
ത്താ​ണ​പ്പൂ​വിൽ മു​റി​ഞ്ഞൂ; കൊടിമരവുമൊടി-​
ഞ്ഞൂ; തു​രം​ഗം​പൊ​ടി​ഞ്ഞൂ.”

ഭഗവാൻ–

“… നമുചി വി​ജ​യി​ത​ന്നാ​യി​രം കണ്ണിലുംപാ-​
ർത്തേ കൈ​ക​സ്മിൻ​ഭ​യം​കൊ​ണ്ടി​ള​കി വിറപിടി-​
യ്ക്കു​ന്ന​താ​രാ​സ​നാ​ഥേ

ഏകൈകം ബാ​ണ​മെ​യ്താൻ” അതു കണ്ടു് ഓരോ ക്ഷ​ണ​ത്തി​ലും പു​ലോ​മ​ജ​യിൽ​നി​ന്നു ഹാ​ഹാ​കാ​രം പു​റ​പ്പെ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു.

ഒടു​വിൽ അമ​രാ​ധീ​ശ്വ​ര​ന്റെ അമ​ര​ത്വം അസ്ത​മി​ക്കു​മെ​ന്ന മട്ടാ​യി. അപ്പോൾ അദ്ദേ​ഹം ഭഗ​വൽ​പാ​ദ​ങ്ങ​ളിൽ വീണു ക്ഷ​മാ​യാ​ച​നം ചെ​യ്തു. ദേ​വ​ക​ളും ഭഗ​വാ​നെ പു​കൾ​ത്തി. അതു​കൊ​ണ്ടു് പരി​തൂ​ഷ്ട​നായ കൃ​ഷ്ണൻ ദേ​വ​ന്ദ്ര​നു അഭയം നൽ​കി​യ​ശേ​ഷം പാ​രി​ജാ​ത​വും കൊ​ണ്ടു് ദ്വാ​ര​ക​യി​ലേ​ക്കു പു​റ​പ്പെ​ട്ടു. അവി​ടെ​ച്ചെ​ന്നു്,

“സത്യാ​ഗേ​ഹാ​ങ്ക​ണേ നട്ടി​തു മണി​സു​ഷ​മാ​പൂ​രി​തം പാ​രി​ജാ​തം.”

കവി നല്ല മനോ​ധർ​മ്മ​മു​ള്ള ഒരു ഒന്നാ​ന്ത​രം മണി​പ്ര​വാള വ്യാ​പാ​രി​യാ​ണെ​ന്നു ഇവിടെ ഉദ്ധ​രി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള പദ്യ​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നു തെ​ളി​യു​ന്നു​ണ്ട​ല്ലോ. കോ​ടി​വി​ര​ഹം തു​ട​ങ്ങിയ പ്ര​ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളിൽ, പേ​രി​നു മാ​ത്രം മല​യാ​ള​പ​ദ​ങ്ങൾ ചേർ​ത്തി​ട്ടു​ള്ള മണി​പ്ര​വാ​ള​പ​ദ്യ​ങ്ങ​ളാ​ണ​ധി​കം. നോ​ക്കുക:

“സ്നി​ഗ്ദ്ധാ ശൈ​വാ​ല​മാ​ലാ ശശി​ക​ല​യു​മ​ഭേ കാ​മ​കോ​ദ​ണ്ഡ​വ​ല്യൌ
ലോലേ നി​ലോൽ​പ്പ​ലേ നിർ​മ്മ​ല​ണി​മു​കു​രേ മല്ലാ​കാ​പ​ല്ല​വോ​പി;
പൂർ​ണ്ണേ​ന്ദു സ്വർ​ണ്ണ​കം​ബു​സ്സ​ര​സി​ജ​മു​കു​ളൌ ദ്വേ ലതേ സൂ​ക്ഷ്മ​ത​നൂർ
ഭൃം​ഗാ​ളീ സൈകതം കോ​മ​ള​ക​ദ​ളി​യു​ഗം പങ്ക​ജം കി​ങ്കി​മേ​തൽ?”

ഈ പദ്യ​ത്തിൽ ‘ഉം’ എന്നൊ​രു മല​യാ​ള​പ​ദ​മേ​യു​ള്ളു. ഇത്ത​രം ‘വവ്വാൽ’ ജാ​തി​യു​ള്ള പദ്യ​ങ്ങൾ ഒന്നും ഈ പ്ര​ബ​ന്ധ​ത്തി​ലി​ല്ല. എന്നാൽ ഭാഷ കുറെ നന്നാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തു​ക​ണ്ടു് ഇതിനു അർ​വാ​ചീ​ന​ത്വം കല്പി​ക്കാ​മോ? അങ്ങ​നെ​യൊ​രു​മി​ഥ്യാ​ബോ​ധം പല​രി​ലും കട​ന്നു കൂ​ടീ​ട്ടു​ണ്ടു്. ആദ്യ​കാ​ല​ത്തെ മണി​പ്ര​വാ​ള​ത്തി​ന്റെ സ്വ​ഭാ​വം ലീ​ലാ​തി​ല​ക​ത്തിൽ​നി​ന്നും നമു​ക്കു ഗ്ര​ഹി​ക്കാ​മ​ല്ലോ. ഭാ​ഷാ​സം​സ്കൃ​ത​ശ​ബ്ദ​ങ്ങൾ തി​രി​ച്ച​റി​യാ​ത്ത​വി​ധ​ത്തിൽ ചേർ​ക്ക​ണ​മെ​ന്നും ഭാ​ഷ​യ്ക്കു പ്രാ​ധാ​ന്യം നൽ​ക​ണ​മെ​ന്നും ആയി​രു​ന്നു അന്ന​ത്തേ വ്യ​വ​സ്ഥ. കാ​ല​ക്ര​മേണ മണി​പ്ര​വാ​ള​രീ​തി ദു​ഷി​ച്ചു എന്നു​വേ​ണം പറയാൻ. അതു​കൊ​ണ്ടു മണി​പ്ര​വാ​ള​ശു​ദ്ധി​ക​ണ്ടാ​ലു​ട​നെ ഒരു കവിത ആധു​നി​ക​മാ​ണെ​ന്നു പറ​യു​ന്ന​തു ശരി​യാ​യി​രി​ക്ക​യി​ല്ല. നമ്മു​ടെ ഈ പ്ര​ബ​ന്ധ​ത്തിൽ നാ​ണിൻറ, കുശൽ, മേതു് മു​ത​ലാ​യി കണ്ണ​ശ്ശ​കൃ​തി​ക​ളി​ലും, രാ​മ​ച​രി​ത​ത്തി​ലും മറ്റും ധാ​രാ​ളം കാ​ണു​ന്ന പ്ര​യോ​ഗ​ങ്ങൾ ഒട്ടു​വ​ള​രെ​യു​ണ്ടു്.

ദക്ഷ​യാ​ഗം

ഈ കൃ​തി​യു​ടെ കർ​ത്താ​വും തൽ​ക്കാ​ലം അജ്ഞാ​ത​നാ​യി​ത്ത​ന്നെ ഇരി​ക്കു​ന്നു. മണി​പ്ര​വാ​ള​ശു​ദ്ധി​യു​ള്ള ഗദ്യ​പ​ദ്യ​ങ്ങ​ളാ​ണു് ഇതിൽ അധി​ക​മാ​യി കാ​ണ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു്. മാ​തൃ​ക​ക്കാ​യി ഒന്നു​ര​ണ്ടു ഭാ​ഗ​ങ്ങൾ ഉദ്ധ​രി​ക്കു​ന്നു.

“ശ്രീ​കൈ​ലാ​സാ​ദ്രി​ശൃം​ഗേ കന​ക​മ​ണി​മ​യേ മന്ദി​രേ തൂ​മ​ര​ന്ദം
തൂ​കീ​ടും കല്പ​വാ​ടീ​ബ​ഹ​ള​പ​രി​മ​ളാ​മോ​ദി​താ​ശാ​ന്ത​രാ​ളേ,
നീൾ​ക​ണ്ണാർ മൌ​ലി​ദ​ക്ഷാ​ത്മ​ജ​യെ മടി​യി​ലാ​മ്മാ​റു വച്ചങ്ങൊരുന്നാ-​
ളേ​കാ​ന്തേ വാ​ണി​രു​ന്നൂ പു​ര​ഹ​ര​ഭ​ഗ​വാൻ പൂർ​ണ്ണ​കാ​രു​ണ്യ​ധാ​മാ.”

ഗദ്യം–

“ഭൃം​ഗി​മ​ഹാ​ബല നന്ദീ​ശ്വ​ര​മുഖ
ശങ്ക​ര​പാർ​ഷ​ദ​മ​ണ്ഡ​ല​മി​ള​കീ
പര​മേ​ശ്വ​രി​തൻ പ്രാ​ഭ​വ​ച​കി​തം
ഭഗ​വ​ദ​നു​ജ്ഞാം കൂ​ടാ​തെ ക-
ണ്ടൊ​ക്ക​യു​മു​ട​നേ ദാ​ക്ഷാ​യ​ണി​യൊ​ടു കൂ​ടെ​ന​ട​ന്നു.
കേചന ചൂരക്കോലുമെടുത്തുട-​
നഖി​ലോ​ത്സാ​ര​ണ​ക​ല​വി​തു​ട​ങ്ങീ,
കേചന മു​മ്പി​ല​ക​മ്പ​ടി​കൂ​ടി
കേപി കരേ​റി​യെ​ഴു​ന്ന​ള്ളു​വ​തി
ന്നൃ​ഷ​ഭ​വു​മാ​യ​ങ്ങ​രി​കെ നട​ന്നു.

***


വീ​ണാ​പാ​ണി​ക​ളൊ​ക്കെ​യ​ണ​ഞ്ഞൂ
ചീ​ന​ക്കു​ഴൽ വി​ളി​യും വി​ള​യാ​ടി
പൂ​വാ​ള​വു​മൊ​രു​ബ​ല​ഹ​രി​മാ​ള​വി
നേർ​വാ​ള​വു​മാ​യ്പാ​ടീ കേചന”

ഇത്യാ​ദി.

കം​സ​വ​ധം ചമ്പു

കർ​ത്താ​വാ​രെ​ന്നു നി​ശ്ച​യ​മി​ല്ല. ഇതും ഒരു സര​സ​മായ പ്ര​ബ​ന്ധ​മാ​ണു്. ചമ്പു​ക്ക​ളു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ ഈ കാ​വ്യ​ത്തി​നും ഒരു​ത്ത​മ​സ്ഥാ​നം നൽകാം. കംസൻ അക്രൂ​ര​നെ അയ​ക്കു​ന്ന​ഘ​ട്ടം മുതൽ കം​സ​വ​ധം വരെ​യു​ള്ള പു​രാ​ണ​ക​ഥ​യെ ഇതിൽ പ്ര​തി​പാ​ദി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. ആദ്യ​ത്തെ മം​ഗ​ള​പ​ദ്യം മാ​ത്രം മാ​തൃ​ക​യ്ക്കാ​യി ഇവിടെ ചേർ​ക്കു​ന്നു.

“ഏണാങ്കാദിത്യാകോടിപ്രതിഭടസുഷുമാ-​
ദീ​പ്തി​മൂൽ​ക്ഷി​പ്ത​ദോർ​ഭ്യാം
വേണും വ്യാ​ഖ്യാ​ന​മു​ദ്രാ​മ​ധ​ര​ക​ര​ത​ലേ
ദക്ഷി​ണേ ചാ​ദ​ധാ​നം;
സാ​ന​ന്ദം ചേർ​ത്തി​ടും തൃ​ത്തു​ട​യി​ലു​ദ​ധി​ജാം
വാ​മ​ദോ​ഷ്ണാ കു​ചാ​ഗ്രം
താനേ മോദാൽ സ്പൃ​ശ​ന്തം കരു​തുക മനമേ
സ്വാ​വ​ബോ​ധം മു​കു​ന്ദം.”
സ്യ​മ​ന്ത​കം ചമ്പു

ഇതും ഭാ​ഗ​വ​താ​ന്തർ​ഗ്ഗ​ത​മായ സ്യ​മ​ന്ത​ക​ക​ഥ​യെ അടി​സ്ഥാ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തി രചി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള ഒരു ഉത്ത​മ​പ്ര​ബ​ന്ധ​മാ​ണു്. കവി ആരെ​ന്നു ഇനി​യും കണ്ടു​പി​ടി​ക്കേ​ണ്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. മാ​തൃ​ക​യ്ക്കാ​യി ഒരു പദ്യം മാ​ത്രം ചുവടേ ചേർ​ത്തു​കൊ​ള്ളു​ന്നു.

“വണ്ടോർ പൂ​ഞ്ചാ​യ​ലാർ വീ​ടു​ക​ളി​ല​നു​ദി​നം
വെ​ണ്ണ​ക​ട്ടു​ണ്ട​വൻ​താൻ
കണ്ഠം മെ​ല്ലേ​മു​റി​ച്ച​മ്മ​ണി​യു​മ​പ​ഹ​രി
ച്ചീ​ടി​നാ​നെ​ന്നു മന്യേ
ചു​ണ്ട​ങ്ങാ കട്ട​തെ​ങ്കിൽ പു​ന​ര​വ​നൊ​രു പൊ-
ന്നു​ങ്കു​ടം കക്കു​മെ​ന്നാ​യ്
പണ്ടേ ചൊ​ല്ലു​ണ്ടു് മി​ണ്ടാ​യ്കൊ​രു​വ​നൊ​ടിഹ നാം
വന്ന​തോ നൂ​ന​മ​ല്ലോ.”
കാ​മ​ദ​ഹ​നം

കവി​താ​രീ​തി നന്നു്. ഗ്ര​ന്ഥ​കാ​ര​നാ​രെ​ന്നു് നിർ​ണ്ണ​യി​ക്കാൻ തര​മി​ല്ല. മണി​പ്ര​വാള ശു​ദ്ധി​യി​ലും കവി​താ​ഗു​ണ​ത്തി​ലും മിക്ക ചമ്പു​ക്ക​ളും കാ​മ​ദ​ഹ​ന​ത്തി​നു് അടി​മ​പ്പെ​ടു​ക​ത​ന്നെ ചെ​യ്യു​ന്നു.

കാ​മ​ദേ​വ​ന്റെ മണി​ന​ഗ​ര​ത്തി​ന്റെ വർ​ണ്ണ​ന​നോ​ക്കുക.

“കണ്ടോ​ളം കൺ​കു​ളിർ​പ്പി​ച്ച​രു​ളി​ന​ക​ന​ക​ദ്വീ​പ​മ​ധ്യേ വി​ലാ​സം
തണ്ടും മാ​ധു​ര്യ​ശൃം​ഗാ​രി​ത​ന​വ​ന​വ​സ​പ്താം​ഗ​ഭം​ഗീ​സ​മേ​താ
കൊ​ണ്ടാ​ട​പ്പെ​ട്ടു​ലാ​വീ​ടിന ഗു​ണ​ഗ​രി​മാ പണ്ടെ​ടോ കാമദേവ-​
ന്നു​ണ്ടാ​യീ​പോൽ മഹാ​രാ​ര​ജ​നു​മ​ണി​ന​ഗ​രീ മാ​ന​നീ​യാ​നു​ഭാ​വാ.
കർ​പ്പൂ​ര​ക്ക​ളി​മു​റ്റ​മുൽ​പ്പ​ല​ദ​ലാ​സ്താ​രം നിലം മുറ്റമാ-​
പ്പൊൽ​പ്പൂ​മ​ണ്ഡ​പ​മ​ങ്ങു​നൽ​ക്ക​ളി​നി​ലം സൌ​ഭാ​ഗ്യ​ദീ​ക്ഷാ​ഗൃ​ഹം;
ശി​ല്പം​ചേർ​ന്നു വി​ലാ​സ​ശാ​ല​ക​ല​ഹ​പ്പൊ​ന്മാ​ട​മെ​ന്നി​ങ്ങ​നേ
കല്പി​ച്ചെ​ത്ര​മ​നോ​ഹ​രം ഭവ​ന​വി​ന്യാ​സം മനോ​ജാ​ല​യേ.
വാ​ത്സ്യാ​യ​ന​ക്ക​ള​രി കോ​കി​ല​ഗീ​തി​ശാ​ലാ
വാർ​ത്താർ​ശ​ര​ങ്ങൾ​പ​ണി​ചെ​യ്ത രഹ​സ്യ​രം​ഗം;
പേർ​ത്തും മധു​വ്ര​ത​കു​ലം മു​ര​ളും മണിക്കെ-​
ട്ടാ​സ്ഥാ​ന​മ​ണ്ഡ​പ​മ​ഹോ നയ​നാ​ഭി​രാ​മം.
ഹേ​മാം​ഭോ​ജ​വ​നീ​മ​നോ​ഹ​ര​ത​രാ കു​ത്രാ​പി നീലോൽപ്പല-​
ശ്യാ​മാ വാപി പരത്ര കുത്ര ചി​ദി​ളം​പൂ​ങ്കേ​ത​കീ​കാ​ന​നം;
സാ​മോ​ദം​ന​വ​മാ​ല​തീ​വി​പി​ന​മ​ങ്ങേ​ക​ത്ര ലോ​ക​ത്ര​യം
കീ​ഴ്മേ​ലൊ​ന്നി​ള​കും പ്ര​സൂ​ന​മ​ധു​രാ കു​ത്രാ​പി ചേ​മ​ന്തി​കാ.
മാ​ക​ന്ദ​ത്തോ​പ്പി​ളം ചമ്പ​ക​വ​ന​മ​ണി​മു​ല്ല​ക്ക​ളി​ത്തോ​പ്പു പൈ​ന്തേൻ
തൂ​കീ​ടും ചന്ദ​ന​ത്തോ​പ്പ​മ​ര​ത​രു​വ​നം കേ​സ​രം​ധൂ​സ​രാ​ഗ്രം;
ആക്ര​മം കു​ങ്കു​മ​ത്തോ​പ്പ​ലർ​ചി​ത​റു​മ​ശോ​ക​ങ്ങ​ളീ​വ​ണ്ണ​മോ​രോ
ഭാഗേ തസ്മിൻ പ്ര​ദേ​ശേ നി​ഖി​ല​ജ​ന​മ​നോ​ഹൃ​ദ്യ​മു​ദ്യാ​ന​ജാ​തം.
നീ​ല​ക്ക​രി​മ്പിൻ കൊടിമേൽക്കലമ്പ-​
ന്മാ​ല​ക്കൊ​ടി​ക്കൂ​റ​കൾ തൂകി മേ​ന്മേൽ;
പീലിപ്പണിപ്പന്തലിലാത്തമുക്താ-​
ജാ​ലം​വി​താ​നം വി​ത​നോ​തി ശോഭം”

കാ​മ​ദേ​വൻ ഇപ്ര​കാ​രം ശ്രീ​താ​വു​ന്ന തന്റെ രാ​ജ​ധാ​നി​യിൽ ഒരു​ദി​വ​സം, ‘മല​യ​ജ​ത​രു​ഷ​ണ്ഡ​ങ്ങൾ ചൂഴും ചൂ​തോ​ദ്യാന’ത്തിൽ വച്ചി​രു​ന്ന ‘മണം മേവിന മര​ത​ക​സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തിൽ’ ‘ജാ​താ​ന​ന്ദം നി​ജാ​ങ്കേ മരു​വിന രതി​ദേ​വീ​മു​ഖം പാർ​ത്തു പാർ​ത്തു’കൊ​ണ്ടു ഇരി​ക്ക​വേ, ചില രസി​ക​ക്കു​ട്ട​ന്മാർ വന്നു് ഇങ്ങ​നെ വാ​ഴ്ത്തി.

“അം​ഭോ​ജാ​യുധ! നീ ജയി​ക്ക ജഗ​താ​മാ​ന​ന്ദ​മേ! മാ​നി​നീ
സം​ഭോ​ഗോ​ത്സവ ദൈവമേ! ജയ​ജ​ഗ​ന്നാ​ഥാ ജയി​ച്ചീ​ടു നീ;
വമ്പേ​റീ​ടിന പാ​ക​ശാ​സ​ന​പു​രീ​സൌ​ന്ദ​ര്യ​മേ! സു​ഭ്രം വാം
വമ്പേ! നീ ജയ ജാ​യ​മാ​ന​ജ​ന​താ​സ​ങ്ക​ല്പ​സൌ​ഭാ​ഗ്യ​മേ”

ഈ സ്തു​തി കേ​ട്ട​പ്പോൾ, ശ്രീ​മാ​ര​ക്ഷ്മാ​പ​തി ‘വാ​ര​സ്ത്രീ​ജ​ന​വീ​ജ്യ​മാ​ന​ക​ന​ക​ശ്രീ​ചാ​മ​രാ​ലം​കൃത’മായ ദി​വ്യ​സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തി​ലി​രു​ന്നു് ഒന്നു ഞെ​ളി​ഞ്ഞു.

അവരിൽ ഓരോ​രു​ത്ത​രു​ടേ​യും സങ്ക​ട​ങ്ങൾ കേ​ട്ടു് അദ്ദേ​ഹം,

“വ്യ​ഗ്രി​ച്ചീ​ടാ​യ്ക്കാ​രും വെ​റു​തേ
കാം​ക്ഷി​ത​മൊ​ക്കെ വരു​ത്തു​ണ്ടെ​ന്നും
കലഹം മാ​റ്റി​ത്ത​രു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നും
ഗാ​ഢാ​ലിം​ഗ​ന​മു​ണ്ടി​ന്നെ​ന്നും
ഝടിതി വഴ​ക്കാ​യ് പോ​കാ​യ്കെ​ന്നും,
ചെ​ല്ലി​ച്ചൊ​ല്ലി​ച്ച​ടു​ത​ളർ​ത്തി​ട്ടു”

അവ​രെ​പ്പ​റ​ഞ്ഞ​യ​ച്ചു. അങ്ങ​നെ ‘ഭു​വ​ന​ത​ല​മ​ശേ​ഷം വെ​ന്നൊ​രോ​കാ​മി​നീ​നാ​മി​ള​മു​ല​ക​ളി​ലാ​ക്കി​ച്ചി​ത്ത​കാ​മ്പം​ഗ​ഭാ​ജാം’ തെ​ളി​നി​നോ​ടി​രി​ക്കും കാ​ല​ത്തു ‘പ്ര​ഥി​ത​ക​ല​ഹ​കാ​മി’യായ നാരദൻ അവിടെ വന്നു​ചേർ​ന്നു. അദ്ദേ​ഹ​വും കാ​മ​ദേ​വ​നെ ഒട്ടു​വ​ള​രെ​പ്പു​ക​ഴ്ത്തി​യി​ട്ടു് ഇങ്ങ​നെ പറ​ഞ്ഞു.

“സ്വർ​ഗ്ഗേ ഞാൻ ചെ​ന്നി​വ​ണ്ണം തവ ചരിതമശേ-​
ഷം പു​ക​ണ്ണേൻ തദാനീ-​
മഗ്രേ സർ​വാ​മ​രാ​ണാം വലരിപുകലിതാ-​
ക്ഷേ​പ​മേ​വം ബഭാഷേ;
ദക്ഷാരാതേരകക്കാമ്പചലമകളിലാ-​
ക്കീടിലിച്ചൊന്നതെല്ലാ-​
മൊ​ക്കും മറ്റെ​ന്തി​വൾ പ്രാഭവമെളിയവന്നേ-​
ടേ​വ​നും വമ്പ​ന​ല്ലോ.”

ഈ വാ​ക്കു​കൾ കേ​ട്ട​പ്പോൾ ‘പൊ​ങ്ങ​ച്ച​നായ’ കാമൻ ചില വീ​ര​വാ​ദ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു് ‘ശി​വ​ന്റെ തപോ​ഭം​ഗം ഉടനേ ചെ​യ്യു​ന്നു​ണ്ടു്’ എന്നു ശപഥം ചെ​യ്തു.

കാ​മ​ദേ​വൻ ‘വെ​ന്നി​ക്കാ​ളം’ വി​ളി​പ്പി​ച്ചു് ഉദി​ത​ധൃ​തി​യാ​യി പു​റ​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ,

“അന്നേ​രം കോ​കി​ലാ​നാം നി​ല​വി​ളി നി​വി​രെ​പ്പാ​രി​ലെ​ങ്ങും​തു​ട​ങ്ങീ;
കന്നൽ​ക​ണ്ണാർ ചമ​ഞ്ഞും കലി​ത​രു​ചി​ക​ളി​ച്ചും ചി​രി​ച്ചും തു​ട​ങ്ങീ”

ദണ്ഡ​കം–

“ദേ​വർ​ഷി​ണോ​ക്ത​മ​തി​കോ​പേന കേ​ട്ടു പരി​ഭാ​വം നിജം പര​മ​ഭീ​മം
ദേ​വ​ന​ഥ​ര​തി​ര​മ​ണ​നാ​വോ​ള​വൂ​മ​ക​മ​ല​രിൽ മേ​വി​യി​തു കലു​ഷ​ത​നി​കാ​മം;
ദര​വേ​ല്ലി​തം​പൂ​രി​ക​മ​ധ​രം വി​റ​ച്ചി​തു​ട​നി​രുൾ​കേ​ശ​മം​സ​ഭു​വി പാ​ഞ്ഞൂ
ദളി​ത​ന​വ​കു​വ​ള​രു​ചി​മി​ഴി​മു​ന​യി​ല​രു​ണി​മ​യൂ​മ​തു പൊ​ഴു​തു ശി​വ​ശിവ നി​റ​ഞ്ഞൂ;
ആഴം തകും മന​സി​കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളാ​വൊ​ള​മ​ശേ​ഷം വി​ചി​ന്ത്യ നി​ര​പാ​യം
ആഴി​നി​ര​ചു​ഴ​ലു​മ​വ​നി​വ​ല​യ​പ​രി​വൃ​ഢ​നു​മാ​ര​ഭത നി​യ​ത​ക​ര​ണീ​യം;
അഴ​കോ​ടു തേ​ച്ചു​നവ പു​ഴു​കായ തൈ​ല​മു​ടൽ മു​ഴു​വൻ കു​ളി​ക്ക​ര​മ​ണീ​യം
അഴ​ല​ക​ലെ​വി​ര​ചി​ത​മി​തി​ള​മ​ട​വാർ​മു​ല​യിൽ മെ​തു​മെ​ത​മ​രു​വു​മ​മ​ല​ഹി​മ​തോ​യം.”
ഉല്ലാ​സി​താ​ളി​നവ ചവ്വാ​തു തേ​ച്ചു തരി​യി​ല്ലാ​പ്പൊ​ടി​ത്ത​ര​മ​നേ​കം
ഉല്ല​ളി​ത​മൃ​ദു​സു​ര​ഭി പാ​ക​നി​ര​ത​ട​വി മു​ഹു​രു​ല്ല​സി​ത​മു​ട​ലി​ല​ഭി​ഷേ​കം;
ഉട​ലു​ന്നി​ലാ​വു നി​റ​മ​രി​കു​ന്ത​ല​പ്പ​ണി​യു​മ​ണി​വി​ദ്രു​മ​ദ്യു​തി​നി​ദാ​നം
ഉപ​രി​ചി​ത​മ​ര​യി​ലൊ​രു കന​മ​യ​തു​കിൽ തടവി നി​ര​തി​ശ​യ​മ​ധു​രി​മ​നി​ധാ​നം;
ആക​മ്ര​പൊൽ​ക്ക​മ​ല​നൂൽ​കൊ​ണ്ടു​നെ​യ്തു​നെ​റി​പാ​കു​ന്ന​മേ​ല്പു​ട​വ​ര​മ്യം
ആക നവ​ക​ള​ഭ​ര​സ​മാ​ക​ലി​ത​മു​ടൽ വടിവു മോ​ഹ​ന​മി​തു​ദ​യ​ര​വി പോലെ
അതു​ലോ​പ​ഭം​ഗ​ര​സ​ഭ​രി​തം പ്രി​യൈ​സ്സ​ഹി​ത​മ​ശ​നം കഴി​ഞ്ഞു വഴി​പോ​ലെ
അധി​സ​മിത കൃ​ത​വ​സ​തി​മ​ലർ​വി​ശി​ഖ​ധ​ര​ണി​പ​തി​മ​ഖി​ല​ബ​ല​മ​ഴ​കൊ​ടു പു​ണർ​ന്നൂ.
മു​ഗ്ദ്ധാ​ക്ഷി​മാർ,
“മു​ട്ടു​പ്പി​ച്ച​ക​മാ​ല​കൊ​ണ്ടു തലയിൽക്കെട്ടിത്തനിക്കുങ്കുമ-​
പ്പ​ട്ട​ക്കോ​പ്പു​മ​ണി​ഞ്ഞു മു​ഗ്ദ്ധ​ഹ​സി​ത​ശ്രീ​ചാ​മ​രാ​ലം​കൃത”രാ​യി​ട്ടു്,
“പു​ഷ്ടാ​ഭോ​ഗ​മെ​ടു​ത്തി​ടു​ങ്ക​ര​ത​ലേ താം​ബൂ​ല​മം​ഭോ​രു​ഹം മറ്റേ​ക്ക​യ്യി​ലും”

എടു​ത്തു​കൊ​ണ്ടു് വന്നു തൊ​ഴു​തു നി​ന്നു.

“നക്ഷ​ത്ര​ങ്ങ​ളെ മു​ന്ന​ക​മ്പ​ടി നട​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു നൽ​ച്ച​ന്ദ്രി​കാ
മഗ്രേ ചാരു നിധായ വി​ശ്വ​മ​ലി​യി​ച്ചാ​ന​ന്ദ​പാ​ഥോ​നി​ധൌ;
ഉൽ​ക്ക​ണ്ഠാ​മ​ക​മേ വളർ​ത്ത​ത​രു​ണീ​യൂ​നോ​ര​നൂ​ന​ശ്രി​യാ
വി​ഖ്യാ​തോ​ദ​യ​മി​ന്ദു വന്നു തൊ​ഴു​തു രാ​ജാ​ജ്ഞ​യാ സാദരം.”

‘മല​യ​പ​വ​നൻ’ എന്നു പ്ര​സി​ദ്ധ​നായ മാ​ട​മ്പി ‘കുല ചില’ ധരി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് കാ​മ​ന്റെ അടു​ത്തു വന്നു നി​ന്നി​ട്ടു് ‘മലയജ രസ​വാ​ഹീ വല്ല​രീ​മ​ഞ്ജ​രീ​ണാ​മി​ള​കിന പൊടി’യെ അം​ബ​ര​ത്തിൽ നാ​ലു​പാ​ടും പര​ത്തി. വസ​ന്തം ‘പൊൽ​പ്പു​തു​പ്പൂം​പ​രി​മ​ളം’ അണി​ഞ്ഞു് ഉപാ​ത്താ​നു​ഭാ​വ​നാ​യി അളി​പ​ട​ല​ത്തെ​യെ​ല്ലാം ഘോഷണം ചെ​യ്തു​കൊ​ണ്ടു നളി​ന​വി​ശി​ഖ​ന്റെ സമീ​പ​ത്തെ​ത്തി. സർ​വർ​ത്തു​ക​ളും വി​ബു​ധാം​ഗ​ന​ങ്ങ​ളും കാ​മ​ദേ​വ​ന്റെ തു​ണ​യ്ക്കാ​യി വന്നു ചേർ​ന്നു.

ഇപ്ര​കാ​രം ഉദ്ധ​താ​ത്മാ​വാ​യി ചാ​ടി​പ്പു​റ​പ്പെ​ട്ട മദ​ന​ഭ്ര​പ​തി​ക്കു പറ്റിയ അപ​ക​ട​മാ​ണു് ഈ പ്ര​ബ​ന്ധ​ത്തിൽ വി​വ​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്. പു​രാ​ണ​ത്തിൽ​നി​ന്നു് കവി അവി​ട​വി​ടെ വരു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്ന വ്യ​തി​യാ​ന​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം അവ​സ​രോ​ചി​ത​മാ​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. ശി​വ​ത​പോ​വർ​ണ്ണ​നെ​യും മറ്റും വളരെ ഹൃ​ദ​യം​ഗ​മ​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

ഈ പ്ര​ബ​ന്ധ​ത്തി​ലെ പദ്യ​ങ്ങൾ എല്ലാം ഭാ​ഷാ​ര​സ​പ്ര​ധാ​ന​ങ്ങ​ളാ​ക​യാൽ ഉത്ത​മ​മ​ണി​പ്ര​വാ​ള​കോ​ടി​യിൽ ഗണി​ക്ക​പ്പെ​ടാ​വു​ന്ന​താ​ണു്. സം​സ്കൃ​ത​പ​ദ്യ​ങ്ങൾ അതി വി​ര​ള​ങ്ങ​ളാ​കു​ന്നു.

ഗൌ​രീ​ശ​ങ്ക​രം പ്ര​ബ​ന്ധം

ഈ പ്ര​ബ​ന്ധ​ത്തെ ഈയി​ടെ​യ്ക്കു കൊ​ച്ചീ​ഭാ​ഷാ​പ​രി​ഷ്ക്ക​ര​ണ​ക്ക​മ്മ​റ്റി​ക്കാർ അച്ച​ടി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഇതിലെ ഇതി​വൃ​ത്തം ദേ​വീ​മാ​ഹാ​ത്മ്യ​ത്തിൽ​നി​ന്നു് എടു​ത്തി​ട്ടു​ള്ള​താ​ണു്. പണ്ടു്, “കണ്ടോ​ളം​പേ​ടി ചേരും ബഹു​വി​ധ​കു​ഹ​നാം ശക്തി​ശാ​ലീ​സു​ര​സ്ത്രീ വണ്ടാർ പൂ​ങ്കൈ​ശി​കാ​കർ​ഷ​ണ​സു​ര​ഭി​ല​ദുർ​വാ​ര​ദോ​വീ​ര്യ ഭൂമാ” വാ​യി​മ​ഹി​ഷാ​സു​രൻ എന്നൊ​രു അസു​ര​ച​ക്ര​വർ​ത്തി, ഓരോ ലോ​ക​ങ്ങ​ളിൽ​ചെ​ന്നു് അവി​ട​വി​ടെ മേ​വു​ന്ന നാ​നാ​ജ​നൌ​ഘ​ങ്ങ​ളെ ദൂ​രെ​ത്താ​ട്ടി​ക്ക​ള​ഞ്ഞ​തി​ന്റെ​ശേ​ഷം തത്തൽ സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളിൽ അഭിമൽ സചി​വ​ന്മാ​രെ വാ​ഴി​ക്ക​യും സു​ര​ന്മാ​രെ തോ​ല്പി​ച്ചു് അവ​രു​ടെ പദ​വി​ക​ളെ​ല്ലാം അപ​ഹ​രി​ക്ക​യും ചെ​യ്തി​ട്ടു്, ഭൂ​രി​ഭാ​ഗ്യോ​പ​ഭോ​ഗ്യ​മായ സ്വാ​രാ​ജ്യൈ​ശ്വ​ര്യ​ത്തെ അവ്യാ​ഹ​ത​മാ​യി അനു​ഭ​വി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് വാ​ണി​രു​ന്നു. അക്കാ​ല​ത്തു് അസു​ര​ന്മാർ നട​ത്തിയ ബ്ര​ഹ്മ​ഹ​ത്യാ​ദി പാ​പ​ങ്ങൾ​ക്കും ഹോ​മ​വി​ഘാ​ത​ങ്ങൾ​ക്കും കണ​ക്കി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.

“ഊക്കേ​റും ചി​ക്ഷു​രാ​ദ്യൈർ​മ്മ​ദ​മി​ള​കിന സേ-
നാ​ധി​പൈർ​വ്വി​ശ്വ​ച​ക്രം
കാൽ കീ​ഴാ​ക്കി പ്ര​കാ​മം പു​ക​ഴ്‍പെ​രു​കിന കൈ-
ലാ​സ​ശൈ​ലേ​പി സോയം;
സാ​ക്ഷാ​ദ്വൈ​കു​ണ്ഠ​ലോ​ക​ത്തി​ലു​മ​രിയ പരി-
ഭ്രാ​ന്തി​ചേർ​ത്തെ​ന്നു വേ​ണ്ടാ,
ദോർ​ഗ്ഗ​വം​കൊ​ണ്ടു മൂർ​ത്തി​ത്ര​യ​മ​പി വിദധേ
പേർ​ത്തു​മാ​ത​ങ്ക​പാ​ത്രം.”

അങ്ങ​നെ ഇരി​ക്കേ, ഒരി​ക്കൽ അഖില ജഗൽ​പ​തി​യായ മഹാ​വി​ഷ്ണു പാ​ലാ​ഴി​യിൽ​നി​ന്നു് ഝടിതി പു​റ​പ്പെ​ട്ടു്, ‘കൈ​ലാ​സാ​ച​ല​മു​ക​ളിൽ’ എഴു​ന്ന​ള്ളി​യി​രു​ന്ന പര​മ​ശി​വ​നെ​ക്ക​ണ്ടു്, അദ്ദേ​ഹ​വു​മാ​യി “മഹി​ഷ​വ​ധ​ത്തി​ന്നെ​ന്തൊ​രു കഴി​വെ​ന്നൊ​ക്കെ​ക്കൂ​ടി നി​രൂ​പണ കലകൾ പലതും ചെ​യ്തു.” ആ അവ​സ​ര​ത്തിൽ ഇന്ദ്രാ​ദ്യ​മ​ര​കൾ ‘നാടും വീടും, പാടെ കൈ​വി​ട്ടു്’ അം​ബു​ജ​യോ​നി​യെ മു​മ്പിൽ നട​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു് അവി​ടെ​ച്ചെ​ന്നു്, ‘ജഗ​ത്ത്ര​യ​ര​ക്ഷ​ണ​ദീ​ക്ഷി​ത​രായ മഹേശ’ന്മാ​രോ​ടു് തങ്ങ​ളു​ടെ ദുഃ​ഖ​ങ്ങ​ളെ ഉണർ​ത്തി​ച്ചു. ദേ​വ​ന്മാ​രു​ടെ അർ​ത്ത​ഗീ​രു​കൾ കേ​ട്ട​പ്പോൾ,

“പ്ര​ക​ടി​ത​ഘോ​ര​ഭൂ​കു​ടീ​ഭീ​മേ തി​രു​മു​ഖ​ക​മ​ലേ
വി​ശ്വാ​ധീ​ശ​ന്മാർ​ക്കു തദാ​നീ​മ​ച്ചോ! കിമപി പകർ​ന്നൂ ഭാവം.
തി​രു​ന​യ​ന​ങ്ങൾ കല​ങ്ങി​മ​റി​ഞ്ഞൂ; ശിവ ശിവ ചി​ത്രം തല​മൂ​ടേ​റിന
കോ​പ​ത്തോ​ടും പര​മ​ശി​വാ​ച്യു​ത​നിർ​ഗ്ഗ​ത​മാ​യൊ​രു
തേജോ വി​ഭ​വം​കൊ​ണ്ടു വി​ഭാ​വി​ത​വ​ദ​ന​ഭു​ജ​ങ്ങ​ളു​മ​ബ്ജ​ഭ​വാ​ദി
സു​രോ​ത്ത​മ​മ​ഹ​സാ കല്പി​ത​പാ​ദാ​ദ്യ​വ​യ​വ​ഭേ​ദ​വു​മൊ​ക്കെ​പ്പൂ​ണ്ടു്”

അവിടെ ആവിർ​ഭൂ​ത​യാ​യ​കാർ​ത്ത്യാ​യ​നി ഹരി​യാൽ സം​ഭാ​വി​ത​മായ ചക്ര​ത്തോ​ടും, സമു​ദ്ര​ത്താൽ ദത്ത​മായ ശം​ഖ​പ​ത്മാ​ദി​ക​ളോ​ടും, ശിവൻ നൽകിയ ശൂ​ല​ത്തോ​ടും, അനില വി​തീർ​ണ്ണ​മായ പോർ​വി​ല്ലി​നോ​ടും, അക്ഷ​യ​സാ​യ​ക​തൂ​ണീ​യു​ഗ​ത്തോ​ടും, അഗ്നി​കൊ​ടു​ത്ത ശക്ത്യാ​യു​ധ​ത്തോ​ടും, വല​മ​ഥ​നാർ​പ്പി​ത​മായ വജ്ര​ത്തോ​ടും, കാലൻ നൽകിയ വാൾ, പരിച മു​ത​ലാ​യ​വ​ക​ളോ​ടും​കൂ​ടി ‘ചടുല സടാ​വ​ലി ഭാ​സു​ര​ഘോ​രേ കേ​സ​രി​വി​രേ ഝടി​തി​ക​രേ​റി’ ‘ത്രി​ഭു​വ​ന​മൊ​ക്കെ വി​റ​ക്കും​പ​രിച’ ഭയ​ങ്ക​ര​മാ​യി ഒന്നു അട്ട​ഹ​സി​ച്ചു. അപ്പോൾ ദർ​പ്പാ​ന്ധ​നായ മഹിഷൻ, ആ ‘സിം​ഹ​പ്ര​ണാ​ദം പു​ല​മ്പും’ ദി​ഗ്ഭാ​ഗം, നോ​ക്കി “കല്പാ​ന്താം ഭോ​ധി​പോ​ലേ ദി​ശി​ദി​ശി പടരും വാ​ഹി​നീ​ഭി​സ്സ​മേ​തം” തി​രി​ച്ചു. ദേവി ആ ദു​ഷ്ട​നെ നി​ഗ്ര​ഹി​ച്ച​തി​നു​ശേ​ഷം ഗണ​സ​മൂ​ഹ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി തു​ഹി​ന​ഗിര’തട​കാ​ന​ന​ത്തി​ലേ​ക്കു മന്ദ​മ​ന്ദം യാ​ത്ര​യാ​യി. ശ്രീ​ഗൌ​രി അവിടെ തന്റെ തോ​ഴി​മാ​രോ​ടും​കൂ​ടി ക്രീ​ഡി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്ക​വേ, ഗവി​ഷ്ഠ​ന്മാ​രും ലോ​ക​ക​ണ്ട​ക​രു​മായ സും​ഭ​നി​സും​ഭ​ന്മാ​രു​ടെ ദൂ​ത​ന്മാ​രായ ചണ്ഡ​മു​ണ്ഡ​ന്മാർ ദേ​വി​യെ കാ​ണു​ക​യും വി​വ​ര​ങ്ങൾ തങ്ങ​ളു​ടെ യജ​മാ​ന​നെ അറി​വി​ക്ക​യും ചെ​യ്തു. അസു​ര​ന്മാർ ആ ദൂ​ത​ന്മാർ​മു​ഖേന അം​ബി​ക​യെ വശീ​ക​രി​ക്കാൻ നോ​ക്കി. ആ ശ്രമം ഫലി​ച്ചി​ല്ലെ​ന്നു കണ്ട​പ്പേ​ാൾ അവർ യു​ദ്ധ​ത്തി​നു ഒരു​മ്പെ​ട്ടു. ദേവി സപ്ത​മാ​താ​ക്ക​ളെ​യും വീ​ര​ഭ​ദ്രാ​ദി​ക​ളെ​യും സൃ​ഷ്ടി​ച്ചു് അസു​ര​നി​ഗ്ര​ഹം നി​ഷ്പ്ര​യാ​സം സാ​ധി​ച്ചു. അന​ന്ത​രം സും​ഭ​നി​സും​ഭ​ന്മാ​രു​ടെ ഭാ​ഗ​നേ​യ​നായ രക്ത​ബീ​ജൻ യു​ദ്ധ​ത്തി​ന​ണ​ഞ്ഞു. അവനും യു​ദ്ധ​ത്തിൽ മരി​ച്ചു. ദേ​വ​ന്മാ​രു​ടെ സ്തു​തി​യോ​ടും ആപൽ​ക്കാ​ല​ത്തു ലോ​ക​ര​ക്ഷാർ​ത്ഥം ഇനി​യും അവ​ത​രി​ക്കു​മെ​ന്നു​ള്ള ദേ​വി​യു​ടെ വാ​ഗ്ദാ​ന​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി കഥ അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു.

കവി​താ​രീ​തി സാ​മാ​ന്യം നന്നാ​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഗ്ര​ന്ഥ​കർ​ത്താ​വി​നെ​പ്പ​റ്റി ഒന്നും അറി​വാൻ തര​മി​ല്ല.

രാ​മാർ​ജ്ജു​നീ​യം പ്ര​ബ​ന്ധം

ഈ കൃതി അച്ച​ടി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​താ​യി തോ​ന്നു​ന്നി​ല്ല. കവിത വലിയ തര​ക്കേ​ടി​ല്ല. പര​ശു​രാ​മ​നും കാർ​ത്ത​വീ​ര്യാർ​ജ്ജു​ന​നും തമ്മിൽ നടന്ന യു​ദ്ധ​ത്തെ വി​ഷ​യീ​ക​രി​ച്ചു രചി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്ക​ന്ന​തി​നാ​ലാ​ണു് രാ​മാർ​ജ്ജു​നീ​യം എന്നു പേർ നൽ​കി​യി​രി​ക്ക​ന്ന​തു്. കവി ആരെ​ന്നു നി​ശ്ച​യ​മി​ല്ല. മാ​തൃ​ക​യ്ക്കാ​യി രണ്ടു പദ്യ​ങ്ങ​ളും ഒരു ഗദ്യ​വും ഉദ്ധ​രി​ക്കു​ന്നു.

“നാ​ളി​കോൽ​ഭൂ​ത​ജാ​യേ! ജയജയ! നളി​നാ​ദ്രീ​ന്ദ്ര​ക​ന്യാ​സ്വ​രൂ​പേ!
ത്രൈ​ലോ​ക്യാ​ന​ന്ദ​ശീ​ലെ! ജയജയ! നി​ത​രാം മു​ഗ്ദ്ധ​ച​ന്ദ്രാർ​ദ്ധ​മൌ
ചേ​ലെ​ത്തും പാണി പത്മോ​ജ്ജ്വ​ല​ജ​പ​പ​ടി​കാ​പു​സ്ത​കാ​ഭീ​ഷ്ട​ര​മ്യേ!
മേലേ വാ​ഗീ​ശ്വ​രി! നീ ജയജയ! നട​മാ​ടീ​ടു ജി​ഹ്വ​ഗ്ര​രം​ഗേ.”
“അന്നേ​രം തെ​ങ്ങും​കൊ​ണ്ടും കൊടിയ കുശകൾകൊ-​
ണ്ടും കുമച്ചാർത്തഭാരോ-​
ത്സ​ന്നാ​നോ​ടി​ച്ചു ശി​ഷ്യൻ ഗള​ഭു​വി സുരഭേ-​
ഗ്ഗാ​ഢ​ബ​ദ്ധാ​ഗ്ര​പാ​ണിം
നന്നേ തച്ചും കു​മ​ച്ചും വപുഷി ഞെടുഞെടെ-​
ക്കു​ത്തി​യും മുഷ്ടികൊണ്ടേ-​ നി​ന്ന​ത്ര വേർ​പെ​ടു​പ്പാൻ പലവഴി പലരും
വ്യാ​പ​രി​ച്ചാ​ര​നേ​കം.”
ഗദ്യം:“തസ്മിൻ​കാ​ലേ വിസ്മയനീയ-​
പരാ​ക്ര​മ​ശ​ക്ത്യാ നിഹതസമസ്ത-​
ക്ഷ​ത്രി​യ​സേ​നാ ചോ​ര​പ്പു​ഴ​ക​ളിൽ
മു​ങ്ങി​പ്പൊ​ങ്ങി​യു​മോ​ള​മെ​ടു​ത്തും
കു​ളി​ച്ചു​ക​ളി​ച്ചും പാഞ്ഞ നി​ണ​ത്തെ
നി​റ​ച്ചു​കു​ടി​ച്ചും പച്ച​യി​റ​ച്ചി
തല​ച്ചോ​റെ​ന്നിവ പാടേ തി​ന്നും
വി​കൃ​ത​ഭ​യ​ങ്ക​ര​ചെ​കി​തം കാ​ട്ടി
ക്കൈ​യും​കൊ​ട്ടി​ക്കി​മ​പി ചി​രി​ച്ചും
കൂ​ത്തും​പാ​ട്ടും പലവു തു​ടർ​ന്നും
മേളം കോലിന കൂളീഭൂത-​
പി​ശാ​ച​ഗ​ണാ​നാം
കേ​ളീ​ക​ല​വി​കൾ കണ്ടു രസി​ച്ചു
… … … ”
ശ്രീ​മ​തീ​സ്വ​യം​വ​രം

ഈ കൃ​തി​യ്ക്കു് മറ്റു ചമ്പു​ക്ക​ളോ​ളം പഴ​ക്കം തോ​ന്നു​ന്നി​ല്ല. ഗ്ര​ന്ഥ​കർ​ത്താ​വു് ആരെ​ന്നു നി​ശ്ച​യ​മി​ല്ല. സ്വ​യം​വ​ര​ത്തി​നു് ആളുകൾ തി​ക്കി​ത്തി​ര​ക്കി വരു​ന്ന​തി​നെ കവി ഇങ്ങ​നെ വർ​ണ്ണി​ക്കു​ന്നു.

“തട്ട​ക്ക​ച്ച​മു​ഷി​ഞ്ഞ​പ​ട്ടു​മ​ര​യിൽ​ക്കെ​ട്ടി​ക്ക​ര​ക്ക​ത്തി​യും
കട്ടാ​രം വടി​യും പി​ടി​ച്ചു പു​ട​വ​ക്കെ​ട്ടും ചു​മ​ന്ന​ങ്ങ​നെ;
ഇഷ്ട​ത്തിൽ ചില വാ​ക്കു​കൊ​ണ്ടു​ചെ​കി​ടും പൊ​ട്ടി​ച്ചു പൃ​ത്ഥീ​ജൂ​ഷാം
പട്ട​ന്മാർ പലർ കൂ​ട്ട​മാ​യ് പ്ര​വി​വി​ശുർ​ഗ്ഗേ​ഹേ നരാ​ണാം പതേഃ
ഉട​ലു​മ​റ​യ്ക്കും കു​ട​യും കക്ഷേ വച്ചി​ട്ടു വട്ടി​പു​സ്ക​ത​വും;
വടി​വൊ​ടു​വ​ന്നാ​രേ​വം വാ​യും​പൊ​ത്തീ​ട്ടു വാ​രി​യ​പ്ര​വ​രാഃ
രോ​മ​വി​ഹീ​ന​ശി​ര​സ്കാ മഹ​ദു​ദ​രാഃ കൃ​ശ​വി​ലോ​ല​വ​സ്ത്ര​ധ​രാഃ
പരു​ഷ​ത​ര​വ​ച​ന​ദ​ക്ഷാ ആജ​ന്മാ​ശ്രോ​ത്രി​യാ​സ്തൂർ​ണ്ണം”

ശ്രീ​മ​തി വി​വാ​ഹ​മ​ണ്ഡ​പ​ത്തിൽ വന്ന​പ്പോൾ ഓരോ​രു​ത്തർ​ക്കു​ണ്ടായ അവ​സ്ഥ​ക​ളെ കവി ഇങ്ങ​നെ വർ​ണ്ണി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

“നാ​രീ​കു​ല​ശി​ഖാ​ര​ത്നം നേ​രേ​പോ​ന്നു​വ​രും​വി​ധൌ
മാ​രാ​വേ​ശ​വ​ശാ​ദ്യൂ​നാ​മോ​രോ ഭാ​വാ​സ്ത​ദാ​ഭ​വൻ.
ഒരു​വൻ​ക്ര​മു​കൈ​സ്സാർ​ദ്ധം വി​രൽ​കൂ​ട്ടി നു​റു​ക്കി​നാൻ
പൊ​ളി​ച്ചു സഹസാ തി​ന്നു കളി​ത്താ​മര കശ്ചന.
നൂ​റു​തി​ന്നി​ട്ടു നാ​വൊ​ക്കെ നീ​റി​പ്പോ​യി​തു കസ്യ​ചിൽ
തമ്പ​ലം കള​വാൻ​തൂർ​ണ്ണ…വെ​ച്ചി​രു​ന്നഥ”

ഒരു ഗദ്യ​ശ​ക​ലം കൂടി മാ​തൃ​ക​യ്ക്കാ​യി ചേർ​ക്കു​ന്നു.

“തല​മു​ടി​ത​ന്നൊ​ടു തോ​റ്റി​ട്ട​സ്യാ
ജല​ധ​ര​പ​ട​ലി​കൾ മു​റ​യി​ടു​മി​ന്നും;
അള​കാ​വ​ലി​യൊ​ടു തോറ്റിട്ടപ്പൊഴു-​
മളി​നി​ക​രം മു​ര​ളു​ന്നി​തു​പോ​ലെ
അളി​ക​ത​ല​ത്തൊ​ടു തോറ്റോരുഡുപതി-​
ശകലം പശു​പ​തി ജട​യി​ലൊ​ളി​ച്ചു.
ചി​ല്ലി​യു​ഗ​ത്തൊ​ടു തോ​റ്റോ​ര​ലർ​ശര
വി​ല്ലി​നു നിയതം ചെ​പ്പു​വി​രു​ന്നു.”

ഈ കൃ​തി​ക്കു പ്ര​ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ ഒരു നല്ല സ്ഥാ​നം കല്പി​ക്കാൻ നി​വൃ​ത്തി​യി​ല്ല.

ഇനി​യും അസം​ഖ്യം ചമ്പു​ക്കൾ ഭാ​ഷ​യിൽ ഇക്കാ​ല​ത്തു​ത​ന്നെ ഉണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. അവ​യെ​ല്ലാം ഒരു കാ​ല​ത്തു പു​റ​ത്തു വരു​മെ​ന്നു് നമു​ക്കു് പ്ര​ത്യാ​ശി​ക്കാം. എന്നാൽ അക്കാ​ല​ത്തു​വാ​യി​ച്ചു രസി​ക്കാൻ ആളു​ക​ളു​ണ്ടാ​കു​മോ എന്നേ സം​ശ​യ​മു​ള്ളു. ഇപ്പോൾ​ത​ന്നെ ചമ്പു​ക്ക​ളോ​ടു കണ്ണു​രു​ട്ടു​ന്ന പണ്ഡി​ത​ന്മാർ വേ​ണ്ടു​വോ​ള​മു​ണ്ടു്. സം​സ്കൃ​ത​പ​ദം എന്നു കേ​ട്ടാൽ​ത​ന്നെ കണ്ണു ചു​വ​പ്പി​ക്കു​ന്ന ഭാ​ഷാ​ഭി​മാ​നി​ക​ളു​ടെ സംഖ്യ വർ​ദ്ധി​ച്ചു​വ​രു​ന്ന​തു കാ​ണു​മ്പോൾ സന്തോ​ഷ​മോ സന്താ​പ​മോ ഉണ്ടാ​കേ​ണ്ട​തെ​ന്നു അറി​യു​ന്നി​ല്ല. മു​ഖ​ന​ഖാ​ദി​പ​ദ​ങ്ങൾ മല​യാ​ള​മാ​ണെ​ന്നു ഈ ഭാ​ഷാ​ഭി​മാ​നി​കൾ പറ​യു​മാ​യി​രി​ക്കാം. അല്ലാ​തെ​ന്തു​നി​വൃ​ത്തി? സാ​മു​ദാ​യി​ക​ജീ​വി​ത​ത്തി​നു് മു​ഖ​വും നഖവും വേ​ണ്ടേ? മു​ഖ​മു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ പഞ്ചാ​ര​വാ​ക്കു് പറ​ഞ്ഞു് ആളു​ക​ളെ വശ​പ്പെ​ടു​ത്താം. നഖം ആയു​ധ​മി​ല്ലാ​ത്ത കാ​ല​ത്തു് ശത്രു​സം​ഹാ​ര​ത്തി​നു ഉപ​ക​രി​ക്ക​യും ചെ​യ്യും. ഇവ രണ്ടും മല​യാ​ളി​കൾ​ക്കു ഇല്ലെ​ന്നു ആരെ​ങ്കി​ലും പറ​യു​മോ? പക്ഷേ ചമ്പു​ക്ക​ളിൽ കാ​ണു​ന്ന​ന​ല്ല ഭാ​ഷാ​പ്ര​യോ​ഗ​ങ്ങ​ളെ ഇക്കൂ​ട്ടർ സ്വീ​ക​രി​ക്കു​മോ എന്തോ? ഇന്ന​ത്തെ നി​ല​യ്ക്കു് സം​സ്കൃ​തം കൂ​ടാ​തെ കഴി​ച്ചു​കൂ​ട്ടാൻ നി​വൃ​ത്തി​യി​ല്ലാ​തെ​യാ​ണു് തീർ​ന്നി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്. ഭാ​ഷാ​പ​ദ​ങ്ങൾ മി​ക്ക​വാ​റും പ്ര​ചാ​ര​ലു​പ്ത​ങ്ങ​ളാ​യ് ഭവി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. ഭാ​ഷാ​ശു​ദ്ധി​യിൽ എഴു​ത്ത​ച്ഛ​കൃ​തി​ക​ളെ​പ്പോ​ലും അതി​ശ​യി​ക്കു​ന്ന കൃ​ഷ്ണ​ഗാഥ ഇന്നു​ള്ള​വർ വാ​യി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടോ? ഇല്ലെ​ന്നു​ത​ന്നേ പറയാം. അതിൽ തമി​ഴു​പ​ദ​ങ്ങൾ അധി​ക​മാ​ണു​പോ​ലും. അഹോ! എന്തൊ​രു ദയ​നീ​യ​സ്ഥി​തി? നമ്മു​ടെ സ്വ​ന്ത​വാ​ക്കു​ക​ളെ​യെ​ല്ലാം തമി​ഴാ​ണെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു തള്ളി​ക്ക​ള​യു​ന്നു. സം​സ്കൃ​ത​മോ പാ​ടി​ല്ല​താ​നും. എന്നാൽ സം​സ്കൃ​ത​ത്തെ​പ്പ​ഴി​ച്ചു് ഭാ​ഷാ​ഭി​മാ​നി​കൾ എഴു​തു​ന്ന ലേ​ഖ​ന​ങ്ങ​ളിൽ​പോ​ലും തൊ​ണ്ണൂ​റു ശത​മാ​നം സം​സ്കൃ​ത​പ​ദ​ങ്ങൾ കാ​ണു​ന്ന​താ​ണു് ആശ്ച​ര്യം. യഥാർ​ത്ഥ ഭാ​ഷാ​ഭി​മാ​നം ഉണ്ടെ​ങ്കിൽ ചമ്പു​ഗ്ര​ന്ഥ​ങ്ങൾ പാ​രാ​യ​ണം ചെ​യ്ക​യും അതി​ലു​ള്ള നല്ല ഭാ​ഷാ​പ​ദ​ങ്ങ​ളേ​യും ഭാ​ഷാ​പ്ര​യോ​ഗ​ങ്ങ​ളേ​യും പു​നർ​ജീ​വി​പ്പി​ക്ക​യും ചെ​യ്യേ​ണ്ട​താ​ണു്. അല്ലെ​ങ്കിൽ നമ്മു​ടെ പദ​ദാ​രി​ദ്ര്യം വർ​ദ്ധി​ച്ചു​വ​രി​ക​യും നാം വി​ദേ​ശീ​യ​പ​ദ​ങ്ങ​ളെ തേ​ടി​പ്പോ​ക്കേ​ണ്ട​താ​യി വരി​ക​യും ചെ​യ്യും‘ഏഴ’ ‘കോഴ’ ഈ രണ്ടു പദ​ങ്ങൾ​ത​ന്നെ നോ​ക്കുക. ഇവ തമ്മി​ലു​ള്ള അർ​ത്ഥ​വ്യ​ത്യാ​സം ഇന്നു​ള്ള​വ​രിൽ പലർ​ക്കു അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടെ​ന്നു തീർ​ച്ച​യാ​യും പറയാം. മു​റു​വൽ എന്നു കേ​ട്ടാൽ മു​റു​മു​റു​ക്കു​ന്ന​വ​രും മന്ദ​ഹാ​സം തൂ​കു​ന്ന​വ​രും ധാ​രാ​ളം ഉണ്ടു്. സത്യ​വാ​ദി​ക​ളാ​ണെ​ന്നു അഭി​മാ​നി​ക്കു​ന്ന​വ​രും പട്ടാ​ങ്ങു​പ​റ​യാ​റി​ല്ല. സം​സ്കൃ​ത​ത്തോ​ടു വെ​റു​പ്പു​ള്ള​വ​രും വെറും ഭാ​ഷാ​പ​ദ​ങ്ങ​ളോ​ടു് സം​സ്കൃ​ത​പ്ര​ത്യ​യം ചേർ​ത്തു​വ​രു​ന്നു. ‘മണ്ട​ത്തി’ എന്നു പ്രാ​ചീന മണി​പ്ര​വാ​ള​ക്കാ​ര​ന്മാർ പ്ര​യോ​ഗി​ച്ച​തു ആക്ഷേ​പ​മാ​യി​പ്പോ​യെ​ന്നു പറ​യു​ന്ന ശ്വാ​സ​ത്തിൽ​ത​ന്നെ തങ്ങ​ളു​ടെ ‘ബു​ദ്ധി​കൂർ​മ്മത’യെ​പ്പ​റ്റി പു​ക​ഴ്ത്തു​ന്ന​വർ അന​വ​ധി​യു​ണ്ടു്. ബു​ദ്ധി​ക്കു കൂർ​മ്മ ആവ​ശ്യം വേ​ണ്ട​തു​ത​ന്നെ. കൂർ​മ്മത നി​ന്ദ്യ​വും ആണു്. കൂർ​മ്മം മന്ദ​ഗാ​മി ആണെ​ന്നു പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​ണ​ല്ലോ? ആ സ്ഥി​തി​യ്ക്കു് അതി​ന്റെ അവസ്ഥ ബു​ദ്ധി​ക്കു വരു​ന്ന​തു എങ്ങ​നെ പ്ര​ശം​സാർ​ഹ​മാ​കും? പണ്ഡി​ത​രാ​ജ​രാ​ജ​നായ ഏ. ആർ. രാ​ജ​രാ​ജ​വർ​മ്മ കോ​യി​ത്ത​മ്പു​രാൻ ഭാ​ഷാ​ഭി​മാ​ന​വി​ജൃം​ഭ​ണ​ത്താൽ ഭാ​ഷാ​പ​ദ​ങ്ങ​ളെ കഴി​യു​ന്ന​തും പു​നർ​ജ്ജീ​വി​പ്പി​ക്കാൻ “മേ​ഘ​സ​ന്ദേ​ശാ​ദി” കാ​വ്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ തർ​ജ്ജി​മ​വ​ഴി​യ്ക്കു് ശ്ര​മി​ച്ചു. എന്നാൽ അവയെ ദേ​ശ്യ​പദ പ്ര​ചു​ര​ങ്ങ​ളെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു് പരി​ഹ​സി​ക്കാൻ നമ്മു​ടെ സം​സ്കൃത വി​ദ്വേ​ഷി​കൾ​ത​ന്നേ ഒരു​മ്പെ​ടു​ന്നു. ശാ​കു​ന്ത​ള​ത്തെ ആവു​ന്ന​ത്ര അർ​ത്ഥം കള​യാ​തെ അദ്ദേ​ഹം ഭാ​ഷ​യി​ലേ​ക്കു് വി​വർ​ത്ത​നം ചെ​യ്തു. എന്നാൽ “തർ​ജ്ജി​മ​യ്ക്കു മാ​ധു​ര്യ​മി​ല്ല; ഒഴു​ക്കി​ല്ല” എന്നൊ​ക്കെ പറ​ഞ്ഞു അപ​ഹ​സി​ക്കു​ന്ന​വ​രും ഈ ഭാ​ഷാ​ഭി​മാ​നി​ക​ളാ​ണു്. ആധു​നിക ഗദ്യ​ത്തിൽ സം​സ്കൃ​തം കൂ​ടി​പ്പോ​യെ​ന്നു നി​ല​വി​ളി​ക്ക മാ​ത്ര​മ​ല്ല; ആ വി​ഷ​യ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി ഒരു ചെറിയ ഗ്ര​ന്ഥം പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്ക​കൂ​ടി ചെയ്ത ഒരു പണ്ഡി​തൻ ഈയിടെ എഴു​തിയ ഒരു ഗദ്യ​ത്തി​ന്റെ ഒരു ഭാഗം കൂടി ചേർ​ത്തു് ഈ പ്ര​കൃ​ത​ത്തെ ഉപ​സം​ഹ​രി​ച്ചു​കൊ​ള്ളു​ന്നു.

“ആ മഹാ​റാ​ണി​റീ​ജ​ന്റു് തി​രു​മ​ന​സ്സി​ലെ സം​ഗ​തി​യിൽ നാം ഉത്ത​രോ​ത്ത​രം അനു​ഗൃ​ഹീ​ത​രാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. തി​രു​മ​ന​സ്സി​ലെ പാടവം സൌ​ശീ​ല്യം, സു​ജ്ഞാ​നം, സർ​വാ​ശ്ലേ​ഷ​ക​മായ അനു​ഭാ​വം എന്നി​വ​യെ​ല്ലാം ദൈ​ന​ന്ദി​നം കര​ത​ലാ​മ​ല​ക​മാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു. ആ തി​രു​മ​ന​സ്സി​ലെ നേർ​ക്കു പ്ര​വ​ഹി​ക്കു​ന്ന കൃ​ത​ജ്ഞ​ത​യാൽ ഹല്ലോ​ല​ക​ല്ലോ​ലി​ത​മാ​കാ​ത്ത ഹൃദയം നമ്മ​ളിൽ ഏതു വ്യ​ക്തി​ക്കെ​ങ്കി​ലും ഉണ്ടോ?”

“വിവിധ കാ​ലാ​വ​സ്ഥ​ക​ളി​ലും ശാ​ന്ത​ജ​ല​സു​ര​ക്ഷി​ത​നൌ​കാ​ശ​യ​മാ​ക​ത്ത​ക്ക​വ​ണ്ണം പ്ര​സ്തു​ത​നൌ​കാ​ശാ​യം ചി​ര​കാ​ലാ​ന​ന്ത​രം പ്ര​ത്യാ​ഗ​മി​ച്ച അഹേ​തു​ക​പ്ര​കൃ​തി​വി​ധാ​ന​മായ ചെ​ളി​ക്ക​ര​യാൽ പരി​വൃ​ത​മാ​യ​താ​ണു് ഈ ഭാ​ഗ്യോ​ദ​യ​ത്തി​നു കാരണം.”

“സം​സ്കൃ​ത​ത്തി​ന്റെ സമ്മർ​ദ്ദം​കൊ​ണ്ടു് മല​യാ​ള​ഭാ​ഷ​യ്ക്കു് ആശാ​സ്യ​മ​ല്ലാ​ത്ത ഒരു പരി​ണാ​മം സം​ഭ​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. കേവലം പ്രൌ​ഢി​ക്കും പ്ര​താ​പ​ത്തി​നു​മാ​യി വേ​ണ്ടി​ട​ത്തും വേ​ണ്ടാ​ത്തി​ട​ത്തും അപ്ര​സി​ദ്ധ​ങ്ങ​ളായ സം​സ്കൃത ശബ്ദ​ങ്ങൾ കു​ത്തി​ത്തി​രു​കി​വ​യ്ക്കാ​ത്ത കൃ​തി​കൾ ഇന്നും പ്രാ​യേണ ദുർ​ല്ല​ഭ​മാ​ണെ​ന്നു തന്നെ പറയാം” എന്നും,

“ഭാ​ഷാ​ന്ത​രീ​ക​ര​ണ​ത്തി​നാ​യി പു​റ​പ്പെ​ടു​ന്ന​വർ പല കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളും അറി​ഞ്ഞി​രി​ക്കേ​ണ്ട​തു​ണ്ടു്. ഒന്നാ​മ​തു് ഉഭ​യ​ഭാ​ഷ​ക​ളി​ലും നല്ല പാ​ണ്ഡി​ത്യം ഉണ്ടാ​യി​രി​ക്ക​ണം. മല​യാ​ള​ഭാ​ഷ​യു​ടെ മർ​മ്മം ഗ്ര​ഹി​ക്കാ​തെ നി​ഘ​ണ്ടു നി​വർ​ത്തി​വ​ച്ചു ഭാ​ഷാ​ന്ത​ര​പ്പെ​ടു​ത്തി​യാൽ മൂ​ല​ഭാ​ഷ​യു​ടെ ജീവൻ തർ​ജ്ജ​മ​യിൽ കണി​കാ​ണു​ക​പോ​ലും ഇല്ല.” എന്നും ഉപ​ന്യ​സി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന വി​ദ്വാ​നാ​ണു് മു​ക​ളിൽ ഉദ്ധ​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന ഗദ്യ​ഭാ​ഗം എഴു​തീ​ട്ടു​ള്ള​തു്. പറയാൻ ഒരു പ്ര​യാ​സ​വു​മി​ല്ല; പറ​യു​ന്ന​തു​പോ​ലെ പ്ര​വർ​ത്തി​ക്കു​ന്ന കാ​ര്യ​മേ വി​ഷ​മ​മാ​യി​ട്ടു​ള്ളു.

പാ​ട്ടു​കൾ

സം​സ്കൃ​ത​പ്ര​ഭാ​വ​കാ​ല​ത്തി​ന്റെ ഉത്ത​ര​ഭാ​ഗ​ത്തി​ലും പലേ പാ​ട്ടു​കൾ ഉണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. അവയിൽ, ഭൂ​രി​ഭാ​ഗ​വും ഗ്ര​ന്ഥ​പ്പു​ര​ക​ളിൽ ചി​ത​ലി​ന്റെ മു​ത​ലാ​യി കി​ട​ക്കു​ന്ന​തേ​യു​ള്ളു. ഈ പാ​ട്ടു​ക​ളെ​ല്ലാം സാ​ഹി​ത്യ​ര​സ​പ്ര​ചു​ര​ങ്ങ​ളാ​ണെ​ന്നു പറ​യാ​വു​ന്ന​ത​ല്ലെ​ങ്കി​ലും ചരി​ത്ര​കാ​ര​ന്നു അത്യ​ന്തം ഉപ​യോ​ഗ​പ്ര​ദ​ങ്ങ​ളാ​കു​ന്നു.

പര​ശു​രാ​മ​ച​രി​തം

ഈ കൃതി ഈയി​ട​യ്ക്കു് എന്റെ മാ​ന്യ​സു​ഹൃ​ത്ത​യാ മഹോ​പാ​ധ്യായ മി. കേ. പി. ശി​വ​ശ​ങ്ക​ര​പ്പി​ള്ള കണ്ടു പി​ടി​ച്ച ഒരു പഴയ പാ​ട്ടാ​കു​ന്നു. രാ​മ​ച​രി​ത​ത്തി​ലേ​യും കണ്ണ​ശ്ശ​കൃ​തി​ക​ളി​ലേ​യും വൃ​ത്ത​ങ്ങൾ ഇതിൽ ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. കവി ‘മു​മ്മു​നി​യൂർ അമരിന ശങ്കര’നാ​ണെ​ന്നു

“അവ​നി​യിൽ നന്മ​മി​കും മുമ്മുനിയൂ-​
രമ​രി​ന​ശ​ങ്ക​ര​നാം കൈ​ലാ​സൻ (?)
വി​വി​ധം ഭാ​ഷാ​മി​ശ്രി​ത​മാ​കിന
ബ്ര​ഹ്മാ​ണ്ഡം ദശി​ച്ചു ചമ​ച്ചി​തു.”

എന്ന ഭാ​ഗ​ത്തിൽ നി​ന്നു് അറി​യാം. ഇരു​ന്നൂ​റ്റി ഇരു​പ​ത്തി അഞ്ചു പാ​ട്ടു​കൾ ഇതിൽ അട​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. കവി​ത​യ്ക്കു കണ്ണ​ശ്ശൻ പാ​ട്ടു​ക​ളോ​ടു​ള്ള സാ​ജാ​ത്യം പ്ര​ക​ട​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. പദ്യ​ങ്ങൾ​ക്കു നല്ല ഒഴു​ക്കും ഭം​ഗി​യു​മു​ണ്ടു്. രണ്ടു പാ​ട്ടു​കൾ താഴെ ഉദ്ധ​രി​ക്കു​ന്നു. കവിത കൊ. വ. ഏഴാം ശത​ക​ത്തി​ലു​ണ്ടാ​യ​താ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു.

“ശ്രീ​മ​ദീ​ശ​ന​ഖി​ലാ​ധി​പ​ന​ന്ത​സു​ഖ​ദൻ,
ശ്രീ​മൃ​ഡൻ വി​ഭു​രു​മാ​പ​തി​ര​തീവ ശുഭദൻ
ശ്രീ​മു​കു​ന്ദ​ഹൃ​ദ​യ​സ്ഥ​ല​ഗൃ​ഹ​സ്ഥ​ന​ധി​കൻ,
ശ്രീ​മ​ഹാ​ശി​വ​ന​നു​ത്ത​മ​മ​ഹ​ത്ത്വ​വ​ദാ​ന്യൻ
ശ്രീ​മൃ​ഗാ​ര​വ​ദ​യാ​യു​ത​നു​ദാ​ര​വ​ര​ദൻ,
ശ്രീ​മ​ഹീ​ധ​ര​ധ​നുർ​ദ്ധ​ര​വി​ദ​ഗ്ധ​പു​രു​ഷൻ,
ശ്രീ​മ​തം​ഗ​മു​ഖ​സ​ജ്ജ​ന​ക​ന​ഞ്ജ​ന​ഗ​ളൻ,
ശ്രീ​മ​ദീ​യ​ഹൃ​ദി സം​ഭ​വ​തു ശംഭുരതിനു-​
ഞാ​ന​മീ​ടിന കവീ​ന്ദ്ര തു​ണ​യാക സതതം
നാ​ന്മു​ഖൻ മു​ത​ലെ​റു​മ്പ​ള​വു​ലോ​ക​രു​മെ​ല്ലാം
ഊന​മ​റ്റു ഗു​ര​ഗ​വ​വു​മെ​നി​ക്കു തുണയാ-​
യൂ​ഴി​ത​ന്നിൽ വി​ള​യാ​ടുക മദീ​യ​ശ​ര​ണാ​യ്
ഞാ​നു​വ​ന്നി​നിയ ശ്രീ​പ​ര​ശു​രാ​മ​ച​രി​തം
ഞാ​യ​മോ​ടു​ര​ചെ​യ്യിൻ​റ​ത​തു​കേൾ​ക്കു​മ​വ​രും
തേ​നു​റു​ന്ന​മൊ​ഴി​കൊ​ണ്ടു​ര​ചെ​യ്യിൻ​റ​വർ​ക​ളും
ദി​വ്യ​രാക പല​കാ​ല​വു​മി​രു​ന്നു സുഖമേ.”
പട​പ്പാ​ട്ടു്

കേ​ര​ള​ത്തിൽ പല കാ​ല​ങ്ങ​ളി​ലാ​യി ഒട്ടു​വ​ള​രെ പട​പ്പാ​ട്ടു​കൾ ഉണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. “ഹര്യ​ക്ഷ സമ​രോ​ത്സ​വം” ഈ ഇന​ത്തിൽ​പെ​ട്ട ഒരു പാ​ട്ടാ​ണു്. അതിനു മറ്റം​പാ​ട്ടെ​ന്നു​കൂ​ടി പേരു പറ​ഞ്ഞു​വ​രു​ന്നു. അതിൽ​നി​ന്നു് കേ​ര​ള​ത്തിൽ അക്കാ​ല​ത്തു നട​ന്നി​രു​ന്ന ഓണ​ത്ത​ല്ലി​നേ​പ്പ​റ്റി പലതും നമു​ക്കു ഗ്ര​ഹി​ക്കാം.

ഈ ഗ്ര​ന്ഥം ഇതേ​വ​രെ അച്ച​ടി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. ഒരു പകർ​പ്പു മല​യാ​ളം ക്യു​റേ​റ്റർ ആഫീ​സി​ലും മറ്റൊ​ന്നു കൊ​ട്ടാ​രം ഗ്ര​ന്ഥ​പ്പു​ര​യി​ലും ഇരി​പ്പു​ള്ള​താ​യി അറി​യാം. ഗ്ര​ന്ഥ​കർ​ത്താ​വും ചെ​പ്പു​കാ​ട്ടി​ലെ ഒരു തി​രു​നീ​ല​ക​ണ്ഠൻ ആയി​രു​ന്നു. ചെ​പ്പു​കാ​ട് എന്നു് പറ​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന​തു ചേ​പ്പാ​ടാ​യി​രി​ക്കു​മെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു. പേ​രി​ന്റെ മു​മ്പിൽ തിരു എന്നു കൂ​ട്ടി​ചേർ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​ലും, താൻ മട​പ​തി​മാ​രിൽ ഒരാ​ളാ​ണെ​ന്നു് കവി തന്നേ പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ള​തി​നാ​ലും, അദ്ദേ​ഹം ചേ​പ്പാ​ട്ടു താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന ഒരു നായർ നാ​ടു​വാ​ഴി ആയി​രു​ന്നു എന്നൂ​ഹി​ക്കാം.

“ചമ​ച്ച​തോ ചെ​പ്പു​കാ​ട​മർ​ന്നി​ടും
കേ​ടി​ല്ലാ മട​പ​തി​മാർ പലരുള
രതിൽ ഉണ്ടു തി​രു​നീ​ല​ക​ണ്ഠ​നെ​ന്നൊ​രു
ദേ​ഹ​മു​ണ്ടാ​ക്കി​യി​തു തന്നെ;
കണ്ടി​യൂർ മററം പട​പ്പാ​ട്ടി​തു
പടി​പ്പോ​രും കേൾ​പ്പോർ നാമും വാഴ്ക.”

ചി​ങ്ങ​മാ​സ​ത്തിൽ തി​രു​വോ​ണ​ത്തി​നു കണ്ടി​യൂ​രി​നു സമീ​പ​ത്തു​ള്ള കര​ക്കാർ രണ്ടു ചേ​രി​ക​ളാ​യി പി​രി​ഞ്ഞു നട​ത്താ​റു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന സമ​ര​മാ​ണു് ഇതിലെ പ്ര​തി​പാ​ദ്യ​വി​ഷ​യം. രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാർ​പോ​ലും ഈ സമരം കാ​ണു​ന്ന​തി​നു് എഴു​ന്ന​ള്ളി​യി​രി​ക്ക പതി​വാ​യി​രു​ന്നു.

“നീ​ല​വ​ട്ട​ക്കുട നേരെ പി​ടി​പ്പി​ച്ചു,
നി​ന്ന​ങ്ങ​രു​ളീ സമസ്ത ജന​ത്തൊ​ടും
നി​ന്ന​രു​ളു​ന്നേ​രം മന്നൻ ചി​റ​വാ​യി
നീ​തി​യോ​ടേ മൂ​പ്പു​വാ​ഴു​ന്ന മന്ന​നും
ഒന്നൊ​ഴി​യാ​തി​ളം കൂ​റു​വാ​ഴ്–മന്നരു-​
മൊ​ക്ക​വേ തം​ക​ള​മാ​ത്യ​ജ​ന​ത്തൊ​ടും.”

എഴു​ന്ന​ള്ളി​യി​രു​ന്ന​ത്രേ.

ഈ സമരം കാ​ണ്മാൻ വന്നി​രു​ന്ന​വ​രു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ

“… നത്ത്രാ​ണി​യും ചോനകർ,
നാഗർ മരു​വും മണി​ഗ്രാ​മ​വും ബ്ര​ഹ്മ​രും
തു​ള്ളു​വർ പര​ദേ​ശി സന്യാ​സി​യും ദൂ​ത​ന്മാർ”

എന്നു തു​ട​ങ്ങി പലരും ഉൾ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു.

ഈ കൃ​തി​ക്കു പറ​യ​ത്ത​ക്ക കവിതാ ഗു​ണ​മൊ​ന്നു​മി​ല്ല.

മറ്റ​ത്തി​നു സമീ​പ​മു​ള്ള ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലേ നാ​ട്ടു​കാർ രണ്ടു ചേ​രി​ക​ളാ​യി പി​രി​ഞ്ഞു് മത്സ​രി​ച്ചു നട​ത്തിയ ഒരു ഓണ​ത്ത​ല്ലാ​ണു് ഈ പാ​ട്ടി​ലെ വിഷയം എന്നു് മു​മ്പു് പ്ര​സ്താ​വി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട​ല്ലോ. മിക്ക നാ​ടു​വാ​ഴി​ക​ളും ഓണ​ക്കാ​ല​ത്തു ഈ മാ​തി​രി തല്ലു നട​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. തി​രു​വോ​ണ​മൂ​ണു​ക​ഴി​ഞ്ഞു് ഉടു​ത്തൊ​രു​ങ്ങി ഉത്സാ​ഹ​പൂർ​വ്വം നാ​യ​ന്മാർ തല്ലി​നു പോ​കു​ന്ന​പോ​ക്കു് കാ​ണേ​ണ്ട ഒരു കാ​ഴ്ച​യാ​യി​രു​ന്നു. ഹര്യ​ക്ഷ​സ​മ​ര​ത്തി​ന്റെ സ്ഥാ​ന​ത്തു് ഇന്നു അക്ഷ​സ​മ​ര​മാ​ണു് നട​ക്കു​ന്ന​തു്. പന്തു​ക​ളി​യിൽ​പോ​ലും ഇപ്പോ​ഴ​ത്തെ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാർ അത്ര ഉത്സാ​ഹം പ്ര​ദർ​ശി​പ്പി​ക്കാ​റി​ല്ല. മറ്റ​ത്തു പട​യ്ക്കു് ഉത്ത​ര​ദ​ക്ഷിണ ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലെ രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാ​രും നാ​ടു​വാ​ഴി​ക​ളും പ്ര​ഭു​ക്ക​ളും സന്നി​ഹി​ത​രാ​യി​രു​ന്നു് പട​യാ​ളി​ക​ളെ യഥോ​ചി​തം പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്ക പതി​വാ​യി​രു​ന്നു.

രു​ക്മാം​ഗ​ദ​ച​രി​തം ഗാഥ

ഈ കൃ​തി​യെ എന്റെ മാ​ന്യ​മി​ത്ര​മായ മഹോ​പാ​ദ്ധ്യായ മി. കേ. പി. ശി​വ​ശ​ങ്ക​ര​പി​ള്ള അഭി​ന​വ​ക​ല്പ​ഗ്ര​ന്ഥ​മാ​ല​യിൽ തൊ​ടു​ത്തു് അച്ച​ടി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. കവി​ത​യ്ക്കു നല്ല പഴ​ക്കം​തോ​ന്നു​ന്നു. ചമ്പു​കാ​ല​ത്തു് പ്ര​ചു​ര​മാ​യും എഴു​ത്ത​ച്ഛ​ന്റെ കാ​ല​ശേ​ഷം വി​ര​ള​മാ​യും പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു​വ​ന്ന അനേകം പദ​ങ്ങൾ ഇതിൽ കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടു്. രു​ക്മാം​ഗ​ദ​നെ മയ​ക്കി, അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ വ്ര​ത​ഭം​ഗം ചെ​യ്‍വാ​നാ​യി വി​രി​ഞ്ച​നാൽ നി​യു​ക്ത​യായ മോ​ഹി​നി, ആ രാ​ജർ​ഷി​യു​ടെ മു​മ്പിൽ വരു​ന്ന​തി​നെ കവി ഇങ്ങ​നെ വർ​ണ്ണി​ക്കു​ന്നു.

“അങ്ങ​നെ മേ​വു​ന്ന കാ​ല​ത്തു​മോ​ഹി​നി,
മം​ഗ​ല​മോ​ടു നട​ന്നു​ചെ​ന്നാൾ.
മന്ദ​ര​മാ​യ​ഗി​രി​തൻ മു​ക​ളേ​റി
നന്ദി​ത​മോ​ടു വസി​ച്ചാ​ള​പ്പോൾ
അമ്മാ​ന​വീ​ണ​ക്കു​ഴൽ സം​ഗീ​താ​ദി​കൾ
ചെ​മ്മെ​യോ​രോ​ന്നേ പ്ര​യോ​ഗി​ക്കു​മ്പേ​ാൾ,
മാ​നു​ഷാ​ധീ​ശ​നാ​യു​ള്ള രു​ക്മാം​ഗ​ദൻ
സേ​ന​യോ​ടും​കൂ​ടി നാ​യാ​ട്ടി​ന്നാ​യ്
നീ​ളെ​ന​ട​ക്കു​ന്ന നേ​ര​ത്തു കേൾ​ക്കാ​യി
നാ​ളീ​കാ​ക്ഷി​ത​ന്റെ വി​ദ്യ​ക​ളേ.
ഓരോ​ന്നേ നാ​ദ​ങ്ങൾ കേട്ടുരസിച്ചുനി-​
ന്നാ​രു​പോ​ലെ​ന്നു​ള്ള ശങ്ക​യാ​ലെ
നേരെ നമു​ക്കു​ണ്ടു കാ​ണേ​ണ​മെ​ന്നി​ട്ടു
പാ​ര​മു​ഴ​റി​ച്ചെ​ന്നീ​ടു​ന്നേ​രം
കെ​ാ​കി​ല​വാ​ണി​മാർ മൌ​ലി​യാ​യു​ള്ളോ​രു
മോ​ഹി​നി​ത​ന്നേ​യും കാ​ണാ​യ​പ്പോൾ.
തി​ങ്ങി​യി​രു​ണ്ടു നീ​ണ്ടു​ള്ള കാർ​കൂ​ന്ത​ലും
ഭംഗി തി​ങ്ങീ​ടും കു​റു​നി​ര​യും,
ഇന്ദു​ക​ലാ​വ​ടി​വാ​യു​ള്ള നെ​റ്റി​മേൽ
ചന്ദ​നം​കൊ​ണ്ടു തൊ​ടു​കു​റി​യും,
അം​ഭാ​ജ​ബാ​ണൻ കു​ടി​കൊ​ണ്ടി​രു​പ്പോ​രു
കമ്ര​മാ​യു​ള്ളൊ​രു കണ്ണി​ണ​യും,
കി​ഞ്ചന നോ​ക്കു​മ്പോ​ള​ഞ്ച​ലർ​ബാ​ണ​ങ്ങൾ
നെ​ഞ്ചിൽ തറ​യ്ക്കു​ന്ന ഭാ​വ​ങ്ങ​ളും,
നാ​സി​ക​യും വി​ള​ങ്ങീ​ടും കപോ​ല​വും,
കാ​തി​ണ​യും, മു​ത്തു​ത്തോ​ട​ക​ളും,
സി​ന്ദൂ​ര​വാ​യ്മ​ലർ മന്ദ​ദ​ഹാ​സ​ത്തു​മ്മേൽ
കണ്മി​ന്നും ദന്ത​വും തേൻ​മൊ​ഴി​യും,
ഏറ്റം മനോ​ഹ​ര​മെ​ന്നേ പറ​യാ​വൂ
ഇമ്മു​ഖ​കാ​ന്തി നി​ന​ച്ചു കണ്ടാൽ.
കു​ങ്കു​മ​രേഖ പൂ​ണ്ടു​ള്ള കഴു​ത്ത​തിൽ,
തങ്കു​ന്ന മാ​ല​യും താ​ലി​ക​ളും,
മാർ​ത്താ​ണ്ഡ​മ​ണ്ഡ​ലം കൂ​പ്പു​ന്ന മാ​റ​തിൽ
ചേർ​ത്തു​ള്ള പോർ​മുല പാർ​ത്തു​ക​ണ്ടാൽ
മാ​ന്താ​രിൽ ബാ​ണ​ന്റെ കീർ​ത്തി​ത​കും ചെപ്പു-​
മാർ​ത്തി പെ​ട്ടീ​ടു​മി​തെ​ന്നു ചൊ​ല്ലാം.
പാ​ണി​യിൽ കോ​മ​ള​മായ വള​ക​ളും
ചേ​ണു​റ്റ മോ​തി​രം കൈ​വി​ര​ലിൽ,
പൂ​ഞ്ചേ​ല​യും ഞൊ​റി​ഞ​മ്പി​ലു​ടു​ത്തി​ട്ടു്
കാ​ഞ്ച​ന​കാ​ഞ്ചി​യും മീ​തെ​പ്പൂ​ണ്ടു്,
ഉന്ന​ത​മാ​യു​രു​ണ്ടു​ള്ള തു​ട​ക​ളും,
അന്ന​ന​ട​യും, കടാ​ക്ഷ​ങ്ങ​ളും,
പൊ​ന്നിൻ നി​റ​മാർ​ന്നു മി​ന്നു​ന്ന കാന്തിയു-​
മൊ​ന്നൊ​ന്നേ​യി​ങ്ങ​നെ കണ്ടു കണ്ടു്
കന്ദർ​പ്പ​ബാ​ണ​മാൽ പൂ​ണ്ടു നരാ​ധി​പൻ”

കവി സാ​മാ​ന്യം നല്ല മനോ​ധർ​മ്മ​മു​ള്ള ഒരാ​ളാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്നു്,

“ചാ​ല​വേ​യി​ങ്ങ​നെ നീളെ നട​ക്കു​ന്നു,
ചീല പു​ക്കീ​ടും പണം കണ​ക്കേ
ഇക്ക​ണ്ട​ലോ​ക​വു​മെ​ന്നെ​യും നിന്നെയു-​
മൊ​ക്കെ​യു​ട​യ​നാ​യു​ണ്ടൊ​രു​ത്തൻ.
സൂ​ക്ഷ്മ​മാ​യി​ങ്ങ​നെ നോ​ക്കി​നി​ന്നീ​ടു​ന്നു,
തൂ​ക്കും തു​ലാ​ത്തിൽ നാ​രാ​യം പോലെ”

ഇത്യാ​ദി​യായ ഉപ​മ​ക​ളിൽ​നി​ന്നു കാണാം.

വി​ഷ്ണു​വി​ന്റെ കേ​ശാ​ദി​പാ​ദ​വർ​ണ്ണ​ന​യും ഒരു വിധം നന്നാ​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. അതു വാ​യി​ച്ചു നോ​ക്കി​യാൽ കവി ഭക്താ​ഗ്ര​ണി​യായ പൂ​ന്താ​നം നമ്പൂ​തി​രി​യാ​യി​രി​ക്കു​മോ എന്നൊ​രു പ്ര​ബ​ല​മായ സംശയം ആർ​ക്കും ഉണ്ടാ​കാ​തി​രി​ക്ക​യി​ല്ല.

“അർ​ക്കാ​യു​ത​പ്രഭ കൈ​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​പ്പൊ​രു
പൊൽ​കി​രീ​ട​മെ​ന്നിൽ തോ​ന്നേ​ണ​മേ.
പഞ്ച​മി​ച്ച​ന്ദ്ര​നു​മ​ഞ്ചും തി​രു​നെ​റ്റി
ചഞ്ച​ലം പോ​മ്മാ​റു തോ​ന്നേ​ണ​മേ.
മാ​ര​ന്മ​ണി​വി​ല്ലി​നൊ​ത്ത കു​നു​ചി​ല്ലി
നേരേ മന​ക്കാ​മ്പിൽ തോ​ന്നേ​ണ​മേ.
താമര നാ​ണു​ന്ന കോ​മ​ള​നേ​ത്ര​വും
ആമോ​ദ​മോ​ടെ​ന്നിൽ തോ​ന്നേ​ണ​മേ.
കാ​റ്റി​ല​ങ്ങാ​ടു​ന്ന പൊ​ന്നൂ​യൽ കൈ​തൊ​ഴും
കർ​ണ്ണ​വും കു​ണ്ഡ​ലം തോ​ന്നേ​ണ​മേ.
ദർ​പ്പ​ണം പോലെ വി​ള​ങ്ങും കപോ​ല​വും
ഉൾ​ക്ക​മ​ല​ത്തി​ങ്കൽ തോ​ന്നേ​ണ​മേ.
ശം​ഖു​മ്മ​ണി​കൂ​പ്പി​ക്കൈ​തൊ​ഴും കണ്ഠ​വും
സങ്ക​ടം പോ​മ്മാ​റു​തോ​ന്നേ​ണ​മേ.
എത്ര​യും കൌ​തു​ക​മായ ശ്രീ കൌസ്തുഭ-​
രത്ന​വു​മെ​ന്നു​ള്ളിൽ തോ​ന്നേ​ണ​മേ.
ആലോ​ല​മാർ​ന്നു ശോ​ഭി​ച്ചു​മേ​വും വന-
മാ​ല​യു​മെ​ന്നു​ള്ളിൽ തോ​ന്നേ​ണ​മേ.
ഓളം​ക​ണ​ക്കേ വളർ​ന്നു വി​ള​ങ്ങു​ന്ന
തോ​ളി​ണ​യു​മെ​ന്നിൽ തോ​ന്നേ​ണ​മേ.
ശി​ക്ഷാ​ജ​ഗ​ത്തി​ങ്ക​ലൊ​ക്കെ​വ​രു​ത്തു​ന്ന
തൃ​ക്ക​ര​ങ്ങൾ നാലും തോ​ന്നേ​ണ​മേ.
പത്മം ഗദാ ശംഖു ചക്രമിത്യാദിയു-​
മെ​പ്പൊ​ഴു​മെ​ന്നു​ള്ളിൽ തോ​ന്നേ​ണ​മേ.
താർ​മ​കൾ പു​ല്കും തി​രു​മാർ​വി​ടം​ത​ന്നിൽ
താവും ശ്രീ​വ​ത്സ​വും തോ​ന്നേ​ണ​മേ.
നാ​ഭീ​സ​രോ​ജ​വും നാ​ന്മു​ഖ​ലോ​ക​വും
ശോ​ഭി​ത​മാം​പാ​ദം തോ​ന്നേ​ണ​മേ.
മന്മ​ഥ​ത്തേ​രു​രു​ളൊ​ത്ത ജഘനവു-​
മെ​ന്മ​ന​ക്കാ​മ്പി​ങ്കൽ തോ​ന്നേ​ണ​മേ.
കൈ​ത​മ​ലർ​തൊ​ഴു​തീ​ടും കണ​ങ്ക​ഴൽ
കൈ​ത​വം​കൂ​ടാ​തെ തോ​ന്നേ​ണ​മേ.
പല്ലവമായിപ്പതുത്തുള്ളോരുള്ളംകാ-​
ലല്ലൽ പോ​മ്മാ​റെ​ന്നിൽ തോ​ന്നേ​ണ​മേ.
കേശം തു​ട​ങ്ങി​മ​ല​ര​ടി​യോ​ടിട
കേശവ! കേവലം തോ​ന്നേ​ണ​മേ.”
ഏകാ​ദ​ശി മാ​ഹാ​ത്മ്യം വരി​വ​ണ്ടിൻ​പാ​ട്ടു്

കി​ളി​പ്പാ​ട്ടു വൃ​ത്തം കണ്ടു പി​ടി​ച്ച​തു് എഴു​ത്ത​ച്ഛ​നാ​ണെ​ന്നാ​ണു് പര​ക്കെ​യു​ള്ള വി​ശ്വാ​സം. എന്നാൽ മഹാ​ക​വി​കൾ വൃ​ത്ത​ങ്ങൾ കണ്ടു പി​ടി​ക്കു​ന്ന​തി​നു​വേ​ണ്ടി സാ​ധാ​രണ ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടാ​റി​ല്ല. ഇതി​വൃ​ത്ത​ങ്ങൾ​പോ​ലും അവർ നിർ​മ്മി​ക്ക പതി​വി​ല്ലാ​തി​രി​ക്കേ, ഈ വി​ശ്വാ​സം തീരെ അസം​ഗ​ത​മാ​കു​ന്നു. രാ​മാ​യ​ണാ​ദി കൃ​തി​ക​ളിൽ ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്ന വൃ​ത്ത​ങ്ങൾ എല്ലാം മു​മ്പു തന്നെ നട​പ്പി​ലി​രു​ന്ന​വ​യാ​ണു്. എഴു​ത്ത​ച്ഛ​ന്റെ യശ​സ്സു് കി​ളി​പ്പാ​ട്ടു വൃ​ത്ത​ത്തെ ആശ്ര​യി​ച്ച​ല്ല നി​ല​നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു്. എന്നാൽ ആ വൃ​ത്ത​ങ്ങൾ​ക്കു പ്ര​ചാ​രം നല്കി​യ​തു് എഴു​ത്ത​ച്ഛ​നാ​കു​ന്നു. പര​മാർ​ത്ഥം പറ​യു​ന്ന​താ​യാൽ കി​ളി​പ്പാ​ട്ടു വൃ​ത്തം എന്നൊ​രു വൃ​ത്ത​മേ ഇല്ല. ഹം​സ​പ്പാ​ട്ടി​ലും, വരി​വ​ണ്ടിൻ പാ​ട്ടി​ലും, കു​യിൽ​പാ​ട്ടി​ലും, ഒക്കെ ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന വൃ​ത്തം രാ​മാ​യ​ണാ​ദി കൃ​തി​ക​ളിൽ ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള ഒരു വൃ​ത്തം തന്നെ​യാ​കു​ന്നു. ഒരു കവി കു​യി​ലി​നേ​ക്കൊ​ണ്ടു പാ​ടി​ക്കു​മ്പോൾ മറ്റൊ​രു​വൻ അന്ന​ത്തി​നെ​ക്കൊ​ണ്ടും, മൂ​ന്നാ​മ​തൊ​രു​വൻ കി​ളി​യേ​ക്കൊ​ണ്ടും, വേ​റൊ​രു​ത്തൻ വണ്ടി​നെ​ക്കൊ​ണ്ടും പാ​ടി​ക്കു​ന്നു. എന്ന​ല്ലാ​തെ വൃ​ത്ത​ത്തി​നു ഭേ​ദ​മൊ​ന്നും ഇല്ല. ഏകാ​ദ​ശീ​മാ​ഹാ​ത്മ്യം വരി​വ​ണ്ടിൻ പാ​ട്ടിൽ നാലു പാ​ദ​ങ്ങ​ളു​ള്ള​വ​യിൽ ഒന്നാം​പാ​ദ​ത്തെ വരി​വ​ണ്ടി​നേ​ക്കൊ​ണ്ടും, രണ്ടാം​പാ​ദ​ത്തെ കു​യി​ലി​നേ​ക്കൊ​ണ്ടും, മൂ​ന്നാ​മ​ത്തേ​തി​നേ കി​ളി​യെ​ക്കൊ​ണ്ടും, അവ​സാ​ന​പാ​ദ​ത്തെ അന്ന​ത്തേ​ക്കൊ​ണ്ടു​മാ​ണു് പാ​ടി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​തു്. ഈ കൃതി എഴു​ത്ത​ച്ഛ​നു മു​മ്പോ പി​മ്പോ ഉണ്ടാ​യി​ട്ടു​ള്ള​തെ​ന്നു ഖണ്ടി​ച്ചു പറവാൻ നി​വൃ​ത്തി​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും പ്രാ​ചീ​ന​മാ​ണെ​ന്നു നി​സ്സം​ശ​യം പറയാം. ഈ ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തേ അഭി​ജ്ഞോ​ത്ത​മ​രായ നന്ത്യാ​രു​വീ​ട്ടിൽ മി. കേ. പര​മേ​ശ്വ​രൻ​പി​ള്ള​യു​ടേ​യും, മഹോ​പാ​ദ്ധ്യായ മി. കേ. പി. ശി​വ​ശ​ങ്ക​ര​പ്പി​ള്ള​യു​ടേ​യും പ്ര​സാ​ധ​ക​ത്വ​ത്തിൽ അഭി​ന​വ​ക​ല്പ​മാ​ല​യു​ടെ നാലാം ലക്ക​മാ​യി അച്ച​ടി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. വൃ​ത്ത​ങ്ങൾ ഒന്നു തന്നെ എന്നു​കാ​ണി​പ്പാ​നാ​യി നാലു പാ​ദ​ങ്ങ​ളിൽ നി​ന്നും ഒന്നു രണ്ടു വരി​കൾ​വീ​തം ഉദ്ധ​രി​ക്കു​ന്നു.

“മല്ലി​ക​മ​ലർ​ക്കാ​വിൽ നി​ന്നു മത്സ​മീ​പ​ത്തിൽ
മെ​ല്ല​വേ പറ​ന്നീ​ടും നല്ല​കാർ​വ​രി​വ​ണ്ടേ!
നി​ല്ലു​നീ​യു​ഴ​റാ​തെ വന്നി​രി പറ​കെ​ടോ
വല്ല​ഭ​മോ​ടു തേനും നല്ല നൽ​ക്ക​നി​ക​ളും
ഉല്ലാ​സം കലരും പൂ​മ​ധു​വും താ​മ​സം​ചെ
റ്റി​ല്ലാ​തെ നു​കർ​ന്നാ​ലു​മാ​ന​ന്ദം വരു​മാ​റു
നേരേ നിൻ​ക​ഥ​യി​പ്പോ​ളേ​താ​നും പറയണം.”൧.

ഒന്നാം​പാ​ദം.

“ചന്ദ​ന​ക്കു​ളുർ​ക്കാ​വിൽ മന്ദ​മാ​യ് വരു​ന്നോ​രു
തെ​ന്നൽ കൊ​ണ്ട​നു​ദി​നം കൂ​വു​ന്ന കു​യിൽ​പ്പെ​ണ്ണേ
എന്നു നീ വരു​മെ​ന്നു ഇങ്ങു പാർ​ത്തി​രു​ന്നു ഞാൻ.”൨.

രണ്ടാം​പാ​ദം.

“പൈ​ന്തേ​നിൻ​മൊ​ഴി​യാ​ളെ പൈ​ങ്കി​ളി വരി​ക​നീ
ചന്ത​മാ​യി​രു​ന്നാ​ലും ചി​ന്ത​മ​റ്റോർ​ത്തി​ടാ​തെ;
സന്ത​തം നി​ന്നെ​ക്കാ​ണ്മാൻ ചി​ന്ത​യെ​ന്മ​ന​താ​രിൽ
സന്താ​പം തീർ​ന്നു മമ നി​ന്നെ​ക്ക​ണ്ട​തി​നാ​ലേ.”൩.

മൂ​ന്നാം​പാ​ദം.

“കോ​മ​ള​രൂ​പേ, ഗു​ണ​ശീ​ല​മാ​ലി​കേ ബാലേ
താ​മ​സി​യാ​തെ​യ​രി​ക​ത്തു വാ മനോ​ഹ​രേ!
ഭൂ​മി​യിൽ പാലും വെ​ള്ള​മൊ​ന്നി​ച്ചു നൽ​കീ​ടി​നാൽ
പൊ​ന്മ​യ​രൂ​പി വെ​ള്ളം ഭു​ജി​പ്പാൻ തെ​ളി​ക്കും​പോൽ.”൪.

നാ​ലാം​പാ​ദം.

ഏകാ​ദ​ശി മാ​ഹാ​ത്മ്യം നാ​ലു​വൃ​ത്തം

കവി​യേ​പ്പ​റ്റി​യോ കാ​ല​ത്തേ​പ്പ​റ്റി​യോ ഒന്നും അറി​ഞ്ഞു​കൂ​ടാ.

മു​ക​ളിൽ​പ​റ​ഞ്ഞ കഥ​യേ​ത്ത​ന്നെ നാലു വൃ​ത്ത​മാ​യി മറ്റൊ​രു കവിയോ അതേ കവി​ത​ന്നെ​യോ രചി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. അതി​നേ​യും അഭി​ന​വ​ഗ്ര​ന്ഥ​മാ​ല​യു​ടെ അഞ്ചാം​പു​സ്ത​ക​മാ​യി പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചി​രി​ക്ക​ന്നു. കവി മറ്റൊ​രാ​ളാ​യി​രി​ക്കാ​നാ​ണു് അധി​ക​സാം​ഗ​ത്യം. അക്ഷ​ര​മാ​ലാ​ക്ര​മ​ത്തി​ലാ​ണു് ഈ കൃതി രചി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്.

“കണ്ടാ​ലെ​ത്ര മനോ​ഹ​ര​നാ​യൊ​രു
തണ്ടാർ ബാ​ണ​സ​മാ​നൻ ഭുവനേ,
പണ്ടൊ​രു രാജൻ രു​ക്മാം​ഗ​ദ​നെ
ന്നു​ണ്ടാ​യീ​പോൽ നാ​രാ​യണ ജയ.
കാ​ന്തി​ക​ല​മ്പു​മ​യോ​ധ്യാ​പു​രി​യിൽ
മന്ത്രി​ജ​ന​ത്തോ​ടൊ​ന്നി​ച്ച​വ​നും
സന്തോ​ഷാ​കു​ല​മാ​ന​സ​നാ​യീ
ഹന്ത​വ​സി​ച്ചു നാ​രാ​യ​ണ​ജയ.” ഒന്നാം​വൃ​ത്തം

ഇങ്ങ​നെ ‘ക’യിയൽ തു​ട​ങ്ങി, കാ, കീ എന്നീ മു​റ​യ്ക്കു് ഒടു​വിൽ ‘ക’യിൽ അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു.

അമ്മ​ലർ മാ​നി​നീ തൻമുല ചേർ​ന്നി​ടും
നിർ​മ്മ​ല​രൂ​പ​നാം കേ​ശ​വ​ന്റെ
നന്മ​വ​രും തി​രു​വേ​കാ​ദേ​ശീ​വ്ര​തം
ചെ​മ്മേ തു​ട​ങ്ങി​നാൻ നാ​രാ​യണ.
ആന​ന്ദ​മേ​കീ​ടു​മേ​കാ​ദ​ശീ​ത​ന്നേ
മാ​നി​ച്ചു​മാ​ലോ​ക​രെ​ല്ലാ​വ​രും
താനേ വി​ളി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു തു​ട​ങ്ങി​നാൻ
മാ​ന​വ​വീ​ര​നും നാ​രാ​യണ. രണ്ടാം വൃ​ത്തം

എന്നി​ങ്ങ​നെ രണ്ടാം​വൃ​ത്തം ‘അ’യിൽ​ത്തു​ട​ങ്ങി ‘ആ, ഇ, ഈ’ എന്നീ അക്ഷ​ര​ക്ര​മ​ത്തിൽ ‘അ’യിൽ​ത്ത​ന്നെ അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു. ഇതു് ഗാ​ഥാ​വൃ​ത്തം തന്നെ​യാ​കു​ന്നു.

“അംഭോജ സം​ഭ​വ​നു​മ​മ്പോ​ടു കാ​ല​നു​ടെ
ഗം​ഭീ​ര​മായ വചനം കേട്ട ശേഷമഥ,
ചെ​മ്മേ വി​ലാ​സ​ര​സ​ശൃം​ഗാ​ര​ഭം​ഗി​യൊ​ടു
നിർ​മ്മി​ച്ചു മോ​ഹി​നി​യെ നാ​രാ​യ​ണായ നമഃ”മൂ​ന്നാം​വൃ​ത്തം

മൂ​ന്നാം​വൃ​ത്ത​ത്തി​ലെ അക്ഷ​ര​ക്ര​മം രണ്ടാ​മ​ത്തേ​തി​ലെ​പ്പോ​ലെ​ത്ത​ന്നെ.

“മംഗലം പെ​രു​കീ​ടും മഹീ​പ​തി
തി​ങ്കൾ നേർ​മു​ഖി മോ​ഹി​നി​ത​ന്നു​ടെ
കൊ​ങ്ക​ചേർ​ന്നു വസി​ക്കു​ന്ന വൃശ്ചിക-​
ത്തി​ങ്ക​ളും വന്നു നാ​രാ​യ​ണാ ഹരേ.”
‘മാ​ന​വേ​ന്ദ്ര​നും വൃ​ശ്ചി​ക​മാ​സ​ത്തിൽ
ചേ​ണേ​ലും തി​രു​വേ​കാ​ദ​ശി​ത​ന്നെ
മാ​നി​ച്ച​മ്പോ​ടു നോ​ല്ക്കാ​നൊ​രു​മ്പെ​ട്ടു
മാ​നി​നി​യോ​ടും നാ​രാ​യ​ണാ​ഹ​രേ.’ നാ​ലാം​വൃ​ത്തം

നാ​ലാം​വൃ​ത്തം ഇങ്ങ​നെ മ, മാ, മി എന്നീ ക്ര​മ​ത്തി​ലാ​കു​ന്നു. ഇതു പാ​ന​വൃ​ത്ത​മാ​ണെ​ന്നു പ്ര​ത്യേ​കം പറ​യേ​ണ്ട​തി​ല്ല​ല്ലോ.

കു​ചേ​ല​വൃ​ത്തം വഞ്ചി​പ്പാ​ട്ടു് (നാ​ലു​വൃ​ത്തം)

ഈ നാ​ലു​വൃ​ത്തം വളരെ പ്രാ​ചീ​ന​മാ​കു​ന്നു. എല്ലാം ദ്രാ​വി​ഡ​വൃ​ത്ത​ങ്ങ​ളി​ലാ​ണു് എഴു​ത​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്. കവിത സാ​മാ​ന്യം നന്നാ​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. കു​ചേ​ല​പ​ത്നി​യു​ടെ വി​ലാ​പ​ത്തേ​യും ശ്രീ​ഷ്ണാ​നു​ഗ്ര​ഹ​ത്താൽ കു​ചേ​ല​ഗൃ​ഹ​ത്തി​നു സം​ഭ​വി​ച്ച വലു​തായ മാ​റ്റ​ത്തേ​യും പ്ര​തി​പാ​ദി​ക്കു​ന്ന ഘട്ട​ങ്ങ​ളെ താഴെ ഉദ്ധ​രി​ക്കു​ന്നു.

“എത്ര​നാ​ളു​ണ്ട​ഹോ ശങ്കാ​ദി​നാ ദേവി
യാ​ത്ര​യും ചെ​യ്തു വസി​ച്ചി​ടു​ന്നു
മൂ​ല​ഫ​ല​ങ്ങ​ളെ​ത്ത​ന്നേ ഭുജിച്ചിനി-​
ക്കാ​ലം കള​ക​യ​സാ​ധ്യ​മ​ത്രേ.
കണ്ട​ക​മാർ​ഗ്ഗ​ത്തിൽ കന്ദ​മൂ​ലാർ​ത്ഥ​മാ​യ്
മണ്ടി​ന​ട​പ്പാ​നു​മ​രു​താ​താ​യി
കണ്ട​ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ വീ​ടു​തോ​റും ഭിക്ഷ
തെ​ണ്ടി നട​പ്പാ​നു​മ​വ്വ​ണ്ണ​മേ.
രണ്ട​നാ​ലു​പ​വാ​സം കഴി​ഞ്ഞു​മേ
മി​ണ്ടു​വാൻ​പോ​ലും കു​റ​ഞ്ഞു​ശ​ക്തി
പണ്ട​ത്തെ​പ്പോ​ലെ നമു​ക്കി​ല്ല പാടവം
കണ്ടാ​ല​റി​യാം പറ​യേ​ണ​മോ.”

ഇതു പാ​ന​വൃ​ത്തം തന്നെ.

“അറ്റം​കൂ​ടാ​ത​ര​ത്നം ചു​റ്റും പതി​ച്ചി​ണ​ക്കി
ക്കു​റ്റം​കൂ​ടാ​തെ നടു​മു​റ്റ​ങ്ങ​ളിൽ
അല്പോ​ത​രാ​ഭ​ക​ളാം കല്പ​ക​വൃ​ക്ഷ​ങ്ങ​ളാൽ
കല്പി​ത​യാ​യു​ള്ള​ത​രു ഛാ​യ​ക​ളിൽ
പാ​ലോ​ലും മൊ​ഴി​മാ​രാ​മാ​ലോ​ല​ന​യ​ന​മാർ
ചാലവേ പലർ​കൂ​ടി ച്ചെ​ന്നു ചെ​മ്മേ
കു​ന്ത​ള​മ​ഴി​ഞ്ഞു​ല​ഞ്ഞി​ട്ട​ന്ത​രാ​ന്ത​രാ സുമ-
സന്ത​തി​യ​വി​ട​മെ​ങ്ങും ചി​ന്തി​ച്ചി​ന്തി,
സഞ്ചിതരസഭരചഞ്ചലതരനയ-​
നാ​ഞ്ച​ല​മ​ങ്ങോ​ടി​ങ്ങോ​ടോ​ടി​യോ​ടി,
നെ​ഞ്ച​ക​മ​ലി​യു​ന്ന കൊഞ്ചലോടിണങ്ങുമ-​
പ്പു​ഞ്ചി​രി​പ്പു​തു​മ​ലർ തൂ​കി​ത്തൂ​കി,
കേടറ്റമണിശോഭകൂടിക്കലർന്നതങ്ക-​
ത്താ​ട​ങ്ക​യു​ഗ​ള​ങ്ങ​ളാ​ടി​യാ​ടി,
തി​ങ്ക​ളോ​ട​നു​ദി​ന​മ​ങ്കം തു​ട​രു​മ്മുഖ
പങ്ക​ജ​ത്തി​ങ്കൽ വി​യർ​പ്പേ​റി​യേ​റി,

***


തങ്ങ​ളി​ലി​ട​തി​ങ്ങി​ബ്ഭം​ഗി​യി​ലി​ള​കു​ന്ന
തും​ഗ​മു​ല​കൾ​കാ​ന്തി​പൊ​ങ്ങി​പ്പൊ​ങ്ങി,
കി​ഞ്ചന ശിഥിലകാഞ്ചനകാഞ്ചീബദ്ധ-​
പൂ​ഞ്ചേ​ല​യൊ​രു കൈയിൽ താ​ങ്ങി​ത്താ​ങ്ങി,
മഞ്ജു​ര​ണി​ത​മ​ണി​മ​ഞ്ജീ​ര​ശോ​ഭി​പാദ
കഞ്ജ​ത​ല​ങ്ങ​ളേ​റ്റം വാടി വാടി,
ചന്ത​ത്തി​ലി​ത്ഥം നി​ന്നു പന്തു​ക​ള​ടി​ക്ക​യും,
സന്തോ​ഷ​വാ​രി​ധി​യിൽ നീ​ന്തു​ക​യും,
ഇങ്ങ​നെ പല വി​ധ​മം​ഗ​ല​ലീല കോലു-
മം​ഗ​നാ​ജ​ന​ങ്ങൾ​ക്കു സം​ഖ്യ​യി​ല്ല.”

ഈ വർ​ണ്ണന ചെ​റു​ശേ​രി നമ്പൂ​രി​പ്പാ​ടി​നെ അനു​സ്മ​രി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. വൃ​ത്തം വഞ്ചി​പ്പാ​ട്ടു വൃ​ത്ത​ത്തോ​ടു ഏതാ​ണ്ടു സദൃ​ശ​മാ​ണെ​ന്നു പറ​യേ​ണ്ട​തി​ല്ല​ല്ലോ.

കവി​യേ​പ്പ​റ്റി ഒന്നും അറി​വാൻ തര​മി​ല്ല. അദ്ദേ​ഹം എഴു​ത്ത​ച്ഛ​നു മു​മ്പോ പി​മ്പോ ജീ​വി​ച്ചി​രു​ന്ന​തെ​ന്നു് നിർ​ണ്ണ​യി​ക്കു​ന്ന കാ​ര്യ​വും പ്ര​യാ​സ​മാ​ണു്. കവി​ത​യ്ക്കു നല്ല പഴ​ക്കം ഉണ്ടെ​ന്നു​മാ​ത്രം തൽ​ക്കാ​ലം പറയാം.

ശാ​സ്താം​പാ​ട്ടു്, അം​ബ​രീ​ക്ഷ​ച​രി​തം പന്ത്ര​ണ്ടു​വൃ​ത്തം, ദശാ​വ​താ​രം ഹം​സ​പ്പാ​ട്ടു്, വി​ഷ്ണു​മാ​യാ​ച​രി​തം പാന, കു​ചേ​ല​വൃ​ത്തം​പാ​ട്ടു്, ബാ​ണ​യു​ദ്ധം​പാ​ട്ടു്, യാ​ത്ര​ക​ളി​പ്പാ​ട്ടു്, ഭാ​ര​തം​പാ​ട്ടു്, ഭദ്ര​കാ​ളി​പ്പാ​ട്ടു്, കീ​ച​ക​വ​ധം​പാ​ട്ടു്, ഭസ്മ​യോ​ഗി​മാ​ഹാ​ത്മ്യം​പാ​ട്ടു്, മൂ​കാം​ബി​കാ​മാ​ഹാ​ത്മ്യം, സേ​തു​ബ​ന്ധം, ചി​ത്ര​ഗു​പ്ത​ച​രി​തം, എന്നി​ങ്ങ​നെ അസം​ഖ്യം പാ​ട്ടു​കൾ ഇക്കാ​ല​ത്തും അതി​നോ​ട​ടു​ത്തും, ഉണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഇവയിൽ മിക്ക കൃ​തി​ക​ളും അച്ച​ടി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. സേ​തു​ബ​ന്ധം​മാ​ത്രം എനി​യ്ക്കു കാ​ണ്മാൻ ഭാ​ഗ്യ​മു​ണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നു പറ​യേ​ണ്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

സേ​തു​ബ​ന്ധം​പാ​ട്ടു്

ഈ കൃ​തി​യിൽ​നി​ന്നും ഉള്ളൂർ മി. എസ്. പര​മേ​ശ്വ​ര​യ്യർ ഒരു ഭാ​ഗ​ത്തെ പദ്യ​മ​ഞ്ജ​രി ഏഴാം​ഭാ​ഗ​ത്തിൽ ചേർ​ത്തു​കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടു്. കവി​ത​യ്ക്കു നല്ല പഴ​ക്കം തോ​ന്നി​ക്കു​ന്നു.

ശ്രീ​രാ​മൻ വഴി​യാ​ചി​ച്ചി​ട്ടു മൂ​ന്നു ദിവസം കഴി​ഞ്ഞി​ട്ടും മൌ​ന​ഭാ​വം​പൂ​ണ്ടി​രു​ന്ന വരു​ണ​നോ​ടു് ഭഗ​വാ​നു​ണ്ടായ കോ​പ​ത്തെ കവി ഇങ്ങ​നെ വർ​ണ്ണി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

“എങ്ങു​വെൻ വി​ല്ലു​മ​മ്പും? കൊ​ണ്ടു​വാ വിരവിനോ-​
ടെ​ന്നു​ട​ന​ര​തി​രു​മു​ടി​യും മു​റു​ക്കീ​ട്ടു
മന്നി​ട​മു​ല​യു​മാ​റി​ട്ട ഞാ​ണൊ​ലി​യോ​ടും
മി​ന്നൽ​ചേ​രി​ടി​ക്കി​ടർ​ചേ​രി​ന​മൊ​ഴി​യോ​ടും
പെ​ാ​ങ്ങിന തി​ര​മാ​ല​ചേ​രും വാരിധിനാഥ-​
നെ​ന്നെ​യെ​ള്ളോ​ളം ബഹു​മാ​നി​യാ​ഞ്ഞ​തി​നി​ന്നു
പൊ​ഴി​ഞ്ഞു​ചെ​ങ്ക​ണ​കൾ കൂ​റു​ക്കീ​ട്ട​വൻ​വെ​ള്ളം
പൊ​ലി​മ​ചേ​രും ചളി​യാ​ക്കു​വ​നി​ന്നു​ത​ന്നെ.
പൊ​രി​ഞ്ഞു ചത്തു​നീ​ളെ​ക്കി​ട​ക്കും ജല​ജ​ന്തു
പറ​വ​ജാ​തി​ക​ളെ​ക്കൊ​ണ്ടു​ടൻ പെ​റു​ക്കി​പ്പെൻ.
പൊ​ല്ലാ​ത​മ​രു​ഭൂ​മി​യാ​ക്കു​വ​നി​ന്നു​ത​ന്നേ.
പൊ​ടി​പൊ​ങ്ങിന പെ​രു​മു​റ്റ​മാ​ക്കു​വെൻ പി​ന്നെ
പ്പൊ​ങ്ങി​ന​ക​പി​ക​ളെ​ക്കാൽ​ന​ട​ന​ട​ത്തി​പ്പെൻ”

ഇപ്ര​കാ​രം പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു് അദ്ദേ​ഹം, ‘പക​ഴി​ര​ത്ന​മെ​ടു​ത്ത​ഭി​മ​ന്ത്രി​ച്ചു മെ​ല്ലെ​യെ​ടു​ത്തു​വ​ലി’ച്ച​പ്പോൾ,

“അന​ല​ജ്വാ​ലാ​ജാ​ലം ചൊ​രി​ഞ്ഞു കടലില-​
ങ്ങ​ഴി​ച്ചു തി​ര​മാല; കു​റു​കി ജല​മേ​റ്റം
തി​ള​ച്ചു; ജല ജന്തു മരി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങീ​തു,
മറി​ഞ്ഞു​ക​ടൽ​പ​ന്നി മക​ര​ച്ചി​റാ​ക​ളും
കടൽ​വാ​ര​ണം നാഗം കഴുനാ മനു​ഷ്യ​രും,
കരു​ത്തേ​റി​ന​തി​മി​മു​ത​ലാം മീ​ന​ങ്ങ​ളും,
കടി​യ​മു​ത​ല​ശം​ഖു​ക​ളു​മോ​രോ​ത​രം
കട​ലി​ലു​ള്ള ജന്തു മരി​ച്ചു; ജല​മേ​റ്റം
മറി​ഞ്ഞു തി​ള​ച്ചു​ടൻ കു​ഴ​ഞ്ഞു​കു​റു​കി​യും
കു​ഴ​ഞ്ഞു ചമ​ഞ്ഞി​തു വരു​ണാ​ല​യ​ത്തോ​ളം.”
രാ​സ​ക്രീഡ

ഈ കൃതി വളരെ ചെ​റു​തെ​ങ്കി​ലും അതി​മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. കവി പര​മ​ഭ​ക്ത​നാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്നു് ഇതിലേ ഓരോ വരി​യും വി​ളി​ച്ചു​പ​റ​യു​ന്നു.

“ഉമ്പർ​പു​രാ​നു​മൊ​രു​നാൾ വന​ങ്ങ​ളെ
ക്ക​ണ്ടു​മ​ലർ വി​രി​ഞ്ഞു​ള്ള പൂ​വ​ള്ളി​കൾ
മല്ലിക, നല്ല​കു​റു​മൊ​ഴി, ചേ​മ​ന്തി
മു​ല്ല​കൾ കാ​ന​കൈ​നാ​റി​കൾ, കൈതകൾ
ചെ​മ്പ​കം നല്ലോ​രി​ല​ഞ്ഞി​കൾ മറ്റു​മീ
നന്മ​ലർ നീളെ വി​രി​ഞ്ഞു മണം​പെ​യ്തും,
വൻ​പു​കൾ പൂ​ണ്ടു​മു​ര​ണ്ടു വണ്ടി​ണ്ട​കൾ
സം​ഭ്ര​മ​മാ​ണ്ടു​ക​ളി​ക്കും കളി​ക​ളും,
മോ​ഹ​ന​മായ കുളുർമതിതൂനിലാ-​
വാകെ വി​ത​ച്ചു നി​റ​ത്തി​ലു​ദി​ച്ച​തും,
കണ്ടു മനോ​ഹ​രൻ നന്ദകുമാരനു-​
മന്നു​കു​ഴ​ലെ​ടു​ത്തൊ​ന്നു​വി​ളി​ച്ച​പ്പോൾ”

ഗോ​പ​സു​ന്ദ​രി​മാ​രെ​ല്ലാം,

“തങ്ങ​ടെ​യു​റ്റോ​രു​ട​യോ​ര​റി​യാ​തെ,
പെ​റ്റ​മ്മ​യ​ച്ഛ​ന​വ​രു​മ​റി​യാ​തെ,
ഉറ്റ​വ​രൊ​ട്ടു തട​ഞ്ഞ​തും കേ​ളാ​തെ,
കു​റ്റ​മി​തി​നു​ണ്ടെ​ന്ന​മ്മ​ചൊൽ കേ​ളാ​തെ,
രാ​ത്രി​യിൽ​പേ​ടി​യാ​മെ​ന്ന​ത​റി​യാ​തെ”

വൃ​ന്ദാ​വ​ന​ത്തി​ലെ​ത്തി, ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണ​നു​മാ​യി​ര​മി​ക്കു​ന്നു. ആ ക്രീ​ഡ​ക​ളെ കവി മന​ശ്ച​ക്ഷ​സ്സു​കൊ​ണ്ടു കണ്ടു് ആന​ന്ദി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ തോ​ന്നു​ന്നു.

“എന്തു​പ​റ​വ​തു നന്ദസുതനുമാ-​
സ്സു​ന്ദ​രി​മാ​രു​മാ​യു​ള്ള കളി​ക​ളെ
പേ​ടി​പൂ​ണ്ടോ​ടി​യു​ഴ​ലും മറി​മാ​നിൻ–
പേ​ട​മി​ഴി​യെ​പ്പ​ഴി​ച്ച​മി​ഴി​ക​ളെ–
ത്തേ​ടും​മ​ധു​മൊ​ഴി​മാ​രു​മാ​യ് കാർ​വർ​ണ്ണൻ
പാ​ടി​ക്ക​ളി​ക്കു​ന്ന കോ​പ്പു​കൾ തോ​ന്നു​ന്നു.
ചാ​ലേ​ക​ളി​ക്കു​ന്ന​നേ​രം വളതള–
താ​ലി​കൾ മാലകൾ പൊ​ന്നും​ചി​ല​മ്പു​കൾ
നാ​ല​ഞ്ചു​പൊ​ന്ന​ര​ഞ്ഞാ​ണ​ങ്ങൾ മോ​തി​രം
തങ്ങ​ളിൽ​ത​ട്ടി​യി​ട്ട​ങ്ങു​ള്ളൊ​രൊ​ച്ച​യും,
തി​ത്ത​ത്തൈ​യെ​ന്നൊ​ത്തു കൈത്തളിർത്താളവു-​
മൊ​ത്തു​ക​ലാ​ശ​ങ്ങൾ​ക്കൊ​ത്തു കാൽ​ത്താ​ള​വും,
വി​സ്മ​യം​നീ​ളെ വി​ത​ച്ചു വിതച്ചവ-​
രൊ​ത്തി​ട​കൂ​ടീ​തു പാ​രി​ട​മൊ​ക്ക​വേ.
മത്ത​നാ​മാന പി​ടി​കൾ ചു​ഴ​ല​വേ,
മട്ട​ലർ​ബാ​ണ​നും നല്ലാർ​ചു​ഴ​ല​വേ,
മധ്യേ മു​ഴു​മ​തി​താ​ര​കൾ ചൂഴവേ,
മന്ദം​ക​ളി​ക്കു​ന്ന​പോ​ലെ പരേ​ശ​നും
സു​ന്ദ​രി​മാ​രോ​ടി​ട​യി​ട്ടു കൂ​ടി​നാൻ.
എന്ന​തു​മി​പ്പോൾ ശി​വ​ശിവ! തോ​ന്നു​ന്നു.
വി​സ്മ​യം! വി​സ്മ​യം! കേൾ​പ്പിൻ​മാ​ലോ​ക​രേ.
കാർ​മു​കിൽ മി​ന്ന​ലി​ട​ക​ല​രും​വ​ണ്ണം
പൊ​ന്മ​ണി​മാ​ല​യും നീ​ല​മ​ണി​ക​ളും
തമ്മി​ലി​ട​യി​ടെ മി​ന്നു​ന്ന​പോ​ലെ​യും,
ചെ​മ്മെ​വി​ട​രു​ന്ന ചെ​ങ്ക​മ​ല​ങ്ങ​ളിൽ
വെ​ണ്മ​യിൽ നീ​ല​മ​ലർ​നി​ര​പോ​ലെ​യും,
ഒണ്മ​യാ​യ്‍നി​ല്ക്കും പുരാനുമങ്ങാനായ-​
പ്പെ​ണ്മ​ണി​യൊ​ന്നി​ട​യി​ട്ടും ശി​വ​ശിവ!
മമ്മാ​ക​ളി​ക്കും കളികളോരോതര-​
മെ​ന്മ​ന​താ​രി​ലു​ട​നു​ടൻ​തോ​ന്നു​ന്നു.”

ഇങ്ങ​നെ ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണ​നോ​ടു രമി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്ക​വേ, മങ്ക​മാ​രു​ടെ ഹൃ​ദ​യ​ങ്ങ​ളിൽ അഹ​ങ്കാ​ര​സ്ഫു​ര​ണ​മു​ണ്ടാ​ക​യാൽ,അദ്ദേ​ഹം‘കാനലി’ൽ മറ​ഞ്ഞു​ക​ള​ഞ്ഞു. തത്സ​മ​യം ഗോ​പി​ക​മാ​രിൽ​നി​ന്നു പൊ​ങ്ങിയ വി​ലാ​പം അത്യ​ന്തം കരു​ണ​ര​സ​നിർ​ഭ​ര​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

“കണ്ണ​നേ​യു​ണ്ടോ​തോ​ഴീ! കണ്ടു​നീ കു​യിൽ​പെ​ണ്ണേ?
കണ്ണി​ലേ​തോ​ന്നു​ന്നി​തു കാർ​വർ​ണ്ണൻ പൂ​വ​ലം​ഗം
കണ്ടാ​വൂ! പു​ണർ​ന്നാ​വൂ! പി​ന്നെ​യും മു​കർ​ന്നാ​വൂ”

എന്നി​ങ്ങ​നെ ഓരോ​ത​രം വി​ല​പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് അവർ കാ​ടു​തോ​റും അന്വേ​ഷി​ച്ചു​ന​ട​ന്നു. ഒടു​വിൽ അവർ മന​മ​ഴി​ഞ്ഞു്, ഭഗ​വാ​നെ സ്തു​തി​ച്ച​പ്പോൾ, അദ്ദേ​ഹം വീ​ണ്ടും അവിടെ ആവിർ​ഭ​വി​ച്ചു. അവ​രു​ടെ സന്താ​പ​ങ്ങ​ളെ എല്ലാം അക​റ്റി അവർ​ക്കെ​ല്ലാ​വർ​ക്കും ഭഗവാൻ. “എന്നു​ടെ​യ​രി​കി​ലു മെ​ന്നു​ടെ​യ​രി​കി​ലും” ഉണ്ടെ​ന്നു തോ​ന്നി.

“മട്ട​ലർ ബാ​ണൻ​കോ​ടി​മ​ട്ടോ​ലും വാ​ണി​മാ​രും
ചട്ട​റ്റ​ക​ളി​ക​ളിൽ വട്ട​മി​ട്ട​വർ​കൂ​ടി,
കാർ​വർ​ണ്ണ​ന​വ​രു​ടെ യൊ​ന്നി​ട​യി​ട്ടു​കൂ​ടി,
വാർ​ത​കും കളി​ക​ളിൽ ഗീ​ത​ങ്ങ​ളു​ടൻ​പാ​ടീ,
ശങ്ക​രാ​ഭ​ര​ണ​ത്തിൽ പാ​ദ​ങ്ങ​ളെ​ടു​ത്ത​പ്പോൾ,
ശങ്ക​രാ! ശിവ യെ​ന്നേ​ചൊ​ല്ലീ​ടാ​വ​തു​മു​ള്ളു.
തോ​ടി​യും പാ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടു കളി​ക്കു​മൊ​രു​നേ​രം;
നാ​ട​ക​രീ​തി​ക​ളിൽ നടി​ക്കു​മൊ​രു​നേ​രം;
കൈ​ത്ത​ളിർ താ​ള​മൊ​ത്തു​ന​ട​ക്കു​മൊ​രു​നേ​രം;
കാൽ​ച്ചി​ല​മ്പൊ​ലി​ക​ളിൽ ക്ക​ലാ​ശ​മൊ​രു​നേ​രം;
മു​ത്ത​ണി​മാ​ല​ക​ളും പോർമണികുണ്ഡലങ്ങ-​
ളി​ത്തൊ​ഴിൽ കൂ​ടെ​യാ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടാ​ടു​ന്ന​തു​പോ​ലെ,
പൂ​ഞ്ചാ​യ​ല​ഴി​ഞ്ഞു പൂ​മാ​ല​കൾ​പൊ​ഴി​യ​വേ,
പങ്ക​ജം വെ​ല്ലും മി​ഴി​കൾ മലരവേ,
തഞ്ച​ത്തി​ലു​തി​രും പു​ഞ്ചി​രി​കൾ ചി​ത​റ​വേ,
കഞ്ജ​ത്തെ​വെ​ല്ലും തി​രു​മു​ഖ​ങ്ങൾ തെ​ളി​യ​വേ,
ഭം​ഗി​യി​ലു​ടൻ തി​രു​ക്ക​ര​ങ്ങ​ളി​ള​ക​വേ,
മധു​ര​ത​രം തരി​വ​ള​കൾ കി​ലു​ങ്ങ​വേ,
അണി​മെ​യ്യു​ല​ഞ്ഞു​പോർ​മു​ല​കൾ കു​ലു​ങ്ങ​വേ,
മി​ന്നൽ​പോൽ​മി​ന്നും കൊ​ടി​ന​ടു​വു കു​ല​യ​വേ,
പൊ​ന്മ​ണി​യു​ട​ഞാ​ണു മി​ട​ഞ്ഞു​പൊ​ടി​യ​വേ,
പൊ​ന്നെ​ഴു​ത്തു​ട​യാ​ട​പ്പൊ​ന്നി​റം മി​ന്നീ​ട​വേ,
താ​ഴ്ച​യിൽ ക്ക​ളി​ച്ചു​ടൻ കാൽ​ച്ചു​വ​ടെ​ടു​ക്ക​വേ,
മു​ഗ്ധ​ഭാ​വ​ത്തെ​ക്ക​ണ്ടു സി​ദ്ധ​ന്മാർ വണ​ങ്ങ​വേ,
ഭക്ത​ന്മാ​രി​തു​ക​ണ്ടു നൃ​ത്ത​ങ്ങൾ തു​ട​ങ്ങ​വേ,
വി​സ്മ​യം​പൂ​ണ്ടു വി​ശ്വ​മൊ​ക്കെ​യും സു​ഖി​ക്ക​വേ,
ഈവ​ണ്ണം പല പല കാ​ല​ങ്ങൾ കളി​ച്ചി​തു
കാർ​വർ​ണ്ണൻ താനു ഗോ​പ​സു​ന്ദ​രി​മാ​രും​കൂ​ടെ.”

കവി ഇവിടെ ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണ​നേ കേവലം ഒരു രസി​ക​നാ​യി​ട്ടും ഗോ​പി​മാ​രെ, വെറും സ്ത്രീ​ക​ളാ​യി​ട്ടും അല്ല കാ​ണു​ന്ന​തു്. “ഉപ​നി​ഷ​ത്തു​ക​ളാം ഗോ​പ​സ്ത്രീ​കൾ” എന്നു് അദ്ദേ​ഹം ഒരി​ട​ത്തു രൂപണം ചെ​യ്തി​രി​ക്കു​ന്ന​തു നോ​ക്കുക.

“കണ്ണാ​ടി​ത​ന്നിൽ നി​ഴ​ലെ​ടു​ത്തു മുഖം ജീവ-
നെ​ന്ന​തു ധരി​ക്ക​ണം നോ​ക്കു​ന്ന മുഖം കൃ​ഷ്ണൻ,
കണ്ണാ​ടി​ത​ന്നിൽ​ക​ണ്ട മു​ഖ​ത്തി​ന​ല​ങ്കാ​രം
വേ​ണ​മെ​ന്നാ​കിൽ നോ​ക്കും മു​ഖ​ത്തി​ല​ണി​യി​ട്ടേ ശോ​ഭ​യു​ണ്ടാ​വൂ”

എന്നും അദ്ദേ​ഹം പറ​ഞ്ഞി​രി​ക്ക​ന്നു. ഈ കൃ​തി​ക്കു നാലു പാ​ദ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടു്. അവയിൽ ഒന്നും മൂ​ന്നും നാലും പാ​ദ​ങ്ങൾ.

“അമ്മതന്മടിയിൽവച്ചാലോലിച്ചീടുംനേര-​
‘മമ്മ​മ്മാ’ വി​തു​മ്പി​പ്പു​ഞ്ചി​രി​യും കാ​ണാ​കേ​ണം.
കൊ​ഞ്ചി​ക്കൊ​ണ്ടെ​ടു​ത്ത​മ്മ ചാ​ഞ്ചാ​ടി​ച്ചീ​ടു​ന്നേ​രം
പു​ഞ്ചി​രി​തൂ​കി ക്ക​ളി​ക്കു​ന്ന​തും കാ​ണാ​കേ​ണം.
നാ​ലു​മൂ​ന്ന​ടി​വ​ച്ചു വി​യ​ച്ചു​ന​ട​ന്നീ​ടും
കാ​ല​ത്തെ ബ്ബാ​ല​ഭാ​വ​മോ​ക്ക​വേ കാ​ണാ​കേ​ണം.
അം​ബു​ജ​ക്കു​രു​ന്നു കൈ​ക്കൊ​ണ്ട​യ്യോ മെ​ല്ലെ​മെ​ല്ലെ
അമ്പി​ളി​യ​മ്മാ​വാ വാ​യെ​ന്ന​തും കാ​ണാ​കേ​ണം.”

എന്നി​ങ്ങ​നെ കേകാ വൃ​ത്ത​ത്തി​ലും രണ്ടാം​വൃ​ത്തം കാ​ക​ളി​യി​ലും എഴു​ത​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു.

ഈ കൃതി പൂ​ന്താ​ന​ത്തി​ന്റേ​താ​യി​രി​ക്കു​മോ എന്നു സം​ശ​യി​ക്കു​ന്നു.

പൂ​ന്താ​നം നമ്പൂ​രി

‘പൂ​ന്തേ​നാം പല കാ​വ്യം​ക​ണ്ണ​നു നി​വേ​ദി​ച്ച’ ഒരു പരമ ഭാ​ഗ​വ​ത​നാ​യി​രു​ന്നു പൂ​ന്താ​നം നമ്പൂ​തി​രി. അദ്ദേ​ഹം എഴു​നൂ​റ്റി മു​പ്പ​താ​മാ​ണ്ടി​ട​യ്ക്കു് വള്ളു​വ​നാ​ടു​താ​ലൂ​ക്കിൽ നെ​ന്മേ​നി അം​ശ​ത്തിൽ ജനി​ച്ചു. “തെ​ങ്കൈ​ല​നാ​ഥോ​ദ​യം” മു​ത​ലായ കൃ​തി​ക​ളു​ടെ കർ​ത്താ​വായ ശ്രീ നീ​ല​ക​ണ്ഠ​ക​വി​യാ​യി​രി​ക്കു​മോ? അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ഗുരു.

“ശ്രീ​നീ​ല​ക​ണ്ഠ​പ​ദ​പാം​സു​ല​വ​പ്ര​സാ​ദാൽ
ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണ​ലീ​ല​ക​ളി​വ​ണ്ണ​മൊ​രോ​ന്നു ചോ​ന്നേൻ”

എന്നു് ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണ​കർ​ണ്ണാ​മൃ​ത​ത്തിൽ സ്തു​തി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്ന ശ്രീ നീ​ല​ക​ണ്ഠ​നും എഴു​ത്ത​ച്ഛ​നാൽ ഹരി​നാ​മ​കീർ​ത്ത​ന​ത്തിൽ സം​സ്കൃ​ത​നായ ശ്രീ നീ​ല​ക​ണ്ഠ​ഗു​രു​വും ഒരാൾ​ത​ന്നെ ആയി​രി​ക്കാൻ ഇട​യു​ണ്ടു്. പൂ​ന്താ​ന​വും എഴു​ത്ത​ച്ഛ​നും സമ​കാ​ലി​ക​ന്മാ​രാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്നു​ള്ള​തി​നു സം​ശ​യ​മി​ല്ല.

ഇക്കാ​ല​ത്തു​ത​ന്നേ ഉണ്ടായ ‘മനു​ഷ്യാ​ലയ ചന്ദ്രിക’ എന്ന സം​സ്കൃത ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തി​ലേ.

‘ശ്രീ​മം​ഗ​ലാ​സ്പ​ദ​സ​ദാ​ശ്രയ നീ​ല​ക​ണ്ഠ
പ്രേ​മ​പ്ര​കർ​ഷ​നി​ല​യ​സ്സ​ക​ലാ​ഭി​വ​ന്ദ്യ!’

എന്ന പദ്യ​ത്തിൽ സൂ​ചി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്ന​തു് തി​രു​മം​ഗ​ല​ത്തു നീ​ല​ക​ണ്ഠൻ മൂ​സ്സ​താ​ണെ​ന്നു് പ്ര​സ്തു​ത​ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തി​ന്റെ ഒരു വ്യാ​ഖ്യാ​താ​വു പറ​യു​ന്നു. തി​രു​മം​ഗ​ലം തൃ​പ്ര​ങ്ങോ​ട്ടു​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​നു സമീപം സ്ഥി​തി​ചെ​യ്യു​ന്നു​വ​ത്രേ. ഇദ്ദേ​ഹം പൂ​ന്താ​ന​ത്തി​ന്റെ ഗു​രു​വാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്കാൻ അധികം സാം​ഗ​ത്യ​മു​ണ്ടു്.

‘ശ്രീ​മൻ മു​കു​ന്ദ ജയ വാ​മ​പു​രാ​ധി​നാ​ഥാ!’ എന്നു് ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണ കർ​ണ്ണാ​മൃ​ത​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന വാ​മ​പു​രാ​ധി​നാ​ഥൻ പു​ന​ത്തി​ന്റെ ഗൃ​ഹ​ത്തി​ന​ടു​ത്തു​ള്ള ‘എട​ത്തു​പു​റം’ ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​ലേ വി​ഷ്ണു​മൂർ​ത്തി​യാ​ണു്. ഈ മൂർ​ത്തി​യാ​യി​രു​ന്നു പൂ​ന്താ​ന​ത്തി​ന്റെ ഇഷ്ട​ദേ​വത.

പൂ​ന്താ​ന​ത്തേ​പ്പ​റ്റി ഒട്ടു​വ​ള​രെ ഐതി​ഹ്യ​ങ്ങൾ കേ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടു്. അദ്ദേ​ഹം സന്താ​ന​ഗോ​പാ​ലം പാന നിർ​മ്മി​ച്ച​ശേ​ഷം, അതിനെ നാ​രാ​യണ ഭട്ട​തി​രി​യേ​ക്കാ​ണി​ച്ചു​വ​ത്രേ. എന്നാൽ ഭാ​ഷാ​ക​വി​ത​യിൽ എന്തു നോ​ക്കാ​നി​രി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നു് അദ്ദേ​ഹം പു​ച്ഛി​ച്ചു​ക​ള​ക​യാൽ, ഭക്താ​ഗ്ര​ണി​യായ നമ്പൂ​രി തീ​വ്ര​മായ ദുഃ​ഖ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി തി​രി​ച്ചു​പോ​യി. അന്നു​രാ​ത്രി ഭട്ട​തി​രി ഉറ​ങ്ങി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​മ്പോൾ ആരോ ഒരാൾ തട്ടി​യു​ണർ​ത്തീ​ട്ടു്, ആ ഭക്തൻ നി​ദ്രാ​ഭം​ഗ​ദുഃ​ഖം അനു​ഭ​വി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കേ “നീ സു​ഖ​മാ​യി ഉറ​ങ്ങു​ന്നോ? ഭട്ട​തി​രി​യു​ടെ വി​ഭ​ക്തി​യേ​ക്കാൾ പൂ​ന്താ​ന​ത്തി​ന്റെ ഭക്തി​യ്ക്കു മാ​റ്റു​കൂ​ടും. വേ​ഗം​ചെ​ന്നു് അയാളെ സമാ​ധാ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തൂ” എന്നു പറ​ഞ്ഞ​താ​യി അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു തോ​ന്നി. ഭട്ട​തി​രി ഉടൻ​ത​ന്നെ എഴു​ന്നേ​റ്റു് പൂ​ന്താ​ന​ത്തി​ന്റെ അടു​ത്തു​ചെ​ന്നു്, പാന വാ​ങ്ങി വാ​യി​ച്ചു​നോ​ക്കി പ്ര​ശം​സി​ക്ക​യാൽ, നമ്പൂ​തി​രി​ക്കു വലിയ സമാ​ധാ​ന​മാ​യി.

നമ്പൂ​രി സന്താ​ന​ഗോ​പാ​ലം എഴു​തി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്ക​വേ, വൈ​കു​ണ്ഠ​ത്തെ എങ്ങ​നെ വർ​ണ്ണി​ക്കേ​ണ്ടു എന്ന​റി​യാ​തെ വി​ഷ​മി​ച്ച​രി​ക്കു​മ്പോൾ നി​ദ്രാ​ധീ​ന​നാ​യി ഭവി​ക്ക​യും മഹാ​വി​ഷ്ണു സ്വ​പ്ന​ത്തിൽ വൈ​കു​ണ്ഠം കാ​ണി​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്ക​യും ചെ​യ്ത​താ​യി വേ​റൊ​രു ഐതി​ഹ്യ​വും ഉണ്ടു്. സന്താ​ന​ഗോ​പാ​ല​ത്തി​ലെ വൈ​കു​ണ്ഠ​വർ​ണ്ണന വളരെ നന്നാ​യി​ട്ടു​ണ്ടു​താ​നും.

വേ​റൊ​രു കഥ​യു​ള്ള​തു് കു​റേ​ക്കൂ​ടി രസാ​വ​ഹ​മാ​ണു്. ഒരി​ക്കൽ ഈ നമ്പൂ​രി ഗു​രു​വാ​യൂർ ക്ഷേ​ത്ര​ത്തിൽ​വ​ച്ചു്, ‘പത്മ​നാ​ഭോ മര​പ്ര​ഭുഃ’ എന്നു​ള്ള സ്തോ​ത്ര​ത്തെ തെ​റ്റി ഉച്ച​രി​ച്ച​തു കേ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന ഒരു വി​ദ്വാൻ ‘വി​ഡ്ഢി! മര​പ്ര​ഭു​വ​ല്ല; അമ​ര​പ്ര​ഭു​വാ​ണു്’ എന്നു ആക്ഷേ​പി​ച്ച​പ്പോൾ, ‘പി​ന്നെ മര​പ്ര​ഭു​വാ​രാ​ണു്? മര​പ്ര​ഭു​വും ഞാൻ​ത​ന്നെ’ എന്നൊ​രു അശ​രീ​രി കോ​വി​ലി​നു​ള്ളിൽ നി​ന്നു​ണ്ടാ​യി​പോൽ. അതു​കേ​ട്ടു് ആ വി​ദ്വാൻ വല്ലാ​തെ ലജ്ജി​ച്ചു​പോ​യ​ത്രേ.

അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ഭക്തി​പാ​ര​വ​ശ്യ​ത്തേ​യും തജ്ജ​ന്യ​മായ നിർ​ഭ​യ​ത്വ​ത്തേ​യും ഉദാ​ഹ​രി​ക്കു​ന്ന അസം​ഖ്യം ഐതി​ഹ്യ​ങ്ങൾ ഉണ്ടു്. ഒരി​ക്കൽ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നെ കോ​ഴി​ക്കോ​ട്ടു​സാ​മൂ​തി​രി​പ്പാ​ടു കോ​വി​ല​ക​ത്തേ​ക്കു ക്ഷ​ണി​ച്ച​ത​നു​സ​രി​ച്ചു്, അവി​ടെ​ച്ചെ​ന്നു് ഏതാ​നും ദിവസം താ​മ​സി​ച്ചു. അതി​നി​ട​യ്ക്കു് സാ​മൂ​തി​രി​പ്പാ​ടു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മാ​ഹാ​ത്മ്യ​ത്തെ പൂർ​ണ്ണ​മാ​യി ഗ്ര​ഹി​ച്ചു്, ഒട്ടു​വ​ള​രെ ധനം ദാ​നം​ചെ​യ്തു. നമ്പൂ​രി ആ പണവും കൊ​ണ്ട് ഏകാ​കി​യാ​യി ഗു​രു​വാ​യൂ​രേ​ക്കു തി​രി​ച്ചു. മാ​പ്പി​ള​മാ​രു​ടെ കേ​ന്ദ്ര​മായ കു​ണ്ടു​കെ​ട്ടി​അ​ങ്ങാ​ടി​യിൽ എത്തി​യ​പ്പോൾ, ഏതാ​നും രാ​ക്ഷ​സോ​പ​മ​ന്മാ​രായ പരി​ഷ​ക​ളു​ടെ കൈയിൽ അക​പ്പെ​ട്ടു​വ​ത്രേ. കൈയിൽ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന പണ​ക്കി​ഴി താ​ഴെ​വെ​ച്ചി​ട്ടു എവിടെ എങ്കി​ലും ഓടി​പ്പൊ​യ്ക്കൊ​ള്ളാൻ മാ​പ്പി​ള​മാർ പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ അദ്ദേ​ഹം പണ​ത്തെ താ​ഴ​ത്തു​വെ​ച്ചി​ട്ടു്, “വേ​ണ​മെ​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ ഈ പണം നി​ങ്ങൾ എടു​ത്തു​കൊ​ള്ളുക. ഞാൻ ഒരി​ക്ക​ലും നി​ങ്ങ​ളെ​പ്പേ​ടി​ച്ചു ഓടി​പ്പോ​കു​ന്ന​ത​ല്ല. ദൈ​വ​ത്തെ അല്ലാ​തെ മറ്റാ​രെ​യും ഞാൻ ഭയ​പ്പെ​ടാ​റി​ല്ല” എന്നു ശാ​ന്ത​മായ സ്വ​ര​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞു. ആ മൂ​ഷ്ക​ര​ന്മാർ ഇതു കേ​ട്ടു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നെ നി​ഗ്ര​ഹി​ക്കാൻ ഒരു​ങ്ങി. അപ്പോൾ ആ ഭക്ത​ശി​രോ​മ​ണി, നി​ലം​പ​തി​ച്ചു്

“യാ ത്വരാ ദ്രൌ​പ​ദീ​ത്രാ​ണേ, യാ ത്വരാ ഗജ​ര​ക്ഷ​ണേ;
മയ്യാർ​ത്തേ കരു​ണാ​മൂർ​ത്തേ! സാ ത്വരാ ക്വ ഗതാ ഹരേ!”

എന്ന ഒരു ശ്ലോ​കം നിർ​മ്മി​ച്ചു് ഭക്ത​ദാ​സ​നായ ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണ​നെ ധ്യാ​നി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു തല​പൊ​ക്കി നോ​ക്കി​യ​പ്പോൾ, പന്തം കൊ​ളു​ത്തി​പ്പി​ടി​ച്ച അനേകം സൈ​നി​ക​ന്മാ​രാൽ അനു​ഗ​ത​നായ ഒരു സൈ​ന്യാ​ധി​പൻ താൻ നിൽ​ക്കു​ന്ന സ്ഥ​ല​ത്തേ​യ്ക്കു വരു​ന്ന​തു കണ്ടു്, ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണ​ന്റെ കാ​രു​ണ്യാ​തി​ശ​യ​ത്തെ സം​സ്മ​രി​ച്ചു്, അശ്രു​ക്കൾ തൂകി. മാ​പ്പി​ള​മാ​രു​ടെ നി​ഴൽ​പോ​ലും കാ​ണാ​നി​ല്ലാ​താ​യി. കരു​ണാ​ക​ര​മേ​നോൻ എന്ന സേ​നാ​പ​തി നമ്പൂ​രി​യെ തി​രി​ച്ചു കോ​വി​ല​ക​ത്താ​ക്കു​ക​യും മാ​പ്പി​ള​മാ​രെ തേ​ടി​പ്പി​ടി​ച്ചു വേ​ണ്ട​വി​ധം ശി​ക്ഷി​ക്കു​ക​യും​ചെ​യ്തു.

കൂ​ട​ല്ലൂർ​മ​ന​യ്ക്കൽ​വെ​ച്ചു​ണ്ടായ ഒരു സഹ​സ്ര​നാ​മ​കാ​ല​ത്തു ആ മന​യ്ക്ക​ലേ വി​ദ്വാ​നായ മൂ​സ്സു് ഓത്തി​ല്ലാ​ത്ത പൂ​ന്താ​ന​ത്തേ​യും ക്ഷ​ണി​ച്ചു​വ​രു​ത്തി കാൽ​ക​ഴു​കി​ച്ചൂ​ട്ടു നട​ത്തി​യ​തി​നെ​പ്പ​റ്റി മറ്റു നമ്പൂ​രി​മാർ​ക്കു ഈർ​ഷ്യ​തോ​ന്നി. ബു​ദ്ധി​മാ​നായ നമ്പൂ​രി അവരെ ഒരു പാഠം പഠി​പ്പി​ക്കാ​നാ​യി അന്നു​ച്ച​യ്ക്കു് ഒരു ഭാ​ഗ​വ​തം വായന നട​ത്തി. വാ​യ​ന​ക്കാ​രൻ പൂ​ന്താ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു എന്നു പറ​യേ​ണ്ട​തി​ല്ല​ല്ലൊ. ഭഗ​വാ​ന്റെ അന​ന്ത​ക​ല്യാ​ണ​ഗു​ണ​ഗ​ണ​ങ്ങ​ളെ​പ്പ​റ്റി ചി​ന്തി​ച്ചു ചി​ന്തി​ച്ചു്, ഭക്തി​സാ​ഗ​ര​ത്തിൽ നി​മ​ഗ്ന​നായ നമ്പൂ​രി​യു​ടെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ​നി​ന്നു് അമൃ​ത​ഝ​രി​പോ​ലെ പ്ര​വ​ഹി​ച്ച വചഃ​പ്ര​സ​രം ശ്രോ​താ​ക്ക​ളെ പര​മാ​ന​ന്ദ​ത്തിൽ ലയി​പ്പി​ച്ചു. വായന തീർ​ന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി ആഢ്യൻ​ന​മ്പൂ​രി​മാ​രു​ടെ അസൂ​യ​യും ദൂ​രെ​ത്തെ​റി​ച്ചു​പോ​യി.

വേ​റൊ​രി​ക്കൽ ഏതാ​നും​പേ​രോ​ടു​കൂ​ടി നമ്മു​ടെ നമ്പൂ​രി​യും മറ്റു ചി​ല​രും തൃ​പ്ര​ക്കു​ന്ന​ത്തു് ഉത്സ​വ​ത്തി​നു പോ​യി​രു​ന്ന​ത്രേ. മി​ഥു​ന​മാ​സം​മു​തൽ​ക്കു് ആറു മാ​സം​വ​രെ ആ ക്ഷേ​ത്ര​ത്തിൽ ആർ​ക്കും പോകാൻ സാ​ധി​ക്ക​യി​ല്ല. കു​ന്നിൻ​പു​റ​ത്തു സ്ഥി​തി​ചെ​യ്യു​ന്ന ആ ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​ലേ​ക്കു​ള്ള വഴി ദുർ​ഗ്ഗ​മ​വും ‘ഝി​ല്ലി​ഝം​കാ​ര​നാ​ദ​മ​ണ്ഡി​ത​സിം​ഹ​വ്യാ​ഘ്ര​ശ​ല്യാ​ദി​മൃ​ഗ​ഗ​ണ​നി​ഷേ​വി​ത​വും’ ആയ ഒരു വന​ത്തിൽ കൂടെ ആയി​രു​ന്നു. നമ്പൂ​രി​യും കൂ​ട്ട​രും ഉത്സ​വം കഴി​ഞ്ഞു​വീ​ട്ടി​ലേ​ക്കു തി​രി​ച്ച​പ്പോൾ രാ​ത്രി അധികം ഇരു​ട്ടി. ഏതാ​നും വഴി നട​ന്നു​പോ​ന്ന ശേഷം ആണു് നമ്പൂ​രി തന്റെ ഭാ​ഗ​വ​ത​ത്തെ​പ്പ​റ്റി ഓർ​ത്ത​തു്. അതിനെ പി​രി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന​കാ​ര്യം നമ്പൂ​രി​ക്കു വി​ഷ​മ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഇനി എന്താ​ണു് ചെയ്ക! നമ്പൂ​രി തി​രി​ച്ചു പോവാൻ തന്നെ തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്തി. കൂ​ട്ടു​കാർ വളരെ തട​സ്സം​പ​റ​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി. “എനി​ക്കു് ഒരാ​പ​ത്തും സം​ഭ​വി​ക്ക​യി​ല്ല. അഥവാ മരി​ച്ചു​പോ​യാൽ​ത​ന്നെ, ഭാ​ഗ​വ​ത​വാ​യന മു​ട​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​ക്കാൾ ഭേ​ദ​മ​ല്ലേ?” എന്നു പറ​ഞ്ഞു അദ്ദേ​ഹം ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​ലേ​ക്കു നട​ന്നു. അവിടെ എത്തി​യ​പ്പോൾ അർ​ദ്ധ​രാ​ത്രി കഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. വാതിൽ അല്പം തു​റ​ന്നു​കി​ട​ന്നു. നമ്പൂ​രി അക​ത്തു​ക​ട​ന്ന​പ്പോൾ കണ്ട​കാ​ഴ്ച ‘അത്ഭു​ത​മ​ത്ഭു​ത​മ​ത്ഭു​ത​മേ’ എന്നു പറ​യേ​ണ്ടു. ‘മന്മ​ഥ​കോ​ടി​സു​ഷമ’ കല​രു​ന്ന ഒരു യു​വാ​വു് സൌ​ന്ദ​ര്യ​ക്ക​ടൽ കട​ഞ്ഞെ​ടു​ത്ത​തോ എന്നു് ആരും ശങ്കി​ച്ചു​പോ​കു​ന്ന ഒരു യു​വ​തീ​ര​ത്ന​ത്തി​നെ ഭാ​ഗ​വ​തം വാ​യി​ച്ചു കേൾ​പ്പി​ച്ചു കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. നമ്പൂ​രി സാ​ല​ഭ​ഞ്ജി​ക​പോ​ലെ നി​ന്നു പോയി. അവർ വായന നിർ​ത്തി​യ​പ്പോൾ, നമ്പൂ​രി മു​മ്പോ​ട്ടു​ചെ​ന്നു താ​ണു​വ​ണ​ങ്ങി​ക്കൊ​ണ്ടു ‘അടി​യ​ന്റെ ഭാ​ഗ​വ​തം തരണെ’ എന്നു പ്രാർ​ത്ഥി​ച്ചു. ‘നി​ന്റെ ഭാ​ഗ​വ​ത​ഗ്ര​ന്ഥം വട​ക്കു​ന്നാ​ഥ​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​ന്റെ തൃ​പ്പ​ടി​യിൽ ഇരി​പ്പു​ണ്ടു്. നി​ന​ക്കു മംഗളം ഭവി​ക്ക​ട്ടെ’ എന്നു അനു​ഗ്ര​ഹി​ച്ചി​ട്ടു് ലോ​ക​പി​താ​ക്ക​ളായ പാർ​വ​തീ​പ​ര​മേ​ശ്വ​ര​ന്മാർ അന്തർ​ദ്ധാ​നം​ചെ​യ്തു. പൂ​ന്താ​നം നമ്പൂ​രി തന്റെ ഭാ​ഗ്യ​പ​രി​പാ​ക​ത്തെ ഓർ​ത്തു് ആന​ന്ദ​തു​ന്ദി​ല​നാ​യി സ്വ​ഗൃ​ഹ​ത്തി​ലേ​ക്കു തി​രി​ച്ചു. ആ വന​പ്ര​ദേ​ശം സർ​വർ​ത്തു​ര​മ​ണീ​യ​മാ​യി തോ​ന്നി. മാർ​ഗ്ഗം തെ​ളി​ഞ്ഞു​കി​ട​ന്നു. ഇതു​പോ​ലെ വേ​റെ​യും പല ഐതി​ഹ്യ​ങ്ങൾ കേ​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള​തി​നെ വി​സ്ത​ര​ഭ​യ​ത്താൽ ഇവിടെ ചേർ​ക്കു​ന്നി​ല്ല.

പൂ​ന്താ​ന​ത്തി​ന്റെ കൃ​തി​കൾ ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണാ​കർ​ണ്ണാ​മൃ​തം ജ്ഞാ​ന​പ്പാന, സന്താ​ന​ഗോ​പാ​ലം പാന, ഘന​സം​ഘ​സ്തോ​ത്രം, പാർ​ത്ഥ​സാ​ര​ഥി​സ്ത​വം, ആന​ന്ദ​നൃ​ത്തം ഇവ​യാ​കു​ന്നു.

ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണ​കർ​ണ്ണാ​മൃ​തം

ഈ കൃതി കൃ​ഷ്ണാ​വ​താ​ര​ക​ഥ​യെ സ്തോ​ത്ര​രൂ​പേണ വർ​ണ്ണി​ക്കു​ന്നു. അക്ലി​ഷ്ട​ര​ച​നാ​സൌ​കു​മാ​ര്യം​കൊ​ണ്ടും ഭക്തി​ര​സ​പ്ര​ചു​രി​മ​കൊ​ണ്ടും ഈ കവിത അത്യു​ത്ത​മ​മാ​കു​ന്നു. ഒന്നു രണ്ടു പദ്യ​ങ്ങൾ ഉദ്ധ​രി​ക്കു​ന്നു.

“ചാ​ഞ്ചേ​റീ​ടു​ന്ന പിച്ചക്കളികവിണുകിടന്നോമനക്കൈയുയർത്തി-​
ട്ട​ഞ്ചും​വെ​വ്വേ​റെ​തൃ​ക്കൈ​വി​ര​ലു​കൾ​മ​ല​രെ​ത്തൊ​ട്ടു​കി​ട്ടാ​ഞ്ഞു​മ​പ്പോൾ,
കു​ഞ്ചി​പ്പൂ​മൈ​മ​റി​ഞ്ഞ​മ്മ​ല​രു​മ​ള​വി​ലും പു​ഞ്ചി​രി​ത്തേ​ഞ്ചൊ​രി​ഞ്ഞും
കു​ഞ്ചി​ക്കൈ​ര​ണ്ടു​മാ​യ്ക്കാ​ട്ടി​ന​ഭു​വ​ന​പ​തേ​നി​ന്നെ​ഞാൻ​കൈ​തൊ​ഴു​ന്നേൻ
മാ​ന​ത്ത​മ്മാ​മ​നെ​ക്ക​ണ്ട​മൃ​തു​പൊ​ഴി​യു​മ​ക്ക​ണ്ണ​നു​ണ്ണി​ക്കു​ചി​ത്തേ
മാ​ന​ത്തെ​ക്കൈ​വ​ളർ​പ്പാ​ന​മൃ​ത​കി​ര​ണ​നും മെ​ല്ലെ​മേ​ലി​ന്നി​റ​ങ്ങീ;
മാ​നി​ച്ച​മ്മ​യ്ക്കു​കാ​ട്ടി പ്ര​മ​ദ​പ​ര​വ​ശാൽ രണ്ടു​കൈ​കൊ​ണ്ടു​മ​ന്ദം
മാ​ന​ത്തേ​ക്ക​ണ്ട​യ​ച്ചീ​ടിന തൊ​ഴി​ലൊ​രു​നാ​ളാ​സ്ഥ​യാ​കാ​ണ്മ​നോ​ഞാൻ.
കു​ഞ്ചി​ക്കാ​ലും കര​ത്താർ​കു​ളുർ​മ​ണി​മു​ഖ​വും കണ്ണി​ലെ​ക്ക​ണ്ണെ​ഴു​ത്തും
കി​ഞ്ചിൽ​പ്പോ​ന്ന​ങ്കു​രി​ക്കും ദശ​ന​മു​കു​ള​വും കൃഷ്ണ! ചെ​ഞ്ചോ​രി​വാ​യും;
പഞ്ച​ത്വം​വ​ന്ന​ടു​ക്കു​മ്പൊ​ഴു​തു​മ​തി​മ​റ​ന്ന​ങ്ങു വീണിടുമപ്പോ-​
ളെ​ഞ്ചി​ത്തേ​പോ​ന്നു​ദി​ച്ചീ​ടുക തവ​തി​രു​മെ​യ്ക്കു​ള്ള​കോ​പ്പും​മു​രാ​രേ!
പച്ച​ക്ക​ല്ലൊ​ത്ത പൂ​മൈ​നി​റ​വു​മ​ണി​ക​ഴൽ പല്ല​വം​മെ​ല്ലെ​മെ​ല്ലേ
വെ​ച്ചീ​ടു​മ്പോൾ വി​യ​ച്ചീ​ടി​ന​മ​ധു​രി​മ​യും പി​ച്ച​യും​വി​ശ്വ​മൂർ​ത്തേ!
മച്ചി​ത്തേ​പോ​ന്നു​ദി​ച്ചീ​ട​ണ​മ​തി​നു​വി​ശേ​ഷി​ച്ചു വി​ജ്ഞാ​പ​യേ​ഹം
സച്ചിൽ​ക​ല്ലോ​ല​മേ​നീ കൃ​പ​ത​രിക സദാ കൃഷ്ണ കാ​രു​ണ്യ​സി​ന്ധോ!
ഉണ്ണി​ക്കാ​ലും തള​ക്കോ​പ്പു​ക​ളു​മ​ര​യി​ലെ​പ്പൊ​ന്ന​ര​ഞ്ഞാൺ കിഴിഞ്ഞി-​
ട്ടു​ണ്ണി​ക്കൈ​കൊ​ണ്ടൊ​രു​ണ്ണി​പ്പ​ല​ക​യു​ട​നെ​ടു​ത്തൊ​ട്ടു​വീ​ണും​ന​ട​ന്നും;
ഉണ്ണ​ക്കൃ​ഷ്ണൻ​വ​രു​മ്പോൾ​തി​രു​വ​യർ​നി​റ​യേ​പ്പാ​ലു​മു​ണ്ടാ​പ്ര​സാ​ദം
കണ്ണിൽ​ക്കാ​ണാ​യ്‍വ​രേ​ണം​ര​ഹ​സി​മ​മ​കി​നാ​വെ​ങ്കി​ലും പങ്ക​ജാ​ക്ഷ!”

ജ്ഞാ​ന​പ്പാന

പൂ​ന്താ​ന​ത്തി​ന്റെ ശിശു കി​ട​ന്നി​രു​ന്ന പര്യ​ങ്ക​ത്തി​ന്മീ​തെ, അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പത്നി അറി​യാ​തെ തന്റെ പുടക ഇട്ടും​വെ​ച്ചു് അടു​ക്ക​ള​ജോ​ലി​ക്കു പോ​ക​യാൽ, അതു ശ്വാ​സ​മ്മു​ട്ടി മരി​ച്ചു​പോ​യ​ത്രേ. തന്മൂ​ല​മു​ണ്ടായ ദുഃ​ഖ​നി​വൃ​ത്തി​ക്കാ​യി രചി​ച്ച കൃ​തി​യാ​ണു് “ജ്ഞാ​ന​പ്പാന.”

“മാ​ളി​ക​മു​ക​ളേ​റി​യ​മ​ന്ന​ന്റെ
തോ​ളിൽ​മാ​റാ​പ്പു​കേ​റ്റു​ന്ന​തും​ഭ​വാൻ
കണ്ടു​ക​ണ്ട​ങ്ങി​രി​ക്കും ജന​ത്തി​നെ
ക്ക​ണ്ടി​ല്ലെ​ന്നു​വ​രു​ത്തു​ന്ന​തും​ഭ​വാൻ
എണ്ണി​എ​ണ്ണി​ക്കു​റ​യു​ന്നി​താ​യു​സ്സും
മണ്ടി​മ​ണ്ടി​ക്ക​രേ​റു​ന്നു​മോ​ഹ​വും”

ഇത്യാ​ദി പ്ര​സി​ദ്ധ​മായ ഉപ​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം ജ്ഞാ​ന​പ്പാ​ന​യി​ലു​ള്ള​വ​യാ​ണു്.

പാർ​ത്ഥ​സാ​ര​ഥി​സ്ത​വം

ഇതു് പൂ​ന്താ​ന​ത്തി​ന്റെ ഒരു ഖണ്ഡ​കൃ​തി​യാ​കു​ന്നു. ഒന്നു രണ്ടു ശ്ലോ​ക​ങ്ങൾ ഉദ്ധ​രി​ച്ചു​കൊ​ള്ള​ട്ടെ.

“കെ​ട്ടി​വാർ​കു​ഴൽ വക​ഞ്ഞു​പി​ന്നി​ല​ള​കേ​ഷു​പീ​ലി​കൾ തൊടുത്തുപൂ-​
മ്പ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു​വ​ടി​വോ​ടു​ടു​ത്തു​ര​സി ഹാ​ര​മി​ട്ടു​വ​ന​മാ​ല​യും;
പൊ​ട്ട​ണി​ഞ്ഞു​നി​ടി​ല​ത്ത​ട​ത്തി​ല​ടൽ​പാർ​ത്തു പാർ​ത്ഥ​ര​ഥ​മേ​ത്യ ച-
മ്മ​ട്ടി​മു​ഷ്ടി​യിൽ​മു​റു​ക്കി​നി​ന്ന​രു​ളു​മി​ഷ്ട​ദൈ​വ​ത​മു​പാ​സ്മ​ഹേ.
ചെ​റ്റ​ഴി​ഞ്ഞ ചി​കു​രോൽ​ക​രാം ചെ​റി​യ​താ​ര​കേ​ശ​ക​ല​തോ​റ്റ തൂ-
നെ​റ്റി​പാ​ടു ചി​ത​റും വി​യർ​പ്പി​ലൊ​ളി​വു​റ്റു​പാ​റിന ഘനാ​ള​കാം;
ഏറ്റുവാനഭിമുഖീകൃതപ്രതിനവപ്രതോദനിലയാമൊരൻ-​
പു​റ്റു കാമപി കൃപാം കി​രീ​ടി​ര​ഥ​ര​ത്ന​ദീ​പ​ക​ലി​കാം ഭജേ.”
ആന​ന്ദ​നൃ​ത്തം
“ആമ്പാ​ടി​ത​ന്നി​ലൊ​രു​ണ്ണി​യു​ണ്ട​ങ്ങ​നെ
ഉണ്ണി​ക്കൊ​രു​ണ്ണി​ക്കു​ഴ​ലു​മു​ണ്ട​ങ്ങ​നെ”

ഇത്യാ​ദി പ്ര​സി​ദ്ധ​മായ കീർ​ത്ത​ന​മാ​ണു് ആന​ന്ദ​നൃ​ത്തം!

സന്താ​ന​ഗോ​പാ​ലം പാന

ഇതു സാ​മാ​ന്യം ഒരു നല്ല കൃ​തി​യാ​ണു്. ഈ കൃ​തി​യ്ക്കു നാലു പാ​ദ​ങ്ങൾ ഉണ്ടു്. ഇതി​ന്റെ പ്രാ​രം​ഭ​ത്തി​ലും കവി തന്റെ ഗു​രു​വായ ശ്രീ നീ​ല​ക​ണ്ഠ​നെ സ്തു​തി​ച്ചു​കാ​ണു​ന്നു. ഒന്നാം​പാ​ദ​ത്തിൽ, ഒരു ബ്രാ​ഹ്മ​ണൻ, തന്റെ പത്നി പ്ര​സ​വി​ച്ച ഒമ്പ​തു​കു​ട്ടി​ക​ളും മരി​ച്ചു​പോ​യ​തു നി​മി​ത്തം ദുഃ​ഖി​ത​നാ​യി​ട്ടു് ദ്വാ​ര​ക​യിൽ​ചെ​ന്നു് ഭഗ​വാ​നെ,

“ദു​ഷ്ട​രായ മഹീ​പാ​ല​ന്മാ​രു​ടെ
ദു​ഷ്ട​ത​കൊ​ണ്ടി​വ​ണ്ണ​മോ​രോ​ത​രം
നി​ഷ്ഠൂ​ര​മായ ബാ​ല​മ​ര​ണ​ങ്ങൾ
കഷ്ട​മാ​യി​ട്ട​നു​ഭ​വി​ച്ചീ​ടു​ന്നു.
ശി​ഷ്ട​പാ​ല​നെ​ന്ന​മ്പോ​ടു​ഭാ​വി​ച്ചു,
കൃ​ഷ്ണ​നെ​ന്തി​നി​രു​ന്നു​ഞെ​ളി​യു​ന്നു?
പതി​നാ​റു​സ​ഹ​സ്രം മട​വാർ​ക്കു
വി​ടു​വേ​ല​ക്കു നന്നി​വ​നെ​ത്ര​യും”

എന്നി​ങ്ങ​നെ അധി​ക്ഷേ​പി​ച്ചി​ട്ടും അദ്ദേ​ഹം ഒന്നും മി​ണ്ടാ​തി​രു​ന്ന​തി​നാൽ അതു കേ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന ദു​ഷ്ട​ദാ​വാ​ന​ല​നായ അർ​ജ്ജു​നൻ,

“ദൃ​ഷ്ടി​വാൾ​മു​ന​യൊ​ന്നു​ക​ല​ങ്ങ​വേ
പു​ഷ്ട​രോ​ഷ​മ​വി​ട​ന്നെ​ഴു​നേ​റ്റു
ഗാ​ണ്ഡീ​വ​ത്തെ​യെ​ടു​ത്തു വി​ര​വോ​ടെ
ചണ്ഡ​വേ​ഗം ചെ​റു​ഞാ​ണൊ​ലി​യി​ട്ടു”

കൊ​ണ്ടു് അവിടെ കൂ​ടി​യി​രു​ന്ന ജന​ങ്ങ​ളോ​ടു്,

“നാടു രക്ഷി​പ്പാ​ന​ല്ല​യോ ഭൂതലേ
നാ​ടു​വാ​ഴി​ക​ളാ​യി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു?
നാ​ട്ടി​ലു​ള്ള പ്ര​ജ​ക​ളെ രക്ഷി​പ്പാൻ
ശക്തി​പോ​രാ​യി​തെ​ന്നു വരി​കി​ലും
വി​പ്ര​ജാ​തി​യെ രക്ഷി​ക്ക​യെ​ന്ന​തു
ക്ഷ​ത്രി​യർ​ക്കു കു​ല​ധർ​മ്മ​മാ​യ​തു്
ഒന്നി​നും​മ​തി പോ​രാ​തെ​യു​ള്ള​വർ
പെ​ണ്ണു​ങ്ങൾ​ക്കു സമ​രെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞാ​ലും.
എന്നി​രി​ക്കെ​യീ യാദവന്മാരിലൊ-​
രെ​ണ്ണ​മി​ല്ല നി​രൂ​പി​ച്ചു​കാ​ണു​മ്പോൾ
എന്ന​വ​രി​ലൊ​രു​ത്ത​നും തോന്നുന്നി-​
ല്ലി​ന്നീ​വൃ​ത്താ​ന്തം കഷ്ട​മെ​ന്നു​ള്ള​തും
ഭം​ഗി​ക്കോ​പ്പും ചമ​യ​വും വെ​ണ്മ​യും
നന്നു​ന​ന്നു​ട​നെ​ന്നേ പറ​യാ​വൂ.”

എന്നു് സഗർവം പറ​ഞ്ഞു്, അടു​ത്ത പ്ര​സ​വ​ത്തി​ലു​ണ്ടാ​കു​ന്ന കു​ട്ടി​യേ താൻ രക്ഷി​ച്ചു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​താ​ണെ​ന്നു ശപഥം ചെ​യ്യു​ന്ന​തും ആ വാ​ക്കു കേട്ട ബ്രാ​ഹ്മ​ണൻ,

“എന്തു ഭോഷ! പറ​യു​ന്ന​തി​ങ്ങ​നെ
കു​ല​യാ​ന​ത്ത​ല​വ​നി​രി​ക്ക​വെ
കു​ഴി​യാ​ന​മ​ദി​ക്ക കണ​ക്കി​നേ”

എന്നു പു​ച്ഛി​ച്ച​പ്പോൾ അദ്ദേ​ഹം കു​റേ​യൊ​ക്കെ ആത്മ​പ്ര​ശംസ ചെ​യ്ത​ശേ​ഷം,

“പ്രേ​ത​നാ​ഥ​നെ​ത്ത​ന്നെ​യും വെന്നുഞാ-​
നാ​യു​ധ​ത്താ​ണെ കാ​ത്തു​ത​രു​ന്നു​ണ്ടു്.
ഇത്ഥ​മി​ന്നു പറഞ്ഞതുചെയ്യാകി-​
ലത്ര​യ​ല്ല മഹീ​സു​രാ കേ​ട്ടാ​ലും.
ശക്തി​യേ​റു​ന്ന ഗാ​ണ്ഡി​വ​ത്തോ​ടു വീ-
ണഗ്നി​ത​ന്നിൽ മരി​ക്കു​ന്ന​തു​ണ്ടു​ഞാൻ”

എന്നു വീ​ണ്ടും വാ​ഗ്ദാ​നം ചെ​യ്യു​ന്ന​തും അട​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

രണ്ടാം​പാ​ദം വി​പ്ര​പ​ത്നി ഈറ്റി​ല്ലം പ്രാ​പി​ക്കു​ന്ന​തി​നോ​ടു​കൂ​ടി ആരം​ഭി​ക്കു​ന്നു. പ്ര​സ​വം അടു​ത്ത​പ്പോൾ അവ​ളു​ടെ ദുഃഖം അതിരു കവി​ഞ്ഞു.

“മധ്യേ മധ്യേ യെഴുന്നേറ്റിരിക്കയം-​
മൊ​ച്ച​യി​ല്ലാ​ഞ്ഞു മാ​റ​ത്തു​താ​ഡി​ച്ചും
കത്തി​ക്കാ​ളു​ന്ന കാ​ട്ടു​തീ​യിൽ​വീ​ണു
ബദ്ധ​പ്പെ​ട്ടൊ​രു​മാൻ​പൈ​ത​ലെ​ന്ന​പോൽ”

‘വാ​ട്ടം​ചേ​രു​ന്ന തന്റെ പ്രി​യ​പ​ത്നി​യേ’ ആ ബ്രാ​ഹ്മ​ണൻ അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ ശപ​ഥ​ത്തെ അനു​സ്മ​രി​പ്പി​ച്ചു സമാ​ധാ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തു​വാൻ നോ​ക്കി. എന്നാൽ ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണ​നോ ബല​ഭ​ദ്ര​നോ പ്ര​ദ്യു​മ്‍നാ​ദി​ക​ളോ അർ​ജ്ജു​ന​നെ സഹാ​യി​ക്കാൻ ഒരു​മ്പെ​ട്ടു കാ​ണാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടു് അവൾ​ക്കു ധൈ​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യി​ല്ല.

“ആഴി​വർ​ണ്ണൻ തി​രു​മ​ന​ക്കാ​മ്പി​ങ്കൽ
വൈ​ഷ​മ്യം ചെ​റു​തു​ണ്ടെ​ന്നു നിർ​ണ്ണ​യം
ഭക്ത​വ​ത്സ​ല​ന​ല്ലാ​യ്കി​ലെ​ന്നു​മേ
യി​ത്തൊ​ഴി​ല്ക്കു​ശ്ര​മി​ക്കു​മോ ഭർ​ത്താ​വേ”

എന്നു അവൾ സസ​ന്ദേ​ഹം പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ,

“പര​മാർ​ത്ഥം നി​രൂ​പി​ക്കാൻ കൃ​ഷ്ണ​നും
ജി​ഷ്ണു​വു​മൊ​രു​ഭേ​ദ​മി​ല്ലേ​തു​മേ”

എന്നു പറ​ഞ്ഞു ബ്രാ​ഹ്മ​ണൻ അവളെ സമാ​ശ്വ​സി​പ്പി​ച്ചു. എങ്കി​ലും അദ്ദേ​ഹം നേർ​ച്ച​കൾ പലതും ചെ​യ്യാ​തി​രു​ന്നി​ല്ല. വി​പ്ര​പ​ത്നി​ക്കു പ്ര​സ​വ​വേ​ദന തു​ട​ങ്ങി​യ​പ്പോൾ അർ​ജ്ജു​നൻ,

“ഗാ​ണ്ഡീ​വം വി​ല്ലു​മാ​ശു​കു​ല​യേ​റ്റീ
പ്പാ​വ​ക​ഭ​ഗ​വാൻ കൊടുത്തീടിനോ-​
രാ​വ​നാ​ഴി​ക​യും മു​റു​ക്കീ​ടി​നാൻ;
സ്വർ​ണ്ണ​പു​ഷ്പ​ങ്ങ​ളാം ചില ബാ​ണ​ങ്ങ
ളോർ​ണ്ണോ​ജാ​ക്ഷ​നെ ധ്യാ​നി​ച്ചെ​ടു​ത്തു​ടൻ
ബാ​ണ​മെ​യ്തു വലം​വെ​ച്ചു ഭൂ​മി​യിൽ
താ​ണു​കൂ​പ്പി​ത്തൊ​ഴു​തു​വി​ശേ​ഷി​ച്ചും
ബാണം മൂ​ന്നു​മെ​ടു​ത്തു​തൊ​ടു​ത്തെ​യ്തു
ദ്രോ​ണാ​ചാ​ര്യ​നേ​യും കരു​തീ​ടി​നാൻ”

എന്നി​ട്ടു് ഒരു ബാ​ണ​കൂ​ടം നിർ​മ്മി​ച്ചു ഈറ്റി​ല്ല​ത്തെ രക്ഷി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി,

“മന്ദി​ര​ത്തിൻ​പു​റ​ത്തൊ​രു​ഭാ​ഗ​ത്തു
സി​ന്ധു​രേ​ന്ദ്ര​നെ​പ്പോ​ലെ നി​ന്നീ​ടി​നാൻ”

എന്നാൽ ഇത്ത​വണ പ്ര​സ​വി​ച്ച ശി​ശു​വി​ന്റെ ശരീ​രം​പോ​ലും ബ്രാ​ഹ്മ​ണ​നു കി​ട്ടി​യി​ല്ല. അതു​കൊ​ണ്ടു ദുഃ​ഖി​ത​നായ അഗ്നി​ഹോ​ത്രി ‘അഗ്നി​പോ​ലെ ജ്വ​ലി​ച്ചോ​രു കാ​ന്തി​പൂ​ണ്ടു്’

“തീ​യ്യിൽ ചെ​ല്ലു നിൻ ഗാ​ണ്ഡീ​വ​വും നീയും
ദു​ര്യ​ശ​സ്സി​നു പാ​ത്രൻ നീ​യർ​ജ്ജു​നാ
ആന​പോ​ലെ മദി​ച്ചു​പ​റ​ഞ്ഞു​നീ
നാ​ണം​കെ​ട്ട​തു നേ​രെ​ന്നു കല്പി​ച്ച”

താൻ ഒരു ഭോ​ഷൻ​ത​ന്നെ​യാ​ണെ​ന്നും മറ്റും പരു​ഷ​മാ​യി ഒട്ടു​വ​ള​രെ അധി​ക്ഷേ​പി​ച്ചു. അതു കേ​ട്ടു വർ​ദ്ധി​ത​പൌ​രു​ഷ​നായ അർ​ജ്ജു​നൻ നേരെ അന്ത​ക​പു​രി​യി​ലേ​ക്കു പു​റ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി രണ്ടാം​പാ​ദം അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു. അന്ത​ക​പു​രി​യിൽ ചെ​ന്ന​ന്വേ​ഷി​ച്ച​തിൽ,

“എന്റെ കി​ങ്ക​ര​ന്മാ​രു​മീ​ബാ​ല​നെ
ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​ന്നീ​ല​നിർ​ണ്ണ​യം നിർ​ണ്ണ​യം
ശങ്ക​യു​ണ്ടു മന​സ്സി​ലെ​ന്നാ​കി​ലോ
ശങ്കി​ക്കേ​ണ്ട നര​ക​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ​യും”

നോ​ക്കുക എന്നു് പി​തൃ​പ​തി ചൊ​ന്ന​ത​നു​സ​രി​ച്ചു് അർ​ജ്ജു​നൻ എല്ലാ​യി​ട​ത്തും നോ​ക്കി; എന്നാൽ ഒരി​ട​ത്തും വി​പ്ര​ബാ​ല​നെ​ക്ക​ണ്ടി​ല്ല. അതു​കൊ​ണ്ടു് അദ്ദേ​ഹം അവി​ടെ​നി​ന്നു് സ്വർ​ഗ്ഗ​ത്തി​ലും പാ​താ​ള​ത്തി​ലും ഒക്കെ​ച്ചെ​ന്നു അന്വേ​ഷ​ണം നട​ത്തി. ശ്ര​മ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം വന്ധ്യ​മാ​യി പരി​ണ​മി​ക്ക​യാൽ ഇനി തീ​യിൽ​ചാ​ടി മരി​ക്ക​യേ നിർ​വാ​ഹ​മു​ള്ളു എന്നു​റ​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് അഗ്നി​കു​ണ്ഡം നിർ​മ്മി​ച്ചു.

‘അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ വി​ശേ​ഷ​ത്തെ വൈ​കാ​തെ അച്ഛ​നോ​ട​റി​യി​ക്കേ​ണ​മെ​ന്നി​ട്ടു സ്വർ​ഗ്ഗ​ലോ​ക​ത്തേ​ക്കെ​ന്ന കണ​ക്കി​നെ’ അഗ്നി​ജ്വാ​ല​കൾ നിർ​ഗ്ഗ​മി​ച്ചു.

“ബ്രഹ്മജ്ഞാനമുദിക്കുന്നനേരത്ത-​
ക്കർ​മ്മ​വാ​സ​ന​നീ​ങ്ങും കണ​ക്കി​നേ
അം​ബ​ര​ത്തോ​ടൊ​രു​മി​ച്ചു കത്തു​മ്പോൾ
ധൂ​മ​മൊ​ക്ക​യും നീ​ങ്ങി​ക്ര​മ​ത്താ​ലേ”

അഗ്നി​യിൽ ചാ​ടാ​നൊ​രു​മ്പെ​ട്ട അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ അപ്പോ​ഴ​ത്തെ ഭാവം കവി ഹൃ​ദ​യം​ഗ​മ​മാ​യി വർ​ണ്ണി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

“അഴ​കോ​ടൊ​രു പൊ​യ്ക​യിൽ​ചെ​ന്നു​ടൻ
മു​ഴു​കി​പ്പ​രി​ശു​ദ്ധി വരു​ത്തി​നാൻ.
വി​ല​സീ​ടു​ന്ന പാ​ണി​ത​ല​ങ്ങ​ളിൽ
തു​ള​സീ​ദ​ളം​കൊ​ണ്ടു നി​റ​ച്ചു​തേ
കു​ല​വി​ല്ലും ചുമലിലെടുത്തുനി-​
ർമ്മ​ല​മാ​യൊ​രു മാ​റ്റു​മു​ടു​ത്തു​ടൻ,
കിഴിഞ്ഞീടിനവാർകുഴൽതന്നില-​
ങ്ങൊ​ഴു​കീ​ടു​ന്ന വാ​രി​ക​ണ​ങ്ങ​ളും,
ഹർ​ഷാ​ശ്രു വഴി​ഞ്ഞു നി​റ​ഞ്ഞൊ​രു
വരി​നീ​ണ്ട​വി​ലോ​ച​ന​ഭം​ഗി​യും,
കൃ​ഷ്ണ​നാ​മം ജപിക്കുന്നനേരത്ത-​
ങ്ങൊ​ട്ടൊ​ട്ടു​കാ​ണും ദന്ത​ദ്യു​തി​ക​ളും”

കവി പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ള്ള​തു​പോ​ലെ ‘അതി​മോ​ഹ​ന​മെ​ന്നേ പറ​യാ​വൂ’ അല്പ​നേ​രം അദ്ദേ​ഹം ധ്യാ​ന​ത്തിൽ മു​ഴു​കി നി​ന്നു. തത്സ​മ​യം,

“ഇക്കാ​ണാ​കിയ വി​ശ്വ​മ​ശേ​ഷ​വും
ഉൾ​ക്ക​ര​ളി​ലു​ദി​ച്ചൊ​രു തത്വ​വും
അക്ഷീ​ണ​മായ ഭാസ്ക്കരബിംബവു-​
മഗ്രേ കാ​ണു​ന്നോ​ര​ഗ്നി​ഭ​ഗ​വാ​നും,
മൂർ​ത്തി മൂ​ന്നി​ന്നു​മൂ​ന്നായ വേ​ദ​വും,
സത്യ​വാ​സി​യാം ശ്രീ ഗു​രു​നാ​ഥ​നും,
താ​നു​മേ​തു​മേ ഭേ​ദ​മി​ല്ലെ​ന്നൊ​രു”

ജ്ഞാ​നം ധന​ഞ്ജ​യ​ന്റെ ഉള്ളിൽ ഉറ​ച്ചു.

‘അന്നേ​രം ജഗ​ദാ​ശ്ര​യ​നാം മുകിൽ വർ​ണ്ണൻ,’ ‘വാ​ജി​മേ​ധ​മ​ഹാ​മ​ഖ​ശാ​ല​യിൽ’ നി​ന്നു് ഞെ​ട്ടി​യെ​ഴു​ന്നേ​റ്റു്, ‘കണ്ണീർ നി​റ​ഞ്ഞു​ട​നി​ട​നെ​ഞ്ഞു വി​റ​ച്ചു’ കൊ​ണ്ടു് ആ സ്ഥ​ല​ത്തേ​യ്ക്കു എഴു​ന്ന​രു​ളി​യി​ട്ടു് അർ​ജ്ജു​ന​നെ ഈ സാ​ഹ​സ​കർ​മ്മ​ത്തിൽ​നി​ന്നു് വി​ര​മി​പ്പി​ച്ചു. അന​ന്ത​രം അദ്ദേ​ഹം വി​പ്ര​ബാ​ല​ന്മാ​രെ വീ​ണ്ടു​കൊ​ണ്ടു​വ​രാ​നാ​യി വൈ​കു​ണ്ഠ​ത്തി​ലേ​ക്കു പു​റ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​നോ​ടു​കൂ​ടി മൂ​ന്നാം​പാ​ദ​വും അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു.

അവർ അത്ഭു​ത​ക​ര​മായ പലേ കാ​ഴ്ച​കൾ കണ്ടു കണ്ടു്, ഒടു​വിൽ വൈ​കു​ണ്ഠ​ത്തി​ലെ​ത്തി.

“അന്നേ​ര​ത്തൊ​രു നൂ​റു​നൂ​റാ​യി​രം
പൂർ​ണ്ണ​ച​ന്ദ്ര​ന്മാർ വന്നു​ദി​ക്കും​പോ​ലെ,
ദൂ​ര​ത്താ​മ്മാ​റു കാ​ണാ​യി​ത​ന്നു​ടെ
കാ​ര​ണ​മാ​യൊ​രാ​ന​ന്ദ​തേ​ജ​സ്സും

***


വി​ശ്വ​സാ​ക്ഷി​യാ​യ് സത്യ​മാ​യ് നി​ത്യ​മാ​യ്
സച്ചി​ദാ​ന​ന്ദ​മായ പര​ബ്ര​ഹ്മം
കണ്ടു​ക​ണ്ട​ങ്ങി​രി​ക്ക​വേ കൃ​ഷ്ണ​ന്മാർ
കണ്ടു​വൈ​കു​ണ്ഠ​ലോ​ക​മ​തിൽ തന്നേ
പത്തു​നൂ​റു സഹസ്ര കി​ര​ണ​ന്മാർ
ബദ്ധ​മോ​ദ​മു​ദി​ക്കും കണ​ക്കി​നേ,
നി​ര​ക്ക​വേ വി​ള​ങ്ങീ​ടും താഴിക-​
ക്കു​ട​ങ്ങ​ള​തി ദൂ​ര​ത്തു കാ​ണാ​യി.” (ഇത്യാ​ദി)

ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണൻ വി​പ്ര​ബാ​ല​ന്മാ​രെ വീ​ണ്ടു​കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു് കൊ​ടു​ത്തു് അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ സത്യ​ത്തെ നി​റ​വേ​റ്റി​യ​തു വരെ​യാ​ണു് കഥ.

കി​രാ​തം ഹം​സ​പ്പാ​ട്ടു്

അച്ച​ടി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്ന കവിത സാ​മാ​ന്യം നന്നു്. ഗ്ര​ന്ഥ​കർ​ത്താ​വാ​രെ​ന്നു നി​ശ്ച​യ​മി​ല്ല.

പ്ര​ഹ്ളാ​ദ​ച​രി​തം ഹം​സ​പ്പാ​ട്ടു്

ഈ കൃതി വക്ഷ്യ​മാ​ണ​മായ വി​ഷ്ണു​ഗീ​ത​ഹം​സ​പ്പാ​ട്ടി​ന്റെ ഒരു ഭാ​ഗ​മാ​കു​ന്നു. തൽ​കർ​ത്താ​വു് ചേ​ന്ന​മം​ഗ​ല​ത്തു​കാ​ര​നാ​യി​രി​ക്കാ​മെ​ന്നു്,

‘നര​നി​ക​ര​ന​ര​ക​ഹ​ര​ന​ര​വ​വ​ര​ശാ​യി​യാം
നാ​ര​സിം​ഹാ​ത്മാ ജയ​ന്താ​ല​യേ​ശ്വ​ര​നെ’

പ്ര​ഹ്ളാ​ദ​ച​രി​താ​രം​ഭ​ത്തി​ലും, വി​ഷ്ണു​ഗീ​താ​രം​ഭ​ത്തി​ലും പ്ര​ശം​സി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തിൽ നി​ന്നൂ​ഹി​ക്കാം. അതി​നും​പു​റ​മെ കവി, ശ്രീ​കു​ബേ​ര​നെ​ന്ന പാ​ലി​യ​ത്ത​ച്ഛ​ന്റെ ഒരു ആശ്രി​ത​നാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്നു്,

‘ശ്രീ​കു​ബേ​രാ​ഖ്യ​നാം പാ​ലി​യാ​ധീ​ശ​നെ’ വാ​ഴ്ത്തീ​ട്ടു​ള്ള​തിൽ നി​ന്നു ഗ്ര​ഹി​ക്കാ​വു​ന്ന​താ​ണു്. പത്താം ശത​ക​ത്തിൽ ചേ​ന്ന​മം​ഗ​ല​ത്തു​കാ​ര​നായ ഒരു രാ​മ​പാ​ണി​വാ​ദൻ ജീ​വി​ച്ചി​രു​ന്നു​വെ​ന്നും അദ്ദേ​ഹം ചേ​ന്ന​മം​ഗ​ല​ത്തെ വി​ഷ്ണു​മൂർ​ത്തി​യേ​പ്പ​റ്റി ഒരു സ്തോ​ത്ര​വും രാ​ഘ​വീ​യം എന്നൊ​രു കാ​വ്യ​വും രചി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്നും പ്ര​ഹ്ളാ​ദ​ച​രി​തം അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കൃ​തി​യാ​യി​രി​ക്കു​മോ എന്നും തൽ​പ്ര​സാ​ധ​ക​നായ ഉള്ളൂർ മി. എസ്. പര​മേ​ശ്വ​ര​യ്യർ ശങ്കി​ക്കു​ന്നു.

രാ​ഘ​വീ​യ​കർ​ത്താ​വു് ആരെ​ന്നു നമു​ക്കു അറി​വാൻ യാ​തൊ​രു പ്ര​യാ​സ​വു​മി​ല്ല. ആ കാ​വ്യ​ത്തിൽ, ‘ശ്രീ​നാ​രാ​യ​ണ​ഭ​ട്ട​പാ​ദ​ഗു​രു​പാ​ദാ​നാം പ്ര​സാ​ദോ​ദ​യാൽ’ എന്നു പ്ര​സ്താ​വി​ച്ചു കാ​ണു​ന്ന​തു കൊ​ണ്ടു് കവി ഒരു നാ​രാ​യ​ണ​ഭ​ട്ട​തി​രി​യു​ടെ ശി​ഷ്യ​നാ​ണെ​ന്നു തീർ​ച്ച​യാ​ണ​ല്ലൊ. ഈ കവി​ത​ന്നേ അം​ബ​ര​ന​ദീ​ശ​വി​ഷ്ണു​സ്തോ​ത്രം എന്നൊ​രു ശത​ക​വും സീ​താ​രാ​ഘ​വാ​ദി​നാ​ട​ക​ങ്ങ​ളും രചി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. അവ​യി​ലും നാ​രാ​യ​ണ​ഭ​ട്ട​പാ​ദ​സ്തു​തി കാ​ണു​ന്നു.

“ഭൂ​തേ​ഷു സർ​വേ​ഷ്വ​പി​നിർ​വി​ശേ​ഷം​ഭൂ​യ​സ്ത​രാ​മാ​ഹിത കാ​രു​ണീ​കം
ഭൂ​ദേ​വ​താ​മം​ബ​ര​വാ​ഹി​നീ​ശം ശ്രീ​ദേ​വ​നാ​രാ​യ​ണ​മാ​ശ്ര​യാ​മാഃ”

എന്ന പദ്യം അദ്ദേ​ഹം ചെ​മ്പ​ക​ശ്ശേ​രി രാ​ജാ​വി​ന്റെ ആശ്രി​ത​നാ​യി​രു​ന്നു എന്നു​ള്ള​തി​നു ലക്ഷ്യ​മാ​ണ​ല്ലോ. പ്ര​സ്തുത സ്തോ​ത്ര​ത​ല്ല​ജ​ത്തി​ന്റെ അവ​സാ​ന​ത്തിൽ

ശ്രീ​നാ​രാ​യ​ണ​ഭ​ട്ട​പാ​ദ​ര​ജ​സാ കാരുണ്യവാരാന്നിധേ-​
ർഗ്ഗാർ​ഭാ​ദു​ത്ഭ​വി​ഭി​ശ്ശു​ഭൈ​മ​ധു​രി പു​സ്തോ​ത്ര​ക്ഷ​രൈ​മൌ​ക്തി​തൈ
രാമണേ ഗ്ര​ഥി​താ​മി​മാ​മ​വി​ര​ത​യേഃ ശ്ലോ​ക​സ്വാ​ര​സ്ര​ജം
കണ്ഠേ ലോ​യേ​തി പ്ര​യാ​സി​തി​കൃ​തീ​മർ​ത്ത്യ​സ്സ​വി​ഷ്ണോഃ പദം

‘രാ​മ​പാ​ണി​വാ​ദ​വി​ര​ചി​തം അം​ബ​ര​ന​ദീ​ശ​സ്തോ​ത്രം സമാ​പ്തം’ എന്നും കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടു്. ഇനി നമു​ക്കു സീ​താ​രാ​ഘ​വീ​യം നാടകം നോ​ക്കുക. അതി​ന്റെ പ്ര​സ്താ​വ​ന​യിൽ,

“ശ്രീ​നാ​രാ​യ​ണ​ഭ​ട്ട​പാ​ദ​ക​രു​ണാ പീയുഷ ഗണ്ഡൂ​ഷ​ണാ
ദി​ഷ്ടാം​പു​ഷ്ടി മു​പൈ​തി യസ്യ​ക​വി​താ കല്പ​ദ്രു​ബീ​ജാ​ങ്കു​രഃ
രാമോ നാമ സ പാ​ണി​വാ​ദ​കു​ലജ സ്ത​സ്യ​പ്ര​ഭൂ​തം ഫലം
സീ​താ​രാ​ഘ​വ​നാ​ട​കം രസമയം സഭ്യാർ​ത്ഥ​മ​ഭ്യാ​ഗ​മൽ”

എന്നും,

“അധി​സ്യാ​ന​ന്ദൂ​രം ജയ​തി​ജ​ഗ​തീ​പാ​ല​ന​പ​രാ
പരം ജ്യോ​തി​ശ്ശീ​ത​ദ്യു​തി​ധ​വ​ള​ശേ​ഷാ​ഹി​ശ​യ​നം
യദ​ന്ത​സ്സ​ന്ത​സ്ത​ദ​ഖില നൃ​പ​തീ​നാ​ന്ന​തു​പ​രം
സു​രാ​ണാ​മ​പ്യു​ച്ചൈ​ര​ധി​വ​സ​തി​മാർ​ത്താ​ണ്ഡ​നൃ​പ​തിഃ”

എന്നും കാ​ണു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു് ഈ രാ​മ​പാ​ണി​വാ​ദൻ കു​ഞ്ചൻ​ന​മ്പ്യാ​രു തന്നെ എന്നൊ​രൂ​ഹ​ത്തി​നു വഴി കി​ട്ടു​ന്നു. മാർ​ത്താ​ണ്ഡ​വർ​മ്മ രാ​ജാ​വി​നെ ‘പത്മ​നാ​ഭ​സ​മർ​പ്പി​ത​സ​മ​സ്ത​നി​ജ​വി​ഭവ’നായി പ്ര​സ്താ​വി​ച്ചി​ട്ടു​മു​ണ്ട​ല്ലോ. ചെ​മ്പ​ക​ശേ​രി രാ​ജാ​വി​നേ​യും പി​ന്നീ​ടു മാർ​ത്താ​ണ്ഡ​വർ​മ്മ രാ​ജാ​വി​നേ​യും ആശ്ര​യി​ച്ചു ജീ​വി​ച്ച​തായ ഒരു രാ​മൻ​ന​മ്പ്യാ​രെ മാ​ത്ര​മേ നാം അറി​യു​ന്നു​ള്ളു. നമ്പ്യാ​രു​ടെ ഗു​രു​വാ​യി ഒരു തെ​ക്കേ​ട​ത്തു ഭട്ട​തി​രി ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​താ​യി ഒരു ഐത്യ​ഹ്യ​വു​മു​ണ്ട​ല്ലോ. ആ ഭട്ട​തി​രി ആയി​രി​ക്ക​ണം ഇതിൽ സം​സ്കൃ​ത​നായ നാ​രാ​യ​ണ​ഭ​ട്ട​പാ​ദൻ.

കു​ഞ്ചൻ​ന​മ്പ്യാ​രു​ടെ പേരു ‘രാമൻ’ എന്നാ​യി​രു​ന്നു എന്നു​ള്ള​തി​നേ​പ്പ​റ്റി സം​ശ​യി​പ്പാ​നൊ​ന്നു​മി​ല്ല. ഒരു പഞ്ച​ത​ന്ത്ര​ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തി​ന്റെ അവ​സാ​ന​ത്തിൽ,

‘പഞ്ച​ത​ന്ത്രം നീ​തി​ശാ​സ്ത്രം ഭാ​ഷ​യാ​സ​ന്നി​വേ​ശി​തം
രാമേന പാ​ണി​വാ​ദേന ബാ​ലാ​നാം ബോ​ധ​ഹേ​ത​വേ
ശ്രീ​മ​ദം​ബര വാ​ഹി​ന്യാം ധാ​മ​നി​സ്ഫു​ട​മു​ല്ല​സൽ
ശ്രീ​വാ​സു​ദേ​വോ ഭഗവാൻ ശ്രേ​യ​സേ ബോ​ഭ​വി​തു നഃ’

എന്നു കാ​ണു​ന്നു​ണ്ട്. അതി​നും​പു​റ​മേ വഞ്ചി​മ​ഹാ​രാ​ജാ​വു് ഏതെ​ങ്കി​ലും സ്ഥാ​വ​ര​മായ വസ്തു​വിൽ ഉറ​പ്പി​ക്ക​ണം എന്നു അരു​ളി​ച്ചെ​യ്തിട നമ്പ്യാർ​ക്കു നല്കിയ പണ​ക്കി​ഴി​കൊ​ണ്ടു് ആ വി​ര​ക്ത​ക​വി കി​ള്ളി​ക്കു​റി​ശ്ശി​മം​ഗ​ല​ത്തു ഒരു ബലി​ക്ക​ല്പുര തീർ​പ്പി​ക്ക​യും അതിൽ,

“ശ്രീ​ബ​ലി​പ്ര​സ്ത​ര​ശ്ശം​ഭോ ശ്ശ്രീ​ശു​കാ​ലയ വാ​സി​നഃ
രാ​മേ​ണ​പാ​ണി​വാ​ദേന കാ​രി​തോ ഭുതയേ ധ്രു​വം.”

എന്നു കൊ​ത്തി​ക്ക​യും ചെ​യ്തി​ട്ടു​ണ്ടു്.

പ്ര​ഹ്ളാ​ദ​ച​രി​ത​ത്തി​ന്റെ കർ​ത്താ​വു് കു​ഞ്ചൻ​ന​മ്പ്യാ​രാ​യി​രി​ക്കാൻ ഇട​യി​ല്ല. അദ്ദേ​ഹം പാ​ലി​യ​ത്ത​ച്ഛ​നെ ആശ്ര​യി​ച്ചു ജീ​വി​ച്ചി​രു​ന്ന​താ​യി ഒരു തെ​ളി​വു​മി​ല്ല​ല്ലോ. വി​ഷ്ണു​ഗീ​ത​യിൽ നമ്പ്യാ​രു​ടെ ശൈലി കണി​കാ​ണ്മാ​നി​ല്ലെ​ന്നും നമു​ക്കു കാണാം. ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണ​വി​ലാ​സ​കാ​വ്യ​ത്തി​ന്റെ വ്യാ​ഖ്യാ​താ​വാ​യി ഒരു രാ​മൻ​ന​മ്പ്യാ​രു​ള്ള​താ​യി നമു​ക്കു് അറി​യാം. അദ്ദേ​ഹ​വും ഒരു ശ്രീ​നാ​രാ​യ​ണ​ഭൂ​സു​ര​ന്റെ ശി​ഷ്യ​നാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കി​ലും കു​ഞ്ചൻ​ന​മ്പ്യാ​രിൽ നി​ന്നു ഭി​ന്ന​നാ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു. ചേ​ന്ന​മം​ഗ​ല​ത്തു​കാ​ര​നാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നും തോ​ന്നു​ന്നി​ല്ല. വേ​റൊ​രു രാ​മ​പാ​തി​വാ​ദ​നു​ള്ള​തു​രാ​മ​പ​ഞ്ച​ശ​തി​യു​ടെ​വ്യാ​ഖ്യാ​താ​വാ​ണു്. അദ്ദേ​ഹ​മാ​യി​രി​ക്കു​മോ പ്ര​ഹ്ളാ​ദ​ച​രി​ത​ത്തി​ന്റെ കർ​ത്താ​വെ​ന്നു നി​ശ്ച​യ​മി​ല്ല. എഴു​ത്ത​ച്ഛ​നാ​കു​ന്ന കവി ഭാ​സ്ക​ര​ന്റെ പ്ര​ച​ണ്ഡ​ജ്യോ​തി​സ്സി​നാൽ വി​ലു​പ്മ​ഭാ​സ്സാ​യി തീർ​ന്ന ഏതോ ഒരു കവി​താ​രം രചി​ച്ച​താ​ണു് ഈ കൃതി എന്നു മാ​ത്ര​മേ തല്ക്കാ​ലം പറവാൻ നി​വൃ​ത്തി​യു​ള്ളു.

പ്ര​ഹ്ളാ​ദ​ച​രി​തം ഒരു മനോ​ഹ​ര​മായ ചെ​റു​കാ​വ്യ​മാ​കു​ന്നു. അദി​തി​യു​ടെ ‘സു​ത​ന​നു​ജ​ന​തി കഠി​ന​മാ​ന​സ​നായ’ ഹി​ര​ണ്യ​ക​ശി​പു എന്ന അസുരൻ ‘അഗ്ര​ജാ​പാ​യം ഗ്ര​ഹി​ച്ച’ ഉടനെ വി​ശ്വം മു​ഴു​വ​നും ആക്ര​മി​ച്ചു കീ​ഴ​ട​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി നി​ശ്ച​യി​ച്ചു. ഉദ്ദേ​ശം നിർ​വ​ഹി​ക്കു​ന്ന​തി​നു വേ​ണ്ടി ‘ഗോ​കർ​ണ്ണ​മെ​ന്നു​ള്ള പു​ണ്യ​ദേ​വാ​ല​യം’ പ്രാ​പി​ച്ചു് അയാൾ തപ​സ്സു​ചെ​യ്തു തു​ട​ങ്ങി.

“മു​നി​ക​ളു​ടെ നടു​വി​ലു​ട​നി​രു​പു​റ​വു​മാ​ദ​രാൽ
മു​ന്നി​ലും പി​ന്നി​ലും തീ​യെ​രി​ച്ചീ​ടി​നാൻ.
കു​ളി​നി​യ​മ​മ​നു​ദി​ന​വു​മ​വ​നു കു​റ​വി​ല്ല​ഹോ
കു​റ്റം വെ​ടി​ഞ്ഞു തു​ട​ങ്ങീ മഹാ​വ്ര​തം.
അശ​ന​മ​പി ശയ​ന​മ​ഹി നഹി, കൃശശരീരനാ-​
യർ​ച്ച​നം ധ്യാ​നം ജപം തു​ട​ങ്ങീ​ടി​നാൻ.
കര​ളി​ലൊ​രു ചല​ന​മ​തു​മ​വ​നു നഹി കാൽ​ക്ഷ​ണം
കാ​റ്റും മഴയും വെ​യി​ലു​മേ​റ്റീ​ടി​നാൻ.
മര​വി​രി​യു​മ​ഥ​ജ​ട​യു​മ​തി​വി​മല ഭസ്മ​വും
മാ​റാ​ത​ല​ങ്കാ​ര​മാ​ക്കി​വാ​ണീ​ടി​നാൻ.
അവ​നു​ടയ ജടയിലുടനനവധിലതാജാല-​
മാകവേ ചു​റ്റി​പ്പ​ടർ​ന്നു പതു​ക്ക​വേ
പല​വ​ക​യി​ല​വ​നു​ടയ ശിരസി പരി​ചോ​ടു​ടൻ
പക്ഷി​കൾ കൂടു ചമ​ച്ചു കൂ​ടീ​ടി​നാർ.
പു​ന​ര​ച​ല​വ​ര​നു​ടയ തട​മ​തിൽ ഹിരണ്യനെ-​
പ്പു​റ്റു​കൾ ചു​റ്റും നി​റ​ഞ്ഞു മറ​ച്ചി​തു.
അര​വ​കു​ല​മ​വ​നു​ടയ മുടിയിലിടകൂടിനി-​
ന്നാ​ടി​ക്ക​ളി​ക്കു​ന്നു കൂ​ട്ട​മോ​ടേ മുദാ.
കതി​ര​വ​നി​ല​ധി​ക​ത​ര​മ​വ​നു​ടെയ തേജസാ
കാ​ളു​ന്നു കത്തി​ജ്വ​ലി​ച്ചു ദി​ഗ​ന്ത​രം.”

ഇങ്ങ​നെ തീ​വ്ര​മായ തപം ചെ​യ്തു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്ക​വേ, ബ്ര​ഹ്മാ​വു് പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു്,

‘ഇര​വു​മഥ പക​ലു​മു​ട​ന​ടി​യ​നേ’ ആരും​ത​ന്നേ വധി​ക്ക​രു​തെ​ന്നു മാ​ത്ര​മ​ല്ല ‘അസി​മു​സ​ല​ശ​ര​പ​രിഘ പരശു ഗദ​യാ​ദി​യാ​മാ​യുധ’ങ്ങ​ളാൽ താൻ അവ​ധ്യ​നാ​യി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നും അയാൾ പ്രാർ​ത്ഥി​ച്ച​ത​നു​സ​രി​ച്ചു് ആ വരം നൽ​കി​യ​തി​നു​ശേ​ഷം അദ്ദേ​ഹം തി​രോ​ധാ​നം ചെ​യ്തു. അന​ന്ത​രം ഈ അസു​ര​ന്റെ പരാ​ക്ര​മം നി​മി​ത്തം ദേവകൾ എല്ലാ​വ​രും സ്ഥാ​ന​ഭ്ര​ഷ്ട​രാ​യ് ചമ​ഞ്ഞു. അവൻ ദുർ​മ്മ​ദാ​ന്ധ്യം നി​മി​ത്തം ‘ഉര​ഗ​വ​ര​ശ​യ​ന​നു​ടെ പു​ര​വ​ര​മ​ണ​ഞ്ഞു​ടൻ’ തി​ര​ക്കി​ത്തു​ട​ങ്ങി​യ​പ്പോൾ സർ​വ​ജ്ഞ​നായ ഭഗവാൻ അവ​ന്റെ മന​സ്സിൽ ആവേ​ശി​ച്ചു് ഒളി​ച്ചു​ക​ള​യു​ക​യാൽ,

“അജി​ത​നിഹ വിജിതനീതികലുഷമതിനിശ്ചയി-​
ച്ചാ​ശു മദം​പൂ​ണ്ടു പോ​ന്ന​മ്മ​ഹാ​സു​രൻ

***


തൽ​പു​രം​പൂ​ക്കു സു​ഖി​ച്ചു വാ​ണീ​ടി​നാൻ.”

അങ്ങ​നെ ഇരി​ക്കെ അയാ​ളു​ടെ പത്നി​ക​ളിൽ​വെ​ച്ചു മൂ​ത്ത​വൾ ഗർഭം ധരി​ക്ക​യും, ‘നര​ക​രി​പു ചരണതല കമ​ല​മ​ധു​ഭൃം​ഗ​മാം’ നാരദൻ അവി​ടെ​ചെ​ന്നു് സൂ​ത്ര​ത്തിൽ ഗർ​ഭ​സ്ഥ​മായ ശി​ശു​വി​നു് ജ്ഞാ​നോ​പ​ദേ​ശ​ങ്ങൾ ചെ​യ്ക​യും ചെ​യ്തു. തന്നി​മി​ത്തം ആ കു​ട്ടി ജനി​ച്ച അന്നു​മു​ത​ല്ക്കേ വി​ഷ്ണു​ഭ​ക്ത​നാ​യി​ത്തീർ​ന്നു. ആ ശി​ശു​വ​ത്രേ വി​ഷ്ണു​ഭ​ക്താ​ഗ്ര​ണി​യായ പ്ര​ഹ്ലാ​ദൻ. പ്ര​ഹ്ലാ​ദ​ന്റെ ശൈ​ശ​വ​ത്തെ കവി ഇങ്ങ​നെ​വർ​ണ്ണി​ക്കു​ന്നു.

“മധു​മ​ഥ​ന​നു​ടെ മകു​ട​ക​ട​ക​മ​ണി​കു​ണ്ഡ​ലം
മഞ്ജീ​ര​ഹാ​രം വന​മാ​ല​കൌ​സ്തു​ഭം
ശര​ദ​മ​ല​ശ​ശി​സ​ദൃ​ശ​വ​ദ​ന​മൃ​ദു​ഹാ​സ​വും
ശംഖു ചക്രം ഗദാ പങ്കേ​രു​ഹ​ങ്ങ​ളും,
കന​ക​രു​ചി​വ​സ​ന​മ​തു​മ​ന​ഘ​മ​ണി​കാ​ഞ്ചി​യും.
കാ​ള​മേ​ഘാ​ഭം കളേ​ബ​രാ​ഭോ​ഗ​വും,
അടി​ക​മല വടിവുമവനനവരതമാദരാ-​
ലാശയം തന്നി​ലു​റ​പ്പി​ച്ചു മേ​വി​നാൻ”

ഹി​ര​ണ്യ​ക​ശി​പു ഈ കു​ട്ടി​യേ അഞ്ചു​വ​യ​സ്സു തി​ക​ഞ്ഞ ഉടനേ തന്നെ ദൈ​ത്യ​ധർ​മ്മം ഗ്ര​ഹി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തീ​നാ​യി ഗു​രു​വി​നേ ഏൾ​പ്പി​ച്ചു. എന്നാൽ അവൻ,

“അസു​ര​ന​യ​മ​ശു​ഭ​മി​ദ​മെ​ന്ന​വൻ ചൊല്ലിനാ-​
നാ​സു​ര​സി​ദ്ധാ​ന്ത​മൊ​ന്നും ഗ്ര​ഹി​ച്ചീല.”

നേ​രെ​മ​റി​ച്ചു്,

“നര​ക​രി​പു​ച​ര​ണ​യുഗ ഭജ​ന​സു​ഖ​മെ​ന്നി​യേ
നന്ന​ല്ല മറ്റൊ​ന്നു​മെ​ന്നു​റ​ച്ചീ​ടി​നാൻ.”

ഒരു​ദി​വ​സം അസു​രാ​ധി​പ​തി തന്റെ പു​ത്ര​നേ അരി​കിൽ വി​ളി​ച്ചു്,

“ഓമൽ​ക്കു​മാ​രക! ചൊ​ല്ലെ​ടോ നന്ദന
സര​സ​മിഹ ഗു​രു​വി​നൊ​ടു പലവക പഠി​ച്ച​തിൽ
സാ​ര​മെ​ന്നു​ണ്ണി ഗ്ര​ഹി​ച്ച​തി​ന്നെ​ന്തെ​ടോ?”

എന്നു ചോ​ദി​ച്ചു. ‘സാ​രം​ഗ്ര​ഹി​ച്ച​തു വി​ഷ്ണു​പാ​ദാർ​ച്ച​നം’ എന്നു​ള്ള മറു​പ​ടി കേ​ട്ട​പ്പോൾ, അവൻ, രണ്ടു​കൈ​കൊ​ണ്ടും ശ്രോ​ത്ര​ങ്ങൾ പൊ​ത്തി​യി​ട്ടു്, പു​ത്ര​നേ തല​മു​ടി​ക്കു പി​ടി​ച്ചു നി​ല​ത്തി​ടു​ക​യും തെ​രു​തെ​രെ​ത്താ​ഡി​ക്ക​യും ചെ​യ്തു​വെ​ങ്കി​ലും,

നര​ക​മു​ര​മ​ധു​മ​ഥന! വരദ കരു​ണാ​നി​ധേ!
നാ​രാ​യ​ണാ​ന​ന്ത ഗോ​വി​ന്ദ മാധവ!

എന്നു​ള്ള തി​രു​നാ​മ​ങ്ങ​ളെ ആ ബാ​ല​ക​ന്റെ നാ​വിൽ​നി​ന്നും പൊ​ങ്ങി​യു​ള്ളു. പി​ന്നീ​ടു് ആ ദു​ഷ്ട​നായ അസുരൻ പ്ര​ഹ്ളാ​ദ​നെ അപാ​യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തി​നു കഴി​യു​ന്ന ശ്ര​മ​ങ്ങൾ എല്ലാം​ചെ​യ്തു. എന്നാൽ ഒന്നും ഫലി​ച്ചി​ല്ല. പ്ര​ഹ്ലാ​ദ​ന്റെ ഭക്തി ഉത്ത​രോ​ത്ത​രം വർ​ദ്ധി​ച്ചു​വ​ന്ന​തേ​യു​ള്ളു. ഒടു​വിൽ ഒരു ദിവസം ഹി​ര​ണ്യ​ക​ശി​പു ആചാ​ര്യ​മ​ന്ദി​ര​ത്തിൽ​ചെ​ന്നു് അസിലത ഉയർ​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു് ‘ഇപ്പോൾ നി​ന​ക്കു് ആരാ​ണു് തുണ കാ​ണ​ട്ടേ’ എന്നു പ്ര​ഹ്ളാ​ദ​നോ​ടു പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ, അദ്ദേ​ഹം ഇങ്ങ​നെ പ്ര​തി​വ​ചി​ച്ചു.

“ഇന്ദി​രാ​നാ​ഥൻ ജഗ​ന്നാ​ഥ​നാ​ശ്ര​യം
അറിക മമ ജനക പുനരഖിലജനങ്ങൾക്കു-​
മങ്ങി​ന്ന​മു​ക്കു​മ​സ്സ്വാ​മി​താ​നാ​ശ്ര​യം”

അതു കേ​ട്ട​പ്പോൾ

“പറക തവ മു​ര​മ​ഥ​ന​നെ​വി​ടെ​യ​ങ്ങു​ണ്ടു​പോൽ”

എന്നാ​യി അസു​രാ​ധി​പ​തി​യു​ടെ ചോ​ദ്യം.

“മമ വപുഷി തവ വപുഷി സു​ര​വ​ര​വ​പു​സ്സി​ലും
മറ്റും പദാർ​ത്ഥ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ക്കെ​യു​ണ്ടീ​ശ്വ​രൻ”

എന്നു പു​ത്രൻ മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

“സ്തു​തി​വ​ച​ന​മി​ദ​മ​ഖില ഭജിതനവനെങ്കിലി-​
ത്തൂ​ണി​ന്മേ​ലു​ണ്ടോ? പറക നീ നന്ദന!”

എന്നു പി​താ​വു് ഗർ​ജ്ജ​ച്ചു.

“തു​ഹി​ന​ക​ര​തു​ലി​ത​മു​ഖ​ന​ഖി​ല​ഭു​വ​ന​ങ്ങൾ​ക്കു
തൂ​ണാ​യ​തും സ്വാ​മി​താ​നെ​ന്നു പു​ത്രൻ” സധൈ​ര്യം പറയവേ,
“തവ​ഭ​ജ​ന​പ​തി​യു​ട​യ​ശി​ര​സി വി​ര​വോ​ടു ഞാൻ
താഡനം ചെ​യ്യു​ന്നു കണ്ടാ​ലു​മാ​ശു നീ”

എന്നു പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു് അസുരൻ തൂ​ണി​നേ ഒന്നു വെ​ട്ടി. അപ്പൊ​ഴ​ത്തെ അവസ്ഥ കവി ഹൃ​ദ്യ​മാ​യി വർ​ണ്ണി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

“തദനു ഘന​നി​ന​ദ​മൊ​ടു സദൃ​ശ​മൊ​രു ശബ്ദമാ-​
സ്തം​ഭ​ത്തി​നു​ള്ളിൽ​നി​ന്നു​ണ്ടാ​യി തൽ​ക്ഷ​ണം.
അസു​ര​പ​ടു​പ​ട​ക​ള​തി​കി​ടു​കിട വിറച്ചുപോ-​
യാ​കാ​ശ​രം​ഗം നി​റ​ഞ്ഞു കവി​ഞ്ഞി​തു.
കു​ല​ഗി​ര​ക​ളു​ടെ ശി​ഖ​ര​മി​ടി പൊ​ടി​ത​കർ​ന്നു​പോ​യ്
കും​ഭീ​ശ്വ​ര​ന്മാർ ഭയ​പ്പെ​ട്ടു മണ്ടി​നാർ.
മു​നി​ക​ളു​ടെ നടു​വി​ലഥ മരു​വി​ന​വി​രി​ഞ്ച​നും
മോ​ഹി​ച്ചു താ​ഴ​ത്തു വീ​ണു​പോ​യ​ഞ്ജ​സാ
നി​ര​തി​ശ​യ​പ​രു​ഷ​മ​തി ദി​തി​ജ​കു​ല​ചും​ഗ​വൻ
നീ​ള​വേ​നോ​ക്കി​ത്ര​സി​ച്ചു നി​ല്ക്കും​വി​ധൌ,
തരു​ണ​ത​ര​തു​ഹി​ന​ഗി​രി വി​പു​ല​മൊ​രു​വി​ഗ്ര​ഹം സ്തം​ഭം​പി​ളർ​ന്നു കി​ളർ​ന്നു കാ​ണാ​യ്‍വ​വ​ന്നു.
വലിയ ഗി​രി​ശി​ഖ​ര​സ​മ​മ​തി​വി​ക​ട​വ​ക്ത്ര​വും,
വട്ടം തു​റി​ച്ചു മി​ഴി​ച്ച നേ​ത്ര​ങ്ങ​ളും,
വി​ക​ട​തര സട​ക​ളു​ടെ പട​ല​മൊ​ടു താ​ടി​യും,
വി​സ്തീർ​ണ്ണ​മാ​കു​ന്ന​വ​ക്ഷഃ​പ്ര​ദേ​ശ​വും
വലി​ക​ളി​ട​ക​ല​രു​മ​തി​പൃ​ഥുല തര​ക​ണ്ഠ​വും,
വജ്ര​ഘോ​ര​ങ്ങ​ളാം ദം​ഷ്ട്രാ​ങ്കു​ര​ങ്ങ​ളും,
നി​ശി​ത​ല​സ​ദ​സി​സ​ദൃ​ശ​ത​ര​ള​ത​ര​ജി​ഹ്വ​യും
നീ​ണ്ടു തടി​ച്ചു​ള്ള ബാ​ഹു​സ​ഹ​സ്ര​വും,
കു​ലി​ശ​സമ കു​ടി​ല​ത​ര​പ​രു​ഷ​ന​ഖ​ജാ​ല​വും,
കു​ണ്ഠേ​ത​രോ​ച്ച​ണ്ഡ​ക​ണ്ഠ​നാ​ദ​ങ്ങ​ളും,
സക​ല​ശ​ശി​കി​ര​ണ​ഗ​ണ​സ​ദൃ​ശ​ത​നു​രോ​മ​വും,
സം​ഹാ​ര​രു​ദ്രോ​തു​സിം​ഹാ​ര​വ​ങ്ങ​ളും,
അച​ല​വ​ര​സ​മ​ക​ഠിന ദൃഢതരശരീരവു-​
മത്യുൽ​ക്ക​ട​ങ്ങ​ളാം നാ​നാ​യു​ധ​ങ്ങ​ളും,
അരുണരുചികലരുമതിപൃഥുനയനരശ്മിയാ-​
ലഗ്നി​സ്ഫു​ലിം​ഗ​പ്ര ചണ്ഡ​പ്ര​കാ​ര​വും,
മധു​മ​ഥ​ന​ഘ​ടി​ത​മി​തി ഭു​വ​ന​ഭ​യ​കാ​ര​ണം
മർ​ത്യ​സിം​ഹാ​കാ​ര​മ​ത്യ​ന്ത​ഭീ​ഷ​ണം”

ഈ നാ​ര​സിം​ഹം ചണ്ഡ​പ​രാ​ക്ര​മി​യായ ഹി​ര​ണ്യ​ക​ശി​പു​വി​നെ നി​ഗ്ര​ഹി​ക്കു​ന്ന ഘട്ട​വും പ്ര​ഹ്ളാ​ദ​സ്തു​തി​യും മനോ​ഹ​ര​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

ഈ കൃ​തി​ക്കു ഒരു വി​ശേ​ഷ​ണം കാ​ണു​ന്നു. കവി ദ്വി​തീ​യാ​ക്ഷ​ര​പ്രാ​സം ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നും തന്നേ പറയാം. എന്നാൽ ആദ്യാ​ക്ഷ​ര​പ്രാ​സം നി​യ​മേന പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു കാ​ണു​ന്നു​മു​ണ്ടു്. അവി​ട​വി​ടെ ആം​ഗ​ല​പ്രാ​സ​വും കാ​ണു​ന്നു. ആശ​യ​ങ്ങൾ​ക്കു വലിയ ഗാം​ഭീ​ര്യ​മൊ​ന്നു​മി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, കവി​യു​ടെ പദ​സ്വാ​ധീ​നത പ്ര​ശം​സാർ​ഹ​മാ​ണു്. വി​ഷ്ണു​ഗീ​ത​യി​ലാ​ക​ട്ടെ ആദ്യ​ക്ഷ​ര​പ്രാ​സ​മെ​ന്ന​പോ​ലെ ദ്വി​തീ​യാ​ക്ഷ​ര​പ്രാ​സ​വും പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്നു​വ​രി​കി​ലും, അതിനു പ്ര​ഹ്ളാ​ദ​ച​രി​ത​ത്തോ​ടു സാ​ഹോ​ദ​ര്യം പ്ര​ക​ട​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. [2]

വി​ഷ്ണു​ഗീത (അച്ച​ടി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല)

ഈ കൃ​തി​യു​ടെ ആദി​യും അവ​സാ​ന​വും താഴെ ചേർ​ക്കു​ന്നു.

“ചൂർ​ണ്ണീ​ത​ടാ​ന്തേ ജയ​ന്താ​ല​യേ​ശൻ,
പൂർ​ണ്ണീ​കൃ​താ​ശേ​ഷ​ദേ​വ​താ​മ​ണ്ഡ​ലൻ,
പൂർ​ണ്ണ​മാ​മാ​ന​ന്ദ​പീ​യു​ഷ​വാ​രി​ധി,
പൂർ​ണ്ണാ​മൃ​താം​ശു​പ്ര​കാ​ശൻ​പു​രാ​ത​നൻ,
നാ​ര​സിം​ഹാ​കൃ​തി​നാ​രാ​യ​ണൻ​പ​രൻ,
നാ​ര​ദ​സേ​വി​തൻ നാ​കേ​ശ​വ​ന്ദി​തൻ” ഇത്യാ​ദി.

അവ​സാ​ന​ത്തി​ലേ ഫല​ശ്രു​തി ഇങ്ങ​നെ​യാ​ണു്.

“വി​ശ്വ​നാ​യ​കൻ വി​ഷ്ണു വി​ശ്വ​സ​മ്പ​ത്തി​നാ​യ്
വി​ശ്വ​മ​ങ്ങ​പ​ഹ​രി​ച്ചി​ന്ദ്ര​നു ദാ​നം​ചെ​യ്തു്
ക്ഷീ​ര​വാ​രി​ധി​ത​ന്നിൽ യോ​ഗി​പ​ര്യ​ങ്കേ ശുഭം
സ്വൈ​ര​മാം​വ​ണ്ണം ശയി​ച്ചീ​ടി​നാൻ മോ​ദ​ത്തോ​ടും
ഇക്ക​ഥ​ക​ഥി​ക്കു​ന്നോർ​ക്കീ​ശ്വ​രൻ​പ്ര​സാ​ദി​ക്കും
നൽ​ക്കു​ലം ബലം ധനം മോ​ക്ഷ​വും സാ​ധി​ച്ചീ​ടും.”
രാ​മാ​യണ ഗാഥ

ഇതു കൃ​ഷ്ണ​ഗാ​ഥ​യെ അനു​ക​രി​ച്ചു് രചി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്ന ഒരു വലിയ കൃ​തി​യാ​കു​ന്നു. എന്നാൽ സാ​ഹി​ത്യ​ഗു​ണ​ങ്ങ​ളേ സം​ബ​ന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം ഇവ​യ്ക്കു​ത​മ്മിൽ അജ​ഗ​ജാ​ന്ത​ര​മു​ണ്ടു്. രാ​മാ​യ​ണ​ക​ഥ​യെ ആറു കാ​ണ്ഡ​ങ്ങ​ളാ​യി വി​ഭ​ജി​ച്ചു് ഇതിൽ സവി​സ്ത​രം പ്ര​തി​പാ​ദി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. കവി ആരെ​ന്നു നിർ​ണ്ണ​യി​ക്കാൻ തര​മി​ല്ല. ഈ ഗാഥയെ ഇതേ​വ​രെ അച്ച​ടി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​താ​യി അറി​യു​ന്നി​ല്ല. ബാ​ല​കാ​ണ്ഡം​മാ​ത്രം ക്യു​റേ​റ്റർ ആഫീ​സിൽ പകർ​ത്തി​വെ​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഏക​ദേ​ശം സമ്പൂർ​ണ്ണ​മാ​യി ഒരു പ്രതി, കൈ​ര​ളി​യു​ടേ​യും അസ്മാ​ദൃ​ശ​ന്മാ​രായ സു​ഹൃ​ന്മി​ത്രാ​ദി​ക​ളു​ടേ​യും ഭാ​ഗ്യ​ദോ​ഷം​കൊ​ണ്ടു ഈയി​ട​യ്ക്കു ഇഹ​ലോ​ക​ജീ​വി​തം വെ​ടി​ഞ്ഞ നി​ര​ന്ത​ര​സാ​ഹി​ത്യ​വ്യ​വ​സാ​യി​യും അഭി​ജ്ഞ​കു​ലോ​ത്തം​സ​വും ആയ മി. കെ. പി. ശി​വ​ശ​ങ്ക​ര​പ്പി​ള്ള​യു​ടെ കൈവശം വന്നു​ചേർ​ന്നി​രു​ന്നു. അതിനെ വി​ദ്വൽ​ക്കുല ഭൂ​ഷ​ണ​മായ നന്ത്യാ​രു​വീ​ട്ടിൽ മി. കേ. പര​മേ​ശ്വ​രൻ​പി​ള്ള അചി​രേണ പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്കു​മെ​ന്നു നമു​ക്കു പ്ര​ത്യാ​ശി​ക്കാം. ഈ കൃ​തി​യി​ലും ദ്വി​തീ​യാ​ക്ഷര പ്രാ​സ​ത്തി​നു പകരം ആദ്യ​ക്ഷര പ്രാ​സം​മാ​ത്രം ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

“മോ​നൈ​ക്കി​ന​മേ അ ആ ഐ ഔവും
ഇ ഈ എ ഏവും ഉ ഊ ഒ ഔവും
ചതവും ഞനവു മെനവേ”

എന്നു തൊ​ന്നൂൽ​വി​ള​ക്ക​ത്തിൽ പറ​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന​ത​നു​സ​രി​ച്ചു നോ​ക്കി​യാൽ മോന, സാർ​വ​ത്രി​ക​മാ​യി പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്നു കാണാം.

“മന്ന​വ​ന്മാർ​ക്കൊ​ക്കെ മന്ന​വ​നാ​യോ​രു
മാർ​ത്താ​ണ്ഡ​ഗോ​ത്ര​ജൻ മാ​ന​ശീ​ലൻ
മു​നി​ദേ​വ​കൾ​ക്കും മു​ഖ്യർ മറ്റു​ള്ളോർ​ക്കും
മോ​ഹി​ച്ച​തൊ​ക്ക​യും നൽ​കീ​ടു​ന്ന
ആന​ന്ദ​മൂർ​ത്തി​യ​താ​കും ശ്രീരാമനു-​
മം​ഗ​ന​യോ​ടും​മ​നു​ജ​നോ​ടും
നന്നാ​യ​യോ​ദ്ധ്യാ​ന​ഗ​രി​യി​ലും വാണു
നല്ലോ​രോ​ടു​മാ​ന​ന്ദി​ച്ച​ക്കാ​ലം.”
കി​രാ​തം എട്ടു​വൃ​ത്തം

ഇതു ചമ്പൂ​കാ​ല​ത്തു​ണ്ടായ ഒരു സാ​മാ​ന്യം നല്ല കൃ​തി​യാ​ണു്. ഓരോ വൃ​ത്ത​ത്തിൽ​നി​ന്നു ഒരു പദ്യം​വീ​തം ഉദ്ധ​രി​ക്കു​ന്നു.

  1. ഗണ​പ​തി​ഭ​ഗ​വാൻ തന്തി​രു​വ​ടി​യും കവി​മ​കൾ​താ​നും തു​ണ​ചെ​യ്തി​ടുക; തു​ണ​ചെ​യ്തി​ടുക ഗു​രു​ജ​ന​വും മമ; കഴ​ലി​ണ​പ​ണി​വേൻ ഹര​ശ​ങ്കര ജയ.
  2. അമ്‍ലാ​ന​കാ​ന്തി തട​വീ​ടും ധന​ഞ്ജ​യ​നെ മു​ന്നേ​തി​ലും പെ​രി​കെ ലാ​ളി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​നിയ ധർ​മ്മാ​ത്മ​ജൻ തദനു മമ്മാ! തെ​ളി​ഞ്ഞു​ബത! ചോ​ന്നാ​നി​വ​ണ്ണ​മര ഹര​ച​ന്ദ്ര​ചൂഡ ജയ.
  3. അം​ഗ​രാ​ര​ജ​രൻ​ത​ന്റെ ഗു​ണ​ങ്ങ​ളും​വാ​യ്പും മഹി​മ​യും​ക​ണ്ടു തൊ​ഴു​ന്നേ​രം ഭഗ​വാ​നേ​ക്ക​ണ്ടു തൊ​ഴു​തോ​ളം​ത​ന്നേ സു​ഖം​വ​ന്നു​പാർ​ത്ഥ ഹര​ശം​ഭോ!
  4. വൃ​ത്രാ​രി​പു​ത്ര​ങ്ക​ലീ​വ​ണ്ണ​മേ​റ്റം വർ​ദ്ധി​ച്ച​തേ​ജ​സ്സു​ക​ണ്ടോ​രു​നേ​രം വൃ​ത്രാ​രി​മു​മ്പായ വിണ്ണോർക്കുമപ്പോ-​ ളുൽ​ത്താ​പ​മെ​ത്തീ മഹാ​ദേ​വ​ശം​ഭോ
  5. കാ​ട്ടാ​ള​വേ​ഷം​പൂ​ണ്ട കാ​ന്ത​നെ​ക്ക​ണ്ട​പ്പോൾ പാർ​വ​തീ​ദേ​വി​താ​നു​മ​മ്പി​ല​ന്നേ​ര​മൊ​രു കാ​ട്ടാ​ള​സ്ത്രീ​യെ​പ്പോ​ലെ നന്നാ​യി​ച്ച​മ​ഞ്ഞാൾ​പോൽ വാ​ട്ട​മെ​ന്നി​യേ ഹര ശങ്കര ശിവ ശിവ.
  6. ആരെടോ ഞാ​നെ​യ്ത പന്നിയേക്കൂടെവ-​ ന്നെ​യ്ത​നീ​ക​ള്ള​നോ കാടനോ മൂഢനോ? നേ​രു​ചെ​ാ​ല്ലീ​ട​ത​ല്ലാ​യ്കിൽ നന്നാ​യ്‍വ​രാ കാ​രി​യം താവകം ചന്ദ്ര​ചൂ​ഡ​വി​ഭോ!
  7. പര​മേ​ശ്വ​ര​നും പാർ​ത്ഥ​നും തങ്ങ​ളി​ലു​ള്ള സമ​രം​ക​ണ്ടു​നി​ല്ക്കും മല​മാ​തി​ന്നൊ​രു തൃ​ക്ക​ണ്ണു​ചു​വ​ന്ന​തു കണ്ടകതാരി-​ ലധികം ഭയം​വ​ന്നു ഹര ശംഭോ.
  8. ഇന്ദു​ശേ​ഖ​രാ പാ​ഹി​ര​മാ​വ​രൻ സന്ത​തം​ക​രു​തും കരു​ണാ​നി​ധേ കു​ന്നി​ന്മാ​തു​ക​നി​ഞ്ഞു പു​ണർ​ന്നീ​ടും പു​ണ്യ​പൂ​ര​മേ ശങ്കര ഹരേ ജയ.
ഭാ​ഗ​വ​തം നാ​ലു​വൃ​ത്തം

ഈ കൃതി വളരെ ചെ​റു​തെ​ങ്കി​ലും ഗം​ഭീ​ര​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. എഴു​ത്ത​ച്ഛ​ന്റേ​താ​യി​രി​ക്കു​മോ എന്നു​പോ​ലും ചിലർ സം​ശ​യി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. ഇതു അക്ഷ​ര​മാ​ലാ​ക്ര​മ​ത്തിൽ എഴു​ത​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്ന ഒരു സ്തോ​ത്ര​മാ​ണു്. ഓരോ പാ​ദ​ത്തിൽ​നി​ന്നും ഏതാ​നും​ഭാ​ഗം വീതം ഉദ്ധ​രി​ക്കാം.

“കര​ളിൽ​വി​വേ​കം കൂ​ടാ​തെ ക-
ണ്ട​ര​നി​മി​ഷം ബത കള​യ​രു​താ​രും
മര​ണം​വ​രു​മി​നി​യെ​ന്നു​നി​ന​ച്ചിഹ
കരു​തു​ക​സ​ത​തം നാ​രാ​യ​ണ​ജയ.
കാ​ണു​ന്നൂ​ചി​ലർ പല​തു​മു​പാ​യം
കാ​ണു​ന്നി​ല്ല മരി​ക്കു​വ​തെ​ന്നും
കാ​ണു​കി​ലു​മൊ​രു നൂറ്റാണ്ടിനകത്തി-​
ല്ലേ​ന്നേ​കാ​ണൂ നാ​രാ​യ​ണ​ജയ.”

ഇങ്ങ​നെ പ്ര​ഥ​മ​പാ​ദം–ക കാ–കീ എന്ന അക്ഷ​ര​ക്ര​മ​ത്തിൽ നിർ​മ്മി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

ദ്വി​തീ​യ​പാ​ദം
“അച്യു​ത​ന്റെ​ഗു​ണം കേട്ടുകേട്ടാവോള-​
മി​ച്ഛ​മ​റ്റൊ​ന്നി​ലും കൈ​വ​രാ​നിർ​ണ്ണ​യം
വി​ശ്വ​നാ​ഥോ​ദ​യം കേൾ​പ്പ​തി​ന്നും മഹാ-
പാ​പി​കൾ​ക്കെ​ത്തു​മോ? കൃ​ഷ്ണ​രാ​മാ​ഹ​രേ.
ആഭി​മു​ഖ്യം​വ​രും പു​ണ്യ​പൂ​ര​ത്തി​നാ
ലാ​ദി​നാ​ഥൻ​കൃ​പാ ലേ​ശ​മു​ള്ളോർ​ക്കു​ടൻ
ശാ​പ​മു​ണ്ടാ​യ​ശേ​ഷം പരീക്ഷിത്തിന-​
ങ്ങേ​തു​പോൽ പണ്ട​തു കൃ​ഷ്ണ​രാ​മാ​ഹ​രേ.”
തൃ​തീ​യ​പാ​ദം
“അന്നേ​രം​ഭ​ക്ത്യാ വന്ദി​ച്ചി​രു​ത്തി​നാൻ
നന്നാ​യ് വി​ഷ്ണു​രാ​തൻ ബ്ര​ഹ്മ​രാ​ത​നെ
ജന്മ​സാ​ഫ​ല്യ​മെ​ന്തെ​ന്ന​റി​വാ​നാ​യ്
നന്മ​ചോ​ദി​ച്ചാൻ കൃ​ഷ്ണ​ഹ​രേ​ജയ.
ആദി​ത്യ​നു​ദ​യേ തി​മി​രം​പോ​ലെ
ദൂ​ര​നീ​ങ്ങു​ന്നു മോ​ഹം​ന​മു​ക്കി​പ്പോൾ
ആതു​രാ​ണാ​മ​നു​ഗ്ര​ഹം നി​ങ്ങ​ളിൽ
താനേ കൈ​വ​രും കൃ​ഷ്ണ​ഹ​രേ​ജയ.”

ഈ രണ്ടു​പാ​ദ​ങ്ങ​ളും അകാ​രാ​ദി​ക്ര​മ​ത്തി​ലാ​ണു്.

തു​രീ​യ​പാ​ദം
“കല്യാ​ണ​മാർ​ന്ന​ഹ​രി​ലീ​ലാ​മൃ​തം നൃവര!
ചൊ​ല്ലാം പറ​ഞ്ഞ​തു ചെ​വി​കൊൾക പാ​പ​ഹ​രം
എല്ലാം​പ​റ​ഞ്ഞി​ടു​വ​തി​ല്ലാ​രു​മെ​ന്ന​റിക
നല്ലോ​രു​വി​ഷ്ണു​കഥ നാ​രാ​യ​ണാ​യ​ന​മഃ.”

ഇതു പ്ര​ഥ​മ​പാ​ദം​പോ​ലെ ക. കാ. കീ​ക്ര​മ​ത്തി​ല​ത്രേ.

കാ​ളീ​യ​മർ​ദ്ദ​നം ഗജേ​ന്ദ്ര​മോ​ക്ഷം എന്നു രണ്ടു ചമ്പു​ക്കൾ​കൂ​ടി ഈയി​ട​യ്ക്കു കാ​ണു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. അവ​യ്ക്കു മറ്റു ചമ്പു​ക്ക​ളോ​ളം പഴ​ക്കം തോ​ന്നി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. കാ​ളീ​യ​മർ​ദ്ദ​ന​ത്തിൽ​നി​ന്നു ഏതാ​നും ഭാഗം ഉദ്ധ​രി​ക്കു​ന്നു.

കാ​ളീ​യ​മർ​ദ്ദ​നം ചമ്പു
“നാ​ലാ​മ്‍നാ​യാം​ബു​ജ​ത്തിൻ​പ​രി​മ​ള​വി​ഭ​വം നർമ്മസഞ്ജാതഘർമ്മ-​
പ്രാ​ലേ​യാ​ലം​കൃ​ത​ശ്രീ​മു​ഖ​തു​ഹി​ന​ക​രം മഞ്ജു​വം​ശീ​നി​നാ​ദം;
നീ​ലാം​ഭോ​ദാ​ഭി​രാ​മം കരു​തു​ക​മ​ന​മേ കന്മ​ഷം കൈ​വ​രാ​യ്‍വാൻ
ലീ​ലാ​ഗോ​പാ​ല​ബാ​ലം ഭജത നര​സു​രാ​ഹീ​ശ​പാ​ദാ​ര​വി​ന്ദം.
വി​ശ്വ​മെ​ല്ലാം ക്ഷയിച്ചിത്രിലോകീപുരീ-​
ശി​ല്പി​യാം പത്മ​ജ​ന്മാ​വു​താ​നും
ലയി​ച്ചൊ​ക്ക​വേ​കാ​ര​ണാം​ഭോ​മ​യം
തന്നെ​യാ​ക്കു​ന്ന കാ​ല​ത്തു​മാ​പ​ത്തു
കൂ​ടു​ന്ന​വ​ണ്ണം വട​ത്തിൻ ദല​ത്തിൽ
കി​ട​ന്നം​ഘ്രി​പാ​നം കൊ​ടു​ക്കും പരൻ” ഇത്യാ​ദി.
കൃ​ഷി​പ്പാ​ട്ടു്

ഇതു കേ​ര​ള​ത്തി​ലെ കൃ​ഷി​സ​മ്പ്ര​ദാ​യ​ങ്ങ​ളെ​പ്പ​റ്റി പ്ര​തി​പാ​ദി​ക്കു​ന്ന ഒരു കൃ​തി​യാ​കു​ന്നു. ഒന്നാം​പാ​ദ​ത്തിൽ നെ​ല്ലു, പല​മാ​തി​രി കാ​ക​നി​കൾ, സസ്യാ​ദി​കൾ മു​ത​ലാ​യ​വ​യു​ടെ വി​ത്തു​ക​ളേ വി​വ​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. ‘കൃ​ഷി​കർ​മ്മ​ങ്ങൾ ചെ​യ്യും​പ്ര​കാര’ങ്ങ​ളാ​ണു് ദ്വി​തീ​യ​പാ​ദ​ത്തി​ലെ വിഷയം. എന്നാൽ കൃ​ഷി​യ്ക്കു​പ​ക​രി​ക്കു​ന്ന കാ​ലാ​വ​സ്ഥ​ക​ളേ​പ്പ​റ്റി​യും അതിൽ വി​സ്ത​ര​മാ​യി പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടു്.

കൃ​ഷി​ചെ​യ്താൽ വേ​ണ്ട​പോ​ലെ ഫലി​ക്ക​ണ​മെ​ങ്കിൽ, കർ​ഷ​ക​ന്മാർ ധർ​മ്മ്യ​ജീ​വി​തം നയി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു് മൂ​ന്നാം​പാ​ദ​ത്തിൽ പറ​യു​ന്നു.

“സത്യ​മു​ണ്ടാ​ക​കാ​ര​ണം വി​ത്തു​കൾ
സത്യ​മാ​യി വി​ള​യു​ന്നു ഭൂ​മി​യിൽ
സത്യ​മെ​ല്ലാർ​ക്കും കാ​ര​ണ​മോർ​ത്താ​ലും
സത്യ​മ​ല്ലോ ജഗ​ത്തി​ങ്ക​ലീ​ശ്വ​രൻ”

കേ​ര​ള​ത്തിൽ ആറു​മാ​സം വർ​ഷ​മു​ണ്ടാ​കു​ന്ന​തു​ത​ന്നേ ധർ​മ്മാ​നു​ഷ്ഠാ​നം കൊ​ണ്ടാ​ണ​ത്രേ.

“ധർ​മ്മ​ബു​ദ്ധി​ക​ളാ​യി​ട്ടി​രു​ന്നി​ട്ടു
ധർ​മ്മം​ചെ​യ്തു വസി​ക്കു​ന്ന​കാ​ല​ത്തും
ധർ​മ്മി​ഷ്ഠ​ന്മാ​രെ രക്ഷി​യ്ക്കു​ന്ന​കാ​ല​ത്തും
നി​ങ്ങ​ളു​മ​ങ്ങ​ന​ന്ത​രം ഭൂ​പ​രും
ഇങ്ങ​നെ​വ​സി​ച്ചീ​ടു​ന്ന​കാ​ല​ത്തു
വാസവ വാ​ക്യ​ത്തി​ന്നി​ള​ക്കം​വ​രാ
വാ​സു​ദേ​വൻ തൃ​ക്കാ​ലിണ നിർ​ണ്ണ​യം.”

മാ​ഷാ​ദി​വി​ത്തു​കൾ വി​ത​യ്ക്കുക, പറി​ച്ചു​ന​ടുക, മു​ത​ലായ സം​ഗ​തി​ക​ളേ​പ്പ​റ്റി​യും, തെ​ങ്ങു പ്ലാ​വു മു​ത​ലാ​യ​വ​യേ വയ്ക്കേ​ണ്ട ക്ര​മ​ങ്ങ​ളേ​പ്പ​റ്റി​യും ഈവ​ക​വൃ​ക്ഷ​ങ്ങൾ നട്ടു​പി​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു​ള്ള ഗു​ണ​ങ്ങ​ളേ പറ്റി​യും ഈ അദ്ധ്യാ​യ​ത്തിൽ ഭം​ഗി​യാ​യി വി​വ​രി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്.

നാ​ലാം​പാ​ദ​ത്തിൽ കൃഷി ആരം​ഭി​ക്കേ​ണ്ട കാ​ല​ത്തേ​യും മറ്റു​മാ​ണു് വർ​ണ്ണി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്. ഈ ഗ്ര​ന്ഥം വാ​യി​ച്ചാൽ കേ​ര​ളീ​യ​രു​ടെ കൃ​ഷി​സം​പ്ര​ദാ​യ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു വി​പു​ല​മായ ജ്ഞാ​നം ഉണ്ടാ​കു​ന്ന​താ​ണു്.

നട​ക്കാ​വു​കൾ, പൂ​ന്തോ​ട്ട​ങ്ങൾ മു​ത​ലാ​യവ നിർ​മ്മി​ക്കു​ന്ന​തു ഉത്ത​മ​മായ മനു​ഷ്യ​ധർ​മ്മ​മാ​ണെ​ന്നു് അന്ന​ത്തേ മല​യാ​ളി​കൾ വി​ചാ​രി​ച്ചി​രു​ന്നു.

‘ദേ​വ​ന്മാർ​ക്ക​ങ്ങ​ല​ങ്ക​രി​ച്ചീ​ടു​വാൻ
ദേ​വ​സ​ന്നി​ധൌ പൂ​ന്തോ​ട്ടം​തീർ​ക്ക​ണം
പൂ​ന്തോ​ട്ടം നട്ടു​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​വ​രിഹ
നീ​ന്തീ​ടു​ന്നി​ല്ല സം​സാ​ര​സാ​ഗ​രേ,
നട​ക്കാ​വ​ങ്ങു വയ്ക്കുന്നവർക്കുട-​
നൊ​ടു​ക്കം ഗതി​യു​ണ്ടെ​ന്നു​നിർ​ണ്ണ​യം.’

ഇത്യാ​ദി​ഭാ​ഗ​ങ്ങൾ നോ​ക്കുക.

പ്ര​കൃ​ത​കൃ​തി പോർ​ത്തു​ഗീ​സു​കാ​രു​ടെ വര​വി​നു​ശേ​ഷ​വും എഴു​ത്ത​ച്ഛ​ന്റെ കാ​ല​ത്തി​നോ​ട​ടു​ത്തും നിർ​മ്മി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​താ​യി​രി​ക്ക​ണം.

രാ​മാ​ശ്വ​മേ​ധം കി​ളി​പ്പാ​ട്ടു്

ഈ ചെ​റു​കാ​വ്യം ‘ശ്രീ ചി​ത്രാ​വ​ലി’യിൽ ഒന്നാം നമ്പ​രാ​യി പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഉത്ത​ര​രാ​മാ​യ​ണാ​ന്തർ​ഗ്ഗ​ത​മായ ശ്രീ​രാ​മാ​ശ്വ​മേ​ധ​മാ​ണു് ഇതിലേ പ്ര​തി​പാ​ദ്യ​വി​ഷ​യം. ഭാ​ഷാ​രീ​തി ലളി​ത​വും സു​ഗ​മ​വു​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ഗ്ര​ന്ഥ​കാ​ര​നാ​രെ​ന്നു നിർ​ണ്ണ​യി​ക്കാൻ തര​മി​ല്ല. ചി​ത്തി​ര​തി​രു​നാൾ വാ​യ​ന​ശാ​ല​ക്കാർ​ക്കു കി​ട്ടിയ ആദർ​ശ​ഗ്ര​ന്ഥം എഴു​തി​ത്തീർ​ത്ത​തു ൮൦൬-​മാണ്ടിടയിലായതുകൊണ്ടു് അതി​ന്റെ നിർ​മ്മാ​ണ​കാ​ലം അതിനു മു​മ്പാ​ണെ​ന്നു തീർ​ച്ച​യാ​ണു്. എഴു​ത്ത​ച്ഛ​ന്റെ കൃ​തി​യി​ലേ,

“താ​ന്താ​ന്നി​ര​ന്ത​രം ചെ​യ്യു​ന്ന​കർ​മ്മ​ങ്ങൾ
താ​ന്താ​ന​നു​ഭ​വി​ച്ചീ​ടു​കെ​ന്നേ​വ​രൂ”

എന്ന വരി​ക​ളെ അല്പം മാ​റ്റി​യി​ട്ടു്,

‘താ​ന്താൻ​ന​ടേ​ചെ​യ്ത പു​ണ്യ​പാ​പ​ങ്ങ​ളെ
ത്താ​ന്താ​ന​നു​ഭ​വി​ച്ചീ​ടു​കെ​ന്നേ​വ​രൂ.’

എന്നി​ങ്ങ​നെ പ്ര​കൃ​ത​കൃ​തി​യിൽ പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​തി​നാൽ, ഇതു രാ​മാ​നു​ജ​ന്റെ കാ​ല​ത്തി​നു​ശേ​ഷം ഉണ്ടാ​യ​താ​യി​രി​ക്ക​ണം.

രാ​മാ​യ​ണ​ഗാ​ഥ​യു​ടേ​യും ഈ കൃ​തി​യു​ടേ​യും ഭാഷ പരി​ശോ​ധി​ച്ചു നോ​ക്കി​യ​തിൽ അത്ഭു​താ​വ​ഹ​മായ സാ​ദൃ​ശ്യം കാ​ണു​ന്നു. പല സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളിൽ ആശ​യ​സാ​മ്യ​വും കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടു്. അതുകൊ​ണ്ടു് രണ്ടും ഒരാ​ളു​ടെ കൃതി ആയി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു. കവി വട​ക്ക​നാ​ണെ​ന്നു​ള്ള​തി​ന്റെ സം​ശ​യ​മി​ല്ല.

വർ​ണ്ണ​ന​കൾ​ക്കു നല്ല ജീ​വ​നു​ണ്ടു്.

“നി​ത്യ​നാം മാധവൻ മാർത്താണ്ഡവംശത്തി-​
നു​ത്ത​മ​നായ ദശ​ര​ഥ​ന​ന്ദ​നൻ
ഘോ​ര​നാ​യു​ള്ള ദശ​ഗ്രീ​വ​നെ​ക്കൊ​ന്നു
പാ​രി​ട​ത്തി​ന്നു പരി​താ​പ​വും​തീർ​ത്തു
ഭൂ​രി​ഭാ​ര​ത്തെ​ക്കു​റ​ച്ചു ഭൂ​മ​ണ്ഡ​ലേ
വാ​രു​ലാ​വീ​ടി​ന്നൊ​രു​ത്തര കോസലേ
വാ​രി​ധി ചൂ​ഴു​മൂ​ഴി​ക്കേ​ക​നാ​ഥ​നാ​യ്
ചാ​രു​സിം​ഹാ​സ​നേ​വാ​ഴു​ന്ന​കാ​ല​ത്തു”

അശ്വ​മേ​ധം നട​ത്തു​ന്ന​തി​നു് അദ്ദേ​ഹം തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടു് വൈ​ദി​ക​ന്മാ​രെ പല ദി​ക്കു​ക​ളിൽ​നി​ന്നു വരു​ത്തി. രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാ​രും നാ​നാ​ദി​ക്കു​ക​ളിൽ​നി​ന്നു്, ‘കളത്ര സന്താ​ന​സൈ​ന്യ​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടി’ വന്നു​ചേർ​ന്നു.

“നാ​ക​മു​നി​വാ​സി​ക​ളും ദേ​വ​രാ​ജ​നും
നീ​ളേ​ക്കു​മാ​പ​ത്തൊ​ഴി​ഞ്ഞു നമു​ക്കെ​ന്നു
കോ​ളോ​ടു​കൂ​ടെ​ത്തി​റ​യും​കൊ​ടു​ത്ത​വർ
മേ​ളി​ച്ചു യാ​ഗം​ഭ​രി​ക്കു​ന്ന​തു​മ​വർ;
ആളൊ​ത്തു​ഭോ​ഗം​ഭു​ജി​ക്കു​ന്ന​തു​മ​വർ;
കേ​ളി​യു​ണ്ടോ പണ്ടൊ​രു​ത്ത​നു​മീ​വ​ണ്ണം
കേ​വ​ല​മാ​ചാ​ര​മി​ല്ലാ​ത്ത വാനരൻ
ദേ​വ​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ ശു​ദ്ധ​ഭാ​വ​ത്തോ​ടും
സാ​വ​ധാ​നം വി​ഭ​വ​ങ്ങൾ ഭരി​ക്കു​ന്നു.
ഈവ​ണ്ണ​മെ​ന്നു​പ​റ​ഞ്ഞു​കൊൾ​വാ​ന​ഹോ
നാ​വു​ക​ളേ​തും മതി​യ​ല്ല​ന​ന്ത​നും”
“കു​ക്ഷി​നി​റ​പ്പാ​ന​ജ​സ്രം മു​നി​ക​ളെ
ഭക്ഷി​ച്ചൊ​ടു​ക്കു​ന്ന രാക്ഷസരുംനൃപ-​
ശി​ക്ഷ​യാ​വി​ഘ്നം​വ​രാ​തെ കണ്ടെ​പ്പൊ​ഴും
രക്ഷി​ച്ചു ഗോ​പു​രം നാ​ലി​ലും​നി​ല്ക്കു​ന്നു.”

കു​ക്ഷി നി​റ​പ്പാൻ ഇത്യാ​ദി വരി​ക​ളിൽ കാ​ളി​ദാ​സ​ന്റെ ‘ആസൻ യത്ര ക്രി​യാ​വി​ഘ്നാ രാ​ക്ഷ​സാ ഏവ രക്ഷി​ണഃ’ എന്ന രഘു​വം​ശ​ത്തി​ന്റെ ഛാ​യ​കാ​ണു​ന്നു.

രാമൻ സഹ​ധർ​മ്മി​ണി​യോ​ടു​കൂ​ടാ​തെ എങ്ങ​നെ യാഗം നട​ത്തും? അതു​കൊ​ണ്ടു് അദ്ദേ​ഹം സ്വർ​ണ്ണ​ത്തിൽ ഒരു സീ​താ​വി​ഗ്ര​ഹം നിർ​മ്മി​ച്ചു് മു​റ​യ്ക്കു് വ്ര​ത​ങ്ങൾ തു​ട​ങ്ങി. അങ്ങ​നെ ഇരി​ക്കെ, വാ​ല്മീ​കി​യും ‘ഭൂ​രി​ത​പോ​ധ​ന​ന്മാ​രോ​ടു’ കൂടി അവിടെ എത്തി.

അപ്പേ​ാൾ,

‘ബാലാർക്കകോടികളൊന്നിച്ചുദിച്ചപോ-​
ലാ​ലോ​ല​ശോ​ഭ​തേ​ടീ​ടു​മ്മ​നോ​ഹര
ബാ​ല​നി​റം​ക​ണ്ടു സന്തോ​ഷ​ഭാ​ര​ണേ’

മാ​ലോ​ക​രെ​ല്ലാ​വ​രും വണ​ങ്ങി​നി​ന്നു. ശ്രീ​രാ​മ​നാ​ക​ട്ടെ, അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ അർ​ഘ്യ​പാ​ദ്യാ​ദി​ക​ളാൽ പൂ​ജി​ക്ക​യും മധു​രോ​പാ​ചാ​ര​വാ​ക്കു​ക​ളാൽ പ്രീ​ണി​പ്പി​ക്ക​യും ചെ​യ്തി​ട്ടു് ആസ​ന​ത്തിൽ ഉപ​വേ​ശി​പ്പി​ച്ചു. അന​ന്ത​രം വാ​ല്മീ​കി തന്റെ​കൂ​ടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന കു​ശ​ല​വ​ന്മാ​രോ​ടു്,

‘നാമങ്ങുപണ്ടുചമച്ചരാമായണ-​
മാ​മെ​ന്നി​രി​ക്കി​ലോ ചൊ​ല്ലു​വി​നൊ​ട്ടിഹ’

എന്നു് ആജ്ഞാ​പി​ച്ച​ത​നു​സ​രി​ച്ചു്, അവർ അതിനെ ഗാനം ചെ​യ്തു​തു​ട​ങ്ങി. ശ്രോ​താ​ക്ക​ളു​ടെ അപ്പൊ​ഴ​ത്തെ അവസ്ഥ കവി ഇങ്ങ​നെ വർ​ണ്ണി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

“പാ​ടി​ത്തു​ട​ങ്ങി​നാ​ര​ക്ക​ഥാ​സാ​ര​ത്തെ
യാ​ടി​ത്തു​ട​ങ്ങീ​ശി​ര​സ്സു​ക​ളേ​വർ​ക്കും;
കൂ​ടി​ത്തു​ട​ങ്ങി കരം​കൊ​ണ്ടു​മേ​ള​വും;
മൂ​ടീ​തു നല്ല​വർ​ക്കു​ള്ളി​ലേ​വേ​ദന;
ഓടു​ന്നു ദു​ഷ്ട​രെ​രി​യു​ന്ന ചേതസാ;
മേ​ട​മേ​ലേ​റി നോ​ക്കു​ന്നി​തു മങ്ക​മാർ;
കൂ​ടെ​സ്വ​രം പി​ടി​ക്കു​ന്നി​തു നാരദൻ;
പാടേ തി​രി​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കു​ന്നി​തു ലോ​ക​രും;
നാ​ടെ​ങ്ങു​മി​ങ്ങ​നെ കേ​ട്ടി​ട്ടു​മി​ല്ലെ​ന്നു
നീ​തി​യിൽ​വ​ന്നു​ചു​ഴ​ന്നു മഹാ​ജ​നം;
ഗീ​തി​കൾ​കേ​ട്ടു നിൽ​ക്കു​ന്ന​ജ​ന്തു​ക്ക​ളും
ജാ​തി​സ്വ​ഭാ​വം മറ​ന്നു നി​ന്നീ​ടി​നാർ;
മാ​തൃ​മു​ല​മ​റ​ന്നു ചെ​റു​പ്പൈ​ത​ലും;
മാ​നി​നി​മാ​രും മറ​ന്നു കി​ടാ​ങ്ങ​ളെ;
മാ​ന​സ​പ​ത്മം മറ​ന്നു ഹം​സ​ങ്ങ​ളും;
തീ​നും​മ​റ​ന്നു നിൽ​ക്കു​ന്നി​തു കാ​ലി​കൾ;
മാ​ന​സ​താ​രു​കു​ളുർ​ത്തു സമ​സ്ത​രും
മാ​രി​പോ​ലാ​ന​ന്ദ​വാ​രി പൊ​ഴി​യു​ന്നു.”

കാ​ണി​ക​ളിൽ ചിലർ ഈ ബാ​ല​ന്മാ​രിൽ രാ​മ​ച​ന്ദ്ര​ന്റെ ലക്ഷ​ണ​ങ്ങൾ പൂർ​ണ്ണ​മാ​യി​ക്ക​ണ്ടി​ട്ടു്, പലതും പറ​ഞ്ഞു​തു​ട​ങ്ങി. ബന്ധു​ജ​ന​ങ്ങൾ ഈ വർ​ത്ത​മാ​നം അറി​ഞ്ഞു്, രാ​മ​ച​ന്ദ്ര​നെ അറി​വി​ച്ച​പ്പോൾ അദ്ദേ​ഹം,

“ദണ്ഡു​കൊ​ണ്ട​ഹോ​ഹ​ത​നെ​ന്ന​പോ​ലെ നവ-
ദണ്ഡ​മ​ത്രേ​യെ​ന്നു കാ​തു​പൊ​ത്തീ​ടി​നാൻ”

ശ്രീ​രാ​മൻ സാ​ക്ഷാൽ പര​മാ​ത്മാ​വാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടും,

“പൂർ​വ​ജ​ന്മ​ത്തെ​മ​റ​ന്നു മാ​യാം​ബു​ധൌ
സാർ​വ​ഭൌ​മ​ത്വേന വീ​ണു​രു​ണ്ടീ​ടു​ന്നു
ചാർ​വാം​ഗ​മാർ​ന്ന പൈ​ത​ങ്ങ​ളെ​ക്ക​ണ്ടി​ട്ടു്
കാർ​മു​കിൽ കൊ​ണ്ട​ലം മൂ​ടി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന
വാർ​തി​ങ്കൾ പോലെ”

മ്ലാ​ന​വ​ദ​ന​നാ​യി ഭവി​ച്ചു.

“ആർ​ക​ലി​യിൽ ചി​റ​കെ​ട്ടി ക്ക​ട​ന്നി​ട്ടു
പോർ​ചെ​യ്തു രാ​വ​ണ​നെ​ക്കൊ​ന്ന​വീ​ര്യ​വും”

ക്ഷ​ണ​നേ​ര​ത്തേ​ക്കു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നെ വേർ​വി​ട്ടു. എന്നാൽ ഉള്ളി​ലു​ണ്ടായ വി​ഷാ​ദ​ത്തെ ഒട്ടൊ​ക്കെ അട​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടു് അദ്ദേ​ഹം ആ ബാ​ല​ന്മാ​രു​ടെ അടു​ത്തു ചെ​ന്നു് “ഈ കൃതി ആരു​ടേ​താ​ണു്? നി​ങ്ങൾ ആരു്?”

“ചാ​ര​ത്തു​നിൽ​ക്കു​ന്ന​വർ​പ​റ​ഞ്ഞീ​ടു​ന്നു
മാ​രൻ​മ​രി​ച്ചാ​റെ രണ്ടാ​യ് പി​റ​ന്നെ​ന്നും;
ദൂ​ര​ത്തു​നി​ന്നു​കേൾ​ക്കു​ന്ന​മാ​ലോ​ക​രോ
പാ​രാ​തെ​കി​ന്ന​ര​ന്മാ​രെ​ന്നു​ചൊ​ല്ലു​ന്നു;
ചാ​ര​ണ​ന്മാ​രെ​ന്നു ചൊ​ല്ലു​ന്നി​തു​ചി​ലർ”

പര​മാർ​ത്ഥം അറി​വാൻ ഞങ്ങൾ​ക്കു വളരെ കൊ​തു​ക​മു​ണ്ടു്. തേ​ജ​സ്സു കണ്ടി​ട്ടു് നി​ങ്ങൾ രണ്ടു ഭാ​സ്ക്ക​ര​ന്മാ​രാ​യി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നാ​ണു് എനി​ക്കു തോ​ന്നു​ന്ന​തു് എന്നു​പ​റ​ഞ്ഞു. രാ​മ​ച​ന്ദ്ര​ന്റെ ഈ വാ​ക്കു​കൾ കേ​ട്ടി​ട്ടു് ആ കു​മാ​ര​ന്മാർ,

“മാർ​ത്താ​ണ്ഡ​വം​ശ​ത്തി​നാ​ദി​സ​മ്പ​ത്തായ
കീർ​ത്തി​ക്കി​ര​പ്പാ​നു​ദി​ച്ചോ​രു പാ​ത്ര​മേ,
കേ​ളി​യേ​റീ​ടു​ന്ന വാ​ല്മീ​കി​യാം​മു​നി
മേ​ളി​ച്ചു​പ​ണ്ടു ചമ​ച്ച​ക​ഥ​യി​തു.
നീ​ളെ​ക്കു​മ​പ്പാ​ദ​ദാ​സ​രാം ഞങ്ങ​ളെ
ലാ​ളി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു പഠി​പ്പി​ച്ച​ത​മ്മു​നി.
മു​പ്പാ​രി​നീ​ശ​നാ​യ്‍ത്ത​ന്നെ വാ​ണീ​ടി​ലു
മപ്പൊ​ഴേ വന്ന​ര​ക​ത്തിൽ വീ​ണീ​ടി​ലും
അപ്പാ​ദ​പ​ങ്കേ​രു​ഹ​ത്തി​ങ്ക​ലേ ഭക്തി
യെ​പ്പോ​ഴു​മെ​ന്നു​ള്ളി​ലേ​പു​ല​മ്പീ​ട​ണം.”

എന്നി​പ്ര​കാ​രം വാ​ല്മീ​കി​യേ​പ്പ​റ്റി​യ​ല്ലാ​തെ തങ്ങ​ളാ​രെ​ന്നു വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കി​യി​ല്ല. അതു​കൊ​ണ്ടു് രാ​മ​ച​ന്ദ്രൻ നേരെ വാ​ല്മീ​കി​യോ​ടു​ത​ന്നെ ചോ​ദി​ച്ചു. അതിനു മറു​പ​ടി​യാ​യി,

“നി​ന്മ​ന​താ​രിൽ വി​ഷാ​ദം മതി​മ​തി
നി​ന്മ​ക്ക​ളാ​യ​തി​വ​രെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞാ​ലും.
അമ്മ​റി​വെ​ന്തെ​ന്ന​തും പറ​ഞ്ഞീ​ടു​വൻ.
ജാ​ന​കി​പ്പെ​ണ്ണായ വള്ളി​മേൽ​ക്കാ​ച്ചൊ​രു
മാ​നു​ഷ​പ്പൈ​ത​ങ്ങ​ളായ ഫല​മി​തു
കാ​ന​ലിൽ കൊ​ണ്ടു കള​ഞ്ഞാ​റെ​യു​മ​വൾ
ഞാ​നി​രി​ക്കു​ന്നാ​ശ്ര​മ​ത്തി​ലി​രി​ക്കു​ന്നു.
ലക്ഷ്മ​ണൻ പോയ പെ​രു​വ​ഴി​യും നോ​ക്കി
ലക്ഷ്മീ​സ​മാ​ന​യാം ജാനകി നി​ല്ക്കു​ന്നു.
തൽ​ക്ഷ​ണം ഞാ​ന​വി​ടേ​ക്കു ചെ​ന്നാൻ ബലാ-
ലക്ഷി​ക​ളും തു​ട​ച്ച​പ്പോൾ വൈ​ദേ​ഹി​യും
അഗ്രേ വണ​ങ്ങി നമ​സ്ക്ക​രി​ച്ചാ​ദ​രാൽ
വ്ര്യ​ഗ്രി​ച്ചൊ​രേ​ട​ത്തൊ​തു​ങ്ങി നി​ന്നീ​ടി​നാൾ.
ഉഗ്ര​ങ്ങ​ളായ മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളെ​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു
നി​ഗ്ര​ഹി​ച്ചീ​ടു​മെ​ന്നു​ള്ളൊ​രു പേ​ടി​യും
നിർ​മ്മ​ല​മായ പാ​തി​വ്ര​ത്യ​ഭാ​വ​വും
കർ​മ്മ​ദോ​ഷം ഭവി​ച്ചെ​ന്നോ​രു​പീ​ഡ​യും
ചെ​മ്മേ​നി​ന​ച്ചു നി​ന​ച്ച​വൾ നിൽ​ക്ക​യാൽ
കന്മാ​ഷി​ത​മാ​യ് മയ​ങ്ങി​യെ​ന്മാ​ന​സം.
നി​ല്ലാ​തെ കണ്ണു​നീ​രും തൂ​കി​നിൽ​ക്കു​ന്ന
മല്ലാ​ക്ഷി​യെ ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​യി ഞാ​നാ​ശ്ര​മേ
വല്ലാ​യ്മ​യേ​തും നി​ന​ച്ചു​കൊ​ണ്ടീ​ടാ​തെ
വല്ല​ഭ​യ്ക്കി​ല്ലൊ​രു ദൂഷണം മന്നവ!”

എന്നു വാ​ല്മീ​കി സീ​താ​പ​രി​ത്യാ​ഗാ​ന​ന്ത​രം ദേ​വി​യ്ക്കു​ണ്ടായ അവ​സ്ഥ​ക​ളേ​യും മറ്റും വി​വ​രി​ച്ചു കേൾ​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു് ആ സാ​ധ്വി​യെ വീ​ണ്ടു​കൊ​ള്ള​ണ​മെ​ന്നു പറ​യു​ന്നു. ഈ വരി​ക​ളിൽ കവി ഭൂ​ത​കാ​ല​ത്തി​നു പകരം ഇരി​ക്കു​ന്നു, നിൽ​ക്കു​ന്നു ഇത്യാ​ദി വർ​ത്ത​മാ​ന​ക്രി​യ​കൾ പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തു് വർ​ണ്ണ​ന​യ്ക്കു സ്ഫു​ട​ത​വ​രു​ത്താൻ വേ​ണ്ടി​യാ​ണു്.

ഇക്ക​ഥ​കേ​ട്ട​പ്പോൾ തത്ര​സ്ഥ​രായ എല്ലാ​ജ​ന​ങ്ങ​ളും,

“ചി​ത്ര​ത്തി​ലേ രൂ​പ​മെ​ന്ന​പോൽ നി​ന്നി​തു
ചി​ത്ത​പ​ത്മ​ത്തി​ങ്ക​ലെ​ത്തു​ന്നൊ​രാ​ന​ന്ദ
മു​ത്തു​വ​ളർ​ന്നു കണ്ണൂ​ടെ പു​റ​പ്പെ​ട്ടു
ഉത്തും​ഗ​മാ​യി​ട്ടു കണ്ണടയാഞ്ഞപോ-​
ലു​ത്ത​മ​ന്മാ​രി​വ​ണ്ണം പറ​ഞ്ഞീ​ടു​ന്നു.
ഉള്ളി​ലും കണ്ണി​ലും കൊ​ള്ളാ​ഞ്ഞു​സ​ന്തോ​ഷം
വെ​ള്ള​മാ​യ് കണ്ണി​ലൂ​ടെ പൊ​ഴി​ഞ്ഞീ​ടു​ന്നു.
കള്ള​മ​ല്ലേ പറ​ഞ്ഞീ​ടു​ന്നു മാലോക-​
രു​ള്ള​പോ​ലെ ബാ​ല​രെ​ക്ക​ണ്ടു​കൊ​ള്ളു​വാൻ
ഒട്ടു​തു​ട​ച്ചു സൂ​ക്ഷി​ച്ചു നോ​ക്കീ​ടു​ന്നു;
പെ​ട്ടെ​ന്നു കണ്ണു​നീർ​കൊ​ണ്ടു​മ​റ​യു​ന്നു;
ഇഷ്ട​മാ​യ് കണ്ടു​കൊൾ​വാൻ മഹാ​ലോ​ക​രും
പെ​ട്ട​പാ​ടെ​ന്ത​ന്നി​നി​ക്കാ​വ​തോ ചൊ​ല്ലു​വാൻ?
പത്തു​രൂ​കൂ​ടി​വ​ണ്ണം പേർ​ത്തു​കാൺ​ക​വേ
പു​ത്ത​നാ​യ്‍ത്ത​ന്നേ ചമ​ഞ്ഞി​താ​ലോ​ക​വും.”

ഈ വർ​ണ്ണന വളരെ ചമൽ​കാ​ര​ജ​ന​ക​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

രാ​മ​ഭ​ദ്രൻ വാ​ല്മീ​കി​യു​ടെ ഉപ​ദേ​ശാ​നു​സൃ​തം സീതയെ കൈ​ക്കൊ​ള്ളാ​മെ​ന്നു സമ്മ​തി​ച്ചു. എന്നാൽ തനി​ക്കു് സീ​ത​യെ​പ്പ​റ്റി​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന സംശയം ദേ​വി​യു​ടെ അഗ്നി​പ്ര​വേ​ശ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി നീ​ങ്ങി​യെ​ങ്കി​ലും ലോ​കാ​പ​വാ​ദ​ത്തെ ഭയ​പ്പ​ടേ​ണ്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നാൽ, അതിനെ തീർ​ത്തു തരേ​ണ​മെ​ന്നും അദ്ദേ​ഹം അരു​ളി​ച്ചെ​യ്തു. ഇവിടെ രാ​മ​ന്റെ സ്വ​ഭാ​വ​ത്തി​നു് ഒരു വലിയ ന്യൂ​നത കവി​വ​രു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. വാ​ല്മീ​കി​യു​ടെ രാ​മ​നു് സീ​ത​യു​ടെ പാ​തി​വ്ര​ത്യ​ത്തേ​പ്പ​റ്റി ശങ്ക​യേ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. നേ​രെ​മ​റി​ച്ചു് പ്ര​സ്തുത കവി​യു​ടെ വാ​ക്കു​ക​ളിൽ നി​ന്നു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു് സാ​ക്ഷാൽ യജ​ന​സം​ഭ​വ​യും സക​ല​ലോ​ക​നാ​രീ​കു​ല​ഭൂ​ഷാ​മ​ണി​യും ആയ ശ്രീ​ജാ​ന​കീ​ദേ​വി​യിൽ ‘ചി​ത്ത​ച​ഞ്ച​ലം’ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​താ​യി ഒരു പ്ര​തീ​തി​ജ​നി​ക്കു​ന്നു.

പി​റ്റേ​ദി​വ​സം പ്രാ​തഃ​കാ​ല​ത്തിൽ രാ​മ​ച​ന്ദ്രൻ ഉറ്റ​വ​രേ​യും മാ​ലോ​ക​രേ​യും ഒക്കെ സഭയിൽ വരു​ത്തീ​ട്ടു് വാ​ല​മീ​കി​മു​ഖാ​ന്തി​രം ആ സ്ത്രീ രത്ന​ത്തെ അവിടെ ആന​യി​ച്ചു. ദേ​വി​യാ​ക​ട്ടേ,

“ഭാ​നു​വം​ശോ​ത്ഭ​വ​നായ ശ്രീ​രാ​മ​നേ
മാ​ന​സ​താ​രു​കൊ​ണ്ടാ​ലിം​ഗ​നം ചെ​യ്തു
കാ​ന​ലിൽ പോ​യ​നാ​ളിൽ​ത്തു​ട​ങ്ങീ​ട്ടു​ള്ള
ദീ​ന​ത​യൊ​ക്കെ​യൊ​ഴി​ച്ചു വൈ​ദേ​ഹി​യും
ആന​ന്ദ​വൻ​ക​ട​ലിൽ കു​ളി​ച്ച​ങ്ങ​നെ
താ​നേ​ര​മി​ച്ചു നി​ന്നീ​ടു​ന്നു കാൽ​ക്ഷ​ണം”

എന്നാൽ വീ​ണ്ടും പരീ​ക്ഷ​ന​ട​ത്താ​നു​ള്ള ഭാവം ഉണ്ടെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ആ സ്ത്രീ​ര​ത്നം,

“പണ്ടേ​തി​ലും മനഃ​ഖേ​ദ​മുൾ​ക്കൊ​ണ്ടു​ടൻ
കു​ണ്ഠ​ഭാ​വ​ത്തോ​ടു കണ്ണു​നീ​രും​തൂ​കി
കണ്ഠം കു​നി​ച്ച​തി സം​ഭ്ര​മം പൂ​ണ്ടു​തൻ
ഗണ്ഡ​ങ്ങ​ളും കരം​കൊ​ണ്ടു മറ​ച്ചു​ടൻ”

രം​ഗാ​ങ്ക​ണ​ത്തി​ലേ​ക്കു നോ​ക്കി ദുഃ​ഖ​സാ​ഗ​ര​നി​മ​ഗ്ന​യാ​യി​ട്ടു്,

‘കാൽ​വി​രൽ കൊ​ണ്ടു വര​ച്ചു നീ​ന്നീ​ടി​നാൾ’

അതു​ക​ണ്ട​പ്പോൾ അവി​ടെ​നി​ന്ന മഹാ​ലോ​കർ​ക്കും കു​ണ്ഠി​ത​മു​ണ്ടാ​യി. ഇവിടെ കവി.

“ജന​സ്ത​ദാ ലോ​ക​പ​ഥാൽ പ്ര​തി​സം​ഹൃ​ത​ച​ക്ഷു​ഷഃ;
തസ്ഥു​സ്തേ വാ​ങ്മു​ഖാ​സ്സർ​വേ ഫലിതാ ഇവ ശാലയഃ”

എന്ന രഘു​വം​ശ​പ​ദ്യ​ത്തെ ഇങ്ങ​നെ വി​ക​സി​പ്പി​ച്ചു ചേർ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു.

“കണ്ടു​നി​ല്ക്കും ജനങ്ങൾക്കുമോരോതര-​
മു​ണ്ടാ​യ്‍ത്തു​ട​ങ്ങീ വി​ഷാ​ദ​മ​തു​നേ​രം;
തണ്ടു​പ​റി​ഞ്ഞു വി​ള​ഞ്ഞ കതിർപോലെ-​
യി​ണ്ട​ലോ​ടും തല കു​മ്പി​ട്ടു​പോ​യി​തേ

***


മല്ലാ​ക്ഷി​യേ​ക്കൊ​ണ്ടു വല്ലാ​തെ ദൂഷണം
വല്ലാ​യ്മ​കൊ​ണ്ടു പറ​ഞ്ഞു​പോ​യ​ല്ലോ നാം
നല്ല​തു​മേ​ലിൽ വരികയില്ലെന്നുമ-​
ങ്ങ​ല്ല​ലോ​ടും തല കു​മ്പി​ട്ടി​തേ​വ​രും.”

‘വി​ശ്വ​ത്തി​നേ​ക​വി​ദ്വാ​നായ വാ​ല്മീ​കി’ മഹാ​ലോ​ക​രു​ടെ ശങ്ക നീ​ങ്ങാ​തി​രു​ന്ന​തു കണ്ടു് വി​സ്മ​യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി സീ​ത​യോ​ടു് ഇങ്ങ​നെ പറ​ഞ്ഞു.

“സീതേ! സതീ​ജ​നം ചൂ​ടു​ന്ന മാ​ലി​കേ!
ഭൂതലം പെ​റ്റു പണ്ടു​ണ്ടായ പു​ണ്യ​മേ!
ഏതു​മൊ​ന്നും പി​ഴ​ച്ചീല നീ​യെ​ങ്കി​ലും
നീ​തി​കേ​ടു​ണ്ടെ​ന്നു ചൊ​ല്ലു​ന്നി​തു ചിലർ.

***


കാ​രു​ണ്യ​മി​ല്ലാ​യ്ക​കൊ​ണ്ടു നാ​നാ​ജ​നം
കാ​ടു​ത​ന്നേ പറ​ഞ്ഞീ​ടു​ന്ന​തി​ങ്ങ​നേ
കാ​മി​നീ​ര​ത്ന​മേ കേ​ട്ടാ​ലു​മി​ന്നി​യും
കാ​ന്ത​നു നി​ന്നെ​ക്കു​റി​ച്ചി​ല്ല സംശയം.
കാം​ക്ഷ​യി​ല്ലാ​യ്ക​കൊ​ണ്ട​ല്ലു​പേ​ക്ഷി​ച്ച​തു
പാ​വ​ക​നും വി​പ്ര​യോ​ഗ​വും തങ്ങ​ളിൽ
പാർ​ത്താ​ലൊ​രു ഭേ​ദ​മി​ല്ലെ​ടോ സു​ന്ദ​രീ
പാ​വ​ന​മാ​മി​സ്സ​ഭാ​ന്ത​രേ നി​ല്ക്കു​ന്ന
പാർ​ത്ഥി​വ​ന്മാ​രും മഹാ​മു​നി ജാ​ല​വും.
പാരിൽ മറ്റു​ള്ള വർ​ണ്ണ​ങ്ങ​ളും കേൾ​ക്ക​വേ
പാൽ മൊ​ഴി​നീ പര​മാർ​ത്ഥം പറകടോ”

ഈ വാ​ക്കു​കൾ കേ​ട്ടു് സീ​താ​ദേ​വി പറഞ്ഞ വാ​ക്കു​കൾ അത്യ​ന്ത​ക​രു​ണ​വും വാ​യ​ന​ക്കാ​രു​ടെ നേ​ത്ര​ങ്ങ​ളെ അശ്രു​ക്ലി​ന്ന​മാ​ക്കു​ന്ന​തി​നു പര്യാ​പ്ത​വു​മാ​കു​ന്നു.

“മാ​യാ​മ​യേ മാ​ധ​വ​ന്റെ ജായേ ദേവി
തായേ! ധരി​ത്രീ കേൾ​ക്കേ​ണ​മെൻ​വാ​ച​കം
നീ​യൊ​ഴി​ഞ്ഞാ​രെ​നി​ക്കി​ന്നി​മേ​ലാ​ശ്ര​യം?
ന്യാ​യ​ത്തി​നൊ​ത്ത​വ​ണ്ണം തു​ണ​ച്ചീ​ട​ണം.
ബാ​ല്യ​കാ​ല​ത്തി​ങ്ക​ലു​ണ്ടാ​യൊ​രാ​പ​ത്തു
മാ​ല​യി​ട്ട​ന്നു തീർ​ന്നെ​ന്നു ചി​ന്തി​ച്ചു ഞാൻ
മാ​ല​തു​കൊ​ണ്ടു മൊ​ഴി​ഞ്ഞി​ല്ല പി​ന്നെ​യും
കാ​ല​ക്ര​മം​കൊ​ണ്ടു വർ​ദ്ധി​ച്ച​തേ​യു​ള്ളു.
തീയിൽ കു​ളി​ച്ചാ​റെ തീർ​ന്നെ​ന്നി​രു​ന്നു ഞാൻ
തീയതു പി​ന്നെ​യും തീർ​ന്നി​ല്ല ദൈവമേ.
ശ്രേ​യ​സ്സി​നേ​തു​മേ പാ​ത്ര​മ​ല്ലാ​യ്ക​മേ
കാ​യ​ത്തി​നോ​ടു​കൂ​ട്ടു​ണ്ടായ ദൂഷണം.
കത്തു​ന്ന തീ​ക്ക​നൽ കട്ട​യിൽ ചു​ട്ടാ​റെ
പത്തു​പ​ത്തിൽ പത്തി​ര​ട്ടി​ച്ചു പി​ന്നെ​യും.
ഭർ​തൃ​ശു​ശ്രൂ​ഷ​യും ചെ​യ്തു നാ​നാ​സു​ഖം
പൃ​ത്ഥ്വി​യും രക്ഷി​ച്ചു കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നീ​ടു​വാൻ.
ദുർ​ഭ​ഗ​യാം നമു​ക്കെ​ത്തി​ല്ലൊ​രി​ക്ക​ലും
കല്പ​ന​യ്ക്കു​ല്പ​വും നീ​ക്ക​മു​ണ്ടാ​യ്‍വ​രാ.
ഗർ​ഭ​മു​ണ്ടെ​ന്നു സന്ദേ​ഹി​ച്ചി​രു​ന്ന​നാൾ
കള്ള​ക്കൊ​ടു​ങ്കാ​ടു തന്നിൽ ക്ക​ള​ഞ്ഞെ​ന്നേ.
വെ​ള്ള​വും കായും തളി​രു​ക​ളും തി​ന്നു
മു​ള്ളി​ലും കല്ലി​ലും സഞ്ചരിച്ചിത്രനാ-​
ളു​ള്ള​നാ​ളും സ്വൈ​ര​മെ​ന്തെ​ന്ന​റ​ഞ്ഞീല.

***


നാ​രി​കൾ​ക്കു​ത്ത​മ​ഭൂ​ഷ​ണ​മാ​യ​തു
ചാ​രി​ത്ര​മെ​ന്ന​ല്ലോ കേൾ​ക്കു​മാ​റാ​കു​ന്നു
ശ്രീ​രാ​മ​ച​ന്ദ്ര​നെ​യ​ല്ലാ​തെ മറ്റൊ​രു
പു​രു​ഷ​ന്മാ​രെ​യും കാ​മി​ച്ച​തി​ല്ല, തൽ-
പൂ​മൈ​വി​ലാ​സ​മ​ല്ലാ​തെ​ന്റെ ഹൃ​ത്തി​നു
കോ​മ​ള​മെ​ന്നു തോ​ന്നീ​ലൊ​രു വി​ഗ്ര​ഹം.
എന്നാലുമിന്നിമ്മഹാലോകരൊക്കെയു-​
മെ​ന്നെ​ക്കു​റി​ച്ചൊ​ന്നു ശങ്കി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട​തും;
ഇന്നിമേലൊന്നുമുണ്ടാകാതിരിക്കണ-​
മെ​ന്ന​തി​നൊ​ന്നു​ണ്ടു വേ​ണ്ടു​ന്ന​തി​ന്നു നീ.
ഏവരും കണ്ടു​നി​ല്ക്കു​ന്ന നേ​രെ​ത്ത​ന്നെ
നീ വന്നു​കൊ​ണ്ടു പൊ​യ്ക്കൊൾക വി​ശ്വം​ഭ​രേ.
ജീ​വ​നാ​ഥ​ന്നു കാ​രു​ണ്യ​മി​ല്ലാ​യ്ക​യാൽ
ജീ​വി​ച്ചി​രി​ക്ക​യി​ലാ​ഗ്ര​ഹ​മി​ല്ലി​നി.”

‘ചു​ട്ടെ​ഴു​ന്നു​ള്ളൊ​ടു​കൂ​ടി’ സീ​താ​ദേ​വി ഇങ്ങ​നെ ‘പട്ടാ​ങ്ങു​ത​ന്നെ പറഞ്ഞ’ടങ്ങി​യ​പ്പോൾ,

“എട്ടു​ദി​ക്കും മു​ഴ​ങ്ങീ​ടു​മാ​റ​ങ്ങ​നെ
പൊ​ട്ടി​പ്പി​ളർ​ന്നു കാ​ണാ​യി മഹീ​ത​ലം
പോൽ​ചി​ലം​പൊ​ച്ച​കേൾ​ക്കാ​യ് ഗു​ഹാ​ന്ത​രേ
പി​ച്ച​ക​പ്പൂ​വി​ന്റ വാ​ട​പൊ​ങ്ങീ തദാ.
അച്യു​താ​ന​ന്ത ഗോവിന്ദേതിനാമങ്ങ-​
ളു​ച്ച​രി​ക്കു​ന്ന ഘോ​ഷ​ങ്ങൾ കേൾ​ക്കാ​യി​തേ.
ഊഴി കു​ഴി​ഞ്ഞ​ന്ധ​കാ​രം വളർ​ന്നെ​യ്തി
യാഴി കല​ങ്ങ​വേ വാ​ദ്യ​ഘോ​ഷ​ത്തൊ​ടും
ഘോ​ഷി​ച്ച ഗീ​ത​ങ്ങ​ളും കേ​ട്ടു സർ​വ​രും.”

സർ​വ​ജ​ന​ങ്ങ​ളും ഈ ഘോഷം കേ​ട്ടു് കീ​ഴ്പോ​ട്ടു നോ​ക്കിയ സമ​യ​ത്തു,

“ആദിത്യകോടികളൊന്നിച്ചുദിച്ചപോ-​
ലാ​യ​ത​മാ​യൊ​രു തേ​ജ​സ്സു കാ​ണാ​യി.
ആയതു പി​ന്നെ ക്ര​മ​ത്താൽ വളർന്നുട-​
നാ​ഖ​ണ്ഡ​ലൻ തന്നെ കോദണ്ഡമെന്നപോ-​
ലാ​കാ​ശ​മാർ​ഗ്ഗ​ത്തിൽ വി​സ്ത​രി​ച്ചീ​ടു​ന്നു.
ആയി​ര​ത്തെ​ട്ടു​ത​ല​യു​ള്ള പാ​മ്പി​ന്റെ
യാ​ദി​മൂർ​ദ്ധാ​വി​ന്റെ മദ്ധ്യഭാഗത്തിങ്ക-​
ലാ​ന​ന്ദ​മുൾ​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന​രു​ളീ​ട​വേ,
ആധാ​ര​ശ​ക്തി​സ്വ​രൂ​പ​യാം ഭൂമിതാ-​
നാ​കു​ല​മെ​ന്നി​യു​ദി​ച്ചു​യർ​ന്നീ​ടി​നാൾ.”

സകല മു​നി​ജ​ന​ങ്ങ​ളും ഭൂ​ദേ​വി​യെ വന്ദി​ച്ചു നി​ന്നു. ദേ​വി​യാ​ക​ട്ടെ അവ​രു​ടെ,

“ആല​സ്യ​മെ​ല്ലാ​മൊ​ഴി​ക്കു​മാ​റ​ങ്ങ​നെ,
ചന്ദ്രി​കാ​ഭം​ഗി​നേ​ടീ​ടും മനോഹര-​
മന്ദ​സ്മി​തം​തൂ​കി മൂ​ടു​ന്നു ലോകരേ.”

തത്സ​മ​യം ഇന്ദ്ര​ലോ​ക​ത്തിൽ​നി​ന്നു്,

“ചന്ദ്ര​ചൂ​ഡ​ന്റെ ജടാ​ഭാ​ര​മ​ധ്യ​ത്തിൽ
മന്ദാ​കി​നീ​ജ​ലം വീ​ഴു​ന്ന​തു​പോ​ലെ”

മന്ദാ​ര​പു​ഷ്പം പൊ​ഴി​ഞ്ഞു. വി​ശ്വം​ഭ​ര​യാ​ക​ട്ടെ, തന്റെ പ്രി​യ​പു​ത്രി​യെ മെ​ല്ലെ​ന്നെ​ടു​ത്തു് മടി​യിൽ​വെ​ച്ചു​ലാ​ളി​ച്ചി​ട്ടു്,

“ഉത്ത​രീ​യം​കൊ​ണ്ടു കണ്ണു​നീ​രും തൂ​ത്തു
പത്തു​രു​വൂ​ടെ മാ​റ​ത്തു ചേർ​ത്തീ​ടി​നാൾ.”

അന​ന്ത​രം ദേ​വി​പ​വി ത്രി​താ​ശേ​ഷ​ലോ​ക​യായ ശ്രീ​ജാ​ന​കി​യെ എടു​ത്തു​കൊ​ണ്ടു​പോ​കാൻ ഭാ​വി​ച്ച​പ്പോൾ, ശ്രീ​രാ​മ​ന്റെ ഹൃദയം ‘ചെ​റ്റു വി​റ​ച്ചു’പോയി. അദ്ദേ​ഹം തടു​ത്തി​ട്ടും ഭൂ​ദേ​വി ‘കല്യാ​ണ​കാ​ന്തി​ക​ല​രു​ന്ന സീത’യേ​യും​കൊ​ണ്ടു മറ​ഞ്ഞു​ക​ള​ഞ്ഞു. അപ്പോൾ, ശ്രീ​രാ​മ​നു​ണ്ടായ ഭാ​വ​ഭേ​ദ​ത്തെ കവി ഇങ്ങ​നെ വർ​ണ്ണി​ക്കു​ന്നു.

“താ​പ​വും രോ​ഷ​വും പൂണ്ടുശ്രീരാമനു-​
മാ​പാ​ദ​ചൂ​ഡം വി​റ​ച്ചു​തി​രു​മേ​നി.
കോ​പാ​തി​രേ​കേണ കണ്ണു​ചു​വ​ത്തീ​ട്ടു്
ഭൂ​പാ​ല​ചൂ​ഡാ​മ​ണി പറ​ഞ്ഞീ​ടു​ന്നു:-
‘പാപേ! വസു​ന്ധ​രേ! യെ​ങ്ങു​പോ​കു​ന്നു നീ?
പാ​താ​ള​ലോ​ക​മ​റി​യു​മെ​ന്റേ​ശ​രം.
പാ​രേ​ഴി​ലെ​ങ്ങാ​നു മു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ​നി​ന്ന​സു
പാ​ടേ​യൊ​രു​പി​ടി ഭസ്മ​മാ​ക്കീ​ടു​വൻ.
പേടമാൻകണ്ണിയേക്കൊണ്ടുപോകായ്ക്കെടോ-​
പേർ​ത്തു​പേർ​ത്തും ഞാൻ പറ​ഞ്ഞ​തു​കേ​ളാ​തെ
പേ​ടി​കൂ​ടാ​തെ​ന്നെ​യും ധി​ക്ക​രി​ച്ച നിൻ-
പേ​രു​മ​ങ്ങീ​ടു​മാ​റ​ര​യ്ക്കാൽ​ക്ഷ​ണേ
പാ​ലാ​ഴി​നാ​ഥ​നും പാർ​വ​തീ​കാ​ന്ത​നും
പാ​ലി​പ്പ​തി​ന്ന​പ്പു​റം​വ​രു​ന്നാ​കി​ലും
പാ​വ​കാ​സ്ത്രം​കെ​ാ​ണ്ടു നി​ന്നെ​ദുഃ​ഖി​പ്പി​ച്ചു
പാ​ഥോ​നി​ധി​ക്കു​ള്ളി​ലെ കല​ക്കീ​ടു​വൻ”

എന്നു​പ​റ​ഞ്ഞി​ട്ടു് അദ്ദേ​ഹം വി​ല്ലും അമ്പു​മെ​ടു​ത്തു​കൊ​ണ്ടു് എഴു​ന്നേ​റ്റു ‘കോ​ദ​ണ്ഡ​വും പൂ​ട്ടി ഞാ​ണൊ​ലി​ചെ​യ്ത’ മാ​ത്ര​യിൽ ആഖ​ണ്ഡ​ലാ​ല​യം​പോ​ലും ഒന്നു​കു​ലു​ങ്ങി.

“മാർ​ത്താ​ണ്ഡ​വം​ശ​സ​ന്താ​ന​സ​മ്പ​ത്തി​ന്റെ
ദോർ​ദ്ദ​ണ്ഡ​വീ​ര്യം ജ്വ​ലി​ക്കു​ന്ന​തു​ക​ണ്ട”പ്പോൾ,
“ബ്ര​ഹ്മാ​ണ്ഡ​മൊ​ക്കെ ദഹി​ച്ചു​പോ​മെ​ന്നി​ട്ടു്
ബ്ര​ഹ്മാ​ദി​ദേ​വ​ക​ളൊ​ക്കേ​ഭ​യ​പ്പെ​ട്ടു.
ശ്രീ​ക​ണ്ഠ​ദേ​വ​നും ദേ​വ​ക​ളും മറ്റു-​
വൈ​ഭ​ണ്ഡ​കാ​ദി​ക​ളായ മു​നി​ക​ളും,
വൈ​കു​ണ്ഠ​വാ​സി​നാ​രാ​യ​ണൻ​ത​ന്നു​ടെ
വൈ​ഭ​വം​ക​ണ്ടു വണ​ങ്ങി​സ്തു​തി​ക്കു​ന്നു
ബാ​ണ​മെ​ടു​ത്തു വൈ​ര​ത്തൊ​ടു​രാ​മ​നും
ഞാണിൽ തൊ​ടു​ത്തു ജപി​ക്കു​ന്ന നേ​ര​ത്തു,
പ്രാ​ണി​കൾ​വെ​ന്തെ​രി​ഞ്ഞോ​ടു​മാ​റ​ങ്ങ​നെ,
കാ​ണാ​യി​ത​സ്ത്ര​ത്തി​ന​ഗ്ര​ത്തി​ല​ഗ്നി​യെ.
കാ​ലാ​ന​ലൽ​ത​ന്റെ ഘോരകോലാഹല-​
ജ്വാ​ല​കൾ​ത​ട്ടി പ്ര​പ​ഞ്ചം വി​റ​യ്ക്കു​ന്നു.
മൂ​ല​പ്ര​കൃ​തി​കൾ സേ​വി​ച്ചു​നി​ല്ക്ക​വേ
ശൂ​ല​വു​മാ​ണ്ടു പല്ലും കഴ​റ്റി​ക്കൊ​ണ്ടു
കണ്ണിൽ​ക്ക​നൽ​ക​ട്ട ചി​ന്തു​മാ​റ​ങ്ങ​നെ
വി​ണ്ണ​വ​നാ​ട്ടി​ന്നെ​രി​ഞ്ഞു​പൊ​ങ്ങീ​ടു​ന്നു.”

‘മണ്ണി​ലും വി​ണ്ണി​ലും’ ഉള്ള മഹാ​ജ​ന​ങ്ങൾ ഓരോ വഴി​യ്ക്കു ഓടി​ത്തു​ട​ങ്ങി. “നാ​നാ​ജ​ന​ങ്ങ​ടെ സങ്ക​ടം കണ്ടി​ട്ടു്” വാ​ല്മീ​കി​മ​ഹർ​ഷി രാ​മ​ച​ന്ദ്ര​ന്റെ കോ​പ​മ​ട​ക്കാ​നാ​യി അജ​ന്റെ​യും ഇന്ദു​മ​തി​യു​ടെ​യും കഥ പറ​ഞ്ഞു​കേൾ​പ്പി​ക്ക​യും, ഒട്ടു​വ​ള​രെ സദു​പ​ദേ​ശ​ങ്ങൾ ചെ​യ്ക​യും ചെ​യ്തി​ട്ടു്, കു​ശ​ല​വ​ന്മാ​രെ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കൈയിൽ ഏൾ​പ്പി​ച്ചു. അജോ​പാ​ഖ്യാ​നം വളരെ ഹൃ​ദ​യം​ഗ​മ​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

“അപ്ര​മാ​ദ​ന്മാ​രിൽ മു​മ്പ​നാം രാഘവ-
നുൾ​പ്ര​സാ​ദേന വാ​ങ്ങി​ച്ച​തൻ​പു​ത്ര​രേ
ഊഢ​പ്ര​മോ​ദം ഖരാം​ശു​വം​ശോ​ത്ത​മൻ
ഗാ​ഢ​മാ​ശ്ലേ​ഷ​വും ചെ​യ്തു സർ​വാ​ത്മ​നാ.
പ്ര​ശ്ര​യ​മോ​ടെ വണ​ങ്ങി​നി​ന്നീ​ടു​ന്ന
വി​ശ്രു​ത​വി​ക്ര​മ​ന്മാ​രാ​യ​ബാ​ല​രേ
അശ്രു​ബി​ന്ദു​ക്കൾ ചൊ​രി​ഞ്ഞു​കൂ​ടെ​ക്കൂ​ടെ
യശ്ര​മ​ത്താ​ല​ഭി​ഷേ​ക​വും ചെ​യ്യു​ന്നു.
സീ​താ​വി​യോ​ഗാ​ഗ്നി​യാൽ ചൂ​ടു​പെ​ട്ടാ​ലും
പോ​ത​കാ​ലോ​കേന ശീ​ത​ള​മാ​ക​യാൽ,
[3] ശീ​തോ​ഷ്ണ​മാ​യു​ള്ള രാ​മാ​ശ്രു​ബി​ന്ദു​ക്കൾ
ഭൂ​ത​ലം​ത​ന്നിൽ വീ​ണീ​ടു​ന്ന​നേ​ര​ത്തു,
പാതി സൌ​ഖ്യം​പാ​തി ഖേ​ദ​മെ​ന്നി​ങ്ങ​നെ
ഭീ​തി​യു​മൊ​ട്ടു​കു​റ​ഞ്ഞു​ധ​രി​ത്രി​ക്കും.”

ശ്രീ​രാ​മ​ച​ന്ദ്ര​ന്റെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ ക്ര​മേണ ‘പൂർ​വ​പ​ക്ഷ​ത്തി​ലെ വെ​ണ്ണി​ലാ​വെ​ന്ന​പോ​ലെ’ മോദം വള​രു​ക​യും അന്ധ​കാ​രം ചു​രു​ങ്ങു​ക​യും ചെ​യ്തു.

“സന്ത​തി​ദാ​രി​ദ്ര്യ​പീ​ഡി​ത​ന്മാർ​ക്ക​ഹോ
സന്താ​ന​മെ​ന്ന​വർ ചി​ന്താ​മ​ണി​യ​ല്ലോ.
ചി​ന്തി​ച്ചി​രി​യാ​തെ​കി​ട്ടി​യ​സ​ന്ത​തി
ചി​ന്താ​മ​ണി​പ്രൌഢ ചി​ന്താ​മ​ണി​യ​ല്ലീ?”

അതു​കൊ​ണ്ടു് അദ്ദേ​ഹം,

“ഭാർ​ഗ്ഗ​വ​നോ​ടും ബു​ധ​നോ​ടു​മൊ​ന്നി​ച്ചു,
ഭാ​സ്ക​രൻ​താ​നു​ദി​ച്ചീ​ടു​ന്ന​പോ​ലെ​യും
ഷൺ​മു​ഖ​നോ​ടും ഗണേ​ശ​നോ​ടും​കൂ​ടെ
വെ​ണ്മ​ഴു​വേ​ന്തും പു​രാ​നെ​ന്ന​പോ​ലെ​യും”

വി​ള​ങ്ങി. സക​ല​ജ​ന​ങ്ങ​ളും രാ​മ​ച​ന്ദ്ര​ന്റെ സൌ​ഭാ​ഗ്യാ​തി​ശ​യ​ത്തെ മു​ക്ത​ക​ണ്ഠം പു​കൾ​ത്തി.

“വി​ണ്ണോർ​പു​ര​ത്തി​ല​ടി​ച്ചു​പെ​രു​മ്പറ,
തി​ണ്ണം മലർ​നിര തൂ​കി​ത്തു​ട​ങ്ങി​നാർ.”

‘അന്നേ​ര​മു​ണ്ടായ വി​സ്മ​യ​മോർ​ക്കു​മ്പോൾ’ കവി​യു​ടെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ലും ‘ആമോ​ദ​ഭാ​രം പു​ല​മ്പു’മാ​റാ​യ​ത്രേ.

അന​ന്ത​രം രാ​മ​ച​ന്ദ്രൻ ‘പു​ത്ര​മി​ത്ര​ഭ്രാ​തൃ’ജന​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടി സത്ര​ശേ​ഷ​ത്തെ​നിർ​വ​ഹി​ച്ചു. തദ​വ​സ​ര​ത്തിൽ അർ​ത്ഥി​ജ​ന​ങ്ങൾ​ക്കു് ഇച്ഛി​ച്ച​തെ​ല്ലാം അദ്ദേ​ഹം നൽ​ക​യാൽ,

“പാ​രി​ട​ത്തി​ങ്കൽ വസി​ക്കും ജന​ങ്ങൾ​ക്കു
ദാ​രി​ദ്ര്യ​കേ​ളി​ക്കു ദാ​രി​ദ്ര്യ​മാ​യ് വന്നു, [4] പോൽ”

യാ​ഗ​സ​മാ​പ്തി​ക്കു​ശേ​ഷം മന്ന​വർ രാ​മ​പാ​ദ​ങ്ങ​ളിൽ കു​മ്പി​ട്ട​സ​മ​യ​ത്തു

“പൊ​ന്നും​കി​രീ​ട​ങ്ങൾ തമ്മിലിടഞ്ഞുട-​
നു​ന്ന​ത​മാ​യൊ​രു ശബ്ദ​മു​ണ്ടാ​യ് വന്നു.
കല്പാ​ന്ത​കാ​ല​ത്തു കാർ​മേ​ഖ​പം​ക്തി​കൾ
കെ​ല്പു​റ്റു​ത​മ്മിൽ മു​ട്ടു​ന്ന രവം​പോ​ലെ
സ്വാ​മീ! ജയി​ക്കെ​ന്നു ചൊ​ല്ലു​ന്ന ശബ്ദ​വും,
വ്യോ​മ​ത്തിൽ മു​ട്ടി​പ്ര​തി​ധ്വ​നി കേൾ​ക്ക​യാൽ
ഗോ​ത്ര​ഭി​ദാ​ദി​ദേ​വ​പ്രൌ​ഢ​രും​കൂ​ടെ
യാ​ത്ര​ചൊ​ല്ലീ​ടു​ക​ത്രേ​യെ​ന്നു തോ​ന്നു ന്നു​മേ.
ആജ​ന്മ​ശു​ദ്ധ​നാ​യു​ള്ള​ശ്രീ​രാ​മ​ന്റെ
പൂ​ജ​നീ​യ​ങ്ങ​ളാ​യു​ള്ള​തൃ​ക്കാ​ലു​കൾ
രാ​ജ​യോ​ഗ​ത്തിൽ കി​രീ​ട​ര​ത്ന​ങ്ങ​ളിൽ
യോ​ജി​ച്ചു​വെ​വ്വേ​റെ കാ​ണു​ന്ന​നേ​ര​ത്തു,
സ്വാ​മി​ഭ​ക്ത്യാ മൌലി ഭൂ​ഷ​ണ​ത്തി​ങ്ക​ലും
രാ​മ​പ​ദാം​ഭോ​രു​ഹം പണി​ചെ​യ്ത​വർ.
നാ​മി​പ്പ​ദ​ത്തി​നു ദാ​സ​രെ​ന്നി​ങ്ങ​നെ,
നേ​മി​ച്ച​ണി​ഞ്ഞീ​ടു​കെ​ന്ന​തേ തോ​ന്നു​ന്നൂ.”

ഈ ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ​നി​ന്നു് കവി നല്ല മനോ​ധർ​മ്മ​മു​ള്ള ഒരാ​ളാ​ണെ​ന്നു ഗ്ര​ഹി​ക്കാം.

ഒടു​വിൽ ഭഗവാൻ രാ​ക്ഷ​സ​ന്മാ​രേ​യും വാ​ന​ര​ന്മാ​രേ​യും സമ്മാ​നി​ച്ച​യ​ക്കു​ന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി കഥ അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു.

ഈ കവി​ത​യിൽ അവി​ട​വി​ടെ ‘എയ്തി’ ‘അസ്ത​മി​ച്ചാ​യ്’ ഇത്യാ​ദി ചില തമി​ഴു​പ​യോ​ഗ​ങ്ങ​ളും ചമ്പു​ക്ക​ളിൽ സാ​ധാ​രണ കാ​ണാ​റു​ള്ള അനേക പ്രാ​ചീ​ന​ശ​ബ്ദ​ങ്ങ​ളും കാ​ണു​ന്നു. ഈ കൃ​തി​യും സേ​തു​ബ​ന്ധ​വും ഒരാ​ളു​ടേ​താ​യി​രി​ക്കു​മോ എന്നു ഞാൻ ശങ്കി​ക്കു​ന്നു. കവി​ക്കു ശബ്ദ​ഭം​ഗി​യിൽ വളരെ നി​ഷ്ഠ​യു​ണ്ടു്. ദ്വി​തീ​യാ​ക്ഷ​ര​പ്രാ​സം ഇല്ലാ​ത്തി​ട​ത്തൊ​ക്കെ ആദ്യ​ക്ഷ​ര​പ്രാ​സം ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. മി​ക്ക​സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളി​ലും ഈ രണ്ടു​ത​രം പ്രാ​സ​ങ്ങ​ളും മറ്റ​നു​പ്രാ​സ​ങ്ങ​ളും പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. അവി​ട​വി​ടെ കാ​ണു​ന്ന അർ​ത്ഥാ​ല​ങ്കാ​ര​ങ്ങ​ളും സഹൃ​ദ​യ​ഹൃ​ദയ ചമൽ​ക്ക​ര​ണ​ച​ണ​യ​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

കി​രാ​തർ​ജ്ജു​നീ​യം കി​ളി​പ്പാ​ട്ടു്

ഈ കൃ​തി​യ്ക്കു വള​രെ​പ്പ​ഴ​ക്കം തോ​ന്നി​ക്കു​ന്നു. നു​റു​ങ്ങു, ചി​ന​ത്തു മു​തിർ​ന്തു, തോ​റ്റി, കൊ​റ്റ​വ​റു, മട​ന്ത​യർ, മകി​ഴ്‌​ന്തു, ഉവ​ന്നു, ഇത്യാ​ദി ചില പ്രാ​ചീ​ന​പ്ര​യോ​ഗ​ങ്ങൾ ഇതിൽ സു​ല​ഭ​മാ​ണു്. കവി​യേ​പ്പ​റ്റി, വെ​ള്ളൂ​രു​റ്റ​മർ​ന്ന ദേ​വ​നെ​പ്പ​ണി​ഞ്ഞു വസി​ക്കു​ന്ന ഒരു ഭൂ​സു​ര​നാ​ണെ​ന്നു​മാ​ത്ര​മേ, അറി​യാ​വൂ.

‘ബാ​ല​പ്ര​ബോ​ധ​നം’ എന്ന ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തി​ന്റെ കർ​ത്താ​വായ ‘നവാ​ര​ണ്യ മഹാ​ദേ​വ​നാ​യി​രി​ക്കു​മോ പ്ര​കൃ​ത​കൃ​തി​യു​ടെ​യും കർ​ത്താ​വെ​ന്നു സം​ശ​യി​ക്കു​ന്നു. അദ്ദേ​ഹ​വും വെ​ള്ളൂ​ര​മർ​ന്ന ഗൌ​രീ​ശ​നെ സ്തു​തി​ച്ചു​കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടു്. ഈ സംശയം സം​ഗ​ത​മാ​ണെ​ങ്കിൽ പ്ര​കൃ​ത​കൃ​തി​യു​ടെ കർ​ത്താ​വു് കോ​ട്ട​യം താ​ലൂ​ക്കി​നു സമീ​പ​ത്തു് പു​തു​മന എന്ന ഗൃ​ഹ​ത്തിൽ ജീ​വി​ച്ചി​രു​ന്ന ആളാ​യി​രു​ന്നു. പു​തു​മന എന്ന പേരിൽ രണ്ടു​മൂ​ന്നി​ല്ല​ങ്ങൾ ഉണ്ടെ​ങ്കി​ലും, കോ​ട്ട​യ​ത്തെ പു​തു​മ​ന​യ്ക്കു സമീപം വെ​ള്ളൂ​രെ​ന്നു് ഒരു ക്ഷേ​ത്രം​കൂ​ടി ഉള്ള​തു​കൊ​ണ്ടു് അതാ​യി​രി​ക്കാ​നാ​ണു് ഇട​യു​ള്ള​തു്. [5]

കി​രാ​തർ​ജ്ജു​നീ​യ​ത്തി​നു അഞ്ചു പാ​ദ​ങ്ങൾ ഉണ്ടു്. ഒന്നാ​മ​ത്തെ പാദം ഇങ്ങ​നെ ആരം​ഭി​ക്കു​ന്നു.

“പൂ​മ​ണം​ക​ലർ​ന്നോ​രു പൂ​ങ്കാ​വിൻ​ന​ടു​വ​തിൽ
കോ​മ​ള​ത്ത​ണ​ലൂ​ടെ മന്ദ​മാം കാ​റ്റു​മേ​റ്റു്
കാ​മ​രം​പാ​ടി​വ​രും പൈ​ങ്കി​ളി​മ​ക​ളേ നീ
ഏതൊ​രു​ദി​ക്കിൽ​നി​ന്നു മെ​ല്ല​വേ​വ​രു​ന്നി​പ്പോൾ?
ചേ​ത​സി​സു​ഖ​മു​ണ്ടു, ചൊ​ല്ലുക വി​ശേ​ഷ​ങ്ങൾ
പാ​ലോ​ടു​പ​ഴ​ങ്ങ​ളും പഞ്ച​താ​ര​യും​ന​ടേ
ചേ​ലോ​ടു തരു​വേൻ ഞാൻ; വാർ​ത്ത​കൾ പറകനീ.”

കവി​യാൽ സം​ബു​ദ്ധ​മായ കിളി ‘കരു​നാ​ട്ടിൽ​നി​ന്ന​ങ്ങു​വ​ന്നു്’ അവി​ടെ​യു​ള്ള ഒരു വന ഭൂ​മി​യിൽ,

“ചന്ത​മോ​ടോ​രോ​ത​രം ചെ​ന്ത​ളിൽ​നി​റം​ചേ​രും
വമ്പെ​ഴു​മ​ര​യാ​ലിൽ കൊ​മ്പ​ത്തു​കൂ​ടും​വ​ച്ചു്
കാ​യ്ക്ക​നി​ക​ളും​തി​ന്നു മെ​ത്തി​ന​സു​ഖ​മോ​ടേ”

വസി​ക്ക ആയി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു്, നടന്ന സം​ഭ​വ​ങ്ങൾ നല്ല​പോ​ലെ അറി​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​ത്രേ.

പാ​ണ്ഡ​വ​ന്മാർ ചൂ​തിൽ​ത്തോ​റ്റു് വന​ത്തിൽ വസി​ക്ക​വേ ഒരു ദിവസം, പാ​ഞ്ചാ​ലി,

“കൊ​റ്റ​വ​രാ​കു​ന്നൊ​രു നൂ​റ്റു​വ​രോ​രോ​ത​രം
കു​റ്റ​ങ്ങൾ ചെ​യ്ത​തെ​ല്ലാം”

ഓർ​ത്തു ‘മു​റ്റു​ന്ന കോ​പ​മു​ഖ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി’ ധർ​മ്മ​പു​ത്ര​രോ​ടു്,

“രാ​ജാ​വി​ന്നാ​റു​ഗു​ണം ശക്തി​ക​ളൊ​രു മൂ​ന്നും
മറ്റി​നി​യാ​റു​ജാ​തി​യു​ള്ളൊ​രു ബലങ്ങളു-​
മു​റ്റി​ട്ടു​മാർ​ഗ്ഗ​മേ​ഴും പറ്റി​യേ കൈ​ക്കൊ​ണ്ടു​ടൻ
മാ​റ്റാ​നേ​വെ​ല്ലു​ന്നോ​നെ രാ​ജാ​വെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞാ​ലും.
ഇന്നു നീ പട​യോ​ടു ചെ​ന്ന​ങ്ങു​മ​ടി​യാ​തെ
മന്നവ! നൂ​റ്റ​വ​രെ​ക്കൊ​ല്ലുക വി​ര​വോ​ടെ.
ദു​ഷ്ട​രാ​മ​വർ​ചെ​യ്ത ദു​ഷ്ട​ത​മ​റ​ന്നി​തോ?”

എന്നു് ഉൽ​ബോ​ധി​പ്പി​ച്ചു. പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടെ ദുഃ​ഖാ​തി​രേ​കം കണ്ട​പ്പോൾ ഭീ​മ​സേ​ന​ന്റെ ഭാവം പകർ​ന്നു. അദ്ദേ​ഹ​വും യു​ദ്ധം ചെ​യ്തു കൌ​ര​വ​ന്മാ​രെ ഒടു​ക്കേ​ണ്ട​താ​ണെ​ന്നും ജ്യേ​ഷ്ഠ​നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു. ഇവിടെ ഭീ​മ​ന്റെ രൌ​ദ്ര​ഭാ​വ​ത്തെ വേ​ണ്ട​പോ​ലെ പ്ര​കാ​ശി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു് കവി അസ​മർ​ത്ഥ​നാ​യി കാ​ണ​പ്പെ​ടു​ന്നു.

അഹ​ങ്കാ​രം നന്ന​ല്ലെ​ന്നും സീ​താ​ദേ​വി അനു​ഭ​വി​ച്ച ദുഃ​ഖ​ത്തോ​ടു സാ​ദൃ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി നോ​ക്കു​മ്പോൾ “ദ്രൌ​പ​ദി​യ്ക്കെ​ന്തു​പി​ന്നെ ദുഃ​ഖ​ങ്ങ​ളു”ണ്ടാ​യ​തെ​ന്നും മറ്റും പറ​ഞ്ഞു്, ധർ​മ്മ​പു​ത്രർ അവരെ സമാ​ധാ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്ക​വെ അവിടെ വ്യാ​സ​നും വന്നു​ചേർ​ന്നു അർ​ജ്ജു​നൻ ശത്രു​നി​ഗ്ര​ഹ​ത്തി​നാ​യി ശിവനെ സേ​വി​ച്ചു് പാ​ശു​പ​താ​സ്ത്രം വാ​ങ്ങേ​ണ​മെ​ന്നു​പ​ദേ​ശി​ച്ചി​ട്ടു് അദ്ദേ​ഹം മറ​ഞ്ഞു. അതി​നോ​ടു കൂടി ഒന്നാം പാ​ദ​വും അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു. ഈ പാ​ദ​ത്തി​ലെ വൃ​ത്തം കേ​ക​യാ​ണെ​ന്നു പറ​യേ​ണ്ട​തി​ല്ല​ല്ലോ.

രണ്ടാം​പാ​ദ​ത്തിൽ, ധർ​മ്മ​സൂ​നു അർ​ജ്ജു​ന​നെ വി​ളി​ച്ചു് തപ​സ്സി​നാ​യി പറ​ഞ്ഞ​യ​ക്കു​ന്നു. അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ പു​റ​പ്പാ​ടു കണ്ട​പ്പോൾ പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു്,

“ഭാ​വ​വു​മൊ​ന്നു​പ​കർ​ന്നു ചമ​ഞ്ഞി​തു
ദുഃ​ഖം​മ​ന​സ്സിൽ മു​ഴു​ത്ത​വൾ​ക്കെ​ത്ര​യും.
മാ​ര​താ​പ​ത്തോ​ടു സങ്കടംകൊണ്ടവ-​
ളാ​രു​മ​ല്ലാ​ത്തൊ​രു ഭാ​ഗ​ത്തു​ചെ​ന്നു തൻ-
കാ​ന്ത​നോ​ടു​ള്ള വി​യോ​ഗം പൊ​റാ​ഞ്ഞ​വൾ
വ്യ​ഗ്രം മു​ഴു​ത്തു​ടൻ കാൽ​കൊ​ണ്ടു ഭൂ​മി​യിൽ
മെ​ല്ലേ​വ​ര​ച്ചു കു​മ്പി​ട്ടു നി​ന്നീ​ടി​നാൾ.”

‘ഏടലർ വന്നു വണ​ങ്ങു​ന്ന’തായ ധന​ഞ്ജ​യൻ അവ​ളേ​ക്കാ​ണ്മാ​നാ​യി അങ്ങോ​ട്ടു ചെന്ന സമ​യ​ത്തു്,

“ചൂ​ടു​പൊ​ങ്ങീ​മ​ന​ക്കാ​മ്പിൽ മു​ന്നേ​തി​ലും
ചാ​ടു​ന്നു​ക​ണ്ണു​നീർ വാടീമനംതള-​
ർന്നാ​ട​ലോ​ടും​മു​ഖം മാ​ഴ്കി​പ്പു​രി​കു​ഴൽ
മെ​ല്ലെ​ന്ന​ഴി​ഞ്ഞു പു​തു​മ​ലർ​താ​ഴ​ത്തു
ചേർ​ത്താ​കു​ലം നെ​ടു​വീർ​പ്പു​മി​ട്ട​ങ്ങ​നെ”

സ്വ​പ​ത്നി നിൽ​ക്കു​ന്ന​തു കാൺ​ക​യാൽ, ദുഃ​ഖി​ത​നാ​യി​ട്ടു്,

“എന്താ​ണി​തോ​മ​ലേ നിന്നെവേർപെട്ടുഞാ-​
നി​ങ്ങ​നെ​പോ​ക​യിൽ ചാ​ക​യ​ല്ലേ​ഗു​ണം?
വട്ട​വാർ​കൊ​ങ്ക​യു​മി​ട്ടും കളഞ്ഞുഞാ-​
നൊ​ട്ട​ല്ല​ക​ഷ്ടം നട​ക്കു​ന്ന​തേ​തു​മേ.
ഒട്ടും​പൊ​റു​ക്ക​വ​ല്ലാ​യെ​നി​ക്കെ​ങ്കി​ലും
ദു​ഷ്ട​ജ​ന​ങ്ങ​ളാം നൂ​റ്റു​വർ​ത​മ്മു​ടെ
കൂ​ട്ടം​മു​ടി​പ്പ​തി​ന്ന​ഗ്ര​ജൻ ചൊ​ല്ക​യാൽ
മട്ട​ലർ​ബാ​ണ​നെ​ച്ചു​ട്ട​വൻ തന്നെഞാ-​
നി​ഷ്ടം​വ​രു​മാ​റു സേവിച്ചുദിവ്യമാ-​
മസ്ത്ര​വും​വാ​ങ്ങി”

വേ​ഗ​ത്തിൽ തി​രി​ച്ചു വരു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നു് പറ​ഞ്ഞു് അവളെ ആശ്വ​സി​പ്പി​ച്ചു. ഈ വാ​ക്കു​കൾ കേ​ട്ടു് അവൾ,

“ശങ്ക​രൻ തൻപദം കൈ​പ​ണി​ഞ്ഞ​സ്ത്ര​വും
വാ​ങ്ങി​വൈ​കാ​തെ വന്നീ​ടു​കി​ങ്ങ​നെ
നി​ന്നെ​ഞാ​നെ​ന്നി​നി​ക്കാ​ണു​ന്നു​വ​ല്ലഭ!
ജീ​വ​നാഥ! മറ​ക്കാ​യ്ക​നീ​യെ​ന്നെ​യും”

എന്നു ഉള്ള​മ​ഴി​ഞ്ഞു പറഞ്ഞ വാ​ക്കു​കേ​ട്ടു്, അർ​ജ്ജു​നൻ,

“ബാ​ലേ​മ​ണ​മെ​ഴും സു​ന്ദ​ര​പ്പെൺ​കൊ​ടി
നീ​യെ​ന്തി​വ​ണ്ണം പറ​ഞ്ഞ​തി​ന്നോ​മ​ലേ?
പൊൽ​പൂ​വിൻ​മാ​തി​നോ​ടൊ​ത്ത ഗു​ണ​ങ്ങ​ളും,
മു​ല്ല​പ്പൂ​തു​മ​ലർ ചൂ​ടു​ന്ന​കേ​ശ​വും,
ചേ​ലൊ​ത്ത ചി​ല്ലി​യും, നല്ല​വാർ​കൊ​ങ്ക​യും,
പു​ഞ്ചി​രി​ക്കൊ​ഞ്ച​ലും ഭാ​വ​വും ഭം​ഗി​യും
വാ​ണീ​ഗു​ണ​ങ്ങ​ളും സാ​ര​സ്യ​രീ​തി​യും
നല്ല​ക​ളി​ക​ളും സം​ഗ​മാ​ന​ന്ദ​വും
സ്നേ​ഹ​വും​മോ​ഹ​വും കാ​മ​ര​സ​ങ്ങ​ളം
ബാ​ലേ​മ​റ​ക്കാ​വ​ത​ല്ലെ​നി​ക്കെ​ങ്കി​ലും,
അഗ്ര​ജ​ന്മാ​രോ​ടു​മൊ​ന്നി​ച്ചി​രി​ക്ക​നീ
ഖേ​ദി​യാ​യ്ക”

എന്നു ചൊ​ല്ലീ​ട്ടു് അവി​ടെ​നി​ന്നു നട​കൊ​ണ്ടു. പാ​ഞ്ചാ​ലി “അർ​ജ്ജു​നൻ പോ​യ്മ​റ​ഞ്ഞീ​ടു​വോ​ളം’ നോ​ക്കി​നി​ന്നു. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നോ​ടു​കൂ​ടി അവ​ളു​ടെ മനവും പൊ​യ്ക്ക​ള​ഞ്ഞു.

ഈ ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ കവി അർ​ജ്ജു​ന​ന്റെ​യും പാ​ഞ്ചാ​ലി​യു​ടേ​യും സ്വ​ഭാ​വ​ങ്ങൾ​ക്കു തെ​ല്ലും അപ​കർ​ഷം വരു​ത്തീ​ട്ടു​ണ്ടു്. ഒരു വീ​ര​പ​ത്നി​യു​ടെ നില പാ​ഞ്ചാ​ലി​ക്കു കാ​ണു​ന്ന​തേ ഇല്ല അർ​ജ്ജു​നൻ കേവലം സ്ത്രീ​ലോ​ലൻ എന്ന​പോ​ലെ​യും കാ​ണ​പ്പെ​ടു​ന്നു. ശൃം​ഗാ​ര​ര​സ​ത്തോ​ടാ​ണു് കവി​യ്ക്കു പ്ര​തി​പ​ത്തി. മറ്റു സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളിൽ കവി​ത​യ്ക്കു ഒഴു​ക്ക​പോ​ലും കു​റ​വാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

അർ​ജ്ജു​നൻ പോയ വഴി​ക്കു​ള്ള കാ​ഴ്ച​ക​ളേ​യും കവി ദീർ​ഘ​മാ​യി വർ​ണ്ണി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്.

അർ​ജ്ജുന തപോ​വർ​ണ്ണന വളരെ ബാ​ലി​ശ​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ഉഗ്ര​ത​പ​സ്സു​ക​ണ്ടു ദേവകൾ പേ​ടി​ച്ചു് ശ്രീ​പാർ​വ​തി​യോ​ടു് വി​വ​ര​മ​റി​യി​ച്ച​ത​നു​സ​രി​ച്ചു് ദേവി പര​മേ​ശ്വ​ര​സ​ന്നി​ധി പ്രാ​പി​ച്ച്,

“വല്ലഭികേൾക്കനീയിമ്മലതന്നടി-​
പ്പാ​ട്ടി​ലി​ന്നു​ണ്ടൊ​രു മാ​നു​ഷ​നെ​ത്ര​യും
ഘോ​ര​മാ​യു​ള്ള തപ​സ്സു​ചെ​യ്യു​ന്നു​പോൽ.
വീ​ര്യ​വും​ശൌ​ര്യ​വു​മു​ള്ള​വൻ​പോ​ല​വൻ
ഇന്നി​വ​നൊ​ത്ത വര​ങ്ങൾ​കൊ​ടാ​യ്കി​ലോ
ലോ​കം​ദ​ഹി​ക്കും തപ​സ്സി​നാ​ലേ​റ്റ​വും”

എന്നു അറി​വി​ച്ചു.

മൂ​ന്നാം പാ​ദ​ത്തിൽ പര​മ​ശി​വൻ പാ​ണ്ഡ​വ​ന്മാ​രു​ടെ പാ​ഞ്ചാ​ലീ​സ്വ​യം​വ​രം​വ​രെ​യു​ള്ള കഥയെ ‘മാ​മ​ല​ക​ന്നി’യോടു പറ​ഞ്ഞു കേൾ​പ്പി​ക്കു​ന്നു.

പാ​ഞ്ചാ​ലീ​സ്വ​യം​വ​ര​ക​ഥാ​വി​വ​ര​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി നാ​ലാം​പാ​ദം ആരം​ഭി​ക്കു​ന്നു.

“നളി​ന​മ​ട​ന്ത​യർ നട​ന്നു​ക​ളി​ച്ചു​ടൻ
ദ്രു​പ​ദ​പു​രം​ത​ന്നിൽ​പെ​രി​കേ​വി​ള​ങ്ങു​ന്നു.
പു​രു​ഷ​വ​ര​ന്മാ​രും തരു​ണീ​ജ​ന​ങ്ങ​ളും
ചമ​ഞ്ഞു​സ്വ​യം​വ​രം ഭരി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങി​നാർ

***


വി​രി​ഞ്ഞ​കു​സു​മ​ങ്ങൾ വി​ത​റി​മ​ര​മെ​ങ്ങും;
പരി​ചിൽ​പ​രി​മ​ള​മി​ള​കും മലർ​മാല
തെളിഞ്ഞുമണിഗണമണിഞ്ഞവിതാനങ്ങ-​
ളി​ണ​ഞ്ഞു മര​ങ്ങ​ളൊ​രു​ങ്ങി​വി​ള​ങ്ങു​ന്നു
അഴകിൽ നറു​ന്തേ​ന​ങ്ങൊ​ഴു​കി​വ​രു​ന്നോ​രു
കു​സു​മ​ഗ​ണ​മ​തിൽ പെ​രി​യ​മ​ണം​കേ​ട്ടു
പരി​ചി​ല​ണി​വ​ണ്ടും പെ​രി​കെ​നി​റ​ഞ്ഞി​തു.
മണ​ക്കു​മ​കിൽ​ധൂ​മം നി​റ​ഞ്ഞു​പു​രം​ത​ന്നിൽ.
നെ​ടി​യ​കൊ​ടി​മ​രം വടി​വിൽ​നി​റു​ത്തി​യും
തടു​ത്തു​കൊ​ടി​ക്കൂര നി​വിർ​ത്തു​ചി​ത​ത്തൊ​ടു
വളർ​ന്നു​കു​ല​വാഴ, നി​റ​ഞ്ഞ​നി​റ​കു​ടം
ചമ​ച്ചു​വി​ള​ക്കു​കൾ കൊ​ളു​ത്തി​ച്ചു​ഴ​ല​വും
ചെ​റി​യ​ത​രു​ണി​കൾ കു​ളി​ച്ചു​കു​റി​യി​ട്ടു
വെ​ളു​ത്ത​പു​ട​വ​ക​ളു​ടു​ത്തു നി​റ​ത്തോ​ടു
ചി​രി​ച്ചു​ക​ളി​ച്ചെ​ങ്ങും സു​ഖി​ച്ചു​ന​ട​ക്കു​ന്നു.

***


കൊ​ടി​യ​മു​ടി​മ​ന്നർ വര​വും​തു​ട​ങ്ങീ​തു
കട​ലു​മു​ട​ന​ടി​യ​ടി​മ​പ്പെ​ടു​ന്നോ​രു
ചെ​കി​ടു​പൊ​ടി​യു​മാ​റ​ങ്ങ​ല​റും പട​യു​ടെ
നടു​വി​ലി​ട​യി​ടെ നട​ന്ന​കു​തി​ര​കൾ
കു​ള​മ്പു​കി​ള​റി​യ​ങ്ങി​ള​കും പൊ​ടി​കൊ​ണ്ടു
നി​റ​ഞ്ഞ​ഭു​വ​ന​വു​മ​ധി​ക​മ​തി​ശ​യം.”

ഈ വർ​ണ്ണ​ന​യിൽ കവി​ത്വ​സ്ഫു​ര​ണം നല്ല​പോ​ലെ കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടു്. സന്ദർ​ഭാ​നു​രോ​ധേന രീതി മാ​റ്റി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തു നോ​ക്കുക. ഓരോരോ രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാർ വി​ല്ലെ​ടു​ത്തു കു​ല​പ്പാ​നാ​യി ഭാ​വി​ച്ച​പ്പോൾ,

“തളർ​ന്നു​ക​ര​ങ്ങ​ളു​മൊ​ടി​ഞ്ഞു; തലകളു-​
മു​ട​ഞ്ഞു; വി​വ​ശ​ത​പി​ണ​ഞ്ഞു​പ​ല​ജാ​തി.”

അർ​ജ്ജു​ന​നാ​ക​ട്ടേ ശര​മെ​യ്തു​ല​ക്ഷ്യം ഭേ​ദി​ക്കാ​യാൽ, അതു കണ്ടു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന ദ്രൌ​പ​തി,

“പെ​രി​കേ​മ​ണി​ഗ​ണ​മ​ണി​ഞ്ഞ​ക​ര​ന്ത​ന്നിൽ
മണ​ക്കും മലർ​മാ​ല​യെ​ടു​ത്തു ചിതത്തോട-​
ങ്ങു​ഴ​ലും മി​ഴി​മു​ന​യി​ള​കി, നൃ​പ​ന്മാ​രെ
ഭ്ര​മി​പ്പി​ച്ചി​ള​ക്കിന വളകളണികുഴ-​
ലല​ഞ്ഞു, കു​ളിർ​മു​ല​കു​ലു​ങ്ങും നടയോടു-​
മടു​ത്തു വി​ജ​യ​ന്റെ കഴു​ത്തിൽ”

ചേർ​ത്ത​പ്പോൾ “രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാർ എഴു​ന്നേ​റ്റു്, ബ്രാ​ഹ്മ​ണ​നി​വി​ടെ കാ​ര്യ​മ​ന്തു്” എന്നു ചോ​ദി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് എതിർ​ത്തു. വി​ജ​യ​നും ഭീ​മ​നും കൂടി അവരെ ഒക്കെ തോ​ല്പി​ച്ചു​വി​ട്ടു.

ശ്രീ​പ​ര​മേ​ശ്വ​രൻ കഥ മു​ഴു​വ​നും പറ​ഞ്ഞു​തീർ​ന്നി​ട്ടു്, അവൻ വലിയ അഭി​മാ​നി​യാ​ണെ​ന്നും, ആ അഭി​മാ​നം നശി​പ്പി​ക്കേ​ണ്ട​താ​ണെ​ന്നും അരു​ളി​ചെ​യ്തു​കൊ​ണ്ടു് ഒരു വേ​ട​ന്റെ വേ​ഷം​ധ​രി​ച്ചു.

“ചെ​റി​യ​ല​ത​കൊ​ണ്ടു മു​റു​ക്കി​ത്ത​ല​മു​ടി
വളർ​ന്ന മീ​ശ​ക​ളും വി​രി​ച്ചു​ചി​ത​ത്തോ​ടെ
തെ​ളി​ഞ്ഞ​പ​ളു​ങ്കു​ക​ള​ണി​ഞ്ഞു കു​ഴൽ​ത​ന്നിൽ
മണ​ക്കും മലർ​മാല പല​തു​മ​ണി​ഞ്ഞു​ടൻ
വിരിച്ചുമയിൽപീലിയെടുത്തുമുളവില്ലു-​
തൊ​ടു​ത്തു​മ​വർ​പൂ​ണി മു​റു​ക്കി​ശ്ശ​ര​ങ്ങ​ളും
പി​ടി​ച്ചു​ന​ട​കൊൾ​വാ​നൊ​രു​മ്പെ​ട്ട​തു​നേ​രം”

മല​മ​ക​ളും ശബ​രി​വ​ടി​വു​ച​മ​ഞ്ഞു കൂടെ പു​റ​പ്പെ​ട്ടു. അവർ മറ്റു വേ​ട​ന്മാ​രോ​ടു​കൂ​ടി അർ​ജ്ജു​നൻ തപ​സ്സു​ചെ​യ്യു​ന്ന സ്ഥ​ല​ത്തു​ചെ​ന്ന​പ്പോൾ, അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നെ നി​ഗ്ര​ഹി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി ദു​ര്യോ​ധ​ന​നാൽ അയ​യ്ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന മൂ​കാ​സു​രൻ പന്നി​യു​ടെ വേ​ഷ​ത്തിൽ പതു​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തു​ക​ണ്ടു് ഒരു വേടൻ അവ​ന്റെ​നേർ​ക്കു് ശരം അയ​ച്ചു.

ആ വേ​ടൻ​നി​ല​ത്തു​വീ​ണു പി​ട​ച്ച പന്നി​യു​ടെ അടു​ത്തു​ചെ​ന്നു്

“മൂ​കാ​സു​ര​വര! നീയും
പെരിയ മു​നി​ശാ​പ​മ​തിൽ​നി​ന്ന​ക​ന്നു​പോം
വി​ജ​യ​ന​ടു​ത്തു​പോ​യ​ഭ​യം കി​ട​ക്ക​നീ”

എന്നു പറ​ഞ്ഞ​ത​നു​സ​രി​ച്ചു്, അവൻ അർ​ജ്ജു​ന​സ​ന്നി​ധി​യിൽ ചെ​ന്നു് അഭയം പ്രാ​പി​ക്കു​ന്ന​തി​നോ​ടു​കൂ​ടി നാ​ലാം​വൃ​ത്ത​വും അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു. കഥാ​ശേ​ഷം മു​ഴു​വ​നും അഞ്ചാം​പാ​ദ​ത്തി​ലാ​ണു വി​വ​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്. കി​രാ​ത​നും അർ​ജ്ജു​ന​നും തമ്മി​ലു​ള്ള യു​ദ്ധ​ത്തി​ന്റെ വർ​ണ്ണന വലിയ തര​ക്കേ​ടി​ല്ല.

ഈ കൃ​തി​യു​ടെ നിർ​മ്മാ​ണ​കാ​ലം എഴു​ത്ത​ച്ഛ​നു് അല്പം മു​മ്പാ​യി​രി​ക്കാ​നാ​ണു് ഇട​യു​ള്ള​തു്. ഇതി​നു​മു​മ്പു് അച്ച​ടി​പ്പി​ച്ചു​ട്ടു​ള്ള​താ​യി അറി​വി​ല്ല. ഈയി​ട​യ്ക്കു് എന്റെ സു​ഹൃ​ദ്വ​ര​നായ മഹോ​പാ​ധ്യായ കേ. പി. ശി​വ​ശ​ങ്ക​ര​പ്പി​ള്ള ഒരു ഗ്ര​ന്ഥം എവി​ടെ​നി​ന്നോ സമ്പാ​ദി​ച്ചു് അച്ച​ടി​പ്പി​ച്ചു​വ​ന്ന​താ​യി എനി​ക്ക​റി​യാം. എന്നാൽ അവ​താ​രിക പൂർ​ത്തി​യാ​യോ എന്നു നി​ശ്ച​യ​മി​ല്ല. അതി​നു​മു​മ്പു് ഹത​വി​ധി അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നെ അപ​ഹ​രി​ച്ചു​ക​ള​ഞ്ഞു.

നാ​ഗാ​ന​ന്ദം കി​ളി​പ്പാ​ട്ടു്

ഇതു് ശ്രീ​ഹർ​ഷ​കൃ​തി​യായ നാ​ഗാ​ന​ന്ദം നാ​ട​ക​ത്തെ അധി​ക​രി​ച്ചു് രചി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള ഒരു സര​സ​കൃ​തി​യാ​ണു്. അഭി​ന​വ​ക​ല്പ​ഗ്ര​ന്ഥ​മാ​ല​യിൽ മൂ​ന്നാ​മ​ത്തെ നമ്പ​രാ​യി​ചേർ​ത്തു് അച്ച​ടി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഗ്ര​ന്ഥ​കർ​ത്താ​വി​ന്റെ ഊരും പേ​രു​മൊ​ന്നും നി​ശ്ച​യ​മി​ല്ല.

നാ​ഗാ​ന​ന്ദം നാടകം അതി​പു​രാ​ത​ന​കാ​ലം മു​ത​ല്ക്കേ കേ​ര​ള​ത്തി​ലെ ക്ഷേ​ത്രോ​പാ​സ​ന​യ്ക്കു​ള്ള ഒരു സാ​ധ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു. പറ​ക്കു​കൂ​ത്തു മു​ത​ലായ അഭിനയ സമ്പ്ര​ദാ​യ​ങ്ങൾ നാ​ഗാ​ന​ന്ദ​ത്തെ അടി​സ്ഥാ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തി നട​പ്പിൽ വരു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​വ​യാ​ണു്. അതു​കൊ​ണ്ടു് ഈ കൃ​തി​യെ ഇങ്ങ​നെ ഭാ​ഷാ​ഗാ​ന​മാ​യി ഒരു കവി വി​വർ​ത്ത​നം ചെ​യ്തി​രി​ക്കു​ന്ന​തിൽ അത്ഭു​ത​പ്പെ​ടാ​നി​ല്ല. കേ​ര​ള​ത്തി​ന്റെ നാ​നാ​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ ഈ പാ​ട്ടി​ന്റെ കൈ​യ്യെ​ഴു​ത്തു പ്ര​തി​കൾ കാ​ണു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു​ത​ന്നെ ഇതി​ന്റെ പ്ര​ചാ​ര​പ്രാ​ചു​ര്യം വ്യ​ക്ത​മാ​കു​ന്നു. പദ​ഘ​ട​നാ​സു​ന്ദ​ര​വും അക്ലി​ഷ്ടാർ​ത്ഥ​ര​മ​ണീ​യ​വും ആയ പ്ര​കൃ​ത​കൃ​തി​യെ പ്രൌ​ഢ​മായ ഒരു അവ​താ​രി​ക​യോ​ടു​കൂ​ടി ഭം​ഗി​യാ​യി അച്ച​ടി​പ്പി​ച്ചു പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ച മി. കെ. പി. ശി​വ​ശ​ങ്ക​ര​പി​ള്ള​യോ​ടു മല​യാ​ളി​കൾ എന്നെ​ന്നേ​യ്ക്കും കൃ​ത​ജ്ഞ​ത​യു​ള്ള​വ​രാ​യി​രി​ക്കും.

സ്വർ​ല്ലോ​ക​ജ​ന​പ​രി​സേ​വ്യ​വും ദി​വ്യാ​ന​ന്ദ​പ്ര​ദ​വും ഭാ​ര​ത​ഖ​ണ്ഡ​ത്തി​നു് സേ​തു​പർ​വ​ത​വും ആയ ഹി​മ​വാ​ന്റെ പാർ​ശ്വ​ഭൂ​മി​യിൽ സ്ഥി​തി​ചെ​യ്യു​ന്ന വി​ദ്യാ​ധ​ര​പ്ര​വ​രാ​ശ്ര​മ​ത്തിൽ ജീ​മൂ​ത​കേ​തു എന്ന ധർ​മ്മ​പ​രാ​യ​ണ​നായ രാ​ജാ​വു് ധർ​മ്മ​ചാ​രി​ണി​യും മഹാ​പു​ണ്യ​വ​തി​യും ആയ സ്വ​പ​ത്നി​യോ​ടും​കൂ​ടി വാ​ണി​രു​ന്നു. ആ വി​ശി​ഷ്ട​ദ​മ്പ​തി​മാർ​ക്കു ജീ​മൂ​ത​വാ​ഹ​നൻ എന്നൊ​രു പൂ​ത്ര​നു​ണ്ടാ​യി. അവൻ ‘ശ്വേ​ത​പ​ക്ഷ​ത്തിൽ ശീ​ത​ദീ​ധി​തി​യെ​ന്ന​പോ​ലെ’ വളർ​ന്നു​വ​ന്നു. അവനു പ്രാ​യ​പൂർ​ത്തി​വ​ന്ന​പ്പോൾ മല​യ​വ​തി എന്നൊ​രു കന്യ​ക​യെ പി​താ​വു വധു​വാ​യി നി​ശ്ച​യി​ച്ചു. അന​ന്ത​രം പു​ത്രേ​ച്ഛ​യ​നു​സ​രി​ച്ചു് ജീ​മു​ത​കേ​തു മല​യ​പാർ​ശ്വ​ത്തി​ലേ​ക്കു വാസം മാ​റ്റി​യി​ട്ടു് അവി​ടെ​വ​ച്ചു വി​വാ​ഹം ഭം​ഗി​യാ​യി നട​ത്തി.

അങ്ങ​നെ​യി​രി​ക്കേ ഒരു​ദി​വ​സം ജീ​മൂ​ത​വാ​ഹ​നൻ സമു​ദ്രം കാ​ണു​ന്ന​തി​നാ​യി പോ​ക​യും,

“മത്സ്യ​ക​ച്ഛ​പ​ദ​രാ​ദ്യ​ങ്ങ​ളും ജലചര-
മത്സ്യ​ജാ​തി​കൾ ഗജ​സൂ​ക​രാ​ദി​ക​ളും
ഉത്തും​ഗ​ത​രം​ഗാ​ഗ്രേ​മ​റി​യു​ന്ന​തു​ക​ണ്ടു്”

പര​മാ​ന​ന്ദ സാ​ഗ​ര​ത്തിൽ നി​മ​ഗ്ന​നാ​വു​ക​യും​ചെ​യ്തു. അപ്പോൾ അവിടെ കുറെ പാ​ന്ഥ​ന്മാർ വന്നു​ചേർ​ന്നു. അവ​രോ​ടു​കൂ​ടി​ചേർ​ന്നു നമ്മു​ടെ ജീ​മൂ​ത​വാ​ഹ​നൻ മല​യ​പാർ​ശ്വ​ത്തിൽ കയറി. തത്സ​മ​യം അവിടെ ശ്വേ​ത​മ​യ​മായ ഒരു ദി​ക്കു​ക​ണ്ടി​ട്ടു്, ഇതെ​ന്താ​ണെ​ന്നു അദ്ദേ​ഹം തന്റെ സഹ​ചാ​ര​ന​മാ​രോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു. അവർ ഇങ്ങ​നെ അറി​വി​ച്ചു:

“ശാ​ന്ത​മാ​നസ! കേ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടാ​ലും വിദ്യാധര-​
ദർ​പ്പ​മുൾ​ക്കൊ​ണ്ടു വൈ​രം​പൂ​ണ്ടൊ​രു​ഖ​ഗേ​ശ്വ​രൻ
സർ​പ്പ​വൃ​ന്ദ​ത്തേ ഭക്ഷി​ച്ചീ​ടു​ന്നു ദി​നം​പ്ര​തി
ആമി​ഷ​മൊ​ടു​വോ​ളം ഭു​ജി​ച്ച​സ്ഥി​യാ​യാൽ
സാ​മർ​ഷ​മെ​ടു​ത്തു താ​ഴ​ത്തെ​റി​ഞ്ഞീ​ടു​ന്ന​തും
നി​ത്യ​മാ​യ​തു വീ​ണു​വ​ളർ​ന്നു വളർന്നുള്ളോ-​
രസ്ഥി​യൂ​ഥ​ങ്ങ​ള​തെ​ന്ന​റിക വി​ദ്യാ​ധര!”

ഈ വാ​ക്കു​കേ​ട്ട​പ്പോൾ ജീ​മൂ​ത​വാ​ഹ​ന​ന്റെ ഹൃദയം അലി​ഞ്ഞു. ഗരു​ഡ​നി​ങ്ങ​നെ ഒരു കഠി​ന​ക്കൈ ചെ​യ്യു​ന്ന​തി​നു കാ​ര​ണ​മെ​ന്താ​ണെ​ന്നു് അദ്ദേ​ഹം വീ​ണ്ടും ചോ​ദി​ച്ചു. അവർ പറ​ഞ്ഞു​തു​ട​ങ്ങി.

“ഭദ്ര ഹേ! ശൃ​ണു​സ​ഖേ! വാ​സ്ത​വം​ചൊ​ല്ലാ​മ​ല്ലോ
മാ​താ​വേ ദാ​സി​യാ​ക്കി​ച്ച​തി​ച്ചു​നാ​ഗ​മാ​താ
ഖേ​ദ​മുൾ​ക്കൊ​ണ്ടു താർ​ഷ്യ​ന​തി​നേ​യ​റി​ഞ്ഞി​ട്ടു
നാ​ക​ത്തി​ല​കം​പൂ​ക്കു ഘോ​ര​സം​ഗ​രം​ചെ​യ്തു.
പാ​ക​ശാ​സ​നാ​ദി​ക​ളെ ജയി​ച്ച​മൃ​ത​വും
ദീർ​ഘ​ബാ​ഹു​നാ ധരി​ച്ചാർ​ത്തി​തീർ​ത്തു​ടൻ​വ​ന്നു
ദീർ​ഘ​പൃ​ഷ്ഠാ​ധി​പ​ന്മാർ​മു​മ്പിൽ നൽ​കി​നാൻ ശീ​ഘ്രം
ദാ​സ്യ​ഭാ​വ​വും​തീർ​ത്തു രക്ഷി​ച്ചു​ത​ന്മാ​ത​രം;
ഹാ​സ്വ​ഭാ​വ​വും​പൂ​ണ്ടു മേ​വി​നാൾ വി​ന​ത​യും.
പത്രി​നാ​യ​കൻ വൈ​ര​മുൾ​ക്കൊ​ണ്ടു മധ്യേ​മാർ​ഗ്ഗം
ഗോ​ത്രാ​രി​യോ​ടു വരം​വാ​ങ്ങി​നാൻ നാ​ഗാ​ശ​നും.
ഏവ​മീ​ദൃ​ശ​നാ​ഗ​ഘാ​ത​ക​നാ​യാൻ താർഷ്യ-​
നാ​വ​തി​ല്ലെ​ന്നു നാ​ഗ​രാ​ജ​നും ദുഃ​ഖം​പൂ​ണ്ടാൻ.
സേവയാ ചെ​ന്നു ഖഗേ​ശ്വ​ര​നോ​ടു​ര​ചെ​യ്തു.”
“നീ​വ​ന്നു മു​ടി​യ്ക്കാ​യ്കിൽ​ഞാ​നൊ​ന്നു ചെ​യ്തി​ടു​വൻ
ഓരോ​രോ​ദി​നം​പ്ര​തി, നീ വാഴും വാ​ന​ന്ത​രേ
യോ​രോ​രോ നാ​ഗ​ങ്ങ​ളെ ഞാ​ന​യ​ച്ചീ​ടു​ന്നു​ണ്ടു്,
എന്നു സത്യവുംചെയ്തുപോയിതുനാഗപ്രഭു-​
വെ​ന്ന​തു​മൂ​ലം പന്ന​ഗാ​ശ​നൻ ഭക്ഷി​ക്കു​ന്നു.”

ഈ വാ​ക്കു​കൾ വി​ദ്യാ​ധ​ര​ന്റെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തിൽ തീ​വ്ര​മായ സഹ​താ​പം ജനി​പ്പി​ച്ചു.

“ജന്മ​മു​ണ്ടാ​യാൽ മര​ണം​വ​രു​മെ​ന്നു​ദൃ​ഢം
ജന്മ​മെ​ന്നു​ള്ള​വാ​ക്യം സത്യ​മെ​ന്ന​തു നൂനം
എങ്കി​ലെ​ന്തൊ​രു​ത്ത​നെ രക്ഷി​ച്ചു​മ​രി​ക്കി​ലോ
സങ്ക​ട​മി​ല്ല​ഗ​തി വന്നീ​ടു​മെ​ന്നു നൂനം”

എന്നു​റ​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു്, അദ്ദേ​ഹം അവി​ടെ​നി​ന്നു സ്വ​ഗൃ​ഹ​ത്തി​ലേ​ക്കു പോയി. ഇതി​നോ​ടു​കൂ​ടി ഒന്നാം​പാ​ദം അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു.

പി​ന്നൊ​രി​ക്കൽ ജീ​മു​ത​വാ​ഹ​നൻ ലീ​ലാ​ര​ത​നാ​യി ചോലകൾ കണ്ടു​കൊ​ണ്ടു​ന​ട​ക്കു​ന്ന സമ​യ​ത്തു് എവി​ടെ​നി​ന്നോ ഒരു ആർ​ത്ത​നാ​ദം അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ശ്ര​വ​ണ​പു​ട​ത്തിൽ പതി​ച്ചു. ആ ആർ​ത്ത​നാ​ദം പു​റ​പ്പെ​ട്ട സ്ഥ​ല​ത്തേ​ക്കു ചെ​ന്ന​പ്പോൾ, അദ്ദേ​ഹം, ‘പു​ത്ര​മൃ​തി​നി​ന​ച്ച​ത്യാ​കു​ലം​പൂ​ണ്ടു’

വി​ത്ര​സ്ത​യാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന ഒരു​ത്തി​യേ​ക​ണ്ടു. അവൾ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നെ പത്രീ​ശ്വ​ര​നാ​ണെ​ന്നു തെ​റ്റി​ദ്ധ​രി​ക്ക​യാൽ കര​ഞ്ഞു​രു​ണ്ടു​കൊ​ണ്ടു,

“… ഭവാൻ വധി​ച്ചെ​ന്നെ​ബ്ഭു​ജി​ച്ചാ​ലും,
കൊ​ന്നീ​ട​രു​തു​മൽ​പു​ത്ര​നെ​പ്പ​ക്ഷീ​ന്ദ്ര!”

എന്നു പ്രാർ​ത്ഥി​ച്ചു. ഈ കാ​ഴ്ച​ക​ണ്ടു് കാ​രു​ണ്യ​ഭാ​വേന,

“ഹസ്താം​ഗു​ലീം നാ​സി​കാ​ഗ്രേ​ഷു ചേർ​ത്തു​ടൻ
വി​ദ്യാ​ധ​ര​നും–അഹോ! പുത്രവാത്സല്യ-​
മി​ത്യേ​വം”

എന്നു പു​റ​കോ​ട്ടു​മാ​റി.

തത്സ​മ​യം ആ വൃ​ദ്ധ​യു​ടെ പു​ത്ര​നായ ശം​ഖ​ചൂ​ഡൻ വന്നു്,

“പു​ത്രീ​ശ്വ​ര​ന​ല്ലി​തു​മമ മാ​താ​വേ!
വക്ത്രാം​ബു​ജം കാൺ​ക​ടർ​പ്പ​ക​സ​ന്നി​ഭം;
ചന്ദ്ര​നി​ഭം​മു​ഖം; ചന്ദ്രി​കാ​തു​ല്യ​മാം
മന്ദ​സ്മി​താ​ഭ​യും കാൺക ദുഃ​ഖാ​പ​ഹം.
ചാ​രു​കി​രീ​ട​മ​ണി കന​കോ​ജ്ജ്വ​ലം
താ​രാ​പ​ഥാ​ന്തം വി​ള​ങ്ങു​ന്ന​തും കാൺക.
ഹാ​ര​കേ​യൂ​രാ​ങ്ഗ​ദാ​ങ്ഗു​ലീ​യ​ങ്ങ​ളും
മാ​ര​സ​മാ​ന​ലാ​വ​ണ്യ​വു​മ​ത്ഭു​തം
വിദ്യാധരപ്രവരോത്തമനത്രേയി-​
ന്ന​ത്ത​ലൊ​ഴി​ഞ്ഞീ​ടുക മാ​താ​വേ.”

എന്നു പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു പത്രീ​ശ്വ​ര​പ്ര​ഭാ​വ​ത്തെ ഇങ്ങ​നെ വർ​ണ്ണി​ച്ചു കേൾ​പ്പി​ക്കു​ന്നു.

“രക്ത​കി​രീ​ട​വും രക്താ​ന്ത​നേ​ത്ര​വും
രക്തേ​ക്ഷ​ണ​മാം ചണ്ഡ​തു​ണ്ഡാ​ഭ​യും
ഘോ​ര​മാ​യു​ള്ള പക്ഷ​ങ്ങൾ ഭയ​പ്ര​ദം
ക്രൂ​ര​മാ​യു​ള്ള നഖ​ങ്ങൾ വജ്രോ​പ​മം”

വൃ​ദ്ധ​യ്ക്കു അല്പം ആശ്വാ​സ​മാ​യി. അവ​ളോ​ടാ​യി​ട്ടു്; വി​ദ്യാ​ധ​രൻ

“…ത്വൽ
പ്പു​ത്ര​ര​ക്ഷാർ​ത്ഥ​മി​വി​ടെ വന്നീ​ടി​നേൻ
വി​ദ്യാ​ധ​ര​ന​ഹം,”

എന്നു പറ​ഞ്ഞ​തോ​ടു​കൂ​ടി അവൾ​ക്കു​ണ്ടായ സന്തോ​ഷ​ത്തി​നു് അള​വി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.

ഇവിടെ കവി നാ​ഗാ​ന​ന്ദം നാ​ട​ക​ത്തി​ലെ,

“മഹാഹിമസ്തിഷ്കവിഭേദമുക്ത-​
രക്ത​ച്ഛ​ടാ​ചർ​വി​ത​ച​ണ്ഡ​ച​ഞ്ചുഃ;
ക്വാ​സൌ ഗരു​ത്മാൻ? ക്വ ച നാ​മ​സോമ
സൌ​മ്യ​സ്വ​ഭാ​വാ​കൃ​തി​രേഷ സാധുഃ?”

എന്ന പദ്യ​ത്തെ എത്ര ഭം​ഗി​യാ​യി വി​ക​സി​പ്പി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നു നോ​ക്കുക.

ജീ​മു​ത​വാ​ഹ​നൻ ശം​ഖ​ചൂ​ഡ​ന്നു പകരം വദ്ധ്യ​ശി​ല​യിൽ പോ​യി​ക്കി​ട​ന്നു​കൊ​ള്ളാ​മെ​ന്നു സമ്മ​തി​ച്ച​പ്പോൾ, ആ വൃ​ദ്ധ​യു​ടെ മാ​തൃ​ഹൃ​ദ​യം അത്യ​ന്തം തപി​ച്ചു.

“പു​ത്ര​ന്മാർ നി​ങ്ങൾ ജീ​വി​ച്ചി​രു​ന്നീ​ടു​വിൻ
പു​ത്ര​മൃ​ത്യു​ക​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നേ​ക്കാൾ
വൃ​ദ്ധ​യാം ഞാൻ പോ​യ്മ​രി​ക്കു​ന്നേ​ന​ല്ലൂ”

എന്ന​ത്രേ അവൾ പറ​ഞ്ഞ​തു്. ശം​ഖ​ചൂ​ഡ​നും മഹാ​മ​ന​സ്ക​നാ​യി​രു​ന്നു. തനി​ക്കു​വേ​ണ്ടി മറ്റൊ​രാൾ മര​ണം​പ്രാ​പി​ക്കാൻ അനു​വ​ദി​ക്കു​ന്ന​തി​നു് അയാൾ​ക്കു മന​സ്സി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.

“മൽ​പ്ര​ഭു​ക​ല്പി​തം ലം​ഘി​ക്ക​രു​ത​മ്മേ”

എന്നു​പ​റ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു് അയാൾ പോ​വാൻ​ഭാ​വി​ച്ച​പ്പോൾ വദ്ധ്യ​ചി​ഹ്ന​വും​കൊ​ണ്ടു് രാ​ജ​ഭൃ​ത്യ​നും വന്നു​ചേർ​ന്നു, വി​ദ്യാ​ധ​രൻ അടു​ത്തു ചെ​ന്നു് “വദ്ധ്യ​ചി​ഹ്നം തരി​കെ​ന്നു’ യാ​ചി​ക്ക​വേ, ശം​ഖ​ചൂ​ഡൻ,

“മത്സ്വാ​മി​ക​ല്പി​തം ലംഘിക്കരുതെന്നാ-​
ലസ്മാ​ക​മൈ​ഹി​കം സൌ​ഖ്യ​ഹീ​നം സഖേ!
ദു​സ്സാ​ധ​മർ​ത്രേ ഭവാ​നി​നി വൈ​കാ​തെ
ത്വ​ത്സ​ദ​നം പ്രതി പോക യഥാ​സു​ഖം.
ആസ​ന്ന​മൃ​ത്യു​വാ​യു​ള്ളോ​രു ഞാനനി
നാ​ഥ​നാം മൃ​ത്യു​ഞ്ജ​യ​നെ വണ​ങ്ങ​ണം”

എന്നു പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു് ശി​വ​ദർ​ശ​ന​ത്തി​നാ​യി പൊ​യ്ക്ക​ള​ഞ്ഞു. മാ​താ​വു് അതു കണ്ടു് അത്യ​ന്തം ദുഃ​ഖി​ച്ചു. എന്തു പ്ര​യോ​ജ​നം? ജീ​മൂ​ത​വാ​ഹ​ന​നാ​ക​ട്ടെ തന്റെ ശ്രമം വ്യർ​ത്ഥ​മാ​യ്പോ​യ​ല്ലോ എന്നു​വി​ചാ​രി​ച്ചു് ഖേ​ദ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി സ്വ​ഗൃ​ഹ​ത്തി​ലേ​യ്ക്കു പോകാൻ ഭാ​വി​ച്ച​പ്പോൾ, ശു​ഭ​ല​ക്ഷ​ണ​ങ്ങൾ ഓരോ​ന്നാ​യി കണ്ടു​തു​ട​ങ്ങി. അന്നു് കന്യാ​ഗൃ​ഹ​ത്തിൽ നി​ന്നു് വസ്ത്രാ​ദി​ക​ളു​മാ​യി ഒരു ദൂതൻ ചെ​ന്നു് ‘ഉണ്ണി എവിടെ?’ എന്നു ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ,

‘അവൻ കടൽ​കാ​ണാൻ പോ​യി​രി​ക്കു​ന്നു’ എന്നു ജീ​മൂ​ത​കേ​തു പറ​ക​യാൽ ആ ദൂതൻ നേരേ സമു​ദ്ര​തീ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു നട​ക്ക​വേ, മദ്ധ്യേ​മാർ​ഗ്ഗം അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നേ കണ്ടെ​ത്തു​ക​യും മാ​തു​ല​ദ​ത്ത​മായ വസ്ത്ര​ത്തെ ഏൽ​പ്പി​ക്ക​യും ചെ​യ്തു.

രക്താം​ബ​രം കൈവശം വന്നു​ചേർ​ന്ന​തി​നാൽ വി​ദ്യാ​ധ​ര​വ​ത്സൻ സന്തു​ഷ്ട​നാ​യി​ച്ച​മ​ഞ്ഞു. അതും ധരി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് അദ്ദേ​ഹം, ശം​ഖ​ചൂ​ഡൻ ചെ​ന്നെ​ത്തു​ന്ന​തി​നു മു​മ്പു​ത​ന്നേ, വദ്ധ്യ​ശി​ല​യെ പ്രാ​പി​ച്ചി​ട്ടു വദ്ധ്യ​ചി​ഹ്നം​കൊ​ണ്ടു മൂ​ടി​ക്കി​ട​ന്നു. ഇവിടെ ദ്വി​തീ​യ​പാ​ദം അവ​സാ​നി​ക്കു​ന്നു.

ഗരു​ഡ​ന്റെ വര​വി​നോ​ടു​കൂ​ടി​യാ​ണു് മൂ​ന്നാം​പാ​ദം ആരം​ഭി​ക്കു​ന്ന​തു്.

“കനൽ ചി​ത​റു​മ​ണി​മി​ഴി​ക​ള​ന​ല​ക​ണ​പെ​യ്തു​ടൻ,
കാ​യം​കു​ലു​ക്കി​ക്കു​തി​ച്ചു​പൊ​ങ്ങീ​ടി​നാൻ.
ചി​റ​ക​ടി​യി​ലി​ള​കി​നൊ​രു​പ​വ​ന​ബ​ല​വേ​ഗ​ത്താൽ,
ചി​ന്തി​പ്പ​ല​വ​ഴി​പാ​ഞ്ഞു ഘന​ങ്ങ​ളും.”

അദ്ദേ​ഹം “ഉദ​ര​മ​തിൽ മരു​വി​നൊ​രു​ഹു​ത​വ​ഹ​വി​രോ​ധ​ത്താൽ” “ഉണ്ടോ മമ​ഭ​ക്ഷ​ണം?” എന്നു ചോ​ദി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു, വദ്ധ്യ​ശി​ല​യിൽ നോ​ക്കി​യ​പ്പോൾ, അവിടെ ഒരു പു​രു​ഷൻ ‘അതി​ക​രു​ണ​പൂ​ണ്ടു​ടൻ ആന​ന്ദ​നി​ദ്ര​യിൽ മു​ഴു​കി’യവ​നെ​ന്ന​പോ​ലെ കി​ട​ക്കു​ന്ന​തു​ക​ണ്ടു്, നേരേ കീ​ഴ്പോ​ട്ടു​പ​റ​ന്നു.

തത്സ​മ​യം,

“വി​ട​പി​ക​ളു​മ​ഖി​ല​ല​ത​ഗ​ണ​വു​മി​ള​കി​ത്ത​ത്ര
പോർ​ത്തും ഞെ​രി​ഞ്ഞു​വീ​ണൂ​ചി​ല​വൃ​ക്ഷ​ങ്ങൾ.
വി​ഹ​ഗ​കു​ല​മ​തു​പൊ​ഴു​തി​ല​ധി​ക​ഭ​യ​മോ​ടു​ടൻ
വി​ത്ര​സ്ത​രാ​യൊ​ളി​ച്ചാ​ര​ന്യ​കാ​ന​നേ.
മൃ​ഗ​ത​തി​ക​ള​തു​പൊ​ഴു തി​ല​ല​റി​യ​തി​ഭീ​ത​രാ​യ്
മാ​ഴ്കി​ത്ത​ളർ​ന്ന​ന്യ​കാ​ന്താ​ര​മുൾ​പ്പു​ക്കാർ
വൃ​ഥ​യൊ​ട​പി​വ​ന​ച​ര​രു​മ​തി​ഭ​യ​മൊ​ട​ന്നേ​രം
വി​ദ്ര​മി​ച്ചോ​ടി​യൊ​ളി​ച്ചാർ ഗു​ഹ​ക​ളിൽ”

ലോ​ക​മാ​സ​ക​ലം വി​ത്ര​സ്ത​മാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടും, ഈ വധ്യ​പു​രു​ഷൻ ആർ​ത്തി​യൊ​ഴി​ഞ്ഞു​കി​ട​പ്പ​തു് കാൺ​ക​യാൽ,

“എന്തി​ദം? അരു​ത​രു​തി​തു രഗ​കു​ല​മ​തി​ലൊ​രു​വ​ന​ല്ലി​വൻ ആഹാ​ര​മി​ന്നു​വേ​ണ്ട” എന്നു​റ​ച്ചു. അന​ന്ത​രം വ്യ​ഥ​യോ​ടു​കൂ​ടി മല​മു​ക​ളിൽ പറ​ന്നി​രു​ന്നു​കൊ​ണ്ടു്, അദ്ദേ​ഹം പല ചി​ന്ത​ക​ളിൽ മു​ഴു​കി.

വൃ​ത്ത​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി ഇവിടെ കവി ‘ലതാ​ഗ​ണം’ എന്ന​തി​നു​പ​ക​രം ലതഗണം എന്നു പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

“മമ​ചി​റ​കി​ലി​ള​കി​നൊ​രു​പ​വ​ന​ബ​ല​മേൽ​ക്ക​വേ
മാ​ഴ്കി​ക്ക​ര​ഞ്ഞു​രു​ണ്ടോ​ടു​മ​ഹി​ഗ​ണം.
ഇവ​നൊ​രു​വ​ന​തി​ക​ഠി​ന​ഹൃ​ദ​യ​നി​തി നിർണ്ണയ-​
മി​ല്ല​ഭു​ജം​ഗ​മ​ന്മാർ​ക്കി​ത്ര​ധൈ​ര്യം ദൃഢം
മര​ണ​ഭ​യ​മി​വ​നു നഹി​കി​മി​ദ​മ​തി വി​സ്മ​യം!
മറ്റൊ​രു​ജാ​തി​കൾ​വ​ന്നു മരി​ക്കു​മോ?
അഹി​ക​ളി​ലു​മ​തി​ക​ഠി​ന​ഹൃ​ദ​യ​മു​ട​യോർ ചില-
രല്ലാ​തൊ​രു​വൻ വരാ​മ​രി​ച്ചീ​ടു​വാൻ”

ഈവിധം പലതും ചി​ന്തി​ച്ചു​ചി​ന്തി​ച്ചു് ‘വി​ശ്വാ​ന്ത​ര​കോ​പന’വീ​ണ്ടും വദ്ധ്യ​ശി​ല​യി​ലേ​ക്കു പറ​ന്ന​ടു​ത്തു; പി​ന്നെ​യും ശങ്കി​ച്ചു പിൻ​വാ​ങ്ങി​ക്ക​ള​ഞ്ഞു. വി​ശ​പ്പു ദു​സ്സ​ഹ​മാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ,

“മര​ണ​മ​തു​വ​രു​വ​തി​നു​ക​രു​തി​യൊ​രു​വൻ​വ​ന്നാൽ
മാ​റ്റ​ല​രെ​പ്പോ​ലെ കൊൽ​കെ​ന്ന​തേ​യു​ള്ളു.”

എന്നു കരു​തി​കൊ​ണ്ടു് അദ്ദേ​ഹം മൂ​ന്നാ​മ​തും വദ്ധ്യ​ശി​ല​യി​ലേ​ക്കി​റ​ങ്ങി​യി​ട്ടു്, വി​ദ്യാ​ധ​ര​നെ​യും കൊ​ത്തി​കൊ​ണ്ടു് പറ​ക്ക​വേ,

“വി​ദ്യാ​ധ​ര​ന്ത​ല​താ​ണ​തി​നാ​ലു​ടൻ
ചി​കു​ര​ഭ​ര​മ​തിൽ മരു​വു​മ​ഴ​കു​ട​യ​ര​ത്ന​മാം
ചൂ​ഡാ​മ​ണി​യും തെ​റി​ച്ചു​വീ​ണൂ​ത​ഥാ.”

അതു ദൈ​വേ​ച്ഛ​യാ വി​ദ്യാ​ധ​രാ​ങ്ക​ണ​ത്തി​ലാ​ണു് പതി​ച്ച​തു്. ജീ​മൂ​ത​കേ​തു ആര​ത്ന​ത്തേ കണ്ടി​ട്ടു്, അതിനെ എടു​ത്തു​കൊ​ണ്ടു​വ​രു​ന്ന​തി​നു് മല​യ​വ​തി​യോ​ടു പറ​ഞ്ഞു. അതു സ്വ​ഭർ​ത്താ​വി​ന്റെ ചൂ​ഡാ​ര​ത്ന​മാ​ണെ​ന്നു് ഒരു നോ​ട്ട​ത്തിൽ അവൾ മന​സ്സി​ലാ​ക്കി.

ഗരു​ഡ​നാ​ക​ട്ടെ വി​ദ്യാ​ധ​ര​നെ മല​യ​ശി​ര​സ്സിൽ കൊ​ണ്ടു​ചെ​ന്നു വെ​ച്ചി​ട്ടു ഭക്ഷി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങി.

“ഉദ​ര​ത​ല​മു​ര​പ​ല​ല​മു​ട​നു​ട​ന​ശി​ച്ചു​ടൻ
ഉദ്ഗാള ്യ​ര​ക്ത​പാ​നം ചെ​യ്ത​തു​നേ​രം
അവ​നു​ദ​ര​മ​തിൽ മരു​വു​മു​ത​വ​ഹ​ന​ദീ​പ്തി​യും
തെ​ല്ലു​ശ​മി​ച്ച​തി​നാൽ”

അദ്ദേ​ഹം തന്റെ ഭക്ഷ്യ​പു​രു​ഷ​നെ ഒന്നു നോ​ക്കി. ഉരഃ​പ​ല​ല​ത്തെ ഇവിടെ വൃ​ത്ത​ത്തി​നു വേ​ണ്ടി ഉര​പ​ല​ല​മാ​ക്കി​യി​രി​കു​ന്നു.

എന്തൊ​രു വി​സ്മ​യം! അവ​ന്റെ മു​ഖ​ത്തു് മന്ദ​ഹാ​സം കളി​യാ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. ഗരുഡൻ ചി​ന്തി​ച്ചു തു​ട​ങ്ങി;

“ഉര​ഗ​പ​രി​വൃ​ഢ​രി​ലൊ​രു​പു​രു​ഷ​നു​മി​ത​ല്ല​ഹോ!
യു​ക്ത​മ​ല്ലി​ന്നു​ഞാൻ ഭക്ഷി​ച്ച​തും കഷ്ടം!
ഇവ​നു​ട​യ​കു​ല​മ​ഹി​മ​യ​റി​യ​രു​തു ചിന്തിച്ചാ-​
ലി​ന്ന​വ​നെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞേ​ഭു​ജി​ച്ചീ​ടാ​വൂ”

എന്നു​റ​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു് അദ്ദേ​ഹം മാ​റി​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾ. ജീ​മൂ​ത​വാ​ഹ​നൻ ഇപ്ര​കാ​രം പറ​ഞ്ഞു:

“വി​ന​ത​സുത, ഗരുഡ, പു​ന​രു​ഴ​റി​നോ​ക്കൊ​ന്നു​നീ
വി​ഭ്ര​ര​മോ? കാ​ണൊ​ഴു​കു​ന്നു​ര​ക്ത​വും.
അരി​യ​മ​മ​ത​നു​പി​ശി​ത​മ​റി​കി​നി​യു മു​ണ്ടെ​ടോ.
ആത്മ​തൃ​പ്തി​നി​ന​ക്കു​ണ്ടാ​യി​ലേ​തു​മേ.
ഇതു​സ​മ​യ​മിഹ വി​ര​തി​മ​തി തവ ഭവിച്ചതെ-​
ന്തി​ച്ഛാ​നു​രൂ​പേണ ഭക്ഷി​ച്ചു​കൊൾ​കെ​ടോ”

ഈ ‘സ്മി​ത​മൃ​ദു​ല​മ​ധു​ര​ത​ര​വ​ച​നം’ കേ​ട്ടു് ഗരുഡൻ,

‘അറി​വു​ട​യ​ത​വ​ച​രി​ത​മ​ഖി​ല​മ​റി​വു​റ്റ​ല്ലാ
ലാ​ശു​ഭു​ജി​ക്കു​ന്ന​തി​ല്ല’

എന്നു പറ​ക​യാൽ; വി​ദ്യാ​ധ​രൻ വീ​ണ്ടും നിർ​ബ​ന്ധി​ച്ചു. ഇങ്ങ​നെ അവർ​ത​മ്മിൽ തർ​ക്കി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്ക​വേ ശം​ഖ​ചൂ​ഡ​നും വദ്ധ്യ​ശി​ല​യിൽ വന്നു​ചേർ​ന്നു. വി​ദ്യാ​ധ​രൻ തന്നെ ചതി​ച്ചു​ക​ള​ഞ്ഞു എന്നു അപ്പോ​ഴാ​ണു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു മന​സ്സി​ലാ​യ​തു്. ശം​ഖ​ചൂ​ഡ​ന്റെ അപ്പോ​ഴ​ത്തെ അവസ്ഥ എങ്ങ​നെ വർ​ണ്ണി​യ്ക്കേ​ണ്ടു? അദ്ദേ​ഹം രക്ത​പ​ങ്കി​ല​മായ ശി​ല​ക​ണ്ടു്,

“ഹര! വരദ! പു​ര​മ​ഥന! ശി​വ​ക​രു​ണ​വാ​രി​ധേ
ഹാഹാ! വൃഥാ ഫല​മാ​യ് മമ ജന്മ​വും”

എന്നു ദീ​ന​ദീ​നം വി​ല​പി​ച്ചു. ഇവി​ടെ​യും വൃ​ത്ത​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി കവി കരു​ണ​വാ​രി​ധേ എന്നു പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. ഒടു​വിൽ ശം​ഖ​ചൂ​ഡ​ന്നു, ഒരു യു​ക്തി​തോ​ന്നി.

“രു​ധി​ര​ക​ണ​മ​നു​സ​ര​നി​മ​ല​യ​മു​ക​ളേ​റി ഞാൻ
രൂ​ക്ഷ​ത​യേ​റും ഗരു​ഡാ​ന്തി​കേ​പു​ക്കു
പരു​ഷ​ത​ര​പല വച​ന​മ​വ​നൊ​ടു​ര​ചെ​യ്യു​മ്പോൾ
പക്ഷീ​ശ്വ​രൻ കൊ​ല​ചെ​യ്തീ​ടു​മെ​ന്നെ​യും”

എന്നു കരു​തി​ക്കൊ​ണ്ടു ആ യു​വാ​വു് മല​മു​ക​ളി​ലേ​ക്കു കയ​റും​വ​ഴി​ക്ക് താ​ഴ​ത്താ​യി ഒരു ആശ്ര​മം​ക​ണ്ടു. അതു ജീ​മൂ​ത​കേ​തു​വി​ന്റെ ഗൃ​ഹ​മാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നു പറ​യേ​ണ്ട​തി​ല്ല​ല്ലോ. ശം​ഖ​ചൂ​ഡ​നെ​ക​ണ്ടു്, ആ വൃ​ദ്ധൻ,

“ഉര​ഗ​വ​ര​മ​കു​ട​മ​ണി​മ​ഹൃ​ത​കിം?” എന്നു ചോ​ദി​ച്ചു. അതിനു മറു​പ​ടി​യാ​യി ആ യു​വാ​വു്,

‘ത്രി​ഭു​വ​ന​മ​ണി​യു​മൊ​രു​മ​ണി​മ​കു​ട​ര​ത്ന​മേ!
ദി​ക്പാ​ല​കോ​പമ! ഹാ! മു​ഷി​തോ​സ്മി ഭോ!’

എന്നു പ്ര​തി​വ​ചി​ച്ചു.

‘ആവേദയ തവ ദുഃ​ഖൈ​ക​കാ​ര​ണം’ എന്നു വൃ​ദ്ധൻ വീ​ണ്ടും ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ അദ്ദേ​ഹം ജീ​മൂ​ത​വാ​ഹ​ന​ന്റെ കഥയെ വി​സ്ത​രി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു. അതു കേ​ട്ട​പ്പോൾ, വൃ​ദ്ധ​നും പത്നി​യും പു​ത്ര​ഭാ​ര്യ​യും മോ​ഹി​ച്ചു നി​ലം​പ​തി​ച്ചു​പോ​യി. അതു​ക​ണ്ടു ശം​ഖ​ചൂ​ഡൻ ഇങ്ങ​നെ വി​ല​പി​ച്ചു.

“ഹര! ഗിരിശ, പു​ര​മ​ഥന, ദു​രി​ത​ഹര, ശങ്കര,
ഹാഹാ! ഹതോ​ഹ​മ​പ​വാ​ദ​ഭാ​ജ​നം.
ധര​ണി​ത​ല​മ​തിൽ മരുവുമഖിലജനമേവരു-​
മത്ര​നി​ന്ദി​ച്ചു​ര​ചെ​യ്തീ​ടു​മെ​ന്നെ​യും.
വി​ശ​ദ​മ​തി​വി​മ​ല​ത​ര​ഗു​ണ​ഗ​ണ​വി​രാ​ജി​തൻ
വി​ദ്യാ​ധ​രോ​ത്ത​മൻ രക്ഷി​ച്ച​താ​ശ്ച​ര്യം!
അവ​നു​ന​ഹി​ന​ര​ക​മി​നി​യ​മ​രു​ല​കിൽ വാ​ഴു​വോ
നാ​ശു​ഗു​ണ​മു​ട​ജീ​മൂ​ത​വാ​ഹ​നൻ
ഉര​ഗ​മ​വ​നൊ​ടു​പ​ക​ര​മെ​ന്തൊ​ന്നു​ചെ​യ്‍വ​തു്?”

ഇവിടെ കവി, “അഹോ! പ്രാ​ണ​പ്ര​ദ​സ്യ​സ​ദൃ​ശം പ്ര​ത്യു പകൃതം ശം​ഖ​ചൂ​ഡാ​മ​ണേഃ” എന്ന നാ​ട​ക​വാ​ക്യ​ത്തെ എത്ര ഭം​ഗി​യാ​യി വി​ക​സി​പ്പി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നു നോ​ക്കുക.

“ഉര​ഗ​മ​വ​നൊ​ടു പക​ര​മെ​ന്തി​ഹ​ചെ​യ്വ​തു
മു​റ്റ​തു​ചൊ​ല്ലു​വേ​നേ​വ​രും കേൾ​ക്ക​ണം.
മര​ണ​മ​തു പരി​ചി​നൊ​ടൊ​ഴി​ച്ച​ര​ക്ഷി​ച്ചൊ​രു
മം​ഗ​ല​ജീ​മൂ​ത​വാ​ഹ​നൻ തന്നു​ടെ
ജന​ക​ജ​ന​നി​യെ​യു മവ​നു​ടെ ഗൃ​ഹി​ണി​ത​ന്നെ​യും
ജീ​വി​ത​ഹാ​നി​വ​രു​ത്തി​നാൻ കശ്മ​ലൻ.
ഇവ​നു​ഗ​തി​വ​രു​വ​തി​നൊ​രു​ദി​ന​വു​മെ​ളു​ത​ല്ല–
യി​ല്ല​നിർ​ഭാ​ഗ്യ​വാ​ന്മാർ ശം​ഖ​ചൂ​ഡോ​പ​മർ”

ശം​ഖ​ചൂ​ഡ​ന്റെ ഈ വി​ലാ​പം ശി​ല​യു​മ​ലി​യു​മാ​റു​കു​രു​ണ​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

ഇങ്ങ​നെ വി​ല​പി​ച്ചി​ട്ടു് അദ്ദേ​ഹം, “ഹി​മ​സ​ലി​ല​സ​മ​ജ​ല​വു​മി​ത​മൊ​ടു തളി​ച്ചു​ടൻ” ‘ഹേ​മ​ന്ത​ഭൂ​ത​സ​മാ​നം’ തണു​പ്പി​ച്ചു അവരെ പു​നർ​ജീ​വി​പ്പി​ച്ചു. അപ്പോൾ വൃ​ദ്ധൻ,

“വ്യ​ളോ​ത്തമ! ചി​ത​കൂ​ട്ടുക വൈ​കാ​തെ
മമ​ത​ന​യ​മ​ര​ണ​മ​തു​ക​ണ്ടു ദുഃ​ഖ​ത്തി​നാ​യ്
മാ​നു​ഷ​ലോ​കേ വസി​ക്കു​ന്ന​തി​ല്ല ഞാൻ.
സു​ത​ന​മ​രു​മ​മ​രു​ല​കു സു​ഖ​മി​നി​യെ​നി​ക്ക​ഹോ!
ദുഃ​ഖ​മൊ​ഴി​ഞ്ഞു ചിത ചമ​ച്ചീ​ടുക.”

എന്നു അപേ​ക്ഷി​ക്ക​വേ, ശം​ഖ​ചൂ​ഡൻ, ‘അങ്ങ​യു​ടെ പു​ത്രൻ മരി​ച്ചു​കാ​ണു​ക​യി​ല്ല’ എന്നും മറ്റും പറ​ഞ്ഞു് സമാ​ധാ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടു് മല​യ​ശി​ര​സ്സി​ലേ​ക്കു കയറി.

കഥാ​ശേ​ഷ​ത്തെ നാ​ലാം​പാ​ദ​ത്തിൽ വി​വ​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

പർ​വ​ത​ശൃം​ഗ​ങ്ങൾ നോ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടു് ആ യു​വാ​വു് പോ​കു​മ്പോൾ ‘തോ​ണി​പോൽ രണ്ടി​ട​ത്തു്’ കു​ഴി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന​തു കണ്ടു​വ​ത്രേ. അതു്,

“ദർ​പ്പ​മുൾ​ക്കൊ​ണ്ടു വൈ​ന​തേ​യ​നും കോ​പ​ത്തോ​ടെ
സർ​പ്പ​വൃ​ന്ദ​ത്തെ ക്കൊ​ത്തി ബ്ഭ​ക്ഷി​ച്ചീ​ടു​ന്ന​നേ​രം
രക്ത​വും മാം​സ​വും കൂടുണങ്ങിത്തടിക്കുമ്പോ-​
ളു​ഗ്ര​തു​ണ്ഡാ​ഗ്രം തേ​ച്ചു കു​ഴി​ഞ്ഞ”

താ​യി​രി​ക്ക​മ​മെ​ന്നു ശം​ഖ​ചൂ​ഡൻ ഊഹി​ച്ചു.

പർ​വ​ത​ശി​രോ​ഭാ​ഗ​ത്തി​ലു​ള്ള വൃ​ക്ഷ​വൃ​ന്ദ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം പക്ഷീ​ന്ദ്ര​നേ​ത്രാ​ഗ്നി​യാൽ ദഗ്ദ്ധ​മാ​യി​ട്ടു് വറ​ണ്ടു കാ​ണ​പ്പെ​ട്ടു.

“പർ​വ​ത​ശി​രോ​ഭാ​ഗേ സമ​ഭൂ​ത​ലം കണ്ടാൻ
ഗർ​വ​മുൾ​ക്കൊ​ണ്ടേർ പൂ​ട്ടി​യു​ഴു​തു മറി​ച്ച​പോൽ.
കി​മി​ദം? നാ​ഗ​ങ്ങ​ളെ​ഗ്ഗ​രു​ത്മാൻ കൊത്തുന്നേര-​
മമി​ണ്ണ​ന​ഖ​ങ്ങ​ളാൽ പി​ളർ​ന്ന​തി​തെ​ന്നോർ​ത്താൻ”

പത്രീ​ശ​നെ​ക്ക​ണ്ട​മാ​ത്ര​യിൽ ശം​ഖ​ചൂ​ഡൻ അടു​ത്തു​ചെ​ന്നു്

“ന ഖലു നഖ​ലു​നിൻ സാ​ഹ​സ​മ​നു​ഷ്ഠേ​യം
നാ​ഗ​മ​ല്ലി​വൻ നാഗം ഞാൻ”

എന്നും, “എന്നെ നീ ഭു​ജി​ക്ക​വൻ തന്നെ നീ​യു​പേ​ക്ഷി​ക്ക” എന്നും പറ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു് തന്റെ വക്ഷ​സ്ഥ​ല​ത്തെ ‘തു​ണ്ഡാ​ഗ്ര​ത്തിൽ’ ചേർ​ത്തു. എന്നാൽ ഗരുഡൻ ലജ്ജി​ച്ചു പിൻ​വാ​ങ്ങി​ക്ക​ള​ഞ്ഞു. ഇതു​ക​ണ്ടു് ശം​ഖ​ചൂ​ഡ​ന്റെ കോപം സീമയെ അതി​ലം​ഘി​ച്ചു.

“രേരേ! ജള​പ്ര​ഭോ! രക്തപ കു​ണ്ഡോ​ദര
നേ​ര​റി​യാ​തെ ഭക്ഷി​ച്ചീ​ടിന ദു​രാ​ത്മാ​വേ!
ഭോ​ഷ്ക​ല്ലി​വ​നെ​യു​മെ​ന്നെ​യും സൂ​ക്ഷി​ച്ചു കാൺ
വാ​ക്ക​മി​കൃ​തി​ക​ളും നോ​ക്കു നീ! സൂ​ക്ഷി​ച്ചു​കൊൾ.”

ഈ ഭർ​ത്സ​നം കേ​ട്ടി​ട്ടു് “വദ്ധ്യ​ചി​ഹ്ന​മു​ണ്ടി​രു​വർ​ക്കും” എന്നു ഗരു​ഡൻ​സ​മാ​ധാ​നം പറ​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി. അപ്പോൾ “വദ്ധ്യ​ചി​ഹ്ന​ത്തേ നോ​ക്കി​യ​ല്ല​യോ ഭു​ജി​ച്ചു നീ” എന്നാ​യി ചോ​ദ്യം? അദ്ദേ​ഹം ശം​ഖ​ചൂ​ഡ​ന്റെ​കോ​പ​ത്തെ ശമി​പ്പി​ക്കാൻ കഴി​യു​ന്ന​ത്ര നോ​ക്കി​യി​ട്ടും ഫലി​ച്ചി​ല്ല.

“പക്ഷീ​ന്ദ്ര​ജ​ള​പ്ര​ഭോ! കേൾ​ക്ക​ണ​മി​ന്നും ചൊൽവേ-​
നീ​ക്ഷ്യ​തേ വി​ദ്യാ​ധ​ര​മ​കു​ട​മ​ണി​പ്ര​ഭാ
സാ​ക്ഷാൽ ശർ​വ​രീ​ശ്വ​ര​സ​ന്നി​ഭം, മനോ​ഹ​രം.
മൽ​ക്കി​രീ​ടം കാൺക നീ ധൂ​മ്ര​വർ​ണ്ണ​മ​ല്ല​യോ?
മച്ഛി​രോ​ബ്ര​ഹ്മ​ര​ന്ധ്രേ കാൺക നീ ഫണ​മെ​ന്നാൽ
തച്ഛി​രോ​ഭാ​ഗേ ഫണ​മു​ണ്ടോ? ചൊൽ ബു​ഭു​ക്ഷി​തം
ഭൂ​ഷി​ത​സ്വർ​ണ്ണ​വർ​ണ്ണ ഭൂ​ഷ​ണ​പ്ര​ഭേ​ദ​വും
വേ​ഷ​വർ​ണ്ണ​വു​മ​റി​യാ​തെ ഹാ കഷ്ടം കഷ്ടം!
കേ​ട്ടാ​ലും ജീ​മൂ​ത​വാ​ഹ​ന​നെ​ന്നി​വൻ നാമം
ഗോ​ഷ്ഠി​യാ​കിന തവ കീർ​ത്തി​യും നശി​ച്ചു കേൾ.”

ഇപ്പോ​ഴാ​ണു് ഗരു​ഡ​നു കഥ മന​സ്സി​ലാ​യ​തു്. ജീ​മൂ​ത​വാ​ഹ​ന​നേ​പ്പ​റ്റി അദ്ദേ​ഹ​വും കേ​ട്ടി​രു​ന്നു.

“രത്ന​സാ​നു​വിൽ​നി​ന്നും കൈ​ലാ​സ​ഗി​രി​യീ​ന്നും
യക്ഷ​കി​ന്ന​ര​സി​ദ്ധ​ഗ​ന്ധർ​വാ​ദി​ക​ളെ​ല്ലാം
ശി​ക്ഷ​യാ​യ് ഗീതം പാ​ടു​മി​വ​നേ​ക്കൊ​ണ്ടു​മോ​ദാൽ.
ഇത്ര മാ​ഹാ​ത്മ്യ​മു​ള്ള ജീ​മൂ​ത​വാ​ഹ​ന​നേ
ക്ഷു​ത്തൃ​ഡാ​ദി​ക​ളാ​ലേ ഭു​ജി​ച്ചേ​ന​ല്ലോ കഷ്ടം!
യശ​സ്സാം ജ്യോൽ​സ്നാ​മ​ധ്യേ വി​ഹ​രി​ച്ചി​രു​ന്ന ഞാൻ
ആയി​രം​പ​ങ്കം​ത​ന്നിൽ നി​മ​ഗ്ന​നാ​യേ​ന​ല്ലൊ.
ഭക്ഷ​ണാ​ഗ്ര​ഹ​വു​മൈ​ഹി​ക​വു​മി​നി​വേ​ണ്ടാ;
ശി​ക്ഷ​യാ​യ്ദേ​ഹ​ത്യാ​ഗം ചെ​യ്യു​ന്നേ​ന​തേ നല്ലൂ.”

എന്നു അദ്ദേ​ഹം വി​ചാ​രി​ച്ചു. എന്നാൽ എങ്ങ​നെ മരി​ക്കും?

“ഗര​ളം​കൊ​ണ്ടു മമ മരണം വരാ​യ​ല്ലോ
ഗി​രി​മൂർ​ദ്ധ്നി​നി​ന്നു കീ​ഴ്പോ​ട്ട​ങ്ങു​രു​ണ്ടാ​ലും
മരി​ക്ക​യി​ല്ല; പക്ഷം​ത​ന്നു​ടെ പതു​പ്പി​നാൽ
സമു​ദ്രം​ത​ന്നിൽ​ച്ചാ​ടി​മ​രി​പ്പാ​നു​ദ്യോ​ഗി​ച്ചു
ശ്ര​മി​ച്ചാ​ലെ​ളു​ത​ല്ല; വിരയേ വരാ​മൃ​ത്യു”

വഹ്നി​യിൽ​ച്ചാ​ടി മരി​ക്കാ​മെ​ന്നു​വ​ച്ചാൽ അതു അടു​ത്തെ​ങ്ങു​മി​ല്ല​താ​നും. ഇപ്ര​കാ​രം വി​ചാ​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​നി​ല്ക്ക​വേ,

“വഹ്നി​തേ​ജ​സാ​തു​ല്യം കാ​ണാ​യ്വ​ന്നി​തു​ദൂ​രേ
വഹ്നി​യു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ, പി​റ​കേ​വ​രു​മ​വർ കൈയിൽ.”

എന്നി​ങ്ങ​നെ കൌ​തു​കം​പൂ​ണ്ടു ഗരുഡൻ അവരെ പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ചു നി​ല്പാ​യി.

അതു​ക​ണ്ടു് അവർ വി​ദ്യാ​ധ​ര​പി​താ​ക്ക​ന്മാ​രും ഗൃ​ഹി​ണി​യു​മാ​ണെ​ന്നും അവർ പ്രാ​ണ​ത്യാ​ഗാർ​ത്ഥം ചി​ത​യു​ണ്ടാ​ക്കാ​നാ​യി കൊ​ണ്ടു​വ​രു​ന്ന അഗ്നി അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു നൽ​കി​യി​ല്ലെ​ന്നും ശം​ഖ​ചൂ​ഡൻ പറ​ക​യാൽ ‘പത്രീ​ശൻ ത്ര​സ്താ​കു​ല​നാ​യ​തി​താ​പ​ത്തോ​ടും’ കൂടി ഇങ്ങ​നെ നി​രൂ​പി​ച്ചു.

“വി​ദ്യാ​ധ്ര​പി​ത്രാ​ദി​കൾ പുത്രാർത്തികൈകൊണ്ടുട-​
നദ്യുർ​മേ ദുർ​ഭാ​ഷ​ണം ചെ​യ്വ​തു​കേ​ളാ​തി​നി,
വഹ്നി​യി​ല്ലാ​ഞ്ഞു പരി​താ​പ​മെ​ന്തി​നു​മമ?
വഹ്നി​യു​ണ്ട​ല്ലോ ബഡ​വാ​ന​ലൻ മഹാ​സാ​രൻ
പക്ഷ​മാ​രു​ത​വേ​ഗാ​ലേ​റ്റ​വും​ജ്വ​ലി​പ്പി​ച്ചു
ശി​ക്ഷ​യാ​യ് വീണു ഭൂ​തി​യാ​ക്കു​വൻ മദ്ദേ​ഹ​വും”

ഗരു​ഡ​ന്റെ ഈ ഉദ്യ​മ​ത്തെ പര​മ​കാ​രു​ണി​ക​നായ വി​ദ്യാ​ധ​രൻ കണ്ടു്, ‘പശ്ചാ​ത്താ​പം എന്ന മന്ത്ര​ത്തെ അഹിം​സാ​വ്ര​ത​പൂർ​വം അനു​ഷ്ഠി​ക്കാൻ ഉപ​ദേ​ശി​ച്ചി​ട്ടു്’ സമാ​ധാ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തി അയ​ച്ചു. അന്നു​മു​ത​ല്ക്കു സർ​പ്പ​ങ്ങൾ​ക്കു നിർ​ഭ​യം ജീ​വി​ക്കാൻ സാ​ധി​ച്ചു​വെ​ന്നേ പറ​യേ​ണ്ടു. ഇങ്ങ​നെ ജീ​മൂ​ത​വാ​ഹ​ന​ന്റെ ഉപ​ദേ​ശം സഫ​ല​മാ​യി.

ജീ​മൂ​ത​കേ​തു ‘ദുഃ​ഖാർ​ണ്ണ​വ​നി​മ​ഗ്ന​ഹൃ​ദ​യ​നാ​യ് ബാ​ഷ്പ​പൂർ​ണ്ണാ​ക്ഷ​നാ​യേ” വാ​വി​ട്ടു നി​ല​വി​ളി​ച്ചു. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ പത്നി​യായ മഹാ​പു​ണ്യ​യാ​ക​ട്ടെ, വി​ഗ​ത​ധൈ​ര്യ​യാ​വാ​തേ, വൃ​ത്രാ​രാ​തി​യെ വി​ളി​ച്ചു്,

“വൃ​ത്രാ​രേ! ലോ​ക​ത്ത്ര​യ​കർ​ത്താ​വേ! പു​ര​ന്ദര!
സൂ​ത്രാ​മൻ! ദി​വ​സ്പ​തേ! പാലയ മമാ​ത്മ​ജം
ഗോ​ത്രാ​രേ! സഹ​സ്രാ​ക്ഷ! താവകം സു​ധ​യാ​ലേ
യാർ​ത്തി​തീർ​ത്താ​ത്മ​ജ​നെ​പ്പാ​ലി​ക്ക ശചീ​പ​തെ!”

എന്നി​ങ്ങ​നെ പ്രാർ​ത്ഥി​ച്ച​പ്പോ​ഴാ​ണു് ഗരു​ഡ​നു് അമൃ​ത​ത്തി​ന്റെ കഥ​യോർ​മ്മ​വ​ന്ന​തു്. അതു​കൊ​ണ്ടു് അമൃ​താ​ഹ​ര​ണാർ​ത്ഥം അദ്ദേ​ഹം ഉടൻ​ത​ന്നെ തി​രി​ച്ചു.

ജീ​മൂ​ത​കേ​തു​വി​നു് ഒരു സമാ​ധാ​ന​വും ഉണ്ടാ​യി​ല്ല: ഒരു ചിത തയ്യാ​റാ​ക്കാ​നാ​യി അദ്ദേ​ഹം ശം​ഖ​ചൂ​ഡ​നോ​ട​പേ​ക്ഷി​ച്ചു. ഇങ്ങ​നെ എല്ലാ​വ​രും ദുഃ​ഖി​ത​രാ​യി, ‘താർ​ണ്ണ്യ​പ​ല്യ​ങ്ക​സ്ഥല’ത്തിൽ വീ​ണു​മോ​ഹി​ക്ക​വേ ശൈ​ത്യ​സൌ​ര​ഭ്യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി മന്ദ​മാ​രു​തൻ ഒന്നു വീശി. ഊർ​ദ്ധ്വ​ഭാ​ഗ​ത്തു് ഒരു ‘ഹൃ​ദ്യാ​ര​വം’ കേൾ​ക്കാ​യി. ഇതെ​ന്താ​ണു്? എന്നു് എല്ലാ​വ​രും മേ​ല്പോ​ട്ടു നോ​ക്കി​യ​പ്പോൾ,

“ചന്ദ്ര​ബിം​ബാ​ഭ​യോ​ടെ കാ​ണാ​യി ദി​വ്യ​യാ​നം
വെൺ​ക​റ്റ​ക്കു​ട​തഴ വെൺ​ചാ​മ​ര​ക​ളോ​ടും
ഭം​ഗ്യാ​ക​ണ്ടി​തു സു​ര​സു​ന്ദ​രി​മാ​രെ മു​മ്പിൽ
തന്മ​ധ്യേ സ്വർ​ണ്ണ​പീ​ഠേ സം​സ്ഥി​ത​യാ​യ് മോഹന
ചി​ന്മ​യീ മാ​യാ​മ​യീ സന്മ​യീ ഗൌ​രി​ത​ന്നേ.”

എല്ലാ​വ​രും ദേ​വി​യേ സാ​ഷ്ടാം​ഗം പ്ര​ണ​മി​ച്ചു. ഭക്ത​വ​ത്സ​ലാ​യ​ജ​ഗ​ദം​ബിക ജീ​മൂ​ത​വാ​ഹ​ന​നെ ജീ​വി​പ്പി​ച്ചു്, ചക്ര​വർ​ത്തി​യാ​യി അഭി​ഷേ​കം ചെ​യ്തു. ഗരുഡൻ ചെയ്ത പീ​യു​ഷ​വർ​ഷം പതി​ച്ച​പ്പോൾ അവിടെ കി​ട​ന്നി​രു​ന്ന സർ​പ്പാ​സ്ഥി​കൾ​പോ​യും പു​നർ​ജീ​വി​ച്ചു. ഇങ്ങ​നെ എല്ലാം മം​ഗ​ള​മാ​യി കലാ​ശി​ച്ചു എന്നു പറ​ഞ്ഞാൽ മതി​യ​ല്ലോ.

ഈ കവി​യു​ടെ പ്ര​തി​ഭാ​ശ​ക്തി പ്ര​കൃ​ത​കൃ​തി​യു​ടെ എല്ലാ​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ലും തെ​ളി​ഞ്ഞു​കാ​ണാം. ഇതു നാ​ഗാ​ന​ന്ദം നാ​ട​ക​ത്തി​ന്റെ ഒരു തർ​ജ​മ​യാ​ണെ​ന്നു വാ​യ​ന​ക്കാർ തെ​റ്റി​ദ്ധ​രി​ച്ചു​പോ​ക​രു​തു്. പല സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളിൽ കവി സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യം പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. അപൂർ​വം ചില ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ മാ​ത്ര​മേ പദാ​നു​പ​ദ​തർ​ജ്ജിമ ചെ​യ്തി​ട്ടു​ള്ളു.

കവി​യു​ടെ കാലം എട്ടാം​ശ​ത​ക​ത്തി​ന്റെ അവ​സാ​ന​ത്തി​ലോ ഒൻ​പ​താം​ശ​ത​ക​ത്തി​ന്റെ ആരം​ഭ​ത്തി​ലോ ആയി​രി​ക്ക​ണം. പ്രാ​ചീ​ന​പ​ദ​പ്ര​യോ​ഗ​ങ്ങൾ ഇതിൽ സു​ല​ഭ​ങ്ങ​ളാ​ണെ​ങ്കി​ലും, എഴു​ത്ത​ച്ഛ​ന്റെ രീ​തി​യോ​ടാ​ണു് ഇതി​നു് അധികം സാ​ദൃ​ശ്യം.

ഭദ്രാ​ച​രി​തം പാ​ട്ടു്

കവി​യേ​പ്പ​റ്റി​യൊ അദ്ദേ​ഹം ജീ​വി​ച്ചി​രു​ന്ന കാ​ല​ത്തേ​പ്പ​റ്റി​യോ അറി​വി​ല്ല. വളരെ പ്രാ​ചീ​ന​മാ​ണെ​ന്നു​ള്ള​തി​നു സം​ശ​യ​മി​ല്ല. അച്ച​ടി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു. മഹി​ഷ​മം​ഗ​ല​ത്തി​ന്റെ കൃ​തി​യാ​ണെ​ന്നു ചിലർ പറ​യു​ന്നു. അതി​ന്റെ പ്രാ​രം​ഭം ഇങ്ങ​നെ​യാ​ണു്.

“ഹരഹര! ശി​വ​ശിവ! തി​രു​മ​കൾ​ച​രി​തം
തി​റ​മൊ​ടു​പു​കൾ​വ​തി​ന​രുൾ​ത​ര​വേ​ണം.
ദു​രി​ത​വി​നാ​ശം തെരുതെരെവന്നി-​
ട്ടു​രു​സു​ഖ​മെ​ങ്കൽ വരു​ത്തേ​ണ​ഹ്നീ.
വി​ശ്വ​വി​മോ​ഹി​നി വേദിയർകുമ്പിടു-​
മീ​ശ​മ​നോ​ഹ​രി ഭൈ​ര​വി​ശാം​ഭ​വി
ഉജ്ജ്വ​ല​കാ​ന്തി കലർ​ന്ന​രു​ളീ​ടിന
സജ്ജ​ന​സ​ഞ്ചയ വന്ദി​ത​ച​ര​ണാ

***


കറ്റ​ജ​ടാ​മു​ടി കെ​ട്ടി​പ്പ​നി​മ​തി
ചു​റ്റി​പ്ഫ​ണി​ഗ​ണ​മ​ണി​യു​മ​ര​ന്തൻ
നെ​റ്റി​ത്ത​ട​മ​തി​ലു​ദ്യൽ​ക​നൽ​മി​ഴി
പെ​റ്റി​ട്ടൊ​രു ഭഗ​വ​തി​ച​രി​തം

***


… പു​ക​ഴ്‌​വ​തി​ന​രുൾ​ത​ര​വേ​ണം”
ശാ​സ്താം​പാ​ട്ടു്
“ശ്രീ​മ​ഹാ​ദേ​വ​നൊ​രു​ദി​വ​സം
മാ​മ​ല​മാ​തു​മൊ​രു​മി​ച്ചി​ട്ടു്
കൈ​ലാ​സ​മാ​മ​ല​ത​ന്നി​ല​ങ്ങു
ചെ​മ്മേ​സു​ഖി​ച്ചു​തൽ​ക്കാ​ന്ത​നോ​ടും.”

ഇത്യാ​ദി.

ഈ വൃ​ത്തം ഒരു കാ​ല​ത്തു വളരെ പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​യി​രു​ന്നു. രാ​മ​ച​രി​ത​ത്തി​ലും ഇതി​നോ​ടു സദൃ​ശ​മായ ഒരു വൃ​ത്തം കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടു്.

സം​സാ​രോ​പാ​ലം​ഭം ഭാ​ഷാ​ഗാ​നം

ഈ കൃതി എട്ടാം​ശ​ത​ക​ത്തിൽ ഉണ്ടാ​യ​താ​യി​രി​ക്ക​ണം. ചമ്പു​ക്ക​ളി​ലെ ഗദ്യ​ത്തി​ന്റെ രീ​തീ​യിൽ എഴു​ത​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. ഗർ​ഭോ​ല്പാ​ദ​നം മുതൽ മര​ണം​വ​രെ മനു​ഷ്യൻ അനു​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന സങ്ക​ട​ങ്ങ​ളെ സര​സ​മാ​യി വർ​ണ്ണി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്, അതിൽ​നി​ന്നു വി​മോ​ച​നം സമ്പാ​ദി​ക്കാ​നു​ള്ള വഴിയേ കവി ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ണി​ക്കു​ന്നു.

യൌവന കാലത്തംഗജവശനാ-​
യം​ഗ​ന​മാ​രെ​ക്കാ​ണാ​ഞ്ഞി​ട്ടും,
കണ്ടാൽ വി​ര​വൊ​ടു പൂ​ണാ​ഞ്ഞി​ട്ടും,
പു​ന​ര​പി​ത​രു​ണീം​പി​രി​യ​രു​താ​ഞ്ഞും,
കണ്ടും വച്ചും കണ്ട​തു വി​റ്റും,
പണ്ടാ​ര​ത്തെ​യെ​ടു​ത്തു​കൊ​ടു​ത്തും,

***


തണ്ടാർ ബാ​ണ​ശ​രാർ​ത്തി​മു​ഴു​ത്തു
വണ്ടാർ​കു​ഴ​ലി​കൾ വീട്ടിലഹർന്നിശ-​
മു​ണ്ടാ​കേ​ണ്ടു​വ​തു​ണ്ടാ​കാ​ഞ്ഞും,
കണ്ടും​വെ​ച്ചും കണ്ട​തു വി​റ്റും
കണ്ട​വ​രോ​ടു പട​യ്ക്കു മു​തിർ​ന്നും,
പത്താ​യ​ങ്ങൾ തു​റ​ന്നു കൊ​ടു​ത്തും,
പാ​ക്ക​ഞ്ഞി​ക്കു നി​ല​ങ്ങൾ കൊ​ടു​ത്തും,

***


പി​ച്ച​ക​മാല പണ​ത്തി​നു കൊ​ണ്ടും,
പീ​ച്ചാം​ക​ത്തി​ക്കു വെ​ള്ളി​പ​തി​ച്ചും,
വെ​ണ്മ​ഴു​വിൻ​ത​ല​പൊ​ന്നു പതി​ച്ചും,
പച്ച​പ്പൊ​ന്നി​കൾ പലവു ചമ​ച്ചും,

***


തൊ​പ്പി​പ്പൂ​മൈ​മു​ത്തു പതി​ച്ചും,
കച്ച​കൾ കൊ​ണ്ടും പച്ച പി​ഴി​ഞ്ഞും,
കാ​ത​രി​യി​ച്ചും താടി ചി​ര​ച്ചും,
പന്ന​പ​റി​ച്ചും മീ​ശ​ച​മ​ച്ചും,
നോവു സഹി​ച്ചു ഭം​ഗി​ന​ടി​ച്ചും,

***


നി​ത്യ​മ​ടു​ക്കള പു​ക്കു​പു​ക​ഞ്ഞും,
പു​സ്ത​ക​മെ​ഴു​തി വി​ല​ക്കു കൊ​ടു​ത്തും,
പട്ടി​ണി​യി​ട്ടു മു​റ​ക്ക​മി​ള​ച്ചും,
കട്ടു​മു​യർ​ച്ച പറ​ഞ്ഞും​കൊ​ന്നും,
വെ​ട്ടും കൊ​ട്ടും കൊ​ണ്ടു മു​ഴു​ന്നും,
ഇരു​ട്ടും മഴയും കാ​റ്റും വെ​യി​ലും,
കൊ​ണ്ടു നട​ന്നും, ദണ്ഡിച്ചദ്ധന-​
മു​ണ്ടാ​യാ​ലു​മ​തു​ണ്ടാ​കാ​ഞ്ഞും

***


വാ​യ്പ​കൊ​ടു​ത്ത​തു കി​ട്ടാ​ഞ്ഞി​ട്ടും
പാടു കി​ട​ന്നും

***


മറ്റും യൌവന ദശയിൽ മനു​ഷ്യർ ‘പു​ത്രാ​ല​യ​പ​ശു​ഭൃ​ത്യർ’ നി​മി​ത്ത​മാ​യി അത്യ​ന്തം ദുഃ​ഖി​ക്കു​ന്നു​വ​ത്രേ!

പാർ​വ​തീ​സ്വ​യം​വ​രം പാ​ട്ടു്

പാർ​വ​തീ​സ്വ​യം​വ​രം​പാ​ട്ടു് ആരു​ടെ​താ​ണെ​ന്നു നി​ശ്ച​യ​മി​ല്ല. കവി​താ​ഗു​ണ​വും വി​ര​ള​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. നല്ല പഴ​ക്കം​തോ​ന്നി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്.

“ശ്രീ​ഗു​രു​താ​നും ഗണേ​ശ്വ​ര​നും,
ശ്രീ​കാ​ന്തൻ താനും സര​സ്വ​തി​യും,
ശ്രീ​മ​ഹാ​ദേ​വ​നും പാർ​വ​തി​യും,
ശ്രീ​ഭൂ​മി​ദേ​വ​മു​നീ​ന്ദ്ര​ന്മാ​രും,
മാ​റ്റി​ത്തം പറ്റാതനുഗ്രഹിപ്പാ-​
നേ​റ്റം വണ​ങ്ങു​ന്നേ​നേ​വ​രേ​യും!
ചി​ന്തി​ച്ച​തെ​ല്ലാം കൊ​ടു​ത്ത​രു​ളും
ജന്തു​ക്ക​ളു​ള്ളിൽ വി​ള​ങ്ങു​മ​മ്മ
യോ​ഗേ​ശ്വ​രി​യായ ദേ​വി​പ​ണ്ടു
യോ​ഗാ​ഗ്നി​ത​ന്നിൽ ദഹി​ച്ച​ശേ​ഷം
മാ​നി​യാം ശൈ​ലാ​ധി​രാ​ജൻ​ത​ന്റെ
മാ​നി​നി​യാ​യി​ട്ടു മേ​വി​ടു​ന്ന
മേ​ന​കാ​ദേ​വി​തൻ ഗർ​ഭം​ത​ന്നിൽ
മീ​നാ​ക്ഷി​വ​ന്നു പി​റ​ന്നാ​ള​ല്ലോ.”
രാ​മാ​യ​ണം വഞ്ചി​പ്പാ​ട്ടു്

കവി​താ​രീ​തി വളരെ ഹൃ​ദ്യ​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. കവി എഴു​ത്ത​ച്ഛ​ന്റെ കാ​ല​ത്തി​നോ​ടു അടു​ത്തു് മു​മ്പോ പി​മ്പോ ജീ​വി​ച്ചി​രു​ന്നു​വെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്നു. ഒരു ഭാഗം ഉദ്ധ​രി​ച്ചു​കൊ​ള്ള​ട്ടേ.

“ഷഡ്ഭാ​വ​ഷ​ഡൂർ​മ്മി​ക​ളാ​യ്കാ​ണും ചരാ​ച​രൌ​ഘ​ങ്ങൾ
ഷട്കോ​ശ​മാ​ത്ര​മാ​യ് കാണാം സ്വ​പ്നാ​കാ​ര​മാ​യ്
കണ്ടു​കോ​ലാ​ഹ​ല​ത്തോ​ടു കൊ​ണ്ടു​മേ​ളി​ച്ചി​രി​ക്കു​മ്പോൾ
കണ്ടി​ല്ലെ​ന്നു​വ​രു​ന്ന​തും വി​സ്മ​യ​മ​ല്ലീ?
വന്ന​തെ​വി​ടെ നി​ന്നു​പോൽ? പോ​യ​തെ​വി​ടേ​ക്കെ​ന്ന​തും
ഒന്നു​മ​റി​യാൻ​വ​യ്യാ​താ​യെ​ത്ര വി​സ്മ​യം!
മൂ​ത്രാ​മേ​ധ്യ​പാ​ത്ര​മാ​കും​ഗാ​ത്രം താനെന്നുള്ളഭാവ-​
മെ​ത്ര​യും​വി​ചാ​രി​ച്ചെ​ന്നാ​ലെ​ത്ര​വി​സ്മ​യം!
ദൃ​ഗ്ദൃ​ശ്യ​ച​ഞ്ച​ല​ത്താ​കു​മി​ന്ദ്രി​യം​താ​നെ​ന്ന​ഭാ​വം
ദൃ​ശ്യ​രൂ​പ​മാ​ക​കൊ​ണ്ടി​ങ്ങെ​ത്ര​വി​സ്മ​യം!”
രണ്ടു മി​ശ്ര​ഭാ​ഷാ​ഗാ​ന​ങ്ങൾ

ഇവിടെ വി​വ​രി​ക്കാൻ​പോ​കു​ന്ന​തു് രാ​മ​ക​ഥ​പ്പാ​ട്ടു്, ‘ഇര​വി​ക്കു​ട്ടി​പ്പോർ’ എന്നീ രണ്ടു കൃ​തി​ക​ളേ​പ്പ​റ്റി​യാ​ണു്. ഈ രണ്ടു കൃ​തി​ക​ളും മല​യാ​ള​മാ​ണെ​ന്നു പറ​യു​ന്ന​തു എങ്ങ​നെ എന്നു അറി​യു​ന്നി​ല്ല. എന്നാൽ തമി​ഴാ​ണോ? ശുദ്ധ തമി​ഴു​മ​ല്ല. മല​യാ​ള​ഭാ​ഷാ​സ​മ്പർ​ക്കം കൊ​ണ്ടു ദു​ഷി​ച്ച​ത​മി​ഴാ​ണെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞാൽ വലി​യ​പി​ശ​കി​ല്ല. ഇത്ത​രം ചില ഗദ്യ​ഗ്ര​ന്ഥ​ങ്ങ​ളും കാ​ണ്മാ​നു​ണ്ടു്. ‘തത്വ​മ​സി’ എന്നൊ​രു ഗദ്യ​ഗ്ര​ന്ഥം തെ​ക്കൻ​തി​രു​വി​താം​കൂ​റിൽ പല ദി​ക്കു​ക​ളി​ലി​രു​പ്പു​ള്ള​താ​യി അറി​യാം. ഒരു പകർ​പ്പു ചി​ത്തി​ര​തി​രു​നാൾ വാ​യ​ന​ശാ​ല​യി​ലും മറ്റൊ​ന്നു മല​യാ​ളം ക്യൂ​റേ​റ്റർ ആഫീ​സി​ലും ഉണ്ടു്.

രാ​മ​ക​ഥ​പ്പാ​ട്ടു്

ഔവാ​ടു​തുറ അയ്യ​പ്പി​ള്ള​ആ​ശാ​നാ​ണു് രാ​മ​ക​ഥ​പ്പാ​ട്ടി​ന്റെ കർ​ത്താ​വു്. ഔവാ​ടു​തുറ നെ​യ്യാ​റ്റിൻ​ക​ര​ത്താ​ലൂ​ക്കിൽ തി​രു​വ​ല്ലം എന്ന സ്ഥ​ല​ത്താ​ണു്. കവി​യു​ടെ ജീ​വി​ത​കാ​ലം കൊ​ല്ല​വർ​ഷം അഞ്ചാം​ശ​ത​ക​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്നു് ഭാ​ഷാ​ച​രി​ത്ര​കാ​രൻ പറ​യു​ന്നു. കണ്ണ​ശ്ശ​പ്പ​ണി​ക്ക​രു​ടെ രാ​മാ​യ​ണം കണ്ടി​ട്ടാ​ണു് ഈ രാ​മ​ക​ഥ​പ്പാ​ട്ടു രചി​ച്ച​തെ​ന്നു ചിലർ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു​വെ​ന്നും അതു ശരി​യ​ല്ലെ​ന്നും അദ്ദേ​ഹം പ്ര​സ്താ​വി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. എന്നാൽ രാ​മ​ക​ഥ​പ്പാ​ട്ടി​ന്റെ മു​ഖ​വു​ര​യാ​യി പാ​ടി​വ​രു​ന്ന ഒരു പാ​ട്ടു​കാ​ണു​ന്നു. അതു് ഇങ്ങ​നെ​യാ​ണു്.

‘അയ​ന​രു​ളാൽ​നാ​ര​ത​രും പുററിനു-​
ള്ള​രുൾ​മു​നി​വൻ വാ​ഴ്ത്തി​യു​ര​ത്ത​താക.
പരൻ​ക​ഥ​യെ​ക്ക​മ്പർ പന്തീ​രാ​യി​ര​ത്താൽ
പകർ​ത്ത​ക​ഥ​ക​ണ്ണ​ശ്ശ​നിൽ പാ​തി​യാം.
തര​ന്ത​ര​മാ​യി വി​ള​ങ്ങു​മൊ​ഴി​യ​ത​നിൽ​പാ​തി,
തനാ​വി​ന​യാ​ല​വ്വാ​ടു​തു​റ​യി​ല​യ്യൻ
വി​ര​ന്തു​ട​നി​രാ​മ​നാ​മം ചൊ​ന്നേ​ചൊ​ല്ലൈ
മി​ക​ന്ത​പൈ​ത​ന​ടി​യേൻ വി​ള്ളി​ന്റേ​നേ’

ഈ ഗാ​ന​ത്തി​ന്റെ വേ​റൊ​രു​പാ​ഠം ഉള്ളൂർ. മി. എസു്. പര​മേ​ശ്വ​ര​യ്യർ പ്രാ​ചീ​ന​മ​ല​യാ​ള​മാ​തൃ​ക​കൾ എന്ന കൃ​തി​യു​ടെ അവ​താ​രി​ക​യി​ലും ചേർ​ത്തി​ട്ടു​ണ്ടു്. ഈ പാ​ട്ടി​നെ വി​ശ്വ​സി​ക്കാ​മെ​ങ്കിൽ കവി​യു​ടെ കാലം കണ്ണ​ശ്ശ​ന്റെ കാ​ല​ത്തി​നു​ശേ​ഷം ആയി​രി​ക്ക​ണം. എന്നാൽ അങ്ങ​നെ വി​ശ്വ​സി​ക്കു​ന്ന​കാ​ര്യം കുറെ പ്ര​യാ​സ​മാ​യി​ട്ടാ​ണി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്. പ്ര​സ്തു​ത​ഗാ​ന​ത്തി​നു് മു​ഖ​വു​ര​യാ​യി പാ​ടി​വ​രു​ന്ന മറ്റു​ചില ഗാ​ന​ങ്ങൾ​കൂ​ടി​യു​ള്ള​താ​യി അറി​യു​ന്നു. ഏതോ ഒരാൾ ഏതോ​കാ​ല​ത്തു എഴു​തിയ ഒരു പാ​ട്ടി​നെ ആധാ​ര​മാ​ക്കി ഒന്നും ഊഹി​ക്കാ​വു​ന്ന​ത​ല്ല. എന്നാൽ മി. ഗോ​വി​ന്ദ​പ്പി​ള്ള പറ​യു​ന്നി​ട​ത്തോ​ളം ഈ കൃ​തി​യ്ക്കു പഴ​ക്ക​മു​ണ്ടോ എന്നു​ള്ള കാ​ര്യ​വും സം​ശ​യ​മാ​ണു്. ഈ വി​ഷ​യ​ത്തേ​പ്പ​റ്റി ഞാൻ ശേ​ഖ​രി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള തെ​ളി​വു​ക​ളേ ഗ്ര​ന്ഥാ​വ​സാ​ന​ത്തിൽ അനു​ബ​ന്ധ​മാ​യി ചേർ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു. ഇപ്പോൾ​ത​ന്നെ ഈ അധ്യാ​യം വളരെ ദീർ​ഘ​മാ​യി​പ്പോ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു് ഇവിടെ വി​വ​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നു് തര​മി​ല്ല.

‘പഴം​തി​ന്നു’ കവി​യാ​യി​ത്തീർ​ന്ന ഒരാ​ളാ​ണ​ത്രേ ഔവ്വാ​ടു​തു​റ​ആ​ശാൻ. മി​ക​ച്ച​ക​വി​താ​വാ​സ​ന​യും സാ​മാ​ന്യം നല്ല​പ​ഠി​പ്പും ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ഇക്ക​വി​യ്ക്കു പ്ര​സ്തു​ത​കാ​വ്യം രചി​യ്ക്കു​ന്ന​തി​നു് പഴ​ത്തി​ന്റെ അപേ​ക്ഷ​യൊ​ന്നു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. രസ​പു​ഷ്ടി​യെ സം​ബ​ന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം രാമകഥ രാ​മ​ച​രി​ത​ത്തെ അതി​ശ​യി​ക്കു​ന്നു. രാ​മ​ച​രി​തം വാ​ല്മീ​കി​രാ​മാ​യ​ണ​ത്തി​ന്റെ ഏകദേശ വി​വർ​ത്ത​നം മാ​ത്ര​മാ​ണു്. രാ​മ​ക​ഥ​യി​ലാ​ക​ട്ടേ കവി​യു​ടെ മനോ​ധർ​മ്മം കൂ​ടു​തൽ വ്യാ​പ​രി​ച്ചു​കാ​ണു​ന്നു.

ശ്രീ​പ​ത്മ​നാ​ഭ​ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​ലെ ഉത്സ​വ​ത്തി​നു രാ​മ​ക​ഥ​പ്പാ​ട്ടു​കാർ​ക്കും പടി​ത്ത​രം പതി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തി​ട്ടു​ണ്ടു്. അവർ ഇന്നും ചന്ദ്ര​വ​ള​യം കൊ​ട്ടി, താ​ള​മേ​ളാ​ദ്യ​വ​യ​വ​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടി പ്ര​സ്തു​ത​ഗാ​നം പാ​ടി​വ​രു​ന്നു.

ഭാഷ ശു​ദ്ധ​ത​മി​ഴ​ല്ലെ​ന്നു വാ​ദി​ക്കു​ന്ന​തി​നു ബാ​ധ​ക​മാ​യി ഒന്നു രണ്ടു സം​ഗ​തി​കൾ മാ​ത്ര​മേ​യു​ള്ളു. പു​രു​ഷ​പ്ര​ത്യ​യം പല ദി​ക്കു​ക​ളി​ലും വി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. രണ്ടാ​മ​താ​യി സം​സ്കൃ​ത​പ​ദ​ങ്ങ​ളെ പല ദി​ക്കു​ക​ളിൽ തത്സ​മ​ങ്ങ​ളാ​യി​ട്ടു​ത​ന്നെ ഉപ​യോ​ഗി​ച്ചു​കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടു്. ഈ ലക്ഷ​ങ്ങ​ളേ​മാ​ത്രം ആധാ​ര​മാ​ക്കി, പ്ര​കൃത കൃ​തി​യെ ഭാ​ഷാ​കാ​വ്യ​മെ​ന്നു വ്യ​വ​ഹ​രി​ക്കാ​മോ എന്നു് ഭാ​ഷാ​ഭി​മാ​നി​കൾ​ത​ന്നെ തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്ത​ട്ടെ. ഒരു​ഭാ​ഗം മാ​ത്രം മാ​തൃ​ക​യ്ക്കു ഉദ്ധ​രി​ച്ചു​കൊ​ള്ളു​ന്നു.

“താളിൽ ചത​ത​ള​ന​യ​നൻ പണിയ-
ത്ത​ച​ര​ത​ന​ര​പ​തി​തി​രു​വു​ള​മാ​നാർ.
വേ​ളൽ​ത​ന്ന​രുൾ​കോ​ണ്ടു​സു​മ​ന്ത്ര​രും
വി​ത​യാൽ മൈ​ന്ത​നു​മ​രു​കു​പു​കു​ന്താർ.
വേ​ളൽ​ജ​ന​ക​നു തര​ത​ല​മാ​ഴ്‌​വാൻ
വി​തി​വ​ഴി​യു​ള്ളന മുറമകളെല്ലാ-​
നാളും ചു​പ​ദി​വ​സ​ങ്ക​ള​റി​ന്തു
നടു​ത്തു​ക​യെൻ​റു നരേന്തിരനരുളാ-​
ലരുളൊടുതചരതനൃപമണിതിരുവുള-​
മറി​ന്തു​മ​ണ്ട​ക​മോ​ടു​ചാ​ല​ക​ളും,
നര​പ​തി​യ​രു​ള​തി​നാ​ല​ന​വോ​രും
നൻ​റി​യു​ടൻ ചാ​ല​യിൽ നളി​ന​മൊ​ടും
കി​ര​ച്ചെ​മ്പൊ​ന്നാ​ലെ​യ​ഴു​ത്തി​നർ
കു​റു​വി​ത​വ​ള​വാ​വ​ട​യു​ത്ത​ര​ങ്കൾ
മു​രു​ക​ല​വോർ തൂ​ണു​കൾ ചി​ത്ര​ങ്കൾ
മു​ത്തു​ത്താ​വട മഴ​കാൽ​പൊ​തി​കൈ
ഉരു​കി​ന​താ​ഴി​ക​ക്കു​ട​ങ്ക​ളി​രു​ത്തി​നർ
ഉച​ന്ത​മ​ണ്ട​ക​മു​ല​കി​നു​തി​ല​കം
കരു​മു​കിൽ നൃ​പ​മ​ണി​യു​ല​കാൾ​വ​തി​നാ​യ്
കരു​തി​യെ പല പല ചാ​ല​മു​കി​ത്ത​നർ.
മു​കി​ത്ത​ചാ​ല​കൾ മു​ഴു​കി​ന​കോ​മള
മു​ല്ല​സു​ഗ​ന്ത​പ്പ​രി​മ​ള​നീ​രു​കൾ
അക​ത്തു​പു​ണ്ണി​യ​തീർ​ത്ഥ​ജ​ല​ങ്കൾ
അപി​ഷേ​ക​ന​റു​മ​ലർ ചെ​മ്പ​ക​തു​ള​മം
ചു​ക​ത്തി​നു​ള്ള ചെ​മ്പ​രു​ന്തി​മ​ല​രു​കൾ
ദൂ​രി​ത​മ​റ​ക്കും തെ​റ്റി​കൾ പി​ച്ചി​കൾ
നക​ത്തി​ല​ച്ചു​ടു​ക​ള​റ​റു​പ​റി​ത്ത​നർ
നല​മു​ള​മ​ഞ്ച​ത​ക​ട്ടി​വി​താ​നം
താ​ന​വി​താ​ന​മ​ണി​ന്ത​ന​ചാ​ല​യിൽ”

***


ഇത്യാ​ദി.

രാ​മ​ച​രി​തം അന്ന​ത്തെ രാ​ജ​ഭാ​ഷ​യി​ലും രാമകഥ ദേ​ശ്യ​ഭാ​ഷ​യി​ലും രചി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു​വെ​ന്നു് മി. പര​മേ​ശ്വ​ര​യ്യർ പറ​യു​ന്ന​തി​നോ​ടു യോ​ജി​ക്കാൻ തര​മി​ല്ല. രണ്ടു കൃ​തി​ക​ളും അക്കാ​ല​ത്തു് തെ​ക്കൻ തി​രു​വി​താം​കൂ​റിൽ നട​പ്പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ഒരു മി​ശ്ര​ഭാ​ഷ​യി​ലാ​ണു് രചി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്. അവ​യേ​പ്പ​റ്റി മല​യാ​ളി​കൾ​ക്കു​ള്ള​തി​ല​ധി​കം അവ​കാ​ശ​വാ​ദം പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ക്കാൻ തമി​ഴർ​ക്കു ന്യാ​യ​മു​ണ്ടു്. ഈ അവ​കാ​ശ​വാ​ദ​ത്തിൽ സാ​ഹി​ത്യ സദിർ​ക്കോ​ട​തി തമി​ഴി​നു അനു​കൂ​ല​മായ വിധി പ്ര​സ്താ​വി​ച്ചു​പോ​യാൽ, അതു​കൊ​ണ്ടു മല​യാ​ള​ഭാ​ഷ​യ്ക്കു വലിയ നഷ്ട​മൊ​ന്നും വരാ​നു​മി​ല്ല.

ഇര​വി​ക്കു​ട്ടി​പ്പി​ള്ള​യാർ​പാ​ട്ടു് (കണി​യാ​കു​ളം പോര്)

ഈ കൃ​തി​യും മി​ശ്ര​ഭാ​ഷ​യിൽ​ത​ന്നെ രചി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. ചരി​ത്ര​വി​ഷ​യ​ക​മാ​യി വളരെ പ്രാ​ധാ​ന്യ​മു​ള്ള ഒരു പാ​ട്ടാ​യ​തു​കൊ​ണ്ടു്, അതി​നേ​പ്പ​റ്റി അല്പം കൂ​ടു​ത​ലാ​യി ഇവിടെ പറ​യേ​ണ്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. തെ​ക്കൻ​തി​രു​വി​താം​കൂർ പാ​ണ്ഡ്യ​ചോള രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാ​രു​ടേ​യും മധു​ര​നാ​യ്ക്ക​ന്മാ​രു​ടേ​യും ആക്ര​മ​ണ​ത്തി​നു് കൂ​ടെ​കൂ​ടെ വശം​വ​ദ​മാ​യി​രു​ന്നു. അതി​പു​രാ​ത​ന​കാ​ലം മു​ത​ല്ക്കു അടു​ത്ത​കാ​ലം വരെ ദക്ഷി​ണ​തി​രു​വി​താം​കൂ​റിൽ അവർ ഏറെ​ക്കു​റെ അധി​കാ​രം നട​ത്തി​വ​ന്നി​രു​ന്നു എന്നു​ള്ള​തി​നു് അസം​ഖ്യം​രേ​ഖ​കൾ കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടു്. പ്ര​സ്തു​ത​കഥ നട​ന്ന​കാ​ല​ത്തു് ‘വഞ്ചി​വേ​ന്തൻ’ കല്ക്കു​ള​ത്തു് പു​ലി​യൂർ​ക്കു​റി​ച്ചി​യിൽ എഴു​ന്ന​ള്ളി​ത്താ​മ​സി​ക്ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അപ്പോൾ തി​രു​മ​ല​നാ​യ്ക​ന്റെ സേ​നാ​പ​തി​യായ രാ​മ​പ്പ​യ്യൻ ആരു​വാ​മൊ​ഴി​യ്ക്ക​പ്പു​റ​ത്തു സ്ഥി​തി​ചെ​യ്യു​ന്ന പണ​ക്കു​ടി എന്ന സ്ഥ​ല​ത്തു​വ​ന്നു പാ​ള​യ​മ​ടി​ച്ചു, വഞ്ചി​രാ​ജ്യ​ത്തെ ആക്ര​മി​യ്ക്കാൻ തരം നോ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. ഇതി​നു​മു​മ്പിൽ വേ​ല​യ്യൻ മല​യാ​ള​ത്തെ ഉപ​രോ​ധി​ച്ചു​വെ​ങ്കി​ലും അയാ​ളു​ടെ സൈ​ന്യ​ത്തെ ‘വീ​ര​നാ​യർ പടൈ​കൂ​ട്ടി​യൊ​രു നൊ​ടി​ത​ന്നി​ലേ​തു​ണ്ട​തു​ണ്ടാ​ക്ക​വേ’

“ചെ​യ്യും തി​റ​വീ​രൻ പടൈ​വേ​ല​യ്യൻ
തി​ട്ട​ന​വേ​വെ​ട്ടു​പ​ട്ടും പോനാൻ”

കത്തു​മൂ​ലം ഈ വിവരം അറി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ തി​രു​മ​ലേ​ന്തി​രൻ,

“ആന​വാ​യ്ക്ക​രു​മ്പു​പോ​ല​ക​മെ​ല്ലാം നടു​ന​ടു​ക്കി,
മാ​ലൈ​പോൽ കണ്ണീ​രോ​ടി മല​ങ്കി​യേ​ക​ല​ങ്കി​യു​ള്ളം
വേ​ല​യിൽ തു​രു​വു​പോല വി​ശ​ന​മു​റ​റി​രു​ന്തു​പോ​ലും.”

അന​ന്ത​രം മധു​ര​നാ​യി​ക്കൻ അയച്ച സൈ​ന്യ​മാ​ണു് ഇപ്പോൾ പണ​കു​ടി​യിൽ സ്ഥാ​ന​മു​റ​പ്പി​ച്ച​തു്. അവ പതു​ക്കേ അവി​ടെ​നി​ന്നും തി​രു​വി​താം​കോ​ട്ടിൽ പ്ര​വേ​ശി​ച്ചു് കൊ​ള്ള​യ​ടി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങി.

അക്കാ​ല​ത്തു നാ​ടു​വാ​ണി​രു​ന്ന​തു് ഉണ്ണി​ക്കേ​ര​ള​വർ​മ്മ എന്ന ഭക്ത​നാ​യി​രു​ന്നു. ഈ രാ​ജാ​വി​നെ​യാ​ണു് കോ​ട്ടാ​ര​ക്ക​ര​ത​മ്പു​രാൻ തന്റെ ആട്ട​ക്ക​ഥ​യിൽ വാ​ഴ്ത്തീ​ട്ടു​ള്ള​തു്. മധു​ര​പ്പട വന്നി​രി​ക്കു​ന്ന വിവരം അറി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ മഹാ​രാ​ജാ​വു് ദ്രു​ത​ഗ​തി​യിൽ സൈ​ന്യ​ശേ​ഖ​രം ചെ​യ്തു​തു​ട​ങ്ങി. പത്മ​നാ​ഭ​പു​ര​ത്തി​നു​സ​മീ​പം ആറേ​ഴു​മൈൽ കി​ഴ​ക്കു​മാ​റി സ്ഥി​തി​ചെ​യ്യു​ന്ന കണി​യാ​കു​ളം എന്ന​ദി​ക്കാ​യി​രു​ന്നു യു​ദ്ധ​രം​ഗം. യു​ദ്ധ​മാ​രം​ഭി​ക്കു​ന്ന​തി​നു തലേ​ദി​വ​സം, മഹാ​രാ​ജാ​വി​ന്റെ മന്ത്രി​മാ​രിൽ ഏഴു​പേർ​ചേർ​ന്നു ഒരു ഗൂ​ഢാ​ലോ​ചന നട​ന്നു.

“നാ​ളെ​പ്പോ​രു​ണ്ട​തു​ക്കി​നി​യെ​പ്പ​ടി
നാ​മ​ളേ​ഴു​പേ​രൊൻ​റാ​കെ കൂ​ടി​യേ
നാ​ണ​യ​ക്കേ​ടു​വ​രാ​മൽ നി​രു​പി​ത്തു
പേ​ശി​യൊ​രു മൊ​ഴി​ശൊ​ല്ലി​ക്കൊ​ള്ളു​വോം”

എന്നു ‘ചങ്കു​ക്കൊ​ടി​വീ​രൻ കേശവൻ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ട്ടു.

“ഏറ്റ​വീ​ട്ടി​തി​ലെ​ല്ലോ​രും​കൂ​ടി​യേ
വെ​റ്റി​യാന തി​രു​മ​ല​നാ​യി​ക്കൻ
വേ​ല​യ്യൻ​പോ​ലൊ​രു തു​ര​ത​ന്നെ​യും
കൊൻ​റ​ല്ലാ​മ​ലേ രാ​മ​പ്പ​യ്യൻ നമ്മേ
കോ​ട്ട​ക്കു​ള്ളേ ഇരു​ക്ക​വു മാ​ട്ടാ​നേ.
കോ​ട്ട​ത​ന്നെ അടൈ​ത്തി​രു​ന്താ​ലും
കൂൻ​റു​ദേ​ശ​ത്തെ​നിർ​ദ്ധൂ​ളി​യാ​ക്കു​വൻ.
വാ​ട്ട​മി​ല്ല വടു​ക​പ്പ​ട​യോ​ടെ
മന്തി​രി​മാ​രെ നീ​ങ്ക​ളെ​ല്ലാം നാളെ
ചേ​ട്ട​മാ​ക​വേ കെ​ട്ടി​ച്ച​മ​ഞ്ചു​ടൻ
ചെ​ല്ലു​വേ​ണ്ടു​മി​ട​ങ്കൈ വല​ങ്കൈ​ക്കു”

എന്നാ​യി​രു​ന്നു കേ​ശ​വ​ന്റെ ഉപ​ദേ​ശം. മന്ത്രി​മാർ​ക്കു മഹാ​രാ​ജാ​വി​ന്റെ സവി​ശേ​ഷ​മായ പ്രീ​തി​യ്ക്കു പാ​ത്രീ​ഭ​വി​ച്ചി​രു​ന്ന ഇര​വി​ക്കു​ട്ടി​പ്പി​ള്ള​യോ​ടു അസൂയ വർ​ദ്ധി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു മാ​ത്ര​മാ​ണു്, അവർ ഇങ്ങ​നെ എലിയെ തോ​ല്പി​ച്ചു് ഇല്ലം​ചു​ടു​ന്ന​തി​ന്നു നി​ശ്ച​യി​ച്ച​തു്.

മഹാ​രാ​ജാ​വു് അവരെ വി​ളി​ച്ചു​വ​രു​ത്തി യു​ദ്ധ​സ​ന്നാ​ഹ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി അടു​ത്ത ദിവസം പട​യ്ക്കു പു​റ​പ്പെ​ട്ടു​കൊ​ള്ള​ണം എന്നു ആജ്ഞാ​പി​ച്ച​പ്പോൾ,

‘നാ​ണ​യ​ത്തി​ലി​ട​ങ്കൈ വാ​ല​ങ്കൈ​ക്കു–
നാ​ങ്കൾ ചൊ​ല്ലു​വോം’

എന്നാൽ ‘നെ​റ്റി​ക്കൈ​ക്കാ​ളി​ല്ല​ല്ലോ’ എന്നു് അവർ പറയവേ, അവിടെ ഉണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ഇര​വി​ക്കു​ട്ടി​പ്പി​ള്ള ‘നാൻ പോറേൻ ഇങ്ക വഞ്ചി​ക്ക​ര​ശ​നെ’ എന്നു അറി​വി​ച്ചു. ‘എന്നാൽ അങ്ങ​നെ​യാ​വ​ട്ടേ’ എന്നു ആ ദുർ​മ്മ​ന്ത്രി​കൾ ‘ചേ​ര​മാ​നെ​ത്തൊ​ഴു​വി​ടൈ വാ​ങ്ങി’ക്കൊ​ണ്ടു് തി​രി​ച്ചു​പോ​യി. ഇര​വി​ക്കു​ട്ടി​പ്പ​ള്ള​യെ നശി​പ്പി​ക്കാൻ ഇതു​ത​ന്നെ നല്ല തരം എന്നു വി​ചാ​രി​ച്ചു അവർ അത്യ​ന്തം സന്തോ​ഷി​ച്ചു.

മന്ത്രി​വർ​ഗ്ഗ​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ടു ‘വീ​ര​ശൂ​ര​നി​ട​ത്ത​റ​ത്തേ​വ​നും, വെ​ങ്ക​ല​ക്കൊ​ടി​കു​ള​ത്തു​രു രാ​മ​നും, പേ​രി​ള​മ്പ​യിൽ മാർ​ത്താ​ണ്ഡ​വർ​മ്മ​രും’ മറ്റും ഇങ്ങ​നെ തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്തി. ഇര​വി​ക്കു​ട്ടി​പ്പി​ള്ള​യെ പോ​രി​ലി​റ​ക്കി​വി​ട്ടി​ട്ടു്,

‘നി​ല്ലാ​മ​ല​പ്പി​ന്ന​ണി​വി​ട്ടു​വാ​ങ്കി​യേ–
നി​ല്ക്കും പൊ​ഴു​തി​ലെ കു​തി​ര​പ്പ​ടൈ–
ശല്യ​മാ​ക​വ​ളൈ​ന്തു​കൊ​ണ്ടു പി​ള്ള​യി​ടെ–
തലയും കൊ​ണ്ടു​പോ​നാ​പ്പി​ന്നെ​പ്പ​ടൈ​യി​ല്ലൈ’–

ഇങ്ങ​നെ തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടു് അവർ വി​വ​ര​ത്തി​നൊ​ക്കെ ഒരു കത്തെ​ഴു​തി ദൂ​തൻ​വ​ഴി​ക്കു് രാ​മ​പ്പ​യ്യ​നു അയ​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു.

“…നാ​ളൈ​നാ​ങ്ക​ളു​ദി​ക്കു​മ്മുൻ പടൈ​ക്കു​വാ​റോം
പൊ​രു​ത്ത​മാ​യ്നെ​റ്റി​ക്കൈ​ക്കു പോ​റ​വാ​റു​തു​ര​യേ നീ​ങ്കൾ–
വി​രു​ല​മാ​യ് വളൈ​ന്തു​വെ​ട്ടി വരൈ​വു​ടൻ​ച​തി​യ്ക്കു–
തി​രു​ത്ത​മാ​യ് തലയും കൊ​ണ്ടു ശീ​ക്കി​രം​പോ​വീർ–”

എന്നാ​യി​രു​ന്നു പ്ര​സ്തു​ത​ക​ത്തി​ലെ സാരം

ഈ കത്തു​ക​ണ്ട​പ്പോൾ രാ​മ​പ്പ​യ്യ​ന്റെ ‘മനം മകി​ഴ്‌​ന്തു’ രാ​ജ്യ​ഭ​ക്ത​നായ ഇര​വി​ക്കു​ട്ടി​പ്പി​ള്ള ഇതൊ​ന്നും അറി​ഞ്ഞി​രു​ന്നി​ല്ല.

അന്നു രാ​ത്രി ഇര​വി​ക്കു​ട്ടി​പ്പി​ള്ള​യു​ടെ മാ​താ​വു് ഒരു ദു​സ്വ​പ്നം കണ്ടു. തന്നി​മി​ത്തം അവർ,

“എന്മ​ക​നേ എന്നി​ര​വി
യിൻ​റു​പ​ടൈ പോ​കാ​തെ
കർ​മ്മ​വി​നൈ പൊ​ല്ലാ​തു!
കേ​ളു​മെ​ടാ എന്മ​ക​നേ
കി​നാ​വു​ക​ണ്ട പല​ങ്ക​ളെ​ല്ലാം
കേ​ളു​മേ​ടാ എന്മ​ക​നേ!
കേ​ള​ടാ​നീ കണ്മ​ണി​യേ!
കണ്മ​ണി​യെ കേ​ളു​മെ​ടാ!
പൊ​ന്നു​നി​റ​മെ​ത്തി​യി​ലേ
പു​ക​യെ​ഴു​മ്പി​ക്ക​ണ്ടേ​നേ
തി​ര​ളാന കൂ​ട്ടു​മി​ട്ടു
ചി​ങ്കം​പ​റ​റി​ക്കൊ​ല്ല​ക്ക​ണ്ടേൻ.
കൊ​ത്ത​ള​രു​മി​ല​ങ്ക​മ​തിൽ
കൂ​വെ​യി​രു​ന്ത​ള​വും​ക​ണ്ടേൻ
അരു​മ​യു​ട​നേ​വ​ളർ​ത്ത
ആൾവീര! പോ​കാ​തെ
പോ​കാ​തെ​യെ​ന്മ​ക​നേ
പു​കൾ​വീ​രാ​യി​പ്പ​ട​യ്ക്കു”

എന്നു​ത​ടു​ത്തു. ഇരവി അതു​കേ​ട്ടു

“താ​യാ​രേ! കേ​ളു​മ​മ്മാ!
തടു​ത്തു​മൊ​ഴി ചൊ​ല്ലാ​തെ,
എഴു​ക​ട​ല​പ്പു​റ​ത്തിൽ
ഇരു​മ്പ​റ​യ്ക്കു​ള്ളി​രു​ന്താ​ലും
യമ​നു​ടയ ആളു​വ​ന്താൽ
ഇല്ലൈ​യെൻ​റാൽ പോ​വർ​ക​ളൊ?
കല്ല​റ​യും കെ​ട്ടി​വൈ​ത്തു
കല്ല​റ​ക്കു​ള്ളി​രു​ന്താ​ലും,
കാ​ല​നുട ആളു​വ​ന്താൽ
കണ്ടി​ല്ലെൻ​റാൽ വി​ടു​വാർ​ക​ളോ?”

എന്നു മാ​താ​വി​നെ സമാ​ധാ​ന​പ്പെ​ടു​ത്താൻ ശ്ര​മി​ച്ചു. പക്ഷേ, ഫലി​ച്ചി​ല്ല. അവർ പി​ള്ള​യു​ടെ പത്നി​യെ​ക്കൊ​ണ്ടും പ്രേ​രി​പ്പി​ച്ചു​നോ​ക്കി. ഇര​വി​യു​ടെ പത്നി​യാ​ക​ട്ടേ,

“പഞ്ച​ര​ത്ന​ച്ചേ​ലൈ​ത​ന്നെ
പെൺ​കൊ​ടി​യാൾ കൊ​യ്തു​ടു​ത്തു
മെ​ല്ല​ന​ല്ലാൾ പു​റ​പ്പെ​ട്ടു്”

ഭർ​ത്താ​വി​ന്റെ സമീപം പ്രാ​പി​ച്ചി​ട്ടു്,

“എങ്കാ​ണും ഭർ​ത്ത​വേ നീ-
രിൻ​റു​പ​ടൈ പോ​ക​വേ​ണ്ടാം
കർ​മ്മ​വി​നൈ​പൊ​ല്ലാ​തു”

എന്നു തടു​ത്തു. ഈ സാ​ധ്വി​യും താൻ കണ്ട ദു​സ്സ്വ​പ്ന​ങ്ങ​ളെ വി​സ്ത​രി​ച്ചു പറ​ഞ്ഞു കേൾ​പ്പി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്.

“നേ​ത്തി​ര​വു പഞ്ച​ണൈ​മേൽ
നി​ത്തി​രൈ​യാ​ണ്ടി​രി​ക്ക​യി​ലേ
പാർ​ത്തി​രി​ക്ക​ച്ച​നി​യൻ​വ​ന്തു
പർ​ത്താ​വേ​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​നാൻ.
ആലു​മ​രം മൂ​ടോ​ടെ
അടി​ത​കർ​ന്തു വി​ഴ​വും​ക​ണ്ടേൻ.
നാൻ​വ​ളർ​ത്ത കി​ളി​യെ​ന്ന​ത്തൈ
നല്ല​ര​വം തീ​ണ്ട​ക്ക​ണ്ടേൻ.
പൂ​ണ​രിയ കള​മു​ടൈ​ന്തു
മത​യാ​നൈ ചാ​യ​ക​ണ്ടേൻ.
പൊ​ന്നിൻ​നിറ മെ​ത്ത​യി​ലെ
പു​ത​യെ​ഴു​മ്പ​ക്ക​ണ്ടേ​ന​യ്യാ.
നരി​യും​വ​ന്തു കോ​ഴി​യെ​ത്താൻ
നടു​പ്പ​റ്റി​പ്പി​ടി​ക്ക​ക്ക​ണ്ടേൻ.
മുൻ​വാ​യിൽ മു​ത്തു​യർ​ന്തു
മു​ന്തി​യി​ലേ മു​ടി​യ​ക്ക​ണ്ടേൻ.
വെ​ള്ള​രി​ക്കാ​കൊ​ണ്ടു​വ​ന്തു
വി​ടു​തി​യി​ലേ തര​വും​ക​ണ്ടേൻ.
കത്തി​രി​ക്കാ കൊ​ണ്ടു​വ​ന്തു,
കൈ​ത​നി​ലേ തര​വും​ക​ണ്ടേൻ.
മം​ഗ​ലി​യം ഇഴ​പെ​രു​കി
മടി​മേ​ലെ വി​ഴ​വും​ക​ണ്ടേൻ.”

ഇവ​യൊ​ക്കെ കേ​ട്ടി​ട്ടും ഇര​വി​ക്കു​ട്ടി​പ്പി​ള്ള തന്റെ ദൃ​ഢ​നി​ശ്ച​യ​ത്തിൽ​നി​ന്നും വ്യ​തി​ച​ലി​ച്ചി​ല്ല. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മറു​പ​ടി ഇങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു.

“വാ​റ​വി​ധി എങ്കി​രു​ന്തും
വന്തി​ടും​കാൺ പെൺ​കൊ​ടി​യെ!
ഇട്ട​പ​യി​ര​ഠു​പ്പ​തു​ക്കു
കു​റ്റ​മി​ല്ലൈ പെൺ​കൊ​ടി​യെ!
വി​ള​ന്ത​പ​യി​ര​റു​പ്പ​തു​ക്കും
വി​സ​ന​പ്പെട വേ​ണ്ടാ​മേ
എന്ത​ര​ത്തിൽ മന്തിരിമാ-​
രെ​ല്ലാ​രും പടൈ​പോക
ഇങ്കി​രി​ക്ക താ​ണു​വ​മോ?
എന്നോ​ടെ വി​ല​ക്കാ​തെ
എന്തി​ഴ​യേ പോ​വേ​നെൻ​റാർ”

ഇര​വി​പോ​യി കളി​ക​ഴി​ഞ്ഞു കര​യ്ക്കു​ക​യ​റി​യി​ട്ടു നീ​ല​ക​ണ്ഠ​നെ ധ്യാ​നി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്ക​വേ, മര​ത്തിൽ​നി​ന്നു ഒരു പല്ലി വന്നു വലം​തോ​ളിൽ വീ​ഴു​ക​യാൽ വീ​ണ്ടും ഒന്നു​കൂ​ടി സ്നാ​നം​ചെ​യ്തു. അന​ന്ത​രം ആ വീ​ര​പു​രു​ഷൻ ‘മു​ടി​യും പനൈ​ന്തു​കെ​ട്ടി നെ​റ്റി​ത​ന്നി​ലേ നീ​റു​മ​ണി​ന്തു​ടൻ’ നീ​ല​ക​ണ്ഠ​ന്റെ പാ​ദ​ത്തെ​യും ധ്യാ​നി​ച്ചി​ട്ടു് കസ്തൂ​രി​ക്കു​റി​യു​മി​ട്ടു് ഇട​ക്കെ​ട്ടി​ലേ​യ്ക്കു കയറി.

“മങ്ക​ന​ല്ലാൾ അമു​തു​കൊ​ണ്ടു​വ​ക്ക
മു​ന്തെ​ടു​ത്തൊ​ര​മു​തു തന്നി​ലെ
മു​ല്ല​പ്പൂ​മാല പോലെ തല​നാ​രു”

കണ്ടി​ട്ടു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ മാ​താ​വു് ‘കാ​ര്യ​മി​ന്റു നല​മ​ല്ല പാ​പി​യ​നേ പടൈ​ക്കിൻ​റു പോ​കാ​തെ’ എന്നു് ഒന്നു​കൂ​ടി തട​സ്സം പറ​ഞ്ഞു​നോ​ക്കി. എന്താ​യി​രു​ന്നാ​ലും യു​ദ്ധ​ത്തി​നു പോ​ക​ത​ന്നെ ചെ​യ്യും എന്നു ഇരവി ഉപ്പാ​യി​പ​റ​ഞ്ഞു.

യു​ദ്ധ​ത്തി​നു​ള്ള ഒരു​ക്ക​ങ്ങ​ളെ കവി ഇങ്ങ​നെ വർ​ണ്ണി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

“നല്ല​ച​ല്ല​ടം മേൽ​ക്ക​ച്ച​ക​ട്ടി​നാർ
പൂ​ശി​നാ​രെ പു​ഴു​വോ​ടു​ജ​വാ​തു
പൂ​ന്ത​ളിർ​ക്ക​ച്ച​മീ​തി​ല​ണി​വ​താം
ആന​രം​താർ ചന്തി​ര​കാ​വി​ശം
ചന്ദ്ര​കാ​വി​ശം മീ​തോ​ടു​മീ​തീ​ട്ടു
തട്ടി​ഴ​ന്താല വി​ഴു​ന്തു​വി​ടാ​മ​ലേ
ഇന്തി​രൻ പാ​വ​നി​ക്കി​ണ​പോ​ല​വേ
ചന്തി​രൻ​വ​ന്തു​നി​ന്ന​തു​പോ​ല​വേ
ചമൈ​ന്താ​രാ​തി​ച്ചൻ വടി​വാ​ക​വേ
യന്തി​ര​ങ്കൾ വരു​വ​ത​റി​യാ​മൽ
ആയു​ധം​നാ​ലു​കൂ​ട്ടം”

എടു​ത്തു​കൊ​ണ്ടു് അദ്ദേ​ഹം പു​റ​പ്പെ​ട്ട​പ്പേ​ാൾ ആ വീ​ര​പ്ര​സു,

“കരു​വേ​ലം​ക​യ്യിൽ കണ്ടു​പൊ​ഴു​തി​ലെ
കയ്ന​കർ​ത്താ​ളെ മന്തി​രി​യേ​ത്താ​നും
അന്തി​ര​മൊൻ​റും​വാ​രാ​മൽ നീർ​ചെൻ​റു
തന്തി​ര​ത്താൽ പടൈ​ക​ണ്ടു​വാ​രു​മേ”

എന്നു അനു​ഗ്ര​ഹി​ക്ക​മാ​ത്ര​മേ ചെ​യ്തു​ള്ളു. ഇര​വി​ക്കു​ട്ടി​പ്പി​ള്ള വഴി​യിൽ ഇറ​ങ്ങിയ മാ​ത്ര​യിൽ, ‘നല്ല​വേ​തി​യാ​നെ​തിർ​വു​ന്തു തോൻ​റി​നാർ’

ആ ബ്രാ​ഹ്മ​ണ​ന്റെ ഒരു കൈയിൽ ഉരു​ളി​യും അരി​യും​മ​റ്റേ​ക്ക​യ്യിൽ തീ​യു​മാ​ണി​രു​ന്ന​തു്. ഈ ദു​ശ്ശ​കു​ന​ത്തേ​യും വക​വ​യ്ക്കാ​തെ അദ്ദേ​ഹം പട​ക്ക​ള​ത്തി​ലേ​ക്കു​ത​ന്നെ തി​രി​ച്ചു. ‘മന്ന​വർ പവനി’യെ​പ്പോ​ലെ യു​ദ്ധ​രം​ഗ​ത്തി​ലേ​ക്കു തി​രി​ച്ചു ‘മാർ​ത്താ​ണ്ഡ വാ​രി​ര​വി​തു​ര​യെ’ കണ്ടു പു​ര​സ്ത്രീ​കൾ ഓരോ​ന്നു പറ​ഞ്ഞു​തു​ട​ങ്ങി.

‘വാ​രു​ല​കി​ന്ത തുരയേ
പെ​റ്റ​താ​യും പെൺ​കൊ​ടി​യും
പടൈ​പ്പോ​ക​ച്ചൊ​ന്നാ​രോ?
ചൊ​ന്നാർ​ക​ളൊ യി​ന്ത​ത്തു​ര​യേ?
പെ​റ്റ​താ​യും തുയരം തീർ​ത്തു
മന​സ്സ​ട​ങ്ക​യി​രി​പ്പാർ​ക​ളോ?
എന്ന​പു​ത്തി ശൊ​ന്നാ​യി.’

മന്ത്രി​കു​ലോ​ത്ത​മ​നും അത്ഭു​ത​പാ​ക്ര​മി​യും ആയ ഇര​വി​ക്കു​ട്ടി​പ്പി​ള്ള പു​ലി​യൂർ​ക്കു​റി​ച്ചി​യിൽ, ‘കു​രു​മ്പാ​റ​യിൽ മാ​ളി​ക​മീ​തി​ലേ കൊ​ത്ത​ള​ത്തിൽ’ എഴ​ന്ന​ള്ളി​യി​രു​ന്ന തമ്പു​രാ​നെ മുഖം കാ​ണി​ച്ചി​ട്ടു് യാത്ര പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ കരു​ണാ​ശീ​ത​ള​സ്വാ​ന്ത​നായ ആ പൊ​ന്നു​തി​രു​മേ​നി അരു​ളി​ച്ചെ​യ്ത വാ​ക്കു​കേൾ​ക്കു​മ്പോൾ ആർ​ക്കും ഒരു തു​ള്ളി​ക്ക​ണ്ണീ​രെ​ങ്കി​ലും കണ്ണിൽ​നി​ന്നു് അറി​യാ​തെ വീ​ണു​പോ​കാ​തി​രി​ക്കി​ല്ല.

“കാ​ക്ക​വേ​ണ​മ​ന​ന്ത​യിൽ വാ-
ഴച്യു​തൻ തി​രു​വ​രു​ളി​നാ​ലേ
കാ​വ​ലു​ടൻ ചെൻ​റു​പ​ടൈ​പൊ​രു​താൽ
ചകി​ക്കി​തി​ല്ലൈ​യാ​നാൽ
ഊക്ക​മു​ള്ള​ഓ​ട്ട​നി​ങ്കൊ​യാ​ടി
വര​ട്ടും വി​ര​വാൽ വാറേൻ.
ഓടി​ച്ചെൻ​റു​നീ​യും പി​ള്ളൈ
മോ​തി​ക്കൊ​ണ്ടു ചെൻ​റി​റ​ങ്ക​വേ​ണ്ട
ചര​തി​ത്തു​നിൻ​റു​പി​ള്ളൈ
പൊ​രു​തി​ത്തു വര​വേ​ണം.”

ഇര​വി​യാ​ക​ട്ടേ, അടിയൻ ‘വി​ട​കൊ​ള്ളു​ന്നു, എന്തു​വ​ന്നാ​ലും യു​ദ്ധം ചെ​യ്യു​ക​ത​ന്നെ​ചെ​യ്യും. “പൊ​ന്നു​തി​രു​മേ​നി​യു​ടെ തി​രു​വാ​ശി​സ്സും’ ഉട​വാ​ളും ലഭി​ച്ചാൽ മതി” എന്നു വി​ട​ചോ​ദി​ച്ചു. വഞ്ചി​വേ​ന്ത​രു​ടെ പള്ളി​വാ​ളും ആശി​സ്സും വാ​ങ്ങി​കൊ​ണ്ടു് ഇര​വി​യു​ദ്ധ​ഭൂ​മി​ക്ക​ഭി​മു​ഖ​മാ​യി സൈ​ന്യ​സ​മേ​തം നട​കോ​ണ്ട​പ്പോൾ വീ​ര​വ​നി​ത​കൾ കു​മ്മി​യ​ടി​ച്ചു​പാ​ടി​യും മറ്റും സേ​നാ​പ​തി​യേ​യും സൈ​ന്യ​ത്തേ​യും പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ച്ചു.

“പടൈ​യ്ക്കു​പോ​റാ​രി​ര​വി​പ്പി​ള്ളൈ,
പമ്പ​ര​മു​ത്തു​ക്കു​ടൈ​ചേ​രു​മാം
കു​ടൈ​യ്ക്കു​കീ​ഴേ​യി​ര​വി​പ്പി​ള്ളൈ
പോ​റ​കൊ​ലു​മൈ​പ്പാർ​തോ​ഴി​പ്പെ​ണ്ണേ!
ആച്ചി​മു​ത്തേ​യെ​ടി​പേ​ച്ചി​മു​ത്തേ
ആവി​ട​പ്പെ​ണ്ണേ​യീ​നാ​ട്ടു​പ്പെ​ണ്ണേ!

***


തങ്ക​ളിൽ തങ്ക​വ​ളൈ​കി​ലു​ങ്ക
ത്ത​വി​ത്തു​കു​മ്മി​യ​ടി​പ്പോ​മെ​ടി.
കണ്ണ​നെൻ​പാർ ചിലർ മന്ന​നെൻ​പാർ;
കാമനോ സോമനോ വാ​റ​തെൻ​പാർ
മന്നർ​ക്കു​ക​ണ്ണാ​ന​മ​ന്തി​രി​യാ​ന​വർ,
വാ​റ​ശി​ങ്കാ​ര​ത്തെ​പ്പാ​രു​ങ്ക​ടി.”

***

കു​മ്മി​യ​ടി​ച്ച മട​വാർ​ജ​ന​ങ്ങൾ​ക്കു് മന്ത്രി​സ​ത്ത​മൻ, ഉടൻ തന്നെ കു​ങ്കു​മ​ച​ന്ദ​ന​ങ്ങൾ നൽ​കി​യി​ട്ടു്, ‘തങ്ക​യ​രേ! നീ​ങ്കൾ നി​ല്ലു​മെൻ​റു്’ എന്നു​പ​റ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു് പട​യ്ക്കു​നേ​രേ നട​ന്നു​വ​ത്രേ.

***

യു​ദ്ധം പൊ​ടി​പൂ​ര​മാ​യി ആരം​ഭി​ച്ചു. വഞ്ചി​സേന അതി സാ​മർ​ത്ഥ്യ​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി പോ​രാ​ടി.

തു​രി​ശ​പ​രി​ശ​കു​ന്തം കട​ത്ത​ല​ഈ​ട്ടി​ക്കാ​രർ
സിം​ഹം​പോൽ ചി​ന​ന്തു​വാ​റാർ സിംഹം. പോൽ ചി​ന​ന്തു​വാ​റാർ.
കരു​തും പടി​ചി​ന​ന്തു അങ്ക​വ​രും, ഇങ്കി​വ​രു​മാക
കതി​ത്തി​ലെ​തിർ​ത്തു​മു​ട്ടി​ജ​ന​ത്തി​ട​മ​ടി​വാർ​ചി​ലർ;
മടി​വാർ​വെ​ടി​കൾ​കൊ​ണ്ടു വെ​ടി​കൾ​കൊ​ണ്ടു
ചി​ല​വർ​കൾ തലൈ​ഉ​രുള
മറി​ന്തു വി​ഴു​ന്തു​ക​ന്നം ശി​ര​ങ്കൾ പൊ​ടി​പെ​ട​വേ
ഉട​ലിൽ​ക​ണൈ​കൾ​കൊ​ണ്ടു– കണൈ​കൾ​കൊ​ണ്ടു
ഉട​ലിൽ​ക​രു​തി​ചി​ന്ത;

ഒൻ​റു​പോ​ലെ അട​ന്തേ​റി ഉര​ത്തിൽ പൊ​രു​തു​ന്ന​തു​ക​ണ്ടു് ‘വടു​ക​പ്പട’ വളരെ പരു​ങ്ങി. ഇങ്ങ​നെ വിജയം അന​തി​ദൂ​ര​വ​ത്തി​യാ​യി​ത്തീർ​ന്ന​പ്പോ​ഴാ​ണു് സ്വാ​മി​ദ്രോ​ഹി​ക​ളും കു​ല​ദ്രോ​ഹി​ക​ളു​മായ ‘ഇട​ത്ത​റ​പ്പോ​റ്റി​യും’ ‘ശങ്ക​രൻ കോതൻ മു​രു​ക​നും, വി​ന്ത​ചേ​രും കല​യ​പ്പെ​രു​മാ​ളും, വെ​ങ്ക​ല​ക്കോ​ടി​കു​ള​ത്തൂർ രാ​മ​നും തൂയ്യ ശങ്കു​ക്കോ​ടി​ക്കാ​രൻ കേ​ശ​വ​നും, തെ​ന്നി​ലം പുകൾ മാർ​ത്താ​ണ്ഡ​വർ​മ്മ​രും, ‘ശി​ങ്കം​പോ​ലെ മാർ​ത്താ​ണ്ഡൻ രാ​മ​നും’ മന്നർ​മെ​യ്ക്കും ചെ​റു​വ​ള്ളി​പ്പി​ള്ള​യും, ‘വലിയ വിള പനയറ രാ​മ​നും’ മുൻ​നി​ശ്ച​യ​മ​നു​സ​രി​ച്ചു് മു​ന്ന​ണി ഭേ​ദി​ച്ചി​ട്ടു് വീ​ര​പ്പ​ട​യോ​ടു​കൂ​ടി പിൻ​വ​ലി​ഞ്ഞു​ക​ള​ഞ്ഞ​തു്. ഇര​വി​പ്പി​ള്ള ഈ ചതി​പ്ര​യോ​ഗം ഗ്ര​ഹി​ച്ചു​വെ​ങ്കി​ലും,

‘മന്തി​രി​യാ​യി​പ്പി​റ​ന്തോ​രു​നാ​മി​നി
മാ​റി​പ്പോ​വ​തും ശരി​യ​ല്ല​കാ​ണു​വോം’

എന്ന വി​ചാ​ര​ത്തോ​ടു​കൂ​ടി വി​ജൃം​ഭി​ത​വീ​ര്യ​നാ​യി പോ​രാ​ടി. അനേകം പേർ മരി​ച്ചു​വീ​ണു. തന്റെ കൂ​ട്ട​ത്തി​ലും,

“അന്ത​നേ​രം​പി​ള്ള​യ്ക്കു കണ്ണാ​ന​ദേ​വ​നാ​ദി​ച്ച​നും
അയ്യ​പ്പൻ​പ​ള്ളി​ച്ച​യോ​ടെ അര​നു​ട​യാൻ​പ​ട്ടേ.
ചന്തി​ര​ത്തിൽ​കേ​ളു​നാ​യർ, മൂ​രി​യൻ പര​പ്പു​ക്കു​ട്ടി
തൊ​ട്ടി​യ​പ​ടൈ​ക​ളോ​ടേ വെ​ട്ടി​യേ​പൊ​രു​തും​പ​ട്ടാർ.
കൊ​ച്ചി​ര​വി​പ്പ​ണി​ക്ക​രും കു​ഞ്ചു​മാ​തു​വീ​ച്ച​ര​നും
കോ​ത​ച്ചൻ​മാർ​ത്താ​ണ്ഡ​പ്പി​ള്ള കു​ള​ത്തൂ​രി​ര​യി​മ്മ​നും
അറ്റ​മി​ല്ലാ​പോർ​ക്ക​ള​ത്തിൽ വീ​ണ​വ​രെ​ല്ലാ​രും പട്ടേ.”

എന്നി​ട്ടും അദ്ദേ​ഹം പിൻ​വാ​ങ്ങി​യി​ല്ല. പതി​നെ​ട്ട​ട​വും പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു് ആ വീ​ര​കേ​സ​രി പൊ​രു​തി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്ക​വേ, ചതി​യ​നായ കു​തി​ര​ക്കാ​രൻ പു​റ​കിൽ​നി​ന്നു ഒന്നു വെ​ട്ടി. ആ വെ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടി​ട്ടും അദ്ദേ​ഹം വക​വ​യ്ക്കാ​തെ വെ​ടി​യേ​റ്റ പന്നി​യെ​ന്ന​പോ​ലെ എതി​രാ​ളി​ക​ളെ​യ​രി​ഞ്ഞു നി​ല​ത്തു​പ​തി​പ്പി​ച്ചു. ഒടു​വിൽ നി​ല​യി​ല്ലാ​താ​ക​യാൽ അദ്ദേ​ഹ​ഹം ശത്രു​ക്ക​ളു​ടെ വെ​ട്ടേ​റ്റു വീ​ര​സ്വർ​ഗ്ഗം പ്രാ​പി​ക്കേ​ണ്ട​താ​യി വരി​ക​യും കു​ല​ദ്രോ​ഹി​ക​ളു​ടെ മനോ​ഗ​തം സഫ​ല​മാ​വു​ക​യും ചെ​യ്തു. രാ​മ​പ്പ​യ്യൻ ഈ പു​രു​ഷ​കേ​സ​രി​യു​ടെ ശി​ര​സ്സി​നെ പട്ടിൽ​പൊ​തി​ഞ്ഞു് മധു​ര​നാ​യ്ക്ക​നു കാ​ഴ്ച​വെ​ച്ചു. അദ്ദേ​ഹ​മാ​ക​ട്ടേ,

“അയ്യോ​ഇ​ന്ത​തു​ര​യേ​പ്പോ​ലെ
അവ​നി​ത​ന്നിൽ​പാർ​ത്താ​ലൊ​രു​വ​നു​ണ്ടോ?
വയ്യം​പു​കൾ​ന്തി​ടും ഇവ​രു​ടയ
വൈ​ര​പ​ണി​യി​ട്ട​കാ​ത​ഴ​കോ
കോ​തി​ടു​വ​ന്ന മു​ടി​യ​ഴ​കോ
കൂൻ​റ​ക​സ്തൂ​രി​പ്പൊ​ട്ട​ഴ​കോ”

എന്നു വി​ല​പി​ക്ക​യും ഈ പു​രു​ഷ​ര​ത്ന​ത്തെ കൊ​ന്നു​ക​ള​ഞ്ഞ​തു് അനു​ചി​ത​മാ​യി​പ്പോ​യെ​ന്നു രാ​മ​പ്പ​യ്യ​നെ ശാ​സി​ക്ക​യും ചെ​യ്തി​ട്ടു്, ആ ശി​ര​സ്സി​നെ പാ​ള​യ​ത്തി​ലേ​ക്കു അയ​ച്ചു​കൊ​ടു​പ്പാ​നേർ​പ്പാ​ടു​ചെ​യ്തു.

ദൂ​തൻ​വ​ഴി​ക്കു് സേ​നാ​പ​തി​യു​ടെ മര​ണ​വൃ​ത്താ​ന്ത​മ​റി​ഞ്ഞു മഹാ​രാ​ജാ​വു് ഒട്ടു​വ​ള​രെ വി​ല​പി​ക്കാ​തി​രു​ന്നി​ല്ല. ആ തി​രു​മേ​നി​യു​ടെ ഉചി​ത​ജ്ഞ​ത​യും ആശ്രി​ത​വാ​ത്സ​ല്യ​വും അത്യ​ത്ഭു​തം! പി​ള്ള​യു​ടെ ‘താ​യാ​രെ’ എന്തു ചെ​യ്തി​ട്ടാ​ണു് താ​നി​നി സമാ​ശ്വ​സി​പ്പി​ക്കേ​ണ്ട​തു് എന്ന ഏക​വി​ചാ​ര​മാ​ണു് ആ രാ​ജ​കേ​സ​രി​ക്കു് ആദ്യ​മാ​യു​ണ്ടാ​യ​തു്. ഇങ്ങ​നെ​യൊ​രു മകനെ എത്ര​കാ​ലം തപ​സ്സു​ചെ​യ്താൽ​കി​ട്ടും? കഷ്ടി​ച്ചു മു​പ്പ​ത്തി​ര​ണ്ടു വയ​സ്സാ​കു​ന്ന​തി​നു മു​മ്പു​ത​ന്നെ പ്ര​ധാന സചി​വ​ത്വം സമ്പാ​ദി​ക്ക​ത്ത​ക്ക​വ​ണ്മ​മു​ള്ള നയ​കോ​വി​ദ​ത്വ​വും ബു​ദ്ധി​ശ​ക്തി​യും അത്ഭു​ത​വീ​ര്യ പരാ​ക്ര​മ​ത്തോ​ടു യോ​ജി​ച്ച​പ്പോൾ സ്വർ​ണ്ണ​ത്തി​നു സൌ​ര​ഭ്യം കൂടി ഉണ്ടാ​യാ​ലു​ള്ള അവസ്ഥ പ്രാ​പി​ച്ചു.

മഹാ​രാ​ജാ​വു് കാൽ​ന​ട​യാ​യി​ട്ടു​ത​ന്നെ ആ സാ​ദ്ധ്വി​യെ​ച്ചെ​ന്നു​ക​ണ്ടു. ബു​ദ്ധി​ശാ​ലി​നി​യായ ആ വീ​ര​പ്ര​സു​വി​നു പറ​യാ​തെ​ത​ന്നെ കാ​ര്യം മന​സ്സി​ലാ​യി. അവ​രു​ടെ ‘ശാ​ല​യും അലി​ഞ്ഞു​പോക’ത്ത​ക്ക​വ​ണ്ണ​മു​ള്ള വി​ലാ​പം കേ​ട്ട​പ്പോൾ മഹാ​രാ​ജാ​വു് ഇതി​കർ​ത്ത​വ്യ​താ മൂ​ഢ​നാ​യി​ല്ല. അദ്ദേ​ഹം അവരെ ഉചി​ത​ങ്ങ​ളായ ഉപ​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളാൽ സമാ​ധാ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തീ​ട്ടു്, ഇര​വി​ക്കു​ട്ടി​പ്പി​ള്ള​യു​ടെ ശി​ര​സ്സു ശത്രു​ക്ക​ളു​ടെ പാ​ള​യ​ത്തിൽ​നി​ന്നു കൊ​ണ്ടു​വ​രാൻ മാർ​ഗ്ഗ​മെ​ന്തെ​ന്നു ആലോ​ചി​ച്ചു. പക്ഷെ പു​ലി​ക്കൂ​ട്ടിൽ തല​യി​ടാൻ ആർ​ക്കെ​ങ്കി​ലും ധൈ​ര്യ​മു​ണ്ടാ​കു​മോ? എന്നാൽ ‘കാ​ളി​നാ​യർ’ എന്നൊ​രു​വൻ ഇര​വി​ക്കു​ട്ടി​പ്പി​ള്ള​യു​ടെ ആശ്രി​ത​വർ​ഗ്ഗ​ത്തിൽ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. അയാൾ മഹാ​രാ​ജാ​വി​നോ​ടു് തന്റെ യജ​മാ​ന​ന്റെ ശി​ര​സ്സു കൊ​ണ്ടു​വ​രു​ന്ന​തി​നു കല്പ​ന​കി​ട്ട​ണം എന്നു പ്രാർ​ത്ഥി​ച്ചു. മഹാ​രാ​ജാ​വു് സന്തോ​ഷ​പൂർ​വം അനു​മ​തി​നൽ​കി. കാ​ളി​നാ​യർ ശത്രു​ക്ക​ളു​ടെ പാ​ള​യ​ത്തി​നു സമീപം എത്താ​റാ​യ​പ്പോൾ വടു​ക​പ്പ​ട​ചെ​ന്നു അയാളെ വള​ഞ്ഞു. കാ​ളി​നാ​യർ പറ​ഞ്ഞു:

“ഈവ​ന്ന​പ്പു​ര​വി​യെ​ക്ക​ള​യാ​മൽ​ക്കൊ​ടു​വോ​ങ്കോ
എൻ​റു​ചോ​ല്ലി​ക്കാ​ളി​നാ​യർ ഈട്ടി​മു​റു​കെ​പ്പി​ടി​ത്തു
എന്നെ​തി​രെ വാ​റ​കു​തി​ര​ക​ളെ ഈടു​ചെ​യ്വേ​നൻ​റു
മന്നു​പു​കൾ​കൊ​ണ്ട വഞ്ചി​വേ​ന്തർ​തി​രു​വാ​ണെ
മാ​റി​പ്പോ​വ​തി​ല്ലൈ”

മല​യാ​ളി മന​തു​റ​പ്പും ചീ​റ്റ​വും തന​ക്ക​ണ്ടു്’ ശത്രു​ക്കൾ ‘മനം​മ​ടി​ന്തു’ മാ​റി​നി​ന്നു. അവരിൽ ഒരുവൻ രാ​മ​പ്പ​യ്യ​നെ വി​വ​ര​മ​റി​യി​ച്ചു് ഉടനേ അയാളെ തന്റെ മു​മ്പിൽ​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​രു​ന്ന​തി​നു അദ്ദേ​ഹം ആജ്ഞാ​പി​ച്ചു. എന്തി​നാ​യി​ട്ടു വന്നു? എന്നും മറ്റും സേ​നാ​പ​തി ചോ​ദി​ച്ച​പ്പോൾ ‘ഞാൻ പാ​ദ​കാ​ണി​ക്ക​യ്ക്കു പോയി തി​രി​ച്ചു​വ​ന്ന​പ്പേ​ാൾ ശത്രു​ക്കൾ എന്റെ യജ​മാ​ന​നെ ചതി​ച്ചു നി​ഗ്ര​ഹി​ച്ച​താ​യി അറി​ഞ്ഞു. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ശി​ര​സ്സു തന്നേ​ക്കുക! അല്ലെ​ങ്കിൽ നാം തമ്മിൽ വഴ​ക്കി​നി​ട​വ​രും’ എന്നു സധൈ​ര്യം മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

“പത്തു​നൂ​റു​ത​ലൈ​കി​ട​ക്കും പാ​ള​യ​ത്തിൽ​താ​നേ
ഇര​വി​പി​ള്ളൈ തലൈയൈ നീ എപ്പ​ടി​ക​ണ്ടെ​ടു​പ്പാ​യ്?”

എന്നാ​യി രാ​മ​പ്പ​യ്യ​ന്റെ ചോ​ദ്യം.

കണ്ടു​പി​ടി​ച്ചു​കൊ​ള്ളാ​മെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞ​ത​നു​സ​രി​ച്ചു് കാ​ളി​നാ​യ​രെ അവൻ പാ​ള​യ​ത്തി​ലേ​ക്കു കൂ​ട്ടി​കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. അവി​ടെ​ങ്ങും തല കണ്ടി​ല്ല. എന്തോ അപ​ക​ട​മു​ണ്ടെ​ന്നു സം​ശ​യി​ച്ചു്,

‘വന്ന​മൊ​ത്ത​പി​ള്ള​യു​ടെ തലൈ​യേ​ക​ണ്ടി​ല്ലെ​ങ്കിൽ
വെ​ട്ടി​ടു​വേ​നി​വി​ടെ​യെൻ​റു കാ​ളി​നാ​യർ ചൊ​ന്നാൻ’

ഈ വീ​ര​ന്റെ സ്വാ​മി​ഭ​ക്തി​ക​ണ്ടു, പ്ര​സ​ന്ന​നായ രാ​മ​പ്പ​യ്യൻ പട്ടിൽ​പൊ​തി​ഞ്ഞ തലയെ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ കൈ​യ്യിൽ​കൊ​ടു​ത്തു് അയാ​ളു​ടെ ദുഃ​ഖാ​തി​രേ​കം കണ്ട​പ്പോൾ വടു​ക​ന്മാർ​ക്കു​കൂ​ടി മന​സ്സ​ലി​ഞ്ഞു.

“ഇപ്പ​ടി ഉറ​പ്പ​തു​ള്ള മല​യാ​ളീ ഉന്ത​നു​ടെ ഊരേ​തു​പേ​രേ​തു്”

എന്നു അവർ ചോ​ദി​ച്ച​തി​നു്

“കോ​ഴ​ചെ​റ്റു മണു​കാ​മൽ
കു​ഞ്ചു​കാ​ളി​നാ​യ​രെൻ​റും
ഊരു​കു​ഞ്ചാ​കോ​ടു​ദേ​ശൻ​റും”

കാളി മറു​പ​ടി പറ​ഞ്ഞു.

‘പ്ര​തി​മാ​സം മൂ​ന്നു പൊ​ന്നു​ത​രാം. ഞങ്ങ​ളു​ടെ സൈ​ന്യ​ത്തിൽ സേ​വി​ക്കാ​മോ?’ എന്നു രാ​മ​പ്പ​യ്യൻ വീ​ണ്ടും ചോ​ദി​ച്ചു.

“ഉചി​ത​മി​ല്ലാ​ച്ചോ​റു​മു​ണ്ടു ഇങ്കെ​നാ​നും നി​പ്പ​തി​ല്ലൈ”

എന്നാ​യി​രു​ന്നു അതിനു മറു​പ​ടി. രാ​മ​പ്പ​യ്യൻ കാ​ളി​നാ​യർ​ക്കു് വി​ല​യേ​റിയ ചില സമ്മാ​ന​ങ്ങൾ​കൊ​ടു​ത്തു പറ​ഞ്ഞ​യ​ച്ചു.

മഹാ​രാ​ജാ​വു് എഴു​ന്ന​ള്ളി​യി​രു​ന്നു​ത​ന്നേ ശവ​സം​സ്കാ​രം മു​റ​യ്ക്കു നട​ത്തി. ഈ അവ​സ​ര​ത്തിൽ സൈ​ന്യം അണി​നി​ര​ന്നു ആചാരം ചെ​യ്തു.

“പതി​നെ​ട്ടു​വാ​ത്തി​യ​ധ്വ​നി​മു​ഴ​ങ്ക
പരി​ചി​നു​ടൻ തലം​കു​റി​ത്തു​പാ​ട​ങ്കം.”

കാ​ളി​നാ​യർ​ക്കു മഹാ​രാ​ജാ​വു് ‘കു​ഞ്ചി​കോ​ടു​ദേ​ശം പേരിൽ പതി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു​വ​ത്രേ. അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ വം​ശ​ക്കാർ ഇപ്പോ​ഴും ഉണ്ടു്. ചില സർ​ക്കാ​രു​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​ന്മാ​രു​ടെ കൃ​ത്രി​മ​ഫ​ല​മാ​യി നാ​യ​രു​ടെ വം​ശ​ജ​ന്മാർ​ക്കു് ആ വസ്തു​ക്കൾ അനു​ഭ​വി​ക്കാൻ സാ​ധി​ച്ചി​ല്ല. കു​റേ​ക്കാ​ലം കഴി​ഞ്ഞു് വംശം അന്യം നി​ന്നു പോ​യെ​ന്നു ഒരു രേഖ എങ്ങ​നെ​യൊ അവ​രു​ണ്ടാ​ക്കി​യി​ട്ടു് വസ്തു​ക്കൾ പാ​ട്ടം​കെ​ട്ടി​ക്ക​ള​ഞ്ഞു. ഇര​വി​ക്കു​ട്ടി​പ്പി​ള്ള​യു​ടെ സ്മാ​ര​ക​മായ ഒരു ശി​ലാ​വി​ഗ്ര​ഹം തല​യ​റ്റു് ഇപ്പോ​ഴും സ്ഥി​തി​ചെ​യ്യു​ന്നു. ഉള്ള ചരി​ത്രേ​ഖ​ക​ളെ നശി​പ്പി​ച്ചും ഇല്ലാ​ത്ത​തി​നെ ഉണ്ടാ​ക്കി​യും വരു​ന്ന ഇക്കാ​ല​ത്തു് ആരു് ഇങ്ങ​നെ​യു​ള്ള സ്മാ​ര​ക​ങ്ങ​ളെ സം​ര​ക്ഷി​ക്കാൻ പോ​കു​ന്നു? അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ഗൃ​ഹ​വും ഒന്നു രണ്ടു കൊ​ല്ല​ങ്ങൾ​ക്കു മു​മ്പു​വ​രെ നി​ല​നി​ന്നി​രു​ന്നു. അന്തഃ​പു​ര​ത്തി​നു​ള്ളിൽ അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ ഛാ​യ​യും എഴു​തി​വ​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്രേ. ഈ തറ​വാ​ടു​സം​ബ​ന്ധി​ച്ച വസ്തു​ക്ക​ളെ​ല്ലാം ഇപ്പോൾ അരുമന അമ്മ​വീ​ടു​വ​ക​യാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. സർ​വ​രേ​ഖ​ക​ളും നശി​ച്ചാ​ലും ഇര​വി​ക്കു​ട്ടി​യു​ടെ യശ​സ്സു ആച​ന്ദ്ര​താ​രം നി​ല​നി​ല്ക്കാ​തി​രി​ക്ക​യി​ല്ല. ചരി​ത്ര​ക​ഥ​ക​ളും മറ്റും എഴുതി പ്ര​സി​ദ്ധ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​വർ, ഈ മാ​തി​രി മഹാ​പു​രു​ഷ​ന്മാ​രു​ടെ കഥ​കൾ​കൂ​ടി അവ​യു​ടെ കൂ​ട്ട​ത്തിൽ ഉൾ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ, ബാ​ല​വി​ദ്യാർ​ത്ഥി​ക​ളു​ടെ ശാപം അവർ​ക്കു സമ്പാ​ദി​ക്കാ​തെ കഴി​യു​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഈ സംഭവം നട​ന്ന​കാ​ല​ത്തി​നോ​ടു അടു​ത്തു​ത​ന്നെ ആയി​രി​ക്ക​ണം ഈ കൃ​തി​യും രചി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തു്. ഭാ​ഷാ​ച​രി​ത്ര​കാ​രൻ കണി​യാ​കു​ള​ത്തിൽ പോർ​ന​ട​ന്ന​തു് 670-​ാമാണ്ടിടയ്ക്കാണെന്നു പറ​ഞ്ഞു​കാ​ണു​ന്നു. മി. പര​മേ​ശ്വ​ര​യ്യ​രാ​ക​ട്ടെ ‘ഇര​വി​ക്കു​ട്ടി​പ്പി​ള്ള എന്ന നായർ യോ​ദ്ധാ​വു് അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്റെ (രാ​മ​പ്പ​യ്യ​ന്റെ) സൈ​ന്യ​ത്തോ​ടെ​തിർ​ത്തു് യശ​ശ്ശ​രീ​ര​നാ​യി​ത്തീർ​ന്ന​തു ക്രി​സ്തു​വർ​ഷം 1635-ൽ ആയി​രു​ന്നു​വെ​ന്നു്’ പ്ര​സ്താ​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. എന്നാൽ പ്ര​സ്തു​ത​ഗാ​ന​ത്തിൽ​ത​ന്നെ,

‘വാ​ട്ട​മ​റ്റ​കൊ​ല്ലം എണ്ണൂ​റ്റി​രു​പ​താ​മാ​ണ്ടു​ത​നിൽ
ആനതോർ മി​ഥു​ന​മാ​സം പതി​നെ​ട്ടാം​തീ​യ​തി
തി​ങ്കൾ​പ്പ​ടി​പു​ണർ​തം തി​ങ്ക​ളാ​ഴ്ച വി​ടി​യും​മു​ന്നേ’

യു​ദ്ധം​തു​ട​ങ്ങി​യ​താ​യി രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തീ​ട്ടു​ള്ള​തു​കൊ​ണ്ടു സം​ശ​യ​ത്തി​നൊ​ന്നും വഴി​യി​ല്ല.

ബൃ​ഹ​സ്പ​തി​വാ​ക്യം

ധർ​മ്മ​ബോ​ധോ​ദ്ദീ​പ​ക​മായ ഈ ചെ​റു​കൃ​തി അച്ച​ടി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു് ഇക്കാ​ല​ത്തെ കൃ​തി​ക​ളിൽ സാ​ധാ​രണ കാ​ണാ​റു​ള്ള​തു​പോ​ലെ എതുക, മോന എന്നീ രണ്ടു​മാ​തി​രി പ്രാ​സ​ങ്ങ​ളും ഇതിൽ പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു​കാ​ണു​ന്നു. എതു​ക​മാ​ത്രം സാർ​വ​ത്രി​ക​മാ​യി പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലെ​ന്നേ​യു​ള്ളു. മാ​തൃ​ക​കാ​ണി​പ്പാ​നാ​യി ഒരു ഭഗം ഉദ്ധ​രി​ച്ചു​കൊ​ള്ളു​ന്നു.

“തന്നു​ടെ​ബ​ല​മ​റി​യാ​തെ മത്സ​രി​ക്കൊ​ല്ലേ,
തന്നാൽ​സാ​ധി​ച്ചി​ടാ​ത്ത​താ​മെ​ന്നു പറ​യൊ​ല്ലേ.
ചോ​ദി​ച്ചാൽ തരു​ന്നേ​ട​ത്തെ​പ്പോ​ഴും ചോ​ദി​ക്ക​ല്ലേ
ചോ​റു​ത​ന്ന​വർ​ക​ളെ​ച്ച​തി​പ്പാൻ​തു​ട​ങ്ങൊ​ല്ലേ.

***


ഒരു​ത്ത​രോ​ടും കണ​ക്ക​ല്ലാ​തെ​പി​ണ​ങ്ങൊ​ല്ലേ
ഒളി​ഞ്ഞു​നി​ന്നു​കൊ​ണ്ടു മാ​റ്റാ​രെ​ത്തോ​ല്പി​ക്കൊ​ല്ലേ
ദു​രി​ത​മു​ള്ള​വ​ഴി​യു​പ​ദേ​ശി​ച്ചി​ടൊ​ല്ലേ
ദു​ഷ്ട​ന്മാ​രോ​ടു​കൂ​ടി സം​സർ​ഗ്ഗ​മു​ണ്ടാ​കൊ​ല്ലേ
സൂ​ക്ഷ്മ​ത്തെ​യ​റി​യാ​തെ സാ​ക്ഷി​പോ​യ്പ​റ​യൊ​ല്ലേ
സൂ​ര്യ​ന​ങ്ങു​ദി​യ്ക്കു​മ്പോൾ നി​ദ്ര​യ്ക്കു തു​നി​യൊ​ല്ലേ.
തന്നോ​ടു​ചോ​ദി​യാ​തെ താ​നേ​റെ​പ്പ​റ​യൊ​ല്ലേ
തന്നു​ടെ​വി​ല​ജ്ഞാ​നം താൻ​പോ​യി​ക്കു​റ​യ്ക്ക​ല്ലേ.”

ഇത്യാ​ദി.

ഈ വരി​ക​ളി​ലെ​ല്ലാം മോ​ന​പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു​വെ​ങ്കി​ലും എതുക ചില ദി​ക്കിൽ മാ​ത്ര​മേ കാ​ണു​ന്നു​ള്ളു. കവി ആരെ​ന്നു നി​ശ്ച​യ​മി​ല്ല.

ഭീ​മൻ​കഥ

ഇക്ക്യ​തി​ക്കു് ഇപ്പോൾ 35 പതി​പ്പോ​ളം കഴി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു. അതിൽ​നി​ന്നു് സ്ത്രീ​ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇട​യി​ലും മറ്റും ഈ ലഘു​കൃ​തി​യ്ക്കു് എത്ര​ത്തോ​ളം പ്ര​ചാ​ര​മു​ണ്ടെ​ന്നു ഗ്ര​ഹി​ക്കാം. കവി പണ്ഡി​ത​ന​ല്ലെ​ങ്കി​ലും, സര​സ​മായ ചില ഘട്ട​ങ്ങൾ അവി​ട​വി​ടെ കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടു്.

അര​ക്കി​ല്ലം​വെ​ന്തു​ക​ഴി​ഞ്ഞു് കു​ന്തി​യും പു​ത്ര​രും ആയി ഒരു പു​ഴ​വ​ക്ക​ത്തു​ചെ​ന്നു​ചേർ​ന്നു, തോ​ണി​ക​ട​പ്പാൻ മാർ​ഗ്ഗം അന്വേ​ഷി​ച്ചു. കൈയിൽ കാ​ശി​ല്ലാ​തി​രു​ന്ന​തി​നാൽ വലിയ ദുർ​ഘ​ട​മാ​യി.

“കൂ​ലി​ക്കു​പാ​യ​മി​ല്ലെ​ങ്കിൽ–നി​ന്റെ
ബാ​ല​രി​ലൊ​ന്നു​ത​രേ​ണം”

എന്നു തോ​ണി​ക്കാ​രൻ ശഠി​ച്ചു. ഗത്യ​ന്ത​ര​മി​ല്ലാ​യ്ക​യാൽ അങ്ങ​നെ ചെ​യ്തി​ട്ടു്, അവർ അക്ക​ര​ക​ട​ന്നു. എന്നാൽ കു​ന്തി​യ്ക്കു വലിയ ദുഃ​ഖ​മാ​യി. അങ്ങ​നെ ഇരി​ക്കെ, തോ​ണി​ക്കാ​രൻ വാ​യു​ത​ന​യ​നെ നോ​ക്കി​യി​ട്ടു്, ‘ഭാ​ര്യ​ശു​ശ്രൂ​ഷ​കൾ ഒക്കെ നീയും വാ​ട്ടം​വ​രാ​തെ ചെ​യ്യ​ണം’ എന്നു ആജ്ഞാ​പി​ച്ചു. അങ്ങ​നെ ആക​ട്ടെ എന്നു പറ​ഞ്ഞി​ട്ടു് ഭീമൻ അവൾ​ക്കു കു​ളി​പ്പാൻ വെ​ള്ളം കാ​ച്ചു​വാൻ തു​ട​ങ്ങി.

“ഊറ്റ​മാ​യു​ള്ളൊ​രു​ചെ​മ്പു–ഭീമ സേ​ന​ന്റെ പക്കൽ​കൊ​ടു​ത്തു.
ബാലകൻ ചെ​മ്പ​ങ്ങെ​ടു​ത്തു–മഠ​പ്പ​ള്ളി​ക്ക​ക​മ​തിൽ​പു​ക്കു.
ചെ​മ്പു​കി​ടാ​ര​മെ​ടു​ത്തു–വെ​ള്ളം കോ​രി​ച്ചൊ​രി​ഞ്ഞു​നി​റ​ച്ചു.
അഗ്നി​യും​ക​ത്തി​ച്ചു​ന​ന്നാ​യ്–വെ​ള്ളം കാ​ഞ്ഞു​തി​ള​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങി.
പോരിക വേഗം കു​ളി​പ്പാ–നിനി നാ​ഴി​ക​തെ​റ്റ​രു​തൊ​ട്ടും.
എന്നു​പ​റ​ഞ്ഞു​ടൻ ഭീമൻ– വേഗം കാൽ​ക്ക​രം​കൂ​ട്ടി​പ്പി​ടി​ച്ചു.
മെ​ല്ലെ​യ​വി​ടെ​ന്നെ​ടു​ത്തു–തിള വെ​ള്ള​ത്തി​ല​ങ്ങു​മ​റി​ച്ചു.
കാർ​കൂ​ന്തൽ​ചു​റ്റി​പ്പി​ടി​ച്ചു–തിള വെ​ള്ള​ത്തി​ലി​ട്ടൊ​ന്നു​ല​ച്ചു.
സന്ധി​യു​മൊ​ക്കെ​മു​റി​ഞ്ഞു–അവൾ മൃ​ത്യു​വ​ശ​ഗ​ത​യാ​യി.
ചത്തെ​ന്നു​ക​ണ്ടോ​രു​നേ​രം–ഭീമൻ മറ്റൊ​രു​ചെ​മ്പ​ങ്ങെ​ടു​ത്തു.
ചി​ത്ര​ത്തിൽ വെ​ച്ച​ങ്ങു​മൂ​ടി–യോ​ടി​ച്ചെ​ന്നു​ക​ട​വി​ല​ന്നേ​രം.
കു​ന്തീ​കു​മാ​ര​നെ​ക്ക​ണ്ടു–വീരൻ വമ്പൻ​പു​ഴ​യു​ട​യോ​നും
അമ്മ​യ്ക്കു​ന​ല്ല​സു​ഖ​മോ–കു​ട്ടി യെ​ന്തി​നി​ങ്ങോ​ട്ടി​പ്പോൾ പോ​ന്നു?
അമ്മ​കു​ളി​ച്ചു​സു​ഖ​മാ​യ്–സ്വാ​ദു ഭക്ത​വു​മ​ങ്ങു ഭു​ജി​ച്ചു
സൌ​ഖ്യ​മാ​യ​മ്മ​യി​രി​പ്പു–ണ്ടൊ​രു നാ​ളും​ല​യ​മ​വർ​ക്കി​ല്ലാ.
ഓടം​ക​ട​ത്തേ​ണ​മി​പ്പോ–ളെ​നി​ക്കാ​ല​സ്യം പാരം മകനേ.
എന്നു​ര​ചെ​യ്തോ​രു നേരം–ഭീ​മ​നൊ​ന്ന​വ​നോ​ടു പറ​ഞ്ഞു.
അങ്ങു​ന്നു​തോ​ണി​ന​ടു​വി–ലൊരു വാ​ട്ടം​വ​രാ​തെ​യി​രി​ക്ക
അങ്ങോ​ട്ടു​മി​ങ്ങോ​ട്ടും​വേ​ഗം–പുഴ ഞാൻ​വ​ലി​ച്ച​ങ്ങി​റ​ക്കീ​ടാം.
എന്നു​പ​റ​ഞ്ഞ​വൻ​കേ​റി–പ്പാര മൂ​റ്റ​മാ​യൊ​ന്നു വലി​ച്ചു.
തോ​ണി​ന​ടു​പ്പുഴ തന്നിൽ–ചു​ഴ​ന്ന​മ്മാ​റു കീ​ഴ്പോ​ട്ടു​താ​ണു.
തോ​ണി​പ്പു​ഴ​യു​ട​യോ​നും–മു​ങ്ങി നീ​ന്തി​ത്തു​ടി​ച്ചു തു​ട​ങ്ങി.
കാലും കരവും തളർ​ന്നി–ട്ടവൻ കണ്ണു​മി​ഴി​ച്ചു തു​ട​ങ്ങി.
വല്ലാ​തെ കൊ​ല്ല​രു​തെ​ന്നു–ഭീ​മ​സേ​ന​നു​മു​ള്ളി​ലു​റ​ച്ചു.
കാൽ​ക്ക​രം​കൂ​ട്ടി​പ്പി​ട​ച്ചു–നേരെ യക്ക​ര​ത​ന്നി​ലെ​റി​ഞ്ഞു.”

കു​ന്തി​ദേ​വി​ക്കു് ആല​സ്യം പി​ടി​പെ​ട്ടു. വെ​ള്ളം കൊ​ണ്ടു​വ​രു​ന്ന​തി​നാ​യി ഭീമനെ അയ​ച്ചു. അദ്ദേ​ഹം ഹി​ഡം​ബ​വ​ന​ത്തി​ലേ​ക്കു കട​ന്ന​പ്പോൾ,

“കണ്ടി​തി​ഡും​ബ​വ​ന​ത്തേ–വീരൻ വി​സ്മ​യ​മെ​ന്ന​ക​ണ​ക്കേ
ഗോ​പു​രം നാ​ലു​ദി​ക്കി​ലും–പൊ​ങ്ങി വ്യോ​മ​മാർ​ഗ്ഗ​ത്തോ​ളം കാ​ണാ​യ്
പശ്ചി​മ​ഗോ​പു​ര​ദ്വാ​രേ–ചാരു പു​ഞ്ചി​റ​ക​ണ്ടു തെ​ളി​ഞ്ഞു.”

അവിടെ സ്നാ​നം ചെ​യ്തു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന ഹി​ഡും​ബി അദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നെ കണ്ടു് മോ​ഹി​ച്ച് ചി​ല​തൊ​ക്കെ പറ​ഞ്ഞ​പ്പോൾ,

“പോടീ നി​ശാ​ച​രി​മൂ​ഢേ–നി​ന്റെ ശാ​ഠ്യ​ങ്ങൾ ഞാ​നി​ന്ന​റി​ഞ്ഞു.
പോ​കാ​യ്കി​ലി​ന്നു​ഞാൻ നി​ന്നെ–വേഗേന കാ​ല​പു​ര​ത്തി​ന​യ​പ്പൻ”

എന്നു് അദ്ദേ​ഹം ആട്ടി​പ്പാ​യി​ച്ചു. അവൾ​ത​ന്നെ സഹോ​ദ​ര​ന്റെ സമീപം പ്രാ​പി​ച്ചു ചില കള്ള​ങ്ങൾ തട്ടി​വി​ട്ടു. അപ്പോൾ ഹി​ഡു​ബ​നു​ണ്ടായ ഭാവം വർ​ണ്ണി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നി​ട​ത്തും മറ്റും യഥാർ​ത്ഥ കവി​ത്വ​ത്തി​ന്റെ ഈഷൽ​സ്ഫു​ര​ണം കാ​ണ്മാ​നു​ണ്ടു്.

സാ​മാ​ന്യ​ജ​ന​ത​യു​ടെ ആവ​ശ്യ​ത്തി​ലേ​ക്കാ​യി ഏതോ ഒരു കവി രചി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​താ​യി​രി​ക്ക​ണം ഈ ഭീ​മൻ​പാ​ട്ടു്. ഇത്ത​രം കൃ​തി​കൾ ഉണ്ടാ​യി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. നി​രൂ​പ​ക​കേ​സ​രി​ക​ളു​ടെ ഭീ​ക​ര​ഗർ​ജ്ജ​ന​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും അവയേ നാ​ട്ടിൽ​നി​ന്നു് ഓടി​ക്കാൻ പര്യാ​പ്ത​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നി​ല്ല.

കു​റി​പ്പു​കൾ
[1]

സം​സ്കൃ​ത​ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തി​നു ഇങ്ങ​നെ പേരു നൽ​കി​യ​തി​നേ​പ്പ​റ്റി തൽ​പ്ര​സാ​ധ​കൻ പറ​യു​ന്നു. “കേ​ര​ളീ​യാഃ സദാ​ശി​വ​ശാ​സ്ത്രി​ണ​സ്തു “കോ​ഡി​വി​ര​ഹം” ഇതി​ഗ്ര​ന്ഥ​നാമ വദ​ന്തി കോഡി ശബ്ദഃ കേ​ര​ള​ഭാ​ഷ​യാം നൂ​ത​ന​വാ​ച​ക​ഇ​തി തദർ​ത്ഥം ച” ഈ അഭി​പ്രാ​യം സ്വീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന പക്ഷം നവ​വി​ര​ഹം എന്നർ​ത്ഥം പറയാം.

[2]

ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണ​വി​ജയ വ്യാ​ഖ്യാ​ന​ത്തിൽ വ്യാ​ഖ്യോ​താ​വു് ശ്രീ​നാ​രാ​യ​ണ​ഗു​രു​വ​ര​നേ​യും ചന്ദ്ര​ശേ​ഖ​ര​നേ​യും സ്തു​തി​ച്ചു​കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടു്. എന്നാൽ രാ​ഘ​വീ​യ​കർ​ത്താ​വായ രാ​മൻ​ന​മ്പ്യാ​രു​ടെ ഗു​രു​വ​ര​നായ നാ​രാ​യ​ണ​ഭ​ട്ട​തി​രി​ത​ന്നെ​യാ​ണോ ഈ “ശ്രീ​നാ​രാ​യ​ണൻ” എന്നു ഇനി​യും തീർ​ച്ച​പ്പെ​ടു​ത്തേ​ണ്ട​താ​യി​ട്ടാ​ണി​രി​ക്കു​ന്ന​തു്. ശ്രീ​കൃ​ഷ്ണ​വി​ലാ​സ​വ്യാ​ഖ്യാ​കാ​രൻ ജയ​ന്താ​ല​യേ​നെ സ്തു​തി​ച്ചി​ട്ടു​മി​ല്ല.

[3]

ആന​ന്ദ​ജ​ശ്ശോ​ക​ജ​മ​ശ്രു​ബാ​ഷ്പ​സ്ത​യോ​ര​ശീ​തം ശി​ശി​രോ ബിഭേദ.(രഘു​വം​ശം).

[4]

പ്ര​ണീയ ദാ​രി​ദ്ര്യ​ദ​രി​ദ്ര്യ​താം നളഃ (നൈഷധം.).

[5]

കു​ട​മാ​ളൂ​രാ​ണു് ഈ പു​തു​മന ഇല്ലം. ഈ സ്ഥലം ചെ​മ്പ​ക​ശേ​രി രാ​ജ്യ​ത്തി​ലുൾ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു് അമ്പ​ല​പ്പു​ഴ​യു​ള്ള പു​തു​മന ഇല്ലം കു​ട​മാ​ളൂർ പു​തു​മ​ന​യു​ടെ ഒരു ശാ​ഖ​യാ​ണെ​ന്നു ഗ്ര​ഹി​ക്കാം.

Colophon

Title: Kēraḷa bhāṣāsāhitya caritṛam (ml: കേരള ഭാ​ഷാ​സാ​ഹി​ത്യ​ച​രി​ത്രം).

Author(s): R Narayana Panicker.

First publication details: Sayahna Foundation; Trivandrum, Kerala; Vol. 2; 2022.

Deafult language: ml, Malayalam.

Keywords: History of literature, R Narayana Panicker, ആർ നാ​രാ​യ​ണ​പ​ണി​ക്കർ, കേരള ഭാ​ഷാ​സാ​ഹി​ത്യ​ച​രി​ത്രം, Open Access Publishing, Malayalam, Sayahna Foundation, Free Software, XML.

Digital Publisher: Sayahna Foundation; JWRA 34, Jagthy; Trivandrum 695014; India.

Date: March 21, 2022.

Credits: The text of the original item is in the public domain. The text encoding and editorial notes were created and​/or prepared by the Sayahna Foundation and are licensed under a Creative Commons Attribution By ShareAlike 4​.0 International License (CC BY-SA 4​.0). Any reuse of the material should credit the Sayahna Foundation and must be shared under the same terms.

Cover: The forest distant views, an oil on canvas painting by Ivan Shishkin (1831–1898). The image is taken from Wikimedia Commons and is gratefully acknowledged.

Production history: Data entry: Staffers at River Valley; Typesetter: CVR; Digitizer: KB Sujith; Encoding: CVR.

Production notes: The entire document processing has been done in a computer running GNU/Linux operating system and TeX and friends. The PDF has been generated using XeLaTeX from TeXLive distribution 2021 using Ithal (ഇതൾ), an online framework for text formatting. The TEI (P5) encoded XML has been generated from the same LaTeX sources using LuaLaTeX. HTML version has been generated from XML using XSLT stylesheet (sfn-​tei-html.xsl) developed by CV Radhakrkishnan.

Fonts: The basefont used in PDF and HTML versions is RIT Rachana authored by KH Hussain, et al., and maintained by the Rachana Institute of Typography. The font used for Latin script is Linux Libertine developed by Phillip Poll.

Web site: Maintained by KV Rajeesh.

Download document sources in TEI encoded XML format.

Download PDF.