SFNസായാഹ്ന ഫൌണ്ടേഷൻ
images/tkn-prasavikkatha-amma-cover.jpg
Self portrait, an oil on canvas painting by Anne Marie Busschers .
രംഗം 5

മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ​യു​ടെ പൂ​ജാ​മു​റി.

മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ ഉണ്ണി​കൃ​ഷ്ണ​ന്റെ പ്ര​തി​മ​യ്ക്കു മുൻ​പിൽ കൂ​പ്പു​കൈ​യോ​ടെ മു​ട്ടു​കു​ത്തി ഇരി​ക്കു​ന്നു. അല്പ​സ​മ​യ​ത്തെ പ്രാർ​ത്ഥ​ന​യ്ക്കു​ശേ​ഷം കണ്ണു തു​റ​ക്കു​ന്നു. രണ്ടു കൈ​ക​ളും മലർ​ത്തി നീ​ട്ടി എന്തോ ഉള്ളിൽ​ത്ത​ട്ടി അപേ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​താ​യി ഭാ​വി​ക്കു​ന്നു. തെ​ല്ലിട കഴി​ഞ്ഞു പ്ര​തി​മ​യു​ടെ പാ​ദ​ങ്ങ​ളിൽ തല​ചാ​യ്ച്ചു തേ​ങ്ങി​ത്തേ​ങ്ങി വളരെ ലഘു​വാ​യി അമർ​ത്തി​പ്പി​ടി​ച്ച മട്ടിൽ കര​യു​ന്നു. നേരം സന്ധ്യ; അയൽ​പ​ക്ക​ത്തെ​വി​ടെ​യോ ഉള്ള ക്ഷേ​ത്ര​ത്തിൽ​നി​ന്നു ശം​ഖ​നാ​ദം ഉയ​രു​ന്നു.

അല്പ​സ​മ​യം കഴി​ഞ്ഞു മാ​ലി​നി പൂ​ജാ​മു​റി​യു​ടെ വാ​തി​ലിൽ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​ന്നു. ശങ്കി​ച്ചു​നി​ല്ക്കു​ന്നു. മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ​യു​ടെ ഭാ​വ​ങ്ങൾ സൂ​ക്ഷി​ച്ചു മന​സ്സി​ലാ​ക്കു​ന്നു. അങ്ങ​നെ അധി​ക​നേ​രം നി​ല്ക്കു​ന്ന​തി​നു മുൻ​പു് മാ​ലി​നി​ക്കു് അട​ക്കാൻ കഴി​യാ​ത്ത ചുമ വരു​ന്നു. നി​യ​ന്ത്രി​ക്കു​ന്തോ​റും അതു് അധി​ക​മാ​വു​ന്നു. പെ​ട്ടെ​ന്നു ഉച്ച​ത്തിൽ ചു​മ​യ്ക്കു​ന്നു. ആരു​ടെ​യോ സാ​ന്നി​ധ്യ​മു​ണ്ടെ​ന്നു മന​സ്സി​ലാ​ക്കിയ മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ സൂ​ത്ര​ത്തിൽ വസ്ത്ര​ത്തു​മ്പു​കൊ​ണ്ടു് കണ്ണീ​രൊ​പ്പി​ക്ക​ള​ഞ്ഞു പതു​ക്കെ തല​പൊ​ക്കു​ന്നു. ഒന്നും അറി​യാ​ത്ത മട്ടിൽ മൂ​ന്നു​ത​വണ ഉണ്ണി​കൃ​ഷ്ണ​ന്റെ പാ​ദ​ങ്ങൾ തൊ​ട്ടു തലയിൽ വെ​യ്ക്കു​ന്നു. കഴി​യു​ന്ന​ത്ര മു​ഖ​ഭാ​വം മാ​റ്റി തി​രി​ഞ്ഞു നട​ക്കാൻ തു​ട​ങ്ങു​ന്നു. മാ​ലി​നി​യെ കാ​ണു​ന്നു. മു​ഖ​ത്തു​ണ്ടായ അമ്പ​ര​പ്പു മൂ​ടി​വെ​ച്ചു ചി​രി​ക്കാൻ ഭാ​വി​ക്കു​ന്നു.

മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
ആരു്, മാ​ലി​നി​യോ? (ഒന്നു​ര​ണ്ട​ടി മുൻ​പോ​ട്ടു് വെ​ക്കു​ന്നു)
മാ​ലി​നി:
അതെ. (അക​ത്തേ​ക്കു കട​ന്നു​വ​രു​ന്നു.) പ്രാർ​ത്ഥ​നാ​സ​യ​ത്തു് കട​ന്നു​വ​ന്നു ഞാൻ അമ്മ​യെ ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടി​ച്ചോ?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
മാ​ലി​നി നടാ​ടെ​യാ​ണ​ല്ലോ ഈ പൂ​ജാ​മു​റി​യി​ലേ​ക്കു കട​ക്കു​ന്ന​തു്.
മാ​ലി​നി:
അതെ.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
കാലും മു​ഖ​വും കഴു​കി​യി​ട്ടി​ല്ലേ? തൊ​ഴു​തു​ക​ള​യൂ.
മാ​ലി​നി:
വേണ്ട, ഞാൻ തൊ​ഴാൻ​വേ​ണ്ടി വന്ന​ത​ല്ല.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
തൊ​ഴു​ന്ന​തിൽ വി​രോ​ധ​മു​ണ്ടോ?
മാ​ലി​നി:
ഇല്ല.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
എന്നാൽ തൊ​ഴു​തു​ക​ള​യൂ.
മാ​ലി​നി:
വേണ്ട.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
(മു​ഖ​ത്തെ അസുഖം ആവു​ന്ന​തും മറ​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു്) എന്താ ഈശ്വ​ര​വി​ചാ​രം വേ​ണ്ടെ​ന്നാ​ണോ?
മാ​ലി​നി:
അല്ല അതു കൂ​ടു​ത​ലാ​ണു്. പക്ഷേ, അമ്മ വി​ചാ​രി​ക്കു​മ്പോ​ലെ​യ​ല്ല എന്റെ ഈശ്വ​ര​വി​ചാ​രം. (നി​ശ്ശ​ബ്ദത. മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ മു​ഖ​ഭാ​വം മറ​ച്ചു​പി​ടി​ക്കാൻ​വേ​ണ്ടി തി​രി​ഞ്ഞു​നി​ന്നു വി​ള​ക്കി​ലെ തിരി നീ​ട്ടു​ന്നു. മാ​ലി​നി കു​റ​ച്ചു​കൂ​ടി സമീ​പി​ച്ചു്) അമ്മ എന്നെ അന്വേ​ഷി​ച്ചോ?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
അന്വേ​ഷി​ച്ചു.
മാ​ലി​നി:
എന്താ​യി​രു​ന്നു.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
പ്ര​ഭ​യി​ല്ലേ, ഇവിടെ?
മാ​ലി​നി:
ഇല്ല, പു​റ​ത്തു പോയി. അമ്മ എന്തി​നേ എന്നെ അന്വേ​ഷി​ച്ച​തു്?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
(മാ​ലി​നി​യു​ടെ അടു​ത്തേ​ക്കു വരു​ന്നു.) നി​ന്നോ​ടൊ​രു കാ​ര്യം ചോ​ദി​ക്കാ​നു​ണ്ടു്. (മാ​ലി​നി മു​ഖ​ത്തേ​ക്കു നോ​ക്കു​ന്നു.) നീ സത്യം പറയണം.
മാ​ലി​നി:
ഞാൻ അറി​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു് അസ​ത്യ​മൊ​ന്നും പറ​യാ​റി​ല്ല.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
പ്രഭ നി​ന്റെ ഭർ​ത്താ​വ​ല്ലേ?
മാ​ലി​നി:
എന്റെ വി​ശ്വാ​സം അതാ​ണു്.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
എന്റെ മക​ന​ല്ലേ?
മാ​ലി​നി:
എനി​ക്ക​റി​ഞ്ഞു​കൂട (നി​ശ​ബ്ദത).
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
അറി​യാ​ത്ത​തു് പറ​ഞ്ഞു​ത​രേ​ണ്ട ചുമതല എനി​ക്കു​ണ്ടു്. പ്രഭ എന്റെ മക​നാ​ണു്. ഞാൻ അവ​ന്റെ അമ്മ. ഞാൻ പ്ര​സ​വി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും അവ​ന്റെ അമ്മ ഞാ​നാ​ണു്. അവ​നി​ന്നു വല്ല​വ​രോ​ടും കട​പ്പാ​ടു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ അതെ​ന്നോ​ടു മാ​ത്ര​മാ​ണു്.
മാ​ലി​നി:
അതെ​നി​ക്ക​റി​യാം.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
അവ​ന്റെ അമ്മ​യ്ക്കും എനി​ക്കും ഒരേ​യൊ​രാ​ത്മാ​വാ​യി​രു​ന്നു; രണ്ടു ശരീ​ര​വും. അതിൽ ഒരു ശരീരം അസ്ത​മി​ച്ചു. അതോടെ പ്ര​ഭ​യോ​ടു​ള്ള സ്നേ​ഹ​വും ചു​മ​ത​ല​യും എനി​ക്കു വർ​ദ്ധി​ച്ചു. നി​ന​ക്കു മന​സ്സി​ലാ​വു​ന്നു​ണ്ടോ?
മാ​ലി​നി:
മന​സ്സി​ലാ​വു​ന്നു​ണ്ടു്.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
എനി​ക്ക​വ​നോ​ടു​ള്ള ബന്ധം ഒരു പെ​റ്റ​മ്മ​യ്ക്കു​ള്ള​തി​ലും കൂ​ടു​ത​ലാ​ണു്; നി​ന​ക്ക​വ​നൊ​രു ഭർ​ത്താ​വാ​യി​രു​ന്നാൽ പേരേ?
മാ​ലി​നി:
ഇപ്പോ​ളെ​നി​ക്കു മന​സ്സി​ലാ​വു​ന്നി​ല്ല.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
ഒരു ഭർ​ത്താ​വും ഭൃ​ത്യ​നും മകനും ശി​ഷ്യ​നും എല്ലാം ആവ​ണ​മെ​ന്നു​ണ്ടോ?
മാ​ലി​നി:
ആരു പറ​ഞ്ഞു, അങ്ങ​നെ​യു​ണ്ടെ​ന്നു്?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
ആരും പറ​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല. പറ​യാ​തെ​ത​ന്നെ എനി​ക്ക​തെ​ല്ലാം അറി​യാം.
മാ​ലി​നി:
ആ അറി​ഞ്ഞ​തെ​ല്ലാം തെ​റ്റാ​ണു്.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
നി​ന്റെ ആദ്യ​ത്തെ ബല​പ​രീ​ക്ഷ​യിൽ നീ ജയി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.
മാ​ലി​നി:
എന്തു ബല​പ​രി​ക്ഷ.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
എന്റെ അനി​യ​ത്തി​യു​ടെ സ്മാ​ര​ക​മാ​യി ഞാൻ നി​ല​നിർ​ത്തി​പ്പോ​ന്ന ആ മുറി നി​ന​ക്കു​വേ​ണ്ടി ഞാൻ ഒഴി​ച്ചു​ത​ന്നി​രി​ക്കു​ന്നു.
മാ​ലി​നി:
എനി​ക്കു​വേ​ണ്ടി​യോ?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
പ്ര​ഭ​യ്ക്കു​വേ​ണ്ടി​യെ​ന്നാ​ണോ നീ സൂ​ചി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തു്? തെ​റ്റു്! ഇന്ന​ലെ​വ​രെ അങ്ങ​നെ​യൊ​രാ​വ​ശ്യം പ്രഭ എന്നോ​ടു് പറ​ഞ്ഞി​ട്ടി​ല്ല. പറയാൻ ധൈ​ര്യ​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​മി​ല്ല. എന്നാൽ ഇന്നു നി​ന​ക്കു​വേ​ണ്ടി അവനതു പറ​ഞ്ഞു. ഞാ​ന​നു​വ​ദി​ച്ചു;എന്റെ ആദ്യ​ത്തെ പരാ​ജ​യം.
മാ​ലി​നി:
ഇതിൽ പരാ​ജ​യ​മൊ​ന്നും ഞാൻ കാ​ണു​ന്നി​ല്ല.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
ഞാൻ കാ​ണു​ന്നു​ണ്ടു്. ആ മു​റി​യി​ലെ സാ​ധ​ന​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ ഇപ്പോ​ഴേ​ക്കും എടു​ത്തു​മാ​റ്റി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ടാ​വും. ഒരു വഴ​ക്കു​കൂ​ടാ​തെ കഴി​ക്കാ​നാ​ണു് അങ്ങ​നെ ചെ​യ്യു​ന്ന​തെ​ന്നു നീ മറ​ക്ക​രു​തു്. വേ​ലാ​യു​ധ​നെ ഞാ​ന​തേ​ല്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്. അവ​ന​തു് ചെ​യ്തു​തീർ​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​വും. നീ നി​ന്റെ അഭി​ലാ​ഷ​ങ്ങൾ ഇതോടെ അവ​സാ​നി​പ്പി​ക്ക​ണം.
മാ​ലി​നി:
ഇതൊ​ന്നും എന്റെ അഭി​ലാ​ഷ​മ​ല്ല. എന്റെ അഭി​ലാ​ഷ​ങ്ങൾ പറയാൻ മറ്റു​ള്ള​വ​രു​ടെ നാവു് ആവ​ശ്യ​വു​മി​ല്ല.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
നീ നി​ഷേ​ധി​ച്ചോ​ളൂ, ഞാൻ നി​ന്നെ​ക്കൊ​ണ്ടു് സമ്മ​തി​പ്പി​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ക​യ​ല്ല. അതി​നു​വേ​ണ്ടി വി​ളി​ച്ച​തു​മ​ല്ല. ഈ വീ​ട്ടി​ന്റെ നന്മ​യ്ക്കു​വേ​ണ്ടി നീ ഒരു കാ​ര്യം ചെ​യ്യ​ണം.ഇത്ത​രം അഭി​ലാ​ഷ​ങ്ങൾ ഇനി​യും നീ പു​റ​പ്പെ​ടു​വി​ക്ക​രു​തു്.
മാ​ലി​നി:
അമ്മ വീ​ണ്ടും അതു പറ​യു​ന്നു! ഇതെ​ന്റെ അഭി​ലാ​ഷ​മ​ല്ല. ആട്ടെ, ഇതി​ത്ര വലി​യ​കാ​ര്യ​മാ​യി​ട്ടു​പ​റ​യു​ന്ന​ല്ലോ…
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
അതെ, എനി​ക്കി​തു വലിയ കാ​ര്യ​മാ​ണു് എന്റെ അനി​യ​ത്തി എനി​ക്ക​ത്ര​യേ​റെ പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. അവ​ളെ​സ്സം​ബ​ന്ധി​ച്ച ഏതു സ്മ​ര​ണ​യും എനി​ക്കു വലു​താ​ണു്.
മാ​ലി​നി:
അതു ഞാൻ സമ്മ​തി​ച്ചു. എന്നാൽ ആ കഥ ഒന്നു​മ​റി​യാ​ത്ത മകനെ ഇട​യ്ക്കി​ടെ ഓർ​മി​പ്പി​ക്കേ​ണ്ട ആവ​ശ്യ​മു​ണ്ടോ?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
എന്താ നീ പറ​യു​ന്ന​തു്?
മാ​ലി​നി:
യാ​തൊ​ന്നു​മ​റി​യാ​ത്ത മകനെ എപ്പോ​ഴും അതെ​ന്തി​നോർ​മ്മി​പ്പി​ക്ക​ണം? അറി​യാ​ത്ത നാളിൽ മരി​ച്ചു​പോയ അമ്മ​യു​ടെ സ്മാ​ര​കം കാ​ണി​ച്ചു എന്തി​നു് മകനെ വേ​ദ​നി​പ്പി​ക്ക​ണം? ആ സ്മാ​ര​ക​ത്തി​ന്റെ പി​റ​കിൽ അമ്മ​യു​ടെ ഒരു സ്വാർ​ത്ഥം ഒളി​ഞ്ഞു​കി​ട​ക്കു​ന്നി​ല്ലേ?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ അസ്വ​സ്ഥത ഭാ​വി​ച്ചു മുഖം തി​രി​ക്കു​ന്നു. നി​ശ്ശ​ബ്ദത.
മാ​ലി​നി:
ആ സ്മാ​ര​കം കാ​ണി​ച്ചു അമ്മ​യു​ടെ മര​ണ​ത്തെ മക​നെ​ക്കൊ​ണ്ടോർ​മ്മി​പ്പി​ക്കുക. എന്നി​ട്ടു് നി​സ്സ​ഹാ​യ​ത​യു​ടെ ബോധം ജനി​പ്പി​ക്കുക. ആ നി​സ്സ​ഹാ​യ​ത​യിൽ​നി​ന്നു തന്നെ രക്ഷി​ച്ച​വ​രെ കൂ​ടു​തൽ സ്നേ​ഹി​ക്കാ​നും ഭയ​പ്പെ​ടാ​നും നിർ​ബ​ന്ധി​ക്കുക; ഇതി​ന​ല്ലെ​ങ്കിൽ നി​മി​ഷം​പ്ര​തി മര​ണ​ത്തെ ഓർ​മ്മി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ആ സ്മാ​ര​കം എന്തി​നി​ത്ര ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടി സൂ​ക്ഷി​ച്ചു പോരണം.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
(പെ​ട്ടെ​ന്നു തി​രി​ഞ്ഞു് ഇട​റു​ന്ന സ്വ​ര​ത്തിൽ) മാ​ലി​നീ.
മാ​ലി​നി:
അതെ അമ്മെ…
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
(ദു​സ്സ​ഹ​മായ വേ​ദ​ന​യോ​ടെ) നിർ​ത്തു! നീ ഈശ്വ​ര​സ​ന്നി​ധി​യിൽ നി​ന്നാ​ണു് പറ​യു​ന്ന​തെ​ന്നു ഓർ​മ്മി​ക്ക​ണം.
മാ​ലി​നി:
ഞാ​നി​പ്പ​റ​ഞ്ഞ​തു് തെ​റ്റാ​ണെ​ങ്കിൽ ഈശ്വ​രൻ എന്നെ ശി​ക്ഷി​ക്ക​ട്ടെ… (തി​രി​ഞ്ഞു​ന​ട​ക്കു​ന്നു. അല്പം നട​ന്നു് വാ​തി​ലി​നു് സമീ​പി​ച്ചു്, തി​രി​ഞ്ഞു​നി​ന്നു്) എന്നി​ട്ട​മ്മ എന്റെ പേരിൽ കു​റ്റം ചു​മ​ത്തു​ന്നു. എന്റെ വി​ജ​യ​മാ​ണെ​ന്നും അമ്മ​യു​ടെ പരാ​ജ​യ​മാ​ണെ​ന്നും പറ​യു​ന്നു… അമ്മ​യ്ക്കു വേറെ വല്ല​തും എന്നോ​ടു് പറ​യാ​നു​ണ്ടോ?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ നി​ഷേ​ധ​ഭാ​വ​ത്തിൽ തല​യാ​ട്ടു​ന്നു.
മാ​ലി​നി:
എന്നാൽ ഞാൻ പോ​ട്ടെ അമ്മെ… (പോ​കു​ന്നു.)
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
(സ്തം​ഭി​ച്ചു നി​ല്ക്കു​ന്നു. വീ​ണ്ടും ഉണ്ണി​കൃ​ഷ്ണ​ന്റെ സന്നി​ധി​യി​ലേ​ക്കു തി​രി​ഞ്ഞു​ന​ട​ക്കു​ന്നു. വി​ള​ക്കിൽ​നി​ന്നു് ഒരു തി​രി​യെ​ടു​ത്തു് ഉണ്ണി​കൃ​ഷ്ണ​ന്റെ മു​ഖ​ത്തി​നു നേരെ കാ​ണി​ക്കു​ന്നു.ശബ്ദം ഇട​റി​ക്കൊ​ണ്ടു്) കൃ​ഷ്ണാ… ഭഗ​വാ​നേ… വി​ശ്വം​ഭ​രാ…

വി​ങ്ങി​വി​ങ്ങി അട​ക്കി​പ്പി​ടി​ച്ച സ്വ​ര​ത്തിൽ കര​യു​ന്നു. കണ്ണ​ട​ച്ചു തന്ന​ത്താൻ മറന്ന നി​ല​യിൽ നി​ല്ക്കു​ന്നു.

രംഗം പതു​ക്കെ​പ്പ​തു​ക്കെ ഇരു​ളാൻ തു​ട​ങ്ങു​ന്നു. ഉണ്ണി​കൃ​ഷ്ണ​ന്റെ പ്ര​തി​മ​യും മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ​യു​ടെ മു​ഖ​വും മാ​ത്രം ദൃ​ശ്യ​മാ​കു​ന്നു. അതു് മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ​യു​ടെ കൈ​യി​ലെ തി​രി​യു​ടെ വെ​ളി​ച്ചം​കൊ​ണ്ടു് മാ​ത്ര​മാ​ണു്.

പശ്ചാ​ത്ത​ല​ത്തിൽ സ്വ​പ്ന​ത്തി​ന്റെ പ്ര​തീ​തി​യു​ള​വാ​ക്കു​ന്ന സം​ഗീ​തം. അതു​യർ​ന്നു ക്ര​മേണ അസ്ത​മി​ക്കു​ന്നു. അല്പ​നി​മി​ഷം നി​ശ്ശ​ബ്ദത, തു​ടർ​ന്നു ഒരു സ്ത്രീ കു​ലു​ങ്ങി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന ശബ്ദം. അല്പം കഴി​ഞ്ഞു് നേരിയ സ്വ​ര​ത്തിൽ ഒരു വിളി. മങ്ങിയ വെ​ളി​ച്ച​ത്തിൽ വെ​ള്ള​വ​സ്ത്രം​കൊ​ണ്ടു മൂ​ടി​പ്പു​ത​ച്ചു ഒരു സ്ത്രീ​രൂ​പം രം​ഗ​ത്തി​ന്റെ മറു​വ​ശം പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​ന്നു.

ശബ്ദം:
എട്ട​ത്തീ, ഏട്ട​ത്തീ.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
(ശരീരം ചലി​ക്കാ​തെ ഉള്ളിൽ​നി​ന്നു് മാ​ത്രം മു​ഴ​ങ്ങി​ക്കേൾ​ക്കു​ന്ന ശബ്ദ​ത്തിൽ) എന്താ ജാനകീ?
ശബ്ദം:
ആവൂ! എനി​ക്കു മോചനം കി​ട്ടി.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
എന്തു മോചനം?
ശബ്ദം:
ഇതു​വ​രെ ഏട്ട​ത്തി എന്റെ ആത്മാ​വി​നെ പി​ടി​ച്ചു​കെ​ട്ടി​യി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
ഞാനോ? എവിടെ? എങ്ങ​നെ?
ശബ്ദം:
ജാ​ല​ക​വും വാ​തി​ലു​മൊ​ക്കെ കൊ​ട്ടി​യ​ട​ച്ചു് കാ​റ്റും വെ​ളി​ച്ച​വു​മി​ല്ലാ​ത്ത ഒരു മുറിയിൽ-​ആവൂ, ഞാൻ കി​ട​ന്നു വീർ​പ്പു​മു​ട്ടു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
എന്നി​ട്ടു്?
ശബ്ദും:
നല്ല കാ​ല​ത്തി​നു് അവ​ളെ​ന്നെ പു​റ​ത്ത​യ​ച്ചു.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
എന്തു്? ആരു്? നീയും അവ​ളു​ടെ ഭാ​ഗ​ത്താ​ണോ? എല്ലാ​വ​രും അവ​ളു​ടെ ഭാ​ഗ​ത്താ​ണോ? ഞാൻ തനി​ച്ചാ​യോ?
ശബ്ദം:
അതേ, എട്ട​ത്തി തനി​ച്ചാ​ണു്. ഏട്ട​ത്തി​ക്കു മക്ക​ളി​ല്ല​ല്ലോ?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
(പരി​ഭ്ര​മം) എന്തു്? പ്രഭ ആരുടെ മക​നാ​ണു്?
ശബ്ദം:
ഏട്ട​ത്തി പ്ര​സ​വി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല​ല്ലോ?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
അപ്പോൾ പ്രഭ?
ശബ്ദം:
ഏട്ട​ത്തി​യു​ടെ മക​ന​ല്ല. അവൻ എന്റെ മക​നാ​ണു്. ഏട്ട​ത്തി പ്ര​സ​വി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. പ്ര​സ​വി​ക്കു​ക​യു​മി​ല്ല.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
(തേ​ങ്ങു​ന്നു.) എന്തു് എനി​ക്കാ​രു​മി​ല്ലെ​ന്നോ? ഞാൻ തനി​ച്ചാ​ണോ? ഏങ്?… ഏങ്? പറയൂ ജനകീ ഞാൻ തനി​ച്ചാ​ണോ? പറയൂ… ഞാൻ തനി​ച്ചാ​ണോ?
ശബ്ദം:
അതെ, തനി​ച്ചാ​ണു്. എനി​ക്കു നേ​ര​മി​ല്ല. ഇതു​വ​രെ ഞാൻ ബന്ധ​ന​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലേ? എനി​ക്കു കു​റ​ച്ചു കാ​റ്റും വെ​ളി​ച്ച​വും വേണം. ഞാൻ പോ​ട്ടെ. (പതു​ക്കെ നീ​ങ്ങി മറ​യു​ന്നു.)
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
നി​ല്ക്കൂ, നി​ല്ക്കൂ. ഞാ​നൊ​ന്നു​കൂ​ടി ചോ​ദി​ക്ക​ട്ടെ. നീ​യെ​ന്നെ വെ​റു​ക്കു​ന്നു​ണ്ടോ ജാനകീ, ജാനകീ. (നി​ശ്ശ​ബ്ദത)
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
ഹാ, നീ പോയോ… എല്ലാ​വ​രും പോയോ? ഞാൻ തനി​ച്ചാ​യോ? കൃ​ഷ്ണാ. (തേ​ങ്ങു​ന്നു) ഗു​രു​വാ​യൂ​ര​പ്പാ… (തേ​ങ്ങി​ത്തേ​ങ്ങി കര​യു​ന്നു.)
വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ ഒരു റാ​ന്തൽ​വി​ള​ക്കും​കൊ​ണ്ടു വാ​തി​ലിൽ പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​നാ​വു​ന്നു. മുറി മു​ഴു​വ​നും വെ​ളി​ച്ചം പര​ക്കു​ന്നു. മു​റി​യിൽ വെ​ളി​ച്ചം വന്ന​തോ​ടു​കൂ​ടി മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ ഞെ​ട്ടു​ന്നു. കണ്ണു് മി​ഴി​ക്കു​ന്നു. വേ​ലാ​യു​ധൻ​നാ​യ​രെ കാ​ണു​ന്നു. ഒന്നും മന​സ്സി​ലാ​വാ​ത്ത​മ​ട്ടിൽ മി​ഴി​ച്ചു നോ​ക്കു​ന്നു. ആരോ​ടെ​ന്നി​ല്ലാ​തെ അല്പം ഇഴ​ഞ്ഞ​മ​ട്ടിൽ ചോ​ദി​ക്കു​ന്നു.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
പോയോ? എല്ലാ​വ​രും പോയോ? ഇനി ആരു​മി​ല്ലേ?
വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ:
(അമ്പ​ര​ന്നു) ആരു് പോവാൻ? എവിടെ പോവാൻ?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
(വേ​ലാ​യു​ധൻ നാ​യ​രു​ടെ ശബ്ദം കേ​ട്ടു് ബോ​ധാ​വ​സ്ഥ​യി​ലാ​വു​ന്നു. കൈ​യി​ലു​ള്ള തിരി വി​ള​ക്കിൽ​വെ​ച്ചു് മുഖം തു​ട​ച്ചു പതു​ക്കെ മുൻ​പോ​ട്ടു നീ​ങ്ങു​ന്നു. ഉറ​ക്ക​ത്തിൽ​നി​ന്നു​ണർ​ന്ന​പോ​ലെ) ഓ! ഞാൻ സമയം പോ​യ​ത​റി​ഞ്ഞി​ല്ല. എന്താ വേ​ലാ​യു​ധാ?
വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ:
ആരെ​പ്പ​റ്റി​യാ​ണ​മ്മ ചോ​ദി​ച്ച​തു്?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
(പരു​ങ്ങു​ന്നു.) ഒന്നു​മി​ല്ല… ആരു​മി​ല്ല… ഞാൻ ജപി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​മ്പോൾ എന്തോ സ്വ​പ്നം കങ്ങു. വേ​ലാ​യു​ധൻ എന്തേ ഇങ്ങ​ട്ടു വന്ന​തു്?
വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ:
അവി​ടെ​ങ്ങും അന്വേ​ഷി​ച്ചു; കണ്ടി​ല്ല. അപ്പോ​ഴി​ങ്ങ​ട്ടു പോ​ന്നു.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
ഞാ​നി​ന്നു കു​റ​ച്ച​ധി​കം ജപി​ച്ചു​പോ​യി സമയം പോ​യ​ത​റി​ഞ്ഞി​ല്ല.
വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ:
ആ മു​റി​യി​ലെ സാ​ധ​ന​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ എടു​ത്തു​മാ​റ്റി അതിനി എവി​ടെ​യാ​ണാ​വോ വെ​യ്ക്കേ​ണ്ട​തു്?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
പറയാം. നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി എവിടെ?
വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ:
കണ്ടി​ല്ല.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
അവ​ളെ​ന്നെ​ക്കാ​ത്തു് കു​ളി​മു​റി​യിൽ നി​ല്ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​വും. ഇന്നു ജപം കഴി​ഞ്ഞു കു​ഴ​മ്പു തേ​ച്ചു ചു​ടു​വെ​ള്ളം പി​ടി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു പറ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. നമു​ക്കു​ങ്ങോ​ട്ടു പോകാം. ആ പെ​ണ്ണ​വി​ടെ കാ​ത്തു​നി​ന്നു കഷ്ട​പ്പെ​ടു​ന്നു​ണ്ടാ​വും.
നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി:
(അക​ത്തു​നി​ന്നു്) അച്ഛാ, അച്ഛ​നാ​ണോ അതു്? വല്യ​മ്മ​യു​ണ്ടോ പൂ​ജാ​മു​റി​യിൽ?
വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ:
അതാ ആ പെ​ണ്ണി​ങ്ങോ​ട്ടു വരു​ന്നു​ണ്ടു്.
നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി കട​ന്നു​വ​രു​ന്നു.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
എന്താ നാ​ണി​ക്കു​ട്ടീ, നീ​യെ​ന്നെ കാ​ത്തു​നി​ന്നു വി​ഷ​മി​ച്ചോ?
നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി:
വെ​ള്ളം ചൂ​ടാ​റി​പ്പോ​കും.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
സാ​ര​മി​ല്ല. (നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി പോകാൻ ഭാ​വി​ക്കു​ന്നു.) അവിടെ നി​ല്ക്കു.
നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി നി​ല്ക്കു​ന്നു.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
(വേ​ലാ​യു​ധൻ നാ​യ​രും നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി​യും നി​ല്ക്കു​ന്ന സ്ഥ​ല​ത്തേ​ക്കു വരു​ന്നു.) നാ​ണി​ക്കു​ട്ടീ നി​ന​ക്കി​വി​ടെ പണി ധാ​രാ​ള​മു​ണ്ടോ?
നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി:
(അമ്പ​ര​പ്പോ​ടെ) എന്താ​ണു് വല്യ​മ്മേ ഇങ്ങ​നെ ചോ​ദി​ക്കു​ന്ന​തു്?
വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ:
പണി​യ​ധി​ക​മു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലെ​ന്താ, അവ​ളെ​ടു​ക്ക​ട്ടെ. അവ​ളി​വി​ടെ പണി​യെ​ടു​ക്കാ​ന​ല്ലേ?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
(ശാ​ന്ത​സ്വ​ര​ത്തിൽ) അതു​കൊ​ണ്ടു് ചോ​ദി​ച്ച​ത​ല്ല; ആരും ബു​ദ്ധി​മു​ട്ട​രു​ത​ല്ലോ?
നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി:
(മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ​യെ സമീ​പി​ച്ചു്) എന്താ​ണു് വല്യ​മ്മേ, അതി​പ്പ​ഴ് ചോ​ദി​ക്കാൻ?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
ഹെയ്! ഒന്നു​മി​ല്ല നി​ന​ക്കു ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടു​ണ്ടോ എന്ന​റി​യാൻ ചോ​ദി​ച്ച​താ​ണു്. വേ​ലാ​യു​ധാ, ഞാ​നൊ​രു പ്ര​സ​വി​ക്കാ​ത്ത സ്ത്രീ​യാ​ണു്.
വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ:
അതു​കൊ​ണ്ടെ​ന്താ​ണ​മ്മേ?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
പ്ര​സ​വി​ക്കാ​ത്ത സ്ത്രീ​ക്കു് അമ്മ​യു​ടെ ഹൃദയം മന​സ്സി​ലാ​വി​ല്ലെ​ന്നു പറ​യാ​റു​ണ്ടു്. പത്ത​മ്മ ചമ​ഞ്ഞാ​ലും പെ​റ്റ​മ്മ​യാ​വി​ല്ലെ​ന്നു നീ കേ​ട്ടി​ട്ടി​ല്ലേ?
നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി:
ഈ വല്യ​മ്മ എന്തൊ​ക്കെ​യാ പറ​യു​ന്ന​തു്!
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
അല്ല, ഞാ​നി​വ​രെ​യൊ​ക്കെ ഒര​മ്മ​യു​ടെ നി​ല​യിൽ നോ​ക്കാൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടു്. പക്ഷേ, ആരു് കണ്ടു, അതൊ​ക്കെ ശരി​യാ​വു​ന്നു​ണ്ടെ​ന്നു്.
വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ:
പത്തു മക്ക​ളെ​പ്പെ​റ്റ ഒര​മ്മ​യേ​ക്കാൾ ഈ അമ്മ​യ്ക്കു് എല്ലാ​റ്റി​നും വശ​മു​ണ്ടു്. ഇവ​രു​ടെ​യൊ​ക്കെ മഹാ​ഭാ​ഗ്യ​മാ​ണു് ഇങ്ങ​നെ ഒര​മ്മ​യെ കി​ട്ടി​യ​തു്.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
അതു വേ​ലാ​യു​ധ​നു തോ​ന്നി​യാൽ പോ​ര​ല്ലോ… നാ​ണി​ക്കു​ട്ടീ.
നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി:
എന്താ വല്യ​മ്മേ?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി​ക്കു ഇവിടെ അസുഖം വല്ല​തു​മു​ണ്ടോ?
നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി:
ഇല്ല വല്യ​മ്മേ.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
അല്ല ഉണ്ടെ​ങ്കിൽ പറയണം.
വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ:
ഇതി​ലും സു​ഖ​മു​ള്ള സ്ഥലം വേറെ എവി​ടെ​ണ്ടു്? ആ പെ​ണ്ണി​ന്റെ ഭാ​ഗ്യം​കൊ​ണ്ട​ല്ലേ ഈ തറ​വാ​ട്ടിൽ വന്നു പെ​ട്ട​തു്. അല്ലെ​ങ്കി​ലി​ന്നു വഴി​യാ​ധാ​ര​മ​ല്ലെ?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി ഒന്നും ഒളി​ച്ചു​വെ​യ്ക്കേ​ണ്ട.
വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ:
എന്താ ഇങ്ങ​നെ ചോ​ദി​ക്കാൻ?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
ഒന്നു​മു​ണ്ടാ​യി​ട്ട​ല്ല.
നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി:
വല്യ​മ്മേ, വല്യ​മ്മ എന്താ ഇങ്ങ​നെ ചോ​ദി​ക്കു​ന്ന​തു്? ഞാ​നെ​ന്തെ​ങ്കി​ലും തെ​റ്റു ചെ​യ്തോ വല്യ​മ്മേ? (തൊ​ണ്ട​യി​ട​റു​ന്നു.)
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
ഒന്നും ചെ​യ്തി​ട്ടി​ല്ല.
നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി:
(തൊ​ണ്ട​യി​ട​റി) ഉണ്ടെ​ങ്കിൽ പറയണം വല്യ​മ്മെ… ഞാൻ… ഞാൻ… ഒന്നും വല്യ​മ്മ​യോ​ടു ചെ​യ്തി​ട്ടി​ല്ല.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
ഛീ, എന്തി​നാ​ടീ കര​യു​ന്ന​തു്? ഞാൻ നി​ങ്ങ​ളു​ടെ​യൊ​ക്കെ സു​ഖ​വി​വ​ര​ങ്ങ​ള​റി​യാൻ ചോ​ദി​ച്ച​ത​ല്ലേ? പി​ന്നേ​യ്, നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി എന്തി​ഷ്ട​മു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും എന്നോ​ടു് തു​റ​ന്നു പറയണം, കേ​ട്ടോ… ഒന്നും മന​സ്സിൽ വെ​ക്ക​രു​തു്.
നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി:
(കര​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു്) വല്യ​മ്മെ… വല്യ​മ്മ​യ്ക്കെ​ന്താ​ണു്? എന്താ വല്യ​മ്മ പറ​യു​ന്ന​തു്?
വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ:
അതു​ത​ന്നെ​യാ​ണു് ഞാനും വി​ചാ​രി​ക്കു​ന്ന​തു്. (നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി​യോ​ടു് ദേ​ഷ്യ​ഭാ​വ​ത്തിൽ) എന്താ പെ​ണ്ണേ, നീ വല്ല അധി​ക​പ്ര​സം​ഗ​വും കാ​ട്ടി​യോ?
നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി:
(കര​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു്) ഇല്ല​ച്ഛാ, ഞാ​നൊ​ന്നും കാ​ണി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല: ഒന്നും പറ​ഞ്ഞി​ല്ല.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
വേ​ലാ​യു​ധാ, എന്തി​നാ അവളെ ദേ​ഷ്യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തു്? (നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി​യോ​ടു) നീ ചെ​ന്നു വെ​ള്ളം ഒഴി​ച്ചു​വെ​യ്ക്കൂ. ഞാൻ വേഗം വരാം. (നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി പോ​കു​ന്നു.)
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
വേ​ലാ​യു​ധാ, എനി​ക്കി​ന്നു മന​സ്സി​നൊ​രു സു​ഖ​മി​ല്ല.
വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ:
അതിനു കാ​ര​ണ​മു​ണ്ട​ല്ലോ.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
ഏയ്, അതൊ​ന്നു​മ​ല്ല. എന്തോ ഉള്ളി​ലൊ​ന്നി​ങ്ങ​നെ വി​ങ്ങി​ക്ക​ളി​ക്കുക. ഉം! സാ​ര​മി​ല്ല. പി​ന്നെ വേ​ലാ​യു​ധൻ ആ സാ​ധ​ന​ങ്ങ​ളൊ​ക്കെ എവിടെ വെ​ച്ചു?
വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ:
തല്ക്കാ​ലം ഇട​നാ​ഴി​യിൽ സൂ​ക്ഷി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടു്,
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
ഒരു കാ​ര്യം ചെ​യ്യൂ. എല്ലാം എന്റെ കി​ട​പ്പു​മു​റി​യിൽ വെ​യ്ക്കൂ. ഇപ്പോൾ​ത്ത​ന്നെ വെ​യ്ക്കൂ.
വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ:
വെ​യ്ക്കാം.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
എന്നാൽ വേഗം അങ്ങ​ട്ടു ചെ​ല്ലൂ.
വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ:
അമ്മ വരു​ന്നി​ല്ലേ?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
ഞാ​ന​ല്പം കഴി​ഞ്ഞു വരാം.
വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ:
എന്നാൽ കു​ഴ​മ്പു തേ​ക്കാൻ താ​മ​സി​ക്കേ​ണ്ട.
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
അല്ലെ​ങ്കിൽ ഇന്നി​നി കു​ഴ​മ്പു​തേ​ക്കാൻ വയ്യ. നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി​യോ​ടു് എനി​ക്കു കു​ടി​ക്കാ​നു​ള്ള പാ​ലു​മെ​ടു​ത്തു് എന്റെ മു​റി​യി​ലേ​ക്കു വരാൻ പറയൂ. എന്തോ, എനി​യ്ക്കു നല്ല സു​ഖ​മി​ല്ല.
വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ:
വല്ല മരു​ന്നും വേണോ?
മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ:
മരു​ന്നൊ​ന്നും വേണ്ട. മന​സ്സി​നു​ള്ള സു​ഖ​ക്കു​റ​വാ​ണു്. പ്രഭ വന്നാൽ അവ​ന്നു് ഊണു് നീ കൊ​ടു​ക്കൂ. നാ​ണി​ക്കു​ട്ടി​യോ​ടു വല്ല​തും കഴി​ച്ചു നേർ​ത്തെ​ത​ന്നെ എന്റെ കി​ട​പ്പു​മു​റി​യിൽ വരാൻ പറയൂ. ഞാൻ കു​റ​ച്ചു​കൂ​ടി ജപി​ക്ക​ട്ടെ. വേ​ലാ​യു​ധൻ പൊ​യ്ക്കോ​ളു.

തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കു​ന്നു. വേ​ലാ​യു​ധൻ നായർ പോ​കു​ന്നു.

മീ​നാ​ക്ഷി അമ്മ നേരെ ചെ​ന്നു് ഉണ്ണി​കൃ​ഷ്ണ​നെ ഒന്നു തൊ​ഴു​തു്, പ്ര​തി​മ​യു​ടെ കാലിൽ തല തട്ട​ത്ത​ക്ക​വ​ണ്ണം മു​ട്ടു കു​ത്തി മുഖം കു​നി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

—യവനിക—

Colophon

Title: Prasavikkātta amma (ml: പ്ര​സ​വി​ക്കാ​ത്ത അമ്മ).

Author(s): Thikkodiyan.

First publication details: Mathrubhumi Books; Kozhikode, Kerala; 1; 2011.

Deafult language: ml, Malayalam.

Keywords: Play, Thikkodiyan, തി​ക്കോ​ടി​യൻ, പ്ര​സ​വി​ക്കാ​ത്ത അമ്മ, Open Access Publishing, Malayalam, Sayahna Foundation, Free Software, XML.

Digital Publisher: Sayahna Foundation; JWRA 34, Jagthy; Trivandrum 695014; India.

Date: August 12, 2022.

Credits: The text of the original item is copyrighted to the author/inheritors. The text encoding and editorial notes were created and​/or prepared by the Sayahna Foundation and are licensed under a Creative Commons Attribution By ShareAlike 4​.0 International License (CC BY-SA 4​.0). Any reuse of the material should credit the Sayahna Foundation and must be shared under the same terms.

Cover: Self portrait, an oil on canvas painting by Anne Marie Busschers . The image is taken from Wikimedia Commons and is gratefully acknowledged.

Production history: Data entry: Staffers at River Valley; Typesetter: CVR; Digitizer: KB Sujith; Encoding: CVR.

Production notes: The entire document processing has been done in a computer running GNU/Linux operating system and TeX and friends. The PDF has been generated using XeLaTeX from TeXLive distribution 2021 using Ithal (ഇതൾ), an online framework for text formatting. The TEI (P5) encoded XML has been generated from the same LaTeX sources using LuaLaTeX. HTML version has been generated from XML using XSLT stylesheet (sfn-​tei-html.xsl) developed by CV Radhakrkishnan.

Fonts: The basefont used in PDF and HTML versions is RIT Rachana authored by KH Hussain, et al., and maintained by the Rachana Institute of Typography. The font used for Latin script is Linux Libertine developed by Phillip Poll.

Web site: Maintained by KV Rajeesh.

Download document sources in TEI encoded XML format.

Download PDF.